ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ.

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β : ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ & ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΘΕΜΑ: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Λ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ Καθηγητές: Σπουδαστής: Χαβέλος Μιλτιάδης Χρήστος ιπλ. Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ Ι. Πολύζος Τζ. Κοσµάκη. Πολυχρονόπουλος Θ. Βλαστός ΑΘΗΝΑ 2006 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενικά.....3 1.2 Πολεοδοµική εξέλιξη της Αθήνας... 4 1.3 Ιστορικά στοιχεία για το Μαρούσι..5 1.4 Χρήσεις γης. 7 1.5 Περιοχή µελέτης..8 1.6 Κυρίαρχη ιδέα 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 2.1 Σκοπός της καταγραφής 11 2.2 Από τι αποτελείται η περιοχή...11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.1 Προβλήµατα κατά µήκος της Κηφισίας....18 3.2 Παράδεισος: Περιβαλλοντικές επιπτώσεις...19 3.2.1 Το κυκλοφοριακό... 19 3.2.1.1 Η ρύπανση από τη κυκλοφορία ατµοσφαιρική ρύπανση...20 3.2.1.2 Ο θόρυβος από την κυκλοφορία ακουστική ρύπανση...23 3.2.1.3 Στάθµευση...25 3.2.2 Η αντανάκλαση..28 3.2.3 Αισθητική 3.2.3.1 Πράσινο Αδόµητες εκτάσεις.32 3.2.3.2 Η αισθητική των όψεων...34 3.2.4 Βιοκλίµα 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ 4.1 Γενικά...38 4.2 Επεµβατική πολιτική 39 4.3 Προτάσεις.39 4.3.1 Πολεοδοµικός σχεδιασµός Χρήσεις γης..39 4.3.2 Για το κυκλοφοριακό..40 4.3.3 Χώροι πρασίνου..41 4.3.4 Αισθητική 41 4.4 Agenda 21. Για την Αειφόρο ανάπτυξη Αστικό περιβάλλον: Ανάπλαση της περιοχής Παραδείσου Αµαρουσίου..39 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 2

Κεφάλαιο 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ Στην πόλη που ξεπερνά κάποιο ελάχιστο µέγεθος δηµιουργούνται µια σειρά από περιβαλλοντικά προβλήµατα. Και µόνη η συγκέντρωση πληθυσµού, όπως π.χ. γίνεται στα αστικά κέντρα, είναι σοβαρός παράγοντας ρύπανσης και άλλων οικολογικών διαταραχών. Η ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από το µέγεθος της ρύπανσης της ατµόσφαιρας, των επιφανειακών και υπόγειων νερών και του εδάφους αλλά και από την ένταση άλλων οχλήσεων που εµφανίζονται στη πόλη, όπως ο θόρυβος, η κακή ποιότητα αέρα των εσωτερικών χώρων, η ανεπαρκείς παρουσία της φύσης κλπ. Εξάλλου πολλοί διαφορετικοί παράγοντες που συντελούν στη µείωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις, όπως π.χ. η κυκλοφοριακή συµφόρηση, η ανεπάρκεια κοινόχρηστων χώρων, η εγκληµατικότητα, η αισθητική υποβάθµιση, οι κίνδυνοι από ατυχήµατα ή από φυσικές καταστροφές κλπ. συνδέονται άµεσα ή έµµεσα µε την κατάσταση του αστικού και του περιαστικού περιβάλλοντος. Αποτελεί σήµερα κοινή διαπίστωση η αναγκαιότητα ύπαρξης πολεοδοµικού σχεδιασµού για την ανάπτυξη µιας πόλης. Οι πόλεις πια πρέπει να πάψουν να δοµούνται άναρχα και απρογραµµάτιστα. Ο σεβασµός στο περιβάλλον πρέπει να αποτελεί το κύριο στόχο σε κάθε σχεδιασµό. Η κατοικία δεν είναι η µόνη λειτουργία εντός πόλης. Μια σειρά από άλλες λειτουργίες που εκφράζονται στο χώρο είναι εξ ίσου σηµαντικές µ αυτή. Εποµένως η κατοικία πρέπει να συνυπάρχει και να συσχετισθεί µε τις άλλες λειτουργίες οι οποίες και την εξυπηρετούν. 3

Σ έναν ορθολογικό πολεοδοµικό σχεδιασµό το ολοκληρωµένο σύστηµα της πόλης πρέπει να λειτουργεί έτσι ώστε η κατοικία να καταλαµβάνει το µεγαλύτερο χωρικό ποσοστό του οικιστικού δικτύου µε κατά το δυνατόν ήπια µορφή ανάπτυξης ώστε να επιτυγχάνονται οι καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. 1.2 ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Τα τελευταία χρόνια µέσα από την ανελαστική προσφορά χώρου στα κέντρα των µεγαλουπόλεων δηµιουργήθηκε µια τάση µεταφοράς δραστηριοτήτων όπως γραφεία ιδιωτικής διοίκησης, χρηµατοπιστωτικού τοµέα, ασφαλειών, διαφήµισης, µεγάλα εµπορικά κέντρα πολυεθνικών κλπ., έξω από τα κέντρα των µεγαλουπόλεων. Η κίνηση αυτή ξεκίνησε από τις ΗΠΑ (οι πόλεις των οποίων δεν είχαν και µεγάλη παράδοση στα κέντρα τους) αλλά από τη δεκαετία του 70 επεκτάθηκαν ραγδαία και στην Ευρώπη, ιδίως την Γαλλία και την Αγγλία. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οικοδοµούνται στις παρυφές του κέντρου ή και στις παρυφές της πόλης, ογκώδη και τεράστια συγκροτήµατα πολυτελών κατοικιών. Οι περιοχές αυτές συνδέονται µε σύγχρονα µέσα µεταφοράς µε το παλιό κέντρο της πόλης, οικοδοµούνται συνήθως µε µεταµοντέρνο ρυθµό και αποτελούν το ότι πιο σύγχρονο έχει να επίδειξη η σηµερινή αρχιτεκτονική. Χαρακτηριστική είναι η περιοχή της Defence στο Παρίσι, των Docklands στο Λονδίνο, του Kop van Zuid στο Ρότερνταµ κ.α. Στις περιοχές αυτές οι τιµές της γης είναι ιδιαίτερα υψηλές, λόγω της υποδοµής µε την οποία προικοδοτήθηκε, αποκλείοντας τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις, δίνοντας έτσι τον αποδοτικό χαρακτήρα που επιθυµούσαν οι χρηµατοδότες της, ένα κέντρο υψηλής ποιότητας που απευθύνεται σε πολυεθνικές εταιρίες, τράπεζες, ασφάλειες κ.α. συναφή. Ανάλογες προσπάθειες στην Αθήνα έχουν γίνει από καιρό αλλά δεδοµένου του µικρού µεγέθους των µεγάλων κεφαλαίων στη χώρα µας, δεν έχουν πάρει την έκταση που έχουν πάρει στην Ευρώπη, και µικροµονάδες εµπορικών κέντρων έχουν συγκροτηθεί στην Λ. Κηφισίας, στην Βουλιαγµένης και στον παραλιακό της Βούλας κλπ. Θα πρέπει να σηµειωθεί όµως, ότι οι πολυεθνικές επιχειρήσεις ή µεγάλες Ελληνικές µε σηµαντική συµµετοχή ξένου κεφαλαίου επιχειρούν τον τελευταίο καιρό µια παρόµοια παρέµβαση στον πολεοδοµικό χώρο, ιδρύοντας µεγάλα υπερκαταστήµατα τροφίµων 4

(Βερόπουλος, Μαρινόπουλος, ΑΒ κ.α.), ή Carrefour, ή Praktiker και µερικές ακόµη, όχι όµως ακόµη σαν µεγάλα ενιαία κέντρα εµπορίου, ιδιωτικής διοίκησης και πολυτελούς κατοικίας όπως συµβαίνει στις µεγάλες ευρωπαϊκές µητροπόλεις. Οι τάσεις όµως που διαµορφώνουν τον ευρωπαϊκό χώρο, υπάρχουν και στην Αθήνα, αλλά έχουν βρει ως τώρα µόνο νοµοθετική κατοχύρωση µε τον Νόµο 2052/92, σύµφωνα µε τον οποίο δηµιουργούνται 4 «κέντρα χωροταξικών ενοτήτων» στο Μαρούσι, το Μενίδι, το Χαϊδάρι, και το Αεροδρόµιο του Ελληνικού. Στους χώρους αυτούς στους οποίους διατίθενται καταρχήν δηµόσια γη (αεροδρόµιο στρατόπεδο κ.α.) προβλέπονται κτιριολογικά προγράµµατα τύπου Defance µε Ξενοδοχεία, πολυτελείς κατοικίες, συνεδριακά κέντρα, κτίρια ιδιωτικής και δηµόσιας διοίκησης και εµπορικά κέντρα, τα οποία θα οικοδοµηθούν µε την ιδιωτική πρωτοβουλία και τη συµβολή του δηµοσίου σε δηµόσια γη, θέσπιση υψηλού συντελεστή εκµετάλλευσης, φοροαπαλλαγές, χρηµατοδότηση και εγγύηση σε εξωτερικό δανεισµό κλπ. 1.3 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΡΟΥΣΙ Το Μαρούσι µέχρι τη δεκαετία του 1960 υπήρξε ένα από τα οµορφότερα προάστια της Αθήνας. Τα κύρια χαρακτηριστικά του ήταν η αραιή δόµηση, το πράσινο, το υγιεινό κλίµα, το υγρό τοπίο και τα διάφορα παραδοσιακά σπίτια. Η εικόνα αυτή διατηρήθηκε µέχρι το 1968 που δόθηκε η πρώτη προσαύξηση του συντελεστή δόµησης από 0,8 σε 1,12. Η αύξηση του πληθυσµού οδήγησε στην οικοδόµηση της πόλης. Χαρακτηριστικά της η άναρχη δόµηση, τα αυθαίρετα, η ανάµειξη χρήσεων γης, ο µη υπαρκτός σχεδιασµός. Το Μαρούσι όπως και σχεδόν όλες οι πόλεις της µεταπολεµικής Ελλάδος ακολούθησε πάνω κάτω την ίδια πορεία. Η αύξηση του συντελεστή δόµησης το 1970 από 1,12 σε 1,6 έδωσε την δυνατότητα ανέγερσης πολυκατοικιών κατά το πλείστον ακαλαίσθητων, χάριν του εργολαβικού κέρδους. Η πυκνότητα ανέβαινε µε γρήγορους ρυθµούς, µε συνέπεια την εξαφάνιση της «γειτονίας». Το πράσινο δίνει τη θέση του στο µπετόν, ο πεζός στα αυτοκίνητα, οι κοινωνικές συναθροίσεις στο Video και την τηλεόραση. Το 1978 ο συντελεστής µειώνεται στο 1,20. Όµως τον αµέσως επόµενο χρόνο ψηφίζεται ο Ν. 880/79 περί µεταφοράς 5

συντελεστού δόµησης που έµελλε να φέρει νέα και ίσως µεγαλύτερα δεινά στη πόλη. Το Μαρούσι υπήρξε µια από τις Πόλεις που δέχτηκαν σχεδόν αδιαµαρτύρητα χιλιάδες επιπλέον των επιτρεποµένων µε τον ισχύοντα Σ.., m2, κυρίως Γραφείων. Στην ήδη µεγάλη πυκνότητα κατοίκων προστίθεται η µεγάλη πυκνότητα Γραφείων τα οποία συγκεντρώνονται κυρίως γύρω από µεγάλους οδικούς άξονες (Λ. Κηφισίας, Αγ. Κων/νου κ.α.) και σε συγκεκριµένες περιοχές (Παράδεισος, Σωρός κ.α.) που διέθεταν την απαραίτητη υποδοµή για να τα δεχτούν. Η συγκέντρωση αυτή δεν επηρεάζει µόνο τις γειτονιές που βρίσκονται γύρω από τα Γραφεία αλλά ολόκληρη τη Πόλη. Η δεκαετία του 1980 είναι η δεκαετία του αυτοκινήτου. Το κυκλοφοριακό πρόβληµα που δηµιουργείται είναι ίσως το µεγαλύτερο από όσα αντιµετωπίσαµε µέχρι σήµερα, µε όλες φυσικά τις συνέπειές του (ρύπανση περιβάλλοντος κλπ.). Το Μαρούσι των µεγάλων πυκνοτήτων κατοικιών και Γραφείων δέχεται καθηµερινά τις επισκέψεις χιλιάδων αυτοκινήτων, κατοίκων, εργαζοµένων, επισκεπτών πελατών ενώ ταυτόχρονα διασχίζεται από διαµπερής κινήσεις µε αφετηρία ή προορισµό τους γύρω ήµους. Το υπερτοπικό οδικό δίκτυο αποδεικνύεται τελείως ανεπαρκές για να καλύψει τις σηµερινές ανάγκες. Η κυκλοφορία διαχέεται, µέσα στις περιοχές κατοικίας και εξαφανίζει τα τελευταία ίχνη της ήδη αποσυντεθειµένης γειτονιάς. Η καταστροφή της γειτονιάς, ενός χώρου όπου κατεξοχήν αναπτύσσεται η κοινωνικότητα και δηµιουργούνται σχέσεις επαφής και επικοινωνίας µέσα από τον οποίο ο κάτοικος αντλεί τη διάθεση για ζωή και δηµιουργία, προκάλεσε τη βαθµιαία αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού της πόλης. Ο κάτοικος έχοντας χάσει την έµφυτη κοινωνικότητά του έχει µετατραπεί σε αποπροσωποποιηµένο άτοµο που βιώνει καθηµερινά τη µοναξιά του. Η γειτονιά, λέξη φορτισµένη µε έντονο συναισθηµατισµό, που προϋποθέτει σχέσεις αλληλοστήριξης και συντροφικότητας έχει παραχωρήσει τη θέση της στην αποµόνωση και την µοναχική αντιµετώπιση των καθηµερινών αναγκών. Η σηµερινή πόλη µόνο αισθήµατα εχθροπάθειας δηµιουργεί στο κάτοικο ο οποίος δεν έχει καµία συµµετοχή στο πλάσιµό της και καµία σχέση µε τα διαδραµατιζόµενα σε αυτήν. Οι στερήσεις που δηµιουργεί στον άνθρωπο µια τέτοια πόλη, περιβαλλοντικές και ψυχικές, όσο και αν αυτές του έχουν γίνει συνήθεια και έχουν περάσει στη σφαίρα του 6

ασυνειδήτου του αφήνουν βαθιές πληγές που µεταφράζονται σε άρνηση προσφοράς και πρωτοβουλίας σε απόζευξη από τα δέσµια της πόλης, σε µετατροπή του από ον κατεξοχήν κοινωνικό σε ον αρνησίκοσµο και αδιάφορο. Ο ιδεολογικός αυτός αποπροσανατολισµός που έχει υποστεί ο σηµερινός άνθρωπος σχετικά µε το τρόπο ζωής του στη γειτονία και τη πόλη αποτελεί και πλέον επικίνδυνο στοιχείο καθώς και το µεγαλύτερο εµπόδιο που πρέπει να υπερπηδήσει. Αυτό που επιθυµεί σήµερα ο κάτοικος είναι να διασχίσει εύκολα και γρήγορα τη πόλη µε το αυτοκίνητό του έχοντας την αίσθηση ότι τα πάντα υποκλίνονται µπροστά στην κυριαρχία αυτού του µαγικού µέσου, να βρει χώρο έξω ακριβώς από το σπίτι του για να παρκάρει, να περάσει «ευχάριστα» τον ελεύθερο χρόνο του µπροστά στη τηλεόραση. Η ιδεολογική αυτή διαστροφή µας οδηγεί σ αυτόν τον αφύσικο τρόπο ζωής θεωρώντας τον µάλιστα και απόλυτο φυσιολογικό. Αν θέλουµε να αλλάξουµε τη πόλη πρέπει να συνειδητοποιήσουµε σύντοµα πως ζωή δεν είναι ατοµισµός, το κυνήγι του κέρδους, η κατανάλωση, το ατοµικό συµφέρον, η αποµόνωση, η τηλεόραση αλλά και η κοινωνικότητα, η δηµιουργία, η πρωτοβουλία και η δράση για το κοινό καλό. 1.4 ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ Την τελευταία δεκαετία σηµειώνεται ραγδαία αύξηση (της τάξης του 32%) στον πληθυσµό του ήµου Αµαρουσίου (ΕΣΥΕ 91). Συνέπεια της πληθυσµιακής αύξησης είναι η επέκταση του σχεδίου πόλεως για την ισόρροπη κατανοµή του πληθυσµού στην έκταση της συγκράτησης των πυκνοτήτων σε αποδεκτά όρια και την κάλυψη αναγκών σε κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους, µέσω των εισφορών σε γη από τις νέες εντάξεις. Με την επέκταση των ορίων της πόλης καθορίζονται και οι χρήσεις γης για την εξυπηρέτηση του πληθυσµού της πόλης. Η περιοχή παρουσιάζει µια µεγάλη πολυµορφία στις χρήσεις του εδάφους. Υπάρχουν εγκαταστάσεις υπερτοπικής εµβέλειας µε συνέπεια να προσελκύονται καθηµερινά τεράστιοι αριθµοί τακτικών και περιαστικών επισκεπτών από άλλα µέρη του λεκανοπεδίου. Βιοµηχανικές µονάδες, κέντρα λιανικού εµπορίου και υπηρεσιών, «πύργοι» γραφείων, πολλά ιδιωτικά σχολεία, νοσοκοµεία, πολλά και διάφορα ιδρύµατα, κέντρα ψυχαγωγίας, µια από τις µεγαλύτερες 7

Τεχνικοεπαγγελµατικές σχολές και η σηµαντικότερη αθλητική εγκατάσταση της χώρας. Η εστία πολλών από τις παραπάνω δραστηριότητες είναι η Λ. Κηφισίας που γι αυτό το λόγο έχει καθιερωθεί σαν έναν από τους πιο νευραλγικούς οικονοµικούς και λειτουργικούς άξονες έξω από το κέντρο της Αθήνας. Η περιοχή στο σύνολό της παρουσιάζει τα κλασσικά συµπτώµατα της χρόνιας απουσίας γενικής ρύθµισης των χρήσεων γης. Είναι εµφανείς παντού ο πρωταρχικός σκοπός της «αξιοποίησης» και του τελευταίου τετραγωνικού µέτρου του ιδιωτικού οικοπέδου. Αυτό σε συνδυασµό µε το παραδοσιακό καθεστώς ιδιοκτησιών στα Ελληνικά αστικά κέντρα (δηλαδή την κατάτµηση σε µικτά οικόπεδα) οδηγεί στην ελαχιστοποίηση της γης για µη κερδοσκοπικές χρήσεις. Η ασύνδετη αλληλουχία φάσεων ανάπτυξης δηλαδή η κατασκευή έργων χωρίς µακροπρόθεσµες βλέψεις περιορίζει ή εκµηδενίζει τα περιθώρια για τα επόµενα έργα, έτσι ώστε οι διαδοχικές φάσεις να µη συνιστούν αρµονικά και λειτουργικά σύνολα. Αυτό βαραίνει ιδιαίτερα την κυκλοφοριακή υποδοµή. Αλλά ακόµη και η άναρχη και ευκαιριακή ανάπτυξη έχει τις δικές της νοµοθεσίες (χωρίς τις οποίες το χάος στη χρήση γης θα ήταν ολοκληρωτικό). Οι νόµοι αυτοί είναι κυρίως οικονοµικοί και αφορούν την επιλογή θέσεων για την εγκατάσταση των διαφόρων χρήσεων. Έτσι δεν είναι τυχαία η επιλογή της Λ. Κηφισίας για χώρους εκθέσεων και πολυώροφων κτιριακών γραφείων αλλά ούτε οι ψηλότερες αξίες ακινήτων στις «ωραίες περιοχές». 1.5 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Η περιοχή Παράδεισος Αµαρουσίου (ΧΑΡΤΗΣ 1) παρουσιάζει µεγάλο ενδιαφέρον αφού αποτελείται από µια µεγάλη ποικιλία χρήσεων γης και είναι η περιοχή που παρουσιάζει τη µεγαλύτερη συγκέντρωση γραφείων ιδιωτικής διοίκησης και εµπορικών λειτουργιών στο σύνολο του Αµαρουσίου και στοιχειοθετεί µια άναρχη και αντίπολεοδοµική ανοικοδόµηση. Στη περιοχή αυτή εµφανίζονται έντονες αντιθέσεις, µε τα Γραφεία- εµπορικές επιχειρήσεις να επικρατούν στη περιοχή, αδιαφορώντας έτσι για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τη ποιότητα ζωής των ανθρώπων που διαµένουν εκεί. 8

B KTHMA Α ΕΛΦΩΤΗΣ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ - ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΧΩΡΟΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ - ΟΙΚΟΠΕ Α ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΚΤΟΣ ΣΧΕ ΙΟΥ ΗΜΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ ΕΜΠ - ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ & ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ : ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ : ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ 1:7500 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2006 ΧΑΡΤΗΣ 1 9

1.6 ΚΥΡΙΑΡΧΗ Ι ΕΑ Στόχος της εργασίας αυτής είναι να αναδειχτούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη ποιότητα ζωής του ανθρώπου από την εξέλιξη αυτή στη Λ. Κηφισίας, δηλαδή την αλόγιστη είσοδο µεγάλων όγκων κτιρίων που στεγάζουν γραφεία, τράπεζες κλπ. 10

Κεφάλαιο 2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 2.1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ Στόχος της καταγραφής είναι η παρουσίαση της υπό εξέτασης περιοχής στον αναγνώστη αυτής της εργασίας, επισηµαίνοντας τα βασικά σηµεία της αλλά και η διευκόλυνση του εντοπισµού των επιπτώσεων στο περιβάλλων που επισηµαίνονται παρακάτω. 2.2 ΑΠΟ ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ Εκ πρώτης όψεως η περιοχή χαρακτηρίζεται από µεγάλες αντιθέσεις. Συγκεκριµένα παρατηρείται µεγάλη ανάπτυξη στον τοµέα των εταιριών και επιχειρήσεων το οποίο έρχεται σε αντίθεση µε ένα άλλο µέρος της περιοχής που επικεντρώνει κατοικίες. Ο µεγαλύτερος όγκος των πολυώροφων κτιρίων βρίσκεται κατά µήκος της Κηφισίας και της Αττικής οδού. Συγκεκριµένα περικλείεται από τις οδούς : - Λ. Κηφισίας - Αττική οδός (Σταυρού Ελευσίνας) - οδός Φραγκοκλησιάς - οδός Παραδείσου. Στο κοµµάτι αυτό της περιοχής του Παραδείσου το µεγαλύτερο ποσοστό καλύπτεται από τα κτίρια γραφείων και εµπορικών λειτουργιών. Συγκεκριµένα κατά µήκος της Κηφισίας και της Αττικής οδού τα κτίρια αυτά στεγάζουν καταστήµατα λιανικού και χονδρικού εµπορίου, στο ισόγειο κυρίως για να είναι περισσότερο εµφανή σ αυτούς που κινούνται στους οδικούς άξονες 11

ε λείπουν όµως και λίγες στον αριθµό, διάσπαρτες κατοικίες, οι οποίες ξεπροβάλλουν διστακτικά από τα µεγαθήρια αυτά γυάλινα κτίρια. Αυτό φαίνεται καθαρά στις παραπάνω φωτογραφίες. Πάνω αριστερά το µεγάλο κτίριο στεγάζει ηµόσιες υπηρεσίες (ΦΑΒΕ Αθηνών, µετοχικό ταµείο κ.α.), δεξιά φαίνονται κάποια κτίρια που στεγάζουν ιδιωτικά γραφεία διοίκησης ενώ αριστερά η φωτογραφία περιλαµβάνει τα κτίρια που στεγάζουν εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Στην εικόνα αριστερά φαίνεται στο βάθος σχεδόν κρυµµένη µια πολυκατοικία η οποία είναι περικυκλωµένη από γυάλινα κτίρια τεραστίων διαστάσεων σε σύγκριση µε το µέγεθός της.. Επίσης στο κοµµάτι αυτό υπάρχουν ψυχαγωγικά κέντρα ( Πολυχώρος Village Center), εστιατόρια Fast food (Goodys) και κάποια αναψυκτήρια 12

Τέλος, κάποια, λίγα στον αριθµό, υπαίθρια parking τα οποία βέβαια δεν καλύπτουν τις ανάγκες της περιοχής, καθώς επίσης ένα υπέρ-κατάστηµα Μαρινόπουλος, µια Κλινική (Βλαστός), δύο Εκκλησίες και τέλος κάποια εργοστάσια ελαφρές βιοµηχανίες (Siemens, Kodak, Εργοστάσιο ανακύκλωσης του. Αµαρουσίου) συµπληρώνουν τη καταγραφή του κοµµατιού αυτού της περιοχής του Παραδείσου. Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι λιγοστές κατοικίες της περιοχής διαθέτουν αρκετή φύτευση γύρω τους όπως δείχνει η παρακάτω φωτογραφία. Σ ένα δεύτερο κοµµάτι της περιοχής του Παραδείσου το οποίο περικλείεται από τις οδούς: - οδός Αρτέµιδος - οδός Παραδείσου - οδός Φραγκοκλησιάς - Λ. Αµαρουσίου Χαλανδρίου Αποτελείται κυρίως από αµιγώς κατοικία και συγκεκριµένα από 5όροφες πολυκατοικίες µε αύλιο χώρο 13

αλλά και από µονώροφες και διώροφες µεγάλης ηλικίας. κατοικίες σχετικά Είναι σχετικά πυκνοκατοικηµένη περιοχή µέσου βιοτικού επιπέδου. Και εδώ χαρακτηριστικό είναι ότι στο σύνολο των κατοικιών έντονο είναι το πράσινο στοιχείο αφού υπάρχει φύτευση στο µεγαλύτερο ποσοστό των κατοικιών. Επίσης υπάρχει δηµοτικό σχολείο, που καλύπτει τις ανάγκες της περιοχής κάποια καταστήµατα λιανικού εµπορίου αλλά και µάντρες οικοδοµικών υλικών που βρίσκονται κατά µήκος της Αµαρουσίου Χαλανδρίου. Στη περιοχή αυτή βρίσκεται και ένας σηµαντικός πνεύµονας πρασίνου, το άλσος του Παραδείσου, που όπως φαίνεται είναι και παραµεληµένος. 14

Οι παραπάνω φωτογραφίες δείχνουν την όψη του άλσους από το κοµµάτι της περιοχής όπου υπάρχουν οι κατοικίες ενώ οι παρακάτω φωτογραφίες δείχνουν την όψη του άλσους αυτού από το κοµµάτι όπου βρίσκονται τα κτίρια µε τα γραφεία και τις επιχειρήσεις που καταγράψαµε παραπάνω. Και οι τέσσερις φωτογραφίες δείχνουν τη κατάσταση που βρίσκεται το άλσος Παραδείσου. Φαίνεται καθαρά ότι ο ήµος δεν έχει προσπαθήσει να προστατέψει αυτό τον πνεύµονα πρασίνου που βρίσκεται στη περιοχή. Ο χώρος αυτός χρησιµοποιείται ως χώρος parking από τους εργαζόµενους, τους κατοίκους αλλά και τους επισκέπτες της περιοχής, αλλά και ως χώρος αποθήκευσης διαφόρων υλικών. Τέλος υπάρχει µια πλατειά µε παιδική χαρά και ένας µεγάλος χώρος µε πάρα πολύ πράσινο µέσα που στεγάζει ίδρυµα γερόντων (Αδελφότης). 15

Στη περιοχή αυτή κυριαρχεί το πράσινο αφού παντού στα πεζοδρόµια υπάρχει φύτευση. Όλα τα παραπάνω στοιχεία της καταγραφής φαίνονται συνολικά στο ΧΑΡΤΗ 2α και 2β για τη καλύτερη γνωριµία του αναγνώστη µε τη περιοχή και το καλύτερο προσανατολισµό. Από τη καταγραφή που έγινε στη περιοχή είδαµε ότι υπάρχει µίξη των χρήσεων καθώς επίσης και έντονες αντιθέσεις. Παρακάτω θα γίνει µια προσπάθεια εντοπισµού των επιπτώσεων στο περιβάλλον που έχει αυτή η άναρχη δόµηση αλλά και ο µεγάλος όγκος των γυάλινων κτιρίων που βρίσκονται κατά µήκος της Λ. Κηφισίας που προήλθαν από τον περίφηµο νόµο της µεταφοράς του Σ... 16

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ B Χώροι αναψυχής - (Village center) Συνύπαρξη των κατοικιών µε τα µεγάλα κτήρια των εταιριών Σ ΤΗ ΦΩ ΕΛ Α ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ Ϋπαρξη µεγάλων κτηρίων στην περιοχή ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ - ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΧΩΡΟΙ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ - ΟΙΚΟΠΕ Α Συνύπαρξη των κατοικιών µε τα µεγάλα κτήρια των εταιριών ΗΜΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ ΕΜΠ - ΤΟΜΕΑΣ II: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ & ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Λ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ ΜΑΡΟΥΣΙΟΥ Εγκαταστάσεις χονδρικού εµπορίου και εµπορικών εκθέσεων επι της Λ. Κηφισιάς ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΘΥΛΑΚΑ ΥΠΕΡΤΟΠΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 1:4000 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2006 ΧΑΡΤΗΣ 2α 17

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ B Το άλσος στο θύλακα Α Περιοχή που ασποτελείται διόροφες και µονόροφες κατοικίες Παιδική χαρά - Πλατεία ηµοτικό σχολείο επι των οδών Καραόλη και άλσους ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ - ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Περιοχή που ασποτελείται απο γενική µε µικρά µαγαζιά που βρίσκονται στο ισόγειο Περιοχή που ασποτελείται απο αµιγώς κατοικία µε 5όροφες πολυκατοικίες ΗΜΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ ΕΜΠ - ΤΟΜΕΑΣΙΙ: ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑΣ & ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Λ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ ΑΜΑΡΟΥΣΙΟΥ KATAΓΡΑΦΗ ΘΥΛΑΚΑ ΑΜΙΓΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ 1:4000 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2006 ΧΑΡΤΗΣ 2β 18

Κεφάλαιο 3 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 3.1 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΜΗΚΟΣ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ Ο τρόπος ανάπτυξης των παρόδιων ζωνών της Λ. Κηφισίας σε συνδυασµό µε την έλλειψη οργάνωσης και έργων υποδοµής έχει δηµιουργήσει πολύ έντονα προβλήµατα περιβάλλοντος και µορφολογίας, έλλειψης κοινοχρήστων χώρων (κυκλοφορίας, στάθµευσης, κίνησης πεζών, ελευθέρων χώρων κλπ.). Τα σηµαντικότερα προβλήµατα που εύκολα κάποιος µπορεί να εντοπίσει µε µια βόλτα στη Λ. Κηφισίας και στις παρόδιες ζώνες είναι: Αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου και παρενόχληση της κυκλοφοριακής ροής της οδού λόγω των εγκατεστηµένων στον παρόδιο χώρο χρήσεων γης και των συνεχών προσβάσεων από αυτές. Έλλειψη χώρων στάθµευσης. Από το κόµβο Κατεχάκη έως το κτίριο του ΟΤΕ η στάθµευση γίνεται στις παραπλεύρους. Όπου υπάρχει συγκέντρωση υπηρεσιών ή εντονότερη εµπορική χρήση ο χώρος δεν επαρκεί και η στάθµευση γίνεται στο πεζοδρόµιο, στη νησίδα µεταξύ παραπλεύρου και Κηφισίας, καθώς και στις γειτονικές περιοχές κατοικίας. Από το Ολυµπιακό στάδιο και προς τη Κηφισιά όπου δεν υπάρχει παράπλευρος, η στάθµευση γίνεται παράνοµα στην Λ. Κηφισίας ή επιβαρύνει τις εσωτερικές περιοχές. Ανάπτυξη υψηλών ταχυτήτων στον παράπλευρο της Φιλοθέης οι οποίες δεν είναι συµβατές µε περιοχές αµιγούς κατοικίας.

Ανεπαρκής σύνδεση των δύο απέναντι πλευρών της Κηφισίας µε υπέργειες ή υπόγειες διαβάσεις πεζών. Παράνοµη κίνηση οχηµάτων προς τη Κηφισίας, στα σηµεία διακοπής των παραπλεύρων, η οποία εγκυµονεί κινδύνους ατυχηµάτων. Με εξαίρεση τις περιοχές Φιλοθέης και Ψυχικού, όπως και κάποιων τµηµάτων του ενδιάµεσου διαζώµατος, πλήρης έλλειψη δενδροφύτευσης. Αυτή γίνεται ιδιαίτερα φανερή από το κόµβο Κατεχάκη έως την Αττική οδό όπου η σύγκριση µε το Π. Ψυχικό είναι έντονη. Εγκατάσταση (παράνοµα;) χρήσεων γραφείων, ιδιωτικών υπηρεσιών κλπ. µε αποτέλεσµα την κυκλοφοριακή επιβάρυνση και την παρενόχληση της κατοικίας. 3.2 ΠΑΡΑ ΕΙΣΟΣ : Όλα τα προβλήµατα που προαναφέρθηκαν επηρεάζουν άµεσα αλλά και έµµεσα της περιοχές κατοικίας που βρίσκονται γύρω από τη Κηφισίας. Τα περισσότερα από αυτά τα προβλήµατα έχουν ως αποτέλεσµα την αλλοίωση του περιβάλλοντος. Στην ενότητα αυτή γίνεται µια προσπάθεια να επισηµανθούν οι κυριότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη περιοχή µελέτης. 3.2.1 ΤΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ Ο φόρτος κυκλοφορίας στη Λ. Κηφισίας αυξήθηκε πολύ σηµαντικά, ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία και σε ορισµένα σηµεία ξεπέρασε τη χωρητικότητά της. Βέβαια έγιναν κάποιες προσπάθειες για την αντιµετώπιση του προβλήµατος όπως η δηµιουργία ανισόπεδων κόµβων, αύξηση του µήκους της λεωφορειολωρίδας, αλλά το πρόβληµα δεν αντιµετωπίστηκε. Η αύξηση αυτή οφείλεται βέβαια άµεσα ή έµµεσα στο µέγεθος και στον τρόπο ανάπτυξης της παρόδιας ζώνης της λεωφόρου. Οφείλεται όµως και σε άλλους, γενικότερους παράγοντες, όπως στη ραγδαία αύξηση του πληθυσµού, του εµπορίου και των γραφείων στα Βόρεια προάστια του Λεκανοπεδίου, στην ανεπάρκεια επιφανειών κυκλοφορίας και συνολικής οργάνωσης του κυκλοφοριακού δικτύου της Πρωτεύουσας, στον περιορισµό της συµµετοχής των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) στο σύνολο της Πρωτεύουσας κλπ. Το κυκλοφοριακό πρόβληµα έχει ως αποτέλεσµα αρκετές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι σηµαντικότερες απ αυτές 20

είναι, η ρύπανση από τη κυκλοφορία, ο θόρυβος από τη κυκλοφορία, η στάθµευση. 3.2.1.1 Η ρύπανση από τη κυκλοφορία ατµοσφαιρική ρύπανση. Η κύρια πηγή ρύπανσης της ατµόσφαιρας είναι η καύση στερεών και υγρών καυσίµων. Οι κυριότεροι ατµοσφαιρικού ρύποι είναι τα οξείδια του άνθρακα, του αζώτου και του θείου, τα αιωρούµενα στερεά και οι υδρογονάνθρακες. Το µονοξείδιο του άνθρακα (CO) προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από ατελή καύση στους κινητήρες των αυτοκινήτων και είναι επικίνδυνος ρύπος που προκαλεί δηλητηρίαση αλλά και µακροχρόνιες παθήσεις στον άνθρωπο. Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) παράγεται απ όλα τα είδη καύσεων και η παρουσία του στον αέρα των πόλεων είναι ακίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία. Ωστόσο η µακροχρόνια συσσώρευση του στην ατµόσφαιρα συντελεί στο φαινόµενο του θερµοκηπίου το οποίο ενδέχεται να µεταβάλλει το κλίµα του πλανήτη στις επόµενες δεκαετίες. Το µονοξείδιο του αζώτου (NOx) σχηµατίζεται κυρίως στους κινητήρες των αυτοκινήτων αλλά και από άλλες καύσεις που συµβαίνουν στις πόλεις. Όταν βρεθεί στην ατµόσφαιρα οξειδώνεται και παράγεται το NO2 διοξείδιο του αζώτου το οποίο µειώνει την ορατότητα, δίνει στον αέρα των πόλεων µια χαρακτηριστική καφεκίτρινη απόχρωση και προκαλεί βλαβερές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία. Στη φωτογραφία που ακολουθεί φαίνεται αυτή η απόχρωση. Ένα άλλο σοβαρό πρόβληµα περιβαλλοντικό που συνδέεται άµεσα µε την ατµοσφαιρική ρύπανση είναι η όξινη βροχή. Πρόκειται για εµφάνιση θειικού και νιτρικού οξέος στις σταγόνες της βροχής και οφείλεται στη παρουσία διοξειδίου του θείου και οξειδίων του αζώτου στην ατµόσφαιρα. 21

Τέλος οι αέριοι υδρογονάνθρακες, το διοξείδιο του θείου και τα αιωρούµενα σωµατίδια είναι και αυτές κάποιες ουσίες που είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία αφού προκαλούν καρκινογενέσεις και άλλου είδους παθήσεις. Στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το µεγαλύτερο ποσοστό των εκποµπών µονοξειδίου του άνθρακος (CO), περίπου 69% και των οξειδίων του Αζώτου (NOx) περίπου το 63%, προέρχονται από µεταφορές. Επίσης στις µεταφορές οφείλεται και το 39% της παραγωγής υδρογονανθράκων (εκτός του µεθανίου). Η ρύπανση από τη κυκλοφορία είναι ζηµιογόνα σε δύο επίπεδα: Το πρώτο επίπεδο είναι το τοπικό. Είναι το µικροπεριβάλλον της πόλης, στο οποίο οι ρύποι παράγονται. Τα επίπεδα της ρύπανσης που αναπτύσσονται σε αυτό εξαρτώνται από την ευκολία ή δυσκολία διάχυσης των ρύπων. Ωστόσο ακόµα και αν η διάχυση είναι άµεση, χάρη στον καλό αερισµό του δρόµου από ισχυρά ρεύµατα αέρα, τα οποία µπορούν και αναπτύσσονται, όταν η σχέση του πλάτους του δρόµου, ως προς το ύψος των κτιρίων είναι ικανοποιητική, πάλι αυτοί που θα βρίσκονται κοντά στις εξατµίσεις των οχηµάτων θα εισπνέουν τους ρύπους Οι πιο ευάλωτη χρήστες είναι οι δικυκλιστές επειδή βρίσκονται στο εσωτερικό των ρευµάτων ροής της κυκλοφορίας του αέρα που παρασύρεται από αυτήν. Ακολουθούν οι πεζοί και όσοι βρίσκονται σε ισόγειες χρήσεις και στους πρώτους ορόφους. Το δεύτερο επίπεδο είναι αυτό του πλανήτη συνολικά (µακροπεριβάλλον). Οι ρύποι που διαχέονται στην ατµόσφαιρα και συγκεκριµένα τα 22

οξείδια του αζώτου, διασπούν το στρώµα του όζοντος στο ύψος της ατµόσφαιρας και έτι οι υπεριώδεις ακτινοβολίες το διαπερνούν ευκολότερα και θερµαίνουν τη γη. Επειδή οι υπέρυθρες ακτίνες που εκπέµπονται κατά τη διάρκεια της νύχτας, λόγω του µεγαλύτερου µήκους κύµατος τους εγκλωβίζονται από τα αέρια στρώµατα που περιβάλλουν τη γη, η θερµοκρασιακή ισορροπία ανατρέπεται και η απειλή µακροπρόθεσµων επιπτώσεων στη ζωή γίνεται ιδιαίτερα σοβαρή. Τα επίπεδα ρύπανσης στο εσωτερικό της πόλης ποικίλουν διότι οι παραγόµενοι ρύποι είναι ανάλογοι των µεγεθών της κυκλοφοριακής ροής. Οι συνθήκες κορεσµού, που συναντώνται κυρίως στο κέντρο είναι οι πιο δυσµενείς. Υψηλή παραγωγή ρύπων υπάρχει λοιπόν στα κέντρα των πόλεων, στα περιφερειακά κέντρα και κατά µήκος των ακτινικών αρτηριών. Φυσικά στους ρύπους αυτούς προστίθενται και οι ρύποι από τη βιοµηχανία και από τη θέρµανση των κτιρίων. Οι ρύποι αποµακρύνονται από το επίπεδο του δρόµου χάρη στα ρεύµατα του αέρα κατά ένα απολύτως περίπλοκο τρόπο. Αλλά ακόµα και σε συνθήκες απουσίας ρευµάτων, οι αέριοι ρύποι ανέρχονται ως ελαφρότεροι, λόγω της υψηλής τους θερµοκρασίας. Σε περιπτώσεις άπνοιας, όταν συµβαίνει συγχρόνως ένα θερµό στρώµα αέρα να έχει εγκλωβιστεί σε κάποιο ύψος πάνω από τη πόλη, η άνοδος των αερίων ρύπων παρεµποδίζεται και αυτοί παραµένουν στάσιµοι αυξάνοντας συνεχώς τις συγκεντρώσεις τους. Πρόκειται για το φαινόµενο της αναστροφή. Στη περίπτωση της Κηφισίας το θετικό είναι ότι ναι µεν είναι ένας οδικός άξονας µε αρκετά µεγάλο φόρτο κυκλοφορίας, από την άλλη όµως διαθέτει αρκετά µεγάλο πλάτος και έτσι καθιστά την κυκλοφορία του αέρα µέσα αρκετά εύκολη. Συνεπώς λόγω των ρευµάτων που υπάρχουν στην Λεωφόρο υπάρχει διάχυση των ρύπων όπως φαίνεται και στο παραπάνω σκίτσο. Στις ώρες αιχµής όπου οι υπηρεσίες δουλεύουν, δηλαδή τις πρωινές ώρες και της µεσηµεριανές υπάρχει ο µεγαλύτερος συνωστισµός. Επειδή στη περιοχή όπως αναφέραµε και παραπάνω παρατηρείται µεγάλη συγκέντρωση γραφείων και υπηρεσιών φυσικό και επόµενο είναι µερικοί δρόµοι, κεντρικοί, να είναι µποτιλιαρισµένοι και στα σηµεία εκείνα 23

να έχουµε τις µεγαλύτερες συγκεντρώσεις ρύπων. Τέτοιοι δρόµοι είναι δρόµοι οι οποίοι είναι σχεδιασµένοι για ήπια κυκλοφορία και τα τελευταία χρόνια λόγω της ανάπτυξης της περιοχής, κάθε άλλο παρά ήπια κυκλοφορία υπάρχει. Συγκεκριµένα η οδός Παραδείσου η οποία ξεκινάει από τη Λ. Κηφισίας και ανεβαίνει προς την Αµαρουσίου Χαλανδρίου είναι µια οδός που εξυπηρετεί µεγάλο φόρτο οχηµάτων. Μποτιλιάρισµα παρατηρείται κυρίως στη συµβολή της µε τη Κηφισίας αλλά και στη συµβολή της µε την Αµαρουσίου Χαλανδρίου. Η φραγκοκλησιάς είναι επίσης ένας δρόµος µε αυξηµένη σχετικά κυκλοφορία. Επίσης οι δρόµοι οι οποίοι βρίσκονται στο κοµµάτι όπου βρίσκονται τα µεγάλα κτίρια τις ώρες λειτουργίας τους έχουν πρόβληµα. Η στενότητα των δρόµων αυτών σε συνδυασµό µε το µεγάλο ύψος των κτιρίων και σε συνθήκες άπνοιας κάνουν τη ζωή δύσκολη των λιγοστών κατοίκων της περιοχής αλλά και των εργαζοµένων και των επισκεπτών. Συνοψίζοντας, το πρόβληµα της ατµοσφαιρικής ρύπανσης των πόλεων αποτελεί παγκοσµίως ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα και η αντιµετώπισή της παρουσιάζει µεγάλες δυσκολίες λόγω του πλήθους και της ποικιλίας των ρύπων. Πολλές και αποτελεσµατικές τεχνολογικές λύσεις έχουν δοκιµασθεί τα τελευταία χρόνια, όπως οι καταλύτες αυτοκινήτων, η αµόλυβδη βενζίνη, τα διάφορα φίλτρα στις βιοµηχανίες, τα καύσιµα µε µικρότερη περιεκτικότητα σε θείο και γενικώς η χρήση καθαρότερων τρόπων καύσης. Ωστόσο είναι φανερό ότι η τεχνολογική αντιµετώπιση δεν µπορεί να είναι επαρκής για την επίλυση του προβλήµατος, µε δεδοµένη την συνεχή αύξηση του πλήθους των αυτοκινήτων µέσα στη πόλη. Απαιτούνται παράλληλα παρεµβάσεις για την καλύτερη οργάνωση και διαχείριση της πόλης, όπως είναι π.χ. η δηµιουργία ενός ελκυστικού συστήµατος συγκοινωνίας, αλλά και περιορισµοί στις ρυπαίνουσες δραστηριότητες και στην υπερβολική χρήση των ιδιωτικών αυτοκινήτων 3.2.1.2 Ο θόρυβος από την κυκλοφορία ακουστική ρύπανση. Με τον όρο ακουστική ρύπανση εννοούµε το σύνολο των θορύβων ή ενοχλητικών ήχων που προέρχονται από συγκεκριµένες πηγές σε µια περιοχή κατοικίας και ειδικότερα µέσα και έξω από τη κατοικία. 24

Πρέπει να τονισθεί η σπουδαιότητα του προβλήµατος θόρυβος που αξίζει να σηµειωθεί ότι είναι το ίδιο σηµαντικό µε το πρόβληµα της µολύνσεως του περιβάλλοντος από τη βιοµηχανία και τα καυσαέρια. Το 20% του πληθυσµού της Ε.Ε (περίπου 80 εκ. άτοµα) εκτίθενται καθηµερινά σε ανώτερα των αποδεκτών επίπεδα θορύβου (65 db[a]) οφειλόµενου στις µεταφορές. 170 εκ. άτοµα επιπλέον εκτίθενται σε επίπεδα θορύβου που προκαλούν σοβαρή ενόχληση (µεταξύ 55 65 db[a]). Από τα παραπάνω άτοµα το 88% υπόκειται σε θόρυβο από την κυκλοφορία, το 8% σε θόρυβο από τις σιδηροδροµικές γραµµές, και το υπόλοιπο 4% από τις αεροπορικές. Ενώ οι ρύποι από τις εκποµπές των καυσαερίων, είτε τα σωµατίδια είτε οι αέριοι, έχουν επιπτώσεις µακροκλίµακας, αφού παραµένουν στο εσωτερικό του αστικού περιβάλλοντος, ο θόρυβος είναι ρύπος που γρήγορα απορροφάται και εξασθενεί. Τα αυτοκίνητα αντιστοιχούν σε µια απειρία κινούµενων σηµειακών πηγών θορύβου, ο οποίος παράγεται από τη µηχανή και από την επαφή των τροχών µε το οδόστρωµα. Ο θόρυβος της µηχανής ξεχωρίζει κυρίως από τις χαµηλές ταχύτητες. Αντίθετα ο θόρυβος από τους τροχούς είναι ο κυρίαρχος στις υψηλές. Η επιφάνεια του δρόµου είναι το πρώτο επίπεδο που παράγει και δέχεται το θόρυβο. Η Λ. Κηφισίας η οποία θεωρείται ως δρόµος ταχείας κυκλοφορίας στη σηµερινή της κατάσταση είναι σηµαντική πηγή θορύβου. Οι δρόµοι ταχείας κυκλοφορίας γενικώς φιλοξενούν µεγάλο αριθµό οχηµάτων και πολλές φορές µεγάλο ποσοστό βαρέων οχηµάτων µε αποτέλεσµα η ένταση θορύβου στη γύρω περιοχή να φτάνει σε µεγάλα ύψη. Η ένταση αυτή κυµαίνεται από 45 µέχρι 80 db[a] ανάλογα µε τη πυκνότητα της κυκλοφορίας. Αν υπολογίσουµε δηλαδή ότι σε µια µέση κατάσταση κυκλοφοριακής πυκνότητας η ένταση του θορύβου φτάνει τα 65 db[a] είναι ευνόητο ότι οι περιοχές κατοικίας που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από το δρόµο θεωρούνται απαράδεκτες από άποψη θορύβου. Η ύπαρξη ορισµένων οπτικών εµποδίων επηρεάζουν θετικά. Στη περίπτωσή µας ο κύριος θόρυβος που προέρχεται από τη Λ. Κηφισίας, που όπως προαναφέραµε είναι δρόµος ταχείας κυκλοφορίας µειώνεται δραστικά από τα κτίρια που βρίσκονται κατά µήκος της. Στο πρόβληµα της ηχορύπανσης 25

τα µεγάλα αυτά κτίρια λειτουργούν θετικά και παρεµποδίζουν το θόρυβο να φτάσει στις κατοικηµένες περιοχές. Όλη η περιοχή µε τα µεγάλα αυτά κτίρια λειτουργεί σαν µια ζώνη προστασίας. Βέβαια σ έναν σωστό πολεοδοµικό σχεδιασµό σε µια τέτοιου είδους ζώνη δεν θα έπρεπε να περιλαµβάνονται κατοικίες κάτι το οποίο εδώ δεν συµβαίνει. Ενώ δηλαδή η περιοχή µε την αµιγώς κατοικία που βρίσκεται κοντά στην Αµαρουσίου Χαλανδρίου προστατεύεται από το θόρυβο, στις κατοικίες που βρίσκονται µέσα σ αυτή παρέχεται µικρότερη προστασία. Μια άλλη πηγή θορύβου είναι η Αττική οδός η οποία είναι και αυτή δρόµος ταχείας κυκλοφορίας Βέβαια η Αττική οδός είναι ένας δρόµος συγχρόνως και ο σχεδιασµός της έχει λάβει όλες αυτές τις παραµέτρους. Έτσι ο δρόµος βρίσκεται σε ένα επίπεδο χαµηλότερο από αυτό των γειτονικών περιοχών ώστε ο θόρυβος να παρεµποδίζεται και να µην δηµιουργείται πρόβληµα. Αυτό φαίνεται στη φωτογραφία που ακολουθεί. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τη συµβολή της Αµαρουσίου Χαλανδρίου µε την Αττική οδό, στη περιοχή του Παραδείσου. 3.2.1.3 Στάθµευση Με την αύξηση του κτιριακού όγκου στην παρόδια ζώνη αυξήθηκαν και οι ανάγκες για µετακίνηση. Αυτό σηµαίνει ταυτόχρονη αύξηση των αναγκών για στάθµευση. Από τη Κατεχάκη έως και το Ολυµπιακό Στάδιο η στάθµευση γίνεται στις παραπλεύρους. Όπου υπάρχει συγκέντρωση υπηρεσιών ή εντονότερη εµπορική χρήση ο χώρος δεν επαρκεί και η στάθµευση γίνεται στο πεζοδρόµιο, στη νησίδα µεταξύ 26

παραπλεύρου και Κηφισίας, καθώς και στις γειτονικές περιοχές κατοικίας. Από το Ολυµπιακό στάδιο και πάνω, όπου δεν υπάρχει παράπλευρος, η στάθµευση γίνεται παράνοµα στη Κηφισίας ή επιβαρύνει περισσότερο τις εσωτερικές περιοχές. Αυτό συµβαίνει και στη περιοχή του Παραδείσου. Τρία στα πέντε κτίρια της παρόδιας ζώνης της Λ. Κηφισίας δεν έχουν ιδιωτικό χώρο στάθµευσης, κάτι που δηµιουργεί µεγάλα προβλήµατα στη στάθµευση των οχηµάτων των κατοίκων, των εργαζοµένων και των επισκεπτών. Από µια έρευνα που έγινε για τη κυκλοφορία το 60% των ιδιωτικών χώρων στάθµευσης διαθέτει µέχρι 5 θέσεις, το 15% διαθέτει από πέντε έως δέκα θέσεις και το 25% περισσότερες θέσεις στάθµευσης. Πολύ µεγάλο πρόβληµα σε θέσεις στάθµευσης φαίνεται να αντιµετωπίζουν κυρίως τα µεγάλα κτίρια γραφείων και τα εµπορικά κέντρα από τη Φιλοθέη έως τον ΟΤΕ. Ακόµη και στα κτίρια όπου υπάρχουν ιδιωτικοί χώροι στάθµευσης, οι διαθέσιµες θέσεις φαίνεται να µην επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών, καθώς τα συγκεκριµένα κτίρια φιλοξενούν πολυάριθµούς εργαζόµενους και επισκέπτες. Στις φωτογραφίες που ακολουθούν φαίνεται καθαρά πόσο µεγάλο είναι το πρόβληµα της στάθµευσης. Οι φωτογραφίες αυτές τραβήχτηκαν ένα πρωινό σε µια καθηµερινή όπου λειτουργούσαν όλες οι υπηρεσίες. Η αριστερή είναι από την οδό Αρτέµιδος όπου τα αυτοκίνητα είναι παρκαρισµένα ακόµα και σε διπλή σειρά ενώ η δεξιά είναι από την οδό Ρωµανού Μελωδού, µια οδός κάθετη στη Κηφισίας. Και οι δύο αυτές φωτογραφίες επιβεβαιώνουν την υπάρχουσα κατάσταση. Στη καταγραφή που έγινε στη περιοχή και αναφέρθηκα σε προηγούµενο κεφάλαιο υπάρχει και το άλσος Παραδείσου. Το πρόβληµα της στάθµευσης δεν θα µπορούσε να µην επηρεάσει 27

και το άλσος αυτό που ο. Αµαρουσίου ακόµα δεν έχει φροντίσει να προστατέψει. Μάλιστα από µια επίσκεψή µου στο ήµο πληροφορήθηκα ότι εκκρεµεί απόφαση του Συµβουλίου της Επικρατείας για αποχαρακτηρισµό του. Οι παρακάτω φωτογραφίες δείχνουν την κατάσταση του άλσους αυτού όπού οι εργαζόµενοι, οι επισκέπτες και οι κάτοικοι της περιοχής στη δυσκολία τους να βρουν µια θέση για το αυτοκίνητό τους το χρησιµοποιούν ως χώρο στάθµευσης. Το πρόβληµα της στάθµευσης που ξεκινάει από το κοµµάτι της περιοχής που βρίσκεται πλησίον της Κηφισίας που δεν µπορεί να καλύψει τις ανάγκες σε στάθµευση επεκτείνεται και στο άλλο κοµµάτι όπου υπάρχουν οι κατοικίες. 28

Έτσι και το κοµµάτι αυτό σφύζει από παρκαρισµένα αυτοκίνητα σε σηµείο που να χρησιµοποιείται και το άλσος ως χώρος στάθµευσης όπως δείχνει και η παραπάνω φωτογραφία. Παρκάρουν ακόµα και εργαζόµενοι ή επισκέπτες στο σηµείο αυτό του άλσους και περπατώντας διανύουν µια µεγάλη απόσταση µέσα από το άλσος για να καταλήξουν στα µεγάλα κτίρια µε τις υπηρεσίες. Ενδεικτικά παραθέτω και τις παρακάτω φωτογραφίες που έχουν τραβηχτεί στο κοµµάτι µε τις κατοικίες να φανεί ότι το πρόβληµα στάθµευσης µεταφέρεται από τη Κηφισίας Φαίνεται εποµένως καθαρά, πως, η εξέλιξη αυτή της περιοχής καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον. 3.2.2 Η ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΗ Στο σύνολό τους τα µεγάλα αυτά κτίρια που βρίσκονται κατά µήκος της Λ. Κηφισίας έχουν ένα κοινό στοιχείο στην αρχιτεκτονική τους. Το υλικό που χρησιµοποιήθηκε για τις όψεις τους είναι το γυαλί. Αυτό έχει τα θετικά του αλλά και τα αρνητικά του. Τα θετικά στοιχεία των γυάλινων όψεων είναι ότι µπορούν να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν µε τρόπο ώστε να συµβάλλουν στην εξοικονόµηση της ενέργειας στο εσωτερικό του κτιρίου. Η χρήση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας για το φωτισµό, τη θέρµανση, το δροσισµό και τον αερισµό συµβάλει επίσης σηµαντικά στον τελικό στόχο της εξοικονόµησης των παραδοσιακών πηγών ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Βέβαια το ενεργειακό πρόβληµα σήµερα δεν δίνει περιθώρια εκτεταµένης χρήσης του γυαλιού διότι εκθέτει τον χώρο σε υπερβολικό φως, κρύο 29

και ζέστη. Το γυαλί δίνει λύσεις όταν το εκµεταλλευτούµε σαν µέσο συλλογής της ηλιακής ενέργειας. Τα αρνητικά των γυάλινων όψεων εστιάζονται κυρίως στα θέµατα της αντανάκλασης αλλά και πολλές φορές σε θέµατα αισθητικής. Για την αισθητική όµως θα αναφερθώ σε επόµενη ενότητα. Η αντανάκλαση για τα άτοµα που περπατούν στο δρόµο, δεν αποτελεί αναγκαστικά πρόβληµα αφού µε τη γωνία που θα κοιτάξουν το κτίριο βλέπουν την αντανάκλαση του ουρανού. Τι γίνεται όµως όταν αντανακλάται ο ήλιος και τυφλώνει όχι µόνο τους περαστικούς αλλά και τους οδηγούς; Και τι γίνεται και στην περίπτωση που έχει συννεφιά και ο περαστικός βλέπει την αντανάκλαση των µαύρων σύννέφων; Παρακάτω ακολουθούν δύο φωτογραφίες. Η µια τραβήχτηκε από το πεζοδρόµιο της Λ. Κηφισίας στη περιοχή µελέτης και η άλλη µέσα από το αυτοκίνητο στη οδό Αιγιαλείας. Φαίνεται καθαρά το πρόβληµα της αντανάκλασης στους περαστικούς αλλά και στους οδηγούς. Για τα άτοµα που µένουν απέναντι από τα γυάλινα κτίρια πάλι η κατάσταση είναι µάλλον δυσάρεστη. Η αντανάκλαση του ηλίου εισβάλει στο χώρο τους και ανεβάζει τη θερµοκρασία. Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει µια τέτοια περίπτωση αντανάκλασης Αριστερά φαίνεται το γυάλινο κτίριο και δεξιά µια πολυκατοικία επί της οδού Φραγκοκλησιάς όπου δέχεται την αντανάκλαση του ηλίου πάνω στο γυάλινο κτίριο. 30

Ποια είναι η λύση του προβλήµατος της αντανάκλασης; Το µεγάλου πλάτος του δρόµου. Το µεγαλύτερο πρόβληµα στη περιοχή του Παραδείσου το αντιµετωπίζουν οι κάτοικοι των πολυκατοικιών που βρίσκονται δίπλα σ αυτά τα γυάλινα κτίρια. Στις παραπάνω φωτογραφίες φαίνεται το πρόβληµα. Βλέπουµε δηλαδή πόσο κοντά βρίσκονται οι πολυκατοικίες αυτές στα κτίρια αυτά και µάλιστα µερικές είναι και περικυκλωµένες από γυάλινα κτίρια. Έτσι το πρόβληµα της αντανάκλασης καθιστά δύσκολη τη ζωή των κατοίκων που διαµένουν σ αυτέ τις πολυκατοικίες ιδίως το καλοκαίρι όπου οι θερµοκρασίες που θα αναπτύσσονται στα διαµερίσµατά τους θα είναι αρκετά µεγάλες. Και αν υπολογίσει κανείς ότι η χώρα µας είναι µια χώρα µε πολύ µεγάλες θερµοκρασίες καταλαβαίνει κανείς το µέγεθος του προβλήµατος. Οι άνθρωποι αυτοί θα πρέπει να βρίσκονται συνεχώς µέσα στο σπίτι τους µε αναµµένα τα κλιµατιστικά. Αυτό είναι ανθυγιεινό και αντιοικονοµικό. 31

Στη παραπάνω φωτογραφία που έχει τραβηχτεί απογευµατινές ώρες φαίνεται η αντανάκλαση από το γυάλινο κτίριο σε ένα από τα µπαλκόνια της πολυκατοικίας. Οι άνθρωποι που κατοικούν στο διαµέρισµα αυτό έχουν τα πατζούρια τους κλειστά για να µην τους ενοχλεί. Το υπερβολικό φως σε συνδυασµό µε την αυξηµένη θερµοκρασία τους καλοκαιρινούς µήνες κάνουν τις συνθήκες ακόµα πιο δύσκολες. Και κατά τους χειµερινούς όµως µήνες δηµιουργείται πρόβληµα αφού λόγω του µεγάλου ύψους των κτιρίων αυτών σε συνδυασµό µε την πολύ κοντινή τους απόσταση από της κατοικίες δηµιουργεί σκιασµό µε αποτέλεσµα οι κάτοικοι να χρειάζονται περισσότερη ενέργεια για να ζεστάνουν το χώρο τους. Στη φωτογραφία, στο βάθος φαίνεται πως το µεγάλο κτίριο εµποδίζει τον ήλιο να δει τη πολυκατοικία. Ένα άλλο πρόβληµα είναι ότι µπορεί ένα γυάλινο κτίριο να αναιρέσει τον βιοκλιµατικό σχεδιασµό µιας κατοικίας που γειτονεύει. ηλαδή αν µια κατοικία έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να χρησιµοποιείται κατάλληλα η Βορινή και η νότια όψη, µε την τοποθέτηση ενός γυάλινου κτιρίου δίπλα στη κατοικία, µπορεί, µε την αντανάκλαση, να αντιστραφούν οι όροι, η Βορινή να γίνει Νότια και αντίστροφα. Το πρόβληµα αυτό ισχύει για τις κατοικίες που προϋπήρχαν των γυάλινων αυτών 32

κτιρίων και είχαν σχεδιαστεί χωρίς να λάβουν υπόψιν την ύπαρξή τους. Στις παρακάτω φωτογραφίες φαίνεται το πρόβληµα. Ενώ ο ήλιος πέφτει και λογικά οι άνθρωποι θα µπορούσαν να χρησιµοποιήσουν τα µπαλκόνια κατά τις απογευµατινές ή µεσηµεριανές ώρες γίνεται αντανάκλαση µε αποτέλεσµα να φέρνει τον ήλιο στο µπαλκόνι τους. Αυτό σηµαίνει ότι όλη την ηµέρα θα υπάρχει ήλιος στο µπαλκόνι. Η Λ. Κηφισίας µπορεί να πει κανείς ότι λόγω του µεγάλου πλάτους της δεν δηµιουργεί προβλήµατα στα διερχόµενα οχήµατα ή στα απέναντι κτίρια. 3.2.3 ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ 3.2.3.1 Πράσινο Αδόµητες Εκτάσεις. Το οργανωµένο πράσινο συγκεντρώνεται κυρίως στις περιοχές Φιλοθέης και Π. Ψυχικού, γύρω από τις εγκαταστάσεις του Ολυµπιακού Σταδίου και στο Άλσος του κτήµατος Συγγρού. Στα υπόλοιπα τµήµατα κατά µήκος της Κηφισίας και κυρίως στην Ανατολική πλευρά της Κηφισίας το πράσινο είναι ανύπαρκτο. Η πίεση για ανοικοδόµηση των κενών οικοπέδων της ευρύτερης περιοχής της Κηφισίας είναι µεγάλη, όπως αποδεικνύεται από τις πινακίδες που εµφανίζονται µέρα µε τη µέρα σε κάποια από αυτά και αναγγέλλουν την ανέγερση ενός νέου πολυώροφου κτιρίου. Η περιοχή του Παραδείσου πάσχει από έλλειψη πάρκων και άλλων διαµορφωµένων χώρων πρασίνου. εν διαθέτει ούτε ένα διαµορφωµένο πάρκο, ενώ υπάρχουν αρκετές µεµονωµένες πευκόφυτες εκτάσεις ιδιωτικές αλλά και δηµόσιες. Συγκεκριµένα υπάρχει µια παιδική χαρά στη πλατεία που 33

βρίσκεται στη περιοχή µε τις κατοικίες, η µεγάλη ιδιωτική έκταση της Αδελφότης, και το Άλσος του Παραδείσου που όπως προανέφέρα είναι ένα πευκοδάσος το οποίο βρίσκεται σε άθλια κατάσταση. Το πρόβληµα εστιάζεται κυρίως στο κοµµάτι κοντά στη Κηφισίας, αφού το κοµµάτι µε τις κατοικίες έχει αρκετό πράσινο και στις αυλές των σπιτιών αλλά και στα πεζοδρόµια όπως φαίνεται στις παρακάτω φωτογραφίες. Συγκεκριµένα κατά µήκος της Κηφισίας υπάρχει πλήρης έλλειψη δενδροφύτευσης αφού τα κτίρια εκµεταλλεύτηκαν µέχρι και το τελευταίο τετραγωνικό µέτρο που τους επιτρεπόταν αδιαφορώντας για την αισθητική και για το περιβάλλον. Το ίδιο συµβαίνει όµως και στη πίσω πλευρά αφού όπου υπάρχει τέτοιου είδους κτίριο δεν υπάρχει ίχνος πρασίνου. Αντίθετα οι πολυκατοικίες που βρίσκονται στη περιοχή έχουν ικανοποιητική φύτευση στην αυλή τους. Στην αριστερή φωτογραφία φαίνεται η πλήρης έλλειψη της δενδροφύτευσης κατά µήκος της Λ. Κηφισίας ενώ δεξιά φαίνεται ένα κτίριο µε κατοικίες που έχει αρκετή φύτευση στην αυλή του 34

Είναι φανερή, συνεπώς, η υποβάθµιση του περιβάλλοντος για την οποία δεν νοιάζεται κανείς όταν συντρέχουν κερδοσκοπικοί λόγοι. 3.2.3.2 Η αισθητική των όψεων Όψη: Το µέρος ενός πράγµατος που βλέπουµε, η επιφάνειά του, η µορφή του, η εξωτερική εµφάνιση. Η επιλογή της διαµόρφωσης της όψης αποτελεί έντονο προβληµατισµό για την σύνθεση κάθε αρχιτέκτονα. Στη κοινωνία του φαίνεσθε όπου ζούµε, η πρόσοψη ενός κτιρίου πολλές φορές διαδραµατίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο προσδιορισµό της αξίας, της αισθητικής ακόµα και της αρχιτεκτονικής αυτού. Σηµασία της όψης στα κτίρια: Η πρόσοψη είναι ιδιαίτερα σηµαντική διότι, Είναι η πρώτη εντύπωση που έχουµε από ένα κτίριο, η πρώτη εικόνα, αυτό που βλέπουν όλοι Συνθέτει την εικόνα της πόλης Αποτελεί αισθητικό στοιχείο Εκφράζει τη προσωπικότητα του κτιρίου, το ύφος του, (συνήθως εκφράζει αν είναι δηµοσίας ή ιδιωτικής χρήσης), είναι η ταυτότητά του, το πρόσωπό του. Έχει τη δυνατότητα να προβάλει ή να αποκρύψει το περιεχόµενο του κτιρίου Συµβάλει στη ψυχολογία του χρήστη Ανάλογα µε τη διαµόρφωση της όψης επιτρέπεται ή όχι το φως να µπει στο κτίριο (πολλά ή λίγα ανοίγµατα χρήση γυαλιού), καθιστά το κτίριο ευήλιο. 35

Ανάλογα µε τη διαµόρφωση της όψης επιτρέπεται ή όχι ο αέρας να µπει στο κτίριο (πολλά / λίγα ανοίγµατα) καθιστά το κτίριο ευάερο. Προστατεύει τους εσωτερικούς χώρους από τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Το σύνολο των µεγάλων κτιρίων που βρίσκονται στη περιοχή µελέτης χρησιµοποιούν όπως ανέφερα και παραπάνω το γυαλί. Το βέβαιο είναι ότι έχουν τη δική τους προσωπικότητα και ταυτότητα, αφού βλέποντάς τα κάποιος ξεχωρίζει αµέσως ότι πρόκειται για κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες, γραφεία κλπ. Ξεχωρίζουν σε ένα οικιστικό σύνολο λόγω της ιδιοµορφίας τους, λόγω του µεγέθους, της ενιαίας επιφάνειας. Μπαίνει όµως το ερώτηµα, «πώς εντάσσεται αυτή η σύνθεση στο περιβάλλον;» Τα κτίρια που χρησιµοποιούν στις όψεις τους γυαλί έχουν πλεονεκτήµατα, αλλά και πολλά µειονεκτήµατα. Τα πλεονεκτήµατα που έχουν αφορούν κατά κύριο λόγο τα ίδια τα κτίρια και αυτούς που βρίσκονται µέσα σ αυτά. Μερικά από αυτά είναι, Αποβάλλεται το αίσθηµα του κλειστού που συναντούµε στα παλαιότερα κτίρια µε περιορισµό, φως και θέα. Με το γυαλί τα όρια εσωτερικού και εξωτερικού χώρου δεν καθορίζονται σαφώς διότι ο ένας χώρος εισχωρεί στον άλλον. Το γυαλί λύνει τα προβλήµατα προκατασκευής και τυποποίησης που υπάρχουν στην εποχή αυτή για άλλα υλικά. Υπάρχει µια τάση εξαφάνισης των τυφλών σηµείων του κτιρίου ώστε να έχει όσο το δυνατόν περισσότερο φως. Το γυαλί είναι σχετικά µε άλλα οικοδοµικά υλικά ελαφρύ. Επιτυγχάνεται ο αντικατοπτρισµός του περιβάλλοντος στις γυάλινες επιφάνειες και η αντανάκλαση γειτονικών κτιρίων διαφόρων αρχιτεκτονικών τάσεων που αποτελεί µέσω σύνδεσης αυτής σε µια οµάδα. Βέβαια αυτό το τελευταίο δεν ισχύει για την περίπτωση στη Κηφισίας αφού το µόνο που έχει να επιδείξει από το περιβάλλον είναι τα γειτονικά κτίρια του ίδιου στυλ. εν έχει να επιδείξει κάποιο αρχιτεκτόνηµα. Πολλά είναι όµως και τα µειονεκτήµατα. Όπως: 36

Οι τελείως λείες και χωρίς καµιά πλαστική έξαρση επιφάνειες κάνουν το κτίριο πολύ λιτό και δηµιουργούν ψυχρή και ουδέτερη εντύπωση. Η όψη είναι σαν ένα δέρµα τεντωµένο. Παρατηρείται κυβική διαµόρφωση των όγκων, γεωµετρική ζωηρότητα, των γραµµών και απουσία φωτοσκιάσεων. εν έχουµε πια την αντίθεση συµπαγούς διαφανούς που υποστηρίζει ο LE CORBUSIER. Είναι η αρχιτεκτονική της επιδερµίδας όπως την ονοµάζει ο Μιχελής. Ο αντικατοπτρισµός όταν αντανακλάται οι ηλιακές ακτίνες είναι εκτυφλωτικές για τα γύρω κτίρια, ιδίως σε χώρες µε µεγάλη ηλιοφάνεια. Το θέµα αναλύθηκε παραπάνω. Επίσης οι άνθρωποι που ζουν απέναντι, ζουν µε ένα µόνιµο καθρέπτη που τους αναγκάζει να βλέπουν συνεχώς το είδωλό τους και προφανώς να νιώθουν άβολα όταν αποφασίσουν να κάτσουν στο µπαλκόνι τους. Παρακάτω φαίνεται ένα κτίριο τέτοιο που βρίσκεται στη περιοχή. Φαίνεται το καθρέπτισµα της πολυκατοικίας που βρίσκεται απέναντί του. Αισθητικά το κτίριο αυτό δεν έχει να επιδείξει τίποτα το ιδιαίτερο εκτός από την επιβλητικότητά του που και αυτό κάθε άλλο παρά θετικό είναι. Μαζί του κουβαλάει όλα τα αρνητικά στοιχεία που έχουµε αναφέρει έως τώρα και τις επιπτώσεις του στο περιβάλλον, είτε αυτές έχουν να κάνουν µε την αισθητική του και την ένταξή του στο περιβάλλον, είτε τα προβλήµατα που δηµιουργεί στους κατοίκους, και όχι µόνο, 37

της περιοχής. υστυχώς και αυτό µαζί µε όλα τα υπόλοιπα κτίρια του ίδιου στυλ συµβάλλουν στην υποβάθµιση του περιβάλλοντος. 3.2.4 ΒΙΟΚΛΙΜΑ Στο µικροπεριβάλλον ενδεχοµένως αναµένεται αύξηση του ξηροθερµικού δείκτη και αύξηση της διάρκειας και έντασης της ξηροθερµικής περιόδου σε καθαρά θεωρητικά επίπεδα. Τούτο αναµένεται από την αύξηση της θερµοκρασίας γραµµικά κατά µήκος της Λ. Κηφισίας αλλά και άλλων οδών της περιοχής από την θερµική ενέργεια των κινητήρων των αυτοκινήτων και από την αποδιδόµενη θερµότητα από την επιφάνεια της ασφάλτου. Επίσης η γραµµική αύξηση του CO2 θα έχει ενδεχόµενα κάποια θεωρητική επίπτωση. Όσον αφορά το µικροκλίµα της περιοχής και εκεί υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις από τον συνδυασµό της αυξηµένης κυκλοφορίας, του τρόπου δόµησης της περιοχής αλλά και από τα υλικά που χρησιµοποιούνται στις όψεις των κτιρίων. Με την αυξηµένη κυκλοφορία επί της Λ. Κηφισίας αλλά και στους δρόµους µέσα στη περιοχή οι οποίοι ασφυκτιούν υπάρχει ταυτόχρονη αύξηση της θερµοκρασίας από την ενέργεια των κινητήρων των αυτοκινήτων. Η πυκνή δόµηση και ιδίως όταν αυτή δεν είναι διατεταγµένη µε συνεχής και ευθύγραµµους δρόµους (δόµηση εν σειρά) αλλά κόπτονται από κτίρια, όπως συµβαίνει στη περιοχή µας όπου η δόµηση είναι άναρχη, εµποδίζει τη κίνηση του αέρα µέσω των δρόµων και δηµιουργεί άσχηµες συνθήκες αερισµού και δροσισµού µε αποτέλεσµα να είναι ανεπαρκής η ψύξη των κτιρίων. Επίσης η προσπίπτουσα ακτινοβολία στα µεγάλα αυτά γυάλινα κτίρια αντανακλάται σε γειτονικές επιφάνειες αλλά και στο δρόµο. Αυτό σηµαίνει ότι ανύψωση της επιφανειακής θερµοκρασίας µε ανταλλαγή θερµότητας µε το περιβάλλον. Βλέπουµε λοιπόν ότι υπάρχει µια µεταβολή στο µικροκλίµα της περιοχής η οποία οφείλεται στους παράγοντες που ανέφερα παραπάνω. Τους καλοκαιρινούς µήνες όπου η θερµοκρασία του περιβάλλοντος είναι µεγάλη, οι άνεµοι ασθενείς και υπάρχει άπνοια η κατάσταση στη περιοχή είναι αφόρητη. 38