Ηλεκτρονικό Εμπόριο Ενότητα 5: Διεπιχειρησιακό Ηλεκτρονικό Εμπόριο και Ηλεκτρονικός Εφοδιασμός Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις βασικές εννοιολογικές προσεγγίσεις του διεπιχειρησιακού ηλεκτρονικού εμπορίου και του ηλεκτρονικού εφοδιασμού. 4
Περιεχόμενα ενότητας Ορισμoί διεπιχειρησιακού ηλεκτρονικού εμπορίου και ηλεκτρονικού εφοδιασμού. Βασικοί τύποι συναλλαγών διεπιχειρησιακού ηλεκτρονικού εμπορίου. Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Προμηθειών. 5
Διεπιχειρησιακό (B2B) Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Ορισμός Συναλλαγές, ανάμεσα σε επιχειρήσεις/ οργανισμούς, οι οποίες διεξάγονται ηλεκτρονικά μέσω του διαδικτύου, εξωδικτύων, ενδοδικτύων ή ιδιωτικών δικτύων. Επίσης γνωστό ως ηλεκτρονικό Β2Β ή απλώς Β2Β ΗΕ (Ηλεκτρονικό Εμπόριο) (Τurban et al., 2010). Στο Β2Β Ηλεκτρονικό Εμπόριο αγοραστές και πωλητές είναι δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις και οργανισμοί, κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα. Το Β2Β ΗΕ Επιτρέπει την αυτοματοποίηση διεπιχειρησιακών διαδικασιών και προϋποθέτει την εμπιστοσύνη και τη συνεργασία μεταξύ των συναλλασσόμενων μερών, βελτιστοποιώντας την εφοδιαστική αλυσίδα. 6
Βασικοί Τύποι Συναλλαγών B2B Ηλεκτρονικού Εμπορίου 1. Από την πλευρά του πωλητή (Sell-side): Ένας πωλητής προς πολλούς αγοραστές 2. Από την πλευρά του αγοραστή (Buyer-side): Ένας αγοραστής προς πολλούς πωλητές. 3. Συνεργατικό εμπόριο (Collaborative commerce): Eπικοινωνία και μοίρασμα πληροφοριών, σχεδίασης και προγραμματισμού ανάμεσα σε επιχειρηματικούς εταίρους. 4. Ανταλλακτήρια/ Διαμεσολαβητές/ Μεσάζοντες (e- Marketplaces): Πολλοί πωλητές προς πολλούς αγοραστές. Οι 2 πρώτοι τύποι χαρακτηρίζονται και ως επιχειρηματοκεντρικό Β2Β ΗΕ. 7
Κατεύθυνση Β2Β Ηλεκτρονικού Εμπορίου Κάθετες θέσεις αγορών: Αγορές που επικεντρώνονται σε ένα κλάδο ή σε ένα τμήμα ενός κλάδου της βιομηχανίας (π.χ., χάλυβας, χημικά). Οριζόντιες θέσεις αγορών: Αγορές που επικεντρώνονται σε μία υπηρεσία ή σε ένα προϊόν, που χρησιμοποιείται σε όλους τους κλάδους της βιομηχανίας (π.χ., είδη γραφείου, ηλεκτρονικοί υπολογιστές). 8
Τύποι συναλλαγών Άμεσες αγορές: Η αγορά αγαθών και υπηρεσιών, όταν χρειάζονται, συνήθως στις επικρατούσες τιμές της αγοράς. Στρατηγικές προμήθειες: Αγορές που περιλαμβάνουν μακροχρόνια συμβόλαια, τα οποία συνήθως βασίζονται σε ιδιωτικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε πωλητές και αγοραστές. Πηγή: Turban et al. (2010). 9
1. Ένας Προς Πολλούς: Θέσεις Αγορών από την Πλευρά του Πωλητή (Sell-side B2B ec) Μία θέση αγορών μέσω δικτύου, στην οποία μία εταιρεία πουλάει σε πολλούς επιχειρηματικούς αγοραστές από ηλεκτρονικούς καταλόγους ή από δημοπρασίες, συνήθως μέσω ενός εξωδικτύου. Τρεις κύριες μέθοδοι απευθείας πωλήσεων: 1. πώληση από ηλεκτρονικούς καταλόγους, 2. πώληση μέσω πλειοδοτικών δημοπρασιών και 3. πώληση ενός προς ένα. Τurban et al. (2010). 10
2. Ένας από Πολλούς: Θέσεις Αγορών από την Πλευρά του Αγοραστή (Buyer-side B2B ec) - Ηλεκτρονικός Εφοδιασμός: Ορισμός (1) Μια εταιρική ιστοσελίδα προμηθειών, που χρησιμοποιεί αντίστροφες δημοπρασίες, διαπραγματεύσεις, ομαδικές αγορές ή οποιαδήποτε άλλη μέθοδο ηλεκτρονικού εφοδιασμού. Η ηλεκτρονική διαχείριση όλων των διαδικασιών αγοράς υλικών από τους προμηθευτές. 11
2. Ένας από Πολλούς: Θέσεις Αγορών από την Πλευρά του Αγοραστή (Buyer-side B2B ec) - Ηλεκτρονικός Εφοδιασμός: Ορισμός (2) Αναφέρεται στην αυτοματοποίηση μέσω ηλεκτρονικών μέσων των διαδικασιών αναζήτησης, αίτησης για αγορά, έγκρισης, παραγγελίας, παραλαβής και πληρωμής μεταξύ της επιχείρησης πελάτη και της επιχείρησης- πωλητή. Το EDI αποτέλεσε τη βασική τεχνολογία πραγματοποίησης ηλεκτρονικού ανεφοδιασμού. 12
2. Εφαρμογές/ Υποσυστήματα SCM Διακρίνονται σε 2 μεγάλες κατηγορίες: 1. Συστήματα προγραμματισμού εφοδιαστικής αλυσίδας (Supply Chain Planning) 2. Συστήματα εκτέλεσης εφοδιαστικής αλυσίδας (Supply Chain Execution) 13
2. Μέθοδοι Ηλεκτρονικού Εφοδιασμού (1) Αγορά από κατασκευαστές, χονδρεμπόρους ή λιανέμπορους από τους καταλόγους τους και πιθανώς μετά από διαπραγμάτευση. Αγορά από κατάλογο ενός διαμεσολαβητή, που συγκεντρώνει κατάλογο πωλητών ή αγορά από ηλεκτρονικά εμπορικά κέντρα (e-malls). Αγορά από ένα εσωτερικό κατάλογο αγοραστή, στον οποίο συγκεντρώνονται κατάλογοι προμηθευτών εγκεκριμένων από τον αγοραστή, μαζί με συμφωνηθείσες τιμές. 14
2. Μέθοδοι Ηλεκτρονικού Εφοδιασμού (2) Διεξαγωγή δημοπρασιών ή αντίστροφων δημοπρασιών μέσα σε ένα σύστημα, όπου προμηθευτές ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Αγορά από ιστοσελίδες ιδιωτικών ή δημόσιων δημοπρασιών, στις οποίες ο οργανισμός συμμετέχει ως ένας από τους αγοραστές. Σύνδεση σε ένα σύστημα ομαδικών αγορών, που συγκεντρώνει τη ζήτηση των συμμετεχόντων, δημιουργώντας ένα μεγάλο όγκο. Αγορές μέσω ηλεκτρονικών διαμεσολαβητών (B2B e- Marketplaces). 15
2. Μέθοδοι Ηλεκτρονικού Εφοδιασμού: Εσωτερική και Εξωτερική συγκέντρωση Εσωτερική συγκέντρωση: παραγγελίες από όλη την εταιρεία συγκεντρώνονται, χρησιμοποιώντας το Web και ικανοποιούνται αυτόματα. Εξωτερική συγκέντρωση: παρέχει σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις καλύτερες τιμές, δυνατότητα επιλογής και υπηρεσίες, συγκεντρώνοντας την ζήτηση ηλεκτρονικά και μετά είτε κάνοντας διαπραγμάτευση με προμηθευτές, είτε διεξαγωγή αντίστροφων δημοπρασιών. Πηγή: Turban et al. (2010). 16
2. Υλοποίηση Ηλεκτρονικού Εφοδιασμού Κύρια θέματα υλοποίησης ηλεκτρονικού εφοδιασμού: Τοποθέτηση του ηλεκτρονικού εφοδιασμού στην στρατηγική Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (ΗΕπ) της εταιρείας. Επισκόπηση και αλλαγή της ίδιας της διαδικασίας εφοδιασμού. Παροχή διασυνδέσεων ανάμεσα στον ηλεκτρονικό εφοδιασμό και στα ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα της επιχείρησης, όπως το ERP ή το SCM Information System. Συντονισμός του πληροφοριακού συστήματος του αγοραστή με τα πληροφοριακά συστήματα των πωλητών. Οι πωλητές μπορούν να έχουν πολλούς πιθανούς αγοραστές. Συνένωση με τα πληροφοριακά συστήματα των τακτικών προμηθευτών και επιβεβαίωση της ολοκλήρωσης με τα πληροφοριακά τους συστήματα και, αν είναι δυνατό, με τις επιχειρησιακές τους διεργασίες. 17
2. Κυριότερα οφέλη Ηλεκτρονικού Εφοδιασμού (1) Μείωση των τιμών αγορών μέσω προτυποποίησης προϊόντων και συνένωσης αγορών. Βελτίωση της ροής και της διαχείρισης των πληροφοριών. Ελαχιστοποίηση των αγορών που γίνονται από προμηθευτές με τους οποίους δεν υπάρχει σύμβαση. Βελτίωση της διαδικασίας πληρωμών. Καθορισμός αποδοτικών, συνεργατικών σχέσεων με προμηθευτές. Επιβεβαίωση έγκαιρης παράδοσης. 18
2. Κυριότερα οφέλη Ηλεκτρονικού Εφοδιασμού (2) Μείωση του αριθμού των προμηθευτών. Ομαλοποίηση της διαδικασίας αγορών, καθιστώντας την απλή και γρήγορη. Μείωση του διαχειριστικού κόστους επεξεργασίας ανά παραγγελία. Ολοκλήρωση της διαδικασίας εφοδιασμού με έλεγχο προϋπολογισμού με ένα αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο. Ελαχιστοποίηση των ανθρώπινων λαθών κατά την διαδικασία αγοράς και αποστολής.. 19
Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Προμηθειών (ΕΣΗΔΠ) (1) Εφαρμογή για δημόσιες προμήθειες αξίας άνω των 60.000. Ιούλιος 2013: πλήρης λειτουργία του. Ιούνιος 2014: υιοθέτησή του από τις κεντρικές αρχές προμηθειών. Β εξάμηνο 2013: πλήρης λειτουργία του από κεντρική Κυβέρνηση (υπουργεία, ΔΕΚΟ, οργανισμοί, ασφαλιστικά ταμεία). Εντός 2014: πλήρης λειτουργία του από τη γενική Κυβέρνηση (νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης). 20
Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Προμηθειών (ΕΣΗΔΠ) (2) Στόχοι: 25% της αξίας των δημόσιων προμηθειών να διεξάγεται μέσω ΕΣΗΔΠ στο τέλος του 2013. Όλες οι δημόσιες προμήθειες μέσω ΕΣΗΔΠ στο τέλος του 2015. Όφελος: ~300 εκατ. ετησίως 21
ΕΣΗΔΠ: βασικά υποσυστήματα (1) 1. Σχεδιασμό διαγωνισμών. 2. Διάχυση πληροφοριών. 3. Δημιουργία, υποβολή και αξιολόγηση προσφορών. 4. Διαχείριση συμβάσεων (κατάρτιση, υπογραφή και εκτέλεση). 5. Η-δημοπρασίες. 22
ΕΣΗΔΠ: βασικά υποσυστήματα (2) 6. Πλαίσιο συμφωνιών. 7. Ανταγωνιστικό διάλογο. 8. Δυναμικά συστήματα αγορών. 9. Διαχείριση η-καταλόγων. 10. Η-πληρωμές. 23
3. Συνεργατικό Εμπόριο: Ορισμός Η χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) που επιτρέπουν σε εταιρείες και οργανισμούς να συνεργάζονται προκειμένου να προγραμματίσουν, σχεδιάσουν, αναπτύξουν, διαχειριστούν και να κάνουν έρευνα για προϊόντα, υπηρεσίες και εφαρμογές ΗΕπ. Επικοινωνία και μοίρασμα πληροφοριών, σχεδίασης και προγραμματισμού ανάμεσα σε επιχειρηματικούς εταίρους με χρήση ΤΠΕ και κοινού λογισμικού. Το βασικό όφελος του συνεργατικού εμπορίου είναι η βελτιστοποίηση και η αποτελεσματική λειτουργία μίας κάθετα ολοκληρωμένης αλυσίδας. 24
4. Ανταλλακτήρια/ Διαμεσολαβητές/ Μεσάζοντες (B2B e-marketplaces): Ορισμός Αποτελούν ένα επιχειρηματικό μοντέλο διαδικτυακής αγοράς, στο οποίο προμηθευτές και αγοραστές μπορούν να βρουν και να ανταλλάξουν πληροφορίες, να πραγματοποιήσουν συναλλαγές προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς επίσης και να επωφεληθούν από υπηρεσίες και διαδικασίες προστιθέμενης αξίας (π.χ. διανομή, σύγκριση προϊόντων, παροχή συμβουλών, κ.α.). Λειτουργούν ως μεσάζοντες μέσω μίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας προσφέροντας δυναμικές λύσεις στους συμμετέχοντες». 25
4. Β2Β e-marketplaces: Συμμετέχουσες οντότητες 26
4. Β2Β e-marketplaces: Εφαρμογές και Υπηρεσίες 1. Ηλεκτρονικές Δημοπρασίες. 2. Ηλεκτρονικοί κατάλογοι. 3. Υπηρεσίες Request For x (RFx). 4. Υπηρεσίες υποστήριξης. 5. Συνέργεια και υπηρεσίες ολοκλήρωσης. 27
4. Βασικότερα πλεονεκτήματα Αγοραστών 1. Μείωση κόστους συναλλαγών. 2. Καλύτερες τιμές. 3. Αύξηση αποτελεσματικότητας της Πληροφοριακής Τεχνολογίας. 28
4. Βασικότερα πλεονεκτήματα Προμηθευτών 1. Μείωση κόστους συναλλαγών. 2. Βελτίωση Μάρκετινγκ. 3. Αύξηση ικανοποίησης πελατών. 4. Πρόσβαση σε ένα νέο κανάλι απόκτησης κερδών. 5. Αύξηση αποτελεσματικότητας της Πληροφοριακής Τεχνολογίας. 29
4. Κριτήρια κατηγοριοποίησης B2B e-marketplaces Οι επικρατέστερες κατηγορίες διάκρισης είναι ανάλογα με: 1. τον κλάδο(-ους) δράσης τους σε: α. Οριζόντιες και β. Κάθετες. 2. την ιδιοκτησία τους σε: α. Yποκινούμενες από προμηθευτή/ αγοραστή, β. Κοινοπραξία εταιρειών και γ. Ουδέτερες. 3. την δυνατότητα συμμετοχής των επιχειρήσεων σε: α. Ανοιχτές-Δημόσιες και β. Κλειστές-Ιδιωτικές. 30
4. Τα Β2Β e-marketplaces στον Ελλαδικό χώρο Η διείσδυσή τους στην χώρα μας χρονολογείται γύρω στο 2000. Οριζόντιες αγορές: CosmoΟΝΕ και IS Impact. Κάθετες αγορές: B2B Construct και Retail@link. Τομείς με ιδιαίτερο ενδιαφέρον: Τουρισμός, Φαρμακευτικός, Ένδυση-Κλωστοϋφαντουργία, Κατασκευαστικός, Ναυτιλιακός, Ενεργειακός, Εκδοτικός, Μεταφορές- Αποθήκευση-Logistics και Retail σε επιμέρους τομείς όπως π.χ. ένδυση και ηλεκτρονικά είδη. Επίσης, τομείς με εξαιρετικό ενδιαφέρον για ανάπτυξη ηλεκτρονικών αγορών είναι η Άμυνα, οι Δημόσιες Προμήθειες και η Υγεία (κρατικές προμήθειες). 31
Κυριότερα οφέλη του B2B Ηλεκτρονικού Εμπορίου (1) 1. Εξαλείφει την γραφειοκρατία και μειώνει το διαχειριστικό κόστος. 2. Μειώνει τον χρόνο κύκλου εργασιών. 3. Μειώνει το κόστος αναζήτησης και το χρόνο για τους αγοραστές. 4. Αυξάνει την παραγωγικότητα των υπαλλήλων που ασχολούνται με αγορές και/ή πωλήσεις. 5. Μειώνει τα σφάλματα και βελτιώνει την ποιότητα των υπηρεσιών. 32
Κυριότερα οφέλη του B2B Ηλεκτρονικού Εμπορίου (2) 6. Μειώνει τα επίπεδα και το κόστος αποθεμάτων. 7. Αυξάνει την ευελιξία της παραγωγής, επιτρέποντας να γίνεται έγκαιρα η παράδοση. 8. Αυξάνει τις ευκαιρίες συνεργασίας. 9. 33
Βιβλιογραφία Chaffey, D. (2008). Ηλεκτρονικό Επιχειρείν και ηλεκτρονικό εμπόριο (3 η Αμερικάνικη έκδοση). Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα. Turban, E., King, D., McKay, J., Marshall, P., Lee, J., and Viehland, D. (2010). Ηλεκτρονικό Εμπόριο: Αρχές Εξελίξεις Στρατηγική από τη σκοπιά του Manager. Εκδόσεις Μ. Γκιούρδας, Αθήνα. Βλαχοπούλου, Μ. & Δημητριάδης, Σ. (2014). Ηλεκτρονικό επιχειρείν & μάρκετινγκ: καινοτόμα μοντέλα σε ψηφιακό περιβάλλον. Εκδόσεις Rosili Αθήνα. 34