Η «νέα» πολιτική στον τομέα της Υγείας του Ξενοφώντα Κ. Κροκίδη Παθολόγου Διευθυντή ΕΣΥ Γ.Ν. Καβάλας Έχουν περάσει πάνω από δύο μήνες από τότε που εγκαταστάθηκε η νέα πολιτική ηγεσία (Κικίλιας, Κοντοζαμάνης) στην οδό Αριστοτέλους. Στο διάστημα αυτό είχαμε τις προγραμματικές δηλώσεις, επισκέψεις σε δομές υγείας, συνεντεύξεις τύπου, διορισμούς διοικήσεων (Υ.ΠΕ, ΕΟΠΥΥ, ΕΚΑΒ κα), και ορισμένες στοχευμένες παρεμβάσεις (φάρμακα καρκινοπαθών, αντικαπνιστικός νόμος). Η κοινή γνώμη, αλλά κυρίως οι Υγειονομικοί (Γιατροί, Φαρμακοποιοί, Νοσηλευτές, Παρασκευαστές, Τεχνολόγοι, Ψυχολόγοι κα) παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή τις επιχειρούμενες «αλλαγές» στον τομέα της υγείας. Στο άρθρο αυτό να επιχειρηθεί να γίνει μια κριτική και συστηματική ανάλυση των παρεμβάσεων της «νέας» πολιτικής υγείας του Υπουργείου Υγείας. 1. ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ (ΠΦΥ) Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε στην 84 η ΔΕΘ την πρόσληψη 800 γιατρών οι οποίοι θα δώσουν «ανάσα» στις υπηρεσίες της ΠΦΥ. Η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας έχει ήδη εξασφαλίσει το απαραίτητο κονδύλι, χαρτογραφώντας παράλληλα τα κενά ανά την χώρα και επιχειρώντας να ανατάξει τον πολύπαθο τομέα της ΠΦΥ πριν την έξαρση της εποχικής γρίπης και των χειμερινών λοιμώξεων (ΤΑ ΝΕΑ, 10-9-2019). Όσον αφορά τις ΤΟΜΥ (Τοπικές Μονάδες Υγείας), η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας επεξεργάζεται ειδικό σχέδιο για το μέλλον τους με στόχο να διατηρηθούν και πιθανώς να ενσωματωθούν πλήρως στο ΕΣΥ, αφού ούτως η άλλως οι περισσότερες
έχουν εγκατασταθεί μέσα στα Κέντρα Υγείας λόγω έλλειψης διαθέσιμων κτιρίων (ΕΘΝΟΣ, 25-8-2019). Υπενθυμίζω, ότι στην Ελλάδα έχουμε πρωτοβάθμια περίθαλψη και μάλιστα εν αφθονία. Αυτό που δεν έχουμε είναι ΠΦΥ, η οποία εκτός από περίθαλψη προσφέρει πρόληψη και φροντίδα, μέσω συγκεκριμένων θεσμών, όπως είναι τα Κέντρα Υγείας και η οικογενειακή ιατρική, προκειμένου η ΠΦΥ να είναι προσιτή, συνεχής και διαθέσιμη καθ όλο το 24ωρο (ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 21-3-2008). Επομένως, οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στην ΠΦΥ πρέπει να περιλαμβάνουν πολύ περισσότερες παρεμβάσεις στον εξωνοσοκομειακό χώρο, απ ότι η απλή» διαχείριση των επισκέψεων στους συμβεβλημένους οικογενειακούς γιατρούς. 2. ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ (ΕΣΥ) Σε άμεσες αλλαγές στη λειτουργεία βασικών τμημάτων των δημόσιων νοσοκομείων αναμένεται να προχωρήσει η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. Οι αλλαγές αυτές είναι οι ακόλουθες : α. Ανακατανομή κλινών με βάση τις ανάγκες β. Ανανέωση των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) γ. Νοσηλεία στο ΕΣΥ με ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες δ. Ακτινοθεραπείες το απόγευμα ε. Αλλαγή στο τρόπο διοίκησης των νοσοκομείων (ΕΘΝΟΣ, 24-7-2019) Για να δρομολογηθούν και στη συνέχεια να υλοποιηθούν οι προαναφερθείσες αλλαγές, χρειάζεται επαρκές ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό (ΤΕΠ), σύγχρονος ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός (ακτινοθεραπευτικά τμήματα) και οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης (Διοικητές) να διαθέτουν την έξωθεν καλή μαρτυρία,
την εντιμότητα, την τεχνοκρατική επάρκεια αλλά και την αφοσίωση στην ιδέα της δημόσιας περίθαλψης (ΑΥΓΗ, 11-9-2019). Η κυοφορούμενη ανακατανομή κλινών με βάση τις ανάγκες δεν πρέπει να οδηγήσει σε κλείσιμο νοσοκομειακών μονάδων, ιδίως σε νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές, ενώ η πολιτική διείσδυσης του ιδιωτικού τομέα στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας δεν φαίνεται να υπηρετεί τον στόχο για ένα ισχυρό και αποτελεσματικό ΕΣΥ. Τέλος, επιζητούν πειστικές απαντήσεις από τη νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, τα διαχρονικά προβλήματα του ΕΣΥ : προσλήψεις, χρηματοδότηση νοσοκομείων, επικουρικοί γιατροί, ΜΕΘ, νέοι γιατροί, εφημεριακό, ιατρικό μισθολόγιο, βιαιοπραγίες πολιτών η συνοδών κατά των γιατρών. 3. ΔΙΟΙΚΗΤΕΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ (Υ.ΠΕ) Η διοίκηση της 4 ης Υ.ΠΕ ανατέθηκε στον κύριο Δημήτρη Τσαλικάκη, ο οποίος από τον Δεκέμβριο του 2014 ήταν Υποδιοικητής της ίδιας Υ.ΠΕ. Άρα, γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα που αφορούν τα νοσοκομεία και τις άλλες δομές υγείας της Μακεδονίας και Θράκης και δεν θα χρειαστεί χρόνο προσαρμογής γνωριμίας. Όμως, από μια προσεκτική ανάγνωση του βιογραφικού των υπολοίπων έξι Διοικητών Υ.ΠΕ προκύπτει αβίαστα το εξής ερώτημα : Τι δουλειά έχουν ένας Αντιστράτηγος της Αστυνομίας (Στάθης 1 η Υ.ΠΕ), ένας Γεωλόγος (Ροϊλός 2 η Υ.ΠΕ) και μια Διευθύντρια Μουσείου Φυσικής Ιστορίας (Μπραρμουδάκη 7 η Υ.ΠΕ) στις Διοικήσεις των Υ.ΠΕ της χώρας; Πιστεύω ακράδαντα ότι όλοι οι Υγειονομικοί (Γιατροί, Οδοντίατροι, Φαρμακοποιοί, Νοσηλευτές, Ψυχολόγοι κα) δεν έχουν ούτε τις γνώσεις, ούτε την
εμπειρία να διοικήσουν τέτοιους μεγάλους υγειονομικούς σχηματισμούς, αλλά δεν είναι δυνατόν να αγνοούνται παντελώς κατά την πλήρωση των αντίστοιχων θέσεων. 4. ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΑΒ ΕΚΕΠΥ Τόσο το ΕΚΑΒ, όσο και το ΕΚΕΠΥ αποτελούν σημαντικούς πυλώνες στην προνοσοκομειακή φροντίδα και στη διαχείριση κρίσεων (πυρκαγιές, σεισμοί, πλημμύρες κα). Ο οργανισμός που θα προκύψει από την ενοποίησή τους θα κατευθάνει τον στόλο των ασθενοφόρων και των άλλων μέσων προνοσοκομειακής φροντίδας, θα εποπτεύει τα νοσοκομεία και θα έχει κεντρικό ρόλο στη διαχείριση κρίσεων. Επιπρόσθετα, θα υπάρχει πλήρης εικόνα των διαθέσιμων κλινών σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), με αποτέλεσμα να μη χάνεται πολύτιμος χρόνος για τους βαριά πάσχοντες (ΤΑ ΝΕΑ, 3-9-2019). 5. ΦΑΡΜΑΚΑ ΦΑΡΜΑΚΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ Στον τομέα αυτό επιχειρείται η χάραξη μιας «νέας» γραμμής πλεύσης που είναι ενταγμένη στο γενικότερο κυβερνητικό πλάνο για τις επενδύσεις και συνακόλουθα για την ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό ανακοινώθηκε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό στην 84 η ΔΕΘ ο συμψηφισμός μέχρι ποσού 50 εκατομμυρίων ευρώ για το 2019 των ποσών που θα επενδύσει ο κλάδος του φαρμάκου σε έρευνα και ανάπτυξη με τις υποχρεώσεις του έναντι του Δημοσίου για το clawback (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 11-9-2019). Οι φαρμακοβιομηχίες από τη μία μεριά αποτιμούν θετικά τον συμψηφισμό του clawback, από την άλλη ζητούν αύξηση (!) της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης. Επίσης, αρκετές φαρμακοβιομηχανίες είναι έτοιμες για επενδύσεις μισού δισεκατομμυρίου ευρώ, οι οποίες σε βάθος τριετίας θα μπορούσαν να δημιουργήσουν 2000 νέες θέσεις εργασίες (ΚΕΦΑΛΑΙΟ, 7-9-2019).
6. ΔΙΑΘΕΣΗ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Η απευθείας διάθεση ογκολογικών σκευασμάτων στις κλινικές όπου υποβάλλονται σε θεραπεία οι ασφαλισμένοι είναι το πρώτο μιας σειράς μέτρων που προτίθεται να δρομολογήσει το Υπουργείο Υγείας, προκειμένου να περιοριστεί η ταλαιπωρία των ογκολογικών ασθενών (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 6-9-2019). Επισημαίνεται ότι για την παραλαβή των ογκολογικών φαρμάκων από τις ιδιωτικές κλινικές δεν θα υπάρχει καμία επιπλέον οικονομική επιβάρυνση για τους ασφαλισμένους. 7. ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ Ο πρωθυπουργός έθεσε ως πρώτη από τις άμεσες προτεραιότητες του Υπουργείου Υγείας, την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, ανεβάζοντας τον πήχη των προσδοκιών της κοινωνίας για το μείζον αυτό θέμα δημόσιας υγείας (ΤΑ ΝΕΑ, 16-7- 2019). Προς την κατεύθυνση αυτή στη καρδιά του καλοκαιριού ο Υπουργός Υγείας απέστειλε σε όλους τους συναρμόδιους φορείς, Εγκύκλιο με θέμα «εφαρμογή αντικαπνιστικής νομοθεσίας» με την παράκληση για την διενέργεια συνεχών και αδιάλειπτων ελέγχων από τους αρμόδιους ελεγκτικούς φορείς (Δήμοι, Περιφέρειες, ΣΕΥΥΠ, Λιμενικό, Αστυνομία), με προτεραιότητα στα δημόσια κτίρια. Αισιοδοξία για την επιτυχία του νέου εγχειρήματος εξέφρασε ο καθηγητής Παναγιώτης Μπεχράκης, ο οποίος τέθηκε επικεφαλής της επιτροπής για τον έλεγχο του καπνίσματος : «Ο αντικαπνιστικός νόμος αυτή τη φορά θα εφαρμοστεί». (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 7-8-2019).
8. ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΑΤΡΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Με απόφαση του Υφυπουργού Υγείας ανακλήθηκε η πρόσφατη Εγκύκλιος του Υπουργείου Υγείας που ρύθμιζε το τοπίο της προβληματικής συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης και των ιατρικών συνεδρίων στη χώρα. Ένα τοπίο που όλοι αναγνωρίζουν ότι έχει πολλές στρεβλώσεις και προβλήματα και ότι συνέβαλλε στις γνωστές παθογένειες του συστήματος υγείας : αδιαφανής διαχείριση κονδυλίων, προκλητή ζήτηση και κατευθυνόμενη συνταγογράφηση φαρμάκων, καταστρατήγηση της τεκμηριωμένης ιατρικής κα. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς, ότι η φαρμακοβιομηχανία έδωσε το 2017 35 εκατομμύρια ευρώ σε επιστημονικούς φορείς και 13 εκατομμύρια σε επιστήμονες υγείας (ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, 5-9-2019). 9. ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ Σε πρόσφατη έκθεσή της η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) απευθύνει συστάσεις προς την Πολιτεία για την ομαλή ένταξη των προσφύγων στις τοπικές κοινωνίες. Μεταξύ άλλων η ΕΕΔΑ συστήνει : τη χάραξη σταθερής ανθρωποκεντρικής μεταναστευτικής πολιτικής, τη διευκόλυνση της πρόσβασης των αιτούντων άσυλο στην εργασία, την ισότιμη συμμετοχή στην εκπαίδευση και στις υπηρεσίες υγείας, την παροχή διερμηνείας στα νοσοκομεία, την ίδρυση ειδικών δομών για πρόσφυγες με αναπηρία, την εξασφάλιση στέγασης και ενός ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης (ΤΑ ΝΕΑ, 9-9-2019). Τα συναρμόδια Υπουργεία Υγείας, Παιδείας, Εργασίας κα, οι Υγειονομικοί και η ελληνική κοινωνία στο σύνολό της οφείλουν να εναρμονισθούν στις προαναφερθείσες συστάσεις της ΕΕΔΑ.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας τα τελευταία δέκα χρόνια οδήγησε σε σημαντική απορρύθμιση τόσο του εξωνοσοκομειακού, όσο και του νοσοκομειακού συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας. Τα σοβαρά προβλήματα στο σύστημα υγείας που γνωρίζουν από πρώτο χέρι οι Υγειονομικοί και βιώνουν καθημερινά οι Έλληνες πολίτες χρειάζονται ολοκληρωμένα και πλήρως ανεπτυγμένα πλάνα και δράσεις. Οφείλουν να συμπράξουν σε μια μεγάλη προσπάθεια οι υγιείς πολιτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές δυνάμεις του τόπου.