Ψάχνοντας μέσα στην ομίχλη του χρόνου ο ερευνητής θα βρει στο χώρο των πολεμικών τεχνών ένα θρύλο. Τον θρύλο για τα μοναστήρια Σαολίν της Κίνας. Η ύπαρξη τους δεν αμφισβητείται ιστορικά και τα κατορθώματα αυτών των περίφημων μοναχών πολεμιστών φθάνουν τα όρια του μύθου. Ως ιδρυτής της πολεμικής τέχνης των Σαολίν θεωρείται ο μοναχός βουδιστής Μποντιντάρμα ο οποίος πέρασε στην Κίνα από τις Ινδίες. Ίδρυσε ένα σύστημα ψυχοσωματικής πειθαρχίας το οποίο αργότερα μετασχηματίζεται στα διάφορα είδη πολεμικών τεχνών που επικρατούν στην Ανατολή. Ο Μποντιντάρμα ή Νταν Μο, ήταν ένας ινδός πρίγκιπας που απαρνήθηκε τα πλούτη και τη δύναμη του για την πνευματική αναζήτηση. Το 527 π.χ. πήγε σε μια σπηλιά, πίσω από τον Ναό των Σαολίν, και διαλογίστηκε κοιτώντας έναν τοίχο επί 9 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα, ο Σεν Γουάνκ έμενε άγρυπνος φρουρός έξω από την σπηλιά για να τον προστατεύει από τους κινδύνους, ενώ κατά καιρούς του ζητούσε να τον διδάξει. Ο Ντα Μο, όμως, δεν απαντούσε ποτέ στις εκκλήσεις του. Οι Σαολίν, επίσης, προσκαλούσαν κατά καιρούς τον Ντα Μο, όμως, δεν απαντούσε ποτέ. Περί τα τέλη των 9 ετών, οι Σαολίν έχτισαν ένα ειδικό δωμάτιο γι' αυτόν και τον προσκάλεσαν ξανά να μείνει εκεί. Ο Ντα Μο απλώς σηκώθηκε, περπάτησε μέχρι το δωμάτιο, κάθισε και ξεκίνησε αμέσως τον διαλογισμό. Ο Σεν Γουάνκ παρέμεινε φρουρός του έξω από το δωμάτιο για άλλα 4 χρόνια. Κατά καιρούς του ζητούσε να τον διδάξει αλλά ο Ντα Μο συνέχιζε τον διαλογισμό χωρίς να απαντάει. Ο Σεν Γουάνκ ήταν ήδη ακόλουθος του Ντα Μο για συνολικά 13 χρόνια, αλλά αυτός δεν του είχε μιλήσει ποτέ. 1 / 8
Ήταν χειμώνας και ο Σεν Γουάνκ στεκόταν στο χιόνι έξω από το παράθυρο του δωματίου. Ξεπαγιασμένος και θυμωμένος πήρε ένα κομμάτι πάγου και το πέταξε μέσα, σπάζοντας το παράθυρο και ξυπνώντας τον Νταν Μο από το διαλογισμό. Ο Νταν Μο κοίταξε τον Σεν Γουάνκ και αυτός θυμωμένος απαίτησε να μάθει πότε θα τον δίδασκε. Ο Νταν Μο του απάντησε ότι θα τον δίδασκε όταν από τον ουρανό θα έπεφτε κόκκινο χιόνι. Όταν το άκουσε αυτό, ο Σεν Γουάνκ πήρε το ξίφος του και έκοψε το αριστερό του χέρι. Κράτησε το κομμένο χέρι πάνω από το κεφάλι του και το στριφογύρισε. Το αίμα από το χέρι του πάγωσε στον κρύο αέρα και έπεσε σαν κόκκινο χιόνι. Βλέποντας το αυτό ο Ντα Μο συμφώνησε να τον διδάξει. Ως φόρο τιμής στη θυσία του Σεν Γουάνκ, οι μαθητές και οι μοναχοί του Ναού των Σαολίν χαιρετούν ο ένας τον άλλον χρησιμοποιώντας μόνο το δεξί χέρι. Αξίζει να παρατηρήσουμε το αρκετά σημαντικό από εσωτερική άποψη στοιχείο ότι οι πολεμιστές του Σαολίν ήταν Βουδιστές Μοναχοί γεγονός που δεν τους επέτρεπε το φόνο. Όμως το σύστημά τους επέτρεπε να θέσουν εκτός μάχης πολυάριθμους εχθρούς. Πολλές φορές οι τεχνικές τους έστρεφαν το όπλο του εχθρού πάνω του ή τον καθιστούσαν ανίκανο να συνεχίσει τη μάχη. Η Τέχνη της μάχης ήταν αλληλένδετη με την ιστορία της φιλοσοφίας, με τη θρησκεία, την ιατρική, την ποίηση, τη ρητορική κ. α.. Ο μοναχός Σαολίν ο οποίος διέτρεχε την Κίνα εθεωρείτο ο κατεξοχήν ολοκληρωμένος άνθρωπος σε σχέση βέβαια με το πολεμικό πνεύμα του κινέζικου λαού και πολλές φορές τον σέβονταν σαν θεό. Πιστεύεται γενικά ότι η πολεμική τέχνη των Σαολίν δεν πέρασε στους βέβηλους. Τα διάφορα συστήματα πολεμικών τεχνών θεωρούνται εκλαϊκεύσεις του Σαολίν με πρόσθετα τα χαρακτηριστικά των διαφόρων χωρών. Όμως μέσα από διάφορους θρύλους μπορούμε να φτιάξουμε ένα μικρό πορτρέτο του υποψήφιου πολεμιστή. Είτε τον εύρισκαν οι μοναχοί ασθενή και αδύνατο σε κάποιο δρόμο είτε κατόρθωνε να μπει στο μοναστήρι από τη στιγμή που θα ήθελε να μπει στις αίθουσες και στους χώρους διδασκαλίας των πολεμικών τεχνών βρισκόταν μπροστά σε ένα μυητικό αυστηρό σύστημα. Αφού επί ορισμένα χρόνια σκούπιζε το μοναστήρι, βοηθούσε στις πιο σκληρές δουλείες περνώντας τον ελεύθερο χρόνο του με αυστηρές μελέτες και αντιμετώπιζε τα ερωτήματα ενός δασκάλου. «Έχεις μελετήσει αρκετά τα ιερά βιβλία;». Παρατηρούμε ότι πρώτα εξεταζόταν η διαμόρφωσή του μέσω της μόρφωσης από τα πανάρχαια ιερά βιβλία. Η μόρφωση αυτή παράλληλα με τις ταπεινές εργασίες και το βουδιστικό μυστικιστικό χαρακτήρα της συνολικής διαμονής του είχε καλλιεργήσει την ταπεινοφροσύνη και την εγκράτεια. Έτσι πολύ δύσκολα παραδεχόταν ότι ήταν έτοιμος και αυτό θα το έκρινε ο δάσκαλός του. 2 / 8
Από τη στιγμή που άρχιζε τον δρόμο της εξάσκησης οι πιο δύσκολες ασκήσεις τον περίμεναν μέσα στους κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους. Πολλές φορές βρισκόταν κρεμασμένος επί ώρες από ένα σχοινί στη βροχή ή πήγαινε από μοναστήρι σε μοναστήρι διανύοντας τεράστιες αποστάσεις. Κάθε φορά που ξεπερνούσε το σύστημα μιας αίθουσας μια νέα αίθουσα με νέα συστήματα πιο μυστηριώδη του αποκαλύπτονταν, και κάθε φορά ένας νέος δάσκαλος οπλισμένος με ένα αδιόρατο χαμόγελο τον οδηγούσε. Έπρεπε να δαμάσει τον εαυτό του και τη φύση, και από τη μελέτη και τη δυναμική της φύσης και την επί αιώνες ήρεμη παρατήρησή της πήγασε το πιο ολοκληρωμένο σύστημα παλαιστικής τέχνης. Το σύστημα των πέντε ζώων Όπως πολλοί λαοί, παρατηρώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ζωών, είδαν ότι αποτελούσαν την έκφραση μίας δύναμης εκφρασμένης σε ένα μεγάλο πεδίο της φύσης, έτσι και οι μοναχοί Σαολίν είδαν ότι οι τρόποι πολέμου των ζώων αντικαθρέπτιζαν τη μάχη των δυνάμεων της φύσης. Όποιος θα κατάφερνε να πραγματώσει αυτές τις τεχνικές ήταν πια μια δύναμη της φύσης και στη φύση τίποτα δεν αντιστέκεται, είτε αυτή εκφράζεται μέσω της διαβρωτικής δύναμης του νερού είτε της επίθεσης του αέρα και της φλόγας. Όμως, τα ζώα πολεμούν τα στοιχεία της φύσης μεταξύ τους. Οι στάσεις τους, δίδαξαν τους φυσικούς ανθρώπους. Τα ζώα ήταν πέντε: ο δράκοντας, το φίδι, η τίγρη, η λεοπάρδαλη και ο πελαργός. Η τεχνική του δράκοντα αποσκοπούσε στην ανάπτυξη του «εν» που μεταφράζεται ως νους, καρδιά ή πνεύμα. Ίσως το αποδίδει πιο σωστά η λέξη αντίληψη. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιούσε αργές μαλακές κινήσεις σαν τις κινήσεις του μαγικού δράκοντα που πετά στον αέρα. Ήταν η πιο πνευματική από όλες τις τεχνικές και κατά κάποιο τρόπο η κυρίαρχη όλων. 3 / 8
H δεύτερh ήταν το φίδι. Αυτή η τεχνική ανέπτυσσε κινήσεις ελικοειδείς, συνεχείς σαν αυτές του φιδιού που τυλίγεται. Αν και οι κινήσεις ήταν μαλακές και ρευστές εμπεριείχαν μία εσωτερική δύναμη η οποία τους έδινε μία ακατανίκητη και ευέλικτη δύναμη, αν και εφόσον χρειαζόταν. Αυτή η τεχνική έμοιαζε μάλλον με το Πα- κουά. H τρίτη τεχνική ήταν η τίγρης. Με αυτήν αναπτύσσονταν τα οστά. Οι κινήσεις ήταν αργές και γρήγορες, συχνά με υπερβολική ένταση. Η τάση ήταν συμπαθής οι επιθέσεις άγριες και υπήρχε ένα αίσθημα αδυσώπητης δύναμης. Μάλλον έμοιαζε με το Ουετσιρίγιου Μαράτα. Η τέταρτη ήταν η λεοπάρδαλη. Η ποιότητά της ήταν ή δύναμη και η ευέλικτη μυϊκή δύναμη που θύμιζε τη λεοπάρδαλη η οποία αν και δεν είχε το βάρος και τον όγκο μιας τίγρης είχε την ικανότητα να κινείται ξαφνικά, να επιτίθεται και να οπισθοχωρεί γρήγορα χρησιμοποιώντας τη δύναμή της για να δημιουργεί γρήγορες και δυνατές κινήσεις. Αυτή η τεχνική έμοιαζε με το γιαπωνέζικο καράτε. Η πέμπτη ήταν ο πελαργός. Με αυτή την τεχνική αναπτύσσονταν οι ιδέες, ήταν δε υπεύθυνη για τη σωστή στάση. Έδινε ένα αίσθημα ενότητας στο σώμα. Στις κινήσεις ο κορμός ήταν όρθιος και ισορροπημένος και πολλές φορές στηριζόταν στο ένα πόδι. Τα χέρια έδιναν απότομα χτυπήματα απέκρουαν και σάρωναν με κινήσεις όμοιες με των φτερών. Η παρατήρηση της μάχης ενός πελαργού με ένα φίδι ή η θυελλώδης επίθεση ενός πάνθηρα έδωσαν στους μοναχούς τη δυνατότητα ανάπτυξης των συστημάτων τους. Όμως, μια βαθύτερη ενδοσκόπηση τους έδωσε μια ακόμη ικανότητα, το να βρουν ποια ψυχική κατάσταση αντιστοιχούσε στην κάθε τεχνική αφού η τεχνική ήταν έκφραση αυτής της κατάστασης σε συνδυασμό με τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ζώου. Έτσι η καλλιέργεια της εσωτερικής στάσης με την παράλληλη εξωτερική τεχνική μετέτρεπε τον μοναχό σε μία ανίκητη δύναμη και ιδιαίτερα, όταν με ευκολία περνούσε από το ένα σύστημα στο άλλο. Αλλά πάνω από όλα, κυρίαρχη 4 / 8
ήταν η βουδιστική ηρεμία, η αυτοσυγκέντρωση η γεμάτη ένταση Το μυητικό σύστημα δεν επέτρεπε την μετάδοση της γνώσης σε Η και δύναμη ειρήνη. επικίνδυνα άτομα. τεχνική δεν επιτρεπόταν να γίνει γνωστή σε ανθρώπους που δεν κατείχαν τις άλλες γνώσεις και δεν είχαν περάσει τις άλλες χρόνιες δοκιμασίες. Εδώ παρατηρούμε ότι η τεχνική μαθαίνεται και χωρίς την κατάλληλη εσωτερική διαμόρφωση, όμως υπάρχει ένα μεμπτό σημείο. Δεν μπορεί να εκμαθευτεί η τεχνική παρά μέχρι εκεί που ο διαχωρισμός τεχνικής και ουσίας είναι πια δύσκολος. Από αυτό το σημείο άρχιζε η υψηλή πολεμική τέχνη που δεν ήταν πια τέχνη αλλά μαγεία. Πέρα από τα ζώα και τις στάσεις τους ήταν τα ίδια τα στοιχεία της φύσης. Ο μοναχός έδινε ζωή όπως η γη, υποχωρούσε όπως το νερό, μαστίγωνε αέρας όπως ο και έκαιγε όπως η φωτιά. Το βάρος του σώματος ξεπερνιόταν, δεν υπήρχε ανασταλτικός παράγοντας ανάμεσα στις σκέψεις και τις κινήσεις, φτερωτά βέλη πιάνονταν στον αέρα και η διάβαση πάνω από το νερό η μέσα από την φωτιά δεν ήταν πια μυστήριο. Ίσως είναι για μας μυστήριο στον 20 ο αιώνα αλλά όχι για την παραδοσιακή γνώση. Όταν ο μοναχός ήθελε να φύγει από το μοναστήρι οι δοκιμασίες ήταν τέτοιες που ήταν αδύνατο να φύγει όποιος θα μετάδιδε αργότερα στον έξω κόσμο επικίνδυνες τεχνικές χωρίς την απαραίτητη εσωτερική διαμόρφωση. Οι δοκιμασίες των τεσσάρων δωματίων 5 / 8
Μόνο ο θρύλος τους φτάνει στις μέρες μας. Μέσω αυτών ο υποψήφιος μύστης αποκτούσε την ενοποίηση με το περιβάλλον. Το τσεκούρι ή το ακόντιο που έρχονταν κατά πάνω του ενώ καθόταν ακίνητος σταυροπόδι στο πάτωμα ενός σκοτεινού δωματίου το έπιανε και το ακουμπούσε δίπλα του. Σε ένα άλλο δωμάτιο περπατούσε πάνω στο σκοτεινό νερό και τέλος σήκωνε ένα πυρακτωμένο καζάνι στην αγκαλιά του. Γη, νερό, αέρας και φωτιά. Μυητικές δοκιμασίες και το έμβλημα του μοναστηριού σημαδεύονταν με το πυρακτωμένο σίδερο στο στήθος του υποψήφιου. Η έξοδος ήταν πια ακίνδυνη. Και η περιπλάνηση στις απέραντες επαρχίες της Κίνας ήταν πια γεμάτη θρύλους, κατορθώματα, ευγενείς περιπέτειες και τιμές θεού. Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΤΑΟ ΚΑΙ Ο ΜΟΝΑΧΟΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ Η μελέτη του Τάο Τε Τσίγκ του βιβλίου του Λάο Τσε δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστο αυτόν ο οποίος είναι ένας εραστής του δρόμου προς την Αρετή. Από τη στιγμή που οποιοσδήποτε ευγενής πολεμιστής μελετήσει αυτό το έργο θα διακρίνει όλα τα σημεία που τον αφορούν. Κατ αρχήν αφού Τάο Τε Τσίγκ σημαίνει πραγματεία για την Οδό και τη Δύναμή της, αμέσως βλέπουμε ότι πρέπει να υπάρχει μέσα σ αυτό μια παρουσία στοιχείων όσον αφορά την οδό και την Δύναμη. Ο πολεμιστής πρέπει να είναι ακάθαρτος ο δρόμος η τον Θησέα. δυνατός και να βαδίζει ένα Δρόμο. Αν είναι Δύναμή του θα τον καθαρίζει. Ας θυμηθούμε τον Ηρακλή και Τα παραγγέλματα του Λάο Τσε, αντηχούν γι αυτούς που θέλουν να βαδίζουν σταθερά το δρόμο. «Το να ικανοποιείς τις επιθυμίες σου, δεν είναι πάντα τόσο καλό όσο το να τις σταματάς, όταν πρέπει». Ο αυτοέλεγχος είναι μια αρετή. Οι επιθυμίες πρέπει να νικηθούν από αυτή την αρετή, όχι μέσω μιας ψεύτικης άρνησης. Δεν πρέπει να ελέγχουν το μαθητή οι επιθυμίες. Ο μαθητής πρέπει να τις ελέγχει. 6 / 8
Το ίδιο και για τη μάχη. «Οποίος δεν ανταγωνίζεται κανέναν, ποιος θα μπορούσε να τον ανταγωνιστεί». Πρέπει να ξεπεράσει ο μαχητής την αγωνία και το άγχος. Δεν πρέπει να πολεμά μανιασμένα χωρίς ανάσα, για να καταβάλει τον αντίπαλο. Με φυσικό τρόπο, σαν παρατηρητής του εαυτού του, πρέπει να στέκεται απέναντι στον άλλο, και αυτό είναι νίκη. Χωρίς υπερβολές. «Ολιγόλογη είναι η φύση στην ομιλία της... Η μπόρα τελειώνει πριν τελειώσει η μέρα. Αφού η φύση μιλά έτσι γιατί όχι και ο άνθρωπος ;» Ο λακωνικός τρόπος έκφρασης είναι η γλώσσα της φύσης την οποία φαίνεται να κατανόησαν αρκετά καλά οι Σπαρτιάτες. Τι θυμίζουν αυτοί που ακολουθούν την υπερβολή και αυτόν που «Τρέχει με άγριο άλογο μεθυσμένος». Που έχει αφήσει να τον κυριαρχήσει η προσωπικότητα και αναπόφευκτα θα έρθει η βία. Όμως για τον Λάο Τσε η βία είναι καταδικασμένη. ΟΙ ευγενείς δε χρησιμοποιούν βίαια μέσα. Ακόμα και τα όπλα «τα χρησιμοποιούν με ηρεμία και αυτοκυριαρχία». Δεν πανηγυρίζουν για τη νίκη και όταν πραγματώνουν το σκοπό τους σταματούν. «Αν αυτός που ακολουθεί τη βία δε βρει βίαιο θάνατο, θα τον καλέσω να με διδάξει». Η αυτάρκεια θα βοηθήσει την προσπάθεια. «Αν είσαι χαρούμενος με όσα έχεις η χαρά σου θα διαρκέσει. Ο μαχητής πρέπει πάντα να ανακαλύπτει ήρεμες λύσεις. «Η κίνηση νικά το κρύο, η ηρεμία νικά τη ζέστη». Ο τρόπος ζωής δεν πρέπει να είναι αφύσικος. Και το Τάο είναι η ίδια η ζωή και η φωνή της φύσης. Σ αυτόν που βαδίζει στο Τάο η τίγρη και το βουβάλι δεν προκαλούν κακό. «Δεν υπάρχουν σ αυτόν σημεία θανάτου». Ο πολεμιστής πρέπει να αναζητά την αρμονία... «Η πολλή ζωτικότητα οδηγεί στην επιθετικότητα, αλλά η αρμονία οδηγεί στη σταθερότητα. Ο πολεμιστής πρέπει να ελέγχει τα λόγια αλλά και τον τρόπο που λέγονται τα λόγια «Εκείνοι που γνωρίζουν δε μιλούν πολύ». Πρέπει να υπάρχει ειλικρίνεια αλλά όχι σκληρότητα. Να λέγεται η αλήθεια, χωρίς όμως να δημιουργεί πληγές. Και όταν ο εχθρός βρεθεί σε δύσκολη θέση να μην χαθεί η ευγένεια, η ταπεινότητα και η εγκράτεια. Αλλά ο νικητής να του χαρίσει την ζωή και να του επιστρέψει το όπλο του προσφέροντάς του φιλία. Τα λόγια που ακολουθούν μας λένε ότι μόνο αυτός που έχει, θράσος θα σκοτώσει. Αυτός που έχει θάρρος θα σεβαστεί την ζωή. Θα τη σεβαστεί γιατί βαδίζει τον 7 / 8
δρόμο της. Και δεν είναι άκαμπτος αλλά τρυφερός και ευλύγιστος. «Οι δυσκίνητοι στη μάχη δε νικούν». Η σκληρότητα των δέντρων τα κάνει αδύναμα μπροστά στον άνεμο. Η ευλυγισία τα σώζει. Αλλά και η αδυναμία υπερνικά την δύναμη και η ευγένεια το σκληρό άνθρωπο. Έχουμε πολλά παραδείγματα σκληροτράχηλων πολεμιστών που υποχώρησαν μπροστά στην ευγένεια των ηττημένων. Προχωρώντας το δρόμο κι άλλες αρετές πρέπει να συνοδεύουν τον προσκυνητή. «Πιστός στις υποχρεώσεις του, χωρίς να ζητά τη συμφωνία. Μόνο ο κακοήθης απευθύνει κατηγορίες. Τα λόγια του Τάο Τε Τσίγκ δε βρίσκονται μακριά από το Μπουσίντο, τον Πλάτωνα, το Μάρκο Αυρήλιο, τους κανόνες του Ιππότη. Το έργο του Τάο είναι η ειρήνη. 8 / 8