Κεφάλαιο 4 - Διαλειτουργικότητα, Πρότυπα, Κωδικοποίηση και Συστήµατα Ταξινόµησης Ηλεκτρονικής Υγείας

Κεφάλαιο 4 - Διαλειτουργικότητα, Πρότυπα, Κωδικοποίηση και Συστήµατα Ταξινόµησης Ηλεκτρονικής Υγείας Σύνοψη Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται τα κυριότερα θέµατα διαλειτουργικότητας και προτύπων στο χώρο της ηλεκτρονικής υγείας. Δίδονται οι ορισµοί και αναλύονται οι περιορισµοί και τα προβλήµατα τα οποία καλούνται να λύσουν. Παρουσιάζονται παραδείγµατα, µε τη χρήση των οποίων ο αναγνώστης µπορεί να κατανοήσει τη λειτουργία τους και τον τρόπο που προσπαθούν οι διάφοροι οργανισµοί να λύσουν τα προβλήµατα διαλειτουργικότητας µεταξύ των ετερογενών συστηµάτων. Γίνεται µια εκτενής ανασκόπηση των πλέον βασικών συστηµάτων κωδικοποίησης και ταξινόµησης µε έµφαση τόσο στο παγκόσµιο γίγνεσθαι όσο και στην ελληνική πραγµατικότητα. Με το πέρας του κεφαλαίου ο αναγνώστης θα είναι σε θέση να γνωρίζει τα κυριότερα παγκοσµίως πρότυπα ηλεκτρονικής υγείας, τους πιο σηµαντικούς τρόπους ταξινόµησης και κωδικοποίησης και άλλες σηµαντικές πληροφορίες που σχετίζονται µε το ευρύτερο θέµα της διαλειτουργικότητας των συστηµάτων υγείας. Προαπαιτούµενη γνώση Δεν απαιτείται κάποια προηγούµενη γνώση. 1. Εισαγωγή Από τα όσα έχουν ειπωθεί µέχρι στιγµής στα προηγούµενα κεφάλαια γίνεται εύκολα αντιληπτό πως οι ίδιες οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τοµέα της ηλεκτρονικής υγείας δηµιουργούν ταυτόχρονα αυξηµένες ανησυχίες σχετικά µε θέµατα ιδιωτικότητας, ασφάλειας των πληροφοριών, κ.ά. Τα κυριότερα τεχνολογικά εµπόδια αφορούν τις υποδοµές (ιδιαίτερα στις αναπτυσσόµενες χώρες) και τα θέµατα χρήσης προτύπων και διαλειτουργικότητας. Οι περισσότερες από τις προκλήσεις αυτές µπορούν να αντιµετωπιστούν µε την πρόοδο στα πρότυπα ηλ-υγείας. Τα πρότυπα οδηγούν στα ακόλουθα οφέλη: δηµιουργούν την απαραίτητη διαλειτουργικότητα µεταξύ των υγειονοµικών συστηµάτων, ελαχιστοποιούν τους κινδύνους από την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, αποτρέπουν το «κλείδωµα» από έναν µοναδικό προµηθευτή, µειώνουν τις δαπάνες, αφού διευκολύνουν στην ανάπτυξη του ανταγωνισµού και εξαλείφουν την ανάγκη για ακριβές λύσεις, εξασφαλίζουν τη διάχυση και υιοθέτηση νέων λύσεων ΤΠΕ στην υγεία, αντιµετωπίζουν συγκεκριµένες ανησυχίες σχετικά µε την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια και την ταυτοποίηση των ασθενών. Ακολουθεί ένα σχηµατικό διάγραµµα µε τις κυριότερες κατηγορίες των προτύπων που εµπίπτουν στον τοµέα της ηλεκτρονικής υγείας (Εικόνα 4.1).

Εικόνα 4.1 Τα πρότυπα στον τοµέα της ηλ-υγείας. 2. Διαλειτουργικότητα Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούµενη ενότητα, η διαλειτουργικότητα αποτελεί κρίσιµο συστατικό για την επιτυχηµένη διάχυση των λύσεων της ηλ-υγείας. Η ανάπτυξη ανεξάρτητων λύσεων και εφαρµογών στον τοµέα της υγείας οδήγησε στην ύπαρξη πληροφοριακών συστηµάτων τα οποία τις περισσότερες φορές δεν µπορούν να επικοινωνήσουν µεταξύ τους. Η υγεία ως συνολικό αγαθό απαιτεί όµως και συνολικές λύσεις. Ο ασθενής που µετακινείται από ένα νοσοκοµείο σε άλλο (στην ίδια ή άλλη χώρα) απαιτεί να µπορεί να έχει πρόσβαση στον ιατρικό του φάκελο, στις εξετάσεις του, στην αγωγή που είχε ακολουθήσει κατά καιρούς, στο ιστορικό του, κ.λπ. Σύµφωνα µε τον ορισµό που δίνεται από την Ε.Ε. [1] «Η διαλειτουργικότητα συνεπάγεται ότι δύο ή περισσότερες εφαρµογές ηλ-υγείας (π.χ. ηλεκτρονικοί φάκελοι υγείας) µπορούν να ανταλλάσσουν, να κατανοούν και να ενεργούν βάσει πληροφοριών πολίτη/ασθενή και άλλων συναφών µε την υγεία πληροφοριών, και γνώσεων µεταξύ διαφορετικών - γλωσσικά και πολιτισµικά - κλινικών επιστηµόνων, ασθενών και άλλων φορέων ή οργανισµών εντός και µεταξύ των διαφόρων συστηµάτων υγείας, σε πλαίσιο συνεργασίας». Η διαλειτουργικότητα µπορεί να πάρει διάφορες µορφές στην ηλ-υγεία, όπως η ανταλλαγή µηνυµάτων µεταξύ διαφορετικών εφαρµογών, η διαλειτουργικότητα των ηλεκτρονικών φακέλων υγείας, η διαλειτουργικότητα των αναγνωριστικών στοιχείων των ασθενών, η κοινή κωδικοποίηση, οι κοινές επιχειρησιακές διαδικασίες, κ.ο.κ. Οι κατηγορίες αυτές εµπίπτουν σε δύο κύρια επίπεδα διαλειτουργικότητας: το συντακτικό και το εννοιολογικό. Το συντακτικό επίπεδο αφορά την ικανότητα των συστηµάτων να ανταλλάσσουν πληροφορίες και περιλαµβάνει το επίπεδο των δικτύων και του µέσου επικοινωνίας (π.χ. του Διαδικτύου), του χρησιµοποιούµενου πρωτοκόλλου (π.χ. HTTP ή email), του πρωτοκόλλου µηνυµάτων και µορφοποίησης µηνυµάτων (π.χ. SOAP, ebxml) και αλληλουχίας τους. Η συντακτική διαλειτουργικότητα εγγυάται τη µετάδοση και παράδοση των µηνυµάτων, αλλά χωρίς να εγγυάται ταυτόχρονα πως το περιεχόµενό τους είναι επεξεργάσιµο και κατανοητό από τον λήπτη. Για την επίτευξη του τελευταίου θα πρέπει είτε το περιεχόµενο του µηνύµατος να συµµορφώνεται µε ένα συγκεκριµένο πρότυπο το οποίο µπορεί να κατανοήσει η εφαρµογή/υπολογιστής στο άλλο άκρο, είτε να προαχθεί και η εννοιολογική διαλειτουργικότητα. Η εννοιολογική ή αλλιώς σηµασιολογική διαλειτουργικότητα αφορά στην ικανότητα των συστηµάτων που ανταλλάσσουν πληροφορίες να τις κατανοούν, ώστε να µπορούν να τις επεξεργαστούν κατάλληλα.

Εικόνα 4.2 Η έννοια της διαλειτουργικότητας (προσαρµογή από: Copyright @ 1999. Regenstrief Institute for Health Care). Η διαλειτουργικότητα γίνεται άµεσα αντιληπτό πως δεν αφορά µόνον τον τοµέα της υγείας, αλλά όλους τους τοµείς. Για παράδειγµα, η παροχή γενικότερων ευρωπαϊκών δηµόσιων υπηρεσιών σχεδόν πάντα περιλαµβάνει ανταλλαγή δεδοµένων µεταξύ συστηµάτων ΤΠΕ. Έτσι, η διαλειτουργικότητα θα µπορούσε να θεωρηθεί ως µια ευρύτερη έννοια η οποία περιλαµβάνει την ικανότητα των οργανισµών να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν προς την κατεύθυνση αµοιβαία επωφελών και κοινώς συµφωνηµένων στόχων, οι οποίοι αφορούν την ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσεων µεταξύ των εν λόγω οργανισµών δια µέσου των εργασιακών διαδικασιών που υποστηρίζουν, µέσω της ανταλλαγής δεδοµένων µεταξύ των αντίστοιχων συστηµάτων ΤΠΕ [2]. Η διαλειτουργικότητα αποτελεί προϋπόθεση για τη διευκόλυνση της αποτελεσµατικής διανοµής των υπηρεσιών ηλ-υγείας και αφορά την ανάγκη για συνεργασία, ανταλλαγή πληροφοριών, κοινή και περαιτέρω χρήση πληροφοριών για την αύξηση της διοικητικής αποτελεσµατικότητας και τη µείωση της γραφειοκρατίας για τους ασθενείς/πολίτες. Το αποτέλεσµα είναι η βελτιωµένη διανοµή υπηρεσιών στους ασθενείς, καθώς και η µείωση των δαπανών για τις διοικήσεις και τους ασθενείς/πολίτες, λόγω της αποτελεσµατικότερης διανοµής των υπηρεσιών υγείας. Με απλά λόγια, ως διαλειτουργικότητα ορίζεται η δυνατότητα δύο ή περισσότερων συστηµάτων να µπορούν να επικοινωνούν, να ανταλλάσσουν πληροφορίες αποτελεσµατικά και µε ακρίβεια και να µπορούν να χρησιµοποιήσουν την πληροφορία η οποία έχει ανταλλαχθεί. Η ανταλλαγή πληροφορίας αφορά τη λειτουργική διαλειτουργικότητα (συντακτικό επίπεδο), ενώ η δυνατότητα χρησιµοποίησής της αφορά την εννοιολογική ή σηµασιολογική διαλειτουργικότητα (εννοιολογικό επίπεδο). Εκτός όµως των όσων αναφέρθηκαν ανωτέρω, µε µια εκτενέστερη και πιο πλήρη ανάλυση της έννοιας της διαλειτουργικότητας µπορούµε να διακρίνουµε τέσσερα βασικά επίπεδα διαλειτουργικότητας [3], ώστε να είναι δυνατή η ολοκλήρωση των πληροφοριακών συστηµάτων υγείας: Τεχνικό: η τεχνική διαλειτουργικότητα αφορά τη διασύνδεση των χρησιµοποιούµενων υπολογιστών και υπηρεσιών και τη διευκόλυνση των ανεξάρτητων συστηµάτων για να

ανταλλάσσουν τις σχετικές µε την υγεία πληροφορίες. Αυτό το επίπεδο περιλαµβάνει θέµατα όπως οι «ανοικτές» διεπαφές, οι υπηρεσίες διασύνδεσης, η ολοκλήρωση των δεδοµένων και η χρήση ενδιάµεσων εφαρµογών, η παρουσίαση και ανταλλαγή δεδοµένων, η δυνατότητα πρόσβασης και οι υπηρεσίες σχετικές µε την ασφάλεια των δεδοµένων. Σηµασιολογικό: η σηµασιολογική διαλειτουργικότητα υπονοεί όχι µόνο τη δυνατότητα των συστηµάτων να ανταλλάσσουν δεδοµένα, αλλά και να µπορούν να τις κατανοήσουν. Αφορά εποµένως τη δυνατότητα ανταλλαγής, κατανόησης και πράξης σε σχέση µε τις πληροφορίες υγείας που µεταδόθηκαν. Οργανωτικό: η οργανωτική διαλειτουργικότητα αφορά τον καθορισµό των απαραίτητων επιχειρησιακών στόχων και των διαδικασιών για την προώθηση της συνεργασίας µεταξύ των υπηρεσιών και των φορέων παροχής υπηρεσιών υγειονοµικής περίθαλψης που επιθυµούν να ανταλλάξουν πληροφορίες αλλά έχουν διαφορετικές εσωτερικές δοµές και διαδικασίες. Νοµικό: η νοµική διαλειτουργικότητα σχετίζεται µε την ανάπτυξη του κατάλληλου νοµικού πλαισίου για να επιτρέψει την ασφαλή πρόσβαση και την επεξεργασία των πληροφοριών των ασθενών που µεταφέρονται ηλεκτρονικά. Τα επίπεδα αυτά παρουσιάζονται και στην Εικόνα 4.3. Εικόνα 4.3 Τα τέσσερα επίπεδα διαλειτουργικότητας. Με την οδηγία 2011/24/ΕΕ [4] συστήθηκε δίκτυο ηλ-υγείας µε στόχο την αντιµετώπιση των θεµάτων διαλειτουργικότητας µεταξύ των διασυνοριακών υπηρεσιών ηλ-υγείας. Το δίκτυο αυτό αποσκοπεί στην δηµιουργία και παροχή κατευθυντήριων γραµµών για την ηλ-υγεία, καθώς και σε ένα πλαίσιο διαλειτουργικότητας για διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών ηλ-υγείας. Μέχρι το 2015, αναµένεται η Ε.Ε. να

προτείνει ένα πλαίσιο διαλειτουργικότητας ηλ-υγείας βάσει των αποτελεσµάτων των µελετών, των πιλοτικών και των ερευνητικών έργων που θα έχουν εκπονηθεί. Στα πλαίσια αυτά, µε τη βοήθεια του δικτύου ηλ-υγείας που συστάθηκε, η Ε.Ε. αναµένει να αντιµετωπίσει τα τέσσερα προαναφερθέντα επίπεδα διαλειτουργικότητας στο χώρο της ηλεκτρονικής υγείας µε τις ακόλουθες ενέργειες: Τεχνικό και Σηµασιολογικό: Από το 2012 και µετά, καταρτίζει κατευθυντήριες γραµµές όσον αφορά τα δεδοµένα για τα συνοπτικά δελτία ασθενών που θα ανταλλάσσονται διασυνοριακά, κοινά µέτρα για διαλειτουργική ηλεκτρονική αναγνώριση και επαλήθευση ταυτότητας στην ηλ-υγεία και προσπαθεί να βελτιώσει την ασφάλεια των πληροφοριών υγείας και των υπηρεσιών ηλ-υγείας και τη διαλειτουργικότητα των βάσεων δεδοµένων για τα φάρµακα. Έως το 2015, η Ε.Ε. επιδιώκει την έγκριση του δικτύου ηλ-υγείας για τον καθορισµό των προδιαγραφών και των πόρων σηµασιολογικής και τεχνικής διασυνοριακής διαλειτουργικότητας που είναι απαραίτητοι για το πλαίσιο διαλειτουργικότητας της ηλυγείας, καθώς και την ολοκλήρωση πρότασης πλαισίου Ενωσιακής διαλειτουργικότητας για δοκιµές, σήµανση ποιότητας και πιστοποίηση συστηµάτων ηλ-υγείας. Οργανωτικό: Από το 2013 και έπειτα, υποστηρίζει µέτρα για την περαιτέρω ενοποίηση των διαδικασιών για διασυνοριακή ηλ-υγεία, ενώ ολοκληρώνει προτάσεις σχετικά µε οργανωτικά ζητήµατα, αποβλέποντας στη διευκόλυνση της συνεργασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Νοµικό: Το 2013, ξεκίνησε να δροµολογήσει µια µελέτη στο πλαίσιο του προσεχούς προγράµµατος για την υγεία, της περιόδου 2014-2020, µε στόχο την εξέταση των νοµοθεσιών των κρατών µελών όσον αφορά τα συστήµατα ηλεκτρονικών µητρώων υγείας, προκειµένου να προβεί σε συστάσεις για το δίκτυο ηλ-υγείας σχετικά µε νοµικές πτυχές της διαλειτουργικότητας. Σύµφωνα µε τα όσα έχουν αναλυθεί ανωτέρω, η σηµαντικότητα της διαλειτουργικότητας είναι πασιφανής. Η δηµιουργία διαλειτουργικών συστηµάτων στην υγεία θα οδηγήσει σε µείωση των εξόδων και σε αποτελεσµατικότερη και ποιοτικότερη παροχή υπηρεσιών υγείας. Στην Εικόνα 4.4 παρουσιάζεται ένα µοντέλο επικοινωνίας µε και χωρίς διαλειτουργικότητα.

Εικόνα 4.4 Αναπαράσταση µοντέλου επικοινωνίας µε και χωρίς διαλειτουργικότητα. Η επικοινωνία µεταξύ διαφορετικών συστηµάτων ηλ-υγείας µπορεί να αποφέρει σηµαντικά οφέλη, τόσο για τους επαγγελµατίες υγείας (π.χ. ιατρούς σε ίδια ή και διαφορετικά νοσοκοµεία) όσο και για τους ίδιους τους ασθενείς, οι οποίοι θα λαµβάνουν την πλέον αποτελεσµατική φροντίδα. Για το λόγο αυτό η διαλειτουργικότητα είναι προαπαιτούµενο, αλλά και καταλύτης για την ανάπτυξη υπηρεσιών ηλ-υγείας.

Για να επιτευχθεί η επιθυµητή διαλειτουργικότητα είναι αυτονόητο πως απαιτείται η στενή συνεργασία µεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας (π.χ. νοσοκοµεία), των φορέων που αποζηµιώνουν τις παρεχόµενες υπηρεσίες (π.χ. ασφαλιστικά ταµεία και ιδιωτικές ασφάλειες) και των προµηθευτών (π.χ. εταιρίες πληροφορικής). Η συνεργασία αυτή θα πρέπει να υφίσταται από την αρχή και καθ όλη τη διάρκεια του σχεδιασµού της λύσης ηλ-υγείας. Ένας ακόµη βασικός παράγοντας επίτευξης της επιθυµητής διαλειτουργικότητας σε ένα περιβάλλον µε πολλά δίκτυα, εφαρµογές από διαφορετικούς φορείς, πολλαπλές υπηρεσίες, κ.ο.κ., είναι η ανάπτυξη κοινών προτύπων. Η σηµαντικότητα της διαλειτουργικότητας σε κάθε επίπεδο και τοµέα γίνεται άµεσα αντιληπτή από τις προσπάθειες της Ε.Ε., οι οποίες απεικονίζονται στην Εικόνα 4.5. Η επίτευξη διασυνοριακής διαλειτουργικότητας στις πρωτοβουλίες για ευρωπαϊκές δηµόσιες υπηρεσίες αποτελεί πολιτική προτεραιότητα. Η Ε.Ε. αναγνωρίζει πως η παροχή αδιάλειπτων διασυνοριακών δηµόσιων υπηρεσιών (για τις οποίες η διαλειτουργικότητα αποτελεί προϋπόθεση) έχει το δυναµικό να επιφέρει σηµαντικά αποτελέσµατα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Οι πρωτοβουλίες της Ε.Ε. που παρουσιάζονται στην Εικόνα 4.5 αποκαλύπτουν την υποστήριξη που παρέχεται σε πολιτικό επίπεδο για τη διαλειτουργικότητα µεταξύ των δηµόσιων διοικήσεων (συµπεριλαµβανοµένης και της υγείας). Εικόνα 4.5 Χρονοδιάγραµµα µε πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν την διαλειτουργικότητα. Η διαλειτουργικότητα στον τοµέα της υγείας µπορεί να επικεντρωθεί στους δύο ακόλουθους κύριους άξονες: Άξονας 1: Διαλειτουργικότητα ανταλλαγής µηνυµάτων υγείας Η χρήση κατάλληλων διεπαφών (interface engines), βοηθά στην ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ ετερογενών πληροφοριακών συστηµάτων. Οι διεπαφές αυτές ουσιαστικά συλλέγουν τα δεδοµένα από την κύρια εφαρµογή, τα κωδικοποιούν σε µηνύµατα και τα µεταδίδουν πάνω από το χρησιµοποιούµενο δίκτυο σε µια άλλη εφαρµογή. Στην πλευρά του λήπτη, το ληφθέν µήνυµα αποκωδικοποιείται και επεξεργάζεται κατάλληλα και τα δεδοµένα που περιέχει προωθούνται στην κύρια εφαρµογή του λήπτη προκειµένου να αποθηκευτούν και επεξεργαστούν ανάλογα µε τις εκάστοτε ανάγκες. Σε έναν τέτοιο σχεδιασµό, ο αριθµός των διεπαφών που χρησιµοποιούνται έχει να κάνει µε το πλήθος των εφαρµογών που πρόκειται να ανταλλάξουν µηνύµατα. Για παράδειγµα, αν πρόκειται να ανταλλάσσουν µηνύµατα πέντε εφαρµογές, απαιτούνται ν*(ν-1)/2 διεπαφές, ήτοι 10 διεπαφές. Με λίγα λόγια, η κάθε µια από τις εφαρµογές θα πρέπει να

επικοινωνεί µε όλες τις άλλες (τέσσερις), άρα απαιτούνται τέσσερις διεπαφές για κάθε µια εφαρµογή. Για να αντιµετωπιστεί αυτό το πρόβληµα, προτιµάται να χρησιµοποιείται η κατάλληλη κωδικοποίηση των µηνυµάτων, ώστε κάθε εφαρµογή που γνωρίζει την κωδικοποίηση αυτή να µπορεί να ανταλλάσσει µηνύµατα χρησιµοποιώντας την ίδια διεπαφή. Ένα από τα πιο διαδεδοµένα πρότυπα κωδικοποίησης µηνυµάτων στην υγεία είναι το Health Level 7 (HL7) [5]. Παρόλα αυτά όµως, αν κάποιο σύστηµα είναι συµβατό µε την τρέχουσα έκδοση του HL7, δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι µπορεί να επικοινωνήσει εύκολα µε συστήµατα που χρησιµοποιούν παλαιότερες εκδόσεις του HL7, µιας και υπάρχουν σηµαντικά κενά στην αντιστοιχία των ορισµών των εκδόσεων. Άξονας 2: Διαλειτουργικότητα Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας Ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΗΦΥ) ασθενή, µπορεί να οριστεί ως η ψηφιακή αποθήκευση πληροφοριών υγείας σχετικά µε έναν ασθενή µε σκοπό τη χρήση όλων των συλλεχθέντων πληροφοριών για τη συνεχιζόµενη φροντίδα της υγείας, την εκπαίδευση, την έρευνα και τη διατήρηση σε κάθε βήµα της εµπιστευτικότητας. Επειδή οι πληροφορίες του ΗΦΥ αποθηκεύονται σε πλήθος οργανισµών (διαφορετικά νοσοκοµεία, κέντρα υγείας, ιατρεία, διαγνωστικά κέντρα, κ.λπ.) δεν υπονοείται η διαλειτουργικότητά τους. Η συνέχιση της φροντίδας όµως απαιτεί οι εµπλεκόµενοι στην παροχή υπηρεσιών υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, κ.λπ.) να έχουν πρόσβαση στο σύνολο των κλινικών δεδοµένων και του ιστορικού των κινήσεων του ασθενή. Για το σκοπό αυτό προωθούνται διάφορες προσπάθειες προτυποποίησης για την εξασφάλιση της επιθυµητής διαλειτουργικότητας των ΗΦΥ, όπως η CEN/TC 251 EHRcom [6], openehr [7] και HL7 Clinical Document Architecture (CDA) [8]. Ακόµη και σήµερα όµως δεν έχει επιτευχθεί η ανταλλαγή δοµηµένων ψηφιακών πληροφοριών των ΗΦΥ µεταξύ των υπαρχόντων συστηµάτων. Άλλωστε η ύπαρξη πολλών και διαφορετικών προτύπων για τον ίδιο σκοπό, συνεπάγεται πως η χρήση ενός από αυτά δεν λύνει το πρόβληµα της διαλειτουργικότητας. Στην Εικόνα 4.6 παρουσιάζονται οι διαφορετικοί τύποι πληροφοριών που ενσωµατώνονται σε έναν ΗΦΥ, συµπεριλαµβανοµένων των κλινικών παρατηρήσεων, του ιατρικού ιστορικού, των θεραπειών, των αλλεργιών, των διαγνωστικών εικόνων, των πληροφοριών για τον ασθενή, της φαρµακευτικής αγωγής, καθώς και των νοµικών αδειών. Εικόνα 4.6 Τύποι πληροφοριών ενός ΗΦΥ.

Άλλα θέµατα που άπτονται του προβλήµατος της διαλειτουργικότητας στον τοµέα της υγείας, αφορούν στη χρήση των κατάλληλων αναγνωριστικών των ασθενών, την κωδικοποίηση των χρησιµοποιούµενων όρων, τις ιατρικές οδηγίες, τις επιχειρησιακές διαδικασίες, τη γλώσσα, κ.ά. Τα οφέλη από τη διαλειτουργικότητα των λύσεων ηλ-υγείας είναι ποικίλα: Για τους επαγγελµατίες υγείας: αναβαθµισµένη ποιότητα και ασφάλεια φροντίδας µέσω της επιτυχούς συνεργασίας µεταξύ των διαφορετικών σηµείων παροχής φροντίδας και των θεραπόντων ιατρών. Επικαιροποιηµένες πληροφορίες για τον ασθενή και ενισχυµένη υποστήριξη αποφάσεων και διαγνώσεων για τους ιατρούς βάσει εµπειριών και κλινικών πρωτοκόλλων. Για τους ασθενείς: παροχή υπηρεσιών στο σηµείο της ανάγκης, αίσθηµα ασφάλειας, ποιότητα φροντίδας ακόµη και στο εξωτερικό. Για τους πληρωτές: µείωση των δαπανών για τα πληροφοριακά συστήµατα ηλ-υγείας. Για παράδειγµα, λόγω της διαλειτουργικότητας, µπορεί να µεταφερθεί άµεσα µια εξέταση Μαγνητικής Τοµογραφίας (MRI - Magnetic Resonance Imaging) που εκτελέστηκε σε ένα νοσοκοµείο στο γραφείο ενός ιατρού ή σε άλλο νοσοκοµείο κατά τη νοσηλεία του ασθενή, χωρίς να χρειάζεται ο ασθενής να επαναλάβει την εξέταση. Για τη βιοµηχανία υγείας: η χρήση κοινού πλαισίου διαλειτουργικότητας λύσεων ηλ-υγείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο µπορεί να ενισχύσει την δηµιουργία µιας ενιαίας ψηφιακής αγοράς για τον τοµέα της υγείας, αυξάνοντας τον ανταγωνισµό και µειώνοντας τα κόστη για τους φορείς που αναπτύσσουν τέτοιες λύσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναγνωρίζοντας τη σηµαντικότητα της διαλειτουργικότητας, έχει ήδη προχωρήσει σε αρκετές ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση (Πίνακας 4.1). Πρωτοβουλίες Πολιτικής Recommendation on cross-border interoperability of Electronic Health Record systems (2008) [9] The Council Conclusions on safe and efficient healthcare through ehealth (2009) [10] The ehealth Governance Initiative (ehgi) [11] The EU-US Memorandum of Understanding on ehealth (2010) [12] The European Commission's Communication on Περιγραφή Κατευθυντήριες οδηγίες για την υλοποίηση διαλειτουργικών Ηλεκτρονικών Φακέλων Υγείας ικανών να ανταλλάσσουν δεδοµένα ασθενών µε ασφάλεια µεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Καλεί τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διασφαλίσουν ότι η διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας σε σχέση µε τα οργανωτικά και εθνικά σύνορα λαµβάνεται υπόψη τόσο στις στρατηγικές τους για την υγεία όσο και στα εκάστοτε επενδυτικά τους σχέδια. Συστάθηκε στη βάση των συµπερασµάτων της προηγούµενης πρωτοβουλίας, ως οµάδα εργασίας υψηλού επιπέδου που αποτελείται από εκπροσώπους από τα κράτη µέλη. Απώτερος σκοπός είναι να προωθήσει την ηλεκτρονική υγεία στην Ευρώπη µε στόχο την «ανάπτυξη και την πραγµατική χρήση διαλειτουργικών υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας εντός και µεταξύ των εθνικών συστηµάτων υγείας.». Παρέχει στοιχεία σχετικά µε νοµικά, ηθικά και ρυθµιστικά θέµατα ζωτικής σηµασίας για τις εφαρµογές ηλ-υγείας. Απασχολείται επίσης µε θέµατα τυποποίησης της σηµασιολογίας, της ορολογίας, της αναγνώρισης και της ταυτοποίησης, που είναι ζωτικής σηµασίας για την επιτυχή ανταλλαγή πληροφοριών στα πλαίσια της ηλ-υγείας. Τονίζει την ανάγκη για ένα κοινό όραµα για διεθνώς αναγνωρισµένα πρότυπα διαλειτουργικότητας και προβλέπει την ενεργό συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών για την ανάπτυξη λύσεων που θα επιτρέψουν την ασφαλή ανταλλαγή κλινικών πληροφοριών. Εισάγει το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας (EIF-

interoperability for public services (2010) [13] Directive on patients' rights in cross-border healthcare (2011) lays down measures to support Member States in developing common identification and authentication measures intended to facilitate transferability of data in cross-border care settings (article 14 of the directive). Proposal for a Regulation on European Standardization (2011) [15] Connecting Europe Facility (CEF) [16] SEHGovIA project [17] CEN Technical Committee 251 [18] ISA Programme 2010-2015 [19] European Interoperability Framework), το οποίο προωθεί και υποστηρίζει την παροχή ευρωπαϊκών δηµόσιων υπηρεσιών µε την προώθηση της διασυνοριακής και διατοµεακής διαλειτουργικότητας. Υλοποιείται µέσω του προγράµµατος Λύσεων Διαλειτουργικότητας για τις Ευρωπαϊκές Δηµόσιες Διοικήσεις (ISA- Interoperability Solutions for European Public Administrations) [3]. Θεσπίζει µέτρα για να υποστηρίξει τα κράτη µέλη στην ανάπτυξη κοινών µέτρων αναγνώρισης και ταυτοποίησης που προορίζονται για τη διευκόλυνση της µεταφοράς των δεδοµένων σε περιπτώσεις διασυνοριακής περίθαλψης [14]. Σκοπός της ήταν να προωθηθεί η ευρύτερη αναγνώριση των προτύπων ΤΠΕ που αναπτύχθηκαν από κοινοπραξίες του κλάδου σε παγκόσµιο επίπεδο, καθώς και να βελτιώσει την συµµετοχή από µικροµεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και να αυξήσει τα διαθέσιµα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις υπηρεσίες. Είναι ένα σχέδιο χρηµατοδότησης της τάξης των 50 δις ευρώ για την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών µε στόχο την επίτευξη µιας ψηφιακής ενιαίας αγοράς. Ένα µέρος της χρηµατοδότησης στοχεύει στην ανάπτυξη διασυνοριακών υποδοµών διαλειτουργικότητας και στα σχετικά κόστη λειτουργίας σε διάφορους τοµείς παροχής δηµόσιων υπηρεσιών, συµπεριλαµβανοµένης και της ηλεκτρονικής υγείας. Το συγκεκριµένο έργο, ως πλατφόρµα διάχυσης και επικοινωνίας πληροφοριών, υποστηρίζει τις προσπάθειες της πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση της ηλεκτρονικής υγείας (ehealth Governance Initiative ehgi). Είναι µια οµάδα εργασίας για την τυποποίηση της ηλεκτρονικής υγείας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός της είναι να επιτευχθεί η επιθυµητή συµβατότητα και διαλειτουργικότητα µεταξύ των ανεξάρτητων συστηµάτων και να επιτρέψει την αρθρωτή δοµή των ΗΦΥ. Αφορά την επίτευξη αποτελεσµατικών δηµόσιων υπηρεσιών για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Για το σκοπό αυτό προσπαθεί να διευκολύνει την διασυνοριακή ηλεκτρονική συνεργασία µεταξύ των ευρωπαϊκών δηµόσιων διοικήσεων. Ο προϋπολογισµός του προγράµµατος είναι 164,1 εκατοµµύρια ευρώ. Πίνακας 4.1 Πρωτοβουλίες/Ενέργειες πολιτικής για την επίτευξη διαλειτουργικότητας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. 3. Θέµατα Κωδικοποίησης και Ταξινόµησης Ένα από τα σηµαντικότερα θέµατα και προβλήµατα στο χώρο της υγείας είναι η έλλειψη µιας µοναδικής ή αλλιώς η ταυτόχρονη πολύπλευρη κωδικοποίηση και ταξινόµηση. Η παραγωγή δεδοµένων και πληροφοριών στον τοµέα της υγείας είναι υπέρογκη. Η πηγή (διοικητικά, οικονοµικά, ιατρικά, νοσηλευτικά, κ.ο.κ.) και η µορφή τους (ηχητικά, βίντεο, εικόνες, κείµενα, βιοσήµατα, κ.ο.κ.) ποικίλει. Στην Εικόνα 4.7, παρουσιάζεται ένα σχηµατικό διάγραµµα της ανάγκης για προτυποποίηση και κωδικοποίηση προκειµένου να µπορούν τα διάφορα υποσυστήµατα και υποµονάδες ενός συστήµατος υγείας να επικοινωνήσουν και να ανταλλάξουν µηνύµατα και δεδοµένα.

Εικόνα 4.7 Σχηµατικό διάγραµµα της ανάγκης για χρήση προτύπων και κωδικοποιήσεων. Ακόµη και σήµερα η έλλειψη ενός τυποποιηµένου λεξικού, ορολογίας, προτύπων και πρωτοκόλλων στο χώρο των επιστηµών υγείας, αποτελεί σηµαντικό σκόπελο στην περαιτέρω προώθηση αυτοµατοποιηµένων συστηµάτων και διαδικασιών. Η χρήση των υπολογιστών στη διαχείριση των δεδοµένων και πληροφοριών υγείας κάνει ακόµη πιο αισθητό το συγκεκριµένο πρόβληµα, µιας και απαιτεί οµοιοµορφία στη συστηµατοποίηση και κωδικοποίηση των δεδοµένων και των ορισµών τους προκειµένου να επιτευχθεί η ορθή επεξεργασία τους από τα πληροφοριακά συστήµατα. Μέσω της ορθής κωδικοποίησης, επιτρέπεται η τυποποιηµένη και συστηµατική αποθήκευση πληροφοριών προκειµένου να διατηρούνται τα ιατρικά ιστορικά, να υποβοηθούνται οι διαγνώσεις και να παρέχονται εντέλει καλύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες υγείας. Ταυτόχρονα, όπως και σε κάθε άλλη διοικητική διαδικασία, µέσω της κωδικοποίησης, µπορούµε να συγκρίνουµε τα δεδοµένα και να καταλήξουµε σε διοικητικά και στατιστικά συµπεράσµατα, χαράσσοντας έγκαιρα την κατάλληλη στρατηγική.

Ως κωδικοποίηση στο χώρο της υγείας, ορίζουµε τη διαδικασία οργάνωσης πληροφοριών ή δεδοµένων υγείας σε κατηγορίες, στις οποίες δίνονται κωδικοί, (που είναι συνήθως αριθµητικοί ή αλφαριθµητικοί) µε σκοπό τη συντόµευση, αποθήκευση και εύκολη ανάκτηση των δεδοµένων αυτών. Εναλλακτικά µπορούµε να την ορίσουµε ως το µετασχηµατισµό των λεκτικών περιγραφών των ασθενειών, των τραυµατισµών, των διαδικασιών, κ.ο.κ., σε αλφαριθµητικούς προσδιορισµούς. Ένα σύστηµα κωδικοποίησης οφείλει σε ένα µόνο κωδικό να µαζεύει όλες τις ορολογίες που αναφέρονται, π.χ. σε µία ασθένεια και τα λογικά συνώνυµά της. Η κωδικοποίηση προσφέρει εποµένως µια «κοινή γλώσσα» αναπαράστασης και ερµηνείας των δεδοµένων και των εννοιών, το οποίο είναι βασικό προαπαιτούµενο για την επίτευξη της σηµασιολογικής διαλειτουργικότητας. Με αυτό τον τρόπο µειώνονται η ασάφεια και τα σφάλµατα και αναβαθµίζεται η ποιότητα των δεδοµένων, ενώ επιτυγχάνεται η τυποποίηση και η συγκρισιµότητα των δεδοµένων, η ταχύτερη επεξεργασία και αναζήτηση των δεδοµένων µέσω υπολογιστών και η παραγωγή λογικών συσχετισµών µεταξύ των δεδοµένων. Ένα σύστηµα ταξινόµησης (classification system) αποτελεί από την άλλη ένα σύστηµα οργάνωσης σε κατηγορίες ή τάξεις δεδοµένων ή πληροφοριών υγείας, µε βάση τα παρόµοια χαρακτηριστικά που µπορεί να έχουν µεταξύ τους. Σύµφωνα µε τα ανωτέρω, η κωδικοποίηση είναι η απόδοση ενός κωδικού σε µια οντότητα. Αν και υφίστανται πολλών ειδών κωδικοποιήσεις, τα δύο κυριότερα είδη στη σηµειολογία είναι: η ταξινόµηση (classification), η οποία έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την απόδοση κωδικών σε οντότητες έτσι ώστε οι οντότητες να ορίζονται κατά το δυνατόν αµφιµονοσήµαντα και η ονοµατολογία (nomenclature), η οποία είναι η ταξινοµηµένη συλλογή συνδεδεµένων όρων. Άλλα είδη κωδικοποίησης αποτελεί ο θησαυρός λέξεων (thesaurus), η ταξινοµία (taxonomy) και η επίσηµη ορολογία (formal terminology). Γίνεται άµεσα αντιληπτή εποµένως η ανάγκη για διεθνή συνεργασία στην προσπάθεια ενιαίας κωδικοποίησης, ταξινόµησης και προτύπων στο χώρο της υγείας. Τέτοιες ενέργειες έχουν ήδη γίνει αρκετές (π.χ. ICD-10, DICOM, HL7, SNOMED, LOINC, κ.ά.). Η Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) έχει εκδώσει τη Διεθνής Ταξινόµηση Ασθενειών (ICD-10 - International Classification of Diseases) [20] ως ένα παράδειγµα ταξινόµησης, ενώ η κωδικοποίηση της συστηµατοποιηµένης ονοµατολογίας της Ανθρώπινης ιατρικής και Κτηνιατρικής (SNOMED - Systematized Nomenclature of Human and Veterinary Medicine) [21] αποτελεί παράδειγµα µιας ονοµατολογίας. Ο τρόπος κωδικοποίησης δεν θα πρέπει απλά να επικεντρώνεται στον περιγραφικό σκοπό των δεδοµένων, αλλά να στοχεύει στην αξιοποίησή τους σε κλινικό, οικονοµικό και διοικητικό επίπεδο. Είναι σηµαντικό εποµένως να βρεθεί µια κοινή ορολογία, τόσο σε επίπεδο ονοµατολογίας όσο και σε επίπεδο κωδικοποίησης η οποία θα µπορεί να αποδίδει µε ποιότητα και αξιοπιστία την παραγόµενη και συλλεχθείσα πληροφορία στο χώρο της υγείας. Σύµφωνα µε τον Krippendorff [22], η αξιοπιστία παράγεται µέσω της σταθερότητας, της ικανότητας αναπαραγωγής και ακρίβειας, ενώ η ποιότητα µε τη σωστή απόδοση των όρων, έτσι ώστε να επιτρέπεται η ανάκτηση των δεδοµένων µε συνεπή τρόπο. Όλα τα συστήµατα πληροφορικής επεξεργάζονται και αποθηκεύουν δεδοµένα, αλλά και επικοινωνούν µεταξύ τους. Ο τρόπος επεξεργασίας, αποθήκευσης και µεταφοράς των δεδοµένων όµως δεν είναι ο ίδιος για όλα τα συστήµατα. Για αυτό το λόγο, θα πρέπει να στηρίζεται σε ένα πρότυπο. Ως πρότυπο ορίζεται ένα σύνολο προδιαγραφών που περιγράφει ακριβώς το πώς µεταφέρονται ή αποθηκεύονται τα δεδοµένα. Τα πρότυπα είναι επί της ουσίας το κλειδί για την πρόσβαση στα δεδοµένα που περιέχει ένα σύστηµα. Αν δεν είναι γνωστός ο τρόπος αποθήκευσης και µεταφοράς των δεδοµένων αυτών, δεν εξασφαλίζεται η δυνατότητα πρόσβασης. Ως πρότυπο ορίζεται ουσιαστικά ένα σύνολο κανόνων, συνθηκών, απαιτήσεων και τρόπων αναπαράστασης της πληροφορίας. Με τη χρήση των προτύπων αποφεύγονται ασυµβατότητες, ασάφειες και παρερµηνείες των δεδοµένων. Στην υγεία µπορούµε να διακρίνουµε µια σειρά από βασικές κατηγορίες προτύπων: πρότυπα επικοινωνίας, πρότυπα αναπαράστασης κλινικών δεδοµένων,

πρότυπα αναγνώρισης, πρότυπα ασφάλειας ιατροτεχνολογικών προϊόντων, πρότυπα αρχιτεκτονικής ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, πρότυπα ασφάλειας των δεδοµένων και εξασφάλισης του ιατρικού απορρήτου. Με την εισαγωγή των υπολογιστών στη διαχείριση των δεδοµένων υγείας, είναι αναγκαία η οµοιοµορφία στη συστηµατοποίηση/κωδικοποίηση των δεδοµένων αυτών και των ορισµών τους. Χωρίς µια προκαθορισµένη ορολογία είναι αδύνατον να γίνει µια αυτοµατοποιηµένη σύνθεση των δεδοµένων υγείας. Για παράδειγµα, σε ένα συγκεκριµένο ασθενή µπορεί να καταγραφεί από έναν ιατρό ότι έχει «βραχύτητα αναπνοής» και αργότερα κάποιος άλλος ιατρός να καταχωρήσει για τον ίδιο ασθενή ότι έχει «δύσπνοια». Ένα πρόγραµµα υπολογιστή θα αποτύχει στο να υποδείξει ότι ο συγκεκριµένος ασθενής έχει το ίδιο πρόβληµα και στις δύο αυτές περιπτώσεις. Σε παγκόσµιο επίπεδο, υπάρχει µια τεράστια κινητικότητα στο θέµα της ανάπτυξης προτύπων στο χώρο της υγείας. Για το λόγο αυτό, υφίσταται πληθώρα προτύπων σε όλα τα επίπεδα. Οι οµάδες που τα αναπτύσσουν προσπαθούν να χρησιµοποιήσουν ως βάση τα καλύτερα χαρακτηριστικά από τα υπάρχοντα πρότυπα, παρά να ξεκινούν από το µηδέν. Παρόλα αυτά ακόµη δεν υπάρχει κάποιο κοινά αποδεκτό πρότυπο σε διεθνές επίπεδο που να εξασφαλίζει τα επιθυµητά οφέλη. Στην Ευρώπη, η Τεχνική Επιτροπή 251 (TC 251) [23] του Ευρωπαϊκού Οργανισµού Τυποποίησης (Comitteé Europeéne de Normalisation CEN) είναι υπεύθυνη για την τυποποίηση µηνυµάτων πληροφορικής στην υγεία. Στη συνέχεια, ακολουθεί µια ανάλυση των πιο γνωστών κωδικοποιήσεων και προτύπων στο χώρο της υγείας. 3.1 HL7 (Health Level 7) Ο οργανισµός HL7 (Health Level 7) [5] δηµιουργήθηκε στις Η.Π.Α. το 1987 µε σκοπό την προτυποποίηση των µηνυµάτων σχετικά µε την εισαγωγή, καταχώρηση, µεταφορά και χρέωση ασθενών, την επικοινωνία µεταξύ νοσοκοµείων και ασφαλιστικών εταιριών καθώς και τη γενική διαχείριση φαρµακευτικών παραγγελιών. Εστιάζεται στην ανταλλαγή µηνυµάτων στο χώρο της υγείας και αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδοµένα πρότυπα ανταλλαγής πληροφοριών µέσω µηνυµάτων σε κλινικό περιβάλλον. Το πρότυπο HL7 έχει αναγνωριστεί από διάφορα εθνικά ιδρύµατα προτυποποίησης, όπως το Αµερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων (American National Standards Institute - ANSI) [24] και το Γερµανικό Ινστιτούτο για Προτοτυποποίηση (German Institute for Standardization DIN) [25], ενώ χρησιµοποιείται καθηµερινά σε εκατοντάδες νοσοκοµεία σε όλο τον κόσµο, συνδέοντας µια µεγάλη ποικιλία εφαρµογών και συστηµάτων. Οι περισσότερες συσκευές ιατροτεχνολογικού εξοπλισµού έχουν τη δυνατότητα πλέον να επικοινωνήσουν χρησιµοποιώντας HL7 µηνύµατα, ενώ σχεδόν όλα τα πληροφοριακά συστήµατα µπορούν να στείλουν και να λάβουν αντίστοιχα µηνύµατα µέσω του πρωτοκόλλου ανταλλαγής µηνυµάτων HL7. Ο οργανισµός Health Level Seven International είναι ένας από τους πολλούς, πιστοποιηµένους από το Αµερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων (American National Standards Institute - ANSI), Οργανισµούς Ανάπτυξης Προτύπων (Standards Developing Organizations - SDOs) [26] που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη προτύπων στο χώρο της υγειονοµικής περίθαλψης. Οι περισσότεροι SDOs παράγουν πρότυπα, τα οποία αποκαλούνται καµιά φορά και προδιαγραφές ή πρωτόκολλα, για µια ιδιαίτερη περιοχή υγειονοµικής περίθαλψης όπως το φαρµακείο, τις ιατρικές συσκευές, τη µετάδοση και συναλλαγή στο χώρο της απεικόνισης, κ.λπ. Το HL7 αφορά τόσο τα κλινικά όσο και τα διοικητικά δεδοµένα. Η αποστολή του οργανισµού HL7 είναι η δηµιουργία αξιόπιστων προτύπων ανταλλαγής, διαχείρισης και ολοκλήρωσης δεδοµένων που αφορούν την κλινική φροντίδα του ασθενή, καθώς και τη διαχείριση, οργάνωση και αξιολόγηση των υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης. Ο οργανισµός ενθαρρύνει τη δηµιουργία ευέλικτων προτύπων, οδηγιών, µεθοδολογιών, πρωτοκόλλων και άλλων συναφών υπηρεσιών και προϊόντων, προκειµένου να καταστεί εφικτή η διαλειτουργικότητα πληροφοριακών συστηµάτων στην υγεία και η ανταλλαγή δεδοµένων και πληροφοριών, από και προς τον ηλεκτρονικό φάκελο του ασθενή. Προς την καλύτερη κατανόηση, ακολουθεί ένα παράδειγµα µηνύµατος HL7 από τον χώρο της υγείας µαζί µε την επεξήγησή του.

Ένα πολύ κοινό µήνυµα θα αφορούσε την εισαγωγή ενός ασθενή στο νοσοκοµείο. Για το σκοπό αυτό θα χρειαζόµασταν κατ ελάχιστο κάποια βασικά στοιχεία, όπως το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, τα δηµογραφικά του στοιχεία, την ηµεροµηνία γέννησης, το φύλο, τα κοντινά πρόσωπα επικοινωνίας και τα στοιχεία τους σε περίπτωση που υπάρξουν σηµαντικά προβλήµατα, ένα αναγνωριστικό του ασθενούς, το πού νοσηλεύτηκε (δωµάτιο και κρεβάτι), τα στοιχεία του ιατρού που ολοκλήρωσε την εισαγωγή, καθώς και την αιτία εισαγωγής. Ένα τέτοιο µήνυµα θα ήταν το ακόλουθο. MSH ^~\& EPICADT DH LABADT DH 201409101118 ADT^A01 HL7MSG00001 P 2.3 EVN A01 201409101115 PID MRN12345^5^M11 ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΣ^ΑΝΤΩΝΗΣ^III 19711010 M C 10 ΦΩΚΙΩΝΟΣ^^ΑΙΓΑΛΕΩ^ΤΚ^11442 GR 6969357696 S MRN12345001^2^M10 123456789 987654^ NC NK1 1 ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΥ^ΜΑΡΙΑ WIFE NK^NEXT OF KIN PV1 1 I 3000^313^01 004789^ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ^ΔΙΟΝΥΣΗΣ SUR ADM A0 Το ανωτέρω µήνυµα αναφέρεται στον ασθενή ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΩΝΗΣ, στον οποίο έγινε εισαγωγή στις 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ του 2014, στις 11:15 το πρωί από τον ιατρό ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ (µε αριθµό µητρώου #004789) για χειρουργείο. Ο ασθενής νοσηλεύτηκε στο δωµάτιο 313, στο κρεβάτι 01 στην κλινική 3000. Προτού ξεκινήσουµε την ανάλυση του µηνύµατος είναι χρήσιµο να επεξηγηθούν κάποια πολύ βασικά σύµβολα που χρησιµοποιούνται. Το σύµβολο καλείται BAR (µπάρα) και χρησιµοποιείται για να διαχωρίσει τα πεδία µεταξύ τους. Το σύµβολο «^» χρησιµοποιείται ως το κενό διάστηµα. Συνεπώς η εµφάνιση µιας συνεχούς ακολουθίας από το ίδιο σύµβολο, όπως σηµαίνει πως τα ενδιάµεσα πεδία ήταν προαιρετικά και δεν συµπληρώθηκαν. Όπως σε κάθε άλλη περίπτωση, έτσι και εδώ, αν θέλουµε να στείλουµε ένα µήνυµα πρέπει να καθορίσουµε την διεύθυνση του αποστολέα και του παραλήπτη. Θα πρέπει επίσης να υπογράψουµε κατά την παραλαβή του µηνύµατος. Η ίδια διαδικασία αντικατοπτρίζεται και στα µηνύµατα HL7 µέσω του τµήµατος MSH (Message Header). Η ακόλουθη εικόνα απεικονίζει τα προαπαιτούµενα πεδία που πρέπει να συµπληρωθούν στο τµήµα MSH του µηνύµατος, καθώς και τις τιµές µε τις οποίες εµπλουτίζονται. Στο συγκεκριµένο παράδειγµα υποθέτουµε πως το Epic ADT σύστηµα στέλνει το συγκεκριµένο µήνυµα προς το Lab σύστηµα.

Εικόνα 4.8 Τµήµα MSH ενός µηνύµατος HL7. Η ανωτέρω πληροφορία κωδικοποιείται εποµένως στο ακόλουθο µέρος του τελικού µηνύµατος (διευκρινίζεται πως ο τύπος µηνυµάτων ADT είναι ο πιο κοινός και ο κωδικός Α01 αφορά το τµήµα του ADT όπου αναφέρεται σε πληροφορίες υποδοχής ή επίσκεψης): MSH ^~\& EPICADT DH LABADT DH 201409101118 ADT^A01 HL7MSG00001 P 2.3 Οµοίως µε προηγουµένως, όσον αφορά το τµήµα EVN (Event Type) του µηνύµατος, η Εικόνα 4.9 παρουσιάζει τα στοιχεία που απαιτούνται και µε τα οποία εµπλουτίζεται το µήνυµα του παραδείγµατος. Εικόνα 4.9 Τµήµα EVN ενός µηνύµατος HL7. Η ανωτέρω πληροφορία κωδικοποιείται εποµένως στο ακόλουθο µέρος του τελικού µηνύµατος: EVN A01 201409101115 Το τµήµα PID (Patient Identification) περιέχει πληροφορίες όπως το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, κ.ο.κ. Απαιτεί επίσης την χρήση του κενού διαστήµατος και της νέας γραµµής. Για αυτό το λόγο χρησιµοποιούνται και οι χαρακτήρες ελέγχου, όπως το σύµβολο «^». Τα δεδοµένα που αποστέλλονται φαίνονται στην επόµενη εικόνα (Εικόνα 4.10).

Εικόνα 4.10 Τµήµα PID ενός µηνύµατος HL7. Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, κωδικοποιούµε τα δεδοµένα ως ακολούθως (όπου µε Μ συµβολίζουµε το φύλο ΑΡΡΕΝ ή στην αγγλική MALE και µε «S» συµβολίζεται ότι είναι άγαµος ή Single στην αγγλική. Επισηµαίνεται, πως κάποιος ασθενής µπορεί να έχει πάνω από ένα MRN-Medical Record Number. Επίσης, ο αριθµός 123456789 που εµφανίζεται προς το τέλος αφορά το SSN-Social Security Number του ασθενή ή τον αντίστοιχο ΑΜΚΑ-Αριθµό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης στην Ελλάδα. Τέλος, το τελευταίο νούµερο 987654^NC αφορά την άδεια οδήγησης του ασθενή). PID MRN12345^5^M11 ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΣ^ΑΝΤΩΝΗΣ^III 19711010 M C 10^ΦΩΚΙΩΝΟΣ^^ΑΙ ΓΑΛΕΩ^ΤΚ^11442 GR 6969357699 S MRN12345001^2^M10 123456789 987654^NC Για την καλύτερη κατανόηση του PID µηνύµατος, παρατίθεται στην συνέχεια ο πίνακας (Πίνακας 4.2) µε τα αναγνωριστικά στοιχεία για το κάθε ξεχωριστό πεδίο του. Η πρώτη στήλη αφορά τον αύξοντα αριθµό του κάθε πεδίου και η τελευταία το τι ακριβώς περιέχει το συγκεκριµένο πεδίο. Έτσι, στο τρίτο πεδίο (SEQ=3) θα πρέπει να µπαίνει ο µοναδικός αριθµός ασθενή όταν πρόκειται για εσωτερικό ασθενή, ενώ στο πέµπτο πεδίο (SEQ=5) εισάγεται το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, στο έβδοµο πεδίο (SEQ=7) βάζουµε την ηµεροµηνία γέννησης του ασθενή, κ.ο.κ. SEQ LEN DT OPT RP/# ELEMENT NAME 1 4 SI O Set ID Patient ID 2 20 CX O Patient ID (External ID) 3 20 CX R Y Patient ID (Internal ID) 4 20 CX O Y Alternate Patient ID PID 5 48 XPN R Y Patient Name 6 48 XPN O Mother s Maiden Name 7 26 TS O Date/Time of Birth

SEQ LEN DT OPT RP/# ELEMENT NAME 8 1 IS O Sex 9 48 XPN O Y Patient Alias 10 1 IS O Race 11 106 XAD O Y Patient Address 12 4 IS B Country Code 13 40 XTN O Y Phone Number Home 14 40 XTN O Y Phone Number Business 15 60 CE O Primary Language 16 1 IS O Marital Status 17 3 IS O Religion 18 20 CX O Patient Account Number 19 16 ST O SSN Number Patient 20 25 DLN O Driver s License Number - Patient 21 20 CX O Y Mother s Identifier 22 3 IS O Ethnic Group 23 60 ST O Birth Place 24 2 ID O Multiple Birth Indicator 25 2 NM O Birth Order 26 4 IS O Y Citizenship 27 60 CE O Veterans Military Status 28 80 CE O Nationality 29 26 TS O Patient Death Date and Time 30 1 ID O Patient Death Indicator Πίνακας 4.2 Τα πεδία του τµήµατος PID σε ένα µήνυµα HL7. Ακολουθεί το τµήµα του µηνύµατος ΝΚ1 (Next of Kin) σχετικά µε τα κοντινά ή συγγενικά πρόσωπα (Εικόνα 4.11).

Εικόνα 4.11 Τµήµα ΝΚ1 ενός µηνύµατος HL7. Κωδικοποιώντας τα ανωτέρω δεδοµένα καταλήγουµε στο ακόλουθο τµήµα του µηνύµατος HL7: NK1 1 ΤΥΧΑΙΟΠΟΥΛΟΥ^ΜΑΡΙΑ WIFE NK^NEXT OF KIN Τέλος, έχουµε το τµήµα PV1 (Patient Visit) του µηνύµατος (Εικόνα 4.12). Εικόνα 4.12 Τµήµα PV1 ενός µηνύµατος HL7.

Κωδικοποιώντας τα ανωτέρω δεδοµένα καταλήγουµε στο ακόλουθο τµήµα του µηνύµατος HL7: PV1 1 I 3000^313^01 004789^ΙΑΤΡΟΠΟΥΛΟΣ^ΔΙΟΝΥΣΗΣ SUR ADM A0 Σύµφωνα µε τα όσα αναλύθηκαν παραπάνω, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως το HL7 αποτελεί επί της ουσίας ένα πρωτόκολλο για την ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ των ιατρικών εφαρµογών. Ένα πρωτόκολλο στην ορολογία της πληροφορικής είναι ένα σύνολο επίσηµων και καλά καθορισµένων κανόνων, για την ανταλλαγή πληροφοριών µεταξύ των προγραµµάτων Η/Υ. Ειδικά το HL7, είναι ένα πρωτόκολλο για την ανταλλαγή δεδοµένων που καθορίζει το σχήµα και το περιεχόµενο των µηνυµάτων έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η επικοινωνία µεταξύ διαφορετικών µηχανηµάτων και εφαρµογών. Καθορίζει δηλαδή µία επικοινωνία µεταξύ δύο ανεξάρτητων εφαρµογών, παρά το συγκεκριµένο ρόλο κάθε εφαρµογής στη διαδικασία παροχής υγειονοµικής περίθαλψης. Από την άνοιξη του 1997, οι τεχνικές επιτροπές του HL7 ασχολήθηκαν µε την υλοποίηση της έκδοσης 3, η οποία χρησιµοποιεί µια µεθοδολογία βασισµένη σε ένα Μοντέλο Αναφοράς Πληροφοριών (Reference Information Model - RIM). Η έκδοση 3 αποτελεί έναν επαναπροσδιορισµό του προτύπου HL7 στην προσπάθεια του οργανισµού να ξεπεράσει µερικά από τα προβλήµατα που αναφέρθηκαν στις προηγούµενες εκδόσεις (2.x). Η µεθοδολογία της έκδοσης 3 είναι αντικειµενοστραφής και χρησιµοποιεί αποκλειστικά την κωδικοποίηση XML4 για την ανταλλαγή των δεδοµένων αντί του απλού κειµένου ASCII που χρησιµοποιούν οι εκδόσεις 2.x. Η έκδοση 3 στοχεύει στην υποστήριξη των διαδικασιών εργασίας στο χώρο της υγείας και αποτελείται από ένα επιµεληµένο σύνολο έτοιµων και άµεσα υλοποιήσιµων µοντέλων (για τα µηνύµατα, τα έγγραφα ή τις υπηρεσίες) που δηµιουργήθηκε µε το HL7 Development Framework (HDF). Απώτερος στόχος του HL7 αποτελεί η υλοποίηση ενός προτύπου επαρκώς προσδιορισµένου και δοκιµασµένου, και το οποίο θα παρέχει τη δυνατότητα να πιστοποιείται η προσαρµογή των προµηθευτών στο χώρο της υγειονοµικής περίθαλψης. 3.2 DICOM Το πρότυπο επικοινωνίας ιατρικής ψηφιακής εικόνας DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) [27] προτάθηκε από το Αµερικανικό Κολλέγιο Ραδιολογίας (American College of Radiology - ACR) και την Εθνική Ένωση Κατασκευαστών Ηλεκτρολόγων (National Electrical Manufacturers Association - NEMA) το 1985. Σήµερα, το πρότυπο βρίσκεται στην τρίτη του έκδοση (DICOM 3.0) και χρησιµοποιείται συνήθως για τη µεταφορά, αποθήκευση, διανοµή και εξέταση ιατρικών εικόνων. Το πρότυπο επικοινωνίας ιατρικής ψηφιακής εικόνας DICOM, επιχειρεί να κωδικοποιήσει τόσο τα στοιχεία τα οποία συνοδεύουν τις ιατρικές εικόνες, όσο και τις ίδιες τις εικόνες, ώστε να επιτευχθεί η αυτόµατη σύνδεση των συσκευών παραγωγής εικόνας µε το νοσοκοµειακό πληροφοριακό σύστηµα, ανεξαρτήτως συσκευής ή λειτουργικού συστήµατος. Το πρότυπο επικοινωνίας ιατρικής ψηφιακής εικόνας DICOM αποτελεί σήµερα ένα παγκόσµιο πρότυπο που χρησιµοποιείται στα περισσότερα σύγχρονα νοσηλευτικά ιδρύµατα. Η δοµή του σχεδιάστηκε έτσι ώστε να εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των συστηµάτων µε σκοπό την παραγωγή, αποθήκευση, απεικόνιση, επεξεργασία, αποστολή, ανάκτηση, αναζήτηση και εκτύπωση ιατρικών εικόνων και των παραγόµενων αναφορών, καθώς και των σχετικών ροών εργασίας. Είναι σηµαντικό να αναφερθεί πως ο τρόπος δόµησης και κατασκευής των αρχείων DICOM επιτρέπει σε έναν εξυπηρετητή αρχείων να αποθηκεύει και να αναζητά εικόνες χωρίς να γνωρίζει τον τρόπο µε τον οποίο κωδικοποιούνται τα δεδοµένα της εικόνας. Με την αγορά εξοπλισµού όπου συµµορφώνεται µε το συγκεκριµένο πρότυπο, εξασφαλίζεται η επιθυµητή διαλειτουργικότητα για την επικοινωνία, παραγωγή, διαχείριση και διανοµή των ιατρικών εικόνων. Η χρήση του διευκολύνει επίσης τα µέγιστα και την επικοινωνία και εµπλουτισµό του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, ενώ η αγορά στο µέλλον νέων τεχνολογιών και εξοπλισµού (εκτυπωτών φιλµ, µόνιτορ, τερµατικών σταθµών, κ.λπ.), δεν αποτελεί εµπόδιο στη διαλειτουργικότητα.

Όλα τα δεδοµένα (π.χ. ασθενείς, µηχανήµατα, µελέτες, κ.λπ.) θεωρούνται από το DICOM ως αντικείµενα (objects) τα οποία έχουν συγκεκριµένες ιδιότητες (attributes). Για το λόγο αυτό θεωρούµε ότι το DICOM έχει αντικειµενοστραφή σχεδίαση. Τα αντικείµενα αυτά και οι ιδιότητές τους ακολουθούν το DICOM Information Object Definitions (IODs). Το κάθε IOD µπορεί να έχει ένα σύνολο από χαρακτηριστικά που το περιγράφουν. Το DICOM περιέχει άνω των 2.000 χαρακτηριστικών (καλύπτοντας ουσιαστικά τα βασικά χαρακτηριστικά), που βρίσκονται στο λεξικό δεδοµένων του DICOM (DICOM Data Dictionary), ώστε να υπάρχει συνοχή µεταξύ της ονοµατολογίας, της µορφοποίησης και της επεξεργασίας των διαφόρων αυτών χαρακτηριστικών. Για παράδειγµα, το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, το φύλο, η ηµεροµηνία γέννησης, κ.ά., εµπεριέχονται όλα στο DICOM Data Dictionary. Τα χαρακτηριστικά αυτά µορφοποιούνται σύµφωνα µε 27 Value Representation (VR) τύπους που περιλαµβάνουν µεταξύ άλλων την ηµεροµηνία, τον χρόνο, το όνοµα, αναγνωριστικά, κ.ο.κ. Έχοντας πλέον τα δεδοµένα σε µορφή DICOM, µπορούν να διοχετευτούν µέσω του δικτύου, µεταξύ διαφορετικών µηχανηµάτων και λογισµικού που υποστηρίζουν DICOM. Αυτά στο DICOM ονοµάζονται Οντότητες Εφαρµογής (Application Entities - AEs) και µπορούν και παρέχουν υπηρεσίες µεταξύ τους. Ενδεικτικά παραδείγµατα AEs είναι ο αξονικός τοµογράφος, ο µαγνητικός τοµογράφος, ο υπερηχογράφος, ο υπολογιστής ή το κινητό µε δυνατότητα προβολής DICOM εικόνων, ο αποθηκευτικός χώρος µε λογισµικό επεξεργασίας εικόνων DICOM, κ.ά. Επειδή η κάθε υπηρεσία µεταξύ των Οντοτήτων Εφαρµογής (AEs) συνοδεύεται από την ανταλλαγή συγκεκριµένων δεδοµένων, συνηθίζεται να συνδυάζουµε τον τύπο των υπηρεσιών µε τα δεδοµένα (IODs) που επεξεργάζονται. Αυτές οι συσχετίσεις ονοµάζονται στο DICOM ως Ζεύγη Υπηρεσιών-Αντικειµένων (Service-Object-Pairs - SOPs) και οµαδοποιούνται σε κλάσεις που λέγονται SOP Classes. Οι αιτούντες την υπηρεσία ονοµάζονται στο DICOM ως Χρήστες Υπηρεσιών Κλάσης (Service Class Users - SCUs) και οι παρέχοντες την υπηρεσία Πάροχοι Υπηρεσιών Κλάσης (Service Class Providers - SCPs). Όπως είναι φυσικό, αυτές οι σχέσεις είναι σχετικές και µπορεί να αλλάξουν ανά πάσα στιγµή, ανάλογα µε το ποιο σύστηµα αιτείται µια υπηρεσία και ποιο την εξυπηρετεί. Η επίτευξη µιας τέτοιας ανταλλαγής δεδοµένων µεταξύ ενός SCU και ενός SCP ονοµάζεται συσχέτιση (association). Έτσι, κάθε µεταφορά ξεκινά µε την εγκαθίδρυση µιας συσχέτισης (Association Establishment) και η πληροφορία που ανταλλάσσουν µεταξύ τους οι δύο συσκευές ονοµάζεται Πλαίσια Παρουσίασης (Presentation Contexts). Στην περίπτωση εποµένως όπου ταιριάξουν τα πλαίσια (contexts) των δύο συσκευών, επιτυγχάνεται η µεταξύ τους σύνδεση και µπορεί πλέον να ξεκινήσει η επεξεργασία SCU-SCP. Λόγω της ύπαρξης διαφορετικών συσκευών και εφαρµογών DICOM που προέρχονται από διαφορετικούς κατασκευαστές, η κάθε µονάδα συνοδεύεται από τη δική της Δήλωση Συµµόρφωσης DICOM (DICOM Conformance Statement). Μέσω αυτού γνωρίζει κανείς ποιες υπηρεσίες (SOPs) υποστηρίζονται και σε ποιο βαθµό (SCP, SCU ή και οι δύο). Ένα απλό παράδειγµα υπηρεσιών DICOM παρουσιάζεται στην Εικόνα 4.13. Εικόνα 4.13 Παράδειγµα υπηρεσίας DICOM. Τα οφέλη από τη χρήση του DICOM είναι πολλά:

Οι ασθενείς µπορούν να λαµβάνουν ταχύτερη και καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών στέλνοντας τις ιατρικές τους εικόνες χωρίς πρόβληµα, όπου απαιτηθεί. Οι ιατροί έχουν επίσης καλύτερη πρόσβαση στις εικόνες αυτές και στις ανάλογες αναφορές, ενώ βοηθούνται σηµαντικά στην πιο ακριβή και ταχύτερη διάγνωση από σχεδόν οποιοδήποτε σηµείο και αν βρίσκονται. Το DICOM είναι επίσης προαπαιτούµενο και από όλους τους ηλεκτρονικούς φακέλους ασθενών οι οποίοι ενσωµατώνουν ιατρικές εικόνες και πληροφορίες. Χρησιµοποιείται σε µια ευρεία γκάµα ειδικοτήτων, όπως η ακτινολογία, η καρδιολογία, η ογκολογία, η οδοντιατρική, η χειρουργική, η νευρολογία, η πνευµονολογία, η παθολογία, η οφθαλµολογία, η ακτινοθεραπεία, η κτηνιατρική, κ.ά. Είναι σηµαντικό να τονισθεί σε αυτό το σηµείο πως οι επιτροπές επιστηµόνων HL7 και DICOM συνεργάζονται µεταξύ τους προκειµένου να συνδράµουν στην ανάπτυξη του HL7 RIM (Reference Information Model), στην πρόταση για επεκτάσεις των δύο προτύπων και την ανάπτυξη συνδέσµων µεταξύ τους. Εν κατακλείδι, το DICOM έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην σύγχρονη ιατρική, µε ποικίλους τρόπους: 3.3 SNOMED CT Υποστηρίζει εξαιρετικής ποιότητας εικόνες µε δυνατότητα 65.536 (16 bits) αποχρώσεων του γκρι για µονόχρωµες απεικονίσεις. Έτσι µπορεί και ξεχωρίζει ακόµη και τις απειροελάχιστες διαφορές σε χρωµατικό τόνο σε ιατρικές εικόνες. Όλοι οι σύγχρονοι εξοπλισµοί σύλληψης ιατρικών ψηφιακών εικόνων υποστηρίζουν πλέον το συγκεκριµένο πρότυπο, παράγοντας DICOM εικόνες και επικοινωνώντας µέσα από δίκτυα DICOM. Μέσω του DICOM δεν αποθηκεύονται µόνον οι εικόνες µε κατάλληλο τρόπο, αλλά καταχωρούνται και άλλα πολύτιµα χαρακτηριστικά και πληροφορίες τους, όπως: η θέση του ασθενή σε τρεις διαστάσεις, τα µεγέθη και οι προσανατολισµοί των εικόνων, το πάχος της τοµής που απεικονίζεται, η δοσολογία της ακτινοβολίας και το µέγεθος της έκθεσης, η χρήση φίλτρων επεξεργασίας εικόνων, κ.ά. Οι εικόνες εµπλουτίζονται µε όλες αυτές τις πληροφορίες δίνοντας την δυνατότητα για περαιτέρω επεξεργασία και εύκολη ερµηνεία. Για παράδειγµα, είναι δυνατή η ανασύνθεση µιας τρισδιάστατης εικόνας από τις τοµές της αρχικής εικόνας σε δύο διαστάσεις. Τα DICOM µηνύµατα και αρχεία χρησιµοποιούν ένα πλήθος από ιδιότητες (που καθορίζονται στο DICOM Data Dictionary) ώστε να µεταφέρουν πολύτιµα δεδοµένα, όπως το ονοµατεπώνυµο του ασθενή, το βάθος χρώµατος της εικόνας, την διάγνωση του ασθενή, κ.ο.κ. Το DICOM επιτρέπει να καθοριστούν οι δυνατότητες λειτουργίας ενός ιατρικού µηχανήµατος µε µεγάλη ακρίβεια και ανεξάρτητα από τον κατασκευαστή. Η Συστηµατοποιηµένη Ονοµατολογία Ιατρικής - Κλινικοί Όροι, SNOMED CT (Systematized Nomenclature of Medicine - Clinical Terms) [21], θεωρείται ως µια από τις πιο περιεκτικές, πολύγλωσσες κλινικές ορολογίες υγειονοµικής περίθαλψης στον κόσµο. Η υιοθέτηση µιας τυποποιηµένης κλινικής ορολογίας για χρήση σε συστήµατα πληροφοριών υγείας σε παγκόσµιο επίπεδο µπορεί να έχει σηµαντική συµβολή προς τη βελτίωση της ποιότητας και της ασφάλειας των παρεχόµενων υπηρεσιών. Το SNOMED CT αποτελεί µια κλινική ορολογία η οποία παρέχει κλινικό περιεχόµενο και κοινό τρόπο έκφρασης για κλινική τεκµηρίωση και αναφορές. Μπορεί να χρησιµοποιηθεί στην κωδικοποίηση, ανάκτηση και ανάλυση των κλινικών δεδοµένων. Το SNOMED CT προέκυψε από τη συγχώνευση του SNOMED Reference Terminology (SNOMED RT) που αναπτύχθηκε από το Κολέγιο Αµερικανών Παθολόγων (College of American Pathologists - CAP) και τους Κλινικούς Όρους Έκδοση 3 (Clinical Terms Version 3 - CTV3) που αναπτύχθηκαν από τον Εθνικό Οργανισµό Υγείας (National Health Service - NHS) του Ηνωµένου Βασιλείου. Η ορολογία αποτελείται από έννοιες, όρους και σχέσεις µε σκοπό την ακριβή

αναπαράσταση της κλινικής πληροφορίας στο χώρο της υγείας και χρησιµοποιείται ευρέως σε ηλεκτρονικούς φακέλους υγείας. Οι περισσότερες εφαρµογές στο χώρο της υγείας εστιάζονται στη συλλογή κλινικών δεδοµένων, τη συσχέτισή τους µε κλινικές βάσεις γνώσης, την ανάκτηση πληροφοριών, καθώς και στο συνδυασµό δεδοµένων και στην ανταλλαγή τους. Λόγω της χαοτικής µορφής και δοµής του χώρου της υγείας, οι πληροφορίες και τα δεδοµένα µπορεί να προκύψουν από διαφορετικούς χώρους, σε διαφορετικές στιγµές και µε διαφορετικό τρόπο. Το SNOMED CT προσφέρει την προτυποποίηση της κλινικής πληροφορίας. Οι εφαρµογές µπορούν να χρησιµοποιήσουν τις έννοιες, τις ιεραρχίες και τις συσχετίσεις ως κοινό έδαφος για την ανάλυση των δεδοµένων. Έτσι µπορούν να προκύψουν εύκολα τα αποτελέσµατα µελετών και ερευνών, να αποτιµηθεί η ποιότητα και το κόστος των παρεχόµενων υπηρεσιών, κ.ο.κ. Η χρήση προτυποποιηµένης ορολογίας ωφελεί τόσο τους επαγγελµατίες υγείας (ιατρούς, νοσηλευτές, κ.λπ.) όσο και τους ασθενείς, τους διαχειριστές και τους τεχνικούς που αναπτύσσουν τις κλινικές εφαρµογές. Μέσω του SNOMED CT υποβοηθείται η παροχή αξιόπιστης, πλήρους και κατάλληλα δοµηµένης πληροφορίας στους επαγγελµατίες υγείας (π.χ. ιατρικό ιστορικό, ασθένειες, εργαστηριακά αποτελέσµατα, θεραπευτικές αγωγές, κ.λπ.), η οποία µε τη σειρά της βελτιώνει σηµαντικά τα αποτελέσµατα για τον ίδιο τον ασθενή. Η κατάλληλη κλινική ορολογία επιτρέπει στους παρόχους υπηρεσιών υγείας να αναγνωρίζουν εύκολα τους ασθενείς, βάσει της σωστής κωδικοποίησης των πληροφοριών στο φάκελό τους και συνεπώς διευκολύνουν τις αποφάσεις για την ορθότερη δυνατή θεραπευτική αγωγή. Το ζήτηµα της διαλειτουργικότητας και της ηλεκτρονικής ανταλλαγής αρχείων υγείας διευκολύνεται σηµαντικά από το SNOMED CT. Τα οφέλη από τη χρήση του SNOMED CT µπορούν να συνοψιστούν ως ακολούθως: Γενικά οφέλη o Αποτελεί ένα διεθνές πρότυπο µε πολυγλωσσική υποστήριξη, ενώ επιτρέπει την ανάπτυξη, ανεξαρτήτου τεχνολογιών, διαπολιτισµικού φακέλου υγείας. o Παρέχει µια συνεπή ορολογία σε όλο το εύρος της υγειονοµικής περίθαλψης. Αυτό επιτρέπει στους ιατρούς να επικοινωνήσουν αποτελεσµατικά και µε ακρίβεια και αξιοπιστία. o Επιτρέπει την ακριβή καταγραφή των κλινικών πληροφοριών. Με τη χρησιµοποίηση πολλαπλών περιγραφών για µια κλινική έννοια επιτρέπει την εξατοµικευµένη προσαρµογή του, χωρίς καµία αρνητική επίδραση στη συνέπεια της ορολογίας. o Διαθέτει χαρακτηριστικά κληρονοµικότητας επιτρέποντας µε αυτό τον τρόπο την παροχή µιας σαφούς περιγραφής µιας έννοιας µε ένα λογικό τρόπο και τη συνεπαγόµενη διευκόλυνση των υπολογιστικών συστηµάτων και εφαρµογών για εφαρµογή λογικής επεξεργασίας των σχετικών δεδοµένων. o Είναι εύκολα επεκτάσιµο. o Η καταγραφή των κλινικών στοιχείων µέσω του SNOMED-CT επιτρέπει τη συνεπή ανάκτηση, τη διαβίβαση και την ανάλυση των στοιχείων από τα αρχεία στα υγειονοµικά συστήµατα. o Επιτρέπει τη συνεπή ανάκτηση, µετάδοση και ανάλυση κλινικών δεδοµένων από ένα φάκελο υγείας. Λειτουργικά οφέλη o Επιτρέπει τη σύλληψη των κλινικών πληροφοριών µε την ενσωµάτωση κατάλληλων λεπτοµερειών για την παροχή υγειονοµικής περίθαλψης. o Επιτρέπει την καταγραφή των κλινικών δεδοµένων των ασθενών από διαφορετικούς ανθρώπους, σε διαφορετικές θέσεις και το συνδυασµό τους µέσα στο φάκελο των ασθενών. Αυτό διευκολύνει τη συνέχιση της περίθαλψης σε διαφορετικές τοποθεσίες και συστήµατα. o Μειώνει τον κίνδυνο για ανακριβή ερµηνεία των στοιχείων από τα αρχεία. o Συµβάλει στη µείωση των ποσοστών λάθους και βοηθά να εξασφαλιστεί η περιεκτική καταγραφή των σχετικών δεδοµένων. o Μέσω της ορθής διανοµής των δεδοµένων µειώνει δραµατικά την ανάγκη για επανάληψη, π.χ. του ιατρικού ιστορικού σε κάθε νέα επίσκεψη του ασθενή.