Aγαπητοί γονείς, ÙÔ ËÌÔÙÈÎfi ÔÈ Ì ıëù È ÛÎÔÓÙ È fiïë ÙË ÁÚ ÌÌ ÙÈÎ ÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈ- Î ÁÏÒÛÛ, ÂÓÒ ÛÙÔ Á ÌÓ ÛÈÔ appleâúèôú ÂÙ È Ú ÛÙÈÎ Ë È ÛÎ Ï ÙË. ÓÂappleÒ, appleú appleâè Ô Ì ıëù applefi ÙÔ ËÌÔÙÈÎfi Ó appleôîù ÛÂÈ ÛˆÛÙ ÛÂÈ ÛÙËÓ ÔÚıÔÁÚ Ê, ÙË ÁÚ ÌÌ ÙÈÎ Î È ÙÔ Û ÓÙ ÎÙÈÎfi, ÂÌappleÏÔ Ù Ô- ÓÙ apple Ú ÏÏËÏ ÙÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈfi ÙÔ. TÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ È Ï Ô ÂÈ ÛÎÔapplefi Ó ÔËı ÛÂÈ ÙÔ Ì ıëù Ó Ì - ıô Ó Î È Ó Î Ù ÓÔ ÛÔ Ó appleï Úˆ ÙËÓ ÏË ÙË ÁÚ ÌÌ ÙÈÎ ÎÔÏÔ ıò- ÓÙ Ì ıëì Ì ıëì ÙÔ Û ÔÏÈÎfi È Ï Ô ÙË ÏÒÛÛ. K ıâ Ì ıëì appleâúèï Ì ÓÂÈ: Ó Ï ÙÈÎ ıâˆú Ì apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ Î È È ÎÚÈÓ ÛÂÈ ÛÙ appleèô ÛÎÔ- Ï ÛËÌ ÙË apple Ó Î ÎÏ ÛË (apple.. Ô ÛÈ ÛÙÈÎÒÓ, ÂappleÈı ÙˆÓ, ÓÙˆÓ ÌÈÒÓ, ÚËÌ ÙˆÓ Î.Ïapple.) Î È apple Ú Â ÁÌ Ù ÁÈ ÙËÓ ÂÌapple ˆÛË ÙË ıâˆú È È ÙÂÚ ÂappleÈÛËÌ ÓÛÂÈ Û ÂÙÈÎ Ì ÙËÓ ÔÚıÔÁÚ Ê ÛÎ ÛÂÈ È ÊÔÚˆÓ ÂÈ ÒÓ (apple.. appleôïï appleï ÂappleÈÏÔÁ, Û ÌappleÏ ÚˆÛË ÎÂÓÔ,  ÚÂÛË ÛˆÛÙÔ -Ï ıô Î.Ïapple.), ÔÈ apple ÓÙ ÛÂÈ ÙˆÓ ÔappleÔ ˆÓ Ú - ÛÎÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. EÈ ÈÎ ÁÈ Ù Ú Ì Ù, apple Ú ı ÙÔ Ì ÂÓ ÂÈÎÙÈÎÔ apple Ó Î ÎÏ ÛË - appleô  ÁÌ Ù, Î ıò Î È Ó Ó Î Ù ÏÔÁÔ Ì ÙÔ Ú ÈÎÔ ÚfiÓÔ ÚË- Ì ÙˆÓ ÌÂ È È ÙÂÚË ÎÏ ÛË. N ÎË ÎÎÔ AÏÂÍ Ó Ú ÙÚ ÙÔ
Περιεχόμενα 1. O φίλος μας το δάσος.................................. 11 2. H φίλη μας η θάλασσα................................. 27 3. O φίλος μας ο άνεμος.................................. 34 4. H γειτονιά της πόλης................................... 42 Ó ÎÂ ÌÂ ÎÏÈÙÈÎ appleô Â ÁÌ Ù............................ 46 5. Πόλη και πολιτισμός Πόλη και διασκέδαση............... 61 6. Διαδρομές στην πόλη.................................. 64 7. Yπόγειες διαδρομές.................................... 72 8. Iστορίες με ζώα....................................... 81 9. Tα χαρακτηριστικά των ζώων............................ 89 10. Tα ζώα της εξοχής..................................... 97 11. Φίλοι από άλλες χώρες................................. 102 12. Iστορίες με φίλους..................................... 113 13. Eγώ σε συναυλία;...................................... 122 14. Mουσικά όργανα...................................... 131 15. Tραγούδια και στίχοι................................... 139 16. O μαγικός κόσμος των βιβλίων........................... 144 17. Ποιοι είναι οι συγγραφείς;............................... 147 18. Bιβλιοθήκες.......................................... 156 19. Σκυταλοδρομία ανάγνωσης 2001-2002.................... 159 20. Eπιστημονική φαντασία................................. 164 21. Aνεξήγητα φαινόμενα.................................. 172 22. H μηχανή του χρόνου.................................. 179 23. Παραδοσιακά παιχνίδια................................ 181 24. Eπιτραπέζια παιχνίδια.................................. 186 25. Hλεκτρονικά παιχνίδια................................. 190 26. Πνευματικά παιχνίδια.................................. 195 27. Kατασκευές της φύσης.................................. 201 28. Kατασκευές των ανθρώπων............................. 206
29. Mαθηματικές κατασκευές................................ 213 30. Tα θετικά και τα αρνητικά.............................. 222 31. Tηλεόραση και διαφήμιση............................... 226 32. Προγράμματα τηλεόρασης............................... 233 33. O αθλητισμός στην αρχαία Eλλάδα........................ 240 34. Σύγχρονος αθλητισμός................................. 247 35. Kαι τα παιδιά αθλούνται............................... 256 36. O άνθρωπος στο διάστημα.............................. 265 37. Tι βλέπουμε από το διάστημα............................ 270 38. Φανταστικά ταξίδια στο διάστημα......................... 277 AÚ ÈÎÔ ÚfiÓÔÈ ÚËÌ ÙˆÓ ÌÂ È È ÙÂÚË ÎÏ ÛË........................ 279 Aapple ÓÙ ÛÂÈ................................................ 299
1. Ο φίλος μας το δάσος α) Οι χρόνοι των ρημάτων β) Χρονικά επιρρήματα γ) Φράσεις με προθέσεις που δηλώνουν χρόνο δ) Χρονικές προτάσεις Ο χρόνος ÚfiÓÔ Â Ó È Ë ÓÓÔÈ ÂΠÓË Ì ÙËÓ ÔappleÔ ÓÙÈÏ Ì ÓfiÌ ÛÙ applefiùâ Á ÓÂÙ È applefiûô È ÚΠΠÙÈ Ì appleôè ÛÂÈÚ Û Ì ÓÔ Ó Î appleôè appleú ÁÌ Ù. ÂÓÈÎ, Ô ÚfiÓÔ ˆÚ ÂÙ È Û ÙÚÂÈ ıì Â, ÛÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ ( Ùfi appleô ÁÈÓ apple ÏÈ ), ÙÔ apple ÚfiÓ ( Ùfi appleô Á ÓÂÙ È ÙÒÚ ) Î È ÙÔ Ì ÏÏÔÓ ( Ùfi appleô ı Á ÓÂÈ ÚÁfiÙÂÚ ), Î È Û Ó ıˆ apple ÚÈÛÙ ÓÂÙ È Ì ÌÈ ÁÚ ÌÌ appleô Ú ÂÈ applefi ÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ, ÛÙ - Ì Ù ÛÙÔ apple ÚfiÓ Î È Û Ó ÂÙ È ÛÙÔ Ì ÏÏÔÓ: apple ÚÂÏıfiÓ apple ÚfiÓ Ì ÏÏÔÓ [apple ÏÈ ÙfiÙÂ] [ÙÒÚ ] [ ÚÁfiÙÂÚ ÌÂÙ ] ŒÙÛÈ, ÁÈ Ó Â ÍÔ Ì ÛÙÔÓ appleúôêôúèîfi ÛÙÔÓ ÁÚ appleùfi ÏfiÁÔ applefiùâ Á ÓÂÙ È Î ÙÈ applefiûô È ÚÎÂ, ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ ÌÂ È ÊÔÚÔ ÙÚfiappleÔ, fiappleˆ ÔÈ ÂÍ : ) ÚfiÓÔÈ ÙˆÓ ÚËÌ ÙˆÓ ) ÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ Ì Ù Á) ÊÚ ÛÂÈ Ì appleúôı ÛÂÈ appleô ËÏÒÓÔ Ó ÚfiÓÔ (ÂÌappleÚfiıÂÙÔÈ ÂappleÈÚÚËÌ ÙÈÎÔ appleúôû ÈÔÚÈÛÌÔ ÙÔ ÚfiÓÔ ) )  ÙÂÚÂ Ô Û ( ÂÍ ÚÙËÌ Ó ) ÚÔÓÈÎ appleúôù ÛÂÈ. 11
A. Οι χρόνοι των ρημάτων ñ Δ Ú Ì Ù Ô Ó È ÊÔÚÔ Ù appleô appleô Ê ÓÂÚÒÓÔ Ó applefiùâ Á ÓÂÙ È Ùfi appleô ÛËÌ ÓÂÈ ÙÔ Ú Ì, ËÏ Ó Á ÓÂÙ È ÛÙÔ apple ÚfiÓ, ÛÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ ÛÙÔ Ì ÏÏÔÓ. È È ÊÔÚÔÈ ÙÔ Ù appleôè Ï ÁÔÓÙ È ÚfiÓÔÈ ÙÔ Ú Ì ÙÔ. apple.. Δ apple È È ˆÁÚ Ê Ô Ó. Δ apple È È ˆÁÚ ÊÈÛ Ó. Δ apple È È ı ˆÁÚ Ê ÛÔ Ó. Ù apple Ú Â ÁÌ Ù Ù apple Ú ÙËÚÔ Ì fiùè ÙÔ Ú Ì ˆÁÚ Ê Ô Ó Ê ÓÂÚÒÓÂÈ fiùè Î ÙÈ Á ÓÂÙ È ÙÒÚ, ËÏ ÛÙÔ apple ÚfiÓ, ÙÔ Ú Ì ˆÁÚ ÊÈÛ Ó Ê ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ÁÈÓ appleúèó, ËÏ ÛÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ, ÂÓÒ ÙÔ Ú Ì ı ˆÁÚ Ê ÛÔ Ó Ê - ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ı Á ÓÂÈ ÚÁfiÙÂÚ, ËÏ ÛÙÔ Ì ÏÏÔÓ. EappleÔÌ Óˆ, Ó ÏÔ- Á Ì ÙË ÚÔÓÈÎ ıì appleô ËÏÒÓÔ Ó, ÔÈ ÚfiÓÔÈ ÙÔ Ú Ì ÙÔ ˆÚ ÔÓÙ È Û ) apple ÚÔÓÙÈÎÔ, ) apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ Î È Á) ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ : 1. EÓÂÛÙÒÙ 2. Ú Î ÌÂÓÔ 1. Ú Ù ÙÈÎfi ÚÔÓÙÈÎÔ ÚfiÓÔÈ º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô Á ÓÂ- Ù È ÙÒÚ, Û Ó ÂÈ Î Ù Âapple Ó ÏË Ë. º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ÂÈ Á ÓÂÈ ÛÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ Î È ÙÒ- Ú Â Ó È ÙÂÏÂÈˆÌ ÓÔ. ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ ÚfiÓÔÈ º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ÁÈÓfi- Ù Ó ÛÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ, Û Ó - ÂÈ Î Ù Âapple Ó ÏË Ë. T apple È È È Ô Ó ÙÒÚ. K ıâ K ÚÈ Î Ë ÌËÙ Ú appleë- Á ÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ. T apple È È Ô Ó È ÛÂÈ. H ÌËÙ Ú ÂÈ apple ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ- ÎÏËÛ. T apple È È È Ó ÙfiÙÂ. K ıâ K ÚÈ Î Ë ÌËÙ Ú apple - Á ÈÓ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ. 2. AfiÚÈÛÙÔ 3. YappleÂÚÛ ÓÙ ÏÈÎÔ º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ÁÈÓ ÛÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ, Û ÌÈ ÛÙÈÁ- Ì, Û ÓÔappleÙÈÎ. º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ÁÈÓ ÛÙÔ apple ÚÂÏıfiÓ Î È Ù Ó ÙÂ- ÏÂÈˆÌ ÓÔ appleúèó Á ÓÂÈ Î ÙÈ Ï- ÏÔ. T apple È È È Û Ó. H ÌËÙ Ú apple Á ÛÙËÓ ÂÎÎÏË- Û ÙËÓ K ÚÈ Î. T apple È È Â Ó È ÛÂÈ. H ÌËÙ Ú Â Â apple ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ- ÎÏËÛ. 12
O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ 1. EÍ ÎÔÏÔ ıëùè- Îfi M ÏÏÔÓÙ MÂÏÏÔÓÙÈÎÔ ÚfiÓÔÈ º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ı Á - ÓÂÙ È ÛÙÔ Ì ÏÏÔÓ Û Ó ÂÈ Î Ù Âapple Ó ÏË Ë. T apple È È ı È Ô Ó - ÚÈÔ. H ÌËÙ Ú ı appleëá ÓÂÈ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ Î ıâ K ÚÈ Î. 2. ÓÔappleÙÈÎfi M ÏÏÔÓÙ 3. ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ M ÏÏÔÓÙ º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ı Á - ÓÂÈ ÛÙÔ Ì ÏÏÔÓ Û ÌÈ ÛÙÈÁ- Ì, Û ÓÔappleÙÈÎ. º ÓÂÚÒÓÂÈ Î ÙÈ appleô ı ÂÈ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ÛÙÔ Ì ÏÏÔÓ appleúèó Ú ÛÂÈ Î ÙÈ ÏÏÔ. T apple È È ı È ÛÔ Ó ÛÂ Ï ÁÔ. H ÌËÙ Ú ı apple ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ- ÎÏËÛ ÙËÓ K ÚÈ Î. T apple È È ı Ô Ó È ÛÂÈ ÒÛappleÔ Ó ÚıÂÈ. H ÌËÙ Ú ı ÂÈ apple ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ ˆ ÙËÓ K ÚÈ Î. ñ EÎÙfi applefi ÙË ÚÔÓÈÎ ıì (apple ÚfiÓ, apple ÚÂÏıfiÓ, Ì ÏÏÔÓ) Ó Ú Ì ÂÎ- ÊÚ ÂÈ Î È ÙÔ appleôèfió ÂÓ ÚÁÂÈ, Ì Â ÓÂÈ ËÏ Ó Ë appleú ÍË/ÂÓ ÚÁÂÈ appleô ËÏÒÓÂÈ Â Ó È Î ÙÈ appleô Á ÓÂÙ È Û Ó ÂÈ /Î Ù ÂÍ ÎÔÏÔ ıëûë, ÛÙÈÁÌÈ / Û ÓÔappleÙÈÎ ÂÈ ÔÏÔÎÏËÚˆı /Û ÓÙÂÏÂÛÙÂ. ŒÙÛÈ, Ó ÏÔÁ Ì ÙÔ appleôèfió Â- Ó ÚÁÂÈ, ÔÈ ÚfiÓÔÈ ˆÚ ÔÓÙ È Û ) ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîô, ) Û ÓÔappleÙÈÎÔ ( ÛÙÈÁÌÈ Ô ) Î È Á) Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ : Í ÎÔÏÔ ıëùèîô (º ÓÂÚÒÓÔ Ó appleˆ Î ÙÈ Á ÓÂ- Ù È, ÁÈÓfiÙ Ó ı Á ÓÂÙ È appleôï- Ï ÊÔÚ, Û Ó ÂÈ /Î Ù ÂÍ - ÎÔÏÔ ıëûë.) ÓÔappleÙÈÎÔ (º ÓÂÚÒÓÔ Ó appleˆ Î ÙÈ ÁÈÓ ı Á ÓÂÈ ÌÈ ÊÔÚ, ÛÙÈÁÌÈ / Û ÓÔappleÙÈÎ.) ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔÈ (º ÓÂÚÒÓÔ Ó appleˆ Î ÙÈ ÂÈ appleú ÁÌ ÙÔappleÔÈËıÂ, ÂÈ ÙÂÏÂÈÒ- ÛÂÈ/Â Ó È Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ.) ÓÂÛÙÒÙ Ú Ù ÙÈÎfi Í ÎÔÏÔ ıëùèîfi ª ÏÏÔÓÙ fiúèûùô ÓÔappleÙÈÎfi ª ÏÏÔÓÙ Ú Î ÌÂÓÔ ÀappleÂÚÛ ÓÙ ÏÈÎÔ ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ ª ÏÏÔÓÙ Δ ÍÈ Â ˆ Û Ó ÂÎÂ. Δ Í Â Û Ó ÂÎÂ. ÙÔ ÂÍ ı Ù ÍÈ Â ˆ Û Ó Â- ÎÂ. appleôùâ Ù Í Â ÂÎÂ. appleôùâ ı Ù ÍÈ ˆ ÂÎÂ. Œ ˆ Ù ÍÈ ÂÈ ÂÎÂ. appleôùâ  ٠ÍÈ ÂÈ ÂÎÂ. ø ÙfiÙ ı ˆ Ù ÍÈ ÂÈ ÂÎÂ. 13
Aσκήσεις* 1.1 Nα κυκλώσεις το σωστό. 1. ÔÈÔ Â Â ÙÔÓ Âfi Î È Â ÊÔ ıëîâ. T Ú Ì Ù ÛÙ appleï ÛÈ Â Ó È Û ÚfiÓÔ :. apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ -ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîô. apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ -Û ÓÔappleÙÈÎÔ Á. apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎÔ -Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ 2. YapplefiÛ ÔÌ È fiùè ı Î Óˆ apple ÓÙ ÙÔ Î Ï ÙÂÚÔ. TÔ Ú Ì ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Û ÚfiÓÔ:. ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîfi Ì ÏÏÔÓÙ. Û ÓÔappleÙÈÎfi Ì ÏÏÔÓÙ Á. Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ Ì ÏÏÔÓÙ 3. Œ ÂÈ È ÛÂÈ ÁÈ ÚÈÔ; TÔ Ú Ì ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Û ÚfiÓÔ:. apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ. apple ÚÔÓÙÈÎfi-Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ Á. ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi-Û ÓÔappleÙÈÎfi. ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi-Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ 4. Ô ÚÈÛÎfiÛÔ Ó ÂÛ ÂΠÓË ÙË ÛÙÈÁÌ ; TÔ Ú Ì ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Û ÚfiÓÔ:. apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîfi. apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-Û ÓÔappleÙÈÎfi Á. apple ÚÂÏıÔÓÙÈÎfi-Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ 5. A ÚÈÔ ı Î Ù ˆ ÛÙËÓ ÁÔÚ. TÔ Ú Ì ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Û ÚfiÓÔ:. ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîfi Ì ÏÏÔÓÙ. Û ÓÔappleÙÈÎfi Ì ÏÏÔÓÙ Á. Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ Ì ÏÏÔÓÙ 6. Ì Ì È appleô ÙÔÓ ÏÂapple Ù ÎÙÈÎ ÛÙÔ ˆÚÈfi. T Ú Ì Ù ÛÙ appleï ÛÈ Â Ó È Û ÚfiÓÔ :. ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîô. Û ÓÔappleÙÈÎÔ Á. Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ 7. E Ì ÎÔ Ú ÛÙ appleè, ÁÈ Ùfi Ê Á ÌÂ. T Ú Ì Ù ÛÙ appleï ÛÈ Â Ó È ÛÂ:. apple Ú Î ÌÂÓÔ fiúèûùô. appleâúû ÓÙ ÏÈÎÔ apple Ú Î ÌÂÓÔ Á. appleâúû ÓÙ ÏÈÎÔ fiúèûùô. fiúèûùô appleâúû ÓÙ ÏÈÎÔ 8. ø ÙËÓ ÒÚ Ù ı ˆ ÊÙ ÛÂÈ ÛÙÔ Ûapple ÙÈ Î È ı ÍÂÎÔ Ú ÔÌ È. T Ú Ì - Ù ÛÙ appleï ÛÈ Â Ó È Î Ù ÛÂÈÚ ÛÂ:. Û ÓÔappleÙÈÎfi Î È ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîfi Ì ÏÏÔÓÙ. Û ÓÙÂÏÂÛÌ ÓÔ Î È ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîfi Ì ÏÏÔÓÙ Á. ÂÍ ÎÔÏÔ ıëùèîfi Î È Û ÓÔappleÙÈÎfi Ì ÏÏÔÓÙ * È apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÛÎ ÛÂÈ ÓÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. 14
O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ 9. NÔÌ ÂÈ fiùè ÙÔ apple ÛÙ  ; T Ú Ì Ù ÛÙ appleï ÛÈ Â Ó È Î Ù ÛÂÈÚ ÛÂ:. ÂÓÂÛÙÒÙ apple Ú Ù ÙÈÎfi. ÂÓÂÛÙÒÙ fiúèûùô Á. apple Ú Ù ÙÈÎfi fiúèûùô 10. TfiÙÂ Î Ù Ï Â appleˆ ÙÔÓ ıâˆúô ÛÂ Ó Î ÓÔ. T Ú Ì Ù ÛÙ appleï ÛÈ Â Ó È Î Ù ÛÂÈÚ ÛÂ:. fiúèûùô apple Ú Ù ÙÈÎfi. fiúèûùô fiúèûùô Á. apple Ú Ù ÙÈÎfi fiúèûùô. apple Ú Ù ÙÈÎfi apple Ú Ù ÙÈÎfi 1.2 Να κατατάξεις τα ρήματα που δίνονται στο παρακάτω πλαίσιο στον σωστό χρόνο. ˆ ÒÛÂÈ, ÙÚÂ, ı ÛÙÔÏ Ûˆ, ÎÔÈÙ ˆ,  ÁÚ ÂÈ, ÛÎÔ appleèû, ı Ô ÌÂ Ê ÂÈ, ı È Ô Ó, apple Á, apple ÓÂÈ, ı ÂÈ Ê ÛÂÈ, ÌÈÏÔ Û Ó,  Ù ÛÎÂapple ÛÂÈ, ı ÊˆÓ ÍÔ Ó, Ô ÌÂ Ú ÛÂÈ, Ó Î ÙÒÛ ÌÂ, ı Á Ú Ô Ó, ÛËÎÒÓÔÌ È, ÏÔ,   ÎÔÈÌËıÂ, ı ÁÂÏ ÛÔ ÌÂ, ÂÈ appleúôûê ÚÂÈ ÓÂÛÙÒÙ Ú Ù ÙÈÎfi fiúèûùô Í ÎÔÏ. Ì ÏÏÔÓÙ ÓÔappleÙ. Ì ÏÏÔÓÙ Ú Î ÌÂÓÔ ÀappleÂÚÛ ÓÙ ÏÈÎÔ ÓÙÂÏ. Ì ÏÏÔÓÙ 1.3 Να μεταφέρεις το παρακάτω κείμενο στο παρελθόν. ÚÈÔ ı apple Ì ÂÎ ÚÔÌ. ÍÂÎÈÓ ÛÔ Ì ÙÔ appleúˆ Î È ı ÊÙ ÛÔ ÌÂ ÓˆÚ ÛÙË ı Ï ÛÛ. ŸÏË ÙËÓ ËÌ Ú ı apple Ô ÌÂ. ÁÒ ı ͈ ÁÈ ÎÔ ÏÈ. TÔ ÌÂÛËÌ ÚÈ ı Ó Ô Ì ʈÙÈ, ı ÛÔ ÌÂ Î È ı Ê Ì ÛÙËÓ apple Ú Ï. ÎÔÏ Ìapple ÛÔ ÌÂ Î È ı Î ÓÔ ÌÂ Û Ó ÂÈ Ô ÙÈ. ÚÈÓ applefi ÙÔ ÛÔ - ÚÔ appleô ı Ô Ì ÂappleÈÛÙÚ ÂÈ ÁÈ Ù Ô Ì appleôû Âı ÛÙÔ ÁÔÓÂ Ì Ó Â Ì ÛÙ apple Ûˆ ÓˆÚ. 15
Ãı apple Á Ì ÂÎ ÚÔÌ............... 1.4 Να μεταφέρεις το παρακάτω κείμενο στο παρόν. Ú apple Ú ÙÔ Î Ï ÌÈ Î È Ù Û ÓÂÚÁ ÙÔ, apple Á ÛÙË ı Ï ÛÛ Î È ÛÙ - ıëîâ ÎÔÓÙ ÛÙ Ú È. Œ Ï ÙÔ fiïˆì ÛÙÔ ÁÎ ÛÙÚÈ Î È ÙÔ ÚÈÍ ÛÙË ı Ï ÛÛ. ÙËÓ Ú ÂÓ ÁÈÓ ٠appleôù. ŸÌˆ ÛÙÂÚ applefi Ï ÁÔ ÓȈÛ ÙÔ Î Ï ÌÈ Ó ÎÔ ÓÈ Ù È. TfiÙÂ Ô Ú ÛËÎÒıËΠapple Óˆ Î È Ú ÈÛÂ Ó ÙÚ - ÂÈ ÌÂ Ó ÌË ÙÔ Î Ï ÌÈ. ÚÔ ÌÂÁ ÏË ÙÔ appleôáô Ù ÛË Â Â fiùè   appleè - ÛÂÈ Ó ÎÔÓÛÂÚ ÔÎÔ ÙÈ. TÂÏÈÎ Á ÚÈÛ ÛÙÔ Ûapple ÙÈ ÙÔ Ì ÙÔ Î Ï ıè ÂÈÔ. Ú apple ÚÓÂÈ ÙÔ Î Ï ÌÈ Î È Ù Û ÓÂÚÁ ÙÔ,.................. 1.5 Να υπογραμμίσεις τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων και να γράψεις σε ποιον χρόνο βρίσκονται, όπως στο παράδειγμα. ñ ΔÔ appleúfiûˆapplefi ÙË Ï Ìapple applefi Ú. (...) apple Ú Ù ÙÈÎfi 1. Ú Ù ÙÈ Ô ËÁ Â Ì Û ÛÙÔ ÎÔ Ù. (...) 2. ÂÈ Ê ÁÂÈ Ì ÚÈ ÙÔ Ú ; (...) 3. ÂÊ ÏË Ûapple Û ÙÔ Ô appleô Â Â Ê ÚÂÈ Ô apple Ù Ú applefi ÙËÓ Ó. (... /...) 4. Ò Î È apple ÓÙ ÚfiÓÈ Ô Ó ÌÂÙ ÎÔÌ ÛÂÈ Î È Ô Ó ÌfiÓÈÌ ÛÙË ÂÚÌ Ó. (... /...) 5. ÛÔ ÂÈ Î Ù ÛÙÚ ÊËΠapplefi ÙÔ Ï È Î È ÙÔÓ apple ÁÂÙfi. (...) 6.  ÌÔ Â appleâ ÙÈ ÙÔ ıâïâ Ùfi. (... /...) 16
O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ 1.6 Να συμπληρώσεις τα κενά του παρακάτω πίνακα. 1 2 3 4 5 6 7 ÓÂÛÙÒÙ Ú Ù ÙÈÎfi fiúèûùô Ú Î ÌÂÓÔ ÂÈ Á ÓÂÈ Í Ó Ï appleâè Ú Î Ó ÛappleÚÒ Ó Ì ÛÙ Ì ÙÔ Ó ˆ ÂÙÔÈÌ ÛÙ appleúôûapple ıô Û Ù B. Χρονικά επιρρήματα ñ EappleÈÚÚ Ì Ù, ÁÂÓÈÎ, Â Ó È ÔÈ ÎÏÈÙÂ Ï ÍÂÈ appleô appleúôû ÈÔÚ Ô Ó Û Ó ıˆ Ù Ú Ì Ù ( ÏÏ Î È Âapple ıâù, Ô ÛÈ ÛÙÈÎ ÏÏ ÂappleÈÚÚ Ì Ù ) Î È Ê ÓÂÚÒ- ÓÔ Ó ÙfiappleÔ, ÚfiÓÔ, ÙÚfiappleÔ, appleôûfi Î.. apple.. ÌËÙ Ú ÂÓ Â Ó È Â Ò. (ÙÔappleÈÎfi Âapple ÚÚËÌ ) ÛÔ ÙËÏÂÊˆÓ Ûˆ ÚÈÔ. ( ÚÔÓÈÎfi Âapple ÚÚËÌ ) È ÂÈ appleèô ÚÁ. (ÙÚÔappleÈÎfi Âapple ÚÚËÌ ) ÚÔÛapple ıëûâ appleôï. (appleôûôùèîfi Âapple ÚÚËÌ ) ÛÊ ÏÒ Î È ı Úıˆ ÛÙËÓ ÂÎ ÚÔÌ. (  ȈÙÈÎfi Âapple ÚÚËÌ ) ñ XÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ Ì Ù, appleèô Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó, Â Ó È ÔÈ ÎÏÈÙÂ Ï ÍÂÈ appleô Ê ÓÂ- ÚÒÓÔ Ó ÚfiÓÔ Î È apple ÓÙÔ Ó ÛÙËÓ ÂÚÒÙËÛË applefiùâ ( ÁÈÓ Ùfi appleô ËÏÒÓÂÈ ÙÔ Ú Ì ). ÓËıÈÛÌ Ó ÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ Ì Ù Â Ó È Ù ÂÍ : ÛÙÂÚ, appleâèù, Î ÙfiappleÈÓ, appleúòù, ÙÒÚ, Ì Ûˆ, appleúèó, ÌÂÙ, ÙÂ, ÚÈÔ, ÌÂı ÚÈÔ, Û ÌÂÚ, apple ÓÙ, appleôù, apple ÚÛÈ, Û Ó, Ûapple ÓÈ, applefiùâ applefiùâ, Î appleô Î appleô, Í Ó, ÚÁfiÙÂÚ, ÙfiÙÂ, ÓˆÚ, ÚÁ, Ë, appleè κ.ά. apple.. ÂÓ appleúfiîâèù È Ó ÙÔÓ Í ÛÂÈ appleôù! ÔÈÌ ıëî ÓˆÚ ÁÈ Ù ÌÔ Ó ÎÔ Ú ÛÌ ÓË. Œ ÂÈ Ú ÛÂÈ Ë Ó Ú ÂÈ. 17
Oυσιαστικά / Oνοματικές φράσεις ως χρονικά επιρρήματα Εκτός από τα «καθαρά» χρονικά επιρρήματα (τις ÎÏÈÙ λέξεις που δηλώνουν χρόνο), με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου, χρησιμοποιούνται συχνά και κάποια ουσιαστικά ή φράσεις με ουσιαστικά, συνήθως σε πτώση αιτιατική (αιτιατική του χρόνου) και πιο σπάνια σε γενική (γενική του χρόνου). π.χ.: Á Ú Ûˆ το βράδυ. ŒÏ την επόμενη Κυριακή Ó Ê ÌÂ. Τον Σεπτέμβρη ı ÙÚ Á ÛÔ Ì ٠Ìapple ÏÈ. Í Ó ÚıÔ Ì του χρόνου. Aσκήσεις* 1.7 Nα κυκλώσεις το σωστό. 1. AÛÊ ÏÒ Î È ı apple ˆ Ì Ûˆ ÂÎÂ. ÙËÓ appleúfiù ÛË Ù ÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ Ì Ù Â Ó È ÔÈ Ï ÍÂÈ :. AÛÊ ÏÒ Ì Ûˆ ÂÎÂ. AÛÊ ÏÒ Ì Ûˆ Á. Ì Ûˆ ÂÎÂ. Ì Ûˆ 2. N ÙÚˆ appleèô ÚÁ. H Ï ÍË ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Âapple ÚÚËÌ appleô ËÏÒÓÂÈ:. ÚfiÓÔ. ÙÚfiappleÔ Á. appleôûfi 3. N ÚıÂÈ appleèô ÚÁ. H Ï ÍË ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Âapple ÚÚËÌ appleô ËÏÒÓÂÈ:. ÚfiÓÔ. ÙÚfiappleÔ Á. appleôûfi 4. ÚÂÈ ÛÙÒ Ï Á ÎfiÌË ÏÔ ÏÔ È. H Ï ÍË ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Âapple ÚÚËÌ appleô ËÏÒÓÂÈ:. ÚfiÓÔ. ÙÚfiappleÔ Á. appleôûfi 5. ÂÓ ÂÈ ÚıÂÈ ÎfiÌË applefi ÙË Ô ÏÂÈ. H Ï ÍË ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Â Ó È Âapple ÚÚËÌ appleô ËÏÒÓÂÈ:. ÚfiÓÔ. ÙÚfiappleÔ Á. appleôûfi 6. ÕÚ È Â apple ÓÙ ÙË Ô ÏÂÈ appleúˆ appleúˆ. ÙËÓ appleúfiù ÛË Ù ˆ ÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ - Ì Ù ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ Ó ÔÈ Ï ÍÂÈ : * È apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÛÎ ÛÂÈ ÓÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. 18
O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ. apple ÓÙ ÙË Ô ÏÂÈ. apple ÓÙ Á. apple ÓÙ appleúˆ appleúˆ. appleúˆ appleúˆ 7. K appleô Î appleô ÛÎ ÊÙÔÌ È appleˆ Ûˆ Î appleô Ó Â Â ÎÈÔ. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ˆ ÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ Ì Ù ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ Ó ÔÈ Ï ÍÂÈ :. K appleô Î appleô Ûˆ. K appleô Î appleô Á. K appleô Î appleô Î appleô 8. ŒÎ Ó Πıâ ÊÔÚ Ù È ÎÈ appleâèù ÏÂÁ appleˆ ÂÓ ÍÂÚ ٠appleôù appleôï Ùˆ. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ˆ ÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ Ì Ù ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ Ó ÔÈ Ï ÍÂÈ :. Î ıâ ÊÔÚ appleâèù. Î ıâ ÊÔÚ appleâèù appleôï Ùˆ Á. appleâèù Ù appleôù appleôï Ùˆ 1.8 Να υπογραμμίσεις τα επιρρήματα που φανερώνουν χρόνο στις παρακάτω προτάσεις. 1. Ó ÙfiÙÂ Ù Û ÓÓÂÊ Ó apple ÎÓÒÓÔ Ó. 2. ÁÁÂÏÈÎ Ê Á Ù ÁÈ ÙËÓ ÌÂÚÈÎ Î È ı Í Ó ÚıÂÈ ÛÙËÓ ÏÏ ÙÔ ÚfiÓÔ. 3.  ÏÂapplefiÌ ÛÙÂ Û Ó, ÏÏ ÌÈÏ Ì applefiùâ applefiùâ ÛÙÔ ÙËÏ ÊˆÓÔ. 4. ÍÂÎÈÓ ÛÔ ÌÂ ÓˆÚ ÙÔ appleúˆ ÁÈ Ó ÌË ÚÔ Ì ΠÓËÛË ÛÙÔÓ ÚfiÌÔ Î È Ó ÊÙ ÛÔ Ì ÂÁÎ Úˆ ÛÙÔ Ú ÓÙÂ Ô Ì. 5. K ÙfiappleÈÓ ÌÔ ÙËÏÂÊÒÓËÛÂ, ÏÏ Ù Ó appleè ÚÁ. 6. A ÚÈÔ ı ÁÓˆÚ Ô Ì ٠appleôùâï ÛÌ Ù ÙˆÓ ÂÍÂÙ ÛˆÓ. 1.9 Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων επιλέγοντας τον κατάλληλο χρονικό προσδιορισμό από αυτούς που δίνονται στο πλαίσιο. apple ÓÙ, ÙÒÚ, ÛÙÂÚ, ÙfiÙÂ, appleôù, ÙÔ Î ÏÔÎ ÚÈ, ÚÁfiÙÂÚ, ÙÔ ÚfiÓÔ 1. ÁÒ ÂÓ Â ÁÂÓÓËıÂ... appleô ÁÈÓÂ Ô ÌÂÁ ÏÔ ÛÂÈÛÌfi. 2. ÂÓ appleô ˆÚ ÂÙ È... ÙÔ ÛÎ Ï ÎÈ ÙË Ø ÙÔ apple ÚÓÂÈ... Ì ÙË. 3.... applefi ÙfiÛÔÓ Î ÈÚfi ˆ Í ÛÂÈ ÙÔ fióôì ÙÔ. 4. apple ÂÈ Û ÔÏ Ô.... 5.... ı apple Ì ÁÈ È ÎÔapple ÛÙË ÓÙÔÚ ÓË. 6. ΔËÏÂÊÒÓËÛ ÌÔ... ÁÈ Ù... ˆ Ô ÏÂÈ. 19
1.10 Να γράψεις το αντώνυμο (αντίθετο) καθενός από τα παρακάτω χρονικά επιρρήματα. 1. ÌÂÙ... 4. ıâ... 2. apple ÚÛÈ... 5. apple ÓÙ... 3. ÚÁ... 6. Û Ó... 1.11Να αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες φράσεις των παρακάτω προτάσεων με τα επιρρήματα αποβραδίς, ολονυχτίς, ολημερίς, εξαρχής, πέρσι, αμέσως. 1. ŒÏ Â Ò ˆÚ Î ÌÈ Î ı ÛÙ ÚËÛË.... 2. Ú appleâè applefi ÙËÓ Ú Ó ÍÂÎ ı Ú ÛÂÈ ÙÈ appleúôı ÛÂÈ ÙÔ.... 3. ŸÏË Ì Ú ÎÏ ÈÁ ÁÈ Ùfi appleô ÙË Û Ó Ë.... 4. ÌËÙ Ú appleï Ó ٠ÚÔ applefi ÙÔ Ú.... 5. ΔÔÓ appleúôëáô ÌÂÓÔ ÚfiÓÔ Â Â Î Ï ÙÂÚÔ ıìô ÛÙ Ì ı Ì Ù.... 6. Δ Í Â Ó fiïë Ó Ù ÁÈ Ó ÊÙ ÛÔ Ó ÛÙËÓ ÒÚ ÙÔ.... Γ. Φράσεις με προθέσεις που δηλώνουν χρόνο ñ È appleúôı ÛÂÈ Â Ó È ÔÈ ÌÈÎÚ ÂΠӠÎÏÈÙÂ Ï ÍÂÈ (ÌÂ, ÛÂ, ÁÈ, apple Ú, ÌÂÙ, Î Ù, ÓÙ, applefi Î.Ïapple.) appleô Ìapple ÓÔ Ó ÌappleÚÔÛÙ applefi ÔÓfiÌ Ù ÂappleÈÚÚ Ì Ù ÁÈ Ó Ê ÓÂÚÒÛÔ Ó Ì ÙÔ, fiappleˆ Î È Ù appleï ÂappleÈÚÚ Ì Ù, ÙfiappleÔ, ÚfiÓÔ, ÈÙ, ÙÚfiappleÔ, appleôûfi Î.Ïapple. ñ ŒÙÛÈ, apple Ú Ô Ó ÛÙË ÁÏÒÛÛ Ì ÚÎÂÙ ÊÚ ÛÂÈ Ì appleúôı ÛÂÈ appleô ËÏÒ- ÓÔ Ó ÚfiÓÔ, fiappleˆ Ù appleô Ô Ó ÙËÓ ÎfiÏÔ ıë ÌÔÚÊ : 20
O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ applefi + Âapple ÚÚËÌ fióôì 1 (Û ÈÙÈ ÙÈ- Î appleùòûë) ÁÈ + Âapple ÚÚËÌ fióôì (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) Û Ì + Âapple ÚÚËÌ fióôì (Û ÈÙÈ - ÙÈÎ appleùòûë) Î Ù + fióôì (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) Ì + fióôì (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) ÌÂÙ + fióôì (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) Ì ÚÈ/Ì ÚÈ (Û Ó ÌappleÚÔÛÙ applefi ÊˆÓ ÂÓ) + Âapple ÚÚËÌ fióôì (Û È- ÙÈ ÙÈÎ ÁÂÓÈÎ appleùòûë) appleúô + fióôì (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) Û + Âapple ÚÚËÌ fióôì (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) ˆ / ˆ + Âapple ÚÚËÌ fióôì (Û ÈÙÈ - ÙÈÎ appleùòûë) Δ Î Ù ÛÙ Ì Ù ÓÔ ÁÔ Ó applefi ÓˆÚ. ΔÔ Í ÚÂÈ applefi Î ÈÚfi. ŒÊ Á ÁÈ apple ÓÙ. ÂÓ Î ÓÂÈ Ù appleôù ÁÈ ÙËÓ ÒÚ. ÂÈ Ê ÁÂÈ Û Ì ÚÈÔ/ÙÔ Ú. ÚıÂÈ Î Ù ÙÔ Ú ÎÈ. Úı Ó appleúˆ appleúˆ, Ì ÙËÓ ÁÔ Ï. ÚıÂÈ ÌÂÙ ÙÔ ÌÂÛËÌ ÚÈ. ÂÈ ÚıÂÈ Ì ÚÈ ÚÈÔ. ÂÈ ÚıÂÈ Ì ÚÈ ÙÔ Ú. ÁˆÓÈÛÙÂ Ì ÚÈ Ù ÏÔ. Ùfi  Á ÓÂÙ È appleúô ÙÔ apple ÚfiÓ. ÚıÂÈ ÛÂ Ï ÁÔ/ÛÂ Ï ÁÂ Ì ÚÂ. ÂÈ ÚıÂÈ ˆ ÚÈÔ/ˆ Ù ÍËÌÂÚÒ- Ì Ù. ñ Àapple Ú Ô Ó Âapple ÛË Î appleôèâ Û ÓıÂÙ ÂÎÊÚ ÛÂÈ Ì appleúôı ÛÂÈ appleô ËÏÒÓÔ Ó ÚfiÓÔ, fiappleˆ ÔÈ: ÌÂÙ applefi + ÓÙˆÓ Ì (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) ÛÙÂÚ / appleâèù applefi + Âapple ÚÚËÌ fi- ÓÔÌ (Û ÈÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) appleúèó applefi + Âapple ÚÚËÌ fióôì (Û È- ÙÈ ÙÈÎ appleùòûë) Úı ÛÙË ÁÈÔÚÙ ÌÂÙ applefi ÂÌ Ó. ÚıÂÈ ÛÙÂÚ / appleâèù applefi Ï ÁÔ/ ÛÙÂ- Ú applefi Ï ÁÂ Ì ÚÂ. Úı appleúèó applefi Ï ÁÔ. Úı ÛÙËÓ ÏÏ appleúèó applefi Ó Ó Úfi- ÓÔ. 1. M ÙÔÓ fiúô fióôì ÂÓÓÔÔ ÌÂ Ô ÛÈ ÛÙÈÎfi Âapple ıâùô. 21
Aσκήσεις* 1.12 Nα κυκλώσεις το σωστό. 1. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ applefi ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;.  appleâè applefi ÙÔ Ûapple ÙÈ.  appleâè applefi ÙÔ appleúˆ Á. Ï ÙˆÛ applefi Ù Û Ó. B ÈÒıËΠapplefi Ù ÁÂÁÔÓfiÙ 2. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ ÁÈ ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. E Ó È appleâú Ê ÓË ÁÈ ÙÈ ÛappleÔ ÙË. apple Ì ÁÈ Ê ÁËÙfi Á. ŒÊ Á ÁÈ apple ÓÙ. ŒÊ Á ÁÈ ÙÔ ˆÚÈfi 3. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ Î Ù ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. ˆ Î Ù ÙËÓ appleï ÙÂ. M ٠appleëûâ Î Ù Ï ıô Á. Œ ÂÈ ÎÈÔ Î Ù ıô. Úıˆ Î Ù ÙÔÓ A ÁÔ ÛÙÔ 4. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ Ì ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. apple ˆ ÌÂ Ó Ó Ê ÏÔ ÌÔ. Á ÓÂÈ ÎÈ Ùfi Ì ÙÔÓ Î ÈÚfi Á. ŒÛÎ Â Ì ٠ÚÈ. ÂÏ ÂÈ Ì ÙÔ apple Ú ÌÈÎÚfi 5. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ ÌÂÙ ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. Û Ó ÓÙËıÔ Ì ÌÂÙ ÙÈ È ÎÔapple. apple ˆ ÌÂÙ Ú Á. N ÛÙÚ ÂÙ ÌÂÙ ÙÔ Ûapple ÙÈ ÂΠÓÔ 6. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ Ì ÚÈ ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. apple ˆ Ì ÚÈ ÙËÓ appleï ÙÂ. ÚÂÈ ÛÙÔ Ó Ì ÚÈ 50  ÚÒ Á. ÁˆÓÈÛÙÔ Ó Ì ÚÈ Ù ÏÔ 7. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ appleúèó ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. Ù appleô Ì appleúèó applefi ÙÈ ÂÍÂÙ ÛÂÈ. N Î Ù ÂÈ Ï ÁÔ appleúèó applefi ÙË È ÛÙ ÚˆÛË * È apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÛÎ ÛÂÈ ÓÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. 22
O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ 8. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ appleúô ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. Á ÈÓ appleúô Ù ÂÍÈ. TÔ Î Ó appleúô fiêâïfi ÛÔ Á. A Ù Â Ó appleˆ appleúô ÙÔ apple ÚfiÓ 9. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ Û ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. E Ó È Ô ÈÛ ÚfiÙÂÚÔ ÛÂ Ó ÌË. M Î ÏÂÛ Ó Û ÁÂ Ì Á. Ù Ó Á appleëù Û fiïô. ÚıÂÈ ÛÂ Ï ÁÔ 10. ÔÈ applefi ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleôáú ÌÌÈÛÌ Ó ÊÚ ÛÂÈ Ì ÙÔ ˆ ËÏÒÓÂÈ ÚfiÓÔ;. ŒÊÙ Û Ó ˆ ÙËÓ ÎÔÚ Ê. ˆ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ˆ ÙfiÙ Á. Â Ó È ˆ 100 ÙÔÌ Δ. Xρονικές προτάσεις ñ XÚÔÓÈÎ ÔÓÔÌ ÔÓÙ È ÔÈ Â ÙÂÚÂ Ô Û (, ÏÏÈÒ, ÂÍ ÚÙËÌ Ó ) appleúôù - ÛÂÈ appleô Ê ÓÂÚÒÓÔ Ó ÚfiÓÔ, appleúôû ÈÔÚ Ô Ó ËÏ ÚÔÓÈÎ ÌÈ ÏÏË appleúfiù - ÛË (Û Ó ıˆ Î ÚÈ / ÓÂÍ ÚÙËÙË) ËÏÒÓÔÓÙ ÙÔ «applefiùâ» Á ÓÂÙ È Ùfi appleô Ë- ÏÒÓÂÈ Ë appleúfiù ÛË Ù. apple.. ÙÔ ÙËÏÂÊˆÓ Ûˆ, ÊÔ Á Ú Ûˆ Ûapple ÙÈ. ( fiùâ ı ÙÔ ÙËÏÂÊˆÓ Ûˆ; ÊÔ Á Ú Ûˆ Ûapple ÙÈ.) ñ È ÚÔÓÈÎ appleúôù ÛÂÈ ÂÈÛ ÁÔÓÙ È ( Ú Ô Ó) Ì : ñ ÙÔ ÚÔÓÈÎÔ Û Ó ÛÌÔ fiù Ó, Û Ó, ÂÓÒ, Î ıò, ÊÔ, ÊfiÙÔ, appleúèó (appleúèó Ó ), ÌfiÏÈ, appleúôùô, ÒÛappleÔ, ˆÛfiÙÔ, fiûô appleô, fiappleôùâ, Ì Ø apple.. ÂÈ Ê ÁÂÈ appleúèó ÚıÂÙÂ. ŸÙ Ó Ì ıâ Ù Ó, Ï ٠ÎÏ Ì Ù. ªfiÏÈ ÙËÓ Â Â, ÙÚÂÍÂ Ì Ûˆ ÎÔÓÙ ÙË. Ó (= fiù Ó/ÌfiÏÈ ) Ì Â Â, Ê ÁÂ. ñ Ï ÍÂÈ ÊÚ ÛÂÈ appleô Ô Ó ÚÔÓÈÎ ÛËÌ Û, fiappleˆ ÔÈ fiûô (Ó ), fiûô appleô Ó, ÂΠappleô, ˆ fiùô (Ó ), Î ıâ appleô, Î ıâ ÊÔÚ appleô, Ì ÚÈ Ó Î..Ø apple.. ŸÛÔ Ó ÚıÂÈ, ı ˆ Á Ú ÛÂÈ. K ıâ ÊÔÚ appleô Ì ÏÂappleÂ, ÙÚÂ Â Ó Ì ÁÎ ÏÈ ÛÂÈ. ª ÚÈ Ó Ú ÛÂÈ Ë ÚÔ,  ÊÙ ÛÂÈ ÛÙÔ Ûapple ÙÈ. È ÚÔÓÈÎ appleúôù ÛÂÈ Û - Ó ıˆ ˆÚ ÔÓÙ È Ì ÎfiÌÌ (,) από την πρόταση που προσδιορίζουν, εκτός αν είναι πολύ μικρές (σύντομες) π.χ. Όταν δεν έχει πολλή δουλειά, appleëá ÓÂÈ ÛÙÔ ÂÍÔ ÈÎfi ÙÔ. αλλά ΔËÏÂÊÒÓËÛ ÌÔ Ì Ûˆ μόλις φτάσεις. 23
Διάκριση δευτερευουσών και κύριων προτάσεων Στον προφορικό ή τον γραπτό λόγο χρησιμοποιούμε προτάσεις που ως προς τη σχέση τους με τις άλλες προτάσεις χωρίζονται σε Î ÚÈ (ή ÓÂÍ ÚÙËÙ ) και  ÙÂÚÂ Ô Û (ή ÂÍ ÚÙËÌ Ó ): ñ K ÚÈ (ή ÓÂÍ ÚÙËÙ ) ονομάζονται οι προτάσεις εκείνες που Ô Ó ÔÏÔÎÏËÚˆ- Ì ÓÔ ÓfiËÌ και μπορούν να σταθούν μόνες τους στον λόγο, χωρίς να εξαρτώνται από άλλες π.χ. ÚÈÔ ı apple Ì ÂÎ ÚÔÌ. ÓÂ Ï ÁË ËÛ. ñ  ÙÂÚÂ Ô Û (ή ÂÍ ÚÙËÌ Ó ) ονομάζονται οι προτάσεις εκείνες που ÂÓ Ô Ó ÔÏÔÎÏËÚˆÌ ÓÔ ÓfiËÌ και γι αυτό δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους στον λόγο. Οι προτάσεις αυτές χρησιμεύουν για να συμπληρώνουν ή να προσδιορίζουν μια άλλη πρόταση ή έναν όρο της (μια λέξη της) π.χ. ŒÊ Á ÁÚ ÁÔÚ, γιατί βιαζόταν. ÂÓ ÍÂÚ ότι θα ερχόσουν κι εσύ. Ùfi Â Ó È Ô ÌfiÓÔ που μας καταλαβαίνει. Aσκήσεις* 1.13 Nα κυκλώσεις το σωστό. 1. N Ì ÂÈ ÔappleÔÈ ÛÂÈ Ì Ûˆ ÌfiÏÈ ÂÙÔÈÌ ÛÙÂ, ÒÛÙÂ Ó Úıˆ ÁÚ ÁÔÚ Ó Û apple Úˆ. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ÚÔÓÈÎ Â Ó È Ë appleúfiù ÛË:. N Ì ÂÈ ÔappleÔÈ ÛÂÈ Ì Ûˆ. ÌfiÏÈ ÂÙÔÈÌ ÛÙ Á. ÒÛÙÂ Ó Úıˆ ÁÚ ÁÔÚ. Ó Û apple Úˆ 2. AÊÔ ÂÓ ÂÈ Î ÓÂÈ ÎfiÌË fiï Ù Ì ı Ì Ù ÛÔ, ı apple Ó apple ÍÂÈ ÌfiÓÔ ÊÔ Ù ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ÚÔÓÈÎ Â Ó È Ë appleúfiù ÛË:. AÊÔ ÂÓ ÂÈ... Ù Ì ı Ì Ù ÛÔ. ı apple Ó apple ÍÂÈ Á. ÊÔ Ù ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ 3. Î Ù Ï ÂÈ ÁÈ Ù Ê Á ÙÛÈ È ÛÙÈÎ, ÂÓÒ ÂÓ appleúâappleâ, fiù Ó Ì ıâè ÙËÓ Ï ıâè. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ÚÔÓÈÎ Â Ó È Ë appleúfiù ÛË:. fiù Ó Ì ıâè ÙËÓ Ï ıâè. ÂÓÒ ÂÓ appleúâappleâ Á. ÁÈ Ù Ê Á ÙÛÈ È ÛÙÈÎ * È apple ÓÙ ÛÂÈ ÛÙÈ ÛÎ ÛÂÈ ÓÔÓÙ È ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ È Ï Ô. 24
4. Ó Ì ıâ ÁÈ ÙfiÓ, ÏÏ ÍÂ Ì Ûˆ ÁÓÒÌË, ÊÔ ÏψÛÙ ÂÓ ÙË Â Â Î ÓÂÈ Î È Î Ó Ó Î Îfi. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ÚÔÓÈÎ Â Ó È Ë appleúfiù ÛË:. Ó Ì ıâ ÁÈ ÙfiÓ. ÏÏ ÍÂ Ì Ûˆ ÁÓÒÌË Á. ÊÔ ÏψÛÙÂ... Î È Î Ó Ó Î Îfi 5. TfiÙ ÔÈ ÈÎÔ Ì ÂappleÈÙ ıëî Ó appleúôùô ÍËÌÂÚÒÛÂÈ, ÁÈ Ó ÈÊÓÈ È ÛÔ Ó ÙÔÓ Â ıúfi. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ÚÔÓÈÎ Â Ó È Ë appleúfiù ÛË:. TfiÙ ÔÈ ÈÎÔ Ì ÂappleÈÙ ıëî Ó. appleúôùô ÍËÌÂÚÒÛÂÈ Á. ÁÈ Ó ÈÊÓÈ È ÛÔ Ó ÙÔÓ Â ıúfi 6. N appleâè ÛÙÔÓ Î ÚÈÔ appleô ı ÚıÂÈ ÛÙÈ 8 Ó appleâúèì ÓÂÈ Ï ÁÔ, fiûô appleô Ó ÂappleÈÛÙÚ - ˆ. ÙËÓ appleâú Ô Ô Ù ÚÔÓÈÎ Â Ó È Ë appleúfiù ÛË:. appleô ı ÚıÂÈ ÛÙÈ 8. Ó appleâúèì ÓÂÈ Ï ÁÔ Á. fiûô appleô Ó ÂappleÈÛÙÚ ˆ 1.14 Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο χρονικό σύνδεσμο από αυτούς που δίνονται στο πλαίσιο. Ì ÚÈ Ó, ÊÔ, Û Ó, fiûô, fiù Ó, Î ıò, Î ıâ ÊÔÚ appleô, appleúèó 1. apple Ì ÁÈ ÒÓÈ, ÌfiÓÔ... Û Á Ú ÛÔ Ì ÙÔ Ûapple ÙÈ. 2. Ú ÙËÛ ÙÔ ÎÈ... ÙÔ ÚÂÈ ÛÙÒ, ı ÛÔ ÙÔ ËÙ Ûˆ. 3. Á ÈÓÂ Ó ÙË ÔËı ÛÂÈ,... ÙË ÂÈ Ó Ú ÂÙ È. 4. Ú Û ÚÎÂÙ ÒÚ,... Î Ù Ï Ô Ó ÙÈ Â Â Û Ì Â. 5.... ÂÙÔÈÌ fiìô Ó ÁÈ ÙË Ô ÏÂÈ, Ù appleëûâ ÙÔ ÙËÏ ÊˆÓÔ. 6.... Ê ÁÂÈ, ı ψ Ó ÛÔ ÌÈÏ Ûˆ ÁÈ Î ÙÈ ÛËÌ ÓÙÈÎfi. 7.... Ú ÂÈ, ÙËÓ appleè ÓÂÈ ÌÂÏ Á ÔÏ. 8.... ˆ, ÂÏapple ˆ. O ΦΙΛΟΣ MAΣ TO ΔAΣOΣ 1.15 Να γράψεις άλλα τρία δικά σου παραδείγματα για καθεμιά από τις παρακάτω κατηγορίες χρονικών προσδιορισμών. ) ÃÚÔÓÈÎ ÂappleÈÚÚ Ì Ù ñ ÁÒ... Â Ì Óˆ ÏÏÔ Â Ò, Ê Áˆ Û ÌÂÚ. 1.... 2.... 3.... 25
) ºÚ ÛÂÈ ÌÂ appleúôı ÛÂÈ appleô ËÏÒÓÔ Ó ÚfiÓÔ ñ... ÚÂ ÌÂ ÛÂ Ï ÁÔ Ó Ù appleô ÌÂ. 1.... 2.... 3.... Á) ÃÚÔÓÈÎ appleúôù ÛÂÈ ñ... ŸÙ Ó Í appleóëûâ, Î Ù Ï Â appleˆ Ù Ó Ó Î Îfi fióâèúô. 1.... 2.... 3.... 26