ΑΜΠ ΕΛΟΣ AΜΠΕΛΙΚΟΥ Ἐκδίδεται μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μυτιλήνης κ.κ. Ἰακώβου ΕΤΟΣ 12 ο ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 45 ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2010 «Μπροστά στο Σπήλαιο» ΟΧριστιανισμός, θα μπορούσε να πούμε, είναι δυνατόν να συμβολιστεί και να εκφραστεί με ένα σπήλαιο. Μοιάζει με ένα σπήλαιο. Τι θέλουμε να πούμε μ αυτό; Ότι είναι ένα πράγμα μυστικό, δεν είναι ένα πράγμα που εντυπωσιάζει εκ πρώτης όψεως. Δεν είναι επιφανειακά σπουδαίο, όπως ένα μεγάλο εργοστάσιο, όπως ένα τεχνικό κατόρθωμα. Ο Χριστιανισμός, όπως πρωτοπαρουσιάστηκε και στις πραγματικές του ρίζες, είναι ένα πράγμα ταπεινό, αφανές, ήρεμο, που πρέπει να ψάξεις να το βρεις. Όπως ένα σπήλαιο, που είναι στην πλαγιά κάποιου βουνού, θέλει ανίχνευση, ειδικό ανιχνευτή να προσπελάσει τον δρομίσκο, που οδηγεί προς αυτό. Δεν κάνει θόρυβο από μακριά ένα σπήλαιο. Είναι ένα αφανές πράγμα. Θέλει κόπο και μόχθο για να πλησιάσεις και άμα φτάσεις κοντά, πρέπει να σκύψεις να μπεις μέσα. Είναι κάτι που δεν ελκύει, τουλάχιστον εξωτερικά, ο γνήσιος Χριστιανισμός, όπως μας τον αποκαλύπτει το Ιερό Ευαγγέλιο. Μη κοιτάτε μεταγενεστέρως που έγιναν και λαμπρά οικοδομήματα του Χριστιανισμού, που έχουν και πολυτέλεια και τέχνη: αλλά η ουσία του είναι ή απλό- τητα των Ποιμένων. Είναι η απλότητα ενός κλαυθμυρίζοντος βρέφους. Είναι η πτώχεια μέσα στο αχούρι ενός στάβλου, μια απίστευτη και συγκλονιστική πτώχεια και αφάνεια, η οποία λες και είναι επίτηδες για να μην ελκύει, να μην εντυπωσιάζει. Θέλει ειδική προσέγγιση, ειδική προσπέλαση, δεν σου επιβάλλεται με σπουδαίες ρεκλάμες, με θριαμβολογίες, αλλά εάν το θέλεις, εάν το λέει η καρδιά σου, θα μπεις μέσα. Γι αυτό ο Γρηγόριος ο Θεολόγος στον πέμπτο θεολογικό λόγο του γράφει για κείνους που αποφασιστικά θέλησαν να εμβαθύνουν, ότι«είσω παρακύψαντες, το απόθετον κάλλος ιδείν ηξιώθησαν και τω φωτισμώ τής γνώσεως κατηυγάσθησαν». Με άλλα λόγια πρέπει να σκύψω, να ταπεινωθώ, να απεκδυθώ τον πολύ μου ορθολογισμό, τις πολλές μου εσωτερικές σκουριές, όχι μόνον των αμαρτιών, αλλά εν γένει τον ορθολογιστικό τρόπο της σκέψεως, τον τρόπο ζωής που συνήθως θέλει την καλοζωία, την καλοπέραση, τον εγωισμό, όλα αυτά θα πρέπει να τα βγάλω, να τα αποκολλήσω από τον εαυτό μου σ αυτό το μονοπάτι, που λέγεται πραγματικός Χριστιανισμός, Ευαγγέλιο, Ιησούς.
2 «ΑΜΠΕΛΟΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ Και για να μπει κανείς μέσα σ αυτό το Σπήλαιο, απεκδυόμενος κάθε τι το δευτερεύον και ανάξιο λόγου, πρέπει να δει την ουσία. Ποια είναι η ουσία; Ο Θεός σαρκούται. Αυτό είναι η βάση του Χριστιανισμού, το κεντρικό νόημα, «ο Θεός έγινεν άνθρωπος, ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». Μέσα λοιπόν εκεί, όταν κανείς αποφασίσει και κατορθώσει να προσπελάσει αυτή τη μυστική και αφανή οδό, που την κρύβουν πολλοί θάμνοι, θα δει το μυστήριο το κρυμμένο, όπως λέει ο θείος Παύλος «από των αιώνων και από των γενεών» (Προς Κολασσαείς, α 26). Αυτή είναι η κρυμμένη αλήθεια, ότι όντως ο Θεός ταπεινώθηκε πάρα πολύ από μία υπερβάλλουσα αγάπη. Έσκυψε και ήλθε πολύ κοντά μας. Έγινε πολύ δικός μας, πάρα πολύ μικρός, πάρα πολύ πτωχός, για να φέρει τη νέα κατάσταση της απλότητας, γνησιότητας, ειλικρινείας ενότητας των ψυχών των ανθρώπων. Και τότε μόνο φανερώνεται στους εκζητούντας και κρούοντας και ποθούντας και κλαίοντας για να βρουν την αλήθεια, να βρουν τον Θεό, με πόθο, με ζέση, με ικεσία. Σ αυτούς φανερούται το μυστήριο το αποκεκρυμμένο. Αυτοί μπορούν να μπουν στο σπήλαιο, οι άλλοι πολλές φορές οι πολλοί, μπορεί να είμαι κι εγώ μεταξύ αυτών, μένουμε μακριά. Κάνουμε τον Χριστιανό, φοράμε μια φόρμα Χριστιανική, παίρνουμε Χριστιανική, παίρνουμε μια εμφάνιση θρησκευτική και νομίζουμε ότι είμαστε οι εκπρόσωποι του Ευαγγελίου. Μπορεί εγώ να μην είμαι, μπορεί να είναι ο πιο απλός, ο πιο αφανής, που δεν έχει κανένα σήμα κατατεθέν θρησκευτικότητας. Αυτός είναι ο αληθινός Χριστιανός και εγώ που φορώ τα διάσημα του Χριστιανού να είμαι μηδέν. Επομένως, όπως ο ίδιος ο Κύριος τα είπε αυτά τα πράγματα και τα είπε ενίοτε με το μαστίγιο της καυστικής του γλώσσας, δεν είναι τα εξωτερικά στολίδια, τα διακοσμητικά στοιχεία που κάνουν τον Χριστιανό ή τον Χριστιανισμό. Είναι η εγκάρδια αποδοχή του Σπηλαίου. Είναι η προσπέλαση του και η διείσδυση στο βάθος, όπου αποκαλύπτεται το μεγάλο μυστήριο του Θεού. Επομένως η προσέγγιση στο σπήλαιο απαιτεί κυρίως γνησιότητα, απλότητα, ειλικρίνεια, εν αντιθέσει προς την αυτάρκεια του ανθρώπου, ο οποίος νομίζει ότι χωρίζει τα πράγματα και ότι απλώς του χρειάζεται και λίγος Χριστιανισμός, για συμπλήρωμά του. Αυτούς ο Ιησούς δεν τους θέλει κοντά του, διότι οδηγούνται προς μία νοοτροπία που λέγεται φαρισαϊκή, η οποία ως γνωστόν δεν είναι μόνο γνώρισμα των Φαρισαίων των πρώτων αιώνων, αλλά είναι γνώρισμα πολλών ανθρώπων διαφόρων εποχών. Είναι ένα μικρόβιο δυσδιάκριτο, το οποίο όμως ενδημεί στα θρησκευτικά περιβάλλοντα. Δεν μπορείς να εισέλθεις στο Σπήλαιο, στην ουσία δηλαδή του Χριστιανισμού, εάν έχεις μια αυτάρκεια, εάν δεν συγκλονίζεσαι, όπως εκείνα τα αμαρτωλά υποκείμενα συγκινήθηκαν μπροστά στον Ιησού και πήγαν πιο κοντά του από τους αυτάρκεις τηρητάς του νόμου. Σ αυτούς ο Ιησούς λέγει: «εσάς τι να σας κάνω, εσείς τα ξέρετε όλα, ετηρήσατε όλας τας εντολάς, δεν έχω τίποτα να σας προσφέρω!». Ενώ γι αυτούς που νοιώθουν πώς κάτι τους λείπει και κλαίνε και γονατίζουν ζητώντας την αλήθεια, τους λέει ο Ιησούς, για σας ήλθα εγώ στη γη. Λοιπόν δεν μπορεί κανείς να μένει στην αυτάρκεια της τυποποιημένης θρησκευτικότητας. Δεν μπορεί κανείς να πλησιάσει με την ξηρότητα ενός ψυχρού συντηρητισμού. Δεν μπορεί να πλησιάσει με το σύστημα ενός κατά συνθήκη Χριστιανισμού, με μια συμβατικότητα τυποποιημένη και ψυχρή. Δεν μπορεί να πλησιάσει, όταν τον Χριστιανισμό τον κάνει ένα διοικητικό σύστημα ή ένα θεωρητικό κατασκεύασμα, χωρίς τον πόθο και το άναμμα της καρδιάς, τη φλόγα και τον σπινθήρα της αλήθειας. Η προσέγγιση άρα στο Σπήλαιο γίνεται με μια γνησιότητα, αλλά και με μια αναζήτηση, με ένα άνοιγμα της ψυχής, που το Ευαγγέλιο το ονομάζει πίστη, εμπιστοσύνη και αφοσίωση βαθιά και συνεχή. Δεν αρκεί απλώς ότι έγινα Χριστιανός ποτέ δεν έγινα Χριστιανός γίνομαι συνεχώς, αδιαλείπτως, μέχρι την τελευταία στιγμή είμαι εν πορεία, εν ορειβασία. Όποιος έκλεισε το βιβλίο των λογαριασμών με την ψυχή του και με τον Ιησού, δεν, μπορεί να μπει στο Σπήλαιο. Λέει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης: «Η εύρεσις (του Θεού) εστίν αυτό το αεί ζητείν, ου γάρ άλλο εστί το ζητείν και άλλο το ευρίσκειν... Και τούτο εστίν όντως ιδείν τον Θεόν, το μηδέποτε της επιθυμίας κόρον ευρείν, αλλά χρή πάντοτε βλέποντα, δι ών εστί δυνατόν οράν, προς την του πλέον ιδείν επιθυμίαν εκκαίεσθαι» (7 ομιλία εις τον Εκκλησιαστήν).
«ΑΜΠΕΛΟΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ 3 Ο ΙΕΡΕΑΣ ΤΗΣ ΣΠΙΝΑΛΟΓΚΑΣ Το τελευταίο διάστημα γίνεται πολύς λόγος για το νησί της Σπιναλόγκα, με αφορμή το βιβλίο με τίτλο «Το νησί», της αγγλίδας Victoria Hislop, το οποίο έγινε σήριαλ στην ελληνική τηλεόραση. Ένα από τα ιστορικά στοιχεία που πληροφορούμαστε είναι ότι οι χανσενικοί που κατοικούσαν στη Σπιναλόγκα ήταν οργισμένοι με τον Θεό, για το λόγο ότι η ασθένειά τους ήταν μια μεγάλη και αφόρητη δοκιμασία. Ένας Γεραπετρίτης παπάς τόλμησε να τους επισκεφθεί κάποτε και να λειτουργήσει στον Άγιο Παντελεήμονα, που υπήρχε και ρήμαζε στο νησί, συντροφιά με τους νέους του κατοίκους. Λένε πως στην πρώτη Λειτουργία δεν πάτησε ψυχή. Οι λεπροί άκουγαν πεισμωμένοι από τα κελιά τους την ψαλμωδία, κι άλλοτε την σκέπαζαν με τα βογκητά τους κι άλλοτε με τις κατάρες τους. Ο ιερέας όμως ξαναπήγε. Στην δεύτερη τούτη επίσκεψη ένας από τους ασθενείς πρόβαλε θαρρετά στο κατώφλι του ναού. Παπά, θα κάτσω στην Λειτουργία σου μ έναν όρο όμως. Στο τέλος θα με κοινωνήσεις. Κι αν ο Θεός σου είναι τόσο παντοδύναμος, εσύ μετά θα κάμεις την κατάλυση και δεν θα φοβηθείς τη λέπρα μου. Ο ιερέας έγνευσε συγκαταβατικά. Στα κοντινά κελιά ακούστηκε η κουβέντα κι άρχισαν να μαζεύονται διάφοροι στο πλάι του ναού, εκεί που ήταν ένα μικρό χάλασμα, με λιγοστή θέα στο ιερό. Παραμόνευσαν οι χανσενικοί στο τέλος της Λειτουργίας κι είδαν τον παπά δακρυσμένο και γονατιστό στην Ιερή Πρόθεση να κάνει την κατάλυση. Πέρασε μήνας. Οι χανσενικοί τον περίμεναν. Πίστευαν πως θα ρθει τούτη τη φορά ως ασθενής κι όχι ως ιερέας. Όμως ο παπάς επέστρεψε υγιής και ροδαλός κι άρχισε με ηθικό αναπτερωμένο να χτυπά την καμπάνα του παλιού ναΐσκου. Έκτοτε και για δέκα τουλάχιστον χρόνια η Σπιναλόγκα είχε τον ιερέα της. Οι χανσενικοί αναστύλωσαν μόνοι τους της εκκλησία και συνάμα αναστύλωσαν και την πίστη τους. Κοινωνούσαν τακτικά και πάντα κρυφοκοίταζαν τον παπά τους την ώρα της κατάλυσης, για να βεβαιωθούν πως το «θαύμα της Σπιναλόγκα» συνέβαινε ξανά και ξανά. Το 1957, με την ανακάλυψη των αντιβιοτικών και την ίαση των λεπρών, το λεπροκομείο έκλεισε και το νησί ερημώθηκε. Μόνο ο ιερέας έμεινε στο νησί ως το 1962, για να μνημονεύει τους λεπρούς μέχρι 5 χρόνια μετά το θάνατό τους. Ιδού, λοιπόν, ένας σύγχρονος αθόρυβος ήρωας, που δεν τιμήθηκε για το έργο του από κανέναν, και που αν προσέξατε δεν παραθέσαμε το όνομά του γιατί απλά δεν το γνωρίζουμε! Όσο κι αν έψαξα δεν μπόρεσα να το βρω. Το γνωρίζει όμως σίγουρα ο Θεός! Κι αυτό μας αρκεί! Έτσι λοιπόν ακολουθεί κανείς στα σοβαρά τον Χριστιανισμό. Δεν εννοώ την τυπική θρησκευτικότητα που έχουμε όλοι μας, αλλά τη σοβαρή αντιμετώπιση για μια προσέγγιση της ουσίας της πίστεως. Αυτή είναι πράξη ελευθερίας. Όχι μόνο ειλικρίνειας και γνησιότητας, αλλά και πράξη ελευθέριας. Αυτό το πράγμα δεν είναι κάτι που είναι απλώς γραμμένο στο Ευαγγέλιο, όπως το εξηγούν οι μεγάλοι Απόστολοι Παύλος, Ιωάννης κλπ. Είναι ένα γεγονός, που το βλέπουμε βιούμενο στην ιστορία. Δεν είναι μία θεωρία σπουδαία, αν θέλετε. Αλλά είναι μία ζωή που ξεχύνεται. Είναι ένα ιστορικό γεγονός, το ότι το Σπήλαιο δια μέσου των αιώνων εβιώθη. Αν και αυτή βίωση στο βάθος είναι κρυμμένη. Μπορεί η ιστορία να μας αναφέρει μερικά εξωτερικά πράγματα σχετικά με τον Χριστιανισμό, αλλά, στην ουσία, η βίωση αυτού του μυστηρίου της πίστεως δεν φαίνεται και δεν μετριέται. Είναι το μεγάλο μυστικό των αιώνων. Πανοσ. Αρχιμανδρίτης Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος απόσπασμα από το βιβλίο της Χ.Φ.Ε. «ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΖΩΗ» Αθήνα 1995
4 «ΑΜΠΕΛΟΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ Αμπελικό: Oι ρίζες µας ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ ΟΜΟΡΦΟ Mέρος 5ο Σε προηγούμενα τεύχη αναφερθήκαμε σε διάφορα στοιχεία και λοιπά, τα οποία έχουν σχέση με την ιστορία του χωριού μας, προσπαθώντας να βρούμε τις ρίζες μας, αν και αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο, διότι δεν υπάρχουν γραπτές πηγές, πλην όμως υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα, ως επίσης και το πάθος, ο ζήλος του γνήσιου Αμπελικιώτη τέως γραμματέως της κοινότητος Αμπελικού κ. Γεώργιου Ιωάννου Βαλάκου, ο οποίος είχε κάνει μια προσπάθεια να συγκεντρώσει στοιχεία, τα οποία αν συσχετισθούν με διάφορα ευρήματα, είναι δυνατό να μας οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα. 1) Επειδή πρόσφατα εορτάσθηκε ο πολιούχος του χωριού μας Άγιος Νικόλαος, που φέτος υπήρξε μια ιδιαίτερη πανηγυρική λαμπρότητα, λόγω και της παρουσίας του δασκάλου της ψαλτικής τέχνης, καλλίφωνου καθηγητή της βυζαντινής μουσικής, διευθυντή της σχολής βυζαντινής μουσικής «Γεώργιος ο Λέσβιος» και προϊσταμένου του μητροπολιτικού Ναού Καλλονής Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, πατέρα Παναγιώτη Ιωακείμ, ο οποίος έψαλλε τους βυζαντινούς ύμνους από το αναλόγιο με τη συνοδεία μαθητών της σχολής, δίνοντας έναν ιδιαίτερο τόνο στην όλη εορτή, θα πρέπει και λόγω των εορτών των Χριστουγέννων να αναφερθούμε και στην ιστορία του Ιερού Ναού, ο οποίος σημειωτέον συγκαταλέγεται εκ των πλέον παλαιών, αν όχι της νήσου Λέσβου, της περιφέρειας Πλωμαρίου. 2) Εκκλησία στο χριστιανισμό εννοούμε τη συγκέντρωση των ηδιών, το εκκλησίασμα αλλά τώρα έχει επικρατήσει να εννοούμε τον Ιερό Ναό. Η εκκλησία λοιπόν είναι το σπίτι του θεού, η ορατή επί της γης βασιλεία του θεού, που σκοπό έχει την σωτηρία των ανθρώπων και την αποκατάσταση της βασιλείας του θεού πάνω στη γη. Στον Ναό συγκεντρώνονται όλοι ομαδικά για να προσευχηθούν, να ευχαριστήσουν το θεό για τα αγαθά που τους δίνει και να τον παρακαλέσουν ν ανταπεξέλθουν νικηφόρα στον αγώνα της ζωής. Εκεί βρίσκονται οι άνθρωποι την ώρα της χαράς, αλλά και του μεγάλου πόνου όπου εκεί βρίσκουν παρηγοριά. 3) Για αυτούς τους λόγους που ανέφερα πολύ περιληπτικά υπήρξε επιτακτική η ανάγκη το κάθε χωριό να έχει την εκκλησία του - τον ναό του, τον οποίο και Έρευνα: ΝΙΚ. Γ. ΒΑΛΑΚΟΥ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥ Ε.Α. αφιέρωνε προς τιμήν ενός Αγίου. Γι αυτό και με πάρα πολλές θυσίες υπήρχε πρωταρχική μέριμνα και φροντίδα να χτιστεί εκκλησία - ναός στην περιοχή όπου εκατοικείτο από ανθρώπους. 4) Έτσι λοιπόν αισθάνθηκαν την ανάγκη και οι πρόγονοί μας να χτίσουν μια εκκλησία. Το πότε εχτίσθη η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο χωριό μας δεν είναι γνωστό. Επίσης δεν είναι γνωστό εάν αυτή η εκκλησία είναι η πρώτη εκκλησία του χωριού μας. Και εδώ γεννάται το πρώτο μεγάλο ερώτημα. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι η πρώτη του χωριού μας ή μήπως υπήρχε άλλη εκκλησία, η οποία ή καταστράφηκε ή εγκαταλείφθηκε; Και στο σημείο αυτό θα μας οδηγήσουν σε συμπεράσματα αυτό που είπα σχετικά με τα ευρήματα. 5) Όταν μπαίνουμε στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Αμπελικού πάνω από την πόρτα, βλέπουμε μια μαρμάρινη πλάκα η οποία έχει την εξής επιγραφή. «ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗ ΤΟΥΤΟΣ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ 1805 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 20 ΔΙ ΕΞΟ- ΔΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟ- ΞΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ». Τα ανωτέρω είναι στο αριστερό μέρος της μαρμάρινης πλάκας. Στο μέσον αυτής υπάρχει ένας ανάγλυφος σταυρός και πάνω από αυτόν ένα στέμμα. Στο δεξιό μέρος της επιγραφής αναγράφεται «ΔΙ ΕΞΟΔΩΝ ΤΗΣ ΘΥΡΑΣ ΜΑΡΙΝΟΥ ΚΑΡ- ΤΕΛΗ» υπάρχει μια γραμμή και μετά μια μικρή επιγραφή «ΔΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΚΑΙ ΣΡΑΤΙ ΧΡΥΣΟΧΕΛΗ». 6) Παρατηρούμε ότι αναγράφεται η λέξη «ανοικοδομήθη» και όχι η λέξη «οικοδομήθη», που σημαίνει ότι υπήρχε στη θέση αυτή άλλος Ναός, αλλά δεν γνωρίζαμε πότε χτίστηκε και πώς. Αυτό το συμπεραίνουμε και από τις παλιές εικόνες που υπάρχουν και έχουν επάνω χρονολογία πριν το 1805. Η εκκλησία μας λοιπόν ξαναχτίστηκε το έτος 1805 επάνω σε παλιά εκκλησία που προϋπήρχε και τούτο ενισχύεται και από το γεγονός ότι το χωριό με το όνομα Αμπελικών, είναι γραμμένο στους παλαιούς κώδικες της Μυτιλήνης με αύξοντα αριθμό 9, της σειράς των καταλόγων που είχαν καταρτισθεί περί το 1500 μ.χ. περίπου. 7) Το ερώτημα που γεννάται στο σημείο αυτό είναι γιατί η εκκλησία χτίστηκε στην άκρη του χωριού και στο πιο χαμηλό σημείο του χωριού, αυτού που φέρει
«ΑΜΠΕΛΟΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ 5 το τοπωνύμιο σωρός ή χασίλια. Αυτό χρήζει ιδιαίτερης έρευνας και θ αναφερθούμε μελλοντικά γιατί υπάρχουν πολλές εκδοχές. Οι πιο επικρατέστερες είναι δύο. Η μια είναι ότι στο σημείο αυτό υπήρχε μία βάτος και κάθε βράδυ οι χριστιανοί έβλεπαν να υπάρχει εκεί ένα φως. Ορισμένοι δε έβλεπαν όνειρα ότι δηλαδή στο σημείο αυτό υπήρχε μια εικόνα του Αγίου Νικολάου. Η άλλη εκδοχή για την οποία θ αναφερθούμε στα επόμενα τεύχη είναι ότι το χωριό δεν είχε χτισθεί στο σημείο που βρίσκεται σήμερα αλλά κάτω στην ρεματιά, εκτός από τον Πύργο και μετά οι κάτοικοι το έχτισαν στο σημείο που είναι σήμερα για τους λόγους που θ αναδείξουμε μελλοντικά. 8) Οι πρόγονοί μας, παλαιοί Αμπελικιώτες, εφρόντισαν να χτίσουν την εκκλησία και μάλιστα ευρισκόμενοι υπό Τουρκικόν ζυγόν, από την απειλή του κατακτητού Τούρκου, μέσα σε δύσκολες συνθήκες καθ όσον πέραν των άλλων προβλημάτων που είχαν μέρα και νύχτα φύλαγαν σκοποί από τη στιγμή που θεμελιώθηκε ο ναός μέχρι να τελειώσει το χτίσιμο, να γίνει η σκέπη και τελικώς να περιφραχτεί όλος ο χώρος, ούτως ώστε να μην μπει εντός αυτού κανένας Τούρκος και μαγαρίσει τον χώρο πριν τα εγκαίνια του Ναού. 9) Από την παράδοση σώζεται ότι τα ξύλα της σκεπής τα μετέφεραν κοπέλες του χωριού από απρόσιτες περιοχές, βοηθούμενες από τα παλικάρια της εποχής εκείνης. Όταν έφθασαν στον Άγιο Ευστάθιο εδίψασαν πολύ και ήθελαν να πιούν νερό. Τότε και κοπέλα που ήταν πολύ πιο ικανή πήγε στις Ανεβρίστεριες (πηγές που ανέβλυζαν νερό) να πιεί νερό εμούσκεψε το μαντήλι που φορούσε στο κεφάλι της (φνίκα) και την πήγε στον Άγιο Ευστάθιο και την έδωσε και στους άλλες να δροσιστούν ζουλώντας την φνίκα και βγάζοντας το νερό. Βλέπουμε με πόση αυταπάρνηση δούλεψαν οι πρόγονοί μας για να ανοικοδομήσουν την εκκλησία. Λεγόταν ότι την εποχή εκείνη ο ναός του Αγίου Νικολάου ήταν μια από τις ωραιότερες εκκλησίες του νησιού και δίνουμε μεγάλη βαρύτητα στην λέξη ΑΝΟΙΚΟ- ΔΟΜΗΘΗΚΕ που σημαίνει ξαναχτίστηκε στο σημείο που υπήρχε παλιά εκκλησία η οποία γκρεμίστηκε. 10) Μιλάμε για το έτος 1805 ενώ η εκκλησία της Δρώτας εχτίσθη το 1872 ύστερα από 73 χρόνια, του Βούρκου το 1843 εκτίσθη ύστερα από 40 χρόνια, του Ακρασίου το 1865 ύστερα από 63 χρόνια. Του Μπορού εχτίσθη το 1850 ύστερα από 47 χρόνια. Του Τρίγωνα το έτος 1895 ύστερα από 93 χρόνια. Αυτά τα ανέφερα για να τονίσω ότι αυτές οι εκκλησίες εχτίσθηκαν το πρώτον, ενώ ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου ανοικοδομήθηκε πολύ παλαιότερα δηλαδή ξαναχτίστηκε πάνω σε παλιό ναό πολύ παλαιότερα το 1805 άρα ο προϋπάρχον ναός πρέπει να ήταν πάνω από 200 ή 300 χρονών. Δι αυτό και αναφέρεται στους παλαιούς κώδικες του της Μητροπόλεως όπως αναφέρεται από την περιφέρεια Πλωμαρίου μόνον ο ναός του Μεγαλοχωρίου, ο οποίος είχε χτιστεί προ της ανοικοδομήσεως της εκκλησίας μας, άρα το 1565 το Αμπελικό υπήρχε ως ενορία και υπαγόταν στην Μητρόπολη Μυτιλήνης. 11) Αν προσέξατε δεν λέω ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου αλλά λέω το Αμπελικό διότι ερωτάται ποια ήταν η εκκλησία του Αμπελικού τα χρόνια εκείνα. Αυτό δεν είναι γνωστό. Από την παράδοση σώζεται ότι πριν του Αγίου Νικολάου υπήρχε άλλη εκκλησία στη θέση Τζαμί, προς τιμήν της Αγίας Αικατερίνης, την οποίαν οι Τούρκοι, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης την μετέτρεψαν σε τέμενον δηλ. τζαμί και τούτο ίσως να έγινε αμέσως μετά την άλωση της Λέσβου από τους Τούρκους αφού το χωριό μας χρονολογείται πολύ πριν το 1565. 12) Σε αντάλλαγμα οι Τούρκοι επέτρεψαν στους Αμπελικιώτες να χτίσουν μια μικρή εκκλησία, την οποίαν και έχτισαν στην σημερινή της θέση με τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες που αναφέραμε πιο πάνω. Αυτή τη μικρά εκκλησία του Αγίου Νικολάου την ανοικοδόμησαν το έτος 1805, και όχι τυχαία. Και τούτο διότι την εποχή εκείνη οι Τούρκοι είχαν δώσει πολλά προνόμια στους χριστιανούς. 13) Όλα αυτά ενισχύονται και αποδεικνύονται ως αληθή γεγονότα και από τα κάτωθι στοιχεία. α) Η ονομασία σωρός θα πει νεκροταφείο. Τούτο αποδείχθηκε όταν αναβρέθηκε την δεκαετία του 70 κεραμοσκεπής τάφος. Ασφαλώς πρέπει να υπάρχουν κι άλλοι τάφοι. Β) Η σωζόμενη τοποθεσία μέχρι σήμερα με την τοπωνυμία τζαμί. Το γεγονός ότι επειδή βεβηλώθηκε η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης από τους Τούρκους και έγινε τζαμί, δια τούτο τα μετέπειτα χτισθέντα εξωκκλήσια της Αγίας Αικατερίνης εις τα τοποθεσίας Παλιόμηλος, Τσαρσί και Αλιγαριά δεν συντηρήθηκαν μέχρι σήμερα, αλλά μόνο ως τοποθεσίες και χαλάσματα. Στο σημείο αυτό θα σταματήσω την περαιτέρω εξιστόρηση λόγω μη ύπαρξης χώρου και στο επόμενο τεύχος θα συνεχίσουμε με την ελπίδα ότι θα ολοκληρώσουμε τα περί της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου υπάρχοντα στοιχεία, καθ όσον υπάρχουν ακόμα πληθώρα στοιχείων σχετικά με τον παλαιότερο ναό της περιφέρειας Πλωμαρίου που είναι η εκκλησία του χωριού μας ο Άγιος Νικόλαος,ο οποίος ανεγέρθηκε ανοικοδομήθηκε πρώτη, δεύτερη και τρίτη φορά. Συνεχίζεται Εύχομαι Καλές Γιορτές - Καλή Πρωτοχρονιά με υγεία
6 «ΑΜΠΕΛΟΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ Η ΓΙΟΡΤΗ ΡΗΤΙΝΗΣ 2010 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε φέτος η γιορτή ρητίνης στο Αμπελικό. Και τούτο διότι για πρώτη φορά παρουσιάστηκε μια έρευνα από τη Διεύθυνση του Μουσείο Ρητίνης σχετικά με το αρχείο του Συνεταιρισμού ρητίνης Αμπελικού των 20 βιβλίων του, και ειδικά του βιβλίο Πρωτοκόλλου 1955-1964 από πού φαίνεται η ιδιαίτερη δυναμική του Συνεταιρισμού σε όλο το νησί. Σύμφωνα λοιπόν με το Βιβλίο Πρωτοκόλλου ο Συνεταιρισμός ενοικίασε στα έτη (1955-1964 ) τα δάση Αγιάσου, Αμπελικού, Βασιλικών, Καλλονής Πασπαλά, Θερμής, Πηγής, και Μυτιλήνης. Έστελνε εκπροσώπους στα διάφορα συνέδρια και συλλαλητήρια, παρήγαγε αρίστης ποιότητας ρητίνη συμφωνά με έγγραφο του 1955 από το Φαρμακευτικό τμήμα του τότε Εθνικού Πανεπ. Αθηνών, και υπέγραφε συμβάσεις με μεγάλες εταιρείες (όπως ΒΙΤΩΡ Θεσσαλονίκης) δια την αποστολή 70.000 οκάδων (δηλαδή 100 περίπου τόνων) ρητίνης πότε στην Αθήνα και άλλοτε στη Θεσσαλονίκη. Επίσης παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά σπάνιες παλαιές φωτογραφίες από τη ρητίνη, όπως το μοναδικό δασικό παντοπωλείο που υπήρχε μέσα στο δάσος, καθώς και οι νέες ανακαλύψεις δηλαδή της μοναδικής καλύβας που παρέμεινε όπως ήταν από τη δεκαετία 1970 καθώς και των δύο πισσοκάμινων στη περιοχή μάρμαρο Αμπελικού όπου παρήγαγαν τη πίσσα. Μετά από τη παρουσίαση το λόγο πήραν γέροντες ρητινοσυλλέκτες όπου μίλησαν παραστατικά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για διάφορα γεγονότα που πέρασαν. Το λόγο μετά πήρε η Πάρεδρος κ. Ξανθούλα Βαλάκου όπου μίλησε και ευχαρίστησε Το Δήμο Πλωμαρίου για τη προσφορά των εδεσμάτων και της μουσικής ορχήστρας, τους ρητινοσυλλέκτες και όλο τον κόσμο που παρέστη στη γιορτή ρητίνης καθώς και όσους βοήθησαν στην εκδήλωση. Επίσης παρέστη και μίλησε και ο Αρχ. Μιχαήλ Τυρωπόλης. Τέλος έγινε η προβολή του Ντοκιμαντέρ για τους ρετσινάδες του Αμπελικού παραγωγή του Παν. Αιγαίου «Όταν τα πεύκα είχαν πρόσωπο» το οποίο μάλιστα προέβαλε δύο φορές φέτος το μήνα Αύγουστο η τηλεόραση Ε Τ 1. Από τη Νομαρχία παρέστη Ο Αντινομάρχης κ.θεόδωρος Βαλσαμίδης από το Δήμο Πλωμαρίου οι Δημοτικοί Σύμβουλοι. κ. Ιππιώτης και Καζάζης, ο Διευθυντής του Κέντρου Υγείας Πλωμαρίου κ. Αριστ. Φρυδάς ο Δασάρχης Αγιάσου κ.καραμπάσης και εκπρόσωποι από τη Διεύθυνση δασών Λέσβου, ο Αγροτικός Ιατρός Γεώργιος Δημητριάδης καθώς και ο πρόεδρος του εθελοντικού πυροσβεστικού κλιμακίου Μυτιλήνης Παν. Εγκλέζος. Έκπληξη στην εκδήλωση ήταν η παρουσία για πρώτη φορά της συζύγου του αειμνήστου Σεβαστού Κλαδογέννη ο οποίος είχε μεγάλο ιδιόκτητο Δάσος στη Πηγή και τη Θερμή Λέσβου και το ενοικίαζε στο Συνεταιρισμό ρητίνης Αμπελιού αλλά και έκανε το πρώτο εργοστάσιο επεξεργασίας ρητίνης στη Λέσβο το οποίο δυστυχώς δεν σώζεται, ο αείμνηστος Σεβαστός Κλαδογέννης είχε πάρα πολύ καλές σχέσεις με πολλούς Αμπελικιώτες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΟΡΤΗΣ ΡΗΤΙΝΗΣ 2010 ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Η ΓΙΟΡΤΗ ΡΗΤΙΝΗΣ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΠΑΛΙ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Τη Δευτέρα 6 Δεκεμβρίου το χωριό μας τίμησε με κάθε μεγαλοπρέπεια τον πολιούχο και προστάτη του χωριού μας Άγιο Νικόλαο. Τον τόνο της εορτής έδωσε πριν από μια εβδομάδα ο σημαιοστολισμός του χωριού όπως γίνεται κάθε χρόνο. Την ημέρα της εορτής λάμπρυναν με τη παρουσία τους ο καλλικέλαδος Πατήρ Παναγιώτης Ιωακείμ από τη Καλοννή που με τη φωνή του εις το ψαλτήρι έδωσε ιδιαίτερη μεγαλοπρέπεια στη πανήγυρη δημιουργώντας μια εξαίσια χορωδία με τη συνοδεία της Μοναχής Νεκταρίας, των ιεροψαλτών Παναγιώτη Κουνιαρέλλη από το Ακλειδιού, και των ιεροψαλτών από το χωριό μας, Βα-
«ΑΜΠΕΛΟΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ 7 λάκου Νικολάου, Καρλαγάνη Παναγιώτη, Κουρουλή Γεωργιού, και Ραφαήλ Μελιγωνίτη, επίσης λάμπρυναν την πανήγυρη καθώς επίσης και οι ιερείς Παναγώτης Τραγάκης από το Ακλειδιού και Εμμανουήλ Μανωλέλλης από το Πλωμάρι. Επίσης το Πλήθος των πιστών ιδιαίτερα από τη γύρω περιοχή αλλά και με λεωφορεία από τη Μυτιλήνη και από τον Πολυχνίτο. Ακόμη είχαν έρθει το Γυμνάσιο και το Λύκειο Πολυχνίτου καθώς και το Δημοτικό σχολείο Νιοχωρίου. Το λόγο της ημέρας κήρυξε ο Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως μας κ. Παναγιώτης Τσαγκάρης. Μετά τη Θεία Λειτουργία έγινε η λιτάνευση της εικόνας του Αγίου την οποία σήκωναν όπως και πέρυσι δύο παιδιά ντυμένα με παραδοσιακές στολές με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής του δήμου Πολυχνίτου. Στο τέλος ακολούθησε δεξίωση για όλο τον κόσμο στο πνευματικό κέντρο όπου ο πατήρ Δημήτριος Βούρος από το Μεγαλοχώρι είχε στείλε ένα καζάνι φαγητό.τους καφέδες πρόσφερε ο εορτάζων κ. Νικόλαος Καρλαγάννης, τους δε Λουκουμάδες ο εορτάζων επίτροπος του Ναού κ. Νικόλαος Ψωμαδέλλης. Το εκκλησιαστικό Συμβούλιο ευχαριστεί όλους όσους βοήθησαν εις τη πανήγυρη του Αγίου Νικολάου και εύχεται σε όλους ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Α ΚΗΔΕΙΑ 3-10-2010 ΚΗΔΕΙΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΨΩΜΑΔΕΛΛΗ Εκοιμήθει εν Κυρίω ο αγαπητός Στάθης Ψωμαδέλλης σε ηλικία 79 ετών. Η κηδεία έγινε στον Ιερό Ναό του χωριού μας. ΑΝΤΙ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΨΩΜΑΔΕΛΛΗ ΠΡΟΣΦΕΡΑΝ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΟΙ ΚΑΤΩΘΙ ΤΑ ΕΓΓΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ (ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΒΙΚΤΩΡΙΑ) ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΨΩΜΑΔΕΛΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΥΠΡΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΙΜΟΥ ΓΙΑΝΟΥΛΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΙΡΗΝΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΝΙΚ. ΚΑΡΛΑΓΑΝΗ ΕΙΡΗΝΗ Π. ΛΟΥΠΟΥ ΠΑΝ. ΤΡΑΝΤΑΛΗΣ ΠΑΝ. ΝΙΚ. ΚΑΡΛΑΓΑΝΗΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΚΑΠΗ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ (ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ Κ. ) ΝΙΚ. ΠΑΡΑΔΕΙΣΗΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΡΟΜΒΟΣ ΝΙΚ. Δ. ΚΑΡΛΑΓΑΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΟΥΛΙΟΣ ΔΗΜ. ΝΙΚ. ΨΩΜΑΔΕΛΛΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΜΠΡΑΤΣΟΥ ΕΛΕΝΗ ΑΣΠΡΟΛΟΥΠΟΥ ΘΕΩΔΟΡΟΣ ΜΑΝΩΛΑΚΑΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΧΡΙΣΤΟΦΑ ΠΑΝ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΡΑΦΑΗΛ. Ε. ΜΕΛΙΓΩΝΙΤΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΨΩΜΑΔΕΛΛΗΣ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΜΙΧΑΛΕΛΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΛΑΣΚΑΡΗ ΕΛΕΝΗ ΔΕΣΠΟΤΕΛΛΗ ΑΒΑΓΙΑΝΗ ΓΙΑΝΟΥΛΑ ΠΑΝ. ΤΣΟΥΛΕΛΛΗΣ ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΚΑΣΑΠΗ ΚΑΛΑΜΙΔΙΩΤΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΑΡΓΥΡΙΟΣ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΡΟΥΛΗΣ ΠΑΝ. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ ΚΩΝ. ΚΟΥΡΟΥΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑ ΜΑΝΩΛΕΛΛΗ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ Ξ. ΒΑΛΑΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ε. ΚΑΡΛΑΓΑΝΗΣ ΔΗΜ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ. Γ. ΣΙΤΑΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΞΗΣ ΠΑΝ. Σ. ΘΑΛΑΣΕΛΛΗ (ΑΘΗΝΑ) ΠΑΝ. Ε. ΜΕΛΙΓΩΝΙΤΗΣ ΕΥΣΤΡ. Π. ΜΕΛΙΓΩΝΙΤΗΣ ΑΝΤ. Π. ΛΑΣΚΑΡΗΣ ΔΗΜ. ΚΟΥΤΣΟΥΡΑΔΗΣ ΕΓΓΛΕΖΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ & ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΣΙΤΑΡΑ ΣΑΠΦΩ ΒΟΥΡΝΟΥΞΟΥΖΗ ΕΥΣΤΡ. Ι. ΚΑΡΛΑΓΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΑΡΗΣ ΜΑΡΙΑ Π. ΛΑΣΚΑΡΗ ΜΑΡΙΑ Ν. ΚΟΥΡΟΥΛΗ ΞΑΝΘΟΥΛΑ Ξ. ΒΑΛΑΚΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝ ΒΑΛΑΚΟΣ ΜΑΡΙΑ ΨΩΜΑΔΕΛΛΗ ΚΑΙ ΒΛΟΥΤΙΝΑ ΚΑΡΛΑΓΑΝΗ ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ ΘΕΡΜΑ
8 «ΑΜΠΕΛΟΣ» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΟΡΙΑΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ Π Ρ Ο Σ Φ Ο Ρ Ε Σ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Tο περιοδικό μπορείτε να το διαβάζετε και από την ιστοσελίδα του χωριού μας. www.ampeliko.gr ιαβάστε ακόμα: Για τα νέα του χωριού μας. την ιστορία του χωριού Θέματα της εκκλησίας. Την ιστορία του χωριού. Στείλτε μας: Το μήνυμά σας για διάφορα θέματα. Φωτογραφίες με τα νέα σας ΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ...ΕΥΡΩ 20 ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΣΑΡΕΛΛΗ...10 ΑΝΩΝΥΜΟΣ...20 ΡΑΦΑΗΛ ΜΠΑΡΗΣ...50 ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ...50 ΑΝΤΩΝΙΑ ΜΑΝΩΛΕΛΛΗ...20 ΣΤΕΛΛΑ Κ. ΚΟΥΡΟΥΛΗ...10 ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΚΛΗΜΟΥ...20 ΒΛΟΥΤΙΝΑ ΚΑΡΛΑΓΑΝΗ...20 ΓΡΑΜΑΤΙΚΗ ΚΟΥΣΒΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗ ΓΟΝΕΩΝ...25 ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΛΑΓΑΝΗΣ...10 ΞΑΝΘΟΥΛΑ ΒΑΛΑΚΟΥ...10 ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ε. ΕΥΑΓΓΕΛΕΛΛΗΣ...50 ΜΙΧΑΗΛ ΣΙΤΑΡΑΣ...50 ΑΝΩΝΥΜΟΣ...20 ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΓΓΛΕΖΟΥ...20 ΜΑΡΙΑ Ν. ΚΟΥΡΟΥΛΗ...20 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΥΠΡΑΙΟΥ...10 ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ «ΑΜΠΕΛΟΣ» ΑΜΠΕΛΙΚΟΥ Τρίμηνο περιοδικό Ενορίας Αγίου Νικολάου Φθινόπωρο 2010 ΕΚΔΟΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Πατήρ Ευστ. Κακάμπουρας. Τηλ.: 22520-91067 ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Βαλάκος Νικόλαος Καρλαγάνης Παν. ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΤΑΧΥΔΡΟΜΗΣΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ: Παν. Βελούτσος καί Βέτσικας Νικόλαος ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ: Αναστάσιος Μελιγωνίτης, Γεώργιος Ν. Ψωμαδέλλης ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Τηλ.: 210-34.76.090 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΗΣΗΣ: Παν. Καμπούρης Ε-mail: ampeliko.yahoo.gr Website: www.ampeliko.gr Διανέμεται δωρεάν