ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ ηµιουργώντας έναν καλύτερο κόσµο Η Σαηεντολογία, που ιδρύθηκε και αναπτύχθηκε από τον Λ. Ρον Χάµπαρντ, είναι µια εφαρµοσµένη θρησκευτική φιλοσοφία η οποία προσφέρει έναν ακριβή δρόµο µέσω του οποίου ο καθένας µπορεί να ξανακερδίσει την αλήθεια και την απλότητα του πνευµατικού του εαυτού. Η Σαηεντολογία αποτελείται από συγκεκριµένα αξιώµατα, που προσδιορίζουν τα βαθύτερα αίτια και αρχές της ύπαρξης, και µια ευρεία περιοχή παρατηρήσεων στις ανθρωπιστικές σπουδές είναι ένα φιλοσοφικό θέµα που πραγµατικά αφορά ολόκληρη τη ζωή. Αυτό το ευρύ σύνολο γνώσης κατέληξε σε δύο εφαρµογές του θέµατος: πρώτον, µια τεχνολογία (οι µέθοδοι εφαρµογής µιας τέχνης ή επιστήµης) µε την οποία ο άνθρωπος να αυξήσει την επίγνωσή του σαν πνεύµα και να επιτύχει την ελευθερία που γύρευαν πολλές µεγάλες φιλοσοφικές διδασκαλίες και δεύτερον, ένα µεγάλο αριθµό θεµελιωδών αρχών που µπορούν να χρησιµοποιήσουν οι άνθρωποι για να βελτιώσουν τη ζωή τους. Στην πραγµατικότητα, σ αυτή τη δεύτερη εφαρµογή, η Σαηεντολογία δεν προσφέρει τίποτα λιγότερο από πρακτικές µεθόδους για να βελτιώσουµε κάθε πλευρά της ύπαρξής µας - εργαλεία για να δηµιουργήσουµε νέους τρόπους ζωής. Και από αυτή προέρχεται η ύλη του θέµατος που είστε έτοιµοι να διαβάσετε. Έχοντας συνταχθεί από τα γραπτά του Λ. Ρον Χάµπαρντ, τα δεδοµένα που παρουσιάζονται εδώ δεν είναι παρά ένα από τα εργαλεία που µπορούν να βρεθούν στο βιβλίο Σαηεντολογία: Θεωρία και Πράξη. Το βιβλίο -ένας περιεκτικός οδηγός- περιέχει πολυάριθµες εφαρµογές της Σαηεντολογίας οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να βελτιώσουν πολλές άλλες περιοχές της ζωής. Σ αυτό εδώ το βιβλίο, οι επιµελητές της έκδοσης έχουν εµπλουτίσει τα δεδοµένα µε µια σύντοµη εισαγωγή, πρακτικές ασκήσεις και παραδείγµατα επιτυχούς εφαρµογής. Στα Κέντρα Σαηεντολογίας, οι διευθύνσεις των οποίων είναι διαθέσιμες στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.scientology.org, θα βρεις μαθήματα για να αυξήσεις την κατανόησή σου και περισσότερα υλικά για να διευρύνεις τη γνώση σου. Πολλά νέα φαινόµενα γύρω από τον άνθρωπο και τη ζωή περιγράφονται στη Σαηεντολογία, κι έτσι σ αυτές τις σελίδες µπορεί να συναντήσεις όρους µε τους οποίους δεν είσαι εξοικειωµένος. Αυτοί εξηγούνται την πρώτη φορά που εµφανίζονται, καθώς και στο γλωσσάριο στο τέλος του βιβλίου. Η Σαηεντολογία είναι για να χρησιµοποιείται. Είναι µια πρακτική φιλοσοφία, κάτι που κάνει κάποιος. Χρησιµοποιώντας αυτά τα δεδοµένα, µπορείς ν αλλάξεις συνθήκες. Εκατοµµύρια άνθρωποι που θέλουν να κάνουν κάτι για τις συνθήκες που βλέπουν γύρω τους έχουν εφαρµόσει αυτή τη γνώση. Γνωρίζουν ότι η ζωή µπορεί να βελτιωθεί. Και γνωρίζουν ότι η Σαηεντολογία είναι αποδοτική. Χρησιµοποίησε αυτά που θα διαβάσεις σ αυτές τις σελίδες για να βοηθήσεις τον εαυτό σου και τους άλλους και θα είσαι ένα απ αυτά τα άτοµα. ΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ
Πολλοί άνθρωποι πορεύονται στη ζωή µ ένα µάλλον τυχαίο τρόπο, αναζητώντας ιδέες που να εξηγούν γιατί τα σχέδιά τους παρουσιάζουν βελτίωση ή κάµψη, γιατί είναι επιτυχηµένοι ή γιατί δεν είναι. Οι εικασίες και τα «προαισθήµατα», ωστόσο, δεν είναι και πολύ αξιόπιστα. Κι όταν δε γνωρίζεις πώς πραγµατικά να διερευνάς καταστάσεις, καλές ή κακές, και να παίρνεις τα αληθινά δεδοµένα, παρασύρεσαι σ έναν ωκεανό αναξιολόγητων δεδοµένων. Οι ακριβείς διερευνήσεις, στην πραγµατικότητα, σπανίζουν. Ητάση του ανθρώπου σε θέµατα που δεν καταλαβαίνει είναι να δέχεται την πρώτη εξήγηση που του προσφέρουν, άσχετα µε το πόσο ατελής είναι αυτή. Έτσι, η τεχνολογία των διερευνήσεων δεν είχε ποτέ εφαρµοστεί στην πράξη ούτε είχε τελειοποιηθεί. Ωστόσο, ο Λ. Ρον Χάµπαρντ έκανε µια επαναστατική ανακάλυψη στο θέµα της λογικής και της ορθής σκέψης, η οποία τον οδήγησε στην ανάπτυξη του πρώτου αληθινά αποτελεσµατικού τρόπου για την αναζήτηση και την ανακάλυψη των πραγµατικών αιτίων των πραγµάτων. Όταν κάποιος γνωρίζει πώς να διερευνά, καταφέρνει να βρίσκει το δρόµο παρά τα τυχαία γεγονότα και τις γνώµες των άλλων και να καταλήγει στους πραγµατικούς λόγους στους οποίους βασίζεται η επιτυχία ή η αποτυχία σε κάθε πλευρά της ζωής. Εποµένως, όταν ανακαλύπτει πραγµατικά κανείς γιατί τα πράγµατα έχουν όπως έχουν, µπορεί να διορθώσει και να βελτιώσει µια κατάσταση, µια οποιαδήποτε κατάσταση. Πρόκειται για µια ανεκτίµητη τεχνολογία για ανθρώπους κάθε τάξης ή επαγγέλµατος. 2
Η ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΑΙ Η XΡΗΣΗ ΤΗΣ πό µέρα σε µέρα και από βδοµάδα σε βδοµάδα, µπορεί να βρεθεί κανείς αντιµέτωπος µε πολλά γεγονότα στη ζωή του που δεν είναι και τόσο επιθυµητά. Με κάποιον τρόπο καταφέρνει µετά βίας να αντιµετωπίζει αυτές τις καταστάσεις, πεπεισµένος ότι δεν υπάρχουν και πολλά που µπορεί να κάνει για να αλλάξει τη µοίρα του. Ίσως ένα έργο που σχεδιάζει κανείς επί µήνες στη δουλειά του να µην έχει την αναµενόµενη επιτυχία ίσως η απόδοση στο γραφείο να παρουσιάζει κατακόρυφη πτώση το τελευταίο τρίµηνο ή ίσως η επέκταση του σπιτιού να παίρνει περισσότερο χρόνο απ ό,τι είχε φανταστεί κανείς στην αρχή. Τέτοιες καταστάσεις είναι αρκετά συνηθισµένες για πολλούς από µας. Τα παραπάνω, ωστόσο, δεν είναι ανάγκη ν αποτελούν τη συνήθη κατάσταση πραγµάτων. Οι άνθρωποι µπορούν να ζουν ευτυχισµένοι και να επιτυγχάνουν τους στόχους τους σε κάθε τοµέα της ζωής: ατοµικά, στην οικογένεια, στη δουλειά και ούτω καθεξής. Οι στόχοι τους οποίους ονειρεύτηκε ένα άτοµο να φτάσει είναι δυνατόν να επιτευχθούν. Αν αυτοί οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται ή αν βρίσκεται κανείς σε µια κατάσταση που έχει επιδεινωθεί, υπάρχει κάποια βάσιµη αιτία γι αυτό, που µπορεί να εντοπιστεί. Συνήθως οι άνθρωποι δεν αντιλαµβάνονται ότι τα πράγµατα, στην ουσία, προκαλούνται δε συµβαίνουν έτσι απλά. Υπάρχουν λόγοι για να συµβεί µια κατάσταση, λόγοι που οι άνθρωποι µπορούν οι ίδιοι να ελέγχουν. Όταν ο άνθρωπος δεν το γνωρίζει αυτό, στηρίζεται συχνά στη «µοίρα», στη δεισιδαιµονία, στη µαντεία ή στην αστρολογία για ν ανακαλύψει το πεπρωµένο ή το µέλλον του. Πολλοί απλώς ελπίζουν µάταια ότι τίποτε άλλο δε θα πάει στραβά ή κοροϊδεύουν τον εαυτό τους πιστεύοντας ότι είναι κάτι συνηθισµένο να είναι η ζωή ένας αγώνας. 3
Για παράδειγµα, ένας αγρότης που είχε πολύ µικρή σοδειά µια χρονιά δεν έχει πειστική εξήγηση γι αυτό. ε διανοείται καν ότι αυτός ο ίδιος προκάλεσε αυτή την κατάσταση. Αν όµως έψαχνε κανείς, θ ανακάλυπτε ότι ο αγρότης δε φύλαξε από πριν τους σπόρους σ ένα ασφαλές µέρος για να τους σπείρει την άνοιξη, κι έτσι οι σπόροι έγιναν τροφή των εντόµων. Αγνοώντας αυτό το στοιχείο, θα µπορούσε να καταλήξει σε όλων των ειδών τους περίεργους «λόγους» ή να πει απλώς ότι φταίει η κακοτυχία του. Σ ένα εργοστάσιο µε χαµηλή παραγωγή, η διεύθυνση θα µπορούσε να αλλάζει προσωπικό, να προσλαµβάνει νέους εργάτες κ.λπ., σε µια προσπάθεια ν αυξήσει την παραγωγικότητα προτού η εταιρεία πέσει έξω. Μπορεί, όµως, τα διευθυντικά στελέχη του να µη διαθέτουν τις απαραίτητες ικανότητες για να εξετάσουν σε βάθος τον τρόπο λειτουργίας της ίδιας της εταιρείας και να βρουν την αιτία της κατάστασης. Μετά από προσεκτική εξέταση, θα µπορούσε κανείς ν ανακαλύψει ότι οι προµηθευτές πρώτων υλών αρνούνταν να κάνουν παράδοση, επειδή το λογιστήριο της εταιρείας δεν πλήρωνε τους λογαριασµούς. Για να εξετάσεις σε βάθος, να χειριστείς και να βελτιώσεις µια τέτοια κατάσταση, σε οποιονδήποτε τοµέα της ζωής, χρειάζεσαι επιδεξιότητα στις διερευνήσεις, δηλαδή ικανότητα να σκέφτεσαι λογικά και να φτάνεις στη ρίζα των πραγµάτων. Έρευνα είναι η προσεκτική ανακάλυψη και ταξινόµηση γεγονότων. Κατά τη διεξαγωγή µιας έρευνας ανακαλύπτει κανείς και εξετάζει τις λεπτοµέρειες κάποιου ζητήµατος, στην προσπάθειά του να πληροφορηθεί τα γεγονότα ώστε να βρει την αιτία. Μια σωστή έρευνα φτάνει στη ρίζα των καταστάσεων που αντιµετωπίζει κάποιος. Για παράδειγµα, σε µια εταιρεία, θα µπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι η παραγωγή χειροτέρεψε. Αυτή η κατάσταση δεν είναι η καλύτερη δυνατή, και θα πρέπει να την διερευνήσει και να εντοπίσει την αιτία. Οι διερευνήσεις µπορεί ακόµη να χρησιµοποιηθούν στην προσωπική ζωή ενός ατόµου για τη βελτίωση καταστάσεων. Όταν κάνεις µια έρευνα, κάνεις την ερώτηση «Τι δεν καταλαβαίνω;» σχετικά µε τις υπάρχουσες συνθήκες. Θα βρεις ότι δύο γεγονότα δεν είναι σύµφωνα µεταξύ τους αλληλοαναιρούνται και δε γίνεται να κατανοηθούν. Έτσι, προσπαθείς να εξηγήσεις µε τη λογική αυτά τα δύο γεγονότα: τα µελετάς και βρίσκεις κάποιο άλλο σηµείο που δεν καταλαβαίνεις. Όταν προσπαθήσεις να κατανοήσεις αυτό το σηµείο, βρίσκεις ένα άλλο γεγονός που δεν καταλαβαίνεις. Κάπου σ αυτή την πορεία θα βρεις το λόγο για την κατάσταση που διερευνάς. 4
Κάθε έρευνα θα πρέπει να προχωράει µ αυτό τον τρόπο. Μερικές φορές χρειάζεται να γίνουν πολλές ερωτήσεις, µερικές φορές αρκεί να αναρωτηθείς «Τι είναι αυτός ο θόρυβος;» για να φτάσεις στην πηγή ενός προβλήµατος. Να ένα παράδειγµα µιας έρευνας που γίνεται γρήγορα, όπως σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης: ένας µηχανικός δουλεύει στο µηχανοστάσιο ενός πλοίου. Οι αισθήσεις του είναι φυσιολογικές αλλά εξασκηµένες παρατηρεί την περιοχή του. Ακούει ένα «σσσσσσσσς» που δε θα πρεπε να υπάρχει, κάτι που δε θα περίµενε κανείς ν ακούσει σ ένα µηχανοστάσιο. Εξετάζει την περιοχή ρίχνοντας το βλέµµα του τριγύρω και όλα δείχνουν να λειτουργούν κανονικά, αλλά υπάρχει ένα µικρό άσπρο σύννεφο καπνού. Συνδυάζει αυτό που βλέπει µ αυτό που ακούει. Πλησιάζει για να δει καλύτερα. Βλέπει µια βαλβίδα σπασµένη. Κλείνει τον αγωγό ατµού. Με λίγα λόγια, (α) βρίσκει κανείς κάτι που δε λειτουργεί τέλεια σε κάποιο τµήµα ενός οργανισµού ή σε οτιδήποτε διερευνά, (β) βρίσκει κάτι που δεν καταλαβαίνει σχετικά µ αυτό, και στη συνέχεια (γ) κάνει ερωτήσεις στα άτοµα του τµήµατος που συνδέονται µ αυτό που δε λειτουργεί τέλεια ή διερευνά την περιοχή για να πάρει περισσότερα στοιχεία. Ακολουθώντας αυτή τη σειρά εντοπίζει την αιτία του προβλήµατος, το οποίο µπορεί στη συνέχεια να διευθετηθεί, ώστε η περιοχή να λειτουργεί και πάλι σωστά. Σε έναν οργανισµό µπορεί κανείς να εφαρµόσει απλώς αυτά τα τρία βήµατα, ξανά και ξανά, κι αυτό συνήθως θα είναι αρκετό για να διατηρήσει την οµαλή λειτουργία του. Οι στατιστικές παίζουν κάποιο ρόλο στις διερευνήσεις. Μια στατιστική δείχνει την παραγωγή µιας δραστηριότητας, ενός χώρου ή µιας εταιρείας σε σύγκριση µε µια προηγούµενη χρονική στιγµή. Αντικατοπτρίζει το αν ο συγκεκριµένος χώρος πετυχαίνει το σκοπό του ή όχι αν οι στατιστικές είναι ανοδικές, ο επιδιωκόµενος στόχος για το χώρο είναι πιο κοντά στην εκπλήρωσή του. Όταν κάνει κάποιος µια έρευνα, ψάχνει για χαµηλές στατιστικές. Αυτές δεν µπορούν φυσικά να γίνουν κατανοητές, κι έτσι κάνει ερωτήσεις στα άτοµα που σχετίζονται µ αυτές. Στις απαντήσεις τους θα υπάρχει κάτι εντελώς ακατανόητο για το άτοµο που κάνει την έρευνα. Για παράδειγµα: «εν µπορούµε να πληρώσουµε τους λογαριασµούς επειδή η Γιάννα παρακολουθεί κάποιο σεµινάριο». Ο διερευνητής ψάχνει µόνο για κάτι το οποίο δεν ταιριάζει µε τα δεδοµένα που έχει ο ίδιος στο µυαλό του. Έτσι, κάνει ερωτήσεις στο άτοµο που έδωσε αυτά τα δεδοµένα, καθώς και στη Γιάννα. Αργά ή γρήγορα, προβάλλει ο αληθινός λόγος. Αφήνεις να σε καθοδηγήσουν τα πράγµατα που δεν µπορείς να καταλάβεις, οπότε συµβαίνει ένα από τα δύο: Είτε η πορεία που ακολουθείς είναι αδιέξοδο και δεν πηγαίνει παραπέρα οπότε επιστρέφεις στο κύριο θέµα της έρευνας είτε φέρνει στο φως κι άλλα στοιχεία. Αν φέρνει στο φως κι άλλα στοιχεία, θα βρεις περισσότερα που δεν µπορείς να καταλάβεις. 5
Όταν κάποιος συναντά δυο αντικρουόµενα γεγονότα, κάνει ερωτήσεις σχετικά µ αυτά και βρίσκει ένα άλλο σηµείο που δεν καταλαβαίνει. Συνεχίζει στην πορεία που του υποδεικνύουν τα πράγµατα που δεν καταλαβαίνει, µέχρι να εντοπίσει τον αληθινό λόγο. ΓΕΓΟΝΟΣ ΑΝΤΙΦΑΣΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΕΓΟΝΟΣ ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΕΓΟΝΟΣ ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΟ ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΕΓΟΝΟΣ ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΟ ΕΡΩΤΗΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ 6
Το κόλπο στη διαδικασία αυτή είναι να βρεις µια άκρη του νήµατος κάτι που δεν µπορείς να καταλάβεις και, ρωτώντας, να τραβήξεις αυτή την άκρη. Εµφανίζεται µια γατούλα. Συνέχισε να τραβάς το νήµα κάνοντας περισσότερες ερωτήσεις. Εµφανίζεται ένα γοριλάκι. Τράβηξε λίγο ακόµη. Εµφανίζεται µια τίγρη. Τράβηξε ξανά, και για δες! Ένα τεθωρακισµένο Σέρµαν (τεθωρακισµένο του Β παγκοσµίου πολέµου, βάρους 31 περίπου τόνων)! εν είναι λογικό να είναι οι άνθρωποι τεµπέληδες ή χαζοί. Αν εξετάσεις το θέµα θα βρεις την αληθινή αιτία της αδράνειας ή της συνεχούς αναστάτωσης σ ένα τµήµα ενός οργανισµού. Όταν βρεις το «τεθωρακισµένο Σέρµαν», µπορείς ν αναλάβεις δράση. Υπάρχει πάντα ένας λόγος πίσω από µια κακή στατιστική. Κάνε ερωτήσεις σ εκείνους που έχουν σχέση µ αυτή, µέχρι να ξεσκεπάσεις τον πραγµατικό λόγο. Ο λόγος δε θα είναι ποτέ: «Η Αγνή δεν είναι έξυπνη». Είναι πιο πιθανό ότι η Αγνή προσλήφθηκε ως δακτυλογράφος αλλά δεν ήξερε να δακτυλογραφεί. Ή ότι ο διευθυντής ενός τµήµατος απλώς δεν πηγαίνει ποτέ στη δουλειά. Η αληθινή εξήγηση µιας καθοδικής στατιστικής είναι πάντα κάτι που µπορεί να κατανοηθεί εύκολα. Αν κάνεις όσες ερωτήσεις χρειάζεται, θα έχεις την πραγµατική εξήγηση και τότε θα µπορείς να δράσεις. Αυτή η τεχνική των διερευνήσεων, αν και απλή, είναι πάρα πολύ αποτελεσµατική. Μπορεί να εφαρµοστεί όταν έρχεται κανείς αντιµέτωπος µε απλές ή περίπλοκες καταστάσεις, για να φτάνει στη ρίζα τους, κι εποµένως του δίνει τη δυνατότητα να τις επιλύει και να βελτιώνει καταστάσεις στη ζωή. Η επιδεξιότητα στις διερευνήσεις βελτιώνεται µε την εξάσκηση. Μπορεί να αυξηθεί και να γίνει πιο αποτελεσµατική, έτσι ώστε να µπορεί κανείς να εντοπίζει στη στιγµή κάτι που δεν καταλαβαίνει. Αυτή η ικανότητα δεν είναι έµφυτη στους ανθρώπους, αλλά µπορεί ν αποκτηθεί εύκολα. Για να κάνει κανείς τις διερευνήσεις ακόµη πιο γρήγορες και αποτελεσµατικές, θα πρέπει να είναι σε θέση να καταλαβαίνει και να εφαρµόζει τις αρχές της λογικής, ένα θέµα που µέχρι τώρα όχι µόνο ήταν παρανοηµένο, αλλά και το είχαν κάνει περίπλοκο χωρίς λόγο. 7
ΛΟΓΙΚΗ Το θέµα της λογικής υπήρξε αντικείµενο συζητήσεων για τουλάχιστον τρεις χιλιάδες χρόνια, χωρίς να έχει γίνει καµία σηµαντική ανακάλυψη που να έχει κάποια πραγµατική αξία για όσους επεξεργάζονται δεδοµένα. Η λογική έχει ως αντικείµενο την ορθή σκέψη. Κάποιοι, πολύ παλιά, επιχείρησαν να τη χαρακτηρίσουν επιστήµη. Κάτι τέτοιο, όµως, µπορούµε να το θεωρήσουµε ακραίο και υπερβολικό, κι έτσι να το απορρίψουµε. Αν υπήρχε µια τέτοια «επιστήµη», οι άνθρωποι θα ήταν ικανοί να σκέπτονται. Όµως δεν είναι. Ο ίδιος ο όρος είναι άκρως απωθητικός. Αν επρόκειτο να διαβάσεις ένα κείµενο µε θέµα τη λογική, θα τρελαινόσουν προσπαθώντας να το κατανοήσεις, εκτός του ότι δε θα σου µάθαινε βέβαια να σκέφτεσαι. Παρ όλα αυτά, η λογική ή η ικανότητα σκέψης έχει ζωτική σηµασία για κάποιον που ασχολείται µε την οργάνωση ή τη διαχείριση. Αν δεν µπορεί να σκεφτεί καθαρά, δε θα είναι σε θέση να καταλήξει σε συµπεράσµατα που είναι ζωτικής σηµασίας για τη λήψη σωστών αποφάσεων. Πολλές υπηρεσίες, κυβερνήσεις, κοινωνίες και οµάδες εκµεταλλεύονται αυτή την έλλειψη λογικής, κι αυτό συµβαίνει εδώ και πολύ καιρό. Ένας λαός που είναι ανίκανος να σκέπτεται ή να κρίνει, µπορεί να ελεχθεί εύκολα µε ψευτιές και ποταπούς σκοπούς. Κατά συνέπεια, η λογική είναι ένα θέµα που δεν έχει τύχει υποστήριξης. Το αντίθετο, µάλιστα. Ακόµη και τα σχολεία της ύσης επιχειρούν να πείσουν τους µαθητές ότι θα πρέπει να µελετήσουν γεωµετρία, γιατί «ο άνθρωπος σκέφτεται µε βάση τους νόµους της γεωµετρίας». Φυσικά, δε συµβαίνει κάτι τέτοιο. Το διαχειριστικό στέλεχος, ο διευθυντής, ο τεχνίτης και ο υπάλληλος χρησιµοποιούν σε σηµαντικό βαθµό τη λογική. Αν δεν µπορούν να σκεφτούν ορθά, 8
κάνουν λάθη που κοστίζουν σε χρόνο και χρήµα και είναι δυνατόν να βυθίσουν έναν ολόκληρο οργανισµό στο χάος και στην αφάνεια. Το υλικό µε το οποίο ασχολούνται είναι τα δεδοµένα και οι καταστάσεις που αφορούν την επιβίωση. Αν δεν µπορούν να παρατηρούν και να χαράζουν την πορεία τους, είναι δυνατόν να καταλήξουν σε εσφαλµένα συµπεράσµατα και να προβούν σε λανθασµένες ενέργειες. Ο σύγχρονος άνθρωπος πιστεύει ότι τα µαθηµατικά µπορούν να χτησιµοποιηθούν έναντι της λογικής και η πλειοψηφία των δύσκολων καταστάσεων που έχει ν αντιµετωπίσει ξεφεύγουν από τον έλεγχό του, εξαιτίας αυτής της αξιολύπητης εµπιστοσύνης που επέδειξε εκεί που δεν έπρεπε. Η πολυπλοκότητα των ανθρώπινων προβληµάτων και ο τεράστιος αριθµός παραγόντων που εµπλέκονται σ αυτά, καθιστούν τα µαθηµατικά εντελώς ανεπαρκή. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές στην καλύτερη περίπτωση είναι σερβοµηχανισµοί (δεκανίκια) της διάνοιας. Παρ όλα αυτά, ο «λουστραρισµένος» πολιτισµός µας δείχνει σήµερα µια εντελώς παιδιάστικη πίστη σ αυτούς. Το κατά πόσο βέβαια έχουν κάποια χρησιµότητα ή όχι, εξαρτάται από το ποιος υποβάλλει τις ερωτήσεις και ποιος διαβάζει τις απαντήσεις που δίνουν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Ακόµα και τότε, όµως, οι απαντήσεις τους είναι εξωφρενικά ανόητες. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές δεν µπορούν να σκεφτούν, επειδή οι κανόνες λογικής των έµβιων όντων δεν είναι πλήρως γνωστοί στον άνθρωπο και στους κατασκευαστές τους. Όταν ένας υπολογιστής τροφοδοτείται µε ένα λάθος δεδοµένο, δίνει µια εντελώς λανθασµένη απάντηση. Αν οι άνθρωποι στο χώρο της διοίκησης και της παραγωγής δεν έχουν γνώσεις λογικής, ένας οργανισµός µπορεί να βρεθεί ακυβέρνητος και να χρειαστεί τεράστιο ποσό ικανοτήτων για να διατηρηθεί η συνοχή του και να συνεχίσει να λειτουργεί. Ολόκληροι πολιτισµοί αφανίζονται επειδή οι κυβερνήτες τους, οι αρχηγοί και ο λαός τους στερούνται λογικής. Η λογική αποτελεί, εποµένως, ένα πολύ σηµαντικό θέµα. 9
Το ξεκλείδωµα της λογικής Η Σαηεντολογία περιλαµβάνει µια µέθοδο για το ξεκλείδωµα της λογικής. Αυτή είναι µια επαναστατική ανακάλυψη, που δεν αποτελεί και µικρή επιτυχία. Αν µάλιστα µπορούµε µε τη βοήθειά της ν απλουστεύσουµε ένα τροµερό και σχεδόν άλυτο θέµα, τότε θα µπορούµε να βρίσκουµε συχνότερα τις σωστές λύσεις σε δύσκολες καταστάσεις, και οι οργανισµοί ή οι πολιτισµοί θα µπορούν να είναι πολύ πιο αποτελεσµατικοί. Αυτή η επαναστατική ανακάλυψη είναι απλή: ΑΝ ΚΑΘΟΡΙΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΠΑΡΑΛΟΓΑ, ΜΠΟΡΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΝΑ ΚΑΘΟΡΙΣΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΙΚΗ. Με άλλα λόγια, αν κάποιος µπορεί να κατανοήσει τι είναι αυτό που κάνει τα πράγµατα µη λογικά ή παράλογα (ή τρελά, αν θέλετε), τότε είναι δυνατόν να αντιληφθεί τι κάνει τα πράγµατα λογικά. Παραλογισµός Υπάρχουν συγκεκριµένοι τρόποι µε τους οποίους η µεταβίβαση πληροφοριών ή µια κατάσταση γίνονται παράλογα. Πρόκειται για τα πράγµατα που κάνουν κάποιον να έχει µια εσφαλµένη ιδέα για µια κατάσταση. Κάθε ξεχωριστός τρόπος ονοµάζεται αρνητικό σηµείο και είναι κάθε δεδοµένο που προσφέρεται ως αληθινό αλλά, στην πραγµατικότητα, ανακαλύπτεται ότι είναι παράλογο. Καθένα απ αυτά περιγράφεται παρακάτω. Παράλειψη δεδοµένων Οτιδήποτε έχει παραλειφθεί αποτελεί αρνητικό σηµείο. Αυτό που έχει παραλειφθεί µπορεί να είναι ένα άτοµο, ένα τέρµιναλ (άτοµο που στέλνει, λαβαίνει και αναµεταδίδει επικοινωνία), κάποιο αντικείµενο, η ενέργεια, ο χώρος, ο χρόνος, η µορφή, η σειρά, ακόµη και η σκηνή. Οτιδήποτε µπορεί να έχει παραλειφθεί, ενώ θα πρέπει να υπάρχει, αποτελεί αρνητικό σηµείο. Αυτό το αρνητικό σηµείο είναι αναµφισβήτητα εκείνο που παραβλέπεται περισσότερο απ όλα τ άλλα, γιατί δεν είναι εκεί για να τραβήξει την προσοχή µε την πρώτη. ΠΑΡAΛΕΙΨΗ Ε ΟΜEΝΩΝ Γιάννης Ιωαννίδης Αθήνα 10
Αλλαγµένη ακολουθία Κάθε πράγµα, γεγονός, αντικείµενο ή µέγεθος που είναι σε λάθος θέση σε µια ακολουθία αποτελεί αρνητικό σηµείο. Η αριθµητική σειρά 3, 7, 1, 2, 4, 6, 5 είναι µια αλλαγµένη ή λανθασµένη ακολουθία. Αν το δεύτερο βήµα µιας ακολουθίας ενεργειών γίνει πριν από το πρώτο, µπορείς να είσαι σίγουρος ότι αυτό θα µπλέξει την ακολουθία των ενεργειών. Το βασικό αρνητικό σηµείο είναι η παντελής έλλειψη ακολουθίας. Αυτό οδηγεί σε ΕΜΜΟΝΕΣ Ι ΕΕΣ. Εµφανίζεται, επίσης, σ αυτό που ονοµάζουµε ανικανότητα συσχέτισης, που είναι µια µορφή παραφροσύνης. Κάποιοι δε βλέπουν ότι υπάρχει λογική συνέχεια µεταξύ πραγµάτων που συνδέονται ή είναι παρόµοια µεταξύ τους. Τέτοια άτοµα πηδούν επίσης από το ένα θέµα στο άλλο, χωρίς να υπάρχει καµιά εµφανής λογική αλληλουχία. Η ανικανότητα συσχέτισης είναι µια ακραία περίπτωση, κατά την οποία κάποιος δε βλέπει ότι σχετίζονται τα πράγµατα που όντως σχετίζονται, ενώ αντιλαµβάνεται ότι σχετίζονται τα πράγµατα που δεν έχουν καµία σχέση µεταξύ τους. «Ακολουθία» σηµαίνει γραµµική (σε µια γραµµή) µετάβαση µέσα στο χώρο ή στο χρόνο ή και στα δύο. Μια ακολουθία που θα έπρεπε να έχει µια ορισµένη σειρά και δεν την έχει, αποτελεί αρνητικό σηµείο. Μια «ακολουθία» που δεν έχει ορισµένη σειρά, αλλά θεωρείται ότι έχει, αποτελεί αρνητικό σηµείο. Το να βάλεις την άµαξα µπροστά από το άλογο αποτελεί ανακολουθία και είναι αρνητικό σηµείο. Μερικές φορές το δυσκολότερο πράγµα είναι να δείξεις σε κάποιον µια ακολουθία που είναι αναπόφευκτο να λάβει χώρα στο µέλλον και την οποία εκείνος δεν µπορεί να τη δει. Σ αυτή την περίπτωση µιλάµε για ένα επακόλουθο: «Αν πριονίσεις το πόδι της καρέκλας στην οποία κάθεσαι, φυσικά θα πέσεις». Η ΑΛΛΑΓΜEΝΗ ΑΚΟΛΟΥΘIΑ 11
αστυνοµία προσπαθεί συχνά να το διευκρινίσει αυτό στους ανθρώπους που δεν αντιλαµβάνονται την έννοια της ακολουθίας των πραγµάτων έτσι, η απειλή τιµωρίας έχει αποτέλεσµα στους πολίτες µε καλή συµπεριφορά, αλλά είναι αναποτελεσµατική µε τους εγκληµατίες, γιατί συχνά ο λόγος που είναι εγκληµατίες είναι το ότι δεν µπορούν να σκεφτούν µε βάση την ακολουθία των πραγµάτων. Απλώς, είναι κολληµένοι. Το «Αν σκοτώσεις άνθρωπο θα σε κρεµάσουν» είναι µια ακολουθία πραγµάτων που τους υποδεικνύουν. Ένας δολοφόνος, που έχει το νου του κολληµένο στην εκδίκηση, δεν µπορεί να σκεφτεί τα πράγµατα µε µια σειρά. Για να έχει κανείς τη σωστή σειρά, χρειάζεται να σκέφτεται µε βάση την ακολουθία των πραγµάτων. Εποµένως, οι αλλαγµένες ακολουθίες είναι πολύ πιο συνηθισµένες απ ό,τι κατ αρχάς θα φανταζόταν κανείς, καθώς τα άτοµα που δε σκέφτονται µε βάση την ακολουθία των πραγµάτων δεν παρατηρούν τις αλλαγµένες ακολουθίες στις δικές τους ενέργειες ή στο χώρο τους. Μπορεί να διορθώσει κανείς αυτή την κατάσταση και να ανακτήσει την ικανότητά του να σκέφτεται µε βάση την ακολουθία των πραγµάτων απεικονίζοντας νοερά ακολουθίες πραγµάτων και κάνοντας ασκήσεις µετάθεσης της προσοχής. Ο κινηµατογράφος και η τηλεόραση, όπως παρατήρησε ένας σύγχρονος συγγραφέας, κρατούν καθηλωµένη την προσοχή και δεν της επιτρέπουν να πλανιέται. Παιδιά που µεγαλώνουν παρακολουθώντας τηλεόραση είναι πιθανόν να εξελιχθούν σε άτοµα που έχουν την τάση να αλλάζουν την ακολουθία των πραγµάτων ή να µη τη βλέπουν καθόλου. Παράλειψη χρόνου Όταν ο χρόνος θα πρέπει να σηµειώνεται και δε σηµειώνεται, αυτό συνιστά αρνητικό σηµείο που ονοµάζεται «παράλειψη χρόνου». Είναι µια ειδική περίπτωση παράλειψης δεδοµένου. Η παράλειψη χρόνου έχει ιδιαίτερα φοβερές επιπτώσεις, που φτάνουν στην απόλυτη τρέλα. ΠΑΡAΛΕΙΨΗ XΡOΝΟΥ Οι οικογένειες ηµήτρη Βασιλείου και Αντώνη Ηλιόπουλου θα χαρούν να παρευρεθείτε στο γάµο των παιδιών τους Μάρκου και Σοφίας στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Πατησίων 12
Ένα άρθρο του 1814 κι ένα του 1922, που διαβάζονται το ένα µετά το άλλο χωρίς να προσδιορίζεται ο χρόνος τους, επιφέρουν µια τρέλα που δεν µπορείς ν ανιχνεύσεις από τι προκαλείται. Η περιληπτική αναφορά µιας κατάστασης η οποία περιέχει γεγονότα που καλύπτουν διάστηµα µισού χρόνου, χωρίς αυτό να αναφέρεται, µπορεί να προκαλέσει µια αντίδραση που δε βρίσκεται σε συµφωνία µε την παρούσα σκηνή. Για τους τρελούς, ο χρόνος που έχει παραλειφθεί είναι το παρόν, γεγονός που τους αφήνει στο στοιχειωµένο παρελθόν. Απλώς µε το να ζητήσεις από µια οµάδα τρελών να «έρθουν στον παρόντα χρόνο», κάποιοι απ αυτούς θα «θεραπευτούν» σαν από θαύµα. Και συχνά ένας πόνος εξαφανίζεται όταν βρεις πότε ακριβώς άρχισε. Οι παρεκκλίσεις (παραλογισµοί) που σχετίζονται µε το χρόνο είναι τόσο έντονες, που µπορούµε άνετα να κατατάξουµε την παράλειψη χρόνου στην κατηγορία των αρνητικών σηµείων. Ψεύδη Όταν ακούς δύο γεγονότα που αντιφάσκουν, τότε το ένα ή και τα δύο είναι ψεύδη. Η προπαγάνδα και άλλες δραστηριότητες ειδικεύονται στα ψεύδη και επιφέρουν µεγάλη αναστάτωση. Το ψεύδος, εσκεµµένο ή ακούσιο, αποτελεί αρνητικό σηµείο. Μπορεί να πρόκειται για κάποιο λάθος ή για ένα ψέµα που λέγεται υπολογισµένα ή για άµυνα. Σε κάθε περίπτωση, όµως, αποτελεί αρνητικό σηµείο. Οτιδήποτε είναι ψευδές συνιστά αρνητικό σηµείο. Ένα ψευδο-ον ή ψευδοτέρµιναλ, µια ψευδής πράξη, µια ψευδής πρόθεση και ό,τι άλλο επιδιώκει να είναι κάτι που δεν είναι, αποτελεί ψεύδος και αρνητικό σηµείο. Η µυθιστοριογραφία, που δεν υποκρίνεται ότι είναι κάτι άλλο πέρα απ αυτό που είναι, δεν αποτελεί φυσικά ψεύδος. Χάµπουργκερ ΨΕΥ ΟΣ Γίγας 13
Έτσι, ψεύδος σηµαίνει «διαφορετικό απ ό,τι φαίνεται» ή «διαφορετικό απ ό,τι παρουσιάζεται». ε χρειάζεται ν ασχοληθεί κανείς µε τον ορισµό της φιλοσοφικής αλήθειας ή της πραγµατικότητας προκειµένου να δει ότι κάτι που θεωρήθηκε ή µορφοποιήθηκε ως ένα πράγµα είναι, στην πραγµατικότητα, κάτι άλλο και αποτελεί, κατά συνέπεια, ένα αρνητικό σηµείο. Αλλαγή σπουδαιότητας Όταν η σπουδαιότητα ενός πράγµατος µεταβληθεί από την πραγµατική αναλογική σπουδαιότητά του, είτε µε τρόπο που να παρουσιάζεται σπουδαιότερο απ ό,τι είναι είτε µε τρόπο που να παρουσιάζεται λιγότερο σπουδαίο απ ό,τι είναι, αποτελεί αρνητικό σηµείο. Μπορεί να αποδοθεί σε κάτι µεγαλύτερη σπουδαιότητα απ αυτήν που έχει. Μπορεί να αποδοθεί σε κάτι µικρότερη σπουδαιότητα απ αυτήν που έχει. ΑΛΛΑΓΗ ΣΠΟΥ ΑΙΟΤΗΤΑΣ Σ έναν αριθµό πραγµάτων διαφορετικής σπουδαιότητας µπορεί ν αποδοθεί σπουδαιότητα του ίδιου βαθµού. Όλα αυτά είναι αρνητικά σηµεία, τρεις παραλλαγές του ίδιου πράγµατος. Κάθε σπουδαιότητα έχει ανάλογη σχέση µε την πραγµατική της υπόσταση. Λάθος στόχος 14 Όταν κάποιος πιστεύει ότι κατευθύνεται ή θα πρέπει να κατευθύνεται προς το Α και διαπιστώνει ότι κατευθύνεται ή θα πρέπει να κατευθύνεται προς το Β, τότε ο σκοπός του ήταν λανθασµένος και κάτι τέτοιο αποτελεί αρνητικό σηµείο. Συνήθως πρόκειται για µια λανθασµένη ταυτότητα. Μπορεί επίσης να είναι λάθος σκοπός ή λάθος στόχος. Η δήλωση «Αν γκρεµίσουµε το Χ, θα είµαστε εντάξει» συχνά καταλήγει στην αποκάλυψη ότι θα έπρεπε να είχαµε γκρεµίσει το Ψ.
ΛΑΘΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Η δολοφονία του βασιλιά για απαλλαγή από τη φορολογία, αφήνει το φοροεισπράκτορα ζωντανό για το επόµενο καθεστώς. Η αδικία είναι συνήθως αρνητικό σηµείο που συνίσταται σε «λάθος στόχο». Η σύλληψη του χρήστη ναρκωτικών και η επιβράβευση της φαρµακοβιοµηχανίας είναι ένα παράδειγµα λάθος στόχου. Η στρατιωτική τακτική και στρατηγική είναι σχεδόν πάντα µια προσπάθεια να κάνεις τον εχθρό να επιλέξει λάθος στόχο. Και οι περισσότερες αντιπάθειες και τα παρορµητικά µίση στις ανθρώπινες σχέσεις βασίζονται στη λανθασµένη συσχέτιση του Βασίλη µε τον Πέτρο. Ένα µεγάλο ποσοστό παρέκκλισης βασίζεται σε λάθος στόχους, λάθος πηγές, λάθος αιτίες. Πες από λάθος σ έναν ασθενή ότι έχει έλκος ενώ δεν έχει, και τον φόρτωσες µ ένα αρνητικό σηµείο που επιβραδύνει την ανάρρωσή του. Η ενέργεια που διοχετεύεται σε λάθος σκοπούς, θα µπορούσε να φωτίσει τον κόσµο για µια χιλιετία. Λάθος πηγή Η «λάθος πηγή» είναι η άλλη όψη του νοµίσµατος τού λάθος στόχου. Πληροφόρηση που λαµβάνεται από λάθος πηγή, εντολές που λαµβάνονται από λάθος πηγή, δώρα ή υλικά που λαµβάνονται από λάθος πηγή, οδηγούν όλα σε σύγχυση και πιθανά προβλήµατα στο τέλος. 15
ΛΑΘΟΣ ΠΗΓΗ ΚΟΥΡΕΙΟ Ο ΛΟΥΚΑΣ Μπορώ να σου κλείσω µια συµφέρουσα συµφωνία γι αυτή την ασφάλεια ζωής Το να παίρνεις δεδοµένα εν αγνοία σου από µια λάθος πηγή µπορεί να σε φέρει σε τόσο δύσκολη θέση ή σε τέτοια σύγχυση, που αποτελεί γι αυτό το λόγο το αγαπηµένο τέχνασµα της κατασκοπίας. Η Υπηρεσία Π στην Ανατολική Γερµανία, η Υπηρεσία Παραπληροφόρησης, είχε πολύ περίπλοκες µεθόδους για να σπέρνει ψευδείς πληροφορίες και να καλύπτει την πηγή τους. Η τεχνολογία µπορεί να προέρχεται από λάθος πηγή. Για παράδειγµα, η σχολή Ψυχολογίας και Ψυχιατρικής του Πανεπιστηµίου της Λειψίας άνοιξε το δρόµο στα «στρατόπεδα θανάτου» της χιτλερικής Γερµανίας. Με τη χρησιµοποίηση ναρκωτικών ουσιών, αυτά τα άτοµα έδωσαν στον κόσµο τον Χίτλερ, σαν να ήταν µαριονέτα στα χέρια τους. Στο τέλος του Β παγκοσµίου πολέµου, αυτοί οι εξτρεµιστές, συγκρότησαν την «Παγκόσµια Οµοσπονδία Ψυχικής Υγείας», η οποία συµπεριέλαβε τον Αµερικανικό Ψυχιατρικό Σύλλογο και τον Αµερικανικό Ιατρικό Σύλλογο και ίδρυσε τις «Εθνικές Ενώσεις Ψυχικής Υγείας» σε ολόκληρο τον κόσµο. Αυτές έγιναν αποκλειστικοί σύµβουλοι της αµερικανικής κυβέρνησης σε θέµατα «ψυχικής υγείας, παιδείας και κοινωνικής πρόνοιας» και διόρισαν όλους τους υπουργούς υγείας σ όλο τον πολιτισµένο κόσµο. Αυτή η πηγή είναι τόσο λάθος, που καταστρέφει την ανθρωπότητα κι έχει ήδη καταστρέψει πολλά εκατοµµύρια ανθρώπων. Γι αυτό, τόσο η λήψη δεδοµένων από λάθος πηγή όσο και η επιλογή ιθυνόντων από λάθος πηγή, µπορεί να περιέχουν τόση παρέκκλιση, που να οδηγήσουν στην παραφροσύνη όλο τον πλανήτη. Σε πιο περιορισµένη κλίµακα, το να παίρνεις µια αναφορά από κάποιον που είναι γνωστό ότι είναι διεφθαρµένος ή ανάξιος και να δρας µε βάση την αναφορά αυτή, είναι ο συνήθης λόγος για τα λάθη που γίνονται στη διοίκηση. 16
Αντιφατικά στοιχεία Όταν δύο δηλώσεις που γίνονται σχετικά µ ένα θέµα αντιφάσκουν, έχουµε «αντιφατικά στοιχεία». Θα µπορούσαµε να κατατάξουµε αυτό το παράλογο στοιχείο στην κατηγορία του ψεύδους, γιατί ένα από τα δύο στοιχεία πρέπει να είναι ψευδές. Αλλά κατά τη διεξαγωγή µιας έρευνας, δεν µπορεί κανείς εκ του προχείρου να διακρίνει ποιο είναι το ψευδές δεδοµένο. Έτσι, αποτελεί ιδιαίτερο είδος αρνητικού σηµείου. Οι δηλώσεις: «Το εισόδηµα της εταιρείας ξεπέρασε το µέσο όρο αυτή την εβδοµάδα» και «εν µπορούσαν να πληρώσουν τους υπαλλήλους», όταν γίνονται την ίδια χρονική στιγµή, δείχνουν ότι η µία ή και οι δύο είναι ψευδείς. Μπορεί να µη γνωρίζουµε ποια είναι η αληθινή, αλλά γνωρίζουµε ότι αντιφάσκουν και µπορούµε να τις χαρακτηρίσουµε αντιφατικές. ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο Αµαζόνιος είναι το µεγαλύτερο ποτάµι του κόσµου. Ο Νείλος είναι το µεγαλύτερο ποτάµι του κόσµου. Στη διενέργεια ανακρίσεων, αυτό το σηµείο είναι τόσο σηµαντικό, ώστε όποιος δίνει δυο αντιφατικά στοιχεία γίνεται κύριος ύποπτος για περαιτέρω έρευνα. Ένα παράδειγµα θα ήταν η δήλωση «Είµαι Ελβετός πολίτης» από κάποιον, στη βαλίτσα του οποίου βρέθηκε ένα γερµανικό διαβατήριο. Όταν δύο «στοιχεία» είναι αντιφατικά ή αλληλοαναιρούνται, µπορεί να µην ξέρουµε ποιο είναι αληθινό, αλλά ξέρουµε ότι δεν µπορεί να είναι και τα δύο αληθινά. ύο αντιφατικά «στοιχεία», τα οποία έχουν ανακοινωθεί από την ίδια εταιρεία, ακόµα κι από δύο διαφορετικά άτοµα σ αυτή την εταιρεία, αποτελούν ένα αρνητικό σηµείο. 17
ΠΡΟΣΘΕΤΟΣ ΧΡOΝΟΣ Πρόσθετος χρόνος Αυτό το αρνητικό σηµείο αποτελεί το αντίθετο της παράλειψης χρόνου. Το πιο κοινό παράδειγµα πρόσθετου χρόνου είναι κάτι που παίρνει περισσότερο χρόνο απ όσο πιθανά χρειάζεται. Απ αυτή την άποψη, πρόκειται για ένα είδος συγκρουόµενων δεδοµένων για παράδειγµα, κάτι χρειάζεται τρεις βδοµάδες για να γίνει, αλλά η αναφορά που στέλνεται σχετικά µ αυτό λέει ότι έχει πάρει µέχρι τώρα έξι µήνες. Όµως πρέπει να δώσουµε προσοχή στον πρόσθετο χρόνο ως αρνητικό σηµείο, επειδή υπάρχει η τάση να είναι κανείς «επιεικής» σχετικά µ αυτό και να µη βλέπει ότι αυτό αποτελεί αρνητικό σηµείο. Στην πιο ακραία του έννοια, ο πρόσθετος χρόνος γίνεται ένα πολύ σοβαρό αρνητικό σηµείο. Ένα παράδειγµα είναι όταν δύο ή περισσότερα γεγονότα που συµβαίνουν ταυτόχρονα αφορούν, ας πούµε, το ίδιο άτοµο, που δε θα µπορούσε να έχει παρευρεθεί και στα δύο. Θα έπρεπε να προστεθεί χρόνος στο υλικό σύµπαν για να είναι αληθινά τα δεδοµένα. Όπως παρακάτω: «Έφυγα για τη Σαϊγκόν τα µεσάνυχτα της 21ης Απριλίου 1962 µε πλοίο από το Σαν Φραντσίσκο. Ανέλαβα υπηρεσία στις 30 Απριλίου 1962». Εδώ πρέπει να προσθέσουµε χρόνο στο υλικό σύµπαν για να συµβούν και τα δύο περιστατικά, γιατί το πλοίο θα χρειαζόταν δύο ή τρεις εβδοµάδες για να πάει από το Σαν Φραντσίσκο στη Σαϊγκόν. Ένα άλλο καλύτερο παράδειγµα πρόσθετου χρόνου είναι το ακόλουθο αληθινό περιστατικό: σε µια προϊσταµένη τµήµατος έστειλαν τον κατάλογο µιας σειράς ενεργειών που θα έπαιρνε ένα µήνα για να ολοκληρωθεί, και µε την επόµενη παραλαβή του ταχυδροµείου ελήφθη η αναφορά εκτέλεσης. Ο κατάλογος ενεργειών ήταν στα χέρια της µόνο µια µέρα! Θα έπρεπε να προσθέσει 29 ηµέρες στο υλικό σύµπαν για ν ανταποκρίνεται η αναφορά εκτέλεσης στην πραγµατικότητα. Αυτό, επίσης, ήταν παράλειψη χρόνου από την πλευρά της. 18
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΡΥΠΩΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΝΟΜΟΥ ΑΧΑΪΑΣ ΠΡΟΣΘHΚΗ AΣXΕΤΩΝ Ε ΟΜEΝΩΝ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΤΑΛΟΙΠΑ ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ ΚΟΣΤΟΣ ΤΑΧΥ ΡΟΜΗΣΗΣ ΕΜΑΤΩΝ ΤΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Προσθήκη άσχετων δεδοµένων Η προσθήκη επιπλέον δεδοµένων δεν αποτελεί απαραίτητα αρνητικό σηµείο. Μπορεί να σηµαίνει ότι είναι κανείς λεπτοµερής. Όταν όµως τα δεδοµένα δεν ταιριάζουν µε κανέναν τρόπο µε τη σκηνή ή µε την κατάσταση και, παρ όλα αυτά, προστίθενται, πρόκειται σίγουρα για αρνητικό σηµείο. Συχνά, η προσθήκη δεδοµένων αποσκοπεί στο να συγκαλύψει κάποια παραµέληση καθήκοντος ή να κουκουλώσει µια πραγµατική κατάσταση που χρειάζεται χειρισµό. Σίγουρα σηµαίνει ότι το άτοµο κρύβει κάτι. Συνήθως, η προσθήκη δεδοµένων περιλαµβάνει και άλλους τύπους αρνητικών σηµείων, όπως το λάθος στόχο ή τον πρόσθετο χρόνο. Όταν χρησιµοποιείς τα δεδοµένα γύρω από αυτό το αρνητικό σηµείο, βεβαιώσου ότι καταλαβαίνεις επίσης τη λέξη άσχετα και πρόσεξε ότι θα είναι αρνητικό σηµείο µόνο στην περίπτωση που τα ίδια τα δεδοµένα δεν έχουν σχέση µε το προκείµενο θέµα. Λανθασµένα περιληφθέν δεδοµένο Υπάρχει ένα αρνητικό σηµείο που ονοµάζεται λανθασµένα περιληφθέν δεδοµένο, που συνοδεύει το παραλειφθέν δεδοµένο. Αυτό συµβαίνει συχνότατα όταν ο νους δεν αντιλαµβάνεται τη σκηνή. Εποµένως το πρώτο πράγµα που απαιτείται για την ταξινόµηση δεδοµένων (η σκηνή) απουσιάζει. Ένα παράδειγµα γι αυτό είναι η αποθήκευση µιας φωτογραφικής µηχανής από κάποιον που δεν έχει ιδέα από τύπους φωτογραφικών µηχανών. Αντί να ταξινοµήσει όλα τα απαραίτητα κοµµάτια µιας συγκεκριµένης µηχανής σ ένα κουτί, βάζει όλα τα καπάκια όλων των φακών απ όλες τις φωτογραφικές µηχανές ανάκατα σ ένα 19
ΛΑΝΘΑΣΜEΝΑ ΠΕΡΙΛΗΦΘΕΝ Ε ΟΜΕΝΟ κουτί, όπου απέξω σηµειώνει «καπάκια φακών». Για να συναρµολογήσεις ή να χρησιµοποιήσεις τη µηχανή, ξοδεύεις ώρες προσπαθώντας να βρει τα µέρη της σε κουτιά µε ωραίες ταµπέλες, που αναγράφουν: «πίσω µέρη φωτογραφικών µηχανών», «φακοί», «τρίποδα» κ.λπ. Εδώ λοιπόν, όταν λείπει η σκηνή τού πώς µοιάζει µια στηµένη φωτογραφική µηχανή και πώς λειτουργεί, έχεις µια πιο στενή ταύτιση δεδοµένων απ αυτήν που πραγµατικά υπάρχει. Τα καπάκια φακών είναι καπάκια φακών. Τα τρίποδα είναι τρίποδα. Οπότε, προκύπτει ένα λάθος σύστηµα ταξινόµησης εξαιτίας της άγνοιας της σκηνής. Ένας ταξιδιώτης που δεν µπορεί να διακρίνει τη µια στολή από την άλλη «λύνει» το πρόβληµά του ταξινοµώντας όλες τις στολές ως «αχθοφόροι». ίνει την τσάντα του σ έναν υπεροπτικό αξιωµατικό της αστυνοµίας και κάνει ωραίες διακοπές. Στη φυλακή! Όταν δεν είναι γνωστή η σκηνή ταυτίζονται πολύ στενά το ένα πράγµα µε το άλλο. Ένας υπολοχαγός του στρατού, που µόλις κλήθηκε να αναλάβει καθήκοντα, περνάει δίπλα από έναν κατάσκοπο του εχθρού, που είναι ντυµένος όπως κι οι στρατιώτες του. Ένας έµπειρος λοχίας, ακριβώς πίσω του, ρίχνει τον κατάσκοπο στη φυλακή, επειδή «δε φορούσε το καπέλο του όπως το φοράµε εµείς στους Τυφεκιοφόρους!». Η εποχή αλλάζει την ταξινόµηση δεδοµένων. Το 1920 όποιος στεκόταν µε φωτογραφική µηχανή κοντά σε λιµάνι, ήταν κατάσκοπος. Το 1960 όποιος δεν είχε φωτογραφική µηχανή δεν µπορούσε να είναι τουρίστας, οπότε τον παρακολουθούσαν! Έτσι, η σκηνή µιας πολιτιστικής περιόδου, δεν είναι ίδια µε τη σκηνή κάποιας άλλης περιόδου. 20
Υπάρχουν τρία ακόµη είδη αρνητικών σηµείων που θα πρέπει να γνωρίζουµε για να τα χρησιµοποιήσουµε σε µια έρευνα. Αυτά είναι τα ακόλουθα: ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ «ΤΑΥΤΟΣΗΜΑ» ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΛΥΤΗ ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ. ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ «ΠΑΡΑΜΟΙΑ» ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ Η ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ Ι ΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ. Η Ζίπι Κόλα είναι πολύ καλύτερη από την Α1-Κόλα Ζίπι Κόλα Α1- Κόλα ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ «ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ» ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΙΑΦΟΡΕΣ. Χυµοί γενικού τύπου ε.π.ε. 21
Χειρισµός δεδοµένων Υπάρχουν εκατοντάδες τρόποι µε τους οποίους οι προαναφερθέντες κακοί χειρισµοί δεδοµένων µπορούν να δώσουν σε κάποιον µια εντελώς ψεύτικη εικόνα. Όταν κανείς βασίζει τις ενέργειες ή τις εντολές του σε δεδοµένα που περιέχουν ένα από τα παραπάνω αρνητικά σηµεία, τότε κάνει λάθη. Η ΟΡΘΗ ΣΚΕΨΗ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΕ Ε ΟΜΕΝΑ. ΟΤΑΝ ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΣΦΑΛΜΕΝΑ (όπως παραπάνω), ΤΟΤΕ Η ΛΥΣΗ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΚΑΙ ΘΑ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΑΡΑΛΟΓΗ. Υπάρχουν πάµπολλοι συνδυασµοί των διαφόρων µορφών εσφαλµένων δεδοµένων. Μέσα σε µία και µόνο αναφορά µπορεί να εµφανίζονται περισσότερες από µία (ή και όλες). Μια παρατήρηση και η γνωστοποίησή της µπορεί να περιέχουν ένα απ αυτά τα παράλογα στοιχεία. Αν συµβαίνει κάτι τέτοιο, τότε κάθε προσπάθεια να χειριστεί κανείς την κατάσταση και να τη διορθώσει δε θα έχει αποτέλεσµα. Χρήση Όταν περνάµε ένα σύνολο δεδοµένων από δοκιµή µε βάση τα παραπάνω, συχνά αποκαλύπτεται ότι αυτά τα δεδοµένα ωθούν σε παράλογη συµπεριφορά. Για να φτάσει κανείς σε µια λογική λύση, πρέπει να έχει λογικά δεδοµένα στη διάθεσή του. Όποιο σύνολο δεδοµένων περιέχει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω λάθη, µπορεί να οδηγήσει κάποιον σε παράλογα συµπεράσµατα. Μια παράλογη ή ανεφάρµοστη εντολή στηρίζεται σ ένα συµπέρασµα που έγινε παράλογο, επειδή περιείχε ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω λάθη. 22
Θετικά σηµεία Όταν τα πράγµατα ή οι περιστάσεις είναι λογικές, έχουµε µία ή περισσότερες καταστάσεις οι οποίες ονοµάζονται «θετικά σηµεία». Θετικό σηµείο είναι ένα σωστό δεδοµένο που αποδεικνύεται αληθινό όταν συγκρίνεται µε τη σειρά των λογικών συνθηκών που ακολουθεί παρακάτω. Τα θετικά σηµεία δείχνουν πού υπάρχει λογική και πού πηγαίνουν τα πράγµατα καλά ή πιθανόν να πάνε. Όπου τα πράγµατα καλυτερεύουν ή υπάρχει ξαφνική βελτίωση σε µια περιοχή ή οργανισµό, θα πρέπει να βρούµε την αιτία γι αυτό και να ενισχύσουµε οποιαδήποτε επιτυχηµένη ενέργεια. Μια τέτοια έρευνα γίνεται µε τη χρήση θετικών σηµείων. Τα θετικά σηµεία είναι τα ακόλουθα: ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΑ. (Όλα τα σχετικά γεγονότα είναι γνωστά.) ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ. (Τα γεγονότα βρίσκονται στην πραγµατική ακολουθία.) ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΣΩΣΤΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ 23
Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ. (Ο χρόνος έχει καταγραφεί σωστά.) Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ Οι οικογένειες ηµήτρη Βασιλείου και Αντώνη Ηλιόπουλου θα χαρούν να παρευρεθείτε στο γάµο των παιδιών τους Μάρκου και Σοφίας στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Πατησίων. Σαββάτο 21 Ιουνίου, ώρα 5:00 µµ. ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟ ΕΙΧΘΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ. (Τα δεδοµένα πρέπει να είναι πραγµατικά, το οποίο σηµαίνει, αληθινά και έγκυρα.) ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟ ΕΙΧΘΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Χάµπουργκερ Γίγας Η ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΣΠΟΥ ΑΙΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ. (Τα σηµαντικά και τα ασήµαντα έχουν ταξινοµηθεί σωστά.) Η ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΣΠΟΥ ΑΙΑΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ 24
Η ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ. (Τα γεγονότα διαδραµατίζονται κατά την περίοδο όπου περίµενε λογικά κανείς να συµβούν.) Η ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΡΚΗ. ( εν υπάρχουν δεδοµένα που έχουν παραλειφθεί τα οποία θα επηρέαζαν την κατάσταση). ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΠΑΡΚΗ Γιάννης Ιωαννίδης Μοσχοπόλεως 170 112 53 Αθήνα ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ. (Τα παρουσιαζόµενα δεδοµένα σχετίζονται µε το σε εξέλιξη θέµα και όχι µε κάτι άλλο.) ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ 25
Η ΠΗΓΗ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ. (Όχι λανθασµένη πηγή.) Η ΠΗΓΗ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ Ο ΣΤΟΧΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΟΣ. (Να µην οδεύει προς µια κατεύθυνση που θα ήταν λανθασµένη για την κατάσταση.) Ο ΣΤΟΧΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΟΣ ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ Ι ΙΑΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ. ( εδοµένα από δύο ή περισσότερες διαφορετικές κατηγορίες θεµάτων να µην υποβάλλονται σαν της ίδιας κατηγορίας.) ΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ Ι ΙΑΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 26
ΤΑ ΤΑΥΤΟΣΗΜΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑΥΤΟΣΗΜΑ (Όχι παρόµοια ή διαφορετικά.) ΤΑ ΤΑΥΤΟΣΗΜΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑΥΤΟΣΗΜΑ dub σαπούνι σώµατος τεϊόδεντρου για κανονικό Aν νιώθεις το και λιπαρό δέρµα δέρµα σου ξηρό σαν την έρηµο, arbre à thé αναζωογόνησέ το ενώ ταυτόχρονα savon pour το καθαρίζεις από le corps τους ρύπους που peaux συσσωρεύει κατά normales διάκρεια της ηµέρας. Απόλαυσε ou grasses τη φρεσκάδα της Χρυσής Ακτής. dub σαπούνι σώµατος τεϊόδεντρου για κανονικό Aν νιώθεις το και λιπαρό δέρµα δέρµα σου ξηρό σαν την έρηµο, arbre à thé αναζωογόνησέ το ενώ ταυτόχρονα savon pour το καθαρίζεις από le corps τους ρύπους που peaux συσσωρεύει κατά normales διάκρεια της ηµέρας. Απόλαυσε ou grasses τη φρεσκάδα της Χρυσής Ακτής. 20.3 fl oz./600 ml. 20.3 fl oz./600 mi. ΤΑ ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑ. (Όχι ταυτόσηµα ή διαφορετικά.) ΤΑ ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΤΑ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ. (Να µη θεωρούνται ταυτόσηµα ή παρόµοια.) ΓΚΑΖΙ ΤΑ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΑΕΡΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 27
Όταν ανακαλύπτει κανείς το λόγο που τα πράγµατα καλυτέρευσαν, ώστε να µπορεί αυτό να επαναληφθεί, είναι ζωτικής σηµασίας να χρησιµοποιεί τα πραγµατικά θετικά σηµεία, όπως αναφέρονται παραπάνω, ονοµαστικά. Τα θετικά σηµεία είναι, εξάλλου, αυτά που συντελούν στην επιτυχία. Άγνοια Πάντα µπορεί να γνωρίζει κανείς κάτι σχετικά µε οτιδήποτε. Σοφός είναι εκείνος που, ακόµα κι αν βρίσκεται αντιµέτωπος µε συγκρουόµενα δεδοµένα, συνειδητοποιεί ότι ξέρει τουλάχιστον ένα πράγµα: ότι δεν ξέρει. Όταν το κατανοήσει αυτό, µπορεί στη συνέχεια ν αναλάβει δράση προκειµένου να ανακαλύψει τι είναι αυτό που δεν ξέρει. Αν αξιολογεί τα δεδοµένα που ανακαλύπτει µε κριτήριο τα παραπάνω, θα µπορέσει να ξεδιαλύνει την κατάσταση. Τότε, θα είναι σε θέση να καταλήξει σ ένα λογικό συµπέρασµα. Ασκήσεις Είναι απαραίτητο να σκεφτείς δικά σου παραδείγµατα παραβίασης της λογικής µε τους τρόπους που περιγράφτηκαν σ αυτό το βιβλίο. Κάνοντάς το αυτό, θ αποκτήσεις επιδεξιότητα στη διάκριση µεταξύ των δεδοµένων µιας κατάστασης. Όταν θα µπορείς να διακρίνεις µεταξύ δεδοµένων και έχεις γίνει επιδέξιος σ αυτό, θα είναι πολύ δύσκολο να ξεγελαστείς και θα έχεις κάνει το πρώτο σηµαντικότατο βήµα για τη σωστή εκτίµηση κάθε κατάστασης. 28
ΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Στις διερευνήσεις, είναι ζωτικής σηµασίας ν αποκτήσεις εξαιρετική κατανόηση της λογικής και καλή κατανόηση των διαφόρων τύπων θετικών και αρνητικών σηµείων. Μ αυτό ως βάση, τα δύο γενικά βήµατα που πρέπει να κάνει κανείς για «ν ανακαλύψει τι στ αλήθεια συµβαίνει» είναι: 1. Ν αναλύσει τα δεδοµένα, και 2. Ν αναλύσει την κατάσταση, χρησιµοποιώντας κατά συνέπεια τα δεδοµένα που ανέλυσε. Ο όρος δεδοµένα ορίζεται ως γεγονότα, γραφήµατα στατιστικών, δηλώσεις, αποφάσεις, ενέργειες και περιγραφές που υποτίθεται πως αληθεύουν. Κατάσταση ονοµάζουµε την ευρεία, γενική σκηνή σχετικά µε την οποία υπάρχει ένα σύνολο πρόσφατων δεδοµένων. Για ν αναλύσεις δεδοµένα, τα συγκρίνεις µε τα αρνητικά σηµεία και διαπιστώνεις εάν κάποια απ αυτά εµφανίζονται στα δεδοµένα που εξετάζεις. Ο τρόπος µε τον οποίο αναλύεις µια κατάσταση είναι να παρεµβάλλεις στα επιµέρους τµήµατά της κάθε ένα από τα δεδοµένα που αναλύθηκαν παραπάνω. Αυτή σου η ενέργεια αποκαλύπτει τις περιοχές όπου γίνονται τα µεγαλύτερα λάθη ή υπάρχει η περισσότερη αποδιοργάνωση, καθώς επίσης και τις περιοχές που εµφανίζουν τη µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα. Παράδειγµα: Υπάρχει πρόβληµα στο κυλικείο. Το προσωπικό του αποτελείται από τρία άτοµα. Κάνοντας µια ανάλυση δεδοµένων σ ολόκληρη την περιοχή παίρνουµε έναν αριθµό αρνητικών σηµείων. Στη συνέχεια αποδίδουµε σε καθέναν από τους Α, Β και Γ υπαλλήλους που εργάζονται στο κυλικείο τα αρνητικά σηµεία που τον αφορούν και βρίσκουµε ότι το πρόβληµα στο κυλικείο οφείλεται στον Β. Μπορούµε να χειριστούµε τον Β µε διάφορους τρόπους, όπως, για παράδειγµα, εκπαιδεύοντάς τον στα καθήκοντα της δουλειάς του, φροντίζοντας να έρχεται στη δουλειά κ.λπ. Προσέξτε ότι αναλύσαµε τα δεδοµένα της κύριας περιοχής και τα µεταφέραµε στα επιµέρους τµήµατά της, κι έτσι είχαµε µια κατάσταση που είχε αναλυθεί και µπορούσαµε πλέον να τη χειριστούµε. Παράδειγµα: Αναλύουµε όλα τα δεδοµένα που έχουµε για το εργοστάσιο κατασκευής αυτοκινήτων Μπίνγκο. Αποδίδουµε σε καθεµιά από τις λειτουργίες του 29
εργοστασίου εκείνα τα δεδοµένα που αναλύθηκαν και βρέθηκε ότι αποτελούν αρνητικά σηµεία. Έτσι, εντοπίζουµε ποια λειτουργία βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση. Στη συνέχεια χειριζόµαστε αυτή τη λειτουργία µε διάφορους τρόπους, κυρίως οργανώνοντάς την και εκπαιδεύοντας τα διευθυντικά στελέχη και το προσωπικό. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟ ΟΣΗ ΤΩΝ ΑΡΝΗΤΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ή ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΥΤΑ ΑΦΟΡΟΥΝ. Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΥ ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΤΟΧΟΣ ΓΙΑ ΙΟΡΘΩΣΗ. Όταν βρισκόµαστε αντιµέτωποι µε µια γενική κατάσταση που χρειάζεται χειρισµό, το πρώτο πρόβληµα που έχουµε βέβαια να λύσουµε είναι τι δεν πάει καλά, ώστε να µπορέσουµε να διορθώσουµε την κατάσταση. Αυτό γίνεται µε ανάλυση των δεδοµένων και, στη συνέχεια, µε ανάλυση της κατάστασης. Κάνουµε αξιολόγηση όλων των δεδοµένων για να βρούµε τα αρνητικά σηµεία (παράλογα). Τώρα έχουµε ένα µακρύ κατάλογο από αρνητικά σηµεία. Αυτό είναι η ανάλυση δεδοµένων. Καταµερίζουµε τα αρνητικά σηµεία που έχουµε τώρα στις κύριες περιοχές της σκηνής. Η πλειοψηφία τους εµφανίζεται σε µια περιοχή. Αυτή είναι η ανάλυση της κατάστασης. Τώρα γνωρίζουµε ποια περιοχή να χειριστούµε. Παράδειγµα: Υπάρχουν εβδοµήντα δεδοµένα σχετικά µε τη γενική σκηνή. Βρίσκουµε ότι είκοσι ένα απ αυτά τα δεδοµένα είναι παράλογα (αρνητικά σηµεία). Αποδίδουµε τα είκοσι ένα αρνητικά σηµεία στις περιοχές από τις οποίες προήλθαν ή σ αυτές µε τις οποίες σχετίζονται. εκαέξι προήλθαν από την περιοχή Ψ. Χειριζόµαστε την περιοχή Ψ. Εµπειρία Αυτό που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εδώ είναι ότι η ανάλυση δεδοµένων που γίνεται σε δεδοµένα µιας ηµέρας ισοδυναµεί µε τριών µηνών εµπειρίας λειτουργίας. Εποµένως, η ανάλυση δεδοµένων και η ανάλυση κατάστασης φέρνουν αµέσως αποτέλεσµα, ενώ η εµπειρία παίρνει περισσότερο χρόνο. 30
εδοµένα εδοµένα εδοµένα εδοµένα εδοµένα εδοµένα Ανάλυση δεδοµένων Παράλογα δεδοµένα (αρνητικό σηµείο) Α Β Γ Ε Ζ Η Ανάλυση κατάστασης Η ανάλυση µιας κατάστασης επιτυγχάνεται µε την ανάλυση όλων των δεδοµένων που έχει κανείς και την απόδοση των αρνητικών σηµείων στις περιοχές ή τα τµήµατα που αυτά αφορούν. Η περιοχή που εµφανίζει τα περισσότερα αρνητικά σηµεία είναι ο στόχος για διόρθωση. 31
Η ποιότητα της ανάλυσης δεδοµένων εξαρτάται από το τη γνώση που έχει κάποιος σχετικά µε την ιδανική εικόνα του οργανισµού, καθώς και το σκοπό που επιτελεί. Αυτό σηµαίνει ότι χρειάζεται να γνωρίζει κανείς ποιες θα πρέπει να είναι οι δραστηριότητες του οργανισµού, εξετάζοντας το θέµα από την άποψη της λογικής. Αυτό που θα πρέπει να κάνει ένα ρολόι είναι να συνεχίζει να δουλεύει, να δείχνει την ώρα και να έχει σχεδιαστεί ώστε να είναι πρακτικό και κοµψό. Αυτό που πρέπει να κάνει ένα εργοστάσιο ρολογιών είναι να φτιάχνει ρολόγια. Θα πρέπει να παράγει αρκετά ρολόγια, αρκετά φτηνά και αρκετά καλά ώστε να έχουν ζήτηση, και να πουλάει αρκετά απ αυτά, ώστε να µπορεί να εκπληρώνει τις οικονοµικές του υποχρεώσεις. Καταναλώνει πρώτες ύλες, επιδιορθώνει και αντικαθιστά τα εργαλεία και τον εξοπλισµό του. Προσλαµβάνει εργάτες και στελέχη. Πληρώνει συνεργεία επισκευών και διανοµείς. Αυτό εννοούµε µε τον όρο ιδανική ή θεωρητική δοµή της εταιρείας ρολογιών και της οργάνωσής της. Αυτά είναι τα λογικά σηµεία. Από το σύνολο των δεδοµένων που υφίστανται σήµερα σχετικά µε την εταιρεία ρολογιών, εντοπίζει κανείς τα αρνητικά σηµεία για την ανάλυση δεδοµένων. Αποδίδει τα αρνητικά σηµεία στο σύνολο της εταιρείας, κι αυτό λέγεται ανάλυση κατάστασης. Χρησιµοποιούµε τη διαχειριστική του τεχνογνωσία και την πείρα του για να επιδιορθώσει τον τοµέα που παρουσιάζει τη µεγαλύτερη απόκλιση από την ιδανική σκηνή. Το αποτέλεσµα είναι ένα εργοστάσιο ρολογιών που λειτουργεί κανονικά και πιο κοντά στο ιδανικό. Οι δυσχέρειες στο στρατιωτικό και στον πολιτικό χώρο, στο χώρο των δηµοσίων σχέσεων κ.λπ. διευθετούνται όλες µε τον ίδιο τρόπο. Τις δύο αυτές ενέργειες τις ονοµάζουµε: ΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 32
ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ Όταν δεν είναι κανείς εξοικειωµένος µε την εικόνα που θα πρέπει να παρουσιάζει ένας χώρος, δεν µπορεί να εντοπίσει εύκολα τα αρνητικά σηµεία (παράλογα δεδοµένα) µέσα σ αυτόν. Αυτό θα µπορούσε ακόµη να ονοµαστεί ιδανική σκηνή ή κατάσταση. Αν δε γνωρίζει κανείς την ιδανική σκηνή ή την ιδανική κατάσταση, είναι απίθανο να παρατηρήσει τα µη ιδανικά σηµεία σ αυτή. Ας υποθέσουµε ότι στέλνουµε έναν αγρότη στη θάλασσα. Μ ένα ελαφρό αεράκι, µε τα πανιά και τα κατάρτια να τρίζουν και το νερό να χτυπάει στο κουφάρι του πλοίου, είναι σίγουρος ότι το πλοίο κοντεύει να βουλιάξει. εν είναι καθόλου εξοικειωµένος µε τους ήχους ή την όψη του πλοίου, κι έτσι του ξεφεύγουν τα πραγµατικά αρνητικά σηµεία που υπάρχουν και µπορεί να θεωρεί όλα τα θετικά σηµεία ως αρνητικά. Παρ όλα αυτά, µια γαλήνια και ωραία ηµέρα βλέπει ένα φορτηγό πλοίο να πλησιάζει σε ακτίνα 150 µέτρων από τα πλάγια και να κινείται ολοταχώς µε την όπισθεν, και νοµίζει ότι όλα είναι µια χαρά. Ένας έµπειρος ναυτικός µπορεί να προσπαθεί, σε έξαλλη κατάσταση, ν αποφύγει τη σύγκρουση, και το µόνο που θα σκεφτεί ο αγρότης είναι ότι ο ναυτικός συµπεριφέρθηκε µε αγένεια! Ο αγρότης, µη έχοντας την παραµικρή εξοικείωση µε τη θάλασσα ούτε κάποιο ιδανικό µέτρο για το τι είναι οµαλή λειτουργία, σπάνια θα έβλεπε πραγµατικά αρνητικά σηµεία, εκτός κι αν πνιγόταν. Ωστόσο, ένας έµπειρος ναυτικός, εξοικειωµένος µε τη σκηνή σε όλες τις διαφορετικές της όψεις, βλέπει ένα αρνητικό σηµείο σε κάθε µικρό παράλογο σηµείο. Από την άλλη πλευρά, αν ο ναυτικός ήταν στο αγρόκτηµα, θα του διέφευγε εντελώς η ασθένεια στο σιτάρι ή το ότι η αυλόπορτα ήταν ανοιχτή και δε θα έβλεπε κανένα αρνητικό σηµείο σ ένα αγρόκτηµα για το οποίο ένας αγρότης θα γνώριζε ότι βαδίζει προς τη χρεοκοπία. Ο κανόνας είναι: ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΜΙΑ Ι ΑΝΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΝΑ ΣΥΓΚΡΙΝΕΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΣΚΗΝΗ. Αν ένας υπάλληλος δεν έχει ιδέα για το πώς θα πρέπει να λειτουργεί ένας οργανισµός, του διαφεύγουν αρνητικά σηµεία που είναι ολοφάνερα. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει παραδείγµατα αυτής της κατάστασης, στην περίπτωση που ένα έµπειρο διευθυντικό στέλεχος ενός οργανισµού επισκέπτεται ένα παράρτηµα και προσπαθεί να δείξει σ ένα νέο υπάλληλο (που δεν έχει ιδανικό µέτρο ή εξοικείωση µε τα πράγµατα) κάποια αρνητικά σηµεία. Ο νέος υπάλληλος διορθώνει απρόθυµα αυτά που του υποδεικνύει το διευθυντικό στέλεχος, αλλά τα παρατάει αµέσως µόλις ο τελευταίος αποχωρεί. Χωρίς εξοικείωση µε τα πράγµατα και χωρίς ιδανικό µέτρο του τέλειου οργανισµού, ο νέος υπάλληλος απλώς δε βλέπει τίποτε στραβό, αλλά ούτε και τίποτε σωστό! 33
Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι κι αυτές παράλογες. Παρατηρούµε έναν ανεκπαίδευτο διευθυντή ν απολύει όλους αυτούς που παράγουν και ν αφήνει τους διεφθαρµένους ή άχρηστους ανθρώπους στην ησυχία τους. Έστω ότι το εσφαλµένο του ιδανικό µέτρο είναι ένας ήσυχος οργανισµός. Έτσι, απολύει οποιονδήποτε κάνει θόρυβο ή έχει απαιτήσεις. Αγνοεί τις στατιστικές. Αγνοεί τα πράγµατα που θα πρέπει να προσέχει, απλώς και µόνο επειδή έχει ένα λαθεµένο ιδανικό µέτρο και καµιά εξοικείωση µε τη σωστή σκηνή. Λάθη παρατήρησης Όταν η σκηνή δεν είναι οικεία, χρειάζεται να κοιτάξει κανείς επίµονα για ν αποκτήσει γνώση των πραγµάτων. Έχουµε δει τουρίστες να το κάνουν αυτό. Ωστόσο, ο παλιός κάτοικος «βλέπει» πολύ περισσότερα από κείνους, καθώς περπατάει στο δρόµο. Είναι εύκολο να µπερδέψεις το ασυνήθιστο µε το «σηµαντικό στοιχείο». «Έκανε ζέστη για χειµώνα» είναι ένα χρήσιµο στοιχείο µόνο αν αποδειχτεί ότι όλα πάγωσαν πραγµατικά εκείνη την ηµέρα ή αν υποδεικνύει κάποιο άλλο αρνητικό σηµείο. Τα περισσότερα λάθη στην παρατήρηση γίνονται επειδή κάποιος δεν έχει ιδανικό µέτρο για τη σκηνή ή επειδή δεν έχει εξοικειωθεί µ αυτή. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες πηγές λάθους. Αυτό που φταίει, κατά κύριο λόγο, είναι η λεγόµενη «λογική» στάση. Για παράδειγµα, όταν κάποιο τµήµα µιας ακολουθίας λείπει, οι άνθρωποι υποθέτουν την ύπαρξή του ή έχουν µια εσφαλµένη, απατηλή αντίληψη γι αυτό και δε βλέπουν ότι πράγµατι λείπει. Φαντάζονται ένα ψευδές δεδοµένο, επειδή µια ακολουθία είναι εσφαλµένη ή της λείπει ένα βήµα. Η ευκολία µε την οποία οι άνθρωποι χάφτουν τα φανταστικά δεδοµένα προξενεί τρόµο. Ο λόγος γι αυτό είναι ότι µια παράλογη ακολουθία είναι δυσάρεστη. Για να µετριάσουν την ενόχληση που τους προξενεί, διαστρεβλώνουν αυτό που οι ίδιοι παρατηρούν, αγνοώντας το αρνητικό σηµείο και συµπεραίνοντας κάτι διαφορετικό. Ακριβής παρατήρηση Υπάρχουν ορισµένες συνθήκες που είναι απαραίτητες για να γίνει ακριβής παρατήρηση. Η πρώτη είναι κάποιο µέσο αντίληψης, είτε µε επικοινωνία από απόσταση µε τη βοήθεια διαφόρων γραµµών επικοινωνίας είτε µε άµεση παρατήρηση, αίσθηση ή εµπειρία. Η δεύτερη είναι κάποιο ιδανικό µέτρο για το πώς θα πρέπει να είναι η εικόνα που παρουσιάζει ένας χώρος. Η τρίτη είναι η εξοικείωση µε το πώς είναι αυτή η εικόνα, όταν τα πράγµατα πηγαίνουν καλά ή άσχηµα. Η τέταρτη είναι να καταλαβαίνουµε τα θετικά σηµεία ή τα σωστά, όταν είναι παρόντα. 34