59
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Κύρια ( propia ) Προσηγορικά ( appellativa) Συγκεκριµένα ( concreta ) Αφηρηµένα ( abstracta ). Παρεπόµενα των ουσιαστικών 1. Γένη (3) : Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο 2. Αριθµοί (2) : Ενικός ( singularis ), Πληθυντικός ( pluralis ) 3. Πτώσεις (6) : Ονοµαστική ( Nominativus ), Γενική Genetivus ), οτική ( Dativus ), Αιτιατική ( Accusativus ), Κλητική( Vocativus ), Αφαιρετική ( Ablativus ). Κύριες πτώσεις : Ονοµαστική Κλητική. Πλάγιες πτώσεις : Γενική οτική Αιτιατική Αφαιρετική. 4. Κλίσεις (5): Χαρακτήρας αρχικού θέµατος Α κλίση : -a- Β κλίση : -ο- Γ κλίση : -e- κλίση : -u- Ε κλίση : -e- Πρώτη κλίση ( Declinatio prima ) H Α κλίση περιλαµβάνει ονόµατα Θηλυκά. ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ Ενικός Πληθυντικός Nom. -a -ae Gen. Dat. Acc. -ae -ae -am -arum -is -as Voc. -a -ae Abl. -a ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Αρσενικά Α κλίσης είναι τα εξής ονόµατα: Poeta-ae ( ποιητής ) incola-ae ( κάτοικος) 2. Τα προσηγορικά ονόµατα dea-ae (θεά), filia-ae ( κόρη) σχηµατίζουν τη οτική Αφαιρετική πληθυντικού µε δύο τύπους : deis-deabus, filiis filiabus -is 60
εύτερη κλίση ( Declinatio secunda) Η Β κλίση περιλαµβάνει ονόµατα ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΟΥ ΕΤΕΡΑ Αρσενικά Ενικός Πληθυντικός Nom. - us -i Gen. - i -orum Dat. - o -is Acc. - um -os Voc. -e -i Abl. - o -is Αρσενικά Συγκοπτόµενα Nom. - er -i Gen. - i -orum Dat. - o -is Acc. -um -os Voc. - er -i Abl. - o -is Ουδέτερα Nom. - um - a Gen. - i -orum Dat. - o -is Acc. - um - a Voc. - um - a Abl. - o -is Τρίτη κλίση ( Declinatio tertia) Η Γ κλίση περιλαµβάνει ουσιαστικά όλων των γενών. Τα διαιρούµε σε συµφωνόληκτα ή περιττοσύλλαβα και φωνηεντόληκτα ή ισοσύλ-λαβα. Συµφωνόληκτα Nom. -x, - * -es Gen. -is -um, -ium Dat. -i -ibus Acc. -em -es Voc. -x -* -es Abl. -e -ibus Φωνηεντόληκτα Nom. -is -es Gen. -is -um, -ium Dat. -i -ibus Acc. -em -es Voc. -is -es Abl. -e -ibus Ουδέτερα Nom. - * -a 61
Gen. -is -um, -ium Dat. -i -ibus Acc. - * -a Voc. - * -a Abl. -e -ibus ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Αρσενικά ονόµατα Γ κλίσης έχουν καταλήξεις : -or, -os, -o, - er, -es ( περιτοσύλλαβα ) Π.χ. dolor-oris, homo-inis ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ Uxor-oris = σύζυγος (θηλ.) Soror-oris = αδελφή (θηλ.) Arbor-oris = δένδρο (θηλ.) Marmor-oris = µάρµαρο (θηλ.) Dos-dotis = προίκα (θηλ.) Caro-carmis = κρέας (θηλ.) 2. Θηλυκά Γ κλίσης έχουν καταλήξεις : - x, -as, -is (ισοσυλ.), σύµφ. + s, -aus, -us ( γεν., tis, dis ), -do, -go, - io. ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ : ΑΡΣΕΝΙΚΑ -is hostis-is = εχθρός finis-is = τέλος mensis-is = µήνας unguis-is = νύχι postis-is falmiliaris-is = γνωστός συµφ. + s fons-ntis = πηγή mons-ntis = βουνό -x dux-ducis = αρχηγός rex-regis = βασιλιάς grex gis = κοπάδι ordo-inis = τάξη 3. ΟΥ ΕΤΕΡΑ Γ κλίσης έχουν καταλήξεις : -c, -a, -l, -e, -n, -t, -ar, -ur, us ( γεν. ris ). Πχ lac-lactis, rete-retis ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ 4. Ιδιότυπη κλίση ονοµάτων Γ κλίσης Nom. Bos (βόδι, αρς.) Boves Gen. Bovis Bovum-boum 62
Dat. Bovi Bubus-bobus Acc. Bovem Boves Voc. Bos Boves Abl. Bove Bubus-bobus ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Nom. Caro (κρέας Θηλ.) Carnes Gen. Carnis Carnium Dat. Carni Carnibus Acc. Carnem Carnes/is Voc. Caro Carnes Abl. Carne Carnibus Nom. Vis (δύναµη θηλ.) vires Gen. virium Dat. viribus Acc. vim vires/is Voc. vires Abl. vi viribus Nom. senex ( γέροντας ) senes Gen. senis senum Dat. seni senibus Acc. senem senes Voc. senex senes Abl. sene senibus 5. Σχηµατίζουν την Αιτιατική Ενικού σε im αντί em: Τα ονόµατα των ποταµών- πόλεων : Tiberis-is Tiberim, Neapolis-is Neapolim. Τα ονόµατα turris-is turrim ( πύργος ),vis vi τα ουδέτερα σε e, -al, -ar πχ mare-is mari (θάλασσα ). 6. Σχηµατίζουν την Αφαιρετική Ενικού σε e και σε i τα navis is nave και navi (πλοίο, θηλυκό ). Τέταρτη κλίση Περιλαµβάνει ουσιαστικά αρσενικού γένους κυρίως σε -us και ουδέτερα σε -um Αρσενικά Ενικός Πληθυντικός Nom. -us -us Gen. -us -uum Dat. -ui -ibus Acc. -um -us Voc. -us -us Abl. -u -ibus Ουδέτερα Ενικός Πληθυντικός Nom. -u -ua Gen. -us -uum Dat. -us / -u -ibus Acc. -u -ua Voc. -u -ua Abl. -u -ibus Παρατηρήσεις 63
1. Θηλυκού γένους: ficus, -us Domus, -us ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Nom. domus domus Gen. domus - domi domuum-domorum Dat. Domui domibus Acc. domum domos Voc. domus Domus Abl. Domo - domus domibus Σηµ. Τρεις πτώσεις Γενική Αιτιατική -Αφαιρετική χρησιµοποιούνται επιρρηµατικά : Domi = στην πατρίδα στάση σε τόπο Domum = προς την πατρίδα κίνηση σε τόπο Domo = από την πατρίδα κίνηση από τόπο Ενικός Πληθυντικός Nom. Ficus, us Fici, -us Gen. Fici, us Ficorum Dat. Fico Ficis Acc. Ficum Ficos, -us Voc. Fice, -us Fici, -us Abl. Fico, -u Ficis ΠΕΜΠΤΗ ΚΛΙΣΗ ( Declinatio Quinta ) Η Ε κλίση περιλαµβάνει ονόµατα ΘΗΛΥΚΑ σε -es Nom. -es -es Gen. -ei - erum Dat. -ei - ebus Acc. -em -es Voc. -es -es Abl. -e - ebus Παρατηρήσεις 1. Αρσενικό Ε κλίσης είναι το dies-diei (ηµέρα ). 2. Σχηµατίζουν πλήρη πληθυντικό τα ονόµατα : res-rei (πράγµα), dies-ei (ηµέρα ) 3. Τα υπόλοιπα ονόµατα Ε κλίσης στον πληθυντικό σχηµατίζουν µόνο τρεις πτώσεις : Ονοµαστική Αιτιατική Κλητική. 4. Το όνοµα fides-ei δε σχηµατίζει καθόλου πληθυντικό. Β Κλίση Ι. Κανονικά α) us-a-um bonus-a-um β) er-a-um liber-a-um ΕΠΙΘΕΤΑ ΙΙ. Συγκοπτόµενα pulcher-pulchra-pulchum Γ κλίση 64
α) Τριγενή και τρικατάληκτα : er ris - re celer, celeries, celere β) Τριγενή και δικατάληκτα : is is - e facilis, facilis, facile γ) Τριγενή και µονοκατάληκτα :-x, -ns ferox-ferocis, prudens-prudentis. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Τα επίθετα β κλίσης κλίνονται όπως τα ουσιαστικά β κλίσης ( αρσενικά ουδέτερα ) και α κλίσης ( θηλυκά ). 2. Τα επίθετα γ κλίσης κλίνονται όπως τα ουσιαστικά γ κλίσης µε τις εξής όµως διαφορές : - Σχηµατίζουν την Αφαιρετική ενικού σε i αντί e - Σχηµατίζουν τη Γενική Πληθυντικού σε ium αντί um. - Σχηµατίζουν την Αιτιατική Πληθυντικού σε es και is - Σχηµατίζουν την Ονοµαστική Αιτιατική Κλητική Πληθυντικού των ουδετέρων σε ia αντί a. Ενικός Nom. alacer alacris alacre Gen. alacris alacris alacris Dat. alacri alacri alacri Acc. alacrem alacrem alacre Voc. alacer alacris alacre Abl. alacri alacri alacri Πληθυντικός Nom. alacres alacres alacria Gen. alacrium alacrium alacrium Dat. alacribus alacribus alacribus Acc. alacres alacres alacria Voc. alacres alacres alacria Abl. alacribus alacribus alacribus Nom. nobilis nobilis nobile Gen. nobilis nobilis nobilis Dat. Nobili Nobili Nobili Acc. Nobilem Nobilem Nobile Voc. Nobilis Nobilis Nobile Abl. nobili Nobili nobili Nom. nobiles Nobiles Nobilia Gen. Nobilium Nobilium Nobelium Dat. Nobilibus Nobilibus Nobilibus Acc. Nobiles Nobiles Nobilia Voc. Nobiles Nobiles Nobilia Abl. nobilibus nobilibus Nobilibus 65
Εξαιρείται και σχηµατίζει τη Γενική Πληθυντικού σε um ενώ την Αφαιρετική ενικού σε i το : inops-inopis ( ενδεής ) inopi, inopum. Το επίθετο celer-ris-re σχηµατίζει τη Γενική Πληθυντικού σε ium και um : celer-ris-re celerium και celerum. ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ : -ior, - ior, -ius Σχηµατίζεται από το θέµα του επιθέτου ( δηλ. από τη Γενική ενικού αφαιρώντας την κατάληξη ) και τις καταλήξεις ior, -ior, - ius. ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ : -issimus, -issima, -issimum. Σχηµατίζεται από το θέµα και τις παραπάνω καταλήξεις. π.χ. ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ altus-a-um altior,ior,ius altissimus-a-um nobilis-is-e nobilior,ior,ius nobilissimus-a-um ferox-ocis ferocior,ior,ius ferocissimus-a-um ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Έξι επίθετα σε lis σχηµατίζουν τον υπερθετικό βαθµό µε τις καταλήξεις llimus-a-um στο θέµα τους. facilis-is-e facilior-ior-um facillimus-a-um difficilis-is-e difficilior-ior-ius difficillimus-a-um similis-is-e similior-ior-ius simillimus-a-um disimilis-is-e disimilior-ior-ius disimillimus-a-um humilis-is-e humilior-ior-ius humillimus-a-um gracilis-is-e gracilior-ior-ius gracillimus-a-um 2. Τα επίθετα που λήγουν σε er (δευτερόκλιτα ή τριτόκλιτα ) σχηµατίζουν τον υπερθετκό µε τις καταλήξεις rrimus-a-um στην Ονοµαστκή Ενικού του αρσενικού pulcher-chra-chum pulchrior pulcherrimus celer-ris-rs celerior-ior-ius celerrimus liber-ra-rum liberior-ior-ius liberrimus 3. Τα επίθετα που έχουν ως β συνθετικό τα ρήµατα : dico/facio/ volo = θέλω σχηµατίζουν τα παραθετικά τους µε τις καταλήξεις : -entior, entior, entius = ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ -entissimus, a, um = ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ π.χ. magnificus-a-um magnificentior-ior-ius magnificentissimus-a-um benevolus-a-um benevolentior-ior-ius benevolentissimus-a-um 4. Ανώµαλα Παραθετικά εν έχουν θετικό βαθµό: ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ (intra) Interior, ius Intimus (prae) Prior, -ius primus (Prope) Propior, -ius Proximus (ultra) Ulterior, -ius Ultimus 66
Παρουσιάζουν διπλούς τύπους: ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ exterus Exterior, -ius Extremus-extimus inferus Inferior, -ius Infimus - imus superus Superior, -ius Supremus -summus posterus Posterior, -ius Postremus- postumus Σχηµατίζουν ανώµαλα τα παραθετικά τους: ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ bonus-a-um melior-ior-ius optimus-a-um magnus-a-um maior-ior-ior maximus-a-um malus-a-um peior-ior-ius pessimus-a-um Parvus-a-um Minor-or-us Minimus-a-um Multi-ae-a plures-es-a plurimi-ae-a Ο Συγκριτικός βαθµός των επιθέτων κλίνεται σαν οµαλό oυσιαστικό Γ κλίσης δηλ: Αφαιρετική Ενικού e Γενική Πληθυντικού um Ονοµαστική Αιτιατική Κλητική πληθυντικού ουδετέρων a Ο Υπερθετικός βαθµός των επιθέτων κλίνεται κανονικά ως δευτερόκλιτο επίθετο σε us,a,um. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ Σχηµατισµός επιρρηµάτων ΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ - Όσα παράγονται από επίθετα Β κλίσης σχηµατίζονται από το θέµα του επιθέτου + κατάληξη e Π.χ. plenus-a-um plene - Όσα παράγονται από επίθετα Γ κλίσης : Θέµα του επιθέτου + κατάληξη iter Π.χ. gravis-is-e graviter - Όσα παράγονται από µετοχές Ενεστώτα ή από Επίθετα που τελειώνουν σε-ns,-rs: Θέµα του επιθέτου /µετοχής + er πχ amans-antis amanter, ingens-entis ingenter ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ Σα συγκριτικός βαθµός του επιρρήµατος των επιθέτων Β και Γ κλίσης χρησιµοποιείται η αιτιατική ενικού του ουδετέρου του Συγκριτικού βαθµού του επιθέτου. ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ Σχηµατίζεται από το θέµα του Υπερθετικού βαθµού των επιθέτων Β και Γ κλίσης µε την κατάληξη e. π.χ. rectus recte rectius rectissime miser misere miserius miserrime 67
gravis prudens fortis graviter gravius gravissime prudenter prudentius prudentissime fortiter fortius fortissime ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ bene melius optime male peius pessime magno opere ή magnopere magis maxime non multum ή paulum minus minime multum plus plurimum facile facilius facillime triste tristius- tristissime dure και durite durius durissime Audaciter/audacter audacius audacixxime infirme infirmiter infirmius infirmissime Και diu-diutius-diutissime (=για πολύ χρόνο) saepe-saepius-saepissime (=συχνά ) prope-propius-proxime (=κοντά ) pae-prius-primum/primo (=προ ) satis-satius - - (= αρκετά ) post-posterius-postremo/postumo (=έπειτα) secrete και secreto-secretius (=κρυφά) sane-sanius (=βέβαια) ΜΕΤΟΧΕΣ Στη Λατινική τα ρήµατα διαθέτουν τρεις (3) µετοχές Ενεστώτα, Μέλλοντα, Παρακείµενου. Aπό αυτές οι δύο πρώτες ανήκουν στην Ενεργητική φωνή ενώ η τρίτη στην Παθητική φωνή. Τα Αποθετικά και Ηµιαποθητικά ρήµατα όµως διαθέτουν επιπλέον και τις δύο µετοχές Ενεργητικής φωνής. Α. Μετοχή Ενεργητικού Ενεστώτα Κλίνεται ως τριτόκλιτο, τριγενές, µονοκατάληκτο επίθετο σε ns, -ntis µε την εξής διαφορά : i. Σχηµατίζει την αφαιρετική ενικού σε i, όταν η µετοχή είναι επιθετική. ii. και σε e, όταν η µετοχή είναι στο κείµενο επιρρηµατική ή κατηγοριµατική. Τυπικός σχηµατισµός µετοχής Ενεστώτα α συζ. β συζ. γ συζ. δ συζ. amans habens legens audiens amantis habentis legentis audientis Β. Μετοχή Ενεργητικού Μέλλοντα Κλίνεται ως δευτερόκλιτο, τριτογενές, τρικατάληκτο επίθετο. Σχηµατίζεται από το Σουπίνο του ρήµατος µε την κατάληξη : -urus-ura-urum. π.χ. α συζ. : amaturus-a-um 68
β συζ. : habiturus-a-um γ συζ. : lecturus-a-um δ συζ. : auditurus-a-um ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΠΡΟΣΟΧΗ στις µετοχές των morior moriturus-a-um pario pariturus-a-um ruo ruiturus-a-um orior oriturus-a-um nascor nasciturus-a-um / naturus-a-um 69
Γ. Μετοχή Παθητικού Παρακειµένου Κλίνεται ως δευτερόκλιτο,τριτογενές, τρικατάληκτο επίθετο. Σχηµατίζεται από το Σουπίνο του ρήµατος µε κατάληξη : -us-a-um π.χ. α συζ. : amatus-a-um β συζ. : habitus-a-um γ συζ. : lectus-a-um δ συζ. : auditus-a-um 1. Προσωπικές 2. Κτητικές 3. εικτικές 4. Οριστικές 5. Αναφορικές 6. Ερωτηµατικές 7. Αόριστες 1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ego (εγώ), tu (εσύ), sui (του εαυτού του) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ α προσ. β προσ. γ προσ. α προσ. β προσ. γ προσ. Ον. ego tu --- nos vos --- Γεν. Vestri mei tui sui Nostri nostrum vesrtum sui οτ. mihi tibi sibi nobis vobis sibi Αιτ. me te se nos vos se Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. a me a te a se a nobis a vobis a se Σηµείωση : α) Η Γενική Πληθυντικού nostri χρησιµεύει ως Γενική Κτητική ή Αντικειµενική. Ο τύπος nostrum ως Γενική ιαιρετική. β) Η Ονοµαστική Ενικού του γ προσώπου που λείπει αναπληρώνεται από την ονοµαστική µιας από τις αντωνυµίες : hic, ille, is. Έτσι λέµε : ego-tu- ή ego-tu-(sui) ή ego-tu-ille 2. ΚΤΗΤΙΚΕΣ Ένας κτήτορας α προσ. : meus-a-um. δικός µου β προσ. : tuus-a-um δικός σου γ προσ. : suus-a-um δικός του Πολλοί κτήτορες α προσ. : noster-stra-strum δικός µας β προσ. : vester-stra-strum δικός σας 70
γ προσ. : suus-a-um δικός τους ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Σηµείωση α) Κλίνονται σαν δευτερόκλιτα επίθετα σε us-a-um, χωρίς ΚΛΗΤΙΚΗ. β) Μόνο η meus σχηµατίζει Κλητική Ενικού Αρσενικού ως εξής : mi-meus. γ) Ενίοτε χρησιµοποιείται η Ονοµαστική Ενικού Θηλυκού η mea σε θέση Κλητικής : mea Tertia! 3. ΕΙΚΤΙΚΕΣ hic,haec,hoc αυτός εδώ iste,ista,istud αυτός ille,illa,illudi εκείνος tantus-a-um τόσος (δευτερόκλιτη) talis-is-e τέτοιος (τριτόκλιτη) tot τόσοι (άκλιτη, πληθυντικός) Ονοµ. talis talis tale tales tales talia Γεν. talis talis talis talium talium talium οτ. tali tali tali talibus talibus talibus Αιτ. talem talem tale tales/is tales/is talia Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. tali tali tali talibus talibus talibus Ονοµ. hic haec hoc hi hae haec Γεν. huius huius huius horum harum horum οτ. huic huic huic his his his Αιτ. hunc hanc hoc hos has haec Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. hoc hac hoc his his his Ονοµ. iste ista istud isti istae ista Γεν. istius istius istius istorum istarum istorum οτ. isti isti isti isti istis istis Αιτ. istum istam istud istos istas ista Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. isto ista isto istis istis istis Ονοµ. ille illa illud isti istae ista Γεν. istius istius istius istorum istarum istorum οτ. isti isti isti istis istis istis Αιτ. istum istam istud istos istas ista Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. isto ista isto istis istis istis 71
Ονοµ. tantus tanta tantum tanti tantae tanta Γεν. tanti tantae tanti tantorum tantarum tantorum οτ. tanto tantae tantio tantis tantis tantis Αιτ. tantum tantam tantum tantos tantas tanta Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. tanto tanta tanto tantis tantis tantis ipse, ipsa, ipsum is, ea, id idem, eadem, idem ο ίδιος αυτός ο ίδιος 4. ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ Ονοµ. ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa Γεν. ipsius ipsius ipsius ipsorum ipsarum ipsorum οτ. ipsi ipsi ipsi ipsis ipsis ipsis Αιτ. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. ipso ipsa ipso ipsis ipsis ipsis Ονοµ. is ea id ei-ii-i eae ea Γεν. eius eius eius eorum earum eorum οτ. ei ei ei eis-iis-is eis-iis-is eis-iis-is Αιτ. eum eam id eos eas ea Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. eo ea eo eis-iis eis-iis-is eis-iis-is 5. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ qui, quae, quod ο οποίος quantus, a, um όσος (δευτερόκλιτη) qualis, is, e όποιας λογής ( τριτόκλιτη) aliquot όσοι ( άκλιτη, πληθυντικός ) Ονοµ. idem eadem idem eidem-iidem Γεν. eiusdem eiusdem eiusdem idem eaedem eadem οτ. eidem eidem eidem eorundem earundem eorundem Αιτ. eundem eandem idem eisdem-iisdemisdem easdem eadem eosdem Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. eodem eadem eodem eisdem-iisdemisdem eisdemiisdemisdem eisdemiisdemisdem 72
Ονοµ. qui quae quod qui quae quae Γεν. cuius cuius cuius quorum quarum quorum οτ. cui cui cui quibus quibus quibus Αιτ. quem quam quod quos quas quae Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. quo qua quo quibus quibus quibus quis, quis, quid ποιος ; uter, utra, utrum ποιος από τους δύο; quantus, a, um πόσος ; qualis, is, e τι λογής ; 6. ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ Ονοµ. quis quis quid qui quae quae Γεν. cuius cuius cuius quorum quarum quorum οτ. cui cui cui quibus quibus quibus Αιτ. quem quem quid quos quas quae Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. quo quo quo quibus quibus quibus Ονοµ. uter utra utrum utri utrae utra Γεν. utrius utrius utrius utrorum utrarum utrorum οτ. utri utri utri utris utris utris Αιτ. utrum utram utrum utros utras utra Κλητ. --- --- --- --- --- --- Αφαιρ. utro utra utro utris utris utris 7. ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ 1. quis, (quae-qua), quid qui, (quae-qua), quod = κάποιος 2. aliquis, (aliqua, aliquae), aliquid aliqui, aliqua, aliquod = κάποιος 3.quidam, quaedam, quiddam quidam, quaedam, quoddam = κάποιος 4. quisque,(quaeque), quidque quisque, quaeque, quodque = καθένας 5. unusquisque, unumquidque unusquique, unaquaeque, ununquodque = καθένας χωριστά 6. nemo, (neno = σπάνιο) nullus-a-um = κανένας 7. ----- allius-a-iud = άλλος 8. ----- alter-ra-rum = άλλος 9. ----- neuter-neutra-neutrum = κανένας από τους δύο 73
Ον. nullus nula nullum nulli nulae nulla Γεν. nullius nullius nullius nullorum nullarum nullorum οτ. nuli nuli nuli nullis nullis nullis Αιτ. nullum nullam nullum nullos nullas nulla Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. nullo nulla nullo nullis nullis nullis Ον. nemo Σπάνια nihil nuli Γεν. nullius nullius rei nullorum οτ. nemini nihil nullis Αιτ. neminem nihil nullos Κλητ. ----- ----- ----- Αφαιρ. nullo nulla re nullis Θηλυκό και ουδέτερο σχηµατίζουν σπάνια πληθυντικό Ον. alius alia aliud alii aliae alia Γεν. alius alius alius aliorum aliarum aliorum οτ. alii alii alii aliis aliis aliis Αιτ. alium aliam aliud alios alias alia Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. alio alia alio aliis aliis aliis Ον. alter altera alterum alteri alterae altera Γεν. alterius alterius alterius alterorum alterarum alterorum οτ. alteri alteri alteri alteris alteris alteris Αιτ. alterum alteram alterum alteros alteras altrera Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. altero altera altero alteris alteris alteris Ον. neuter neutra neutrum neutri neutrae neutra Γεν. neutrius neutrius neutrius neutrorum neutrarum neutrorum οτ. neutri neutri neutri neutris neutris neutris Αιτ. neutrum neutram neutrum neutros neutras neutra Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. neutro neutra neutro neutris neutris neutris 74
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ Ον. aliquis aliqua aliquid aliqui ----- aliqua aliquae Γεν. alicuius alicuius alicuius aliquorum aliquorum οτ. alicui alicui alicui aliquibus aliquibus Αιτ. aliquem aliquam aliquod aliquos aliqua Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. aliquo aliqua aliquo aliquibus aliquibus aliquibus ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ Ον. aliqui aliqua aliquod aliqui aliquae aliqua Γεν. alicuius alicuius alicuius aliquorum aliquarum aliquorum οτ. alicui alcui alicui aliquibus aliquibus aliquibus Αιτ. aliquem aliquam aliquod aliquos aliquas aliqua Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. aliquo aliqua aliquo aliquibus aliquibus aliquibus ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ Ον. quidam quaedam quodam quidam quaedam quaedam Γεν. cuisdam cuiusdam cuiusdam quorundam quarundam quorundam οτ. cuidam cuidam cuidam quibusdam quibusdam quibusdam Αιτ. quendam quandam quoddam quosdam quasdam quaedam Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. quodam quadam quodam quibusdam quibusdam quibusdam ΑΝΤΩΝΥΜΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ Τα Αντωνυµικά Επίθετα κλίνονται σαν επίθετα Β κλίσης µε τη διαφορά ότι : - Σχηµατίζουν τη Γενική Ενικού σε ius - Σχηµατίζουν τη οτική Ενικού σε i - εν σχηµατίζουν Κλητική Αντωνυµικά επίθετα είναι 9 στα Λατινικά. 1. unus-una-unum (= ένα ) και απόλυτο αριθµητικό Ον. unus una unum uni unae una Γεν. unius unius unius unorum unarum unorum οτ. uni uni uni unis unis unis Αιτ. unum unam unum unos unas una 75
Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. uno una uno unis unis unis 2. solus-a-um (= µόνος ) Ον. solus sola solum soli solae sola Γεν. solius solius solius solorum solarum solorum οτ. soli soli soli solis solis solis Αιτ. solum solam solum solos solas sola Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. solo sola sola solis solis solis 3. totus-a-um ( = όλος, άπας ) Ον. totus tota totum toti totae tota Γεν. totius totius totius totorum totarum totorum οτ. toti toti toti totis totis totis Αιτ. totum totam totum totos totas tota Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. toto tota toto totis totis totis 4. uter-utra-utrum (= ποιος από τους δύο ) και Ερωτηµατική αντωνυµία. 5. neuter-neutra-neutrum (= ούτε ο ένας, ούτε ο άλλος ) και Αόριστη αντωνυµία. 6. alter-ra-rum ( = άλλος ) και Αόριστη αντωνυµία. 7. alius-alia-aliud ( άλλος ) και Αόριστη αντωνυµία. 8. nullus-a-um (= κανείς ) και Αόριστη αντωνυµία. Σηµ. Για την κλίση των επιθέτων 4 έως 8 βλέπε την κλίση των αντωνυµιών. 9. ullus-a-um ( κανείς ) και Αόριστη αντωνυµία. Ον. ullus ulla ullum ulli ullae ulla Γεν. ullius ullius ullius ullorum ullarum ullorum οτ. ulli ulli ulli ullis ullis ullis Αιτ. ullum ullam ullum ullos ullas ulla Κλητ. ----- ----- ----- ----- ----- ----- Αφαιρ. ullo ulla ullo ullis ullis ullis 76
ΡΗΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Τα ρήµατα στα Λατινικά διαθέτουν τέσσερις (4) συζυγίες. Συζυγία 1η 2η 3η 4 η Χαρακτήρας -a -e -e ή i, -i Απαρέµφατο -are -ere -ere -ire Aρχικοί χρόνοι amo deleo lego audio Παρακείµενος amavi delevi legi audivi Σουπίνο amatum deletum lectum auditum Απαρ.Ενεστ. amare delere legere audire Χρόνοι παραγόµενοι από τους Αρχικούς χρόνους Ενεστώτας amo ΟΡΙΣΤΙΚΗ Ενεστώτα Παρατατικού Μέλλοντα ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ Ενεστώτα Παρατατικού ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ Ενεστώτα Μέλλοντα ΜΕΤΟΧΗ Ενεστώτα ΓΕΡΟΥΝ ΙΟ Ενεργητική Φωνή Παρακείµενος amavi ΟΡΙΣΤΙΚΗ Παρακείµενος Υπερσυντελίκου Μ.Συντελεσµένου ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ Παρακείµενος Υπερσυντελίκου ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ Παρακείµενος Σουπίνο amatum ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ Μέλλοντα ΜΕΤΟΧΗ Μέλλοντα ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ Μέλλοντα Απαρ.Εν. amare Ενεστώτας Παθητική Φωνή Σουπίνο 77
ΟΡΙΣΤΙΚΗ Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλοντας ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ Ενεστώτας Παρατατικός ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ Ενεστώτας Μέλλοντας ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ Ενεστώτας ΓΕΡΟΥΝ ΙΟ ΟΡΙΣΤΙΚΗ Παρακείµενος Υπερσυντέλικος Μ.Συντελεσµένος ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ Παρακείµενος Υπερσυντέλικος ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ Μέλλοντας Παρακείµενος Συντελ.Μέλλοντας ΜΕΤΟΧΗ Παρακείµενος ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ 78
Sum Fui Esse ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ sum sim esse sens-sentis es sis es est sit sumus simus estis sitis este sunt sint Οριστική Υποτακτική Προστακτική Απαρ. Μετοχή ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ eram essem ----- ----- ----- eras esses erat esset eramus essemus eratis essetis erant essent ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ fui fuerim ----- fuisse ----- fuisti fueris fuit fuerit fuimus fuerimus fuistis fueritis fuerunt-ere fuerint ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ero futurus-a-um sim futurum-am-um/osas-a futurus-a-um esse eris futurus-a-um sis esto erit futurus-a-um sit esto erimus futuri-ae-a simus eritis futuri-ae-a sitis estote erunt futuri-ae-a sint sunto fore YΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ fueram fuissem ----- ----- ----- fueras fuisses fuerat fuisset fueramus fuissemus fueratis fuissetis 79
fuerant fuissent ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΜΕΛ. ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ fuero ----- ----- ----- ----- fueris fuerit fuerimus fueritis fuerint 80
ΠΡΩΤΗ ΣΥΖΥΓΙΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ PUGNO ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ pugno pugnem pugnare pugnans-antis pugnas pugnes pugna pugnat pugnet pugnamus pugnemus pugnatis pugnetis pugnate pugnant pugnent ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ pugnabam pugnarem ----- ----- ----- pugnabas pugnares pugnabat pugnaret pugnabamus pugnaremus pugnabatis pugnaretis pugnabant pugnarent ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ pugnavi pugnaverim ----- pugnavisse ----- pugnavisti pugnaveris pugnavit pugnaverit pugnavimus pugnaverimus pugnavistis pugnaveritis pugnaverunt pugnaverint ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ pugnabo pugnaturus sim pugnaturum pugnaturus-a-um pugnabis sis pugnato am-um/os-as-a pugnabit sit pugnato esse pugnabimus pugnaturi simus pugnabitis sitis pugnatote pugnabunt sint pugnanto ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ pugnaveram pugnavissem ----- ----- ----- pugnaveras pugnavisses pugnaverat pugnavisset pugnaveramus pugnavissemus pugnaveratis pugnavissetis pugnaverant pugnavissent 81
Μ. ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ pugnavero ------ ----- ----- ----- pugnaveris pugnaverit pugnaverimus pugnaveritis pugnaverint ΓΕΡΟΥΝ ΙΟ ΣΟΥΠΙΝΟ : pugnandi pugnando pugnandum pugnanto : pugnatum pugnatu 82
ΠΡΩΤΗ ΣΥΖΥΓΙΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ PUGNOR ATUS SUM ARI ENEΣΤΩΤΑΣ pugnor pugner pugnari ----- pugnaris-re pugneris-re pugnare pugnatur pugnetur pugnamur pugnemur pugnamini pugnemini pugnamini pugnantur pugnentur ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ pugnabar pugnarer ----- ----- ----- pugnabaris-re pugnareris-re pugnabatur pugnaretur pugnabamur pugnaremur pugnabamini pugnaremini pugnabantur pugnarentur ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ pugnabor ----- pugnatum iri ----- pugnaberis-re pugnator pugnabitur pugnator pugnabimur pugnabimini pugnabuntur pugnantor Οριστική Υποτακτική Προ στακ τική ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ pugnatus-a-um sum pugnatus-a-um sim ----- pugnatus-a-um es pugnatus-a-um sis pugnatus-a-um est pugnatus-a-um sit pugnati-ae-a sumus pugnati-ae-a simus pugnati-ae-a estis pugnati-ae-a sitis pugnati-ae-a sunt pugnati-ae-a sint Απαρ. pugnatum-am-um - pugnatos-as-a esse Μετοχή pugnatus-aum ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ pugnatus-a-um eram pugnatus-a-um essem ----- ----- ----- pugnatus-a-um eras pugnatus-a-um esses pugnatus-a-um erat pugnatus-a-um esset pugnati-ae-a eramus pugnati-ae-a essemus pugnatus-a-um eratis pugnati-ae-a essetis pugnatus-a-um erant pugnati-ae-a essent 83
pugnatus-a-um ero pugnatus-a-um eris pugnatus-a-um erit pugnati-ae-a erimus pugnati-ae-a eritis pugnati-ae-a erunt ΓΕΡΟΥΝ ΙΑΚΟ : pugnandus-a-um M. ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ 84