Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΔΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΔΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. - Η προετοιμασία του υπόδουλου ελληνισμού για τον αγώνα της εθνικής ανεξαρτησίας από τα μέσα του 18ου αι. έως τις αρχές του 19ου αι.: Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, οι Κλέφτες και οι Αρματολοί, η Φιλική Εταιρεία. - Η έναρξη του Αγώνα στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες και η συμβολή του στην εδραίωση της Επανάστασης στη νότια Ελλάδα. http://senario1821.weebly.com/ Διαγωνισμός μαθησιακών εισηγήσεων με την ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε. στη μαθησιακή διαδικασία 2013-14

Γενική περιγραφή Σχολείο: Γυμνάσιο Πετράκη Κυπριανού Τμήμα: Γ5 Αρ. μαθητών:23 Όνομα εκπαιδευτικού:κωστανάσιου Δήμητρα Μάθημα / Ενότητα: Ιστορία/ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΔΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ.

Εισαγωγή Στόχος της εν λόγω εργασίας ήταν να αντιληφθούν οι μαθητές ότι το σχολικό εγχειρίδιο δεν αποτελεί τη μοναδική πηγή γνώσης αλλά να μάθουν να αναζητούν τη γνώση συμμετέχοντας ενεργά. Εφαρμόσαμε την ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας, οι μαθητές ανέλαβαν πρωτοβουλίες στην ομάδα και επεξεργάστηκαν κριτικά τις πηγές. Έμαθαν να συνθέτουν δικά τους κείμενα και να αποφεύγουν την απλή παράθεση γνώσεων.

Οι μαθητές εξοικειώθηκαν με τη χρήση Η/Υ και τη μεθοδευμένη χρήση του διαδικτύου στη μαθησιακή διαδικασία. Δεν ακολουθήσαμε τη συνηθισμένη διδακτική πορεία αλλά οι μαθητές έγιναν ερευνητές και αναζήτησαν τη γνώση μέσα από τη διερεύνηση πηγών στο διαδίκτυο, που είναι και η αγαπημένη τους ασχολία.

Σχεδιασμός της μαθησιακής εισήγησης Οι μαθητές αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και ρόλους στην ομάδα τους συμμετέχοντας ενεργά στην απόκτηση της γνώσης, ενώ ο ρόλος του διδάσκοντα είναι διακριτικά καθοδηγητικός και συμβουλευτικός. Για την υλοποίηση μιας τέτοιου τύπου διδασκαλίας με ΤΠΕ ο διδάσκων οφείλει να είναι εξοικειωμένος με τις νέες τεχνολογίες και την ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας. Οι μαθητές είναι απαραίτητο να είναι εξοικειωμένοι με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο αλλά και την χρήση του επεξεργαστή κειμένου.

ΣΤΟΧΟΙ Γενικός σκοπός της ιστορίας είναι η ανάπτυξη της κριτικής ιστορικής σκέψης και η διαμόρφωση της ιστορικής συνείδησης. Συνοπτικά οι στόχοι είναι: Οι μαθητές: 1. Να κατανοούν τους όρους / έννοιες κλειδιά: Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Κλέφτες και Αρματολοί, κλεφτοπόλεμος, Φιλική Εταιρεία, Ηγεμονίες, Ιερός Λόχος, αντιπερισπασμός. 2. Να εκτιμούν τη συμβολή των διαφωτιστών στην πνευματική και εθνική αφύπνιση των υπόδουλων Ελλήνων 3. Να γνωρίζουν τον σκοπό, τον τρόπο λειτουργίας και τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας καθώς και τη σχέση της με την Κύπρο.

4. Να εκτιμούν τη συμβολή των Φιλικών στην προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. 5. Να γνωρίζουν χαρακτηριστικά στοιχεία από τον τρόπο ζωής και δράσης των κλεφταρματολών και να εκτιμούν τη συμβολή τους στον ένοπλο Αγώνα του 1821. 6. Να γνωρίζουν και να αξιολογούν την επιλογή του Υψηλάντη για έναρξη του Αγώνα στις παραδουνάβιες ηγεμονίες της Μολδοβλαχίας καθώς και τους λόγους που οδήγησαν στην αποτυχία. 7. Να αξιολογούν τη συμβολή της Επανάστασης της Μολδοβλαχίας στην εδραίωση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Οι στόχοι αναλυτικά: Senario1821.weebly.com

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Επεξεργαστής Κειμένου (Microsoft Word) Πρόγραμμα Παρουσίασης Διαφανειών (Microsoft PowerPoint) Φυλλομετρητής διαδικτύου (Firefox, Chrome) Μηχανή Αναζήτησης (Google - http://www.google.gr) Η Ελληνική Wikipedia (http://el.wikipedia.org) Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα (http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/index.html) διαδικτυακές διευθύνσεις που αναφέρονται στα φύλλα εργασίας, π.χ http://users.sch.gr/ipap/ellinikos% 20Politismos/xartes/Ipsilantis.htm, http://www.fhw.gr/chronos/12/gr/index.html Σχολικό εγχειρίδιο Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ Γυμνασίου Φύλλα Εργασίας

ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Απαιτούμενη υλικοτεχνική Υποδομή Το σχολικό εργαστήριο και βιντεοπροβολέας στην αίθουσα διδασκαλίας για την παρουσίαση των τελικών εργασιών.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΑΞΗΣ Οι μαθητές εργάστηκαν στο Εργαστήριο Πληροφορικής, όπου αναζήτησαν τις πληροφορίες που τους ζητήθηκαν στα φύλλα εργασίας και συνέθεσαν τις εργασίες τους. Για τον λόγο αυτό χρειάστηκαν επεξεργαστή κειμένου και διαδίκτυο. Εκεί οι μαθητές συγκρότησαν 6 ομάδες (για τμήμα 23 μαθητών). Η κάθε ομάδα αποτελούνταν από 4 μαθητές / μαθήτριες (1 ομάδα συγκροτήθηκε από 3 μαθητές) και οι ρόλοι τους εναλλάσσονταν μέσα στην ομάδα. Ο ένας χειριζόταν τον υπολογιστή, άλλος κρατούσε σημειώσεις, άλλος ήταν παρουσιαστής και άλλος συντονιστής. Η κάθε ομάδα είχε ως έργο, την αναζήτηση και τον έλεγχο των πληροφοριών στο διαδίκτυο, τη συνεργασία των μαθητών για την καταγραφή σημειώσεων, τη σύνθεση και συγγραφή κειμένων, πράγμα που προϋπέθετε την συζήτηση και την διαπραγμάτευση του θέματος από τα μέλη της κάθε ομάδας. Ο κάθε μαθητής ανατροφοδοτούνταν από τους υπόλοιπους της ομάδας του.

Στις ομάδες μοιράστηκαν διαφορετικά φύλλα εργασίας. Το σενάριο περιελάμβανε 6 φύλλα εργασίας (ένα για κάθε ομάδα). Τα φύλλα εργασίας αναρτήθηκαν σε ιστολόγιο, που δημιουργήθηκε για διευκόλυνση της διδασκαλίας. Η ανάρτηση των εργασιών των μαθητών στο ιστολόγιο βοήθησε ώστε οι μαθητές να έχουν πρόσβαση στην ύλη του μαθήματος οποιαδήποτε στιγμή. Αρχικά οι μαθητές ενημερώθηκαν για την διαδικασία, τους δόθηκαν οι απαραίτητες διευκρινήσεις και επισημάνθηκαν τα σημεία που έπρεπε να προσέξουν.

Εφαρμογή της μαθησιακής εισήγησης Αφόρμηση Οι μαθητές παρακολούθησαν ένα βίντεο με το Θούριο. Μετά από συζήτηση μαζί τους προέκυψε ότι πρόκειται για πατριωτικό ύμνο που τον έγραψε ο Ρήγας το 1797 με στόχο να ξεσηκώσει τους Έλληνες. Αναφερθήκαμε επιγραμματικά στο όραμα του Ρήγα και συνδέσαμε το έργο με το ιδεολογικό κλίμα της εποχής. (Ήδη οι μαθητές είχαν διδαχθεί το Θούριο στο μάθημα της Λογοτεχνίας). Εισαγάγαμε τους μαθητές στην νέα ύλη ανακοινώνοντας το θέμα και τους στόχους.

ΟΜΑΔΑ Α Ερωτήσεις: ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Να μελετήσετε την Πηγή 4. Με τι συνδέει την "εθνική αποκατάσταση των Ελλήνων" ο Ανώνυμος της Ελληνικής Νομαρχίας; Απάντηση: Ο Ανώνυμος συγγραφέας της Ελληνικής Νομαρχίας συνδέει την εθνική αποκατάσταση των Ελλήνων με τη μόρφωση του γένους. Το γένος έχει προοδεύσει στα μαθήματα. Υπάρχει μεγάλη διαφορά στην Ελλάδα σήμερα σε σχέση με το παρελθόν. Τα σχολεία πληθαίνουν, δεν υπάρχει πόλη που να μην έχει δυο και τρία σχολεία, ενώ η Λογική και η Φυσική άνοιξαν τα μάτια των περισσότερων. 2. Να δημιουργήσετε ένα powerpoint στο οποίο θα εξηγήσετε την έννοια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και θα αναφέρετε τους κυριότερους εκπροσώπους του. (εικόνες google) http://senario1821.weebly.com/omicronmualphadeltaalpha-alpha.html

ΟΜΑΔΑ Β 1. Να μελετήσετε τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη της γαλλικής επανάστασης και να αναζητήσετε επιδράσεις στις πολιτικές απόψεις του Ρήγα, όπως αυτές διατυπώνονται παρακάτω: Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) - Τα Δίκαια του Ανθρώπου. Άρθρον 1. Ο σκοπός όπου απ 'αρχής κόσμου οι άνθρωποι συμμαζώχτηκαν από τα δάση την πρώτη φορά, δια να κατοικήσουν όλοι μαζί κτίζοντας χώρες και πόλεις, ήταν για να αλληλοβοηθιούνται και να ζούνε ευτυχισμένοι, και όχι να αλληλοτρώγονται ή να ρουφά το αίμα τους ένας. Τότε έκαμαν βασιλέα για να αγρυπνεί για τα συμφέροντά τους, για να είναι βέβαιοι στην απόλαυση των φυσικών δικαίων, τα όποια δεν έχει την άδεια να τους τα αφαιρέσει κανένας επί της γης. Άρθρον 2. Αυτά τα φυσικά δίκαια είναι: πρώτον το να είμαστε όλοι ίσοι και όχι ο ένας ανώτερος από τον άλλο δεύτερο να είμαστε ελεύθεροι, και όχι ο ένας σκλάβος του άλλου τρίτο να είμαστε σίγουροι στη ζωή μας και κανένας να μη μπορεί να μας την πάρει άδικα και κατά τη φαντασία του και τέταρτον την περιουσία που κατέχουμε κανένας να μη μπορεί να μας την αγγίξει, αλλά να είναι δική μας και των κληρονόμων μας. Άρθρον 3. Όλοι οι άνθρωποι, Χριστιανοί και Τούρκοι, κατά φυσικό λόγο είναι ίσοι. Όταν φταίξει κάποιος, οποιασδήποτε θρησκείας και αν είναι, οποιασδήποτε κατάστασης, ο νόμος είναι ο αυτός για το πταίσμα και αμετάβλητος ήτοι δεν τιμωρείται ο πλούσιος λιγότερο και ο πτωχός περισσότερο για το αυτό σφάλμα, άλλα ίσια ίσια.

Απάντηση: Ο Ρήγας Φεραίος στα τρία άρθρα του τονίζει τα φυσικά δικαιώματα του κάθε ανθρώπου. Στο πρώτο άρθρο του τονίζει τα φυσικά δικαιώματα των ανθρώπων στη ζωή, το ότι πρέπει να αλληλοβοηθούνται αντί να σκοτώνονται μεταξύ τους. Επίσης μιλά για τη δημιουργία κράτους και βασιλέα, ο οποίος θα ήταν υπεύθυνος για την λήψη αποφάσεων και για να είναι δίκαιοι ότι αυτός θα αγρυπνήσει για να απολαύσουν τα φυσικά τους δίκαια χωρίς να υπάρξει κανένας ο οποίος θα τους τα στερήσει. Στο δεύτερο άρθρο ο Ρήγας τονίζει ότι όλοι είμαστε ίσοι και ελεύθεροι. Επίσης επισημάνει ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να μας στερήσει το δικαίωμα της ζωής και ότι η περιουσία μας είναι μόνο δική μας και των κληρονόμων μας. Στο τρίτο άρθρο επισημαίνεται η ανεξιθρησκία αλλά και η ισότητα μεταξύ των θρησκειών αλλά και των φυλών. Επιπρόσθετα λέει ότι η τιμωρία ενός φτωχού θα πρέπει να είναι ίση με αυτή του πλουσίου. Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι ο Ρήγας Φεραίος μιλά πρώτα για τα φυσικά δικαιώματα των ανθρώπων, τα οποία αναφέρονται και στη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη. Αυτά είναι η ισότητα στη ζωή, το δικαίωμα της περιουσίας του καθενός, δηλαδή ότι η περιουσία κάποιου ανήκει μόνο σε αυτόν και στους κληρονόμους του. Επίσης, σκοπός κάθε πολιτικής ένωσης είναι η διατήρηση των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Σε αυτά τα άρθρα, επομένως, βλέπουμε τις ιδέες του Διαφωτισμού.

2. Να μελετήσετε τη ζωή του Ιωάννη Καρατζά και γράψετε ένα σύντομο σημείωμα για τη σχέση του με το Νεοελληνικό Διαφωτισμό. Απάντηση: Ο Ιωάννης Καρατζάς, ο οποίος ήταν λόγιος, γεννήθηκε στη Λευκωσία το 1767. Δεν είναι γνωστό πότε έφυγε από την Κύπρο, πού πήγε και τι έκανε, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1790 οπότε και παρουσιάστηκε στο ιστορικό προσκήνιο, εγκατεστημένος στην Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, εργαζόμενος ως νεωκόρος της εκεί ελληνικής εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και ασχολούμενος ταυτόχρονα με εκδόσεις έργων σχετικών προς αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Ο Καρατζάς θεωρείται ένας από τους λίγους συνεχιστές του διαφωτισμού ο οποίος αποτέλεσε ισχυρό υπόβαθρο για την Ελληνική Επανάσταση. Δεν είναι γνωστό το πώς συνδέθηκε με τον Ρήγα Φεραίο, διαλαλητή της εξέγερσης των Ελλήνων. Όταν οι αυστριακοί συνέλαβαν τον Ρήγα μαζί με τον Καρατζά και ακόμα 16 συνεργάτες τους, ο Καρατζάς αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμιξη με επαναστατικές δραστηριότητες.

ΟΜΑΔΑ Γ Ερωτήσεις: 1. Αφού μελετήσετε την πηγή να κάνετε άσκηση σε σχήμα άστρου τοποθετώντας στο κέντρο τη φράση Φιλική Εταιρεία. 2. Να μελετήσετε το βίο του αρχιεπισκόπου Κυπριανού και να αναφερθείτε στη σχέση του με τη φιλική εταιρεία. 3. Α. ω5ω32ωο3η 3 2η7ηβ8α Β. Φιλική εταιρεία

Απάντηση στο 1ο ερώτημα:

Απάντηση στο 2ο ερώτημα: Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός γεννήθηκε το 1756 στο χωριό Στρόβολος στη Λευκωσία. Σε μικρή ηλικία μπήκε στο μοναστήρι του Μαχαιρά. Χειροτονήθηκε ιερομόναχος στη Μολδοβλαχία και παρέμεινε εκεί 19 χρόνια. Το 1810 χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Δεν ξέρουμε πότε μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και από ποιον. Ο Υψηλάντης ήρθε σε επαφή με τον Αρχιεπίσκοπο με ένα συνεργάτη του στέλνοντας το συνθηματικό μήνυμα ότι «η έναρξη σχολείου εγγίζει» υπονοώντας τον επικείμενο ξεσηκωμό. Στις αποφάσεις της Φιλικής Εταιρείας ήταν η Κύπρος να μην αναλάβει ένοπλο αγώνα λόγω της γεωγραφικής της θέσης αλλά να προσφέρει υλική βοήθεια και κάλεσε τον Αρχιεπίσκοπο να διαφυλάξει το ποίμνιό του. Μετά την έναρξη της επανάστασης εκδόθηκε Σουλτανικό διάταγμα για τον αφοπλισμό των χριστιανών της Κύπρου. Ο Αρχιεπίσκοπος με εγκύκλιο (που θυμίζει τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε ) καλούσε τους Έλληνες να υπακούσουν και να παραμείνουν ήρεμοι. Παρά τις προσπάθειες του Αρχιεπισκόπου να διαφυλάξει την ειρήνη στο νησί οι Τούρκοι ήταν αποφασισμένοι να προχωρήσουν σε ενέργειες εκφοβισμού. Την 9η Ιουλίου 1821 άρχισε η σύλληψη και εκτέλεση επισκόπων. Από τα πρώτα θύματα ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός.

ΟΜΑΔΑ Δ Ερωτήσεις : 1. Να αναζητήσετε τους όρους: Κλέφτης και Αρματολός στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα Απάντηση: Κλέφτης: μέλος ανυπότακτων ομάδων, που κατά την Τουρκοκρατία είχαν καταφύγει στα βουνά, κυρίως του Ολύμπου και της Πίνδου, ζούσαν από επιδρομές και ληστείες και αποτέλεσαν τα σώματα αντίστασης εναντίον των τουρκικών αυθαιρεσιών. Αρματολός: Έλληνας οπλοφόρος, μέλος άτακτου στρατιωτικού σώματος, που κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αναλάμβανε τη φύλαξη ορισμένης περιοχής από τους ληστές: Οι αρματολοί και οι κλέφτες αποτέλεσαν το στρατό της επανάστασης του 21.

2. Να μελετήσετε τα παρακάτω κλέφτικα τραγούδια: Ένας αητός περήφανος, κλέφτικη ζωή, μαύρη ζωή που κάνουμε εμείς οι μαύροι κλέφτες Εδώ μπορείτε ακούσετε το Δημοτικό Τραγούδι: Μάνα μου τα κλεφτόπουλα Υποθέστε ότι είστε ένα κλεφτόπουλο. Να περιγράψετε τη ζωή σας αντλώντας πληροφορίες από τα τραγούδια που μελετήσατε. Απάντηση: Οι συνθήκες ζωής στα βουνά είναι πολύ δύσκολες και πικρές. Όλη τη μέρα είμαι στον πόλεμο και την νύχτα καραούλι. Κάνει πολύ κρύο, δεν έχουμε πολύ ψωμί και ρούχα για όλους. Ποτέ δεν χορτάσαμε ύπνο εδώ στα άγρια βουνά. Μας λείπει η οικογένειά μας, η παλιά ζωή μας. Είμαι δώδεκα χρόνια εδώ στα βουνά. Δεν μου απέμεινε πολύ αντοχή αλλά θα αντέξω. Για έναν ιερό σκοπό, για την πατρίδα μου που με χρειάζεται το κάνω αυτό.

3. Να συγκρίνετε την παρακάτω ιστορική μαρτυρία του Φωτάκου για τη μάχη στα Δερβενάκια με το δημοτικό τραγούδι "Του Δράμαλη". Πόσο πιστό στα πραγματικά γεγονότα είναι το δημοτικό τραγούδι; Ως προς τι διαφοροποιείται από αυτά και γιατί; «Αξίζει να αναφερθούν μερικές φράσεις του Φωτάκου χαρακτηριστικές της πρώτης αυτής καταστροφής των Τούρκων μέσα στο στενό του Δερβενακίου:. [...] Εκεί, σύμφωνα με τις μαρτυρίες όλων των απομνημονευματογράφων, έγινε κυριολεκτικά σφαγή των Τούρκων που βρίσκονταν ανάμεσα στα πυρά Κολοκοτρώνη προς Δ [υσμάς] και του Νικηταρά και των άλλων προς Α [νατολάς].η πανωλεθρία αυτή κράτησε και πέρα από τη δύση του ηλίου. Εκεί, κατά τον Φωτάκο, "έγινεν ο μεγαλύτερος σκοτωμός. Ο τουφεκισμός εδιήρκεσεν μιαν ήμισυ ώραν, και επειδή ενύκτωσεν και δεν έβλεπαν πλέον, έριχναν εις τον σωρόν... το μέρος ήτο πολύ κατήφορον και τα εκυλούσαν τα ζώα και οι άνθρωποι ζωντανοί και σκοτωμένοι... και εγέμισε το ρέμα ο ένας ήτο τότε πλακωμένος από τον άλλον, από τα ζώα και από τα φορτώματα... "». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΒ, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 255-256. Απάντηση: Το δημοτικό τραγούδι και η ιστορική μαρτυρία αναφέρονται στο ίδιο θέμα, την καταστροφή του Δράμαλη στα Δερβενάκια, με τα ίδια ιστορικά πρόσωπα, Δράμαλης, Νικηταράς, Κολοκοτρώνης, απλά με διαφορετικό τρόπο. Το τραγούδι θέλει να εξυμνήσει το κατόρθωμα των Ελλήνων με τον τρόπο των δημοτικών τραγουδιών-απλά, λιτά, με τη συμμετοχή της φύσης, τις προσωποποιήσεις- ενώ στο ιστορικό κείμενο θέλει να αναφέρει την ιστορική αλήθεια.

ΟΜΑΔΑ Ε 1. α) Να μελετήσετε την επαναστατική Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη και να καταγράψετε τα κύρια επιχειρήματα με τα οποία προτρέπει αυτή την Επανάσταση. Απάντηση: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης στην επαναστατική προκήρυξη καλεί τους Έλληνες να πάρουν τα όπλα και να αγωνιστούν για την ελευθερία τους. Τα κύρια επιχειρήματα είναι ότι πολεμούν για τα δικαιώματα της ελευθερίας τους αλλά και για την πατρίδα τους. Οι Ευρωπαίοι τους προσκαλούν να τους μιμηθούν και επιθυμούν την ελευθερία της Ελλάδας. Είναι άξιοι της προπατορικής αρετής και τα φιλελεύθερα κράτη της Ευρώπης θα ήθελαν να έρθουν να βοηθήσουν και να συναγωνιστούν με τους Έλληνες. Αναφέρει ότι μια μεγάλη δύναμη θα τους βοηθήσει, υπονοώντας τη Ρωσία. Τέλος, τους καλεί να πάρουν τα όπλα και να φέρουν την ελευθερία στην πατρίδα τους. β) Για ποιους λόγους αποφασίστηκε να ξεκινήσει η Επανάσταση από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες; Απάντηση: Η επανάσταση από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες ξεκίνησε από εκεί γιατί δεν μπορούσαν να εισχωρήσουν οθωμανικά στρατεύματα χωρίς να το επιτρέψει η Ρωσία. Οι ολιγάριθμες φρουρές δε θα μπορούσαν να προστατέψουν την περιοχή. Επιπλέον, ο ηγεμόνας της Μολδαβίας και οι επικεφαλής στρατιωτικών σωμάτων ήταν Φιλικοί. Ευελπιστούσαν να πάρουν προς το μέρος τους τους ντόπιους πληθυσμούς και περιμένουν βοήθεια από τον βλάχο επαναστάτη Βλαδιμιρέσκου που ήταν επικεφαλής ενός κινήματος φτωχών αγροτικών πληθυσμών.

2. Αφού μελετήσετε το χάρτη να καταγράψετε την πορεία του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Απάντηση: Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ( ανώτερος αξιωματικός του ρωσικού στρατού) ξεκίνησε από τη Ρωσία ( Κισινόβ), πέρασε τον ποταμό Προύθο στις 22.2.1821. Στις 24.2.1821 εξέδωσε από το Ιάσιο την επαναστατική προκήρυξη και συνέχισε στο Τίγρου Φρουμός.Στις 10.3. 1821 στη Φωξάνη σχηματίζεται ο ΙΕΡΟΣ ΛΟΧΟΣ. Συνέχισε στη Μινζίλ και στις 25.3.1821 φτάνει στο Βουκουρέστι με τον Ιερό Λόχο και 6.000 άνδρες. Εκεί ανακοινώνεται ο αφορισμός του Πατριάρχη και του Μιχ. Σούτσου. Παράλληλα, ξεκινάει η επανάσταση στην Ελλάδα. Συνεχίζει την πορεία του προς το Τιργοβίτσι και το Πιτέστι. Στις 7.6.1821 η μάχη στο Δραγατσάνι σήμανε το τέλος της επανάστασης στη Μολδοβλαχία. Στις 15.6.1821 διαφεύγει στην Αυστρία όπου συλλαμβάνεται από τους Αυστριακούς και φυλακίζεται ως το 1827. Πέθανε στη Βιέννη το 1828.

3. Να αναφερθείτε στους λόγους αποτυχίας της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία. Απάντηση: Οι λόγοι που απέτυχε η Επανάσταση στην Μολδαβία είναι ότι οι πολεμικές προετοιμασίες ήταν ανεπαρκείς. Ο στρατός συγκροτούνταν καθ` οδόν από εθελοντές και οι περισσότεροι ήταν άοπλοι. Οι ομογενείς των περιοχών αυτών φαίνονταν διστακτικοί στην πλειονότητά τους στο να βοηθήσουν ενεργά και ουσιαστικά, ενώ και οι ντόπιοι πληθυσμοί ήταν μάλλον εχθρικοί, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των αρπαγών και των λεηλασιών που υφίσταντο από τμήματα του στρατού του Υψηλάντη. Eπιπρόσθετα, είχε διαφανεί ότι δεν υπήρχε ελπίδα επανάστασης των Σέρβων, η επικοινωνία με τον Αλή-πασά δεν είχε καταστεί δυνατή και μόνο ο Βλαδιμιρέσκου, επικεφαλής αγροτικού κινήματος στη Bλαχία που επίσης κατευθυνόταν την ίδια εποχή προς το Βουκουρέστι, θα μπορούσε να καταστεί σύμμαχος. Η επιτυχία ήταν αδύνατη ύστερα από τον αφορισμό του Υψηλάντη από τον Πατριάρχη και ιδίως μετά την καταδίκη της επανάστασης από τον αυτοκράτορα της Ρωσίας, ο οποίος θα επέτρεπε την είσοδο οθωμανικών στρατευμάτων στις ηγεμονίες. Ο Βλαδιμιρέσκου διατηρούσε επικοινωνία με τους Οθωμανούς ενώ οι τοπικοί άρχοντες εκδηλώθηκαν πλέον ανοιχτά εναντίον του Υψηλάντη όταν κατάλαβαν ότι πίσω από το κίνημα δε βρισκόταν η Ρωσία.

ΟΜΑΔΑ ΣΤ Ερωτήσεις: 1. Να γράψετε ένα κατατοπιστικό σημείωμα για τον όρο Ιερός Λόχος. Απάντηση: Ο Ιερός Λόχος αποτελείτο από νεαρούς Έλληνες χωρίς πείρα που είχαν όμως ενθουσιασμό. Η έλλειψη πειθαρχίας δεν βοήθησε στην οργάνωση σχεδίου και παρά την αυταπάρνηση των ιερολοχιτών η μάχη αποδείχτηκε μοιραία.

2. Ποια ήταν η στάση του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε απέναντι στην επανάσταση στη Μολδοβλαχία, να την αιτιολογήσετε. Απάντηση: Μετά την εκδήλωση της επανάστασης του Υψηλάντη στη Βλαχία, άρχισαν μαζικές διώξεις κατά των χριστιανών της Κωνσταντινούπολης, με σφαγές και φυλακίσεις. Μεταξύ των άλλων φυλακίστηκαν ή εκτελέστηκαν πολλοί επίσκοποι, όπως ο Εφέσου Διονύσιος Καλλιάρχης που απαγχονίστηκε πρώτος, φυλακίστηκαν οι Νικομήδειας Αθανάσιος και Δέρκων Γρηγόριος, ο Αγχιάλης Ευγένιος, ενώ ο Σουλτάνος διέτασσε τον Πατριάρχη να στείλει και άλλους για φυλάκιση. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο Πατριάρχης, πιεζόμενος από την Υψηλή Πύλη, αφόρισε το κίνημα. Η έκδοση του αφορισμού επιβλήθηκε από τις Οθωμανικές αρχές. Η στάση του Πατριάρχη θεωρούμε ότι είναι δικαιολογημένη γιατί σκέφτηκε το καλό του έθνους. Ίσως σκέφτηκε ότι θα άρχιζαν σφαγές στην Κωνσταντινούπολη και για αυτό πιστεύουμε ότι θέλησε να προστατεύσει τον άμαχο πληθυσμό από τις σφαγές των Τούρκων. Συνήθως οι αφορισμοί υπογράφονται από 21 Πατριάρχες, αλλά στην σύνοδο που έλαβε την απόφαση συμμετείχαν και λαϊκοί προύχοντες της Κωνσταντινούπολης.

3. Αφού διαβάσετε το παρακάτω απόσπασμα να αξιολογήσετε τη συμβολή της επανάστασης στη Μολδοβλαχία στην εδραίωση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία δημιούργησε σοβαρό αντιπερισπασμό υπέρ του αγώνα στην Ελλάδα, επειδή εξαιτίας της πολυάριθμες οθωμανικές δυνάμεις μετακινήθηκαν και «καθηλώθηκαν» στις Θράκη, Κωνσταντινούπολη, Αιολίδα, Ιωνία, ακτές του Ελλησπόντου και του Εύξεινου Πόντου και στα οχυρά του Δούναβη, λόγω του φόβου της επανάστασης των Ελλήνων αυτών των περιοχών και ενδεχόμενης εισβολής των Ρώσων. Ο σουλτάνος δεν εμπιστευόταν τους Ρώσους, παρά τις διαβεβαιώσεις τους. Ετσι η επανάσταση στην Ελλάδα θεμελιώθηκε και κατάφερε να επιβιώσει. Εκεί η εξέγερση «αγκαλιάσθηκε» από τους απλούς ανθρώπους και υποβοηθήθηκε γεωστρατηγικά: βάση της ήταν ο Μοριάς, ο οποίος προστατευόταν από την πλευρά της θάλασσας από τον τρινήσιο (ελληνικό) στόλο, ενώ ο δύσβατος όγκος και οι εμπειροπόλεμοι κλεφταρματολοί της Ρούμελης τον προστάτευαν από τα βόρεια. Με αυτόν τον τρόπο, ο Αγώνας στην Ελλάδα κατόρθωσε μετά από πολλές δραματικές διακυμάνσεις, νίκες και ήττες, επεκτάσεις και συρρικνώσεις, να εδραιωθεί, να προκαλέσει τη δυναμική παρέμβαση των ευρωπαϊκών Δυνάμεων εναντίον των Οθωμανών και τον Αιγυπτίων στο Ναβαρίνο και τελικά να καταλήξει στην απελευθέρωση της Ελλάδας. (Η Ελληνική Επανάσταση στη Μολδοβλαχία (1821): Μια γεωπολιτική και γεωστρατηγική προσέγγιση. Περικλής Δεληγιάννης). Απάντηση: Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία δημιούργησε αντιπερισπασμό υπέρ του Ελληνικού αγώνα επειδή πολλές οθωμανικές δυνάμεις ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην Θράκη, Κωνσταντινούπολη, Αιολίδα, Ιωνία, ακτές του Ελλησπόντου και του Εύξεινου Πόντου και στα οχυρά του Δούναβη. Στην νότια Ελλάδα τους βοηθούσε πολύ η γεωγραφική θέση. Υπήρχε ο Ελληνικός στόλος, βοηθούσε το δύσβατο όγκο της περιοχής ο οποίος με τους εμπειροπόλεμους κλεφταρματολούς της Ρούμελης προστάτευαν από τα βόρεια. Ο Αγώνας των Ελλήνων, μετά από πολλές προσπάθειες, δραματικές διακυμάνσεις, ήττες και νίκες, επεκτάσεις και συρρικνώσεις κατάφερε να προκαλέσει την παρέμβαση των ευρωπαϊκών δυνάμεων και να οδηγήσει στην απελευθέρωση της Ελλάδας

Αξιολόγηση: Διαμορφωτική : Κατά την πορεία της διδασκαλίας ανιχνεύσαμε το βαθμό πρόσληψης, εκ μέρους των μαθητών, της ιστορικής γνώσης προκειμένου να διαμορφώσουμε τη διδακτική τακτική και να προσφέρουμε ειδική βοήθεια στους μαθητές που την έχουν ανάγκη. Κατά τη διαμορφωτική αξιολόγηση η μαθησιακή διαδικασία ενθαρρύνεται παρά ελέγχεται. Τελική: Ελέγχει το γνωστικό επίπεδο των μαθητών και το βαθμό επίτευξης των διδακτικών στόχων. Οι μαθητές αξιολογήθηκαν από την τελική παρουσίαση των εργασιών τους, τις ερωτήσεις ανακεφαλαίωσης και την κατ `οίκον εργασία.

Ερωτήσεις ανακεφαλαίωσης: 1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σ (Σωστές) ή Λ (Λανθασμένες): Οι κλέφτες ήταν αγρότες που αναγκάζονταν ή επέλεγαν να καταφύγουν στα βουνά. Από τους Έλληνες Λογίους που υιοθέτησαν τις ιδέες του Διαφωτισμού ξεχωρίζει ο Αδαμάντιος Κοραής. Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1814 στο Ιάσιο της Βλαχίας. Η ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας έκανε γνωστή την ύπαρξή της από την πρώτη στιγμή της ιδρύσεώς της. Ο Αλ. Υψηλάντης κήρυξε την επανάσταση στο Ιάσιο της Βλαχίας στις 24 Φεβρουαρίου 1821. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε αφόρισε την επανάσταση.

2. Να συμπληρώσετε το παρακάτω σχήμα άστρου τοποθετώντας στις ακτίνες του εκπροσώπους του Νεοελληνικού διαφωτισμού.

Κατ οίκον εργασία: Στην Φωξάνη, οι σπουδαστές που δεν είχαν καμιά στρατιωτική εμπειρία άρχισαν να γυμνάζονται και να εκπαιδεύονται στην χρήση των όπλων και της λόγχης. Η ορκωμοσία τους έγινε στο ναό της πόλης: «Ως Χριστιανός ορθόδοξος και υιός της ημετέρας Καθολικής Εκκλησίας, ορκίζομαι στο όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και της Αγίας Τριάδας να μείνω πιστός εις την Πατρίδα μου και εις την Θρησκείαν μου. Ορκίζομαι να ενωθώ με όλους τους αδελφούς μου Χριστιανούς δια την ελευθερίαν της Πατρίδος μας. Ορκίζομαι να χύσω και αυτήν την υστέραν ρανίδα του αίματός μου υπέρ της θρησκείας και Πατρίδος μου. Να αποθάνω μετά των αδελφών μου υπέρ της Ελευθερίας της Πατρίδος και της Θρησκείας μου. Να φονεύσω και αυτόν τον ίδιον τον αδελφόν μου, εάν τον εύρω προδότην της Πατρίδος μας. Να υποτάσσομαι στον υπέρ της Πατρίδος μου αρχηγόν, Να μη βλέψω εις τα όπισθέν μου, εάν δεν αποδιώξω τον εχθρόν της Πατρίδος και Θρησκείας μου. Να λάβω τα όπλα εις κάθε περίστασιν, ευθύς μόλις ακούσω ότι ο Αρχηγός μου εκστρατεύει κατά των τυράννων και να συγκαταφέρω άπαντας τους φίλους και γνωρίμους μου εις το να με ακολουθήσωσιν. Να βλέψω πάντοτε τους εχθρούς μου με μίσος και με περιφρόνησιν. Να μη παρατήσω τα όπλα προτού να ιδώ ελευθέραν την Πατρίδα μου και εξολοθρευμένους τους εχθρούς της. Να χύσω το αίμα μου, ίνα νικήσω τους εχθρούς της θρησκείας μου ή ν αποθάνω ως μάρτυς δια τον Ιησού Χριστόν. Ορκίζομαι τέλος πάντων εις το της Θείας Μεταλήψεως φοβερόν Μυστήριον ότι θα υστερηθώ της Αγίας Κοινωνίας εις την τελευταία μου εκείνην ώρα, εάν δεν εκτελέσω απάσας τας υποσχέσεις, τας οποίας έδωσα ενώπιον της εικόνος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού» Ερώτηση: Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους πρόθυμους, χωρίς δισταγμό, να πολεμήσουν και να πεθάνουν για την πατρίδα τους; Να αναφέρετε ανάλογα παραδείγματα αυτοθυσίας από την ιστορία.

Οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο πιστεύουν πως η πατρίδα είναι το ιερότερο πράγμα στη ζωή τους. Οι Έλληνες έχουν χτίσει μια παράδοση όσον αφορά τους πατριωτικούς αγώνες. Πολλοί μάλιστα τόλμησαν να τους αποκαλέσουν ως τους πιο γενναίους πολεμιστές της ανθρωπότητας. Ένα σπουδαίο γνωμικό τονίζει ότι οι Έλληνες δεν πολεμούν γενναία αλλά οι γενναίοι πολεμούν σαν Έλληνες. Αυτό από μόνο του δείχνει το σεβασμό προς τον ελληνισμό. Κατά τη γνώμη μου οι Έλληνες και οι άνθρωποι έχουν αυτή την προθυμία να πολεμήσουν και να πεθάνουν για την πατρίδα τους, διότι αν δεν το κάνουν τότε θα είναι καταδικασμένοι στο να ζήσουν κάπου μακριά από αυτή. Αυτή η σκέψη περνά από το μυαλό κάθε στρατιώτη πριν μπει σε μια μάχη, ότι δηλαδή αν δεν μπει να πολεμήσει τότε είναι καταδικασμένος στην ήττα. Αυτή η αγάπη για την πατρίδα τον κάνει να θέλει να θυσιαστεί γι` αυτή. Η φιλοπατρία του αυτή τον κάνει να θέλει να δώσει και τη ζωή του γι` αυτή. Θυσιάζει τη ζωή του για την πατρίδα χωρίς να περιμένει κάποιο αντάλλαγμα, μόνο και μόνο για το ιδανικό της ελευθερίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα στην ιστορία είναι ο Αθανάσιος Διάκος, ο οποίος σουβλίστηκε από τους Τούρκους στο πεδίο της μάχης το 1821. Επίσης, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Γρηγόρης Αυξεντίου τον οποίο έκαψαν ζωντανό οι Άγγλοι μετά το Μολών λαβέ που είπε έπειτα από ολοήμερη μάχη με ελάχιστα πυρομαχικά. Ακόμη ένα παράδειγμα είναι ο Ευαγόρας Παλλικαρίδης, ο οποίος απαγχονίστηκε από τους Άγγλους στον απελευθερωτικό αγώνα του 1955-1959. Απάντηση: Ιωάννης Κ.

Αναστοχασμός Η πορεία μαθήματος πραγματοποιήθηκε όπως ακριβώς σχεδιάστηκε. Οι μαθητές εργάστηκαν με ζήλο και όρεξη. Όταν είχαν απορίες ζητούσαν τη συνδρομή μου. Βοήθεια τους παρασχέθηκε στην άσκηση σε σχήμα άστρου και στη δημιουργία powerpoint.

Τι θα άλλαζα Ιδανικό θα ήταν να υπήρχαν υπολογιστές στην αίθουσα ιστορίας ώστε τέτοιου είδους εργασίες να γίνονται την ώρα του μαθήματός μου. Επειδή κατά τη διάρκεια του μαθήματός μου δεν υπήρχε διαθέσιμο εργαστήριο πληροφορικής, ο συνάδερφος της πληροφορικής προθυμοποιήθηκε να κάνουμε συνδιδασκαλία.

Αντιδράσεις μαθητών Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν θετικά, δραστηριοποιήθηκαν και το ενδιαφέρον τους διατηρήθηκε αμείωτο σε όλη τη διάρκεια διεξαγωγής του σεναρίου.

Ευχαριστώ!