ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ο Γενικός Διευθυντής Βρυξέλλες, 2 3 JAN. 2017 ENV/C2/LMR/gm Ares(2016) Κύριο Κορνήλιο ΚΟΡΝΗΛΙΟΥ Έκτακτο και Πληρεξούσιο Πρέσβη Μόνιμο Αντιπρόσωπο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση Avenue de Cortenbergh 61 B-1000 Brussels kkorneliou @ mfa. gov.cv Θέμα: Αξιολόγηση των προγραμμάτων παρακολούθησης των κρατών μελών από την Επιτροπή σύμφωνα με την οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική Κύριε Πρέσβη, Σύμφωνα με το άρθρο 12 της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ, 2008/56/ΕΚ1, η Επιτροπή αξιολογεί τα κοινοποιηθέντα, σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 3, από τα κράτη μέλη στοιχεία και προσφέρει κατευθύνσεις για τροποποιήσεις που ενδεχομένως κρίνει αναγκαίες. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση αξιολόγησης των προγραμμάτων παρακολούθησης των κρατών μελών βάσει της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ), η οποία συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Σας εσωκλείονται τα συνοπτικά πορίσματα και οι κατευθύνσεις της Επιτροπής για τη χώρα σας. Με την παρούσα επιστολή σας παρακαλώ να μας δώσετε το ταχύτερο δυνατόν πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο θα αξιοποιήσετε τις κατευθύνσεις της Επιτροπής προκειμένου να επιτευχθεί καλή περιβαλλοντική) κατάσταση των θαλάσσιων υδάτων έως το 2020. Daniel CALLEJA Συνηηιιένα: Συνοπτικά πορίσματα και κατευθύνσεις της Επιτροπής 1 EEL 164/19. Commission européenne/europese Commissie, 1049 Bruxelles/Brussel, BELGIQUE/BELGIË - Τηλ. + 32 22991111
ч Παράρτημα: Απόσπασμα απο το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που ΣΥΝΟΔΕΥΕΙ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, Η ΟΠΟΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΕΙ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ-ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ στρατηγική (2008/56/ΕΚ) ί Η \ vi Λ i' Μέρος Ì - Συνοπτικά πορίσματα και κατευθύνσεις ana κράτος μέλος ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 11 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/56/ΕΚ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Συνολικά, το πρόγραμμα παρακολούθησης της Κύπρου συνιστά εν μέρει το κατάλληλο πλαίσιο για την εκπλήρωση των απαιτήσεων της οδηγίας 2008/56/ΕΚ και για τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης (ΚΠΚ). Η Κύπρος αναφέρει ότι το πρόγραμμα παρακολούθησης αφορούσε ως επί το πλείστον τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη ΚΠΚ έως το, αλλά τα πτηνά και τα θηλαστικά (χαρακτηριστικά περιγραφής 1 και 4) δεν καλύπτονται πριν από το 2020. Τρεις από τις δεκατρείς κατηγορίες χαρακτηριστικών περιγραφής αντιμετωπίζονται επαρκώς από τα γνωστοποιηθέντα προγράμματα παρακολούθησης. Πρόκειται για τα εμπορικά εκμεταλλεύσιμα ψάρια, τα μαλάκια και τα οστρακόδερμα (χαρακτηριστικό περιγραφής 3), τον ευτροφισμό (χαρακτηριστικό περιγραφής 5) και τις ρυπογόνες ουσίες σε ψάρια και άλλα θαλασσινά (χαρακτηριστικό περιγραφής 9). Η Κύπρος έχει προσδιορίσει τις ελλείψεις παρακολούθησης και τα σχέδια για την αντιμετώπισή τους, για όλα τα χαρακτηριστικά περιγραφής με πολύ γενικό τρόπο. Η Κύπρος δεν είχε θέσει στόχους για τα πτηνά και τα θηλαστικά (χαρακτηριστικά περιγραφής 1 και 4), τα μη αυτόχθονα είδη (χαρακτηριστικό περιγραφής 2), τις υδρογραφικές μεταβολές (χαρακτηριστικό περιγραφής 7) και την ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του υποθαλάσσιου θορύβου (χαρακτηριστικό περιγραφής 11). ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Η Κύπρος θα πρέπει: α) να διασφαλίσει ότι το πρόγραμμα παρακολούθησης συνιστά το κατάλληλο πλαίσιο που επιτρέπει την πλήρη κάλυψη των αναγκών παρακολούθησης για την αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη ΚΠΚ β) να υλοποιήσει τα σχέδια παρακολούθησης που έχει προσδιορίσει για την αντιμετώπιση των ελλείψεων παρακολούθησης. Η Κύπρος γνωστοποίησε το πρόγραμμά της σύμφωνα με το άρθρο 11 της οδηγίαςπλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ) τον Οκτώβριο του. Συνολικά, το 2
A πρόγραμμα παρακολούθησης της Κύπρου σύμφωνα με το άρθρο 11 συνίσταται σε 25 υποπρογράμματα που καλύπτουν όλα τα χαρακτηριστικά περιγραφής. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕΛΟΥΣ Η επάρκεια του κυπριακού προγράμματος παρακολούθησης σύμφωνα με την ΟΠΘΣ αξιολογήθηκε με βάση την εξέταση του κατά πόσον το πρόγραμμα και τα σχετικά υποπρογράμματα επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών παρακολούθησης για την αξιολόγηση της προόδου προς την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης (ΚΠΚ)2 και την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων, όπως ορίστηκαν από το κράτος μέλος το 2013 και αναθεωρήθηκαν και υποβλήθηκαν εκ νέου στις 15 Απριλίου 2015. Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τη γενική εικόνα (ανά χαρακτηριστικό περιγραφής) όσον αφορά: - τα συμπεράσματα της τεχνικής αξιολόγησης σε σχέση με την κάλυψη της ΚΠΚ και τους στόχους του προγράμματος παρακολούθησης και των υποπρογραμμάτων του κράτους μέλους- - την εκτίμηση του ίδιου του κράτους μέλους όσον αφορά την ημερομηνία έως την οποία το πρόγραμμα παρακολούθησης είναι ή θα είναι επαρκές για τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη ΚΠΚ και των στόχων- - το κατά πόσον το κράτος μέλος έχει παράσχει αιτιολογήσεις και/ή σχέδια για την αντιμετώπιση (τυχόν) ελλείψεων. Χαρακτηριστικό περιγραφής Τεχνική α ζιολόγηση Γνωστοποιηθέν χρονοδιάγραμμα KIIK Στόχοι ΚΠΚ Στόχοι Σχέδια/αιτιολογήσεις των κρατών μελών ΧΠ 1, 4 Πτηνά 2020 ΧΠ 1, 4 θηλαστικά 2020 ΧΠ 1, 4 Ψάρια ΧΠ 1, 4 Στήλη ΰδατος ΧΠ 1, 4, 6 Θαλάσσιος βυθός ΧΠ 2 Μη αυτόχθονο είδη 2 Η «καλή περιβαλλοντική κατάσταση» (ΚΠΚ) ορίζεται στο άρθρο 3 παράγραφος 5 της ΟΠΘΣ. Τα κράτη μέλη προσδιορίζουν στη συνέχεια την ΚΠΚ για καθένα από τα χαρακτηριστικά περιγραφής, σύμφωνα με το άρθρο 9 της ΟΠΘΣ. 3
Χαρακτηριστικό περιγραφής Τεχνική αξιολόγηση ΚΠΚ Γνωστοποιηθέν χρονοδιάγραμμα шшшм ΚΠΚ Σχέδια/αιτιολογήσεις των κρατών μελών ΧΠ 3 Εμπορικά εκμεταλλεύσιμα ψάρια ΧΠ 5 Ευτροφισμός ΧΠ 7 Υδρογραφικές μεταβολές * ΧΠ 8 Ρυπογόνες ουσίες ΧΠ 9 Ρυπογόνες ουσίες σε ψάρια και άλλα θαλασσινά ΧΠ 10 Απορρίμματα στη θάλασσα ΧΠ 11 Ενέργεια/Θόρυβος *Δεν γνωστοποιήθηκε χρονοδιάγραμμα Ιλήρης κάλυψη Δεν έχει προσδιοριστεί η ΚΠΚ 1 Δεν έχει προσδιοριστεί η ΚΠΚ.Μερική κάλυψη αμία κάλυψη Έλλειψη παρακολούθησης Δεν έχει γνωστοποιηθεί πρόγραμμα παρακολούθησης Τα ΕΩΣ ΤΩΡΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ Η τεχνική αξιολόγηση δείχνει ότι η Κύπρος έχει αναπτύξει το εθνικό της πρόγραμιμα παρακολούθησης και τα υποπρογράμματα κατά τρόπο συνεπή με τους ορισμούς και στόχους της ΚΠΚ για τα εμπορικά εκμεταλλεύσιμα ψάρια, τα μαλάκια και τα οστρακόδερμα (χαρακτηριστικό περιγραφής 3), με τους ορισμούς της ΚΠΚ για τον ευτροφισμό (χαρακτηριστικό περιγραφής 5) και τις ρυπογόνες ουσίες σε ψάρια και άλλα θαλασσινά (χαρακτηριστικό περιγραφής 9), καθώς και με τους στόχους της για τα απορρίμματα στη θάλασσα (χαρακτηριστικό περιγραφής 10). Η τεχνική αξιολόγηση δείχνει επίσης ότι, μολονότι δεν έχουν τεθεί ακόμη για τα πτηνά, τα θηλαστικά και τα μη αυτόχθονα είδη (χαρακτηριστικό περιγραφής 2), τις υδρογραφικές μεταβολές (χαρακτηριστικό περιγραφής 7) και την ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του υποθαλάσσιου θορύβου (χαρακτηριστικό περιγραφής 11), το κράτος μέλος έχει ήδη σχεδιάσει 4
υποπρογράμματα παρακολούθησης για τα εν λόγω χαρακτηριστικά περιγραφής, πράγμα θετικό. - Το κυπριακό πρόγραμμα παρακολούθησης παρουσιάζει συνοχή με τα πρότυπα και τις κατευθύνσεις που έχουν τεθεί από το Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP/MAP), εισάγοντας μια περιφερειακή διάσταση στις εργασίες που πραγματοποιεί το μέλος. Επιπλέον, οι τροποποιημένοι δείκτες ΚΠΚ παρέχουν άμεση σύνδεση με τους κατευθυντήριους δείκτες του UNEP/MAP σε όλα τα χαρακτηριστικά περιγραφής. - Η Κύπρος έχει υποβάλει σχέδια για μελλοντικές εργασίες για όλα τα χαρακτηριστικά περιγραφής, μολονότι θεωρεί ότι το πρόγραμμα παρακολούθησης είναι, ως επί το πλείστον, ήδη επαρκές για τη μέτρηση της προόδου προς την επίτευξη KIIK και των στόχων. Αυτό συνάδεί με την αρχή της προσαρμοστικής διαχείρισης. ΠΤΥΧΕΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΒΕΑΤΙΩΣΗ Σύμφωνα με την τεχνική αξιολόγηση, το κυπριακό πρόγραμμα παρακολούθησης παρουσιάζει ορισμένες αδυναμίες που επηρεάζουν την κάλυψη της ΚΠΚ και των στόχων για τα χαρακτηριστικά περιγραφής σχετικά με τη βιοποικιλότητα (χαρακτηριστικά περιγραφής 1, 4 και 6), καθώς και τις ρυπογόνες ουσίες (χαρακτηριστικό περιγραφής 8) όπως επίσης και τα χαρακτηριστικά περιγραφής που θεωρούνται λιγότερο προηγμένα από άποψη γνώσεων και μεθοδολογιών, ήτοι τα μη αυτόχθονα είδη (χαρακτηριστικό περιγραφής 2), τις υδρογραφικές μεταβολές (χαρακτηριστικό περιγραφής 7), τα απορρίμματα στη θάλασσα (χαρακτηριστικό περιγραφής 10) και την ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του υποθαλάσσιου θορύβου (χαρακτηριστικό περιγραφής 11). - Για ορισμένα χαρακτηριστικά περιγραφής δεν έχουν τεθεί. Ο καθορισμός αυτών των στόχων θα βοηθούσε την ανάπτυξη του προγράμματος παρακολούθησης για τα εν λόγω χαρακτηριστικά περιγραφής. - Η Κύπρος δεν γνωστοποίησε στοιχεία σχετικά με τους δεσμούς μεταξύ της παρακολούθησης και της σχετικής περιφερειακής σύμβασης για τη θάλασσα καθώς και των σχετικών εργασιών της ΕΕ για τον ευτροφισμό (χαρακτηριστικό περιγραφής 5) (οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων) και την ενέργεια, συμπεριλαμβανομένου του υποθαλάσσιου θορύβου (χαρακτηριστικό περιγραφής 11) (τεχνική ομάδα στο πλαίσιο της ΟΠΘΣ για τον υποθαλάσσιο θόρυβο). - Η Κύπρος δεν αναλύει τις διασυνοριακές επιπτώσεις της παρακολούθησης ή άλλες σημαντικές περιβαλλοντικές αλλαγές ή αναδυόμενα ζητήματα, αλλά αναφέρεται στις επιπτώσεις και στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που παρακολουθεί ως μέρος της παρακολούθησης των υποπρογραμμάτων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ANA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ Η Κύπρος θα πρέπει: Γ ενικά: 5
α) να συνεχίσει την ενσωμάτωση των ήδη υφιστάμενων προγραμμάτων παρακολούθησης βάσει της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ και άλλων διεθνών συμφωνιών, ιδίως της οδηγίας για τους οικοτύπους3, της οδηγίας για τα πτηνά4, της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα5 και του κανονισμού σχετικά με τα χωροκατακτητικά ξένα είδη6, στα προγράμματα παρακολούθησης της ΟΠΘΣ, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι καλύπτονται επαρκώς οι ανάγκες στο πλαίσιο της ΟΠΘΣ όσον αφορά τον χώρο και τα στοιχεία (οικότοποι και είδη), και ότι οι παράμετροι παρακολουθούνται. β) να συνεχίσει την εφαρμογή, κατά περίπτωση, των συντονισμένων και κοινών προγραμμάτων παρακολούθησης που θεσπίζονται σε περιφερειακό ή υποπεριφερειακό επίπεδο, για παράδειγμα στο πλαίσιο του UNEP/MAP. γ) να αυξήσει τη συγκρισιμότητα και τη συνέπεια των μεθόδων παρακολούθησης στη θαλάσσια περιοχή της, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη για το πεδίο παρακολούθησης, την κάλυψη, τη συχνότητα και την επιλογή των δεικτών πρακτικές σε περιφερειακό επίπεδο. Ειδικότερα: Όσον αφορά τη βιοποικιλότητα (ιδίως όσον αφορά τα χαρακτηριστικά περιγραφής 1, 4 και 6): δ) να θέσει στόχους για τα πτηνά και τα θηλαστικά ε) να προχωρήσει περαιτέρω με βάση το στοιχείο α), να προσαρμόσει την υφιστάμενη παρακολούθηση (π.χ. οδηγία για τους οικοτόπους, για τα πτηνά ή για τα ύδατα), ώστε να επιτύχει ΚΠΚ στο πλαίσιο των στόχων της ΟΠΘΣ στ) να αναπτύξει το πρόγραμμα παρακολούθησης, ώστε να καλύψει τις υπεράκτιες περιοχές, κατά περίπτωση, και να καλύψει τους χερσαίους οικοτόπους στην περίπτωση των πτηνών ζ) να αναπτύξει το πρόγραμμα παρακολούθησης για τη βιοποικιλότητα των ψαριών, ώστε να συμπεριληφθούν τα μη εμπορικά εκμεταλλεύσιμα είδη ψαριών και τα ψάρια παράκτιας αλιείας η) να αναπτύξει το πρόγραμμα παρακολούθησης για τα οικοσυστήματα του θαλάσσιου βυθού, ώστε να διασφαλίσει την παρακολούθηση μεγαλύτερης γεωγραφικής έκτασης, κατά περίπτωση. 3 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 21ης Μάί'ου 1992, για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. 4 Οδηγία 2009/147/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών. 5 Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων. 6 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1143/ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου, για την πρόληψη και διαχείριση της εισαγωγής και εξάπλωσης χωροκατακτητικών ξένων ειδών (ΕΕ L 317 της 4.11., σ. 35). 6
Όσον αφορά τα μη αυτόχθονα είδη (χαρακτηριστικό περιγραφής 2): θ) να θέσει στόχουςι) να επεκτείνει την παρακολούθηση σε άλλες βασικές ομάδες ειδών και τύπων οικοτόπων, όπως τα φυτοπλαγκτονικά και τα ζωοπλαγκτονικά είδη, το μακροβένθος (ιζήματα) και πελαγικά ψάρια. Όσον αφορά τον ευτροφισμό (χαρακτηριστικό περιγραφής 5): ια) να επεκτείνει τα υποπρογράμματα παρακολούθησης, ώστε να καλύψει και άλλες γεωγραφικές περιοχές πέραν των παράκτιων υδάτων, όπου αυτό είναι αναγκαίο βάσει εκτίμησης κινδύνου. Όσον αφορά τις υδρογραφικές μεταβολές (χαρακτηριστικό περιγραφής 7): ιβ) να θέσει στόχουςιγ) να ενισχύσει το πρόγραμμα παρακολούθησης, ώστε να αξιολογούνται οι σημαντικές και μόνιμες υδρογραφικές μεταβολές. Όσον αφορά τις ρυπογόνες ουσίες (χαρακτηριστικό περιγραφής 8): ιδ) να καταρτίσει πρόγραμμα παρακολούθησης των επιπτώσεων της ρύπανσης στους ζώντες οργανισμούς, κατά περίπτωση, κατά την έννοια του ορισμού της ΚΠΚ. Όσον αφορά τις ρυπογόνες ουσίες σε ψάρια και άλλα θαλασσινά (χαρακτηριστικό περιγραφής 9): ιε) να καταρτίσει πρόγραμμα παρακολούθησης το οποίο να καλύπτει όλα τα ψάρια και λοιπά θαλασσινά που προορίζονται για κατανάλωση, κατά την έννοια του ορισμού της ΚΠΚ. Όσον αφορά το θέμα των απορριμμάτων στη θάλασσα (χαρακτηριστικό περιγραφής 10): ιστ) να καθιερώσει την παρακολούθηση των μικροαπορριμμάτων. Όσον αφορά τον υποθαλάσσιο θόρυβο (χαρακτηριστικό περιγραφής 11): ιζ) να θέσει στόχουςιη) να καθιερώσει, κατά περίπτωση, την παρακολούθηση του παλμικού θορύβου. 7