ΔΗΜΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ 7 Η ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1
ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ 2
Αποφασίζοντας τον σχεδιασμό Η βάση για τον σχεδιασμό των εθνικών ερευνών είναι η συλλογή των στοιχείων για τις διαφορετικές ομάδες στον πληθυσμό. Η εθνική έρευνα για την υγεία & την διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει τα στοιχεία που έχουν επιπτώσεις σε όλα τα τμήματα του πληθυσμού. Μπορεί να στοχεύει: Μικρά παιδιά. Ενήλικος πληθυσμός. 3
Εθνικά Σχήματα Ερευνών A. Οικιακό Ερωτηματολόγιο. B. Ατομικό Ερωτηματολόγιο. 4
Εθνικά Σχήματα Ερευνών A. Οικιακό (Οικογενειακό) Ερωτηματολόγιο. Οι πληροφορίες του πρώτου (εμπρόσθιου) φύλλου περιλαμβάνουν: Πληροφορίες για την οργάνωση που αναλαμβάνει την έρευνα, Οικιακή ταυτότητα έρευνας (κωδικός αριθμός), Πληροφορίες για τον τύπο της συνέντευξης, Όνομα του ερευνητή που ενεπλάκη, Ημερομηνία τελικών αποτελεσμάτων, Υπογραφή επόπτη της έρευνας. 5
6
Εθνικά Σχήματα Ερευνών Πληροφορίες δειγματοληψίας, Συμπλήρωση από τον επόπτη, Μονάδα δειγματοληψίας. Γεω-κωδικοποίηση πληροφοριών, Γεωγραφική τοποθεσία. Επικοινωνία για πληροφορίες. Πληροφορίες συνεντευξιαζόμενου (π.χ. Όνομα, διεύθυνση, κτλ), Επιλογή ατόμων για τις ερωτήσεις, Αίτηση συγκατάθεσης για συμπλήρωση οικιακού ερωτηματολογίου. 7
Εθνικά Σχήματα Ερευνών Τμήματα ερωτηματολογίου. Κοινωνικο-Οικονομικές πληροφορίες, Πληροφορίες παρεχόμενων υγειονομικών υπηρεσιών (συμπεριλαμβάνεται: ασφάλεια υγείας - όπου υπάρχει ως θεσμός), Εισοδηματικοί δείκτες και απασχόληση, Οικιακές δαπάνες. Επαγγέλματα. 8
Εθνικά Σχήματα Ερευνών Ατομικό ερωτηματολόγιο. Μεμονωμένη μορφή συγκατάθεσης, Κοινωνικό-δημογραφικά χαρακτηριστικά, Περιγραφές υγείας - γενική υγεία, κτλ, Διατροφικό προφίλ: BMI, W/HR, κτλ, Δίαιτα & σχέδια κατανάλωσης τροφίμων. 9
Εθνικά Σχήματα Ερευνών Στόχευση ερευνών. Κρατικές αξιολογήσεις υγείας - πληροφορίες νοσηρότητας πληθυσμού, Πρακτικές (συνήθειες) σε σχέση με τη διατροφή και την υγεία, Παράγοντες κινδύνου βάσει του τρόπου ζωής, Οικογενειακό ιστορικό υγείας - πληροφορίες θνησιμότητας, Αξιοποίηση των υγειονομικών υπηρεσιών από τα άτομα και τις οικογένειες. 10
ΣΤΑΔΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ 11
Στάδια Σχεδιασμού Ερωτηματολογίου Απόφαση σχετικά με τους στόχους της έρευνας Κατανόηση του θέματος Προσδιορισμός απαραίτητων περιγραφικών πληροφοριών Διαμόρφωση υποθέσεων Προσδιορισμός των πληροφοριών που χρειάζονται για τον έλεγχο των υποθέσεων Προσδιορισμός μελετώμενου πληθυσμού Πληροφορίες σχετικά με τους συμμετέχοντες στη μελέτη Το ερωτηματολόγιο πρέπει να προσαρμόζεται στο μελετώμενο πληθυσμό και όχι το αντίθετο! 12
Στάδια Σχεδιασμού Ερωτηματολογίου Σχεδιασμός ερωτήσεων Περιεχόμενο ερωτήσεων. Μορφή ερωτήσεων. Παρουσίαση (layout). Προγραμματισμός κωδικοποίησης (ταυτοποίησης του τύπου της πληροφορίας και ποσοτικοποίησή της). 13
ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 14
Βασικοί Κανόνες Ερωτηματολογίων Συνοδευτική επιστολή/ εισαγωγή. Στην πρώτη σελίδα: Η διεύθυνση που πρέπει να επιστραφεί. Ο τίτλος της μελέτης με έντονα γράμματα. Σε όλες τις σελίδες. Αρίθμηση των ερωτήσεων και σελίδων. Οι οδηγίες με έντονα γράμματα. Να συμπεριλαμβάνεται φάκελος με τη διεύθυνση και με προπληρωμένο τέλος - ταχυδρομείο. 15
Βασικοί Κανόνες Ερωτηματολογίων Σαφήνεια Ιατρική ορολογία/συντομογραφίες/αργκό. Ερώτηση για μια πληροφορία κάθε φορά. Διάταξη των πιθανών απαντήσεων (κάθετη). Διατύπωση ερωτήσεων με ευγένεια/ ευαισθησία. Αντικειμενικότητα καταγραφής. Απλότητα Μικρή έκταση, KISS keep it short and simple. Όχι τυπογραφικά/ορθογραφικά λάθη. 16
Παραδείγματα Απλών Ερωτήσεων 1) Καταναλώσατε κόκκινο κρασί χθες το βράδυ; Ναι [ - Όχι [ 2) Εμφανίσατε διάρροια και πυρετό τις τελευταίες τρείς ημέρες; Ναι [ - Όχι [ 3) Πόσων ετών είστε; 20-40 [ 40-60 [ 60-80 [ 4) Πάσχετε από υπέρταση; Ναι [ - Όχι [ 17
ΤΥΠΟΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ (ΑΝΟΙΚΤΑ, ΚΛΕΙΣΤΑ) ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 18
Μορφή Ερωτήσεων Προσαρμογή στο κοινό που απευθύνεται. Επαγγελματίες/ κοινό, Γενικός πληθυσμός/ παιδιά. Απλές και σύντομες προτάσεις. Ορισμός λέξεων- κλειδιά (π.χ. εμβολιασμένος ). Να συμπεριλαμβάνεται πάντα η επιλογή δεν γνωρίζω. 19
Τύποι Ερωτηματολογίων Ανοικτού τύπου. Επιτρέπει στους ερωτώμενους να το συμπληρώσουν σε συγκεκριμένο χώρο. Το έργο κωδικοποίησης των παραμέτρων της απάντησης είναι δύσκολο και κουραστικό. Απαιτείται «ευελιξία» έναντι των πιθανών απαντήσεων για να αποφευχθεί η προκατάληψη. Μπορεί να είναι δύσκολο να «εκχυλιστούν»/ εξαχθούν πολλά σημαντικά στατιστικά στοιχεία. Π.χ. Τι είδους συμπληρώματα διατροφής χρησιμοποιείτε; Παρακαλώ συμπληρώστε. 20
Τύποι Ερωτηματολογίων Κλειστού τύπου. Παροχή συγκεκριμένων επιλογών για απαντήσεις. Το πλαίσιο κωδικοποίησης ορίζεται στην αρχή. Μειονέκτημα: μόνο προτεινόμενες απαντήσεις. Εύκολη διαχείριση στην χρησιμοποίηση των στατιστικών πακέτων- π.χ. SPSS. 21
Κλειστού Τύπου Ερωτηματολόγιο Οι εναλλακτικές απαντήσεις προκαθορίζονται πλήρως από τον ερευνητή. Π.χ. Πόσα φρούτα καταναλώνετε την ημέρα; Πάνω από 5, [ 3 με 4, [ 2, [ Δεν μετράω, [ Κανένα. [ 22
Διαφορετικοί Τύποι Κλειστών Ερωτήσεων 1. Άμεση απάντηση. π.χ. Πόσων ετών είστε; έτη. 2. Λίστα με πιθανές απαντήσεις. Ποια από τα ακόλουθα τρόφιμα καταναλώσατε στο γεύμα στις 01/04/12; Κοτόπουλο, [ Μοσχάρι, [ Χοιρινό, [ Σαλάτα, [ Μαγιονέζα. [ 23
Διαφορετικοί Τύποι Κλειστών Ερωτήσεων 3. Απαντήσεις με επίθετα / επιρρήματα. Αισθάνεστε πόνο στον μηρό κατά τη διάρκεια κάποιας από τις παρακάτω δραστηριότητες? Καθόλου Ελαφρώς Μέτρια Πολύ Περπάτημα Κάθισμα Ύπνος 24
Διαφορετικοί Τύποι Κλειστών Ερωτήσεων 4. Αριθμητική κλίμακα. Πόσο χρήσιμη θεωρείτε τη δημιουργία κλινικής εξωσωματικής γονιμοποίησης στην περιοχή σας; (παρακαλώ κυκλώστε) 1 2 3 4 5 6 7 Καθόλου χρήσιμη Πολύ χρήσιμη 25
Διαφορετικοί Τύποι Κλειστών Ερωτήσεων 5. Οπτική αναλογική κλίμακα. Κατά την ξεκούραση, πόσο έντονος είναι ο πόνος στον μηρό σας; (παρακαλώ σημειώστε στο αντίστοιχο σημείο της γραμμής παρακάτω). Καθόλου πόνος Ο χειρότερος πόνος 26
Διαφορετικοί Τύποι Κλειστών Ερωτήσεων 6. Κλίμακες κατάταξης. Παρακαλώ ταξινομήστε τις παρακάτω δραστηριότητες ανάλογα με το βαθμό πόνου που σας προκαλούν (1 για την περισσότερο οδυνηρή και 4 για τη λιγότερο οδυνηρή). Ύπνος, [ Κάθισμα, [ Περπάτημα, [ Τρέξιμο. [ 27
Διαφορετικοί Τύποι Κλειστών Ερωτήσεων 7. Κλίμακες για τη μέτρηση συμπεριφοράς π.χ. κλίμακα Lickert. Χρησιμοποιείται σειρά προτάσεων που εκφράζουν διαφορετικές όψεις της υπό μελέτη έννοιας. Ο ερωτώμενος καλείται να εκφράσει το βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας του με κάθε πρόταση που διατυπώνεται Οι βαθμοί παρουσιάζονται σε ένα συνεχές συνήθως 5 (πεντά-βαθμη) ή 7 (επτά-βαθμη κλίμακα) αριθμών, όπου το ένα άκρο εκφράζει απόλυτη συμφωνία και το άλλο απόλυτη διαφωνία ενώ ο ενδιάμεσος βαθμός εκφράζει ουδέτερη θέση. 28
Διαφορετικοί Τύποι Κλειστών Ερωτήσεων 7. Κλίμακες για τη μέτρηση συμπεριφοράς π.χ. κλίμακα Lickert. Η επιλογή ζυγού αριθμού εναλλακτικών απαντήσεων (4 ή 6) δεν επιτρέπει στον ερωτώμενο την ουδέτερη θέση και αυτό σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι προτιμητέο. Το άθροισμα (ή ο μέσος όρος) των βαθμών που έχει καταγράψει το άτομο στο σύνολο των προτάσεων αποτελεί τη βαθμολόγησή του στην κλίμακα μέτρησης της έννοιας. 29
Παράδειγμα κλίμακας Likert για τη μέτρηση του σχολικού κλίματος 1. Οι δάσκαλοι σέβονται τους μαθητές. 1 2 3 4 2. Οι μαθητές βοηθούν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων 3. που αφορούν τη τάξη τους. 1 2 3 4 4. Όλοι οι δάσκαλοι έχουν τους ίδιους κανόνες συμπεριφοράς. 1 2 3 4 5. Οι δάσκαλοι τα πάνε καλά μεταξύ τους. 1 2 3 4 6. Οι κανόνες του σχολείου είναι δίκαιοι για μαθητές και καθηγητές. 1 2 3 4 7. Οι μαθητές ξέρουν τους κανόνες σωστής συμπεριφοράς. 1 2 3 4 8. Οι μαθητές τα πάνε καλά μεταξύ τους. 1 2 3 4 9. Τα ακαδημαϊκά θέματα έχουν προτεραιότητα. 1 2 3 4 10. Το προσωπικό συνεργάζεται για τη βελτίωση του σχολείου. 1 2 3 4 11. Οι μαθητές τα πάνε καλά με τους δασκάλους. 1 2 3 4 12. Η Διεύθυνση του σχολείου υποστηρίζει τους δασκάλους. 1 2 3 4 13. Οι δάσκαλοι ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των γονέων. 1 2 3 4 14. Κάθε μαθητής θεωρείται εξ ίσου σημαντικός. 1 2 3 4 15. Οι δάσκαλοι σέβονται τις εθνοτικές και πολιτισμικές διαφορές. 1 2 3 4 16. Οι μαθητές παίρνουν καλή εκπαίδευση σε αυτό το σχολείο. 1 2 3 4 17. Οι δάσκαλοι νοιάζονται αν απουσιάζουν οι μαθητές. 1 2 3 4 18. Οι δάσκαλοι απολαμβάνουν τη διδασκαλία σε αυτό το σχολείο. 1 2 3 4 19. Μαθητές, Δάσκαλοι, Διεύθυνση και Γονείς δουλεύουν σαν ομάδα. 1 2 3 4 1=δεν ισχύει-ποτέ, 2=γενικά δεν ισχύει, 3=γενικά ισχύει, 4=ισχύει απολύτως www.schoolsuccessprofile.org/documents/essp_climateformquestionlist.pdf 30
Ανοικτές Ερωτήσεις Πλεονεκτήματα Δεν καθοδηγούν τις απαντήσεις. Επιτρέπουν τη διερεύνηση θεμάτων για τη διαμόρφωση της υπόθεσης της έρευνας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και αν δεν είναι ακόμα διαθέσιμο ένα κατανοητό εύρος εναλλακτικών επιλογών. Κατάλληλες για τη διερεύνηση γνώσεων και στάσεων. Επιτρέπουν λεπτομερείς και μη αναμενόμενες απαντήσεις. Μειονεκτήματα Πιθανότητα συστηματικού σφάλματος (interviewer bias). Περισσότερος χρόνος. Προβλήματα στην κωδικοποίηση. Ανάλυση χρονοβόρα, δύσκολη και πιο υποκειμενική. Δυσκολίες στη σύγκριση ομάδων. 31
Πλεονεκτήματα Κλειστές Ερωτήσεις Απλές και γρήγορες απαντήσεις. Μειώνουν τις διακρίσεις έναντι των λιγότερο μορφωμένων. Ευκολία στην κωδικοποίηση, καταχώρηση, ανάλυση. Ευκολία στη σύγκριση. Ευκολία στην αναφορά των αποτελεσμάτων. Μειονεκτήματα Περιορισμένος αριθμός πιθανών απαντήσεων. Απώλεια πληροφοριών. Συχνά οι συμμετέχοντες εναντιώνονται στην υποχρέωση να διαλέξουν ανάμεσα σε εναλλακτικές απαντήσεις που δεν αντανακλούν τη γνώμη τους. 32
Τύποι Ερωτηματολογίων βάσει του ποιος τα συμπληρώνει 33
Τύποι Ερωτηματολογίων βάσει του ποιος τα συμπληρώνει Συμπλήρωση από τον ερωτώμενο (Selfadministered). Με ταχυδρομείο. E-mail / Internet. Συμπλήρωση από τον ερευνητή μέσω συνέντευξης (Interview-administered). Συνέντευξη πρόσωπο με πρόσωπο. Τηλεφωνική συνέντευξη. 34
Συμπλήρωση από τον Ερωτώμενο Πλεονεκτήματα. Μικρότερο κόστος, Λιγότερος χρόνος, Παρέχουν τη δυνατότητα τήρησης του απορρήτου, Συμπληρώνεται όταν βολεύει τον συμμετέχοντα, Δεν ασκείται επιρροή από τον ερευνητή. 35
Συμπλήρωση από τον Ερωτώμενο Μειονεκτήματα. Χαμηλό ποσοστό απόκρισης λόγω της μηκατανόησης ορισμένων ερωτήσεων. Πιθανές παρερμηνείες των ερωτήσεων. Δεν ασκείται έλεγχος από τον ερευνητή. Απώλεια χρόνου. 36
Συμπλήρωση από τον ερευνητή Πλεονεκτήματα. Το ποσοστό απόκρισης είναι υψηλό. Συμμετοχή και αναλφάβητων ατόμων/μικρών παιδιών/ηλικιωμένων/μεταναστών. Αποσαφήνιση διφορούμενων σημείων- ιδιαίτερα σε άτομα με χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο. Γρήγορες απαντήσεις. Επιπρόσθετες πληροφορίες (επίπεδο κατανόησης, συνεργασία, τρόπος ζωής). 37
Συμπλήρωση από τον ερευνητή Μειονεκτήματα. Συστηματικό σφάλμα (interviewer bias). Κόστος. Δυνατότητα χρήσης (συνήθως) με μικρής έκτασης ερωτηματολόγια. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τηλεφωνική συνέντευξη. Δυσκολίες σε ερωτήσεις που αφορούν «ευαίσθητα» θέματα. 38
ΣΕΙΡΑ & ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 39
Σειρά των Ερωτήσεων Γενικά Εύκολες δύσκολες. Γενικές ειδικές. Πραγματικές (γεγονότα, δεδομένα) αφηρημένες (εννοιολογικές). Αρχικές ερωτήσεις Απλές. Κλειστές. Σχετικές με το κύριο θέμα της έρευνας. Μη-άμεσα διερευνητικές για τον συμμετέχοντα επί της ουσίας όχι δημογραφικά χαρακτηριστικά ή προσωπικά στοιχεία. Προσοχή στην αποφυγή υποβολής των απαντήσεων. 40
Παρουσίαση Σαφής εμφάνιση και ίδια σε όλες τις σελίδες. Επαρκής χώρος για τις απαντήσεις, Μεγάλη γραμματοσειρά, Αλλαγή σελίδας σε κατάλληλα σημεία, Αποφυγή πειραματισμών -π.χ. φανταχτερών λογογραμμάτων (logos), Η χρήση χρωμάτων ή η εκτύπωση του ερωτηματολογίου σε χρωματιστό χαρτί μπορεί να βοηθήσει. Σαφείς οδηγίες σχετικά με το πώς πρέπει ν απαντηθούν οι ερωτήσεις. 41
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ & ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ 42
Πλεονεκτήματα Ερωτηματολογίων Συλλογή πληροφοριών από μεγάλο έως και πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων. Σχετικά εύκολα και οικονομικά ως εργαλεία. Απαντήσεις που μπορούν να ποσοτικοποιηθούν. Σχετικά εύκολη η ανάλυση των πληροφοριών που συλλέγονται από ερωτηματολόγια. 43
Μειονεκτήματα Ερωτηματολογίων Δεν είναι βέβαιο ότι θ απαντήσει στο ερώτημα. Είναι πιθανό να μην συμπεριληφθούν όλες οι σωστές ερωτήσεις. Μπορεί να οδηγήσει σε μεροληπτικά αποτελέσματα (βάσει των επιλογών). Διαφορετικός βαθμός απόκρισης. Παρανοήσεις / παρερμηνείες. Πρέπει να συμπληρωθεί σωστά από την πρώτη φορά. Είναι δύσκολο να συμπληρωθούν τα κενά πεδία εκ των υστέρων. 44
Καλά Σχεδιασμένο Ερωτηματολόγιο Παρέχει κατάλληλα δεδομένα που επιτρέπουν να απαντηθεί η ερευνητική ερώτηση. Ελαχιστοποιεί τις πιθανές πηγές συστηματικού σφάλματος αύξηση της εγκυρότητας του ερωτηματολογίου. Είναι πιθανότερο να συμπληρωθεί αύξηση ποσοστού απόκρισης στην έρευνα. 45
Σχεδιασμός Ερωτηματολογίου Ένα καλοσχεδιασμένο ερωτηματολόγιο: Χρησιμοποιεί απλή γλώσσα. Διακρίνεται από σαφήνεια. Περιλαμβάνει ερωτήσεις σύντομες που δεν έχουν σύνθετη δομή. Δεν περιλαμβάνει ερωτήσεις διφορούμενες ή διπλές. Δεν περιλαμβάνει ερωτήσεις διπλής άρνησης. Αποφεύγει τις ερωτήσεις που βασίζονται στη μνήμη. Οι ερωτήσεις δεν καθοδηγούν τις απαντήσεις (leading questions). Δεν προϋποθέτει γνώσεις που μπορεί να μην έχουν όλοι οι αποκρινόμενοι. 46
Σχεδιασμός Ερωτηματολογίου Ένα καλοσχεδιασμένο ερωτηματολόγιο: Δεν περιλαμβάνει όρους που μπορεί να έχουν διαφορετική σημασία για διαφορετικές υποομάδες του δείγματος. Διατυπώνεται με ακρίβεια το πλαίσιο αναφοράς (πχ. χρονική περίοδος). Χρησιμοποιεί προσωπική διατύπωση, που χαρακτηρίζεται από ευαισθησία, όταν οι ερωτήσεις αφορούν συναισθήματα. Χειρίζεται με διακριτικότητα τις ερωτήσεις για ευαίσθητα θέματα. Επιτρέπει την ουδέτερη θέση ( δεν γνωρίζω ) αν υπάρχει περίπτωση ο αποκρινόμενος να μην έχει άποψη για το θέμα. 47
ΣχεδιασμόςΕρωτηματολογίου Μπορεί να περιλαμβάνει κλειστές αλλά και ανοιχτές ερωτήσεις.οι τελευταίες πρέπει να είναι περιορισμένες, ιδίως όταν το δείγμα είναι μεγάλο (δυσκολία στη τελική κωδικοποίηση των απαντήσεων). Θα πρέπει να εξασφαλίζει: Αξιόπιστη και έγκυρη μέτρηση των εννοιών. Τη συνεργασία των αποκρινόμενων. Την απόσπαση ακριβών πληροφοριών. 48
ΣχεδιασμόςΕρωτηματολογίου Ποσοστά μη απόκρισης πολύ πάνω από το 10% ενέχουν τον κίνδυνο αλλοίωσης του δείγματος. Στην αύξηση του ποσοστού απόκρισης συμβάλει αποφασιστικά η εμφάνιση (να δείχνει εύκολο στη συμπλήρωση και να έχει δομή που προκαλεί το ενδιαφέρον και παρακινεί σε συνεργασία). Απαιτείται αρχική δοκιμαστική χορήγηση (piloting), υπό μορφή συνέντευξης, με την οποία ελέγχεται η σαφήνεια και η κατανόηση της σημασίας των διατυπώσεων. Επίσης η δοκιμαστική χορήγηση μπορεί να επιτρέψει τελικά τον περιορισμό των ανοικτών ερωτήσεων. 49
ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ 50
Πιλοτική φάση & αξιολόγηση ερωτηματολογίου Πιλοτική εφαρμογή σε ομάδα ανθρώπων παρόμοια με το μελετώμενο πληθυσμό. Επισημαίνονται τα προβλήματα πριν την έναρξη συλλογής. Διερεύνηση αποτελεσμάτων εναλλακτικών διατυπώσεων. Εκτίμηση των χαρακτηριστικών των ατόμων που απαντούν, αλλά και των ατόμων που λαμβάνουν τη συνέντευξη. Βελτίωση με απαραίτητες τροποποιήσεις. 51
Προσαρμόζοντας ένα τεστ από ένα πολιτισμικό πλαίσιο σε ένα άλλο Στην περίπτωση αυτή, δεν χρειάζεται να δημιουργήσουμε νέα εργαλεία διερεύνησης. Απλά, θα πρέπει να μεταφράσουμε και να προσαρμόσουμε τα στοιχεία της αρχικής έκδοσης του τεστ (αρχικό πολιτισμικό πλαίσιο) στη γλώσσα του νέου πολιτισμικού πλαισίου που μας ενδιαφέρει να διερευνήσουμε. 52
Προσαρμόζοντας ένα τεστ από ένα πολιτισμικό πλαίσιο σε ένα άλλο Στα πλαίσια της μετάφρασης της αρχικής έκδοσης του τεστ στη γλώσσα που μας ενδιαφέρει, πρέπει να επιτύχουμε: Γλωσσική Αντιστοιχία. Εννοιολογική Αντιστοιχία. 53
Προσαρμόζοντας ένα τεστ από ένα πολιτισμικό πλαίσιο σε ένα άλλο Για να επιτύχουμε γλωσσική και εννοιολογική αντιστοιχία, μπορούμε να εφαρμόσουμε δύο διαφορετικές προσεγγίσεις Μετάφραση αντίστροφη μετάφραση (translation back translation) Brislin (1970). Μέθοδος των κριτών (method of experts). 54
Μετάφραση αντίστροφη μετάφραση Στα πλαίσια αυτής της μεθόδου: Ένα άτομο (δίγλωσσο) μεταφράζει τα στοιχεία της αρχικής έκδοσης στη γλώσσα που μας ενδιαφέρει (π.χ. από Αγγλικά σε Ελληνικά). Στη συνέχεια, ένα άλλο άτομο (δίγλωσσο) μεταφράζει την ελληνική έκδοση που προέκυψε πίσω (αντίστροφα) στην γλώσσα της αρχικής έκδοσης (π.χ. από Ελληνικά σε Αγγλικά). Στη συνέχεια, ένα τρίτο άτομο (κατά προτίμηση με μητρική γλώσσα τα Αγγλικά) αξιολογεί την γλωσσική και εννοιολογική αντιστοιχία των δύο αγγλικών εκδόσεων. 55
Μετάφραση αντίστροφη μετάφραση Στην τελική φάση: Χορηγούμε σε ένα δείγμα δίγλωσσων ατόμων (Ν=15-20) τόσο την αρχική έκδοση του τεστ όσο και την ελληνική έκδοση του τεστ. Στη συνέχεια, αξιολογούμε (Pearson r) το δείκτη συσχέτισης ανάμεσα στα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις δύο διαφορετικές χορηγήσεις. 56
Η μέθοδος των κριτών Επιλέγουμε μια ομάδων δίγλωσσων κριτών και τους ζητάμε να μεταφράσουν ο καθένας μόνος του τα στοιχεία του τεστ στη γλώσσα που μας ενδιαφέρει (π.χ. Ελληνικά). Στη συνέχεια συγκεντρώνονται όλοι μαζί και συζητούν την έκδοση που ο καθένας τους έχει διατυπώσει για το κάθε στοιχείο ερωτηματολογίου. Στο τέλος, όλοι μαζί καταλήγουν στην πιο αποδεκτή μετάφραση για το κάθε στοιχείο. 57
Στην τελική φάση: Η μέθοδος των κριτών Χορηγούμε σε ένα δείγμα δίγλωσσων ατόμων (Ν=15-20) τόσο την αρχική έκδοση του τεστ όσο και την ελληνική έκδοση του τεστ. Στη συνέχεια, αξιολογούμε (Pearson r) το δείκτη συσχέτισης ανάμεσα στα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις δύο διαφορετικές χορηγήσεις. 58