ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ ΙΔ' - ΜΕΣΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ Μακαρίου Γ, 4003 Μέσα Γειτονιά - Τηλ. 25694520 Fax: 25694525 dim-lemesos14-lem@schools.ac.cy Περιβαλλοντική πολιτική 2018-2019 Υπεύθυνη Παραγωγή και Κατανάλωση Κατά τη φετινή σχολική χρονιά θα ακολουθήσουμε το περσινό σχέδιο δράσης που αναλύεται πιο κάτω. Θα συμπληρώσουμε με καινούριες έννοιες και δραστηριότητες που αφορούν ένα κομμάτι της Καταναλωτικής συμπεριφοράς, την Ανακύκληση και Επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών και προϊόντων. Επίσης η εμπλοκή της Α και Β τάξης στο πρόγραμμα LEAF, μας δίνει την ευκαιρία να ασχοληθούμε με το δάσος και τα προϊόντα του, καθώς και την προστασία του από καταναλωτικής πλευράς. Στόχοι για την αειφόρο περιβαλλοντική εκπαιδευτική πολιτική του σχολείου: Οι στόχοι αφορούν και ανταποκρίνονται σε όλα τα επίπεδα στόχων της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Γνώσεων, Ευαισθητοποίησης- Συνειδητοποίησης, Δεξιοτήτων, Στάσεων, Συμμετοχής και δράσης): Για μαθητές/τριες: Γνώσεων: -Να αποκτήσουν βασικές περιβαλλοντικές έννοιες αειφόρου ανάπτυξης όπως: δικαιώματα καταναλωτή, δικαιώματα του παιδιού, δίκαιο εμπόριο, πλασματικές ανάγκες, πράσινη κατανάλωση, οικολογικό αποτύπωμα. -Να κατανοήσουν και να υιοθετήσουν βασικές αρχές της αειφόρου κατανάλωσης αγαθών. -Να διερευνήσουν τις αιτίες που οδηγούν στην υπερκατανάλωση αγαθών 1
-Να μάθουν μηχανισμούς ώστε να γίνουν σωστοί καταναλωτές. -Να κατανοήσουν τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην παραγωγή και την κατανάλωση με τους φυσικούς πόρους του πλανήτη. Ευαισθητοποίησης-συνειδητοποίησης: -Να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη για υιοθέτηση σωστών καταναλωτικών συνηθειών. -Να συνειδητοποιήσουν ότι οι καταναλωτικές τους συνήθειες διασυνδέονται με την αύξηση του όγκου των απορριμμάτων. - Να συνειδητοποιήσουν ότι η μείωση της κατανάλωσης, η μείωση των απορριμμάτων, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και κομποστοποίηση υλικών, συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και των άλλων ζωντανών οργανισμών τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον (αειφορία) σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. -Να συνειδητοποιήσουν τον ρόλο των ΜΜΕ στη διαμόρφωση καταναλωτικών προτύπων και πλασματικών αναγκών. -Να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη στήριξης των τοπικών προϊόντων και μείωσης της κατανάλωσης των εισαγόμενων, ως βασικού παράγοντα για τη διασφάλιση της αειφορίας μιας περιοχής. - Να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα διαφύλαξης των φυσικών πόρων και της προστασίας του περιβάλλοντος. - Να κατανοήσουν ότι η αλλαγή στις καταναλωτικές τους συνήθειες μπορεί να συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος σε πολλά επίπεδα (απορρίμματα, ενέργεια, κ.α.) και να επηρεάσει τη ζωή των ανθρώπων στον τόπο τους και σε άλλες χώρες. -Να συνειδητοποιήσουν την ατομική τους ευθύνη αλλά και την ευθύνη της πολιτείας σε θέματα προστασίας και διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος. -Να εξετάσουν τα προβλήματα που προκύπτουν στο σχολείο ή στο σπίτι από την υπερκατανάλωση αγαθών και να εισηγηθούν τρόπους αντιμετώπισης. Δεξιοτήτων: - Να αντλούν πληροφορίες από διάφορες πηγές (πρόσωπα, τοπικές αρχές, 2
διαδίκτυο, έντυπα, συσκευασίες προϊόντων κ.ά) - Να αποκτήσουν δεξιότητες πειραματικής διερεύνησης, καταγραφής δεδομένων, ανάλυσης και διατύπωσης συμπερασμάτων. - Να συζητούν με επιχειρήματα, να σέβονται την άποψη των άλλων και να είναι ανοικτοί στο ενδεχόμενο διαφοροποίησης της γνώμης τους. - Να ιεραρχούν, να κατηγοριοποιούν και να αξιολογούν τις καταναλωτικές τους ανάγκες Στάσεων: -Να υιοθετήσουν στάση υπεύθυνου καταναλωτή που να διασφαλίζει την αειφόρο ανάπτυξη και περιορίζει την αλόγιστη παραγωγή και κατανάλωση αγαθών. - Να διαμορφώσουν καταναλωτικές συμπεριφορές που διασφαλίζουν τη διατήρηση των φυσικών πόρων, τη διασφάλιση αειφόρων μοντέλων παραγωγής και κατανάλωσης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στον πλανήτη. Συμμετοχής και δράσης: -Να προτείνουν ένα μοντέλο μείωσης της υπερκατανάλωσης στο σπίτι και στο σχολείο και να το εφαρμόσουν. -Να διεξάγουν εκστρατεία ενημέρωσης της κοινότητας σχετικά με τα προβλήματα που δημιουργεί η υπερκατανάλωση στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής. -Να επικοινωνούν σε τακτική βάση με το Σύνδεσμο Γονέων και τις κοινοτικές αρχές για θέματα που προκύπτουν τόσο εντός όσο και εκτός του σχολείου. Εισηγήσεις για δραστηριότητες στην τάξη: -Γνωριμία με φορείς και υπηρεσίες που είναι υπεύθυνοι για την προστασία των καταναλωτών. 3
-Ενημέρωση για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχει ένας καταναλωτής. - Μελέτη των καταναλωτικών συνηθειών των ανθρώπων στον χώρο και στον χρόνο. -Μελέτη της διαδικασίας παραγωγής ενός προϊόντος και της διαδικασίας μεταφοράς του στον καταναλωτή. (Κύκλος ζωής ενός προϊόντος) -Γνωριμία με τα τοπικά προϊόντα της περιοχής τους και γενικότερα με τα τοπικά προϊόντα της χώρας τους. -Γνωριμία με τρόπους και διαδικασίες παραγωγής τοπικών παραδοσιακών προϊόντων. -Γνωριμία με τρόπους και χώρους διάθεσης προϊόντων στους καταναλωτές (λαϊκή αγορά, υπεραγορά, μανάβικο, πολυκατάστημα, πλανόδιοι πωλητές, κ.ά.). -Διερεύνηση περιπτώσεων καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διαδικασίες παραγωγής και κατανάλωσης προϊόντων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο (π.χ. παιδική εκμετάλλευση, εκμετάλλευση εργαζομένων). -Καταγραφή και μελέτη των καθημερινών αναγκών μιας οικογένειας σε αγαθά και διαχωρισμός των αγαθών σε είδη πρώτης ανάγκης και είδη πολυτελείας. -Εξέταση προβλημάτων που προκύπτουν στο σχολείο ή στο σπίτι από την κατανάλωση ή υπερκατανάλωση αγαθών. -Υπολογισμός και αξιολόγηση του οικολογικού τους αποτυπώματος. -Εισήγηση τρόπων περιορισμού της υπερκατανάλωσης αγαθών στο σχολείο και στο σπίτι. -Μελέτη πεδίου: συνεργατική ομαδική εργασία παρατήρησης, καταγραφής και εντοπισμού μετά από ανάλυση και συζήτηση, (π.χ. των προϊόντων μιας υπεραγοράς που είναι φιλικά προς το περιβάλλον). -Διαλογική αντιπαράθεση (π.χ. σχετικά με το είδος των συσκευασιών που είναι σημαντικό να επιλέγουμε ως υπεύθυνοι καταναλωτές). 4
-Συγκέντρωση πληροφοριών (π.χ. για τη σήμανση των συσκευασιών, ανάλυση, ταξινόμηση και σχεδιασμός της δικής τους «φιλικής» συσκευασίας για ένα προϊόν, με παράλληλη ετοιμασία επεξηγηματικού υπομνήματος για τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα της συσκευασίας). -Διεξαγωγή έρευνας στην τάξη και στα υπόλοιπα τμήματα του σχολείου (για παράδειγμα σχετικά με την ανάγκη αγοράς ηλεκτρονικών συσκευών και τα κριτήρια επιλογής στην αγορά καινούργιων ηλεκτρονικών συσκευών). -Διοργάνωση εκστρατείας με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας, π.χ. σχετικά με την ανάγκη μείωσης των ηλεκτρονικών αποβλήτων. -Διατύπωση εισηγήσεων, π.χ. ως προς τους εναλλακτικούς τρόπους επαναχρησιμοποίησης άχρηστων προϊόντων και συσκευασιών. -Συζήτηση, π.χ. με θέμα την αγορά τοπικών προϊόντων ή εισαγόμενων. -Επίσκεψη, π.χ. σε χώρους ευρείας κατανάλωσης τηγανέλαιων στην περιοχή του σχολείου (εστιατόρια, ψησταριές, φούρνους) και συνεντεύξεις από τους αρμόδιους ή τους εργαζόμενους σχετικά με τους τρόπους και τις διαδικασίες που ακολουθούν για την ορθολογιστική διαχείριση των τηγανελαίων τους. - Διερεύνηση, εισήγηση και υιοθέτηση από τη σχολική μονάδα πιθανών μέτρων που θα μπορούσαν να ληφθούν σε μια περιβαλλοντική δράση. Εισηγήσεις για δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν στο σχολείο: Ενημέρωση των μαθητών από την περιβαλλοντική επιτροπή σε κοινή συγκέντρωση για το θέμα μας φέτος. Ενημέρωση των συναδέλφων και των μαθητών για τους τρόπους συλλογής χαρτιού, μπαταριών, μελανιού, πωμάτων, πλαστικού (PMD). Σύνταξη οικολογικού κώδικα, διανομή του σε όλους τους μαθητές και ανάρτησή του στην οικολογική πινακίδα του σχολείου και των τάξεων. Δημιουργία οικολογικής πινακίδας. 5
Εβδομάδα περιβάλλοντος στο σχολείο. Εκστρατεία ενημέρωσης της κοινότητας (τρίπτυχο). Επίσκεψη εκπροσώπου της περιβαλλοντικής επιτροπής του Δήμου Μέσα Γειτονιάς και συζήτηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει το σχολείο μας και η ευρύτερη περιοχή του σχολείου. Επίσκεψη στο Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης στο Ακρωτήρι. Διάλεξη από την Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή. Διάλεξη για τη Διαχείριση Τηγανέλαιων Τηγανοκίνηση. Διάλεξη για την Ανακύκλωση Συσκευασιών ή Προϊόντων (Green Dot, Ανάκυκλος). Διάλεξη για την Επαναχρησιμοποίηση άχρηστων αντικειμένων (Blue) Συντονίστριες Διευθύντρια Κωνσταντία Νικολαΐδου Αννίτα Ιωαννίδου Μαριέττα Οικονόμου Ελένη Ζήνωνος 6
Περιεχόμενο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε σχέση με το θέμα μας Θεματική Ενότητα 1 ο Επίπεδο (Α - Β τάξη) «Το σχολείο μας/η γειτονιά μας/η κοινότητά μας» Βασικές πυρηνικές περιβαλλοντικές έννοιες (κατανάλωση και υπερκατανάλωση, είδη πρώτης ανάγκης, καθημερινές ανάγκες, κατανάλωση, καταναλωτής, λαϊκή αγορά, παραδοσιακά προϊόντα, πλανόδιοι πωλητές, τοπικά εργαστήρια και βιοτεχνίες, τοπικά προϊόντα, τοπικές καλλιέργειες) Τοπικά προϊόντα Προϊόντα που εισάγονται στην Κύπρο Τρόποι και διαδικασίες παραγωγής τοπικών και παραδοσιακών προϊόντων Τρόποι και χώροι διάθεσης προϊόντων στους καταναλωτές Κατανάλωση ή υπερκατανάλωση αγαθών Συνέπειες υπερκατανάλωσης αγαθών στην ανθρώπινη υγεία Κύκλος ζωής ενός προϊόντος Σημάνσεις που υπάρχουν σε διάφορα προϊόντα Τρόποι μείωσης της υπερκατανάλωσης 7
2 ο Επίπεδο (Γ - Δ τάξη) «Η κοινότητά μας/ η πόλη μας/ η χώρα μας» Βασικές πυρηνικές περιβαλλοντικές έννοιες (βιολογικά προϊόντα, γονιμότητα εδάφους, διάθεση προϊόντων, δικαιώματα καταναλωτή, είδη πολυτελείας, εισαγόμενο προϊόν, εμπόριο, εξάντληση φυσικών πόρων, καταναλωτική συμπεριφορά και συνήθειες, μεταφορά προϊόντων, οικολογικό αποτύπωμα, παιδική εκμετάλλευση, παραγωγή, πρώτες ύλες, ρύπανση, υπερκατανάλωση,) Παραδοσιακοί τρόποι παραγωγής τοπικών προϊόντων Σύγχρονοι τρόποι παραγωγής προϊόντων Σχέση παραγωγής και κατανάλωσης με την εξάντληση των φυσικών πόρων Δικαιώματα και υποχρεώσεις που έχει ένας καταναλωτής Βασικές αρχές αειφόρου κατανάλωσης αγαθών Διαδικασία παραγωγής ενός προϊόντος Από την παραγωγή στην κατανάλωση- τροφοχιλιόμετρα Περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις κατά τη διάρκεια παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων Καταναλωτικές συνήθειες των ανθρώπων διαχρονικά και οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον Συνέπειες από την υπερκατανάλωση αγαθών στο περιβάλλον Κατηγορίες τροφίμων (βιολογικά, γενετικά τροποποιημένα κ.ά) Αλλαγή καταναλωτικών συνηθειών και αειφόρος ανάπτυξη 8
3 ο Επίπεδο (Ε - Στ τάξη) «Η χώρα μας/ ο κόσμος μας» Βασικές πυρηνικές περιβαλλοντικές έννοιες (δίκαιο εμπόριο, δουλεία, δουλεμπόριο, εναλλακτικές επιλογές, εμπορική απομόνωση, καταναλωτικά πρότυπα, μεταλλαγμένοι ή γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, μεταποίηση, μη αειφόρος παραγωγή, παρασιτοκτόνα, πλασματικές ανάγκες, πολιτότητα, πράσινη κατανάλωση, υπερσιτισμός, υποσιτισμός) Μοντέλα αειφόρου και μη αειφόρου παραγωγής και κατανάλωσης. Υπολογισμός του οικολογικού αποτυπώματος Παιδική εκμετάλλευση-ανθρώπινα δικαιώματα και παραγωγή και κατανάλωση Παραγωγή προϊόντων και αξιοπρεπής εργασία Αποτύπωση της παραγωγής και κατανάλωσης παγκόσμια (αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες) Περιβαλλοντικά ζητήματα που προκύπτουν κατά την παραγωγή, τη μεταφορά και τη διάθεση των προϊόντων στον καταναλωτή Συνέπειες από την υπερπαραγωγή και υπερκατανάλωση αγαθών στο περιβάλλον Σύγκριση διαδικασιών και τρόπων παραγωγής προϊόντων χθες και σήμερα Σύγχρονος τρόπος ζωής και μη αειφόρος κατανάλωση καταναλωτικά πρότυπα Οικονομία των αγαθών Τρόποι και μέτρα προώθησης της αειφόρου παραγωγής και κατανάλωσης 9