ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΥΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΕΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΥΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΕΤΟΛΟΓΙΑΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΡΜΠΕΤΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δρ. ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΟΥΚΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗΝ ΚΟΣΜΕΤΟΛΟΓΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ, ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ, ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

Θα ήθελα να ευχαριστήσω από καρδιάς τους γονείς μου για τους κόπους και τις θυσίες που έχουν κάνει για εμένα, αλλά και τους καθηγητές μου που μου χάρισαν πολύτιμες γνώσεις που θα κουβαλώ σαν πολύτιμο θησαυρό εφ όρου ζωής. «Ευλογημένο να ναι ελιά το χώμα που σε τρέφει κι ευλογημένος ο καρπός που πίνεις απ τα νέφη κι ευλογημένος τρεις φορές Αυτός που σ έχει στείλει για το λυχνάρι του φτωχού, για τ άγιου το καντήλι.» Ιωάννης Πολέμης 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ σελ 2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ σελ 12 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ 14 ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ σελ 16 ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ σελ 20 ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ Ο ΠΕΡΙΦΗΜΟΣ ΥΓΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ; ΑΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ σελ 21 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ σελ 22 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ σελ 23 ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ σελ 23 ΠΟΙΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΠΕΡΙΕΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 25 ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΗΜΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ σελ 26 ΣΑΠΩΝΟΠΟΙΗΣΗΜΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ σελ 26 ΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ σελ 26 ΕΛΑΪΚΟ ΟΞΥ σελ 26 ΛΙΝΕΛΑΪΚΟ ΟΞΥ σελ 27 ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ σελ 28 ΠΑΛΜΙΤΙΚΟ ΟΞΥ σελ 28 ΣΤΕΑΤΙΚΟ ΟΞΥ σελ 30 ΑΣΑΠΩΝΟΠΟΙΗΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ σελ 32 ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ σελ 32 ΝΑΦΘΑΛΙΝΙΟ σελ 32 ΣΚΟΥΑΛΕΝΙΟ σελ 32 ΦΑΙΝΟΛΕΣ σελ 34 4

ΣΤΕΡΟΛΕΣ σελ 35 ΤΟΚΟΦΕΡΟΛΕΣ σελ 35 ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ σελ 38 ΧΛΩΡΟΦΥΛΛΗ σελ 38 ΚΑΡΟΤΕΝΟΕΙΔΗ σελ 40 Β- ΚΑΡΟΤΕΝΙΟ σελ 41 ΛΟΥΤΕ ΪΝΗ σελ 42 ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ σελ 43 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΟΞΕΙΔΩΣΗ σελ 43 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΤΑΓΓΙΣΗ σελ 44 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΒΟΗΘΥΝ ΣΤΟΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ σελ 45 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ σελ 45 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ σελ 46 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΣΜΗΤΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΟΥΣΙΕΣ σελ 47 ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΗ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΣΜΗΤΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ σελ 48 ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 49 ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 49 ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 49 ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΛΑΜΠΑΝΤΕ σελ 49 ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 49 5

ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕΝΟ ΑΠΟ ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΑΡΘΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 50 ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ σελ 50 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΔΕΡΜΑ σελ 50 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΕ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑΣ σελ 54 ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ σελ 55 ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ σελ 55 ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΟΥΣΙΕΣ σελ 56 ΜΕΛΙ σελ 56 ΚΕΡΙ ΜΕΛΛΙΣΑΣ σελ 57 ΑΥΓΟ σελ 57 ΓΑΛΑ σελ 58 ΒΟΥΤΥΡΟ ΚΑΚΑΟ σελ 58 ΑΒΟΚΑΝΤΟ-AVOCADO OIL σελ 59 ΜΠΑΝΑΝΑ σελ 59 ΑΜΥΓΔΑΛΕΛΑΙΟ σελ 60 ΣΙΤΕΛΑΙΟ σελ 60 ΣΗΣΑΜΕΛΑΙΟ σελ 61 ΥΔΡΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΝΑΤΡΙΟΥ σελ 62 ΥΔΡΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΚΑΛΙΟΥ σελ 62 Ο ΠΙΣΤΟΣ ΦΙΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑΣ ΜΑΣ σελ 62 ΤΥΠΟΙ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΑΛΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΠΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 63 ΞΗΡΟ ΔΕΡΜΑ ΚΑΙ ΜΑΛΛΙΑ σελ 63 6

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΞΗΡΟΔΕΡΜΙΑ, ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ σελ 63 ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΕ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΗΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΡΙΧΩΤΟΥ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ _σελ 64 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΑΣΚΕΣ ΕΝΥΔΑΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΕΨΗΣ σελ 64 ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΣΩΜΑ σελ 64 ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΑΠΑΛΥΝΕΙ ΚΑΙ ΤΟ ΞΗΡΟ Η ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΔΕΡΜΑ ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΑΡΟΓΟΝΤΩΝ σελ 66 ΜΑΛΛΙΑ σελ 67 ΛΙΠΑΡΟ ΔΕΡΜΑ ΚΑΙ ΜΑΛΛΙΑ σελ 61 ΕΝΤΟΝΗ ΛΙΠΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ σελ 68 ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΕ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΛΙΠΑΡΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΡΙΧΩΤΟΥ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ σελ 69 ΠΗΛΙΝΓΚ ΠΡΟΣΩΠΟΥ σελ 69 ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΑΣΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΦΥΣΙΚΕΣ ΜΑΣΚΕΣ ΓΙΑ ΛΙΠΑΡΑ ΜΑΛΛΙΑ σελ 70 ΩΡΙΜΟ ΔΕΡΜΑ σελ 64 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΩΡΙΜΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ 7

ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ σελ 71 ΣΥΝΤΑΓΕΣΜΕ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΩΡΙΜΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ σελ 72 ΜΑΣΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΓΙΑ ΛΑΜΨΗ ΚΑΙ ΕΝΥΔΑΤΩΣΗ σελ 72 ΑΝΤΙΡΥΤΙΔΙΚΗ ΚΡΕΜΑ ΝΥΚΤΟΣ σελ 73 ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ ΔΕΡΜΑΤΟΣ σελ 74 ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΟΜΟΡΦΙΑΣ. ΜΙΑ ΚΟΥΤΑΛΙΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 74 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ MAKE- UP σελ 75 ΚΑΘΑΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΑΣ ΜΕ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 76 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΑΠΟΛΕΠΙΣΗ σελ 77 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΡΑΓΑΔΩΝ σελ 79 ΜΑΣΑΖ σελ 80 ΜΑΣΑΖ ΣΩΜΑΤΟΣ σελ 80 ΜΑΣΑΖ ΠΟΔΙΩΝ σελ 81 ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗ σελ 82 ΞΥΡΙΣΜΑ ΜΕ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ σελ 82 ΧΕΙΛΗ σελ 84 ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΤΕ ΤΑ ΧΕΙΛΗ ΣΑΣ σελ 84 ΧΕΡΙΑ ΚΑΙ ΝΥΧΙΑ σελ 85 ΜΑΛΑΚΩΣΤΕ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΑΣ σελ 85 8

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΤΑ ΝΥΧΙΑ ΣΑΣ σελ 85 ΜΑΛΛΙΑ σελ 86 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΓΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΜΑΛΛΙΑ σελ 86 ΕΛΕΓΞΤΕ ΤΑ ΦΡΙΖΑΡΙΣΜΕΝΑ ΜΑΛΛΙΑ ΚΑΙ ΔΩΣΤΕ ΛΑΜΨΗ σελ 89 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΠΙΤΥΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΜΑΛΛΙΩΝ σελ 89 ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΙΤΥΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΜΑΛΛΙΩΝ σελ 90 ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΛΛΙΑ σελ 90 ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΜΕ ΚΑΥΣΤΙΚΟ ΝΑΤΡΙΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΠΟΥΝΙΩΝ σελ 92 ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ σελ 92 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΑΠΟΥΝΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΕΤΑΙ σελ 93 ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΑΠΟΥΝΙΩΝ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ σελ 94 ΣΑΠΟΥΝΙ ΑΠΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΜΕ ΘΕΡΜΗ ΜΕΘΟΔΟ σελ 94 ΣΑΠΟΥΝΙ ΑΠΟΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΜΕ ΨΥΧΡΗ ΜΕΘΟΔΟ σελ 95 ΕΙΔΗ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ σελ 97 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΣΑΠΟΥΝΙΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ σελ 97 9

ΣΥΝΔΙΑΣΜΟΣ ΑΙΘΕΡΙΩ ΕΛΑΙΩΝ ΓΙΑ ΣΑΠΟΥΝΙΑ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ σελ 98 ΣΑΠΟΥΝΙ ΓΙΑ ΑΔΥΝΑΜΗ ΤΡΙΧΑ- ΤΡΙΧΟΠΤΩΣΗ σελ 98 ΣΑΠΟΥΝΙ ΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΙΤΙΔΑ σελ 98 ΣΑΠΟΥΝΙ ΓΙΑ ΤΑΛΑΙΠΩΡΗΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΟ,ΑΚΜΗ σελ 98 ΣΑΠΟΥΝΙ ΓΙΑ ΞΗΡΟ ΔΕΡΜΑ σελ 99 ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ 100 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ 102 10

Βάλε μια δύση κι ένα βαρκάκι να λιώνει μέσα. Ομορφιά! Μα, αν δεν υπάρχει μάτι να το δει, είναι ομορφιά; Μενέλαος Λουντέμης 11

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Μια μαρτυρία στάθηκε αρκετή για να κεντρίσει την περιέργειά μου και να ξυπνήσει τη θέλησή μου για έρευνα. Μια εμπειρία που σας παραθέτω προκειμένου να κεντρίσω και τη δική σας προσοχή. Πιθανόν να πιστεύετε κι εσείς όπως και πολλοί άλλοι ότι το ελαιόλαδο δεν μπορεί να κάνει τίποτα για το δέρμα σας. Πιθανόν να νομίζετε ότι το ελαιόλαδο είναι απλά για τη σαλάτα σας ή για το τηγάνισμα. Η εμπειρία μου όμως θα σας αποδείξει ότι το ελαιόλαδο είναι μια θαυματουργή θεραπεία για το δέρμα, τα μαλλιά και τα νύχια. Όλα ξεκίνησαν όταν έμεινα έγκυος. Άρχισα να υποφέρω από ακμή από τα πρώτα κιόλας στάδια της εγκυμοσύνης μου. Ήταν πραγματικά ενοχλητικό. Το δέρμα μου έδειχνε απαίσιο. Ήταν τόσο ντροπιαστικό. Είχα τα μεγαλύτερα σπυράκια που μπορείτε να φανταστείτε. Μισούσα να κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη. Το πρόσωπό μου ήταν πραγματικά ένας εφιάλτης. Από την απογοήτευση πέρασα στην κατάθλιψη. Πώς μπορώ να περπατάω στο δρόμο ενώ μοιάζω με τέρας, αναρωτήθηκα. Άρχισα τότε να ψάχνω στο διαδίκτυο για κάποια θαυματουργή θεραπεία της ακμής. Επισκέφτηκα όλα τα τοπικά καταστήματα που ασχολούνταν με τον χώρο της ομορφιάς, ψάχνοντας γι αυτή. Για να είμαι ειλικρινής έψαχνα ένα προϊόν με ετικέτα που να τονίζει: θεραπεία ακμής. Τίποτα όμως δεν δούλεψε και οι προσπάθειές μου δεν ευδοκίμησαν. 12

Ήταν τότε που ανακάλυψα μια διάσημη θεραπεία για την ακμή. Οι κριτικές γι αυτή ήταν πολύ καλές. Δεν είχα να χάσω τίποτα. Άρχισα αμέσως τη θεραπεία. Στην αρχή φάνηκε να δουλεύει όμως ήταν γεμάτη χημικές ουσίες. Δεν ήθελα να χρησιμοποιώ κάτι που θα έβλαπτε το μωρό μου. Αποφάσισα να έτσι εγκαταλείψω κάθε προσπάθεια. Είχα κουραστεί. Δεν ήθελα να συνεχίσω να χάνω χρόνο και χρήματα ψάχνοντας τη λύση του προβλήματός μου σε κρέμες, σαμπουάν και λοσιόν. Μια μέρα από το πουθενά, κάτι παράξενο συνέβη. Μου είπαν να χρησιμοποιήσω το ελαιόλαδο για να καταπολεμήσω την ακμή μου. Στην αρχή σκέφτηκα: Χαζομάρες. Το δέρμα μου είναι ήδη λιπαρό και με το ελαιόλαδο θα γίνει χειρότερο. Όμως έπειτα αποφάσισα να το δοκιμάσω. Δεν είχα να χάσω κάτι. Τώρα ξέρω! Το ελαιόλαδο μπορεί να κάνει καταπληκτικά πράγματα για το δέρμα, τα μαλλιά και τα νύχια μου. Είναι ένα φθηνό, υγιεινό και εύκολο στη χρήση προϊόν για τη φροντίδα ολόκληρου του σώματος μου. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία για την ακμή, για να λαμπρύνει τη χροιά του δέρματος μας, να εξαλείψει τις ρυτίδες, να βελτιώσει τα νύχια μας, να τα ενισχύσει αλλά έχει και πολλές άλλες ευεργετικές ιδιότητες. Δυστυχώς, όταν λέω στους ανθρώπους ότι χρησιμοποιώ το ελαιόλαδο για το δέρμα μου, εκείνοι πάντα μου απαντούν: Αλήθεια;. Δεν με πιστεύουν και δεν έχουν τον χρόνο και τη θέληση για να το δοκιμάσουν και να πειστούν. Eve Murray Η συγκλονιστική μαρτυρία της Eve Murray με οδήγησε στα πιο απόκρυφα μονοπάτια της ομορφιάς. Σ εκείνα τα μονοπάτια που τα λάξευσε με τη χάρη του και τις ευεργετικές του ιδιότητες ο υγρός χρυσός, ένα πολύτιμο δώρο που προήλθε από το δέντρο που κάποτε χάρισε σ εμάς η θεά Αθηνά, και δεν είναι άλλο από το ελαιόδεντρο. Όμως είναι πράγματι το ελαιόλαδο ο υγρός χρυσός και για την ομορφιά; Αποφάσισα να ταξιδέψω σ αυτά τα μονοπάτια, και να εντρυφήσω πάνω σε ένα προϊόν που όπως πολύ σωστά επισημαίνει στο βιβλίο της η Eve, δεν είναι μόνο για βρώση. Έχοντας πάντα σε μια γωνιά του πολυδαίδαλου μυαλού μου το παραπάνω ερώτημα, περιπλανήθηκα σε χώρους της ομορφιάς και της κοσμετολογίας και προσπάθησα να φέρω στο φως όλα εκείνα τα μυστικά που κρατά καλά κρυμμένα αυτό το αγνό προϊόν της φύσης Μυστικά που και σας αποκαλύπτω! 13

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ελαιόλαδο, αναπόσπαστο μέρος της Μεσογειακής διατροφής και πολύτιμος φίλος της υγείας του ανθρώπου, έχει πολλές φορές χαρακτηριστεί ως εχθρός της ομορφιάς. Δεν είναι λίγοι οι υποστηρικτές της θεωρίας που θέλουν το ελαιόλαδο ως πολέμιο της εικόνας μας λόγω της λιπαρότητας που εκείνο προσδίδει σε σώμα και μαλλιά. Πολλοί περισσότεροι όμως είναι εκείνοι που πιστεύουν στις ευεργετικές ιδιότητές του. Πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες που διακρίνονται για τη σοφία τους, έθεσαν την υγεία και το φαίνεσθε του σώματος ως πρωταρχικό μέλημά τους. Νους υγιής εν σώματι υγιή. Μια φράση γεμάτη νοήματα που οι τελευταίοι μας κληροδότησαν. Αφορμή της παρούσας εργασίας στάθηκε η εμπειρία της Eve Murray, μιας γυναίκας η οποία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της ήρθε αντιμέτωπη με το πρόβλημα της ακμής, τη λύση του οποίου και βρήκε στο ελαιόλαδο. Η αλήθεια είναι πως αρχικά δυσκολεύτηκα να πειστώ κι εγώ για την εγκυρότητα των λεγομένων της. Ωστόσο, ύστερα από μια πολύπλευρη έρευνα στους διαδρόμους που έχει χαράξει το 14

σπουδαίο αυτό στοιχείο της φύσης, ο υγρός χρυσός, στην ιστορία της ανθρωπότητας, είμαι εδώ έτοιμη να πείσω και όλους εσάς για την χρησιμότητα του ελαιολάδου και για το γεγονός ότι το τελευταίο δεν προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για βρώση. Αφετηρία και έμπνευσή μου, η χρήση του πολύτιμου αυτού αγαθού ως κοσμετολογικό προϊόν ανά τους αιώνες. Με την παρούσα εργασία, προσπαθώ να κάνω μια αναφορά στο ελαιόλαδο και τη χημεία του, αναλύοντας τη σύστασή του αλλά και τις ιδιότητες που η τελευταία του προσδίδει. Εν συνεχή, ερευνώνται οι ποικίλες εφαρμογές του ελαιολάδου στον χώρο της κοσμετολογίας καθώς επίσης και η συνέργεια του με άλλες ουσίες. Συνταγές με κύριο συστατικό τους το ελαιόλαδο δύναται να βρει κανείς ακολούθως. Ευελπιστώ ότι μετά από μια ενδελεχή έρευνα της εργασίας μου, πολλο από εσάς που βάζετε το ελαιόλαδο στο καθημερινό σας τραπέζι, θα το δείτε πλέον με άλλο μάτι, ως φίλο και συνοικοδόμο της εικόνας σας! Ας είναι η παρούσα εργασία, μια αφετηρία ενός μακρύτερου ταξιδιού στις ευεργετικές ιδιότητες του ελαιολάδου! Καλό σας ταξίδι! 15

ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ 16

ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ Η ομορφιά κατέχει εξέχουσα θέση στη ζωή του ανθρώπου για αιώνες. Οι λαοί της Μεσογείου από πολύ νωρίς έχουν αναγνωρίσει τα οφέλη του ελαιολάδου ως καλλωπιστικό προϊόν για σώμα, δέρμα και μαλλιά. Στην πραγματικότητα, οι πρώτες χρήσεις του ελαιολάδου ήταν για το φαίνεσθε του σώματος μέσω εξωτερικής κι όχι εσωτερικής χρήσης, γεγονός πράγματι αξιοπερίεργο. Στην αρχαία Αίγυπτο, τη Ρώμη, και την Ελλάδα, το ελαιόλαδο εμποτιζόταν με βότανα και αρωματικά χόρτα για την παραγωγή καλλυντικών, καθώς και φάρμακων. Για γενιές το ελαιόλαδο υπήρξε πηγή πολλών θεραπειών ομορφιάς, από την κορυφή του κεφαλιού του ανθρώπου ως και τα πέλματα των ποδιών του. Πολλοί ιστορικοί της αρχαιότητας ήταν εκείνοι που εκτίμησαν την αξία του τόσο για την υγεία όσο και για τη βελτίωση της κατάστασης του δέρματος. Ο Όμηρος, μιλώντας γι αυτό, το χαρακτήρισε ως το υγρό χρυσάφι της Μεσογείου. Ο Ιπποκράτης από την άλλη, αναφέρει στον Ιπποκράτειο Κώδικα μια σειρά από εφαρμογές του λαδιού της ελιάς σε δερματικές παθήσεις. «Είναι το φάρμακό μας, είναι ο χρυσός μας». 17

Το λάδι της ελιάς θεωρούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων είδος πολυτελείας και το διέθεταν περισσότερο όσοι ανήκαν στις υψηλότερες κοινωνικές τάξεις. Χρησιμοποιούνταν δε σε διάφορες στιγμές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, τόσο των αντρών όσο και των γυναικών. Οι γυναίκες της Ρώμης χρησιμοποιούν το ελαιόλαδο για να καταπολεμήσουν την ακμή αλλά και τις ραγάδες μετά από μια εγκυμοσύνη. Χάρη στην περιεκτικότητά του σε πολύτιμα συστατικά, το ελαιόλαδο αφήνει το δέρμα καθαρό και απαλό κι έτσι δύναται να το συναντήσει κανείς στην ιστορία ως καθαριστικό μέσο, το οποίο συχνά αρωματιζόταν με διάφορα αιθέρια έλαια που κάλυπταν την έντονη μυρωδιά του και του έδιναν ένα απαλό ευχάριστο άρωμα. Αλλά όχι μόνο! Αθλητές χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο για να αλείφουν το σώμα τους πριν από κάποιο αγώνα καθώς πίστευαν στις χαλαρωτικές του ιδιότητες αλλά και γιατί θεωρούσαν ότι δίνει στους μύες ελαστικότητα. Γυναίκες από την άλλη, σε πολλές περιοχές ανά τους αιώνες, το άπλωναν στα μαλλιά τους για να τα κάνουν πιο λαμπερά και δυνατά. Οι θεές του Ολύμπου δε, χρησιμοποιούσαν ένα είδος αλοιφής από ελαιόλαδο, το οποίο πίστευαν ότι έχει θαυματουργικές ιδιότητες και για το σώμα, ενώ 18

και η αρχαία ινδική ολιστική τεχνική Ayurveda προτείνει τη χρήση αυτού του στοιχείου της φύσης και του νερού προκειμένου να φέρουμε το δέρμα σε μέγιστη ενυδάτωση και ομορφιά. Θα πρέπει να τονίσουμε ακόμη, ότι το ελαιόλαδο, εκτός των παραπάνω, χρησιμοποιούνταν πολλές φορές και για το μακιγιάζ. Σε ορισμένες περιοχές ανά τον κόσμο για παράδειγμα, γυναίκες έφτιαχναν ένα είδος πολτού τρίβοντας μια ρίζα καρύδας, που είχαν αφήσει για 40 ημέρες μέσα στο χώμα, με ελαιόλαδο και έβαφαν μ αυτόν τον τρόπο τα μαλλιά τους. Οι χρήσεις του πολλές και η ιστορία του μεγάλη. Μια ιστορία η οποία μας αγγίζει έως σήμερα. Οι ερευνητές συνεχίζουν να ψάχνουν αποδείξεις της θεραπευτικής και καλλωπιστικής ιδιότητας του. Στην πραγματικότητα, πριν από λίγο καιρό, οι αρχαιολόγοι σε ανασκαφή των Μυκηνών αποκάλυψαν μια λίστα απαριθμώντας διάφορες αλοιφές που αποτελούνται από ελαιόλαδο και διάφορα αρωματικά, όπως μάραθο, τριαντάφυλλο, φασκόμηλο, και κάρδαμο. Η ανάπτυξη μιας επιστήμης που ασχολείται αποκλειστικά με την ανθρώπινη ομορφιά, της Κοσμετολογίας, έφερε την επανάσταση στη χρήση του ελαιολάδου. Αντιμετωπίζεται σήμερα ως ένα αυτόνομο καλλυντικό ή ως βασικό συστατικό σε διάφορες κρέμες, μάσκες καθώς επίσης και πολλά άλλα καλλυντικά. Η σύγχρονη Κοσμετολογία παρέχει όλες εκείνες τις πληροφορίες και τις γνώσεις που αφορούν τον χώρο της ομορφιάς και συμβάλλουν στον ορθολογικό σχεδιασμό καλλυντικών προϊόντων που ξεχωρίζουν για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα τους. Έτσι, η επιστήμη αυτή επιλέγει το ελαιόλαδο, ένα έλαιο με πληθώρα ευεργετικών ιδιοτήτων, να αποτελεί βασικό συστατικό πολλών καλλυντικών παρασκευασμάτων της. Αφρόλουτρα, κρέμες προσώπου ημέρας και νύκτας, κρέμες και λάδια σώματος, αντηλιακά, λοσιόν και σαπούνια μερικά από τα άπειρα προϊόντα που παράγονται με βάση το ελαιόλαδο. Το ελαιόλαδο πέρασε από την αρχαιότητα στο σήμερα, αφήνοντας πίσω του μια χρυσή ακτίνα που λάμπει και φωτίζει τη διαδρομή και την εξέλιξη της ανθρωπότητας, μια ακτίνα που εν συνεχή θα αναλύσουμε στα συστατικά της. 19

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ 20

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Το ελαιόλαδο, το χρυσάφι της Μεσογείου που προκύπτει μετά από επεξεργασία του καρπού της ελιάς, πλούσιο σε ευεργετικά συστατικά, κατέχει μια ξεχωριστή θέση τόσο στη διατροφή μας όσο και στον τομέα της Κοσμετολογίας. Ποιος είναι όμως ο περίφημος υγρός χρυσός ; Ας αποκαλύψουμε την ταυτότητά του. Το ελαιόλαδο, ένα παχύρρευστο πρασινοκίτρινο υγρό, είναι ένα μείγμα διαφόρων ουσιών εκ των οποίων το κυριότερο ποσοστό είναι τα τριγλυκερίδια. Τα τριγλυκερίδια καταλαμβάνουν περίπου το 99% της ολικής σύστασης του ελαιολάδου και είναι αυτά που αποτελούν το σαπωνοποιήσημο μέρος αυτού. Τα τριγλυκερίδια δίνουν στο ελαιόλαδο αυτή τη λιπαρή αίσθηση. Το υπόλοιπο 1% αποτελείται από άλλα συστατικά όπως υδρογονάνθρακες, ελεύθερα λιπαρά οξέα, φαινόλες, στερόλες, φωσφατίδια (λεκιθίνες), τοκοφερόλες, χρωστικές και διάφορες ρητινοειδείς και ζελατινοειδείς ουσίες. Οι ουσίες αυτές αποτελούν το ασαπωνοποίητο μέρος του ελαιολάδου και είναι υπεύθυνες για τις γευστικές και οσφραντικές ιδιότητες αυτού. 21

Τι είναι τα τριγλυκερίδια; Τα τριγλυκερίδια είναι εστέρες γλυκερόλης με λιπαρά οξέα. Η γλυκερόλη είναι αλκοόλη που περιέχει τρεις υδροξυλομάδες (OH-). Κάθε υδροξυλομάδα σχηματίζει εστέρα μ ένα μόριο λιπαρού οξέος, που σημαίνει ότι τα τρία γλυκερίδια ( τριγλυκερίδια) αποτελούν τριεστέρες της γλυκερόλης. Τα τριγλυκερίδια είτε προέρχονται από φυτικές πηγές και είναι σε υγρή μορφή (έλαια) είτε προέρχονται από ζωικές πηγές και είναι σε στερεή ή ημιστερεή μορφή (λίπη). Τα έλαια περιέχουν σε μεγάλη συγκέντρωση ακόρεστα λιπαρά οξέα, τα οποία χαρακτηρίζονται από χαμηλό σημείο τήξης, κάτι που υποδηλώνει και την υγρή μορφή τους. Τα λίπη εν αντιθέσει, αποτελούνται κατά κύριο λόγο από κορεσμένα λιπαρά οξέα, με κύριο χαρακτηριστικό το υψηλό σημείο τήξης. Η δομή του τριγλυκερίδιου. Όλα τα τριγλυκερίδια αποτελούνται από μια δομή που μοιάζει με πιρούνι και λέγεται γλυκερόλη και 3 δομικές μονάδες που καλούνται λιπαρά οξέα. 22

Το ελαιόλαδο είναι ένα φυτικό έλαιο που αποτελείται στο μεγαλύτερο μέρος του από ακόρεστα λιπαρά οξέα και πιο συγκεκριμένα από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Η σύστασή του είναι εκείνη που το κάνει να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα φυτικά έλαια καθώς τα ακόρεστα λιπαρά οξέα το καθιστούν ανθεκτικό στην οξείδωση. Τι είναι τα λιπαρά οξέα; Τα λιπαρά οξέα είναι μονοκαρβοξυλικά οξέα με μακριά ανθρακική αλυσίδα, τα οποία αποτελούνται από άτομα άνθρακα, υδρογόνου και οξυγόνου, που συγκροτούν μια ανθρακική αλυσίδα η οποία έχει ένα οξύ στο άκρο της. Ονομάστηκαν δε έτσι γιατί είναι από τα πρώτα οξέα που απομονώθηκαν από τα λίπη. Τα λιπαρά οξέα διακρίνονται σε δύο γενικές κατηγορίες. Έτσι έχουμε τα κορεσμένα λιπαρά οξέα και τα ακόρεστα. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα περιέχουν μεγάλο αριθμό ατόμων υδρογόνου στη χημική τους σύσταση και κανένα διπλό δεσμό. Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα από την άλλη, έχουν έναν ή περισσότερους διπλούς δεσμούς μεταξύ των ατόμων άνθρακα καθώς τα άτομα υδρογόνου είναι πολύ λιγότερα. Όταν περιέχουν ένα μόνο διπλό δεσμό χαρακτηρίζονται ως μονοακόρεστα ενώ όταν έχουν δύο ή περισσότερους διπλούς δεσμούς ονομάζονται πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Ποια είναι τα λιπαρά οξέα; ΛΙΠΑΡΟ ΟΞΥ ΧΗΜΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ Βουτυρικό οξύ CH 3 (CH 2 ) 2 COOH Καπροϊκο οξύ Καπρυλικό οξύ Καπρικό οξύ Λαουρικό οξύ Μυριστικό οξύ CH 3 (CH 2 ) 4 COOH CH 3 (CH 2 ) 6 COOH CH 3 (CH 2 ) 8 COOH CH 3 (CH 2 ) 10 COOH CH 3 (CH 2 ) 12 COOH 23

Παλμιτικό οξύ Στεατικό οξύ Αραχιδικό οξύ Βεχενικό οξύ CH 3 (CH 2 ) 14 COOH CH 3 (CH 2 ) 16 COOH C 19 H 31 COOH CH 3 (CH 2 ) 22 COOH ΜΟΝΟΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ Παλμιτελαϊκό C 15 H 29 COOH οξύ Ελαϊκό οξύ CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 7 COOH Ελαϊδικό οξύ CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 7 COOH Λινελαϊκό οξύ CH 3 (CH 2 ) 4 CH=CHCH 2 CH=CH(CH 2 ) 7 CO OH ΠΟΛΥΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ Λινολενικό οξύ CH 3 CH 2 CH=CHCH 2 CH=CHCH 2 CH=CH( CH 2 ) 7 COOH Αραχιδονικό οξύ Ερουκικό οξύ CH 3 (CH 2 ) 4 (CH=CHCH 2 ) 4 CH 2 CH 2 COOH CH 3 (CH 2 ) 7 CH=CH(CH 2 ) 11 COOH 24

Ποια λιπαρά οξέα περιέχονται στο ελαιόλαδο; Χημική σύσταση ελαιολάδου Ελαϊκό οξύ Λινελαϊκό οξύ Κορεσμένα λιπαρά οξέα Λινολενικό οξύ Το ελαιόλαδο αποτελείται κυρίως από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα ενώ περιέχει και σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις κορεσμένα λιπαρά οξέα. Το κύριο λιπαρό οξύ του ελαιολάδου είναι το ελαϊκό οξύ που μπορεί να αποτελεί από 60-81% της σύστασης του. Ένα ακόμη λιπαρό οξύ που ανήκει στην κατηγορία των ακόρεστων λιπαρών οξέων και ανευρίσκεται στο ελαιόλαδο είναι το λινολεϊκό οξύ με ποσοστό περίπου 5-15%. Σε πολύ μικρότερες συγκεντρώσεις συναντώνται τα κορεσμένα λιπαρά οξέα με το παλμιτικό σε μεγαλύτερη συγκέντρωση και ποσοστό 7-17%και το στεατικό να ακολουθεί από 1,5-4%. Το ελαιόλαδο περιέχει επίσης παλμιτελαϊκό, λινολενικό, αραχιδονικό και μυριστικό οξύ με πολύ μικρό ποσοστό συγκέντρωσης. Η σύσταση του ελαιολάδου σε λιπαρά οξέα ποικίλει ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, το γεωγραφικό πλάτος, τον τρόπο συντήρησης και παραγωγής του. Η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία είναι οι χώρες όπου καλλιεργούνται και παράγονται οι μεγαλύτερες ποσότητες ελιάς. Θεωρητικά πάνω από 70 διαφορετικά τριγλυκερίδια απαντώνται στο ελαιόλαδο, όμως ο αριθμός τους είναι πολύ λιγότερος αφού κάποια απουσιάζουν κι άλλα βρίσκονται σε ασήμαντες ποσότητες. 25

ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΗΜΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΑΠΩΝΟΠΟΙΗΣΗΜΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Ως σαπωνοποιήσημα συστατικά αναφέρονται εκείνα τα συστατικά του ελαιολάδου που έχουν την δυνατότητα να αντιδρούν με καυστικό νάτριο (NAOH- υδροξείδιο του νατρίου) ή με καυστικό κάλιο (KOH- υδροξείδιο του καλίου) και να δίνουν έναν σάπωνα. Τα σαπωνοποιήσημα συστατικά του ελαιολάδου είναι τα λιπαρά οξέα του-τριγλυκερίδια και κυρίως το στεατικό, το παλμιτικό και το ελαϊκό οξύ. Διαδικασία σαπωνοποίησης Σαπωνοποίηση ονομάζεται η διαδικασία της υδρόλυσης ενός εστέρα ανώτερων λιπαρών οξέων, με αλκαλική βάση NaOH (υδροξύλιο του νατρίου) ή KOH( υδροξύλιο του καλίου) για να σχηματίσει μία αλκοόλη και το άλας ενός οξέος. ΑΚΟΡΕΣΤΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΕΛΑΪΚΟ ΟΞΥ( CH17H33COOH) 26

Ελαϊκό οξύ, το κύριο συστατικό του ελαιολάδου. Ο όρος ελαϊκό οξύ σημαίνει προέρχομαι από λάδι ή ελαιόλαδο. Το ελαϊκό οξύ είναι ένα μονοακόρεστο λιπαρό οξύ που ανήκει στην κατηγορία των ωμέγα λιπαρών οξέων. Είναι υγρό, άχρωμο, άοσμο και άγευστο όταν είναι καθαρό, το οποίο συναντάμε κυρίως στα φυτικά έλαια, ιδιαίτερα στο ελαιόλαδο, και λιγότερο στα ζωικά λίπη. Ταυτόχρονα αποτελεί συστατικό των ανθρώπινων ιστών αλλά δύναται να παρασκευαστεί και στη βιομηχανία από τα λίπη με υδρόλυση, ψύξη και αποχωρισμό του από τη στεατίνη( μείγμα παλμιτικού και στεατικού οξέος).. Το συγκεκριμένο λιπαρό οξύ ταγγίζει πολύ εύκολα γι αυτό δεν θα πρέπει να παραμένει εκτεθειμένο στον αέρα. Το ελα κό οξύ είναι πολύ σημαντικό για τον κόσμο της ομορφιάς καθώς έχει σπουδαίες κοσμετολογικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία σαν συστατικό σε κρέμες και σαπούνια για την προστασία του δέρματος ενώ πολύ συχνά το συναντάμε και ως συστατικό σε διάφορα προϊόντα χρωματισμού των μαλλιών και σε προϊόντα μακιγιάζ των ματιών. Θρέφει και μαλακώνει την επιδερμίδα ενώ έχει την ιδιότητα να διεισδύει βαθιά μέσα στο δέρμα και να το διατηρεί ενυδατωμένο. Θα πρέπει να πούμε ακόμη, ότι όταν χρησιμοποιείται σε σαπούνια δεν δίνει πολύ αφρό. ΛΙΝΕΛΑΪΚΟ ΟΞΥ (CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH) Το λινελαϊκό οξύ ανήκει στην κατηγορία των μονοακόρεστων λιπαρών οξέων και είναι όπως και το ελαϊκό οξύ ένα ωμέγα λιπαρό οξύ. 27

Τα ωμέγα λιπαρά οξέα είναι ελαιώδη παχύρρευστα υγρά ή στερεά λιπαρά σώματα. Το λινελαϊκό οξύ χαρακτηρίζεται ως ωμέγα-6 λιπαρό οξύ καθώς ο πρώτος διπλός δεσμός βρίσκεται στο έκτο άτομο άνθρακα ξεκινώντας τη μέτρηση από το μεθυλικό άκρο (άκρο ωμέγα). Συναντάται κυρίως στα φυτικά έλαια και στα ιχθυέλαια. Στο ελαιόλαδο, το λινελαϊκό οξύ βρίσκεται σε ποσοστό 5-15%. Πρόκειται για ένα λιπαρό οξύ που δεν μπορεί να το συνθέσει ο ανθρώπινος οργανισμός γι αυτό αναφέρεται ως απαραίτητο λιπαρό οξύ που το λαμβάνει ο άνθρωπος μόνο μέσω της τροφής. Το λινελαϊκό οξύ χρησιμοποιείται στην Κοσμετολογία κυρίως σε κρέμες κατά της γήρανσης του δέρματος καθώς βοηθά στην ανανέωση της επιδερμίδας. Ακριβώς γι αυτό το λόγο χρησιμοποιείται σε προϊόντα επούλωσης εγκαυμάτων και σε προϊόντα για διάφορες δερματοπάθειες ενώ έχει πολύ καλά αποτελέσματα και σε ήπιες μορφές ακμής. Το λινελαϊκό οξύ είναι απαραίτητο οξύ για το δέρμα και τις μεμβράνες των κυττάρων. Ενυδατώνει και προσφέρει στην επιδερμίδα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Χρησιμοποιείται τέλος και σε σαπούνια και προσδίδει μαλακτικές και ενυδατικές ιδιότητες σ αυτά. Θα πρέπει να πούμε τέλος ότι και το λινελαϊκό οξύ ταγίζει εύκολα και γι αυτό θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες. ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΠΑΛΜΙΤΙΚΟ ΟΞΥ( CH3(CH2)14COOH Το παλμιτικό οξύ ανήκει στα κορεσμένα λιπαρά οξέα. Πρόκειται για μια λευκή κρυσταλλική ουσία με μαλακή σύσταση αδιάλυτη στο νερό, διαλυτή στην αλκοόλη και τον αιθέρα και θερμοκρασία τήξης 62,9 ο C. 28

Το παλμιτικό οξύ το συναντά κανείς στα φυτικά και ζωικά λίπη και έλαια, με μεγαλύτερη συχνότητα στο φοινικέλαιο, το γάλα και το κερί μέλισσας, ενώ μπορεί να παρασκευαστεί και στη βιομηχανία με κλασματική απόσταξη. Στο ελαιόλαδο, το παλμιτικό οξύ απαντάται σε ποσοστό 7-17%. Το συγκεκριμένο οξύ, βρίσκει πολλές χρήσεις στην Κοσμητολογία. Χρησιμοποιείται στην παρασκευή κρεμών και σαπουνιών σαν επιφανειοδραστική ουσία. Ως επιφανειοδραστικές χαρακτηρίζονται οι ουσίες που έχουν την ικανότητα να μειώνουν την επιφανειακή τάση των υγρών, επιτρέποντάς τα έτσι να αναμιχθούν με έλαια και ρύπους. Διαθέτουν ένα υδρόφιλο και ένα υδρόφοβο τμήμα. Αυτή τους η ιδιότητα τους επιτρέπει να προσκολλώνται πάνω στους ρύπους και να τους απομακρύνουν. Τα μόρια σαπούνια του απορρυπαντικού και τα απορρυπαντικά διασπείρονται είναι στην επιφάνεια επιφανειοδραστικές του νερού. ουσίες Διαταράσσοντας με πολύ καλές το «σφιχτό» καθαριστικές στρώμα ιδιότητες. των μορίων του νερού, το απορρυπαντικό παρεμβαίνει με ισχυρές ελκτικές δυνάμεις, μειώνοντας τις δυνάμεις που ασκούνται μεταξύ των μορίων του νερού, με αποτέλεσμα να μειώνεται η επιφανειακή τάση. Το παλμιτικό οξύ χρησιμοποιείται και σαν γαλακτωματοποιητής στις κρέμες καθώς έχει την ιδιότητα να ενώνει τα λίπη και τα έλαια με το νερό. Χρησιμοποιείται δε και σε κρέμες περιποίησης της επιδερμίδας καθώς έχει μαλακτικές ιδιότητες. Επίσης διατηρεί την επιδερμίδα ενυδατωμένη ενισχύοντας τον φραγμό της και εμποδίζοντας την απώλεια της υγρασίας από αυτή. Θα πρέπει όμως να τονίσουμε ότι δεν θα 29

πρέπει να χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες γιατί ξηραίνει την επιδερμίδα. Όταν χρησιμοποιείται στα σαπούνια το αναφερόν οξύ, τα κάνει σκληρά και τους προσδίδει κρεμώδη αφρό. ΣΤΕΑΤΙΚΟ ΟΞΥ(C18H36O2) Ο όρος στεατικό οξύ προέρχεται από την λέξη στέαρ που σημαίνει λίπος. Το στεατικό οξύ είναι ένα κορεσμένο λιπαρό οξύ με στερεή και κηρώδη σύσταση, άοσμο με κύριο χαρακτηριστικό την σταθερότητά του και σημείο τήξης τους 69,6 ο C. Το συγκεκριμένο οξύ δύναται να το συναντήσει κανείς στα ζωικά και φυτικά λίπη με μεγαλύτερη συχνότητα στο βούτυρο κακάο και στο λίπος του βοδινού. Επίσης αποτελεί συστατικό των ανθρώπινων ιστών. Θα πρέπει ωστόσο να επισημάνουμε ότι μπορεί να παρασκευαστεί και στην βιομηχανία με επεξεργασία των λιπών και των ελαίων με νερό, σε υψηλή πίεση και θερμοκρασία, μέσω της απόσταξης. Στο ελαιόλαδο απαντάται σε ποσοστό 1,5-4%. Το στεατικό οξύ χρησιμοποιείται σε κοσμητολογικά προϊόντα σαν λιπαντικός και σκληρυντικός παράγοντας, αποτελεί δε συστατικό των προϊόντων καθαρισμού του δέρματος. Επίσης χρησιμοποιείται σε σαπούνια, αφρούς ξυρίσματος, καλλυντικά, lotion και σε αποσμητικά σε μορφή stick. Είναι μια απόλυτα ασφαλής ουσία καθώς δεν έχουν σημειωθεί παρενέργειες στη χρήση της ενώ οι κρέμες που το περιέχουν έχουν σπουδαίες ενυδατικές ιδιότητες. Πολύ συχνά χρησιμοποιείται και στην παρασκευή σαπουνιών καθώς τους προσφέρει σταθερότητα κι έτσι το σχήμα τους διατηρείται αναλλοίωτο. Τέλος χρησιμοποιείται σαν γαλακτωματοποιητής σε κρέμες και σαν επιφανειοδραστική ουσία με καθαριστικές ιδιότητες. 30

Τα λιπαρά οξέα είναι πολύ σημαντικά τόσο για τη διατροφή όσο και για την Κοσμητολογία. Όταν λείπουν από τον ανθρώπινο οργανισμό προκαλούνται σοβαρά προβλήματα και διαταραχές όπως δερματοπάθειες, διαταραχές του νευρικού συστήματος, προβλήματα στην καρδιαγγειακή λειτουργία κ.α. Όταν περιέχονται στα καλλυντικά προσδίδουν σ αυτά σπουδαίες ιδιότητες. Έχουν την ιδιότητα να διεισδύουν βαθιά μέσα στο δέρμα και να δρουν υγροσκοπικά εμποδίζοντας την απώλεια του νερού. Τα οφέλη τους λοιπόν για την επιδερμίδα πολλά καθώς την διατηρούν απαλή, ενυδατωμένη και λεία. 31

ΑΣΑΠΟΝΟΠΟΙΗΤΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Τα ασαπωνοποίητα συστατικά του ελαιολάδου είναι αυτά που δεν μπορούν να αντιδράσουν έτσι ώστε να σχηματίσουν σάπωνα. Το ασαπωνοποίητο τμήμα του ελαιολάδου παρ όλο που καταλαμβάνει ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτού, περίπου το 1% της σύστασής του, προσδίδει στο ελαιόλαδο ευεργετικές ιδιότητες. Αυτά τα μικροσυστατικά του ελαιολάδου συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση της σταθερότητάς του, στη μοναδική γεύση του ενώ είναι άκρως ευεργετικά για την ανθρώπινη υγεία. Στα ασαπωνοποίητα συστατικά του ελαιολάδου ανήκουν οι υδρογονάνθρακες με το σκουαλένιο να αποτελεί τον πιο σημαντικό από αυτούς, και τις στερόλες, τις φαινόλες, τις τοκοφερόλες, τις χρωστικές όπως η χλωροφύλλη και τα καροτινοειδή,φωσφατίδια (λεκιθίνες) και τα αρωματικά του συστατικά να έπονται. ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ Οι υδρογονάνθρακες είναι οργανικές ενώσεις που περιέχουν μόνο υδρογόνο και άνθρακα. Έχουν γενικό χημικό τύπο C X H X.. Στο ελαιόλαδο εντοπίζονται διάφοροι υδρογονάνθρακες με πιο σημαντικούς το ναφθαλίνιο και το σκουαλένιο. ΝΑΦΘΑΛΙΝΙΟ Πρόκειται για έναν υδρογονάνθρακα που συναντάται σε λευκή, κρυσταλλική μορφή. Στο ελαιόλαδο συναντάται σε πολύ μικρή συγκέντρωση ώστε η σημασία του γι αυτό είναι μηδαμινή. ΣΚΟΥΑΛΕΝΙΟ 32

Το ελαιόλαδο περιέχει, σε σχετικά υψηλή συγκέντρωση σε σχέση με άλλες τροφές, μια ουσία με τόσο μεγάλη σημασία για την υγεία του ανθρώπου. Το σκουαλένιο, που το όνομά του προέρχεται από το λατινικό όνομα του καρχαρία squalus καθώς ανιχνεύθηκε για πρώτη στο συκώτι του καρχαρία, αποτελεί τον κυριότερο υδρογονάνθρακα του ελαιολάδου. Η περιεκτικότητά του στο παρθένο ελαιόλαδο κυμαίνεται μεταξύ 136-708 mg/100 gr ενώ στο ραφιναρισμένο ελαιόλαδο συναντάται κατά 25% λιγότερο. Ανήκει στην κατηγορία των ακόρεστων υδρογονανθράκων που δομικά μοιάζει με την β-καροτίνη. Το σκουαλένιο αποτελεί ενδιάμεσο προϊόν της βιοσύνθεσης της χοληστερίνης. Όταν το ελαιόλαδο υποστεί επεξεργασία, το σκουαλένιο, όπως συμβαίνει και με άλλες ουσίες, μειώνεται σε μεγάλο βαθμό. Η παρουσία αυτού του ακόρεστου υδρογονάνθρακα στο ελαιόλαδο είναι τόσο σημαντική καθώς συμβάλλει στον περιορισμό της οξείδωσης των λιπαρών οξέων του ελαιολάδου και άρα επιβραδύνει το τάγγισμα αυτού. Η λήψη του βοηθά στην πρόληψη του καρκίνου και στην υγεία των ματιών. Το σκουαλένιο κατανέμεται σ ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα αλλά κυρίως στο δέρμα και γι αυτό χρησιμοποιείται στην Κοσμετολογία ως φυσικός ενυδατικός παράγοντας. Αποτελεί άριστο λιπαντικό του δέρματος που αποκαθιστά τη λιπιδική μεμβράνη της επιδερμίδας. Οι μαλακτικές του ιδιότητες το κάνουν σπουδαίο για την Κοσμετολογία, όπου χρησιμοποιείται από αυτήν σαν συστατικό σε διάφορες κρέμες, γαλακτώματα και άλλα προϊόντα περιποίησης του δέρματος. Το σκουαλένιο έχει την τάση να προστατεύει τόσο το δέρμα όσο και τα μαλλιά από την αφυδάτωση αφού δρα ως ενυδατικός παράγοντας, διεισδύει δε βαθιά μέσα στις στιβάδες του δέρματος και προσφέρει σ αυτές όλα τα απαραίτητα στοιχεία που θα την διατηρήσουν απαλή και λεία. Το σκουαλένιο εκτός από την ιδιαίτερη φροντίδα που προσφέρει στο δέρμα, είναι πολύ ευεργετικό και για τα μαλλιά καθώς λειαίνει και ανανεώνει την τρίχα διατηρώντας την ενυδατωμένη. Θα πρέπει τέλος να επισημάνουμε ότι το σκουαλένιο είναι ένα συστατικό του ελαιολάδου που χαρακτηρίζεται από την σταθερότητά του στην οξείδωση. 33