ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Ημερομηνία: Τετάρτη 24 Μαΐου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Α. Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα: Num ad hostem veni et captiva in castris tuis sum? In hoc me longa vita et infelix senecta traxit, ut primum exsulem deinde hostem te viderem? Qui potuisti populari hanc terram, quae te genuit atque aluit? Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret. Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur. Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore». Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitote decerptam esse Carthagine. [ ] Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremo discrimine quondam fuisse!». Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti legit. Tum ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 4
Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. «Ita est» inquit Accius «ut dicis; neque id me sane paenitet; meliora enim fore spero, quae deinceps scribam».. Μονάδες 40 Β. Παρατηρήσεις 1.α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: infelix: την αιτιατική ενικ. ficum: την ονομαστική του πληθυντικού (2 τύποι) hanc: την αιτιατική του πληθυντικού στο ουδέτερο γένος praecocem: την αιτιατική του ουδετέρου στον ίδιο αριθμό Neminem: τη γενική και τη δοτική του ίδιου αριθμού meliora: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό patriae: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό ού του ουδετέρου γένους quae: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό fines: τη γενική του πληθυντικού amentum: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό Haec: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό turrim : την αφαιρετική του ενικού και τη γενική του πληθυντικού casu: τη γενική του ενικού salutem: την αφαιρετική του ενικού Μονάδες 7 1.β. primum, celeriter, recentem, nimia, meliora Να γράψετε τον ίδιο τύπο στους άλλους δυο βαθμούς να γράψετε τη γενική και την αιτιατική ενικού αριθμού, ουδετέρου γένους, του συγκριτικού βαθμού του επιθέτου από το οποίο προέρχεται το επίρρημα celeriter. Μονάδες 8 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 4
2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: potuisti: το γ πληθυντικό της οριστικής του μέλλοντα populari: τα απαρέμφατα του μέλλοντα και του παρακειμένου (να λάβετε υπ όψιν το γένος του υποκειμένου) genuit:το β ενικό της οριστικής και της υποτακτικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή (να λάβετε υπ όψιν το γένος του υποκειμένου) abiciat: το β ενικό της οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή και τη γενική του γερουνδίου ostendens : την ίδια πτώση της μετοχής μέλλοντα στο θηλυκό γένος decerptam esse : το β ενικό της οριστικής του παρακειμένου στην ενεργητική φωνή και το απαρέμφατο του μέλλοντα στην παθητική φωνή confidere : το απαρέμφατο του μέλλοντα και του παρακειμένου (όπου χρειάζεται να λάβετε υπ όψιν σας το υποκείμενο) credideritis: το ίδιο πρόσωπο στον υπερσυντέλικο της ίδιας έγκλισης conspicitur:το β ενικό της οριστικής του ενεστώτα και του μέλλοντα στην ίδια φωνή defertur: τα απαρέμφατα ενεστώτα και μέλλοντα της ίδιας φωνής consulturum esse: το α πληθυντικό της οριστικής μέλλοντα και συντελεσμένου μέλλοντα Mementote: το απαρέμφατο του παρακειμένου recesserat: το β ενικό της προστακτικής ενεστώτα και το γ πληθυντικό της προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή devertit: το β πληθυντικό της οριστικής στον ίδιο χρόνο και τους 2 τύπους του απαρεμφάτου του ενεστώτα constituit: το γ πληθυντικό της οριστικής του ίδιου χρόνου και της προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή. Μονάδες 15 3.α. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 4
quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore. Cum omnes recentem esse dixissent: Να αναγνωρίσετε το είδος των προτάσεων, τον τρόπο εισαγωγής της και τον τρόπο της εκφοράς της. Μονάδες 6 3.β. Num ad hostem veni? Να αναδιατυπωθεί η ευθεία ερώτηση έτσι ώστε α) να περιμένουμε καταφατική απάντηση, β) να μην γνωρίζουμε την απάντηση, γ) να δίνουμε έμφαση στο περιεχόμενό της. Μονάδες 3 3.γ. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις παραπάνω λέξεις: opibus, vobis, aetate, natu, me Μονάδες 2 4.α. α) Haec a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur β) In hoc me longa vita et infelix senecta traxit?: Να τρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική στο α) και την ενεργητική σε παθητική στο β). Μονάδες 6 4.β. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? : Να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα πρόταση εισαγόμενη με τον ιστορικό cum. Μονάδες 2 4.γ. Gallus, periculum veritus, constituit: Να αναλύσετε τη μετοχή σε πρόταση, έτσι ώστε να εκφράζει α) αντικειμενική αιτιολογία, β) υποκειμενική αιτιολογία, γ) αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας. Μονάδες 6 4.δ. nolite confidere. Neminem credideritis patriae consulturum esse: Να εκφράσετε την απαγόρευση με τον άλλο τρόπο. Μονάδες ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 4 ΑΠΟ 4
ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Ημερομηνία: Τετάρτη 24 Απριλίου 2019 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες Α. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Μήπως έχω έλθει σε εχθρό και είμαι αιχμάλωτη στο στρατόπεδό σου; Σε τέτοιο σημείο με έσυρε (ή: κατάντησε) η μακροζωία (ή: μακρόχρονη ζωή) και τα δύστυχα γηρατειά (μου) ώστε να σε δω πρώτα εξόριστο (κι) έπειτα εχθρό; Πώς μπόρεσες να λεηλατήσεις αυτή τη χώρα η οποία σε γέννησε και σε ανέθρεψε; Δεν σου πέρασε η οργή όταν περνούσες τα σύνορα της πατρίδας; Συμβουλεύει τον απεσταλμένο, αν δεν μπορέσει να πλησιάσει, να δέσει την επιστολή στον ιμάντα του ακοντίου και να (το) ρίξει μέσα στο στρατόπεδο. Στην επιστολή γράφει πως θα έλθει γρήγορα με τις λεγεώνες (του). Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφάσισε να ρίξει το ακόντιο. Αυτό, τυχαία (ή: κατά σύμπτωση), καρφώθηκε σ έναν πύργο και τρεις μέρες αργότερα γίνεται αντιληπτό από κάποιον στρατιώτη και μεταφέρεται στον Κικέρωνα. Εκείνος διαβάζει μέχρι τέλους την επιστολή και προτρέπει τους στρατιώτες να ελπίζουν στη σωτηρία (τους). Κάποια μέρα ο Κάτωνας έφερε στο βουλευτήριο (ή: στη Σύγκλητο) ένα πρώιμο σύκο από την Καρχηδόνα και ενώ το έδειχνε (ή: δείχνοντάς το) στους Συγκλητικούς «Σας ρωτώ», είπε «πότε νομίζετε πως αυτό το σύκο κόπηκε από το δέντρο». Όταν όλοι απάντησαν πως ήταν φρέσκο, «Κι όμως πριν από τρεις μέρες» είπε «μάθετε πως κόπηκε στην Καρχηδόνα. [ ] Μην έχετε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της πόλης. Να αποβάλετε την αυτοπεποίθηση που είναι υπερβολική σε σας. Μην πιστέψετε πως θα ενδιαφερθεί/φροντίσει κανείς για ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 5
την πατρίδα, αν εσείς οι ίδιοι δεν φροντίσετε για την πατρίδα. Θυμηθείτε ότι κάποτε η πολιτεία βρέθηκε στον έσχατο κίνδυνο!».... Όταν ο Άκκιος είχε έλθει από την πόλη Ρώμη στον Τάραντα, όπου ο Πακούβιος σε μεγάλη πια ηλικία είχε αποσυρθεί, κατέλυσε σε αυτόν. Ο Άκκιος, ο οποίος ήταν πολύ μικρότερος στην ηλικία, διάβασε σε αυτόν, επειδή το επιθυμούσε, την τραγωδία του, της οποίας το όνομα είναι «Ατρέας». Τότε ο Πακούβιος είπε ότι ήταν βέβαια ηχηρά και μεγάλα όσα είχε γράψει, αλλά όμως ότι του φαίνονταν κάπως τραχιά και πικρά. «Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος «όπως λες και δεν μετανιώνω βέβαια καθόλου γι αυτό διότι ελπίζω ότι θα είναι καλύτερα αυτά που θα γράψω στη συνέχεια.» 1.α. infelix fici/ficus haec praecox nullius-nemini melius patriis quae finium amenta hae turri / turrium casus salute ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 5
1β. prae, prius / celerius, celerrime recentiorem - recentissimam, magis nimia maxime nimia, bona optima / celerioris, celeries 2. poterunt populaturum esse, gignes, genitura sis abicis, ostentura (ostensura), decerpsisti decerptum iri, confisuros esse confisos esse, credidissetis, conspiceris/-re, conspicieris/-re deferri, delatum iri consulemus consuluerimus, meminisse, recede recedunto, devertistis devertere/deverti, constituerunt/-ere, constituunto 3α. Non tibi ingredienti fines patriae ira cecidit? Κύρια ευθεία ερωτηματική πρόταση, ολικής αγνοίας, απλή, δεν εισάγεται με κάποιο μόριο για να δοθεί έμφαση. Εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και εκφράζει πραγματική απορία ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 5
quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore. Δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα της κύριας πρότασης interrogo. Εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα quando και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της. Συγκεκριμένα, με υποτακτική ενεστώτα (putetis), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (interrogo) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Cum omnes recentem esse dixissent: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα inquit. Εισάγεται με τον cum τον ιστορικό-διηγηματικό, ο οποίος αναφέρεται σε διηγήσεις του παρελθόντος και υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια και δημιουργεί ανάμεσά τους μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφέρεται με υποτακτική, που κάνει φανερό τον ρόλο του υποκειμενικού στοιχείου. Συγκεκριμένα, με υποτακτική υπερσυντελίκου (dixissent), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (inquit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. 3.β. Nοnne ad hostem veni? Venine ad hostem? Ad hostem veni? 3γ. opibus: αφαιρετική οργανική του μέσου στο confidere vobis: δοτική προσωπική κτητική στο est aetate: αφαιρετική του χρόνου στο recesserat natu: αφαιρετική της αναφοράς στο minor me: αιτιατική του προσώπου που μετανιώνει στο paenitet 4 α. Hanc quidam miles conspicit et ad Ciceronem defert β) In hoc ego longā vitā et infelici senectā tracta sum? ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 4 ΑΠΟ 5
4 β. Cum (tu) ingredereris/re 4 γ. Gallus, quod periculum veritus erat, constituit Gallus, quod periculum veritus esset, constituit Gallus, cum periculum veritus esset, constituit 4 δ. ne confisi sitis. nolite aliquem credere consulturum esse ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 5 ΑΠΟ 5