Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης

W Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης 2012-2013 Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Α Τ Α Ξ Η Σ 1 Ο Υ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ Π Α Τ Ρ Α Σ Ο Μ Α Δ Α Β Ε Π Ι Β Λ Ε Π Ο Υ Σ Α Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Μ Α Ρ Ι Α Ν Ν Α Δ Η Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Π Ε 1 1 1

Πίνακας Περιεχομένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ..3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο - ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ.6 Τι είναι το μελίσσι 6 Ανατομία του μελισσιού..7 Μελισσοκομικοί χειρισμοί 9 Τρόποι πολλαπλασιασμού μελισσιών.9 Επιθεώρηση μελισσιού 9 Μελισσοκομία στην Ελλάδα..12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο 13 Τι είναι το μέλι..13 Ξεχωρίζοντας το μέλι..13 Ποιότητα του μελιού.14 Πώς να ξεχωρίζετε το αγνό μέλι..15 Αποθήκευση-Διατήρηση μελιού..16 Κρυστάλλωση του μελιού 17 Μέλι ή ζάχαρη;..17 Μέλι από Νέκταρ και Μελίτωμα 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΕΙΔΗ ΜΕΛΙΟΥ.19 ΕΠΙΛΟΓΟΣ.28 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..29 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η μέλισσα ένα από τα πρώτα πλάσματα της φύσης και του πλανήτη γη, εντυπωσίασε τους ανθρώπους αποκτώντας σημαντική θέση στη ζωή τους. Στην Ελληνική Μυθολογία η μέλισσα κατέχει σημαντική θέση στη ζωή των ανθρώπων με διάφορες μορφές, πολλούς μύθους και συμβολισμούς. Το δε μέλι, τροφή «θνητών και αθανάτων», θεωρήθηκε θεϊκή τροφή που χάριζε αθανασία και δύναμη, γιατί από πολύ νωρίς οι άνθρωποι αντιλήφθηκαν και αναγνώρισαν την τεράστια θρεπτική του αξία και το χρησιμοποίησαν στη διατροφή τους. Μύθοι και πραγματικότητες, θεοί, ημίθεοι, νύμφες, άνθρωποι, έντομα, θεϊκές τροφές φτιάχνουν όμορφους μύθους δίνοντας στη μέλισσα και στην αξία του μελιού μια περίοπτη θέση στην Ελληνική Μυθολογία. Το αρχαιότερο πρόσωπο που εμφανίζεται στο χώρο της μελισσοκομίας και θεωρείται και πατέρας της μελισσοκομίας κατά την Ελληνική μυθολογία είναι ο Αρισταίος. Ο Αρισταίος, γιος του Απόλλωνα και της νύμφης Κυρήνης, την οποία απήγαγε ο θεός και την πήγε στην Λιβύη, στην Αφρική. Εκεί γεννήθηκε ο Αρισταίος και ο Ερμής τον παρέδωσε στην Γαία και τις Ώρες, οι οποίες τον ανέθρεψαν στάζοντας στα χείλη του, νέκταρ και αμβροσία, κάνοντάς τον αθάνατο. Την εκπαίδευση του, την ανέλαβαν οι Μούσες οι οποίες τον έμαθαν την τέχνη της μαντικής και της ιατρικής. Στη συνέχεια διδάχθηκε από τις Νύμφες την καλλιέργεια του αμπελιού, της ελιάς και την τέχνη της μελισσοκομίας, η οποία τον χαρακτήρισε, την οποία δίδαξε και για την οποία λατρευόταν από τους ανθρώπους. Ο Αρισταίος πήγε στην Κέα 3

όπου δίδαξε στους κατοίκους του νησιού την τέχνη της μελισσοκομίας. Ο Αρισταίος και η μέλισσα θα γίνουν τα σύμβολα της Κέας και θα απεικονισθούν στα νομίσματα της Τουλίδας, της Καρθαίας και της Κορησίας. Σύμφωνα με το Νόννο στα «Διονυσιακά», στον Αρισταίο οφείλεται η κυψέλη και η τεχνική του καπνίσματος των μελισσών. Ο μύθος ενέπνευσε τον Βιργίλιο ο οποίος αφηγείται την ιστορία αυτή στα «Γεωργικά». Λόγω της σχέσης του Αρισταίου με τις Μούσες, οι μέλισσες αποκαλούνταν και «Πουλιά των Μουσών». 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το μέλι δεν είναι απλά μία γλυκαντική ουσία (δεν προσφέρει μόνο θερμίδες), αν και μέχρι τα μέσα του 18 ου αιώνα, ήταν η μοναδική γλυκαντική ουσία που είχε στη διάθεσή του ο άνθρωπος. Η αξία του έχει εκτιμηθεί από τα πανάρχαια χρόνια. Στους αιγυπτιακούς παπύρους, πριν από 3.500 χρόνια, αναφέρεται το μέλι ως θεραπευτικό μέσο. Οι Αιγύπτιοι πρόσφεραν στους θεούς τους κηρήθρες με μέλι ως πολύτιμο δώρο αφοσίωσης και εξευγενισμού. Στο βιβλίο της ζωής των αρχαίων Ινδών, αναφέρεται ότι η ζωή παρατείνεται όταν στη καθημερινή τροφή υπάρχει το γάλα και το μέλι. Το νέκταρ αποτελούσε την τροφή των αθάνατων Ολύμπιων θεών. Με μέλι ανατράφηκε ο Δίας από τη νύμφη Μέλισσα. Ο Ιπποκράτης συνιστούσε το μέλι για τη θεραπεία πολλών ασθενειών, το ίδιο και ο Αριστοτέλης που πίστευε ότι το μέλι παρατείνει τη ζωή. Οι Αιγύπτιοι πρόσφεραν στους θεούς κηρήθρες με μέλι ως πολύτιμο δώρο αφοσίωσης και εξευγενισμού. 5

Κεφάλαιο 1 ο Μελισσοκομία Tι είναι το μελίσσι; Η μέλισσα είναι το μοναδικό έντομο που εκτρέφει ο άνθρωπος για να τραφεί. Παλιά οι μέλισσες ζούσαν σε σκοτεινές κοιλότητες στη φύση. Ο άνθρωπος τους έκλεβε το μέλι, το ίδιο και μερικά άλλα ζώα. Εδώ και χιλιάδες χρόνια οι μέλισσες ζουν σε σπιτάκια που τους φτιάχνει ο μελισσοκόμος, τις κυψέλες. Δύο αρχαίες μορφές κυψέλης είναι: το κοφίνι και το διψέλι. Ένα μελίσσι μπορεί να περιέχει από 3.000-60.000 εργάτριες μέλισσες και μερικές εκατοντάδες κηφήνες και μόνο μία βασίλισσα. Το μελίσσι είναι κατ άλλους ένα κοινωνικό έντομο και κατ άλλους ένας υπεροργανισμός που τα κύτταρα του είναι οργανισμοί. Οι εργάτριες είναι όλο το σώμα εκτός από το θηλυκό γεννητικό σύστημα που είναι η βασίλισσα και το αρσενικό που είναι ο κηφήνας. Η βασίλισσα γεννάει αυγά και μετά και μετά μεταδίδοντας την μυρωδιά της ενοποιεί το μελίσσι σε μια κοινότητα. Ο κηφήνας γονιμοποίει τη βασίλισσα. Οι εργάτριες κάνουν όλα τα υπόλοιπα όπως: πρώτα 6

φροντίζουν τα μικρά και τη βασίλισσα, το γάλα των μελισσών λέγεται βασιλικός πολτός. Χτίζουν την κηρήθρα, μαζεύουν νέκταρ από τα λουλούδια και το κάνουν μέλι. Όταν το μελίσσι πληθύνει πολύ εκτρέφει νέες βασίλισσες και πριν αυτές εκκολαφτούν η παλιά βασίλισσα παίρνει μαζί της μέλισσες και προμήθειες και φεύγει να ξεκινήσει μια νέα αποικία έτσι ή ένας μελισσοκόμος θα το «μαζέψει» ή το μελίσσι θα ζήσει μόνο στη φύση. Ανατομία του μελισσιού. Δραστηριότητες του μελισσιού. Τα άτομα των τριών τάξεων έχουν τα ίδια βασικά γνωρίσματα παρουσιάζουν όμως ορισμένες μορφολογικές και ανατομικές διαφορές, που έχουν σχέση με το ρόλο τους στη ζωή του μελισσιού. Όλες οι εργασίες σ ένα μελίσσι γίνονται από τις εργάτριες με ένα εντυπωσιακό καταμερισμό εργασίας. Παραλαβή ωρίμανση και αποθήκευση μελιού. Οι συλλέκτριες νέκταρος όταν επιστρέφουν στην κυψέλη παραδίδουν το νέκταρ που μεταφέρουν στις αποθηκεύτριες με τροφάλλαξη και οι οποίες αρχικά το επεξεργάζονται για να απομακρυνθεί κάποια ποσότητα υγρασίας και στη συνέχεια το αποθηκεύουν στα κελία. Η διατροφή του μελισσιού. Η συλλογή είναι η πιο κοπιαστική και περισσότερο επικίνδυνη εργασία που αναλαμβάνει μια εργάτρια. Είναι όμως υψίστης σημασίας για την επιβίωση του μελισσιού. Η γύρη που συλλέγετε δίνει τις απαιρέτητες πρωτεΐνες για τη ανάπτυξη των ιστών και των αδένων της μέλισσας. Η ετήσια κατανάλωση γύρης για ένα μελίσσι είναι 15-30 κιλά. Οι υδατάνθρακες βρίσκονται στο μέλι. Κάθε μελίσσι καταναλώνει 60-80 κιλά το χρόνο. Το νερό είναι απαραίτητο 7

στοιχείο στη διατροφή της μέλισσας και χρησιμοποιείται για την αραίωση του μελιού, τη διατροφή του γόνου, το δρόσισμα της κυψέλης και τη μείωση της θερμοκρασίας. Πολλαπλασιασμός του μελισσιού. Ο φυσικός πολλαπλασιασμός του μελισσιού ονομάζεται σμηνουργία. Κατά τη σμηνουργία το μελίσσι χωρίζεται, ένα μέρος των εργατριών μαζί με τη βασίλισσα φεύγουν από τη φωλιά προς αναζήτηση νέας,-αυτό το μέρος του μελισσιού ονομάζεται αφεσμός-ενώ οι υπόλοιπες παραμένουν στην παλιά φωλιά με ένα αριθμό βασιλικών κελιών έτοιμων να δώσουν καινούργιες βασίλισσες. Η προετοιμασία της σμηνουργίας αρχίζει νωρίς την άνοιξη, με την εκτροφή κηφήνων και την αύξηση της ακολουθίας που περιστοιχίζει την βασίλισσα, η οποία μπορεί να ξεπεράσει τις 22 εργάτριες. Οι εργάτριες αυτές ταΐζουν πιεστικά τη βασίλισσα με βασιλικό πολτό και την εξαναγκάζουν να επιταχύνει το ρυθμό της ωοτοκίας της, που φτάνει στο μέγιστο της, γύρω στα 1.500 με 2.000 αυγά το εικοσιτετράωρο, το βάρος των οποίων είναι μεγαλύτερο του βάρους της. Παράλληλα, άλλες εργάτριες ετοιμάζουν πολυάριθμες βάσεις των βασιλικών κελίων. Πιεζόμενη η βασίλισσα ψάχνει διαρκώς για άδεια κελία, για να εναποθέσει τα αυγά της. Τελικά ωοτοκεί και στις βάσεις των βασιλικών κελίων. Τότε οι εργάτριες σπεύδουν να επιμηκύνουν τα τοιχώματα τους και να εφοδιάσουν τις προνύμφες που θα εκκολαφτούν, με μεγάλες ποσότητες βασιλικού πολτού. Στη συνέχεια ο ρυθμός της ζωής του μελισσιού αλλάζει. Οι εργάτριες αλλάζουν συμπεριφορά, οι συνοδοί της βασίλισσας μειώνονται και πολλές φορές αρνούνται να την ταΐσουν. Ο ρυθμός της ωοτοκίας επιβραδύνεται πολύ και η κοιλία της βασίλισσας μικραίνει. Μια εβδομάδα περίπου πριν από την αναχώρηση του αφεσμού, οι εργάτριες κακομεταχειρίζονται τη βασίλισσα και την αναγκάζουν να κινείται διαρκώς. Τη γυμνάζουν για να μπορεί να πετάξει. 8

Μελισσοκομικοί χειρισμοί Οι μελισσοκομικοί χειρισμοί κάθε μήνα εξαρτώνται από το κλίμα, την ανθοφορία και τις γέννες νέων μελισσών. Επίσης ο μελισσοκόμος πρέπει να ελέγχει συχνά τα μελίσσια του για τυχόν απώλεια μελισσών τον χειμώνα. Τρόποι πολλαπλασιασμού μελισσιών Α: Μελίσσι από σμηνουργία. Β: Διαίρεση μονού μελισσιού στα δύο. Γ: Διαίρεση διώροφου μελισσιού στα δύο. Δ: Διαίρεση διώροφου δυνατού μελισσιού σε πάνω από 2 τμήματα. Επιθεώρηση μελισσιού Ανάλογα με την εποχή του έτους και το σύστημα εκμετάλλευσης των μελισσιών, που έχει επιλέξει ο κάθε μελισσοκόμος, οι επιθεωρήσεις έχουν ένα βασικό στόχο, π.χ. έλεγχος βασιλικών κελιών, χημειοθεραπεία κ.α. Εκτός όμως από αυτό το βασικό σκοπό σε κάθε επιθεώρηση ο μελισσοκόμος πρέπει να αποκτά μία γενικότερη εικόνα της κατάστασης που βρίσκονται τα μελίσσια του. Έτσι ελέγχεται : Η ύπαρξη βασίλισσας. Η ύπαρξη βασίλισσας μπορεί να πιστοποιηθεί από την εύρεση της ίδιας ή από την παρουσία ωού μιας ημέρας Η κατάσταση του γόνου. Ελέγχεται δηλαδή εάν υπάρχουν όλα τα στάδια του γόνου (ανοιχτός ή σφραγισμένος), εάν υπάρχουν κελιά γόνου με σημάδια ασθένειας, εάν ο γόνος είναι συμπαγής ή εάν παρατηρείται μπλοκάρισμα του γόνου. Η ύπαρξη χώρου. Η ύπαρξη χώρου μπορεί να αναφέρεται στην ωοτοκία της βασίλισσας, στον πληθυσμό του μελισσιού ή και στις τροφές (μέλι ή γύρη) Η ύπαρξη τροφών, μελιού ή γύρης Η εμφάνιση ασθενειών, του γόνου ή των ενήλικων μελισσών 9

Η ανάπτυξη του σμήνους. Ελέγχεται η τυχόν προετοιμασία του μελισσιού για σμηνουργία, καθώς και η γενικότερη ανάπτυξή του σε σχέση με τα υπόλοιπα μελίσσια του μελισσοκομείου. Ο κάθε μελισσοκόμος πρέπει να έχει υπ όψιν του ότι συχνές επιθεωρήσεις : αποδιοργανώνουν το σμήνος, προκαλούν διακοπή της εκτροφής του γόνου και της ωοτοκία της βασίλισσα διεγείρουν επιθετικά τις μέλισσες προκαλούν διακοπή της συλλογής τροφών για 10-30 λεπτά, μειώνοντας έτσι τις αποδόσεις σε ποσοστό που μπορεί να φτάσει και το 30% έχουν σαν αποτέλεσμα απώλειες μελισσών αυξάνουν, λόγω αναστάτωσης, την κατανάλωση τροφών, με ταυτόχρονη αύξηση της θερμοκρασίας της κυψέλης. συχνές επιθεωρήσεις, ιδιαίτερα αργά το φθινόπωρο, ευνοούν την εμφάνιση ασθενειών και κυρίως νοσεμίασης. Προφυλάξεις κατά τις επιθεωρήσεις Παράγοντες που κάνουν τις μέλισσες επιθετικές : Ο καιρός. Οι επιθεωρήσεις πρέπει να γίνονται με αίθριο καιρό. Η συννεφιά, η αναμονή βροχής, ο δυνατός αέρας, κάνουν τις μέλισσες επιθετικές. Η ενδυμασία του μελισσοκόμου. Τα μάλλινα ή τα συνθετικά ρούχα, όπως και τα σκουρόχρωμα, διεγείρουν επιθετικά τις μέλισσες. Ο μελισσοκόμος πρέπει να φορά πάντα παντελόνι και να μην αναδύει έντονες μυρωδιές, όπως κολόνιες, ή αρώματα. Επίσης να φορά αντικείμενα που γυαλίζουν, όπως ρολόι, κοσμήματα, που προσελκύουν την προσοχή των μελισσών, ενώ τέλος πρέπει να φορά πάντα προσωπίδα. Η κίνηση των βλεφάρων διεγείρει τις μέλισσες, ενώ τα κεντρίσματα γενικότερα στο κεφάλι είναι οδυνηρά και επικίνδυνα. 10

Οι μέλισσες θα πρέπει να καπνίζονται (τρόπος ανοίγματος μελισσιού) ελαφριά, διατηρώντας το καπνιστήρι σε κάποια απόσταση από το μελίσσι και να αποφεύγονται οι απότομες και νευρικές κινήσεις, τα χτυπήματα της κυψέλης και η θανάτωση μελισσών. Ο αδένας συναγερμού μιας θανατωμένης μέλισσας συνεχίζει για αρκετή ώρα να εκκρίνει φερομόνη συναγερμού, προκαλώντας τις άλλες μέλισσες να επιτεθούν. Δεν πρέπει οι κυψέλες να παραμένουν ανοικτές για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα όταν οι καιρικές συνθήκες δεν είναι κατάλληλες. Εάν ο μελισσοκόμος δεχθεί κέντρισμα, θα πρέπει αμέσως να απομακρύνει το κεντρί, προσέχοντας όμως να μην σπάσει την κύστη του δηλητηρίου. Το σύστημα του κεντριού που μένει στο σώμα του μελισσοκόμου κινείται προς το εσωτερικό, απελευθερώνοντας συνέχεια δηλητήριο. Γι αυτό θα πρέπει να απομακρυνθεί το γρηγορότερο, χωρίς να σπάσει και η κύστη του δηλητηρίου, γιατί τότε θα προκληθεί έγχυση του δηλητηρίου στο σώμα. Μετά την απομάκρυνση του κεντριού, το σημείο που έχει κεντρισθεί πρέπει να καπνιστεί, ώστε να αλλοιωθούν οι φερομόνες επιθετικότητας, που έχουν μείνει και που θα προσελκύσουν και άλλες μέλισσες. 11

Μελισσοκομία στην Ελλάδα Η προσφορά της μελισσοκομίας ως κλάδου γεωργικής παραγωγής είναι μικρή όταν υπολογίζεται με βάση την αξία των προϊόντων που παράγει άμεσα η ίδια, εφόσον καλύπτει μόλις το 1.80% της ζωικής παραγωγής της χώρας μας. Είναι όμως ιδιαίτερα σημαντική όταν σε αυτήν συνυπολογίζεται η συμμετοχή της μέλισσας στην επικονίαση. Από τη δραστηριότητα αυτή της μέλισσας προκύπτουν γενικότερα οφέλη, όπως η βελτίωση ποιότητας και παραγωγής φρούτων, καρπών και σπόρων, η ποικιλότητα της αυτοφυούς βλάστησης, η διατήρηση της βιολογικής ισορροπίας και άλλα. Η ελληνική μελισσοκομία σήμερα αριθμεί γύρω στα 1.300.000 μελίσσια, από τα οποία το 96% περίπου είναι εγκατεστημένα σε ευρωπαϊκές πλαισιοκυψέλες και το υπόλοιπο δε εγχώριες διαφόρων τύπων. Με την μελισσοκομία απασχολούν 23.500 περίπου άτομα από τα οποία το 80% είναι γεωργοί και οι υπόλοιποι ετεροεπαγγελματίες, οι οποίοι ασκούν τη μελισσοκομία ως δευτερεύουσα απασχόληση. Από τους γεωργούς μόνο 1.500 περίπου άτομα ή το 6% του συνόλου έχουν ως αποκλειστική απασχόληση την μελισσοκομία, ενώ οι υπόλοιποι εξασφαλίζουν από αυτή συμπληρωματικό εισόδημα. Από πλευράς γεωγραφικής κατανομής, η μελισσοκομία είναι δεδομένη σε όλη τη χώρα. Υπάρχουν όμως περιοχές που έχουν περισσότερο μελισσοκομικό ενδιαφέρον. Τέτοιες είναι οι περιοχές των νομών Χαλκιδικής, Καβάλας, Φθιώτιδας, Εύβοιας, Αττικής, Αρκαδίας, Ηρακλείου, Χανιών και άλλες. Η Μακεδονία έχει τις περισσότερες μελισσοκομικές μονάδες, το μεγαλύτερο αριθμό μελισσιών, τη μεγαλύτερη παραγωγή μελιού και τους περισσότερους επαγγελματίες μελισσοκόμους, όπως αυτό φαίνεται από το μέσο όρο των μελισσιών για κάθε μελισσοκομική μονάδα. Η Πελοπόννησος, η Κρήτη, η Στερεά και η Εύβοια είναι επίσης περιοχές με μεγάλο αριθμό μελισσιών και μελισσοκόμων. 12

Η Ελλάδα διεκδικεί μια από τις πρώτες θέσεις στο διεθνή χώρο σε μελίσσια σε παραγωγή μελιού, ανάλογα με τον πληθυσμό και την έκταση της. Τα τελευταία είκοσι χρόνια στην Ελλάδα αυξήθηκε περίπου κατά 2,2 μελίσσια/κm. Σήμερα η Ελλάδα έχει τριπλάσιο αριθμό μελισσιών σε κάθε τετραγωνικό χιλιόμετρο. Ο μέσος όρος του αριθμού των μελισσιών ανά εκμετάλλευση είναι μικρός, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχουν μικρές μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις. Κεφάλαιο 2 ο Τι είναι το μέλι; Το μέλι είναι η φυσική γλυκιά ουσία που παράγουν οι μέλισσες από το νέκταρ των φυτών, ή από εκκρίσεις των ζωντανών μερών των φυτών, ή από εκκρίματα εντόμων που απομυζούν φυτά, τα οποία οι μέλισσες συλλέγουν, μετατρέπουν αναμιγνύοντας με ειδικές ουσίες του σώματός τους, αποθέτουν, αφυδατώνουν και αποθηκεύουν στις κηρήθρες της κυψέλης, προκειμένου να το ωριμάσουν. Το μέλι είναι ένα πολύ πυκνό σιρόπι που όμως δεν περιέχει μόνο σάκχαρα και λίγο νερό, περίπου 180 ουσίες έχουν βρεθεί χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχουν σε όλα τα μέλια. Ξεχωρίζοντας το μέλι Ξεχωρίζοντας το μέλι Υφώδες, Άρωμα, Γεύση, Χρώμα. Δεν μπορείς να φας δεύτερη φορά το ίδιο μέλι ή αλλιώς κάθε φορά η παρτίδα είναι διαφορετική. Το ίδιο μελισσοκομείο την ίδια εποχή, θα παράξει ένα μέλι, λίγο ή πολύ διαφορετικό από ότι την προηγούμενη χρονιά ανάλογα με το τι ανθοφορία ευνοήθηκε από τις καιρικές συνθήκες της χρονιάς. Από την άποψη αυτή το μέλι μοιάζει λίγο με το κρασί. Μπορούμε να έχουμε «καλό» μέλι αγοράζοντας διαφορετικά 13

είδη και εκπαιδεύοντας τον ουρανίσκο μας. Το μέλι στους 20 βαθμούς κελσίου πρέπει να ρέει από το μαχαίρι σε «κλωστή» χωρίς να σχηματίζει χωριστές σταγόνες, πέφτοντας σχηματίζει ευδιάκριτα στρώματα που ενώνονται σχετικά γρήγορα. Ποιότητα του μελιού Η ποιότητα του μελιού εξαρτάται από το μελισσοκόμο και την εμφιάλωση. Όταν εφαρμόζονται οι ορθές πρακτικές τόσο στη μελισσοκομία όσο και στην εμφιάλωση, η ποιότητα του μελιού παραμένει υψηλή, καθώς η γεύση, το άρωμα και το χρώμα του διατηρούνται αναλλοίωτα, όπως μας τα προσφέρει η φύση. Τα μέλια από διαφορετικές περιοχές διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους ως προς τη γεύση, το άρωμα και το χρώμα τους, επειδή προέρχονται από διαφορετικά φυτά και παράγονται σε περιοχές με διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες. Οι διαφορές ωστόσο στη θρεπτική τους αξία δεν είναι μεγάλες. Η χημική σύνθεση του μελιού είναι σχεδόν η ίδια σε όλα τα μέλια. Ότι ανταποκρίνεται στον ορισμό του μελιού είναι ποιοτικό. Αν δεχτούμε ότι το νέκταρ κατά κάποιον τρόπο περιέχει το φυτό, το μέλι επίσης περιέχει τα φυτά από όπου προέρχεται,καλό είναι να τρώμε από όλα τα είδη μελιού. 14

Πώς να ξεχωρίζετε το αγνό μέλι Ο πιο απλός τρόπος για να καταλάβει κανείς αν ένα μέλι είναι αγνό, είναι να διαπιστώσει τη ρευστότητά του κινώντας το βάζο. Όσο πιο πηχτό και παχύρευστο είναι το μέλι, τόσο λιγότερη υγρασία περιέχει, επομένως τόσο καλύτερη είναι και η ποιότητά του. Υπάρχουν τέσσερις πρακτικοί τρόποι για να ελέγξετε αν το μέλι που αγοράσατε είναι ανόθευτο: Πάρτε ένα ποτήρι με κρύο νερό και βάλτε μέσα μία κουταλιά της σούπας μέλι. Επειδή η πιο συνηθισμένη μέθοδος νοθείας του μελιού είναι με σιρόπι ζάχαρης ή γλυκόζης, τα οποία διαλύονται εύκολα στο νερό, αν το μέλι που αγοράσατε είναι νοθευμένο θα διαλυθεί στο νερό. Αντίθετα, αν το μέλι που αγοράσατε είναι αγνό, θα καταβυθιστεί αυτούσιο στον πάτο. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και ανακατεύοντας μέλι με οινόπνευμα σε αναλογία 1/1. Αν το μέλι είναι αγνό θα καταβυθιστεί, ενώ αν είναι νοθευμένο θα προκύψει ένα θολό διάλυμα. Οι δύο παραπάνω τρόποι στηρίζονται στο γεγονός, ότι το μέλι είναι αδιάλυτο στο νερό, ενώ το σιρόπι ζάχαρης νερού δεν είναι ομοιογενές και διαλύεται όταν βρεθεί στο νερό. Ένας άλλος τρόπος για να ξεχωρίζετε το αγνό μέλι, είναι να προσπαθήσετε να ανάψετε φωτιά σε ένα φυτίλι, το οποίο θα έχετε βουτήξει πρώτα σε μέλι. Αν το φυτίλι καεί τότε το μέλι είναι αγνό. Αντίθετα αν είναι νοθευμένο, το νερό που χρησιμοποιήθηκε για να διαλυθεί η ζάχαρη, θα το εμποδίσει να ανάψει. 15

Τέλος, μπορείτε να ρίξετε λίγες σταγόνες μελιού σε ένα διηθητικό χαρτί. Αν αυτό απορροφηθεί, σημαίνει ότι έχει αναμιχθεί με κάποιο άλλο σιρόπι, ενώ αν είναι αγνό δεν θα απορροφηθεί. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και με ένα κομμάτι λευκό ύφασμα. Ρίχνετε λίγο μέλι και μετά το ξεβγάζετε. Αν μείνει κάποιος λεκές, πιθανότατα το μέλι δεν είναι αγνό. Αποθήκευση-Διατήρηση μελιού Υπάρχει η αντίληψη ότι το μέλι δεν χαλάει με την πάροδο του χρόνου και ότι μπορεί να αποθηκευτεί για πολλά έτη δίχως να αλλοιωθεί. Αυτό είναι εντελώς λάθος. Το μέλι είναι ένα ζωντανό προϊόν όπως σχεδόν όλα τα τρόφιμα π.χ. γάλα, κρασί, φρούτα κ.λπ. και χρειάζεται ιδιαίτερες συνθήκες για να διατηρηθεί φρέσκο με όλα τα συστατικά του. 1.Ημερομηνία λήξης: Το μέλι είναι ένα τρόφιμο-θαύμα που δε χαλάει ποτέ. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν περίεργο το γεγονός ότι τα βακτήρια δεν μπορούν να αναπτυχθούν στο μέλι, επειδή είναι μικροοργανισμοί που ευδοκιμούν όπου υπάρχουν ζάχαρα. Η μοναδική χημική σύνθεση του μελιού, η χαμηλή υγρασία του σε συνδυασμό με το χαμηλό ph (3,2-5), δημιουργεί ένα σχετικά όξινο περιβάλλον που το καθιστά πολύ δυσμενές για τα βακτήρια ή άλλους μικροοργανισμούς. Παρόλα αυτά, ο ΕΦΕΤ ορίζει ότι ο ο χρόνος ζωής του μελιού δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 3 χρόνια. 2.Αποθήκευση και συντήρηση του μελιού: Το μέλι πρέπει να αποθηκεύεται σε δροσερό, ξηρό, σκοτεινό και απαλλαγμένο από οσμές χώρο. Πιο συγκεκριμένα το μέλι μπορεί να διατηρηθεί σε θερμοκρασία χώρου 10οC για περισσότερο από 3 χρόνια χωρίς να χάσει καθόλου από τη θρεπτική του αξία. Η σχετική υγρασία του χώρου δεν πρέπει να ξεπερνά το 65%, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος το μέλι να απορροφήσει υγρασία και να ξινίσει. Γι αυτό το λόγο καλό 16

είναι οι συσκευασίες να κλείνονται αεροστεγώς. Ακόμα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση σε φως προκειμένου να αποφεύγεται η διάσπαση της φρουκτόζης. Τέλος, πρέπει να μην αποθηκεύεται σε χώρο που υπάρχουν οσμές γιατί μπορεί να απορροφηθούν από το μέλι. Μια μικρή συνήθεια που θα πρέπει να αποφεύγετε είναι το να ξαναβάζετε μέσα στο βάζο με το μέλι το κουτάλι με το οποίο έχετε φάει. Τα ένζυμα που υπάρχουν στο ανθρώπινο σάλιο μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα του μελιού. Κρυστάλλωση του μελιού Η κρυστάλλωση «ζαχάρωμα», είναι μία φυσική ιδιότητα του μελιού και δεν αλλάζει τη θρεπτική του αξία. Οι βασικοί παράγοντες που συμβάλουν στην κρυστάλλωσή του, είναι η ποσότητα της γλυκόζης και του νερού που περιέχει. Έτσι, μέλια με υψηλή περιεκτικότητα σε γλυκόζη κρυσταλλώνουν πολύ γρήγορα (1-2 μήνες), π.χ. μέλι ρεϊκιού, ενώ μέλια με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε γλυκόζη, κρυσταλλώνουν αργότερα ή και καθόλου, π.χ. μέλι ακακίας. Όταν το μέλι κρυσταλλώσει μπορούμε να το καταναλώσουμε κρυσταλλωμένο. Αν θέλουμε να το επαναφέρουμε στην αρχική του μορφή, μπορούμε να το ζεστάνουμε σε μπεν μαρί για λίγα λεπτά, ή στο φούρνο μικροκυμάτων για λίγα δευτερόλεπτα και να το ανακατέψουμε. Μέλι ή ζάχαρη; Η επιλογή είναι στον καθένα από εμάς. Πρέπει όμως να γνωρίζουμε, ότι Η ζάχαρη αποδυναμώνει την άμυνα του οργανισμού και συμβάλλει στην παχυσαρκία. Το μέλι είναι εύπεπτο, έχει υψηλή ενεργειακή αξία, είναι καλή πηγή αντιοξειδωτικών, βοηθάει τη λειτουργία των ενδοκρινών αδένων και ρυθμίζει τη λειτουργία του εντέρου. Προστατεύει από τις αλλεργίες και είναι δυναμωτικό και καταπραϋντικό. Η ζάχαρη είναι μία γλυκιά ουσία χωρίς ιδιαίτερη γεύση 17

και άρωμα, ενώ το μέλι ανάλογα με την ανθοφορία συλλογής του, έχει μοναδικό άρωμα και γεύση. Το μέλι είναι σίγουρα καλύτερο από την επεξεργασμένη ζάχαρη. Παρόλο που 1 κουταλιά του γλυκού ζάχαρη έχει 16 θερμίδες ενώ μια κουταλιά του γλυκού μέλι έχει 22, όταν χρησιμοποιείτε μέλι χρειάζεστε πολύ μικρότερη ποσότητα για να έχετε το ίδιο γλυκαντικό αποτέλεσμα, συνεπώς λαμβάνεται λιγότερες θερμίδες. Επιπλέον το μέλι έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη από τη ζάχαρη. Αυτό σημαίνει ότι προκαλεί μικρή αύξηση του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα. Μέλι από Νέκταρ και Μελίτωμα -Το μέλι από νέκταρ προέρχεται από λεπτά γλυκά σταγονίδια, τα οποία εκκρίνονται από τα άνθη. Όταν τρυγηθούν και δεχθούν την κατεργασία των μελισσών μετατρέπονται σε μέλι. -Το μέλι από μελίτωμα προέρχεται από εκκρίσεις ορισμένων αφειδών πάνω στα φυτά που αποτελούν σημαντικές πηγές λήψεως σακχάρων τα οποία οι μέλισσες μετατρέπουν διατροφικά σε μέλι. Από μελίτωμα έχουμε κυρίως τα πευκόμελα και τα ελατόμελα. 18

Κεφάλαιο 3 ο Είδη μελιού «Χίλια Λουλούδια, Χίλια Μέλια!» Θεωρητικά οι μέλισσες παράγουν τόσα μέλια όσα είναι και τα φυτά που δίνουν νέκταρ και μελίτωμα. Πρακτικά όμως δεν έχουμε τόσα πολλά μέλια γιατί οι ποσότητες που παράγονται δεν είναι μεγάλες. Κάθε περιοχή παράγει τα δικά της μέλια ανάλογα με την ανθοφορία της. Όταν στην περιοχή δεν υπάρχει μία επικρατούσα ανθοφορία π.χ. πορτοκαλιάς ή θυμαριού, το μέλι που θα παραχθεί θα είναι μέλι ποικίλης ανθοφορίας. Αντίστοιχα όταν υπάρχει μία επικρατούσα ανθοφορία, το μέλι θα πάρει τα χαρακτηριστικά της, δηλαδή τη γεύση, το άρωμα και το χρώμα και θα ονομαστεί ανάλογα, π.χ. μέλι θυμαριού. Οι σημαντικότερες αμιγείς κατηγορίες μελιού που παράγονται στη χώρα μας είναι το πευκόμελο, το μέλι Ελάτης, το θυμαρίσιο μέλι, το μέλι καστανιάς, το μέλι από ερείκη, το μέλι από ηλίανθο, το μέλι από βαμβάκι και το μέλι από εσπεριδοειδή. -Μέλι από πεύκο: Το πευκόμελο είναι η σημαντικότερη κατηγορία ελληνικού μελιού καθώς αντιπροσωπεύει το 65% της συνολικής παραγωγής μελιού στη χώρα μας. Προέρχεται από τις μελιτώδεις εκκρίσεις ενός εντόμου που παρασιτεί στο πεύκο, γνωστό ως «βαμβακάδα» ή «εργάτης» (Marchalina hellenica). Οι κυριότερες περιοχές που παράγεται το 19

πευκόμελο είναι η Θάσος, η Χαλκιδική, η Εύβοια, η Ζάκυνθος, η Κρήτη και οι Σποράδες. Το πευκόμελο, όπως και όλα τα μέλια που προέρχονται από μελίτωμα, έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, έχει τις λιγότερες θερμίδες και δεν είναι ιδιαίτερα γλυκό στη γεύση. Γι αυτό το λόγο η ταχύτητα κρυστάλλωσης του είναι μικρή. Συνήθως αμιγή πευκόμελα, χωρίς αναμίξεις διατηρούνται ρευστά για περισσότερο από ένα χρόνο. Η ιδιαίτερη θρεπτική αξία του οφείλεται στο μεγάλο αριθμό θρεπτικών στοιχείων και κυρίως των ιχνοστοιχείων που περιέχει. Το χρώμα του ποικίλει από ανοιχτό, όταν παράγεται την άνοιξη έως πιο σκούρο όταν παράγεται το φθινόπωρο. Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία και αμινοξέα και είναι κατάλληλο για άτομα με διαβήτη. -Μέλι Ελάτης Βανίλια: Αποτελεί το 5-10% της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα. Ανήκει και αυτό στην κατηγορία των μελιών μελιτώματος και προέρχεται από τις εκκρίσεις κοκκοειδών και αφίδων που παρασιτούν στα έλατα. Είναι μία από τις καλύτερες και τις ακριβότερες κατηγορίες μελιού και είναι γνωστό και βραβευμένο παγκοσμίως. Ήταν το πρώτο που αναγνωρίστηκε από την Ε.Ε ως προϊόν Π.Ο.Π. (προστατευόμενη ονομασία προέλευσης). Έχει χαρακτηριστική γεύση και εμφάνιση, είναι ιδιαίτερα πυκνόρρευστο και λόγω του χαμηλού ποσοστού σε σάκχαρα δεν κρυσταλλώνει. Έχει ουδέτερο άρωμα και ιδιαίτερα καλή γεύση, για όσους θέλουν ένα μέλι που να μην είναι πολύ γλυκό. Η γεύση του θυμίζει καραμέλα βουτύρου, παχύρευστη υφή και όχι έντονο άρωμα. 20

Η μεγάλη διατροφική του αξία οφείλεται στην υψηλή συγκέντρωσή του σε ιχνοστοιχεία και ένζυμα. Έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες και είναι φυσικό φάρμακο κατά του βήχα και της κακοσμίας του στόματος. Παράγεται σε ορεινές περιοχές και κυρίως στον Όλυμπο, την Πίνδο, το Μαίναλο, το Χελμό και την Πάρνηθα. Χαρακτηριστική είναι περίπτωση του μελιού Ελάτης που προέρχεται από την περιοχή της Βυτίνας, το οποίο λόγω της ιδιαίτερης εμφάνισης του και των χρυσών-μεταλλικών ανταυγειών στο χρώμα του φέρει το όνομα «έλατο βανίλια», που από το 1994 αποτελεί Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. -Μέλι Καστανιάς: Είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση κατηγορίας μελιού, γιατί αν και θεωρείται ανθόμελο, έχει χαρακτηριστικά μελιού μελιτώματος καθώς προέρχεται τόσο από το νέκταρ της καστανιάς όσο και από τις μελιτώδεις εκκρίσεις ενός είδους αφίδας που παρασιτεί στα φύλλα της καστανιάς. Έχει ιδιαίτερα σκούρο καφέ έως μαύρο χρώμα, χαρακτηριστικό άρωμα και έντονη έως πικρή γεύση. Παρόλα αυτά έχει υψηλή διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία. Όταν προέρχεται από τις εκκρίσεις του φυτού διατηρείται ρευστό για περισσότερο από 1 χρόνο και είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία. Παράγεται κυρίως στη Μακεδονία και στο Άγιο Όρος. 21

-Μέλι από θυμάρι: Μία από τις κυριότερες κατηγορίες ελληνικού μελιού, που αποτελεί το 10% της ετήσιας παραγωγής. Παράγεται κυρίως στα ελληνικά νησιά όπου το θυμάρι απαντάται σε αφθονία. Έχει ιδιαίτερο κεχριμπαρένιο χρώμα, χαρακτηριστική γεύση και κρυσταλλώνει σε 6 έως 18 μήνες, από την παραγωγή του, ανάλογα με το ποσοστό των σακχάρων. Φημίζεται για τις τονωτικές και αντισηπτικές του ιδιότητες. Κατατάσσεται ανάμεσα στις καλύτερες ποικιλίες μελιού σ όλο τον κόσμο χάρη στην υψηλή συγκέντρωση ενζύμων. Είναι κατάλληλο για γυναικολογικές παθήσεις και παθήσεις του ανώτερου αναπνευστικού. -Μέλι από ερείκη: Παράγεται από διάφορα είδη ερείκης, γνωστή και ως «σουσούρα», που ευδοκιμούν στη χώρα μας. Το ερείκι έχει μακρά ιστορία στη βοτανολογία μιας και οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Το μέλι ερείκης που συλλέγεται το φθινόπωρο έχει χαρακτηριστικό κοκκινωπό του χρώμα, έντονη οσμή και η γεύση, καθώς και υψηλή θρεπτική αξία που το καθιστούν ιδιαίτερο. Όταν προέρχεται από ανοιξιάτικη ερείκη έχει τελείως διαφορετικό χρώμα που μοιάζει με αυτό του κεριού και ιδιαίτερη υφή. Παρόλα αυτά λόγω της 22

υψηλής ταχύτητας κρυστάλλωσης του δεν ενδείκνυται για αναμίξεις. Λόγω του υψηλού ποσοστού σε υγρασία υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να ξινίσει σε σύγκριση με άλλα μέλια. Κρυσταλλώνει σε 1 με 3 μήνες από την παραγωγή του και παράγεται στην Αχαΐα. Το μέλι από ερείκι εμφανίζει αντισηπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, με έμφαση στο ουροποιητικό και πεπτικό σύστημα. Μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης και είναι εξαιρετικό για άτομα με αναιμία. -Μέλι από ηλίανθο: Λόγω της εκτεταμένης καλλιέργειας του σε αρκετές περιοχές της χώρας μας και κυρίως στη Μακεδονία, το μέλι από ηλίανθο απαντάται συχνά. Είναι ανοιχτού κίτρινου χρώματος και έχει γλυκιά γεύση. Το υψηλό ποσοστό υγρασίας και η χαμηλή περιεκτικότητα σε διαστάση, το καθιστούν ιδιαίτερα ευπαθές. Επειδή όμως κρυσταλλώνει με μεγάλη ταχύτητα και αποκτά βουτυρώδη υφή είναι κατάλληλο για λεπτοκρυστάλλωση. -Μέλι από βαμβάκι: 23

Όπως και στη περίπτωση της καστανιάς, το μέλι από βαμβάκι προέρχεται τόσο από το νέκταρ του φυτού όσο και από τις μελιτώδεις εκκρίσεις εντόμων που παρασιτούν σε αυτό. Η παραγωγή του βαμβακόμελου έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της αυξημένης χρήσης φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες βαμβακιού. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα κρυσταλλώνει γρήγορα σε 1 με 2 μήνες από την παραγωγή του. Είναι πολύ ανοιχτόχρωμο, έχει έντονη τη γεύση της κηρήθρας και όταν κρυσταλλώσει παίρνει ένα χαρακτηριστικό υπόλευκο χρώμα και έχει χαρακτηριστική βουτυρώδη υφή, γλυκιά γεύση και ουδέτερο άρωμα. Έχει την υψηλότερη αντιβακτηριδιακή δράση, διότι έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε υπεροξείδιο του υδρογόνου. Παράγεται στη Θεσσαλία. -Μέλι από εσπεριδοειδή και μέλι πορτοκαλιάς: Παράγεται σε ορισμένες περιοχές της χώρας μας και κυρίως στην Πελοπόννησο. Είναι ανοιχτόχρωμο, με πολύ χαρακτηριστικό άρωμα, ανάλογα του είδους από το οποίο προέρχεται, και γλυκιά γεύση. Έχει υψηλή ταχύτητα κρυστάλλωσης και μέση θρεπτική αξία. Το μέλι πορτοκαλιάς παρουσιάζει ιδιαίτερα αντιοξειδωτική δράση λόγω της βιταμίνης C που περιέχει. Συμβάλλει στην αντιμετώπιση της αναιμίας λόγω της αυξημένης απορρόφησης του σιδήρου. Βοηθά στην αντιμετώπιση της ημικρανίας και έχει καταπραϋντική και αγχολυτική δράση. 24

-Μέλι Aκακίας: Το πιο γνωστό είδος ακακίας που αυτοφύεται στην Ελλάδα είναι η ακακία η κοινή ή αλλιώς Robinia pseucacacia. Το μέλι που προέρχεται από τα άνθη της ακακίας έχει υπερβολικά ανοιχτό χρώμα, ιδιαίτερα λεπτή υφή, πλούσιο άρωμα και αρκετά γλυκιά αλλά ελαφριά γεύση. Έχει υψηλό ποσοστό φρουκτόζης και αυξημένη αναλογία φρουκτόζης/γλυκόζης. Γι αυτό το λόγο διατηρείται ρευστό για μεγάλο χρονικό διάστημα και μπορεί να καταναλωθεί ακόμα και από άτομα που πάσχουν από διαβήτη. ΣΥΝΟΠΟΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΕΛΙΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΧΡΩΜΑ ΓΕΥΣΗ ΑΡΩΜΑ ΧΡΟΝΟΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕΛΙΟΥ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗΣ Πεύκο Σχετικά σκούρο (αυτό Ιδιαίτερη, αλλά όχι ιδιαίτερο 1-1,5 χρόνο Χαλκιδική, που παράγεται την πολύ γλυκιά, λόγω Β.Εύβοια, Θάσος, άνοιξη είναι πιο του χαμηλού Σποράδες ανοιχτόχρωμα από το ποσοστού σακχάρων φθινόπωρο) Ελάτης Τυπικό χρώμα μελιού, Ιδιαίτερα καλή ουδέτερο Δεν κρυσταλλώνει Όλυμπος, Πίνδος, ποικίλει ανάλογα με τη Μαίναλο, Χελμός, περιοχή Πάρνηθα Καστανιά Σκούρο καφέ έως Δυνατή, ελαφρώς έντονο 1-2 χρόνια Μακεδονία, Άγιο μαύρο πικρή και μεταλλική Όρος Εσπεριδοειδή Θυμάρι Πολύ ανοιχτό κίτρινο Χαρακτηριστική και συνήθως γλυκιά Ιδιαίτερο κεχριμπαρένιο Ιδιαίτερο του φυτού από το οποίο προέρχεται Ευχάριστη, σε Έντονο μερικές περιπτώσεις χαρακτηριστικό αίσθηση καψίματος λόγω υψηλού ποσοστού φρουκτόζης Ερείκη Κοκκινωπό Χαρακτηριστική και έντονη Βαμβάκι Ανοιχτό κίτρινο έως λευκό ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΑ Υψηλή, λόγω των μετάλλων και των ιχνοστοιχείων που περιέχει Υψηλή λόγω μεγάλης ποσότητας ιχνοστοιχείων Πλούσιο σε ιχνοστοιχεία 1-3 μήνες Πελοπόννησος Μέση θρεπτική αξία, πλούσιο σε σάκχαρα 6-18 μήνες Κυρίως στα Ελληνικά νησιά Ιδιαίτερες τονωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες Ιδιαίτερο 1-3 μήνες Σε όλη την Ελλάδα Υψηλή θρεπτική αξία, απαντάται σε καταστήματα με είδη υγιεινής διατροφής γλυκιά ουδέτερο 1-3 μήνες Θεσσαλία Μέση θρεπτική αξία, πλούσιο σε σάκχαρα Ηλίανθος Ανοιχτό κίτρινο γλυκιά Όχι έντονο 1-3 μήνες Μακεδονία Μέση θρεπτική αξία, πλούσιο σε σάκχαρα 25

Άλλα είδη μελιού και συνδυασμών που συναντάμε είναι: -Μέλι ανθέων και κωνοφόρων: Οι μέλισσες συλλέγοντας το νέκταρ ανθέων και βοτάνων και το μελίτωμα των κωνοφόρων του Ελληνικού δάσους, παράγουν ένα μέλι εξαιρετικής ποιότητας και γεύσης. Το μέλι ανθέων και κωνοφόρων είναι πλούσιο σε ένζυμα και ιχνοστοιχεία και βοηθάει την καλή λειτουργία του πεπτικού και ηπατικού συστήματος, στην αντιμετώπιση φλεγμονών και του βήχα. Αργεί να κρυσταλλώσει. Παράγεται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. -Μέλι Ασφακάς: Οι έλληνες επιστήμονες μπορούν να πουν με σιγουριά πως η ασφάκα συγκαταλέγεται στα φυτά που εκκρίνουν αντιοξειδωτικές αυσίες που μπορούν να προκαλέσουν ανάσχεση της κυτταρικής γήρανσης. Το μέλι της ασφάκας είναι λεπτοκρύσταλλο, διαυγές και υποκίτρινο με χαρακτηριστικό άρωμα και γεύση. Παράγεται στην περιοχή της Αμφιλοχίας. -Μέλι Βελανιδιάς: Το μέλι από βελανιδιά είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία. Έχει δυνατό άρωμα και στυφή γεύση και είναι ένα από τα πιο σκουρόχρωμα μέλια. Είναι εξαιρετικά θρεπτικό και δυναμωτικό μέλι. Κρυσταλλώνει δύσκολα. Παράγεται από δρύινα δάση των Καλαβρύτων. -Μέλι Ευκαλύπτου: Το μέλι ευκαλύπτου έχει υψηλή διατροφική αξία, διαθέτει αντισηπτικές και αναζωογονητικές ιδιότητες που βοηθούν στην πρόληψη και θεραπεία παθήσεων του αναπνευστικού συστήματος και των φλεγμονών. Συνιστάται σε ασθενείς που πάσχουν από ρευματισμούς, 26

οσφυαλγίες και έλκος. Κρυσταλλώνει σε 3 μήνες από την παραγωγή του. Παράγεται στην Αχαΐα. -Μέλι Ανθέων με Κρόκο Κοζάνης: Έχει σημαντική αντικαρκινική δράση. Μελέτη της βιολογικής δραστικότητας των φυσικών υδατοδιαλυτών καροτενοειδών του κρόκου, έδειξε ότι αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό και ταυτόχρονα διαφοροποιούν τα ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα. Δρα ως αφροδισιακό, τονωτικό και δυναμωτικό. Βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης, στην πέψη, σε κρίσεις άσθματος, στη ναυτία, στο πρήξιμο της νεογιλής οδοντοφυΐας, είναι εμμηναγωγό και αντιπυρετικό. Έχει αντιθρομβωτική δράση, αποτέλεσμα της αντιαιμοπεταλικής δράσης που παρατηρήθηκε σε εργαστηριακό επίπεδο. Συμβάλει στη φυσιολογική εγκεφαλική λειτουργία. Συμβάλει αποτελεσματικά στη στοματική υγιεινή και στη μείωση της χοληστερόλης (LDL). Έχει σημαντική αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση. Βοηθά στην καλύτερη πέψη. Έχει αντιγηραντική δράση. Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Συμβάλει στην ανάπλαση της επιδερμίδας. Ενισχύει και τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. -Μέλι με Κηρήθρα/Κηρήθρα: Τεμάχια κηρήθρας μέσα σε μέλι. Η κηρήθρα εκτός από γευστική εμπειρία, έχει ευεργετικές ιδιότητες στα δόντια, τα ούλα και το στομάχι. Σερβίρεται και ως γλυκό του κουταλιού. -Μέλι Ανθέων και Κωνοφόρων με Ξηρούς Καρπούς: Το μέλι με ξηρούς καρπούς είναι μια γευστική ιδέα που παραδοσιακά υπάρχει στην ελληνική κουζίνα. Συνδυάζοντας μέλι με αμύγδαλο ή 27

καρύδι ή φιστίκι Αιγίνης, έχουμε μία ιδιαίτερα απολαυστική επιλογή με υψηλή θρεπτική και ενεργειακή αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό. -Ρακόμελο: Αποτελείται από απόσταγμα σταφυλιών, μέλι και βότανα χωρίς κανένα συντηρητικό. Το ρακόμελο αποτελεί το ιδανικό ποτό αφού προκαλεί ευφορία και χαρούμενη διάθεση, ανεβάζει τη λίμπιντο και είναι κατάλληλο μετά το γεύμα ως χωνευτικό, εξαιτίας του μελιού και των βοτάνων που διαθέτει. Πίνεται ζεστό, σε θερμοκρασία δωματίου αλλά και κρύο. ΕΠΙΛΟΓΟΣ «Χωρίς τη μέλισσα ο άνθρωπος έχει μόνο τέσσερα (4) χρόνια ζωής. Όχι πια μέλισσες.όχι πια φυτά.όχι πια ζώα. Όχι πια άνθρωπος!!!» Άλμπερτ Αινστάιν 28

Βιβλιογραφία 1. Μελισσότοπος - Bee Place- Από τη μέλισσα στο τραπέζι σας 2. http://www.omse.gr/wp-content/pdf/h-melissa-h-melissokomia-kai-ta-proionta-toys.pdf 3. http://rodbees.blogspot.gr/2013/01/1.html 4. http://www.bee2bee.gr/index.php?screen=show_content&cid=28&id=27 5. http://www.bee2bee.gr/index.php?screen=show_content&cid=28&id=39 6. http://melissoktima.blogspot.gr/2008/09/blog-post_982.html 7. http://www.geaolympou.gr/h-melissa-sthn-poihsh/ 8. http://www.bee2bee.gr/index.php?screen=show_content&cid=28&id=30 9. http://www.honeymell.com/code/main.aspx?subcat1lineid=56&catheaderid=4&catlevel=1&control=&lan guageid=2 10. http://gym-metax.evr.sch.gr/ergasiesmathiton/melissa.pdf 29