21 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΚΛΑΜΑΡΗ... ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ... ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 9 15 17 i. ii. ii.α. ii.β. ii.γ. 2. 2.i. 2.ii. 2.ii.α. 2.ii.β. 2.ii.γ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΪΚΟ ΧΩΡΟ Η «αποδεικτική» συμβολή του εγγράφου στην σύγχρονη συναλλαγή... Το έγγραφο ως «αόριστη» νομική έννοια... Η διαχρονική πορεία του εννοιολογικού προσδιορισμού του Ο εννοιολογικός προσδιορισμός του εγγράφου υπό το καθεστώς της προϊσχύουσας Πολιτικής Δικονομίας... Το «σημείο» ως «στάδιο» της διαδικασίας εννοιολογικής διεύρυνσης του εγγράφου... Η ιστορική διακύμανση της εννοιολογικής διεύρυνσης του εγγράφου. Η συμβολή του ιστορικού νομοθέτη και της επιστήμης στην σταδιακή απομάκρυνση από την στενή θεώρηση του εγγράφου ως αποκλειστικά «γραπτού» κειμένου... Οι σύγχρονοι ορισμοί περί εγγράφου... Η «γραφή» ως συνθετικό στοιχείο της έννοιας του εγγράφου... Η έννοια της «μηχανικής απεικόνισης» ως νομοθετική σύλληψη αποστασιοποίησης από την «στενή» θεώρηση της έννοιας του εγγράφου ως «γραπτού»... Η εισαγωγή της διάταξης του άρθρου 444 περ. 3 στο σύστημα του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας... Ο προσδιορισμός της έννοιας «μηχανική απεικόνιση»... Τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά των μηχανικών απεικονίσεων... 27 32 36 36 38 45 50 60 62 63 65 68
22 Πίνακας Περιεχομένων 2.ii.δ. 2.ii.ε. α. β. γ. δ. δ.i. δ.ii. ε. Τα στοιχεία διαφοροποίησης της μηχανικής αποτύπωσης από τα παραδοσιακά «γραπτά» έγγραφα... Η αποδεικτική ισχύς των μηχανικών απεικονίσεων Ερμηνευτική προσέγγιση της διάταξης του άρθρου 448 2 ΚΠολΔ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 444 περ. 3 ΚΠολΔ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΝΝΟΜΗΣ ΤΑΞΗΣ Η επίδραση της καινοτόμου διάταξης του άρθρου 444 περ. 3 ΚΠολΔ στην «απογραφοποίηση» του εγγράφου... Όψεις της συμβολής της διάταξης του άρθρου 444 περ. 3 ΚΠολΔ στην εφαρμογή της αρχής της ενότητας της έννομης τάξης... Η νομοτεχνική κατασκευή του νομοθετικού ή δικαϊικού πλάσματος... Η σχέση ανάμεσα στο νομοθετικό πλάσμα και την αναλογία Τα όρια της λειτουργίας της διάταξης του άρθρου 444 περ. 3 ΚΠολΔ στα πλαίσια της εφαρμογής της αρχής της έννομης τάξης... Η «στενή» θεώρηση του εγγράφου ως «ανάχωμα» στην λειτουργία της διάταξης του άρθρου 444 περ. 3 ΚΠολΔ στα πλαίσια της αρχής της ενότητας της έννομης τάξης... Σκέψεις αναφορικά με την στενή θεώρηση της έννοιας του Η συμβολή της νομολογίας των δικαστηρίων στην εξυπηρέτηση της αρχής της ενότητας της έννομης τάξης... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ Η «ΑΠΟΓΡΑΦΟΠΟΙΗΣΗ» ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΩΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΡΟΣ ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ Οι μηχανικές αποτυπώσεις ως στάδια της «απογραφοποίησης» του εγγράφου... 71 77 87 88 90 95 99 101 104 106 111
Πίνακας Περιεχομένων 23 α. β. γ. γ.i. γ.ii. 2. 2.i. 2.ii. 3. 3.i. 3.ii. 3.iii. 3.iii.α. 3.iii.β. 3.iii.γ. 3.iv. 3.v. 4. 4.i. 4.ii. Η μαγνητοταινία και οι οπτικές και ηχητικές αποτυπώσεις εν γένει, ως έγγραφα... Η φωτοτυπία... Το τηλεομοιότυπο (fax)... Νομική φύση του τηλεομοιότυπου... Αποδεικτική ισχύς του τηλεομοιότυπου... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ Η «ΑΠΟΫΛΟΠΟΙΗΣΗ» ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ Ο ορισμός του ηλεκτρονικού εγγράφου... Το εννοιολογικό εύρος του ηλεκτρονικού εγγράφου... Το ζήτημα της «αναγνωσιμότητας» του ηλεκτρονικού... Το ζήτημα της σταθερής ενσωμάτωσης σε υλικό φορέα με διάρκεια ζωής... Η νομική φύση του ηλεκτρονικού εγγράφου... Το ηλεκτρονικό έγγραφο ως μηχανική αναπαραγωγή του άρθρου 444 περ. 3 ΚΠολΔ... Το ζήτημα της εφαρμογής του άρθρου 448 2 ΚΠολΔ στα ηλεκτρονικά έγγραφα... Η τεχνολογική εξέλιξη ως μέσο «αναβάθμισης» της αποδεικτικής ισχύος του ηλεκτρονικού εγγράφου... Η παραγωγή της ψηφιακής υπογραφής ειδικότερα... Ο αποδεικτικός ρόλος του συνοδεύοντος την ψηφιακή υπογραφή πιστοποιητικού... Η μέθοδος της βιομετρίας... Η ψηφιακή υπογραφή ως μέσο αναβάθμισης της αποδεικτικής αξίας του ηλεκτρονικού εγγράφου... Η κάμψη της στενής θεώρησης του εγγράφου και η επίδραση της κοινοτικής νομοθεσίας... Το ηλεκτρονικό έγγραφο ως ψηφιακά / ηλεκτρονικά καταρτιζόμενο έγγραφο... Η αποδεικτική ισχύς των ηλεκτρονικών εγγράφων, τα οποία συνοδεύονται από απλή ηλεκτρονική υπογραφή... Η αποδεικτική ισχύς των ηλεκτρονικών εγγράφων χωρίς ηλεκτρονική υπογραφή... 111 114 123 124 126 135 140 140 144 148 148 149 153 161 166 170 171 181 189 193 214
24 Πίνακας Περιεχομένων 5. 5.i. 5.i.α. 5.ii. 5.iii. 5.iii.α. 5.iν. 5.iν.α. 5.iν.β. α. β. γ. γ.i. Η διαδικασία απόδειξης της γνησιότητας των ηλεκτρονικών εγγράφων... Η σχέση της αμφισβήτησης της γνησιότητας και της προβολής της πλαστότητας των ιδιωτικών εγγράφων... Η κοινότητα ανάμεσα στην αμφισβήτηση της γνησιότητας του ιδιωτικού εγγράφου και την προσβολή της πλαστότητας αυτού... Η διαδικασία απόδειξης της γνησιότητας του ηλεκτρονικού Η θέση της νομολογίας στο ζήτημα της απόδειξης της γνησιότητας των ηλεκτρονικών εγγράφων... Η θέση της γερμανικής επιστήμης ως προς τη διαδικασία απόδειξης της γνησιότητας των ηλεκτρονικών εγγράφων... Το βάρος απόδειξης της αμφισβητούμενης γνησιότητας του ηλεκτρονικού εγγράφου στα πλαίσια της ουσιαστικής αδυναμίας του λήπτη να ανταπεξέλθει επιτυχώς στο βάρος της σχετικής απόδειξης... Αντιστροφή του βάρους απόδειξης μέσω της εφαρμογής της αρχής των σφαιρών επιρροής... Αντιστροφή του βάρους απόδειξης μέσω εισαγωγής νόμιμου μαχητού τεκμηρίου γνησιότητας της ψηφιακής υπογραφής... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΩΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟ Έννοια και χαρακτηριστικά του δημοσίου εγγράφου... Το νομικό πλαίσιο κατάρτισης ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων... Το υπογεγραμμένο με ψηφιακή υπογραφή ηλεκτρονικό διοικητικό έγγραφο... Το ηλεκτρονικό δημόσιο έγγραφο στο πεδίο του κοινοτικού δικαίου... Οι Οδηγίες υπ. αριθμ. 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομείων και σχετικά με τις διαδικασίες διαγωνισμών στις 222 226 226 237 241 245 251 251 256 260 267 272 276
Πίνακας Περιεχομένων 25 δ. δ.i. δ.ii. δ.iii. συμβάσεις των δημοσίων έργων, των δημοσίων συμβάσεων προμηθειών και των δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών αντίστοιχα... Εφαρμογές της ψηφιακής υπογραφής σε δημόσια έγγραφα... Η ηλεκτρονική έκθεση επίδοσης... Η ελληνική πρόταση ρύθμισης του ζητήματος της έκθεσης επίδοσης... Τα περιθώρια κατάρτισης ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων με απλή ηλεκτρονική υπογραφή... ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 276 290 290 294 296 298 305