ΟΜΑΔΑ 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΟΜΑΔΑ 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 01- ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ 02- ΧΑΡΤΕΣ 03- ΔΕΛΤΙΑ 04- ΥΛΙΚΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΟΜΑΔΑ 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ - ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Α. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο Αγιος Σπυρίδωνας είναι ένας ημιορεινός Οικισμός που τελευταία ενώθηκε με το Δήμο Σητείας και που παλιότερα ονομάζονταν Κανένε με περίπου 40 κατοίκους σήμερα.απέχει περίπου 14 χλμ. από τη Σητεία στο δρόμο Πισκοκέφαλο - Μαρωνιά - Άγιος Σπυρίδων και βρίσκεται σε υψόμετρο 360 μέτρων. Στο κέντρο της χερσονήσου της Σητείας ανάμεσα στις κοιλάδες που σχηματίζουν οι δυο βραχίονες του ποταμού που στην αρχαιότητα λεγόταν Δίδυμος ή Στόμιος βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Πραισού πρωτεύουσας των Ετεοκρητών και η περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα). Το περιβάλλον χαρακτηρίζεται από καλλιεργήσιμες περιοχές από ελαιόδεντρα που διακόπτονται από φυσική βλάστηση. Το έδαφος παρουσιάζει απότομη κλίσεις. Β. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ Δεν γνωρίζουμε πολλά για την Βυζαντινή περίοδο και την αραβοκρατία. Το χωριό Κανένες θεωρείται ότι ιδρύθηκε από Βυζαντινό εξόριστο ευγενή ή στρατηγό. Άγιος Σπυρίδωνας είναι από το 1955 το όνομα του χωριού Κανενέ, προς τιμήν του Πολιούχου Αγίου του. Για το παλιότερο και επί αιώνες όνομα του χωριού κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι οφείλεται στον πρώτο οικιστή του, που ίσως ήταν ένας εξόριστος Βυζαντινός στρατηγός η κάποιος άρχοντας. Όπως λέει ο θρύλος στην επαρχία είχαν έρθει 2 άρχοντες. Ο Κανένες και ο Χαμεζης που ίδρυσαν αντίστοιχα τα 2 χώρια. Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε ότι το χωριό υπήρχε ήδη από την Β βυζαντινή περίοδο 961-1204 χμ Πρώτη αναφορά στον Κανενέ έχουμε σε ενετικό έγγραφο του 1963. Σε άλλο έγγραφο του1986 αναφέρεται ότι μέρος περιούσιας των Καβαλαραιων (ενετοί ευγενείς) είχε περάσει από παλιά σε μέλη μιας οικογένειας εμπόρων των Σαλαμονε. Από τους Σαλαμονε ή Σολομούς που μετακινήθηκαν στο Χάνδακα και μετά μετανάστευσαν στη Ζάκυνθο καταγόταν ο εθνικός μας ποιητής ο Διονύσιος Σολομός. Αλλά και το τοπωνύμιο Κορναράτα δηλώνει ότι και οι Κορνάροι από τους οποίους κατάγεται ο Βιτσέντος Κορνάρος πρέπει να είχαν φέουδο στον Κανενέ. Η Ενετοκρατία στην Κρήτη ξεκίνησε από το 1212 και γύρω στο 1645 η περιοχή άρχισε να υποδουλώνεται σταδιακά στους Τούρκους. Για την Ενετοκρατία έχουμε μαρτυρίες από αρκετές πηγές και μνημεία που έμειναν στην περιοχή, κυρίως εκκλησίες. Με την εισβολή των Τούρκων καταστράφηκε ολοσχερώς το χωριό Πρασοί και μισοερημώθηκαν τα άλλα. Οι Βαβέλοι και το Καλαμαύκι σταδιακά μετατράπηκαν σε αμιγώς 1

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ Οθωμανικά χωριά, όχι όμως και ο Κανένες που έμεινε προπύργιο του Χριστιανισμού. Ο μικρός οικισμός Παντέλι έχει μια παρουσία από τον 14ο αιώνα. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Ο Άγιος Σπυρίδωνας από το 1925 και μέχρι την δημιουργία των Καποδιστριακων Δήμων υπήρξε έδρα αρχικά της κοινότητας Κανενέ και μετά το1955 της κοινότητας Πραισού. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών. Το παλαιότερο κτίριο στην άλλη άκρη του χωριού διπλά στο ναό του Αγίου Σπυρίδωνα που στεγαζόταν το Δημοτικό σχολείο έχει αγοραστεί εδώ και χρόνια από ένα ζευγάρι Άγγλων συνταξιούχων που το έχουν διαμορφώσει σε μόνιμη κατοικία. Η Πάνω Βρύση στο Άγιο Σπυρίδωνα λέγεται ότι χρονολογείται στον 15Ο - 16Ο αιώνα και χτίστηκε από τους Καρπάθιους που έμεναν στου Φύγετο το Μύλο. Αποτελείται από ένα δωμάτιο δεξαμενή χτισμένο με πελέκια, του οποίου φαίνονται οι 3 πλευρές που καταλήγουν η κάθε μια σε αέτωμα στην κορυφή. Εχει υποστεί διάφορες μετατροπές χωρίς όμως να έχει αλλάξει η αρχική μορφή της. Τοπογραφικά βρίσκεται στην μέση του βενετσιάνικου οικισμού, οι βάσεις του οποίου είναι ανιχνεύονται στα 10 μέτρα περίπου. Το νερό της βρύσης χορηγείται με μικρό υπόγειο αγωγό διαστάσεων 60x60cm και μήκους περίπου 150 μ. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων τοποθετήθηκε οικόσημο στην βόρεια πλευρά της βρύσης, με δυο κοντάρια που στην κορφή τους κυματίζουν σημαίες και στην μέση τους ένας μεγάλος σταυρός και η χρονολογία 1907, έτος κατά το οποίο έγιναν παρεμβάσεις στη στέγαση της βρύσης. Η βρύση άρχισε να ασπρίζεται και είχε πολύ παχύ στρώμα ασβέστη. Το 1999-2000 έγινε από τον τότε πρόεδρο του Δ.Δ Πραισού μεγάλη προσπάθεια ώστε να αναδειχθεί και να επανέλθει στην αρχική μορφής της, ως έχει σήμερα. Οι βρύσες που βρίσκονται στις δυο όψεις της είναι συνδεμένες με το νερό της ύδρευσης και το νερό που τρέχει από αυτές είναι καθαρό και πόσιμο. Το νερό που έρχεται από τον αγωγό τρέχει από μια μικρή τρύπα που βρίσκεται στην κάτω μπροστινή όψη της βρύσης και χρησιμοποιείται από τους κατοίκους για αρδευτικούς σκοπούς. «ΤΟΥ ΦΥΓΕΤΟ Ο ΜΥΛΟΣ» Η περιοχή που φέρει το όνομα του Φυγέτο ο μύλος βρίσκεται στην κοιλάδα του Παντελιανού ποταμού δίπλα στην γέφυρα από όπου περνά ο δρόμος από τη Σητεία για το χωριό. Διοικητικά η περιοχή μετά την κοιλάδα στα δυτικά δεν ανήκε στην περιοχή αλλά όμως εδώ γύρω όπως και δίπλα στις όχθες μέχρι το Παντέλι ήταν οι περισσότεροι και καλύτεροι κήποι των χωριών που ποτιζόταν από τα νερά που έφερνε ένας τσιμεντένιος αγωγός από τον Μέσα Ποταμό. Εδώ όπως σε όλο το μήκος της ροής του ποταμού υπήρχαν διάσπαρτοι νερόμυλοι που εκμεταλλευόταν τα άφθονα παλιά νερά του. Εδώ ήταν νερόμυλος που τα τελευταία χρόνια ήταν ιδιοκτησία της οικογένειας Φυγετάκη και από αυτούς πήρε και το σημερινό όνομα. Πρόκειται για μεσαιωνικό μύλο. Ο Ξανθουδίδης αναφέρει ότι στο πηγάδι του Μύλου του Φυγέτο είδε επιγραφή που έγραφε «Οικοδομήθη ο υδρόμυλος ούτος δι εξόδου και κόπου Γυεώργη Καρπαθήου του Δοξαρά επί Έτους 6979 μηνί Μαΐω» (1471 από Χριστού γεννήσεως). 2

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ Σήμερα το όλο σύμπλεγμα του μύλου (οικίες κλπ.) είναι ερειπωμένο καλυμμένο από άγρια βλάστηση (βάτους, κισσούς) και δεν μπορούμε να διακρίνουμε την επιγραφή. Το πηγάδι του μύλου (Πύργος που μεταφέρει το νερό στο μύλο) φαίνετε να έχει υποστεί σημαντική ζημιά και θα πρέπει άμεσα η αρμόδια υπηρεσία να επέμβει. Η περιοχή έχει συνδεθεί με τα πανηγύρια κυρίως του Αφέντη Χριστού (Μεταμορφώσεως στις 6 Αυγούστου) που γινόταν με μεγάλη συμμετοχή. Αρχικά στηνόταν καφενεία κοντά στην εκκλησία για να μεταφερθεί αργότερα το πανηγύρι δίπλα στη γέφυρα στο καφενείο του Τζαβολάκη όπου στηνόταν χορός όλη την μέρα με συμμετοχή οργανοπαιχτών από τα χωριά Κανένε και Βαβέλους. Όλοι οι παλαιοί μιλούν για τα πανηγύρια έχοντας πολλές καλές αναμνήσεις. Το καφενείο που υπάρχει ακόμη είναι κάτω από τεράστια πλατάνια και λεύκες το σιντριβάνι όπως το έλεγαν οι παλαιοί ήταν ένα μεγάλο φρεάτιο που στην μέση είχε ένα αγωγό που έφερνε το νερό από την φλέγα των Τουρτουλών πάνω στον αγωγό είχαν τοποθετήσει ένα στρογγυλό μεγάλο δίσκο για να κόβει την πίεση του νερού και το νερό κυλώντας πάνω στον δίσκο δημιουργούσε ένα τεχνητό σιντριβάνι. Γ. ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ Οι σχέσεις των κατοίκων με τα γειτονικά χωριά είναι αρκετά καλή και η επικοινωνία τους πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση. Στο χωριό δεν λειτουργεί κανένας χώρος παροχής υπηρεσιών για τους κατοίκους περά από δυο καφενεία. Ο αγροτικός ιατρός επισκέπτεται τον Άγιο Σπυρίδωνα κάθε 15 ήμερες για εξέταση των κατοίκων και συμπλήρωση συνταγολογίων. Οι κάτοικοι πηγαίνουν κυρίως στους γειτονικούς οικισμούς της Νέας Πραισού και της Σητείας για κάθε άλλη εξυπηρέτηση. Η συγκοινωνιακή σύνδεση του οικισμού δεν είναι ικανοποιητική. Οι κάτοικοι κυρίως εξυπηρετούνται με οχήματα ιδιωτικής χρήσης και όχι με τα δημόσια συγκοινωνία. Η συγκοινωνία με τα τοπικά κέντρα της Νέας Πραισού και της Σητείας είναι καθημερινή. Επειδή όλες οι ανάγκες των κατοίκων καλύπτονται από αυτά τα δύο κέντρα, δεν υπάρχει ανάγκη μετακίνησης σε άλλους οικισμούς, γεγονός που οδηγεί στην ελλιπή συγκοινωνιακής σύνδεσης με τις γύρο περιοχές.. Το οδικό δίκτυο βρίσκεται σε καλή κατάσταση και συντηρείται σε ικανοποιητικό επίπεδο. Η Νομαρχία και ο Δήμος κάνει αξιόλογες προσπάθειες για να το βελτιώσει, με διαπλατύνσεις, ασφαλτοστρώσεις, κ.α. 3

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ Δ. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ Η δόμηση του σημερινού οικισμού από την αρχή δημιουργίας του, πραγματοποιήθηκε κατά μήκος του στενού δρόμου-σοκάκι και αναπτυσσόταν στην πλαγιά του βουνού. Τα πρώτα σημεία που επιλέχτηκαν ήταν κοντά στη παλιά βρύση και όπου έβγαινε το νερό. Η εξέλιξη αυτή του ιστού συνεχίστηκε με τα κτίρια να χτίζονται κολλητά το ένα με το άλλο και να αναπτύσσεται κατά μήκος και κατά πλάτος στις πλαγιές του βουνού. Σήμερα, βέβαια, στα παραδοσιακά σοκάκια μέσα στο χωριό βλέπουμε τα καινούργια σπίτια να συνυπάρχουν με τα παλιά, μαρτυρώντας τη συνύπαρξη της παλιάς και της νέας αρχιτεκτονικής και της παλιάς και καινούργιας εποχής. Το φυσικό τοπίο του οικισμού χαρακτηρίζεται από τα άφθονα φυσικά νερά και την απότομη κλίση του εδάφους, με αποτέλεσμα η πρόσβαση στα σπίτια να πραγματοποιείται μόνο με κλίμακες-πεζούλες και μικρές ανηφόρες μέσα στον οικισμό. Ε. ΑΥΤΟΝΟΜΗ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Το φυσικό τοπίο γύρο από τον οικισμό αποτελείται ως επί το πλείστον από καλλιεργήσιμες περιοχές κυρίως από ελαιόδεντρα που διακόπτονται από πυκνή φυσική βλάστηση. Η περιοχή δεν βρίσκεται σε κάποιο πλαίσιο προστασίας. Από το Παντέλι και σε όλο το μήκος του Παντελιανού ποταμού υπήρχαν πολλοί υδρόμυλοι και σπίτια μυλωνάδων, που εργάζονταν με τη βοήθεια της φύσης, όλα εγκαταλελειμμένα σήμερα. Κάποιοι μύλοι είναι από την εποχή της ενετοκρατίας όπως δείχνει η επιγραφή στο μύλο του Φυγέτου. 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Η οικονομία της ευρύτερης περιοχής της Σητείας στηρίζεται στην ελαιουργία, στην αμπελουργία, στην καλλιέργεια λαχανικών σε θερμοκήπια ή υπαίθριους χώρους, στην κτηνοτροφία ή μελισσοκομία, και στα παραθαλάσσια χωριά και την πόλη της Σητείας στην αλιεία. Οι περισσότεροι από τους παραπάνω τομείς υπήρχαν από παλιά με μόνη διαφορά την μεγάλη έξαρση των θερμοκηπίων. Σήμερα υπάρχει και ένα νέο τμήμα του πληθυσμού που ασχολείται με την βιολογική καλλιέργεια της ελιάς και του αμπελιού. Τέλος από την δεκαετία του 60 και μετά υπήρξε ραγδαία αύξηση των τουριστικών επιχειρήσεων που σήμερα όμως παρουσιάζει μια στασιμότητα. Β. Η ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΑΝΤΟΧΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Όπως και στην ευρύτερη περιοχή έτσι και στον οικισμό κύρια ενασχόληση των κατοίκων αποτελεί η καλλιέργεια της ελιάς. Υπάρχουν πολλές οικογένειες που πλέον δε διαμένουν στον οικισμό αλλά διατηρούν τις περιούσιες τους και την περίοδο της συγκομιδής των ελιών έρχονται και αυξάνουν αλματωδώς τον αριθμό των κατοίκων. Την δραστηριότητα αυτή συμπληρώνουν η καλλιέργεια των αμπελιών και ελάχιστα η 4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ κτηνοτροφία. Τέλος σε επίπεδο οικιακής οικονομίας οι κάτοικοι καλλιεργούν τα οπωροκηπευτικά τους και εκτρέφουν ένα μικρό αριθμό οικόσιτων ζώων για της ανάγκες της κάθε οικογένειας. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΙΩΤΕΣ Η κύρια απασχόληση των κατοίκων από παλιά ήταν η παραγωγή ελαιολάδου και αυτή έχει παραμείνει μέχρι και σήμερα στα ίδια περίπου επίπεδα. Άλλες ασχολίες που έχουν μειωθεί αισθητά είναι η κτηνοτροφία και η καλλιέργεια οπωροκηπευτικών που έχει περιοριστεί στις ανάγκες του κάθε νοικοκυριού και δημητριακών όπως σιταριού και κριθαριού που έχει εκλείψει. Στον οικισμό υπάρχει ο πολιτιστικός σύλλογος που αποτελείται από άτομα με όρεξη και διάθεση να αναβαθμίσει πολιτιστικά το χωριό. Συγκεκριμένα αναβιώνουν παλιές παραδόσεις, ήθη και έθιμα του τόπου συνδυασμένα με πολιτιστικές εκδηλώσεις στον αύλειο χώρο του σχολειού, όπως θέατρο, συναυλίες πανηγύρια, κ.α. Ας σημειωθεί επίσης ότι και ο παραδοσιακός ξενώνας του πολιτιστικού συλλόγου λειτουργεί με πολύ χαμηλό κόστος σε μια προσπάθεια προσέλκυσης τουριστών. Δ. ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ Η ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ Οι τοπικές δράσεις όπως έχουμε αναφερθεί παραπάνω περιορίζονται σε παραδοσιακά επαγγέλματα που ασχολούνταν ο πληθυσμός από πολύ παλιά. Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως σε ένα ορεινό τόπο που οι νέοι συνεχώς μειώνονται υπάρχει δυσκολία ενημέρωσης και κατανόησης των καινοτόμων τρόπων αειφόρας ανάπτυξης δεν είναι δυνατό να ακολουθήθουν οι εξελίξεις για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής όπως συμβαίνει με επιτυχία στη γειτονική Σητεία. Ε. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η περιοχή είναι γνωστή για την παραγωγή λαδιού. Σε τοπικό επίπεδο δίνεται η ευκαιρία συνεργασίας όλων των γύρω περιοχών για την τυποποίηση και πιστοποίηση παραγωγής ελαιολάδου με συγκεκριμένη διαδικασία όπως είναι το βιολογικό ελαιόλαδο. Στο τομέα αυτό συνεργασίες που ξεπερνούν τον τοπικό χαρακτήρα θα ήταν συνεργασία με εμπόρους του εξωτερικού για απευθείας εξαγωγή του ελαιολάδου. Στον τομέα του τουρισμού και του αγροτουρισμού θα πρέπει να γίνουν συνεργασίες με ήδη αναπτυγμένες τουριστικά παραθαλάσσιες περιοχές για την μετακίνηση του τουρισμού και πιο ψηλά, σε διαφορετικές περιόδους του έτους. Να δοθεί π.χ. έμφαση σε ενημέρωση και συνεργασία με ορειβατικούς και περιπατητικούς συλλόγους καθώς και ομάδες παρακολούθησης πτηνών, ένα χόμπι που ανθίζει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. 5

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ Τέλος ένα να χαρακτηριστικό έθιμο της περιοχής, όπως σε όλη την Κρήτη, είναι η λειτουργία των «Καζανιών» της ρακής τη Φθινοπωρινή περίοδο το οποίο θα μπορούσε να υποστηριχτεί ένθερμα από τον τοπικό τουρισμό. 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ Α. ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΙΝΗΣΗ ΠΕΖΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΧΟΦΟΡΩΝ Η κυκλοφοριακή οργάνωση του οικισμού βασίζεται στην περιφερειακή κίνηση των τροχοφόρων και σε εσωτερικό δίκτυο στενών σοκακιών που δημιουργούν τις πολεοδομικές νησίδες πάνω στις οποίες αναπτύχθηκε ο οικισμός. Μια «φιδίσια» οδός ήπιας κυκλοφορίας συνδέει την εθνική οδό με την πλατεία του οικισμού και εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων. Έτσι, η πρόσβαση στο κεντρικό τμήμα του οικισμού είναι εφικτή μόνο πεζή, μέσω του ιδιαίτερα στενού εσωτερικού δικτύου πεζόδρομων που διαθέτει, που λόγω της μορφολογίας του εδάφους έχει συχνά μορφή ανηφορική ή κλιμακωτή. Η αδυναμία πρόσβασης στο κέντρο το οικισμού δημιουργεί ίσως κάποια προβλήματα, κυρίως όσον αφορά στην πρόσβαση οχημάτων πρώτης ανάγκης (νοσοκομειακό, πυροσβεστικό κλπ). Όσον αφορά στη στάθμευση των οχημάτων αυτή γίνεται είτε επί των περιφερειακών οδών που εξυπηρετούν τις παρυφές του οικισμού, είτε κυρίως επί της πλατείας στην είσοδο του οικισμού. Προς το παρόν ο οικισμός παραμένει στάσιμος και δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες τάσεις επέκτασης, συνεπώς η περιφερειακή προσέγγιση των τροχοφόρων θεωρείται επαρκής. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο πολεοδομικός κάναβος του Άγιου Σπυρίδωνα είναι ο παραδοσιακός των μεσαιωνικών οικισμών με τις πολεοδομικές νησίδες που δημιουργούνται από ένα πυκνό και ιδιαίτερα στενό εσωτερικό δίκτυο από σοκάκια. Το πυκνό εσωτερικό δίκτυο εξυπηρετούσε σε όλους τους οικισμούς αυτής της περιόδου αμυντικές ανάγκες (λαβύρινθος από στενά σοκάκια με εύκολη διαφυγή σε διάφορα επίπεδα της γειτονίας) και ανάγκες προστασίας από τα καιρικά φαινόμενα. Οι πιο παραδοσιακές περιοχές βρίσκονται κεντρικά και οι πιο νέες περιοχές οικοδόμησης είναι σημειακά στις παρυφές του οικισμού. ΔΙΚΤΥΟ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΩΝ Οι δημόσιοι χώροι του οικισμού είναι περιορισμένοι. Η πλατείας-παρκινγκ στην είσοδο του οικισμού και πάνω πλατεία, όπου χωροθετείται και η βρύση, είναι μικρή σε μέγεθος αλλά με πλούσια σκιά από τα πλατάνια. Η πλακοστρωμένη οδός που συνδέει τις δυο πλατειές πλατεία του οικισμού φιλοξενεί τα 2 καφενεία του οικισμού. Σημείο αναφοράς για τον οικισμό αποτελεί τα τελευταία χρόνια διαδραματίζει και η αυλή του δημοτικού σχολείου, όπου και διοργανώνονται όλα τα πανηγύρια και τα γλέντια του χωριού. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Σε μια φθίνουσα κατάσταση βρήκαμε τον οικισμό Αγίου Σπυρίδωνα Με 5 άνδρες και 15 γυναίκες. Ο κόσμος σιγά-σιγά εγκαταλείπει το χωριό. Το Δημοτικό σχολείο δεν λειτουργεί πια αφού δεν υπάρχουν νέοι και παιδία. Ο αυλειος χώρος του Σχολειού έχει διαμορφωθεί για πολιτιστική χρήση. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια μικρή προσπάθεια για ανάπλαση του χωριού από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πραισού. Ανακατασκευάστηκε ένα παλιό πετρόκτιστο κτίριο, στο κέντρο του Άγιου Σπυρίδωνα το οποίο 6

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ ανακαινίστηκε και έγινε ένας μικρός παραδοσιακός ξενώνας σε μια προσπάθεια να έρθουν επισκέπτες στο χωριό στα πλαίσια αγροτουριστικού ενδιαφέροντος. Κατά μήκος του κεντρικού δρόμου του χωριού βλέπουμε κάποιες νεότερες διακοσμητικές βρύσες καθώς και επένδυση τοιχίων με πετρά. ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Ο οικισμός διαθέτει δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης αλλά με μικρή πυκνότητα των φρεατίων, γεγονός που σημαίνει δυσκολία στον εντοπισμό τυχούσας βλάβης στο δίκτυο. Διαθέτει επίσης δίκτυο εξυπηρέτησης υπηρεσιών ΔΕΗ και ΟΤΕ. Β. ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΗ Στον οικισμό δεν σχηματίζονται οικοδομικά τετράγωνα με την αυστηρή πολεοδομική έννοια του όρου. Εντοπίζουμε πρωτογενείς γεωμετρικές οργανώσεις, τις λεγόμενες νησίδες, η μορφή και το μέγεθος των οποίων ποικίλει και ακολουθεί ένα οργανικό σχήμα με βάση την επίσης οργανική χάραξη των διελεύσεων οδών του οικισμού. ΠΥΚΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΛΕΟΔΜΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ ( NETO & BRUTO) Η μέση μεικτή οικιστική πυκνότητα κατοίκησης (Brutto) του οικιστικού ιστού του Άγιου Σπυρίδωνα είναι της τάξης των 22,99 κατοίκων/ηα, ενώ η μέση καθαρή οικιστική πυκνότητα (netto),με βάση τον πληθυσμό του έτους 2001 των 41 κατοίκων είναι 9,43 κάτοικοι /Ηα. EΥΡΥΤΕΡΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Ο οικισμός παρουσιάζει υψηλό επίπεδο συνεκτικότητας χωρίς ιδιαίτερη τάση διασποράς. Γ. ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟΥ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ο Άγιου Σπυρίδωνας αποτελεί έναν οικισμό με ένα ως επί το πλείστον «παρθένο» δομημένο περιβάλλον χωρίς ιδιαίτερες αλλοιώσεις στον πολεοδομικό ιστό και την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του οικισμού. Παρουσιάζει ένα ομοιογενοποιημένο σκηνικό, ένα παραδοσιακό αρχιτεκτονικό σύνολο με αντιπροσωπευτικές μορφές έκφρασης χωρίς αξονικότητες και συμμετρίες. Τα πάντα οργανώνονται με οργανικό τρόπο, τόσο σε επίπεδο κάτοψης όσο και σε επίπεδο τομής, επί του φυσικού ανάγλυφου. Ο οικισμός αναπτύχθηκε κατά μήκος του κεντρικού δρόμου, αμφιθεατρικά και εντάχθηκε αρμονικά στο φυσικό τοπίο με θέαση προς τη ρεματιά και τις κατάφυτες πλαγιές. ΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΩΣΜΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΛΟΔΙΕΙΣΔΥΣΕΙΣ Η σχέση του δημόσιου με τον ιδιωτικό χώρο στην περίπτωση του Άγιου Σπυρίδωνα δεν είναι απόλυτα διαχωρισμένη. Υπάρχουν ωσμώσεις, αλληλοδιεισδύσεις και επικαλύψεις, συνάψεις δραστηριοτήτων και συμπλοκή κοινόχρηστων και προσωπικών χρήσεων. Συχνά το σοκάκι γίνεται αυλή ή κοινόχρηστος χώρος αντικαθιστώντας την έλλειψη της μεγάλης πλατείας. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, τα δώματα των κτισμάτων λόγω του αμφιθεατρικού τρόπου δόμησης, λειτουργούν ως κοινόχρηστοι χώροι (βεράντες-πλατείες) και προσθέτουν στην αίσθηση ελευθερίας που 7

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ προσδίδει ο ανοιχτός ορίζοντας και η απρόσκοπτη θέα από τις θέσεις αυτές στον κάτοικο-επισκέπτη. Οι αλληλοδιεισδύσεις αυτές αποτελούν ίδιον του οικισμού και μέρος της ιστορικότητας του Τόπου. Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΤΙΣΜΕΝΟΥ Οι δημόσιοι χώροι του οικισμού παρά το γεγονός ότι είναι μικροί για το μέγεθός του, παρουσιάζουν εξαιρετική ποιότητα και προσδίδουν θετικά στη διαμόρφωση της ταυτότητας του συνόλου. Το προαύλιο του σχολείου σαν τόπος συνάντησης εκδηλώσεων και αλληλεπίδρασης. πλατεία της βρύσης, και τα πλατάνια, δημιουργούν ένα χαριτωμένο σύνολο. Κλίμακες μεταφέρουν στον Ι. Ν. του Άγιου Χαράλαμπου. Εξαιρετική είναι η αίσθηση του μονοπατιού για τον Ι. Ν. του Άγιου Σπυρίδωνα. Η πάνω βρύση του χωριού σε συνδυασμό με την κλιμακωτή μορφή του δρόμου που καταλήγει στην Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ Η ΑΙΣΘΗΣΗ «ΣΥΝΟΛΟΥ» - ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Χαρακτηριστικό του οικισμού, όπως συμβαίνει άλλωστε και με τους περισσότερους παραδοσιακούς οικισμούς, είναι η καθαρότητα στις μορφές και τους όγκους. Η ομοιογένεια της μονάδας και η πυκνότητα παράθεσης ενισχύουν την αίσθηση του «συνόλου», ενώ οι μικρές προοπτικές και η οργανική ανάπτυξη του αστικού ιστού, με τα στενά σοκάκια, τις κλιμακωτές οδούς, ενισχύουν την αρχιτεκτονική εμπειρία. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική που εξυπηρετούσε μέσω της ανθρώπινης κλίμακας του κτισμένου περιβάλλοντος τις φυσικές και ψυχικές ανάγκες των ανθρώπων και οδηγεί σε πλήρη ταύτιση του ανθρώπου με το περιβάλλον. 4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ Α. Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ - ΤΥΠΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΚΥΡΙΑΡΧΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ - Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ - ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟ ΝΕΟ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΗΛΕΠΙΚΑΛΥΨΕΙΣ - ΤΟ ΣΤΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ- ΑΞΙΕΣ ΤΟΥ ΚΤΙΣΜΕΝΟΥ - ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΟ ΚΛΙΜΑ - ΤΑ ΝΕΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΔΟΜΗΣ - ΟΙ ΑΝΤΟΧΕΣ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ Η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία ταυτότητα του οικισμού καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την πολεοδομική οργάνωση του οικιστικού ιστού. Τα πολύ στενά σοκάκια που δίνουν την αίσθηση του «λαβύρινθου», οι κλιμακωτές οδοί με τις ολάνθιστες γλάστρες των νοικοκυριών στις παρυφές τους, η θέα προς τα δώματα των σπιτιών, που συχνά σχεδόν ενοποιούνται με τους κοινόχρηστους χώρους, η κλιμάκωση των όγκων που 8

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ ακολουθεί το ανάγλυφο του εδάφους, όλα συμβάλλουν στην αρχιτεκτονική και πολιτισμική ιδιοπροσωπία του Αγίου Σπυρίδωνα. Η πυκνή οργάνωση του οικισμού προσφέρει προστασία από τους χειμερινούς ανέμους και σκιά κατά τη θερινή περίοδο. Η γειτονία αποτελούσε ζητούμενο για τις παραδοσιακές Κρητικές κοινωνίες. Ήταν για αυτές τρόπος επιβίωσης. Οι κατοικίες «κολλούσαν» η μια πλάι στην άλλη για να προστατευθούν από τις αντιξοότητες της φύσης και ταυτόχρονα προσέφεραν και δίοδο διαφυγής η μια μέσω της άλλης στους ενοίκους τους σε περίπτωση δίωξης. Τα κτίρια στην πλειοψηφία τους είχαν δώματα. Το παραδοσιακό «πατητό δώμα» έχει αντικατασταθεί στις μέρες μας από ταράτσες. Τα ανοίγματα ήταν μικρά και τα κουφώματα ήταν ξύλινα και σώζονται σε όσες από τις κατοικίες δεν έχουν υποστεί τροποποιήσεις. Υπάρχουν δυστυχώς και αρκετές εξαιρέσεις, όπου τα παραδοσιακά ξύλινα κουφώματα έχουν αντικατασταθεί ανεπιτυχώς από κουφώματα αλουμινίου. Όσον αφορά στα νέα κτίσματα, δυστυχώς ακολουθούν σύγχρονες τρόπους κατασκευής, δηλαδή οπλισμένο σκυρόδεμα, πολυώροφα με περιμετρικά μπαλκόνια, μεγάλα ανοίγματα, κουφώματα και κιγκλιδώματα αλουμινίου. Αυτές οι νέες κατασκευές δεν υπάρχουν στο εσωτερικό κομμάτι του οικισμού, αλλά στις παρυφές του και μάλιστα ευτυχώς σε σχετικά μικρή κλίμακα. Β. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Γ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ Ο οικισμός του Αγίου Σπυρίδωνα διαθέτει ένα ενδιαφέρον οικιστικό απόθεμα με μικρές αλλοιώσεις όσον αφορά στον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Ο οικισμός εμφανίζεται στάσιμος με μικρή τάση ανοικοδόμησης. Προτείνουμε ο οικισμός να μην χαρακτηριστεί παραδοσιακός στο σύνολο των ορίων του, αλλά να εισακουστουν τα παρακατω: α) ΕΝΤΟΣ ΟΡΙΩΝ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Για τα ήδη ανακαινισμένα, σε περίπτωση κατεδάφισης, ή νέας παρέμβασης προτείνουμε την διερεύνηση και προσπάθεια ανάκτησης της πρωτογενούς μορφής του κτίσματος. Η επιστέγαση των κτισμάτων να είναι μόνο δώμα και να μην επιτρέπεται η τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτών, κεραιών και δεξαμενών επί του δώματος. Οι εξώστες δεν απαντώνται στα μορφολογικά χαρακτηριστικά του οικισμού και δε συνάδουν με τη φυσιογνωμία του. Προτείνουμε ως χώροι εκτόνωσης να χρησιμοποιούνται τα δώματα που προκύπτουν μέσω της διάσπασης των όγκων καθώς και ημιυπαίθριοι χώροι εντός του νομίμου περιγράμματος του κτίσματος. Σε σχέση με τα υλικά δόμησης προτείνουμε τη χρήση παραδοσιακών υλικών και συστημάτων δόμησης (φέρουσα λιθοδομή, ξύλινα κουφώματα κλπ), με απαγόρευση της χρήσης νέων υλικών και εφαρμογών (σκελετοί από οπλισμένο σκυρόδεμα, κουφώματα αλουμινίου κλπ) μόνο στο συνεκτικό τμήμα του οικισμού, ενώ στην υπόλοιπη έκταση εντός ορίων προτείνουμε μια πιο ελεύθερη αντιμετώπιση στη χρήση των υλικών, με λιγότερους περιορισμούς, αλλά πάντα με μορφολογικό έλεγχο της αρμόδιας Ε.Π.Α.Ε. β) ΕΚΤΟΣ ΟΡΙΩΝ ΟΙΚΙΣΜΟΥ- γ) ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Όσον αφορά στα μνημεία που βρίσκονται εντός του τμήματος του οικισμού, προτείνουμε την κήρυξη ως μνημείων της Πάνω Βρύσης και «Το Μύλο Του Φυγέτου» (βλ. αρχιτεκτονικά δελτία κτιρίων) Η ευρύτερη περιοχή του Αγίου Σπυρίδωνα όπως είδαμε χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού υδρόμυλων με ιστορία ετών που θα μπορούσαν να αποκατασταθούν σε ένα γενικότερο πλαίσιο και να συνδεθούν με περιπατητικές διαδρομές κατά μήκος του Παντελιανού Ποταμού, έτσι ώστε να αποτελέσουν άριστο πόλο έλξης για φυσιολάτρες σε αγροτουριστικό επίπεδο και να δώσουν ξανά ζωντάνια στον τόπο. Το φυσικό κάλος της περιοχής της περιοχής δίνει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης αγροτουριστικών μονάδων. 9

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ Βιβλιογραφία: "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης ΣΗΤΕΙΑ - Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ ΜΥΣΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ, Γ ΕΚΔΟΣΗ, ΕΚΔΟΣΗ ΔΗΜΟΥ ΣΗΤΕΙΑΣ, ΣΗΤΕΙΑ 2000 Gerola G., Βενετικά Μνημεία της Κρήτης, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο 1993. Rapoport, A., Ανώνυμη αρχιτεκτονική και πολιτιστικοί παράγοντες, μετάφραση Φιλιππίδης Δ., Μέλισσα, Αθήνα 2010. Ανδριώτης Ν., Πληθυσμός και Οικισμοί της Ανατολικής Κρήτης (16 ος -19 ος αι.), Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο 2006. Δετοράκης Θ., Ιστορία της Κρήτης, Β Έκδοση, Τυποκρέτα, Ηράκλειο Κρήτης 1990. Βασιλειάδης Δ., Το Κρητικό Σπίτι, Β Έκδοση, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα 1983. Μποζινέκη-Διδώνη, Π., Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική: ΚΡΗΤΗ, Εκδοτικός οίκος «ΜΕΛΙΣΣΑ», Αθήνα 1985. Βασιλειάδης Δ., Το Κρητικό σπίτι: Αυτό το καταφύγιο κι αυτό το ορμητήριο, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1983 http://www.sitia.gr/city/villages/fountain.html http://agro.in.gr/accomodation/article/?aid=1231065980 10

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΑΡΤΩΝ [Χ.01, Χ.02, Χ.03, Χ.04α, Χ.04β, Χ.05] ΟΜΑΔΑ 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΔΕΛΤΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ ΟΜΑΔΑ 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΠΙΟΥ ή ΣΥΝΟΛΟΥ [που μπορεί να ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας] Αριθμός δελτίου: 1 ημερομηνία: 15/11/10 νομός: ΛΑΣΙΘΙΟΥ δήμος: ΣΗΤΕΙΑΣ οικισμός: ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ διεύθυνση: επωνυμία ακινήτου : Ο ΜΥΛΟΣ ΤΟΥ ΦΥΓΕΤΟ Συνοικία ή θέση ΠΑΝΤΕΛΙΑΝΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ιδιοκτησία /όροφο: σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, - οροφ: - αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, 1 οροφ: - κατάσταση κτιρίου: καλή / μέτρια / κακή κωδικός Aγ. Σπυρίδωνα 25.3-01 1471 ιστορική περίοδος φωτογραφία κυρίας όψης απόσπασμα χάρτη O Μύλος του Φυγέτο αριθμός δελτίου 1/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 περιγραφή: Από το Παντελι και σε όλο το μήκος του Παντελιανου ποταμού υπήρχαν πόλοι υδρόμυλοι και σπίτια μυλωνάδων όλα εγκαταλελειμμένα σήμερα. Κάποιοι μύλοι είναι από την εποχή της ενετοκρατίας. Στην περιπτωση μας πρόκειται για μεσαιωνικό μύλο Ο Ξανθουδίδης αναφέρει ότι στο πηγάδι του Μύλου του Φυγέτο είδε επιγραφή που έγραφε «Οικοδομήθη ο υδρόμυλος ούτος δι εξόδου και κόπου Γιεώργη Καρπαθήου του Δοξαρά επί Έτους 6979 μηνί Μαΐω (1471 από Χριστού γεννήσεως). Σήμερα το όλο σύμπλεγμα του μύλου (οικίες κλπ.) είναι ερειπωμένο καλυμμένο από άγρια βλάστηση (βάτους, κισσούς) και δεν μπορούμε να διακρίνουμε την επιγραφή. Το πηγάδι του μύλου (Πύργος που μεταφέρει το νερό στο μύλο) φαίνετε να έχει υποστεί σημαντική ζημιά και θα πρέπει άμεσα η αρμόδια υπηρεσία να επέμβει. σύστημα δόμησης ΦΕΡΟΥΣΑ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ αριθμός οροφών ΙΣΟΓΕΙΟ υπόγειο άλλο κτίριο/οικόπεδο προσθήκες-αλλοιώσεις ναι όχι ναι όχι κτίσμα στέγη βιτρίνα ισογείου εξώστης άλλο τι: ανοίγματα κηρυγμένο ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟΤ ΦΕΚ: μνημείο υπό κήρυξη νέο προτεινόμενο κτιρίου κύριων όψεων προτεινόμενη προστασία: χαρακτηρισμός τμήματος συνοδεία κελύφους ειδική ρύθμιση αριθμός δελτίου 2/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 φωτογραφία λεπτομέρειας φωτογραφία λεπτομέρειας Η περιοχή έχει συνδεθεί με τα πανηγύρια κυρίως του Αφέντη Χριστού (Μεταμορφώσεως στις 6 Αυγούστου) που γινόταν με μεγάλη συμμετοχή των χωριανών. Αρχικά στηνόταν καφενεία κοντά στην εκκλησία για να μεταφερθεί αργότερα το πανηγύρι δίπλα στη γέφυρα στο καφενείο του Τζαβολάκη όπου στηνόταν χορός όλη την μέρα με συμμετοχή οργανοπαιχτών από τα χωριά (Κανένε, Βαβέλους) και από τους Τουρτούλους. Όλοι οι παλαιοί μιλούν για τα πανηγύρια έχοντας πολλές καλές αναμνήσεις. Το καφενείο που υπάρχει ακόμη είναι κάτω από τεράστια πλατάνια και λεύκες. Το σιντριβάνι όπως το έλεγαν οι παλαιοί ήταν ένα μεγάλο φρεάτιο που στην μέση είχε ένα αγωγό που έφερνε το νερό από την φλέγα των Τουρτουλών πάνω στον αγωγό είχαν τοποθετήσει ένα στρογγυλό μεγάλο δίσκο για να κόβει την πίεση του νερού και το νερό κυλώντας πάνω στον δίσκο δημιουργούσε ένα τεχνητό σιντριβάνι. Το καφενείο του Τζαβολάκη ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ κατάσταση διατήρησης καλή μέτρια κακή 1. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ λιθοδομή x 2. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ξύλινα δοκάρια x 3. ΣΤΕΓΑΣΗ - ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ Έχει καταστραφεί x αριθμός δελτίου 3/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΗΡΩΣΗΣ λιθοδομή x 5. ΔΑΠΕΔΑ ΟΡΟΦΕΣ Έχει καταστραφεί x 6. ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ 7. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΞΟΧΗ 8. ΕΞΩΣΤΗΣ 9. ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ - ΣΤΗΘΑΙΑ 10. ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΣΚΟΥΡΑ Δεν Υπάρχουν 11. ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ - τοίχοι: ισογ:, οροφ: x - κουφωμ:, σκούρα: x - κιγκλιδ: 12. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ παρατηρησεις: αριθμός δελτίου 4/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ονομ/νυμο διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: οικογένεια Φυγετάκη διευθ.: Αγιος Σπυριδωνας τηλ.: 24830-26907 Φαίδων Φυγετάκης ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ΥΠΟΜΝΗΜΑ αριθμός δελτίου 5/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΠΙΟΥ ή ΣΥΝΟΛΟΥ [που μπορεί να ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας] Αριθμός δελτίου: 1 ημερομηνία: 15/11/10 νομός: ΛΑΣΙΘΙΟΥ δήμος: ΣΗΤΕΙΑΣ οικισμός: ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ διεύθυνση: επωνυμία ακινήτου : ΒΡΥΣΗ Συνοικία ή θέση ιδιοκτησία /όροφο: σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, - οροφ: - αρχική χρήση /όροφο: ισογ:, - οροφ: - κατάσταση κτιρίου: καλή / μέτρια / κακή κωδικός AΓ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ 25.3-02 1900 ιστορική περίοδος φωτογραφία κυρίας όψης απόσπασμα χάρτη αριθμός δελτίου 0.2 1/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 περιγραφή: Η κύρια βρύση του χωριού που είναι στην απάνω γειτονιά πρέπει να χτίστηκε τα ύστερα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Αποτελείται από ένα δωμάτιο δεξαμενη χτισμένο με πελέκια, του οποιου φαίνονται οι 3 πλευρές που καταληγουν η κάθε μια σε αέτωμα στην κορυφή. Δυο πλάκες με ανάγλυφους σταυρούς η μια με χρονολογία 1907 δείχνουν να τοποθετήθηκαν αργότερα σε εποχή συντηρησης της. σύστημα δόμησης ΦΕΡΟΥΣΑ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ αριθμός οροφών ΙΣΟΓΕΙΟ ναι όχι υπόγειο άλλο κτίριο/οικόπεδο προσθήκες-αλλοιώσεις ναι όχι κτίσμα στέγη βιτρίνα ισογείου εξώστης άλλο τι: ανοίγματα κηρυγμένο ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟΤ ΦΕΚ: μνημείο υπό κήρυξη νέο προτεινόμενο προτεινόμενη προστασία: χαρακτηρισμός κτιρίου τμήματος κελύφους κύριων όψεων συνοδεία ειδική ρύθμιση φωτογραφία λεπτομέρειας φωτογραφία λεπτομέρειας ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ κατάσταση διατήρησης αριθμός δελτίου 0.2 2/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 καλή μέτρια κακή 1. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΙΘΟΔΟΜΗ ΗΜΙΛΑΞΕΥΤΗ x 2. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ --- x 3. ΣΤΕΓΑΣΗ - ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ ΚΕΡΑΜΙΔΙ x 4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΗΡΩΣΗΣ ΛΙΘΟΔΟΜΗ (ΠΕΛΕΚΙΑ) x 5. ΔΑΠΕΔΑ ΟΡΟΦΕΣ ΚΕΡΑΜΙΔΙ 6. ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ 7. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΞΟΧΗ 8. ΕΞΩΣΤΗΣ 9. ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ - ΣΤΗΘΑΙΑ 10. ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΣΚΟΥΡΑ αριθμός δελτίου 0.2 3/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 0.25 11. ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ - τοίχοι: ισογ:, οροφ: - κουφωμ:, σκούρα: - κιγκλιδ: 12. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ παρατηρήσεις: Ο ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΒΡΥΣΗΣ ΚΑΙ Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΧΕΙ ΥΠΟΣΤΕΙ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 7 ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΟΥ «ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΑΙΣΟΥ» ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ονομ/νυμο διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ διευθ.: ΆΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ τηλ.: 24830-26907 ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ΥΠΟΜΝΗΜΑ αριθμός δελτίου 0.2 4/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΥΛΙΚΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΟΜΑΔΑ 0.25 ΟΙΚΙΣΜΟΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ

4.1- ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

1 2 3 4

16 5 17 7

6 8 9 10

11 12 13 14

15 18 19 20

21 22 23 24

25 26 27 28

29 30 31 32

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Όνομα οικισμού: Αγιος Σπυρίδονας (Ετυμολογία της λέξης) : Ονομάζεται έτσι από τον πολιούχο Άγιο του χωριού Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οικισμός : Ορεινός Ημιορεινός Πεδινός Παράλιος Φυσικό περιβάλλον ιδιαιτερότητες: Το περιβάλλον χαρακτηρίζεται ως καλλιεργήσιμη περιοχή από ελαιόδεντρα που διακόπτεται από φυσική βλάστηση. Το έδαφος παρουσιάζει απότομη κλίσεις. Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν ; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ) Αναφέρατε : Ο Παντελιανός Ποταμός. Παλιότερα υπήρχαν δεκάδες Υδρόμυλοι κατά μήκος του ποταμού. Με πιο γνωστό «Το μύλο του Φυγέτου». Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή? Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο; Αναφέρατε : Η περιοχή δεν βρίσκεται σε κάποιο πλαίσιο προστασίας. Η περιοχή συνδέεται με κάποιο ιστορικό γεγονός ; Αναφέρατε : ΟΧΙ. Η Τουρκοκρατία ήταν οδυνηρή για τους κατοίκους που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την τυραννία αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε ξαναζωντάνεψαν οι οικισμοί για να οδηγηθούν στον μαρασμό με το κύμα της αστυφιλίας των τελευταίων δεκαετιών. Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του. 1

Η φυσιογνωμία του τόπου δεν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό. 1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο: Η βρύση του χωριου 2) Παραγόμενο προϊόν : ελαιόλαδο, κηπευτικά. 3) Παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, οινοποιία) 4) Έθιμο : κλείδωνας 5) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι ΑΓΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος με την οποία ο οικισμός συνδέεται περισσότερο? (π. χ. ρόλος του οικισμού σε επαναστάσεις) Αναφέρατε : Το χωριό είναι πολύ παλιό με μεγάλη ιστορία. Σύμφωνα με τις πηγές το χωριό υπήρξε φέουδο του Ενετού Μάρκου Salamone που ήταν πρόγονος του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού. Αναφέρεται (αν γνωρίζετε ) κάποιο έργο της πεζογραφίας ή της ιστορίας που αναφέρεται στον οικισμό. Αναφέρατε : "Λαογραφικά από την περιοχή Πραισού Σητείας και ιστορίες από την ευρύτερη περιφέρειά της" Ερρίκος Πέτρου Σκουλούδης Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις 5 τελευταίες απογραφές). Αναφέρατε : Απογραφή 1981-74 κάτοικοι Απογραφή 1991-52 κάτοικοι Απογραφή 2001-41 κάτοικοι Επίσκεψη (2010) - 22 μόνιμοι κάτοικοι Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου). Αναφέρατε : Ναι, ο οικισμός βρίσκεται στην περιοχή με τους οικισμούς που μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν την κοινότητα Πραισού δηλαδή τα χωριά Βαβέλοι (σήμερα Νέα Πραισός) Κανένες (σήμερα Άγιος Σπυρίδωνας) τα ερημωμένα πρόσφατα χωριά Καλαμαύκι και Παντέλι και τα ερειπωμένα από παλιά Πρασοί (ερήμωσε γύρω στο 1651) και το μετόχι Πετρούνια (ερημωμένο κάποια εποχή από τη χολέρα). Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με : To τοπικό κέντρο της περιοχής Τους γειτονικούς οικισμούς : Ο οικισμός έχει σχέση με την Σητεία για παροχή υπηρεσιών. Σχεδόν Καθημερινή Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων 2

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο Δημοτικό μονό σαν κτίριο / δεν λειτουργεί ως σχολειό στο προαύλιο γίνονται γιορτές και γάμοι. Γυμνάσιο Λύκειο ΥΓΕΙΑ : Υπάρχει στον οικισμό Κέντρο Υγείας Αγροτικός Ιατρός κάθε 15 ημέρες Φαρμακείο Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις : (π. χ. παιδικός σταθμός, πολεοδομία, Κ. Ε. Π. τράπεζα κλπ.) Αναφέρατε : Εκτος από τα 2 καφενεια του χωριου, δεν υπάρχει τίποτα, για όλες αυτές τις υπηρεσίες οι κάτοικοι πάνε στη Σητεία. Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές ; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο ; ΝΑΙ ΟΧΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΙΣΤΟΥ (Αναφέρατε) 3

2. Χτίζονται καινούργια κτίρια ; ΝΑΙ ΟΧΙ Ένας μικρός παραδοσιακός ξενώνας από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πραισού. 3. Χτίζονται τουριστικές μονάδες; ΝΑΙ ΟΧΙ 4. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1. Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής ; ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ κτηνοτροφία, γεωργία ( γεωργία κτηνοτροφία αλιεία ) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( υπηρεσίες και τουρισμός ) Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) Έχει μειωθεί η παραγωγή γιατί φθίνει ο πληθυσμός. 2. Υπάρχουν παραδοσιακές δραστηριότητες ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) (π. χ. υφαντουργία, κεραμική ) 3. Υπάρχει κάποιο επάγγελμα στην περιοχή που έχει σήμερα εκλείψει ; Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Μυλωνάς Καρεκλάς Υφαντουργία 4. Νέες απασχολήσεις στην περιοχή ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) 5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης σ αυτές τις απασχολήσεις; Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ 4

6. Γνωρίζετε αν έχουν δοθεί επιχορηγήσεις ή κάποια οικονομική ενίσχυση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ή για την ενίσχυση τοπικών «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων ; Αν ναι, σε ποιές ; ( Αναφέρατε ) Από ποια πηγή χρηματοδότησης; ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΑΙ ΟΧΙ 7. Υπάρχουν προβλήματα σήμερα στην κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών στην περιοχή σας. Αν ναι, ποιά ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ 8. Για ποιους λόγους γίνονται οι μετακινήσεις σας καθημερινά ; Συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες Υπηρεσίες Πρωτογενή τομέα (αγροτικά, κτηνοτροφικά) Υπηρεσίες Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές) Υπηρεσίες Τριτογενή τομέα (τουρισμός) 5

4.2-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 0.25 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή Ημερομηνία Λήψης α/α (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο 001 1.jpg Όψη της γέφυρας στον μύλο Φυγέτου 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 002 2.jpg Όψη του μύλου Φυγέτου 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 003 3.jpg Πίσω όψη του μύλου Φυγέτου (αποθήκες) 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 004 4.jpg Νεόδμητη κατοικία στην είσοδο του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 005 5.jpg Σοκάκι από τον Άγ. Χαράλαμπο προς την πλατεία 2112 2816 Portrait Nikon Coolpix S4 28/10/2010 006 6.jpg Άγ. Χαράλαμπος και τοπίο του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 007 7.jpg Είσοδος του Αγ. Χαράλαμπου 2112 2816 Portrait Nikon Coolpix S4 28/10/2010 008 8.jpg Η βρύση στην είσοδο του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 009 9.jpg Συνδιασμός παλαιών με νέων κτισμάτων 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 010 10.jpg Ανυφορίζοντας προς την πλατεία του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 011 11.jpg Πλατεία - πάρκινγκ στο κέντρο του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 012 12.jpg Πρόσοψη πετρόκτιστης οικίας 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 013 13.jpg Όμορφα διατηρημένες προσόψεις 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 014 14.jpg Τρεχούμενα νερά στον μεγάλο πλάτανο 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 015 15.jpg Η πλατεία στον μεγάλο πλάτανο με την βρύση 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 016 16.jpg Εγκαταλελημένη πετρόκτιστη οικία την πλατεία 2112 2816 Portrait Nikon Coolpix S4 28/10/2010 017 17.jpg Βρύσες απλωμένες σχεδόν σε όλο το χωριό 2112 2816 Portrait Nikon Coolpix S4 28/10/2010 018 18.jpg Άγ. Χαράλαμπος και η είσοδος του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 019 19.jpg Ανακαινισμένο κτίσμα - ο νέος πολιτιστικός σύλογος 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 020 20.jpg Στο βάθος ο Άγ, Σπυρίδων και το παλιό σχολείο 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 021 21.jpg Το αγροτικό ιατρίο του χωριού 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 022 22.jpg Πλατεία του χωριού με το μικρό καφενεδάκι 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 023 23.jpg Χαρακτηριστικά πέτρινα κτίσματα στην είσοδο του 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 χωριού 024 24.jpg Ανακαινισμένες κατοικίες στην πλατεία του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 025 25.jpg Το μετέπειτα σχολείο φηλοξενεί εκδηλώσεις του χωριού 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 026 26.jpg Άγ. Σπυρίδων 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 027 27.jpg Το παλιό σχολείο - ανακαινισμένη κατοικία Άγγλων 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 028 28.jpg Άγ. Σπυρίδων 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 Φύλλο 1 από 2

α/α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 0.25 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης 029 29.jpg Άποψη του χωριού από απόσταση 1.500 μ 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 030 30.jpg Μακρυνή άποψη του χωριού 2816 2112 Landscape Nikon Coolpix S4 28/10/2010 031 31.jpg Μύλος του Φυγέτου 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 032 32.jpg Μύλος του Φυγέτου 3888 2592 Landscape Canon EOS 40D 28/10/2010 Φύλλο 2 από 2