ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ & ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ (ΠΑΚ)

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ www.ecorec.gr & http://elina.org.gr ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ELINA LIFE10 ENV/GR/000606 ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 2.1 ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ & ΚΑΤΑΛΟΙΠΩΝ (ΠΑΚ) ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 1

Περιεχόμενα Life + Environment Policy and Governance LIFE 10ENV/GR/000606 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 2. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ... 6 3. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ... 7 4. NΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΚ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ... 11 4.1 Αυστρία... 11 4.2 Γαλλία... 17 4.3 Γερμανία... 21 4.4 Ηνωμένο Βασίλειο... 28 4.5 Ισπανία... 36 5. ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ... 38 5.1 Σημαντικότερη Εθνική Νομοθεσία... 38 5.2 Παρουσίαση σημαντικής εθνικής... 39 5.3 Συμπεράσματα σχετικά με την εθνική νομοθεσία για τα ΠΑΚ... 88 6. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ ΜΕ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠAΚ... 90 7. ΒΙΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 146 Περιέχομενα πινάκων Πίνακας 2.1 Παραρτήματα Διεθνούς Σύμβασης MARPOL... 6 Πίνακας 4.1 Παραγόμενες Ποσότητες ΠΑΚ στην Αυστρία το έτος 2009... 12 Πίνακας 4.2 Εναρμόνιση Εγχώριου και Κοινοτικού Νομοθετικού Πλαισίου αναφορικά με τη Διαχείριση ΠΑΚ και ΑΛΕ στην Αυστρία... 15 Πίνακας 4.3 Παραγόμενες Ποσότητες ΠΑΚ από Χερσαίες Πηγές στην Γερμανία το 2003*... 22 Πίνακας 5.1 Κωδικοί Σήμανσης και Είδη Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων... 48 Πίνακας 5.2 Υπόδειγμα παράδοσης αποβλήτων πλοίου κατά τον ελλιμενισμό... 61 Πίνακας 5.3 Ανώτερα Όρια Επιτρεπόμενων Τιμών Εκπομπών Ρύπων για Καύση ΑΛΕ με Ανάκτηση Θερμότητας σε Σταθμούς Επεξεργασίας Εγκατεστημένης Ισχύος άνω των 3MW... 63 Πίνακας 5.4 Χωρητικότητα δεξαμενών συγκέντρωσης πετρελαιοειδών μιγμάτων συναρτήσει της ισχύος των κύριων μηχανών του πλοίου... 77 Πίνακας 5.5 Βιβλίο Διαχείρισης Πετρελαιοειδών Καταλοίπων Πλωτών Ευκολιών Υποδοχής... 80 2

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ Στην εκπόνηση της παρούσας μελέτης συμμετείχαν από την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης οι εξής: Κυρκίτσος Φίλιππος Δρ. Περιβαλλοντολόγος Υπεύθυνος σύνταξης και συντονιστής Ομάδας Μιχαλόπουλος Χρήστος Δρ. Μηχανολόγος Μηχανικός Παπαθεοχάρη Σταυρούλα MSc Περιβαλλοντολόγος Δαλαμάγκα Αντιγόνη MA Πολιτικός Επιστήμων Περιβαλλοντολόγος Χωματίδης Δημήτρης BEng Μηχανικός Περιβάλλοντος MSc Περιβαλλοντολόγος 3

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΛΕ: Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια ΒΔ: Βασιλικό Διάταγμα ΒΕΠΕ: Βιομηχανική & Επιχειρηματική Περιοχή ΒΙΟΠΑ: Βιοτεχνικό Πάρκο ΕΑ: Επικίνδυνα Απόβλητα ΕΚ: Ευρωπαϊκή Κοινότητα ΕΚΑ: Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων ΕΟΚ: Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα ΚΥΑ: Κοινή Υπουργική Απόφαση Ν: Νόμος ΟΛΠ: Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς ΟΣΔΑ: Ομοσπονδιακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων ΟΤΑ: Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΟΤΚΖ: Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους ΠΑΚ: Πετρελαιοειδή Απόβλητα & Κατάλοιπα ΠΔ: Προεδρικό Διάταγμα ΥΑ: Υπουργική Απόφαση ΦΕΚ: Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως (Federal Law Gazette) CBT: Clear Ballast Tanks IMO: International Maritime Organization MARPOL: Marine Pollution PCB: Πολυχλωροδιφαινύλια PCT: Πολυχλωροτριφαινύλια 4

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση αποτελεί το Παραδοτέο 2.1 του προγράμματος LIFE 10ENV/GR/000606. Στην έκθεση αυτή επιχειρείται η καταγραφή, παρουσίαση και αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας για την διαχείριση των Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων (ΠΑΚ). Συγκεκριμένα η έκθεση παρουσιάζει τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες, την σχετική νομοθεσία βασικών κρατών μελών της Ε.Ε. και τέλος περιλαμβάνει μια πλήρη ανάλυση των εθνικών νομοθετικών κειμένων (νόμοι, προεδρικά διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις και κοινοτικές οδηγίες) που χαρακτηρίζονται ως «πολύ σημαντικές» για τη διαχείριση των ΠΑΚ και των ΑΛΕ. Με την εν λόγω ανάλυση επιδιώκεται μια καταγραφή των πλέον βασικών κανονιστικών διατάξεων που προσδιορίζουν το πλαίσιο διαχείρισης ΠΑΚ και ΑΛΕ από την συλλογή μέχρι και την τελική διάθεση. Επιπλέον, εξετάζεται ο βαθμός εναρμόνισης του εθνικού δικαίου με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό και ταυτόχρονα, τονίζονται τα κυριότερα σημεία εξειδίκευσης της ισχύουσας εγχώριας νομοθεσίας για το σύνολο των διαδικασιών διαχείρισης των ΠΑΚ και ΑΛΕ (συλλογή, μεταφορά, προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, επεξεργασία, αξιοποίηση και τελική διάθεση). Η παράθεση της νομοθεσίας για την διαχείριση των ΠΑΚ που αναλύεται, γίνεται με κριτήριο την ισχύ τους, ξεκινώντας από την πλέον πρόσφατη και αφορά στην ακόλουθη σειρά: Ευρωπαϊκό Δίκαιο, Εθνικό δίκαιο βασικών κρατών μελών, Εθνικό Δίκαιο που επιμερίζεται σε: o Νόμους, o Προεδρικά Διατάγματα, o Υπουργικές Αποφάσεις και Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, o Αποφάσεις. Η ανάλυση αυτή της νομοθεσίας θα χρησιμεύσει, στα πλαίσια του παρόντος προγράμματος LIFE, για την περαιτέρω αξιολόγησή της, ώστε να διατυπωθούν ενδεχομένως στο μέλλον συγκεκριμένες διαχειριστικές και νομοθετικές προτάσεις, που θα διευκολύνουν περαιτέρω την όσο γίνεται μεγαλύτερη χωριστή συλλογή και διαχείριση των ΠΑΚ με βάση την αρχή της Πρόληψης των αποβλήτων της Οδηγίας 98/2008. 5

2. ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ Life + Environment Policy and Governance LIFE 10ENV/GR/000606 Η πρώτη προσέγγιση σε διεθνές επίπεδο για τον έλεγχο της θαλάσσιας ρύπανσης από πετρελαιοειδή ήταν η «Διεθνής Σύμβαση για την Πρόληψη Ρύπανσης της Θάλασσας από Πετρέλαιο» του 1954 (International Convention for the Prevention of Pollution of the Sea by Oil), γνωστή ως OILPOL54. Παρά τις σημαντικές αναθεωρήσεις που υπέστη (1962 και 1969) η Σύμβαση OILPOL54 δεν κατάφερε να επιτύχει τους στόχους της, στους οποίους περιλαμβανόταν και η παροχή ευκολιών υποδοχής αποβλήτων πλοίων. Η Δ.Σ. OILPOL54 απαιτούσε από τα συμβαλλόμενα κράτη να λάβουν όλα τα απαιτούμενα μέτρα για τη βελτίωση της παροχής επαρκών ευκολιών υποδοχής, θέτοντας την ευθύνη (discretion) για την υλοποίηση στην Λιμενική Αρχή (Port State), χωρίς ωστόσο να καθιστά την παροχή αναγκαία για την συμμόρφωση με τη Δ.Σ. OILPOL54. Αυτός ήταν ίσως και ο κύριος λόγος για τον οποίο η εγκατάσταση ευκολιών υποδοχής αποβλήτων πλοίων στα πλαίσια της Σύμβασης αυτής, δεν προχώρησε ικανοποιητικά. Για την ελαχιστοποίηση της εκούσιας ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος από πετρέλαιο και άλλες ουσίες, όπως και για την ελαχιστοποίηση της ατυχηματικής απόρριψης αυτών των ουσιών, αναπτύχθηκε η «Διεθνής Σύμβαση για την Πρόληψη Ρύπανσης από Πλοία» του 1973, ώστε να αντικαταστήσει την OILPOL54. Η Σύμβαση αυτή αναθεωρήθηκε περαιτέρω με το Πρωτόκολλο του 1978, τα οποία πλέον αντιμετωπίζονται ως κοινό όργανο και αναφέρονται ως η "Διεθνής Σύμβαση (Δ.Σ.) MARPOL 73/78", η οποία παρέχει το γενικό πλαίσιο, ενώ τα Παραρτήματα (Annexes) περιέχουν αναλυτικούς κανονισμούς για την πρόληψη της ρύπανσης. Τα Παραρτήματα της Διεθνούς Σύμβασης MARPOL καλύπτουν όλους τους τύπους των αποβλήτων που παράγονται στα πλοία, και περιέχονται στον παρακάτω πίνακα ήτοι: Πίνακας 2.1 Παραρτήματα Διεθνούς Σύμβασης MARPOL Παράρτημα I Πετρελαιοειδή Παράρτημα II Επιβλαβείς χημικές ουσίες χύδην Παράρτημα III Επιβλαβείς ουσίες σε συσκευασμένη μορφή Παράρτημα IV Λύματα Παράρτημα V Απορρίμματα Παράρτημα VI Αέρια ρύπανση Με την Οδηγία 2000/59/ΕΚ, που παρουσιάζεται παρακάτω, υιοθετήθηκε η Διεθνής Συνθήκη MARPOL 73/78 για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία. 6

3. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει σταθερή δέσμευση για την προστασία των ωκεανών και των θαλασσών και μέσω ενός συνόλου Οδηγιών και Κανονισμών επιδιώκει την εξασφάλιση της περιβαλλοντικής υγείας των θαλάσσιων υδάτων της. Οι κυριότερες Οδηγίες, που σχετίζονται με την διαχείριση των ΠΑΚ είναι οι ακόλουθες: Οδηγία 2005/35/ΕΚ σχετικά με τη ρύπανση από τα πλοία και τη θέσπιση κυρώσεων για παραβάτες. Οδηγία 2002/84/ΕΚ για την τροποποίηση των οδηγιών για την ασφάλεια στη ναυτιλία και την πρόληψη της ρύπανσης από τα πλοία Οδηγία 2000/59/ΕΚ σχετικά με τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής αποβλήτων πλοίου και καταλοίπων φορτίου. Οδηγία 1987/101/ΕΟΚ για την τροποποίηση της οδηγίας 75/439/ΕΟΚ περί της διάθεσης των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων Οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα. Ακολουθεί αναλυτικότερη παρουσίαση της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Οδηγία 2005/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7 ης Σεπτεμβρίου 2005 σχετικά με τη ρύπανση από τα πλοία και τη θέσπιση κυρώσεων για παραβάτες. Μέσω της εν λόγω Οδηγίας επιδιώκεται η εξομάλυνση των αποκλίσεων μεταξύ των κρατών μελών σε ζητήματα που αφορούν στην εφαρμογή των όσων σχετικών ορίζονται από τη Διεθνή Σύμβαση MARPOL. Στο πλαίσιο αυτό, τονίζεται η ανάγκη για διακρατική συνεργασία εντός της Κοινότητας σχετικά με την αποτροπή και την καταπολέμηση της ρύπανσης από πλοία, συμπεριλαμβανομένων και κατευθύνσεων που σχετίζονται με την περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση των ΠΑΚ. Ειδικότερα, με την Οδηγία 2005/35/ΕΚ στο πλαίσιο του 1 ου Άρθρου (Σκοπός) επιδιώκεται αφενός η ενσωμάτωση των διεθνών προτύπων ρύπανσης από πλοία στην κοινοτική νομοθεσία, αφετέρου, η διασφάλιση επιβολής κυρώσεων προς τους παραβάτες. Επιπλέον, στο 3 ο Άρθρο (Πεδίο Εφαρμογής) τονίζεται ότι τα χωρικά ύδατα κάθε κράτους μέλους, συμπεριλαμβανομένων και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών, πρέπει να υπαχθούν σε ένα ενιαίο καθεστώς προστασία έναντι της θαλάσσιας ρύπανσης από πλοία, που να ευθυγραμμίζεται πλήρως με το ισχύον διεθνές δίκαιο περί απορρίψεων επικινδύνων ουσιών. Η επιβολή κυρώσεων από τις σχετικές παραβάσεις θα ρυθμίζεται από τα όσα αναφέρονται στην Απόφαση Πλαίσιο 2005/667/ΔΕΥ και στο Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό. Η ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τη θαλάσσια ρύπανση αναφορικά με ζητήματα επιθεώρησης πλοίων και ενδεχόμενης επιβολής κυρώσεων αναφέρεται στο πλαίσιο του 7 ου Άρθρου (Μέτρα εφαρμογής από παράκτια κράτη ως προς διερχόμενα πλοία). Επιπλέον, η ενιαία κοινοτική πολιτική αναφορικά με τη πρόληψη και καταπολέμηση θαλάσσιας ρύπανσης, ορίζεται μέσω της υποχρέωσης κάθε κράτους μέλους στην υποβολή, ανά τριετία, εκθέσεων εφαρμογής της Οδηγίας 2005/35/ΕΚ (Άρθρο 12: Εκθέσεις). 7

Τέλος, μέσω της εν λόγω Οδηγίας ενσωματώνονται στο κοινοτικό δίκαιο τα κυριότερα στοιχεία των Παραρτημάτων της Διεθνούς Σύμβασης MARPOL αναφορικά με τη ρύπανση από πλοία που οφείλεται σε απορρίψεις πετρελαίου και άλλων επιβλαβών ουσιών. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Παραρτήματος Ι της MARPOL 73/78, αναφέρονται οι κυριότεροι Κανονισμοί που αφορούν σε: Ελέγχους απόρριψης πετρελαίου. Μεθόδους πρόληψης ρύπανσης για πλοία που ταξιδεύουν σε ειδικές περιοχές (π.χ. κλειστές θάλασσες). Ανάλογη αναφορά των κυριότερων Κανονισμών γίνεται και για περιπτώσεις απόρριψης που αφορά σε επιβλαβείς υγρές ουσίες (Παράρτημα ΙΙ της MARPOL 73/78). Οδηγία 2002/84/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Νοεμβρίου 2002, για την τροποποίηση των οδηγιών για την ασφάλεια στη ναυτιλία και την πρόληψη της ρύπανσης από τα πλοία (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) Με την εν λόγω οδηγία επιδιώκεται η βελτίωση της εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας σε ζητήματα πρόληψης και μείωσης της θαλάσσιας ρύπανσης από απορρίψεις αποβλήτων πλοίων στη θάλασσα. Ειδικότερα, η παρούσα οδηγία τροποποιεί τις ακόλουθες ευρωπαϊκές οδηγίες: Οδηγία 93/75/ΕΟΚ σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές που απαιτούνται για τα πλοία τα οποία κατευθύνονται σε ή αποπλέουν από κοινοτικούς λιμένες μεταφέροντας επικίνδυνα ή ρυπογόνα εμπορεύματα. Οδηγία 94/57/ΕΚ σχετικά με κοινούς κανόνες και πρότυπα για τους οργανισμούς επιθεώρησης και εξέτασης πλοίων και για τις συναφείς δραστηριότητες των ναυτικών αρχών. Οδηγία 95/21/ΕΚ για την επιβολή σχετικά με τη ναυσιπλοΐα που συνεπάγεται χρήση κοινοτικών λιμένων ή διέλευση από ύδατα υπό τη δικαιοδοσία κράτους μέλους, των διεθνών προτύπων για την ασφάλεια των πλοίων, την πρόληψη της ρύπανσης και τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας επί των πλοίων (έλεγχος του κράτους του λιμένα). Οδηγία 96/98/ΕΚ σχετικά με τον εξοπλισμό πλοίων. Οδηγία 97/70/ΕΚ σχετικά με θέσπιση εναρμονισμένου καθεστώτος για τα αλιευτικά σκάφη μήκους 24 μέτρων και άνω. Οδηγία 98/18/ΕΚ σχετικά με τους κανόνες και τα πρότυπα ασφαλείας για τα επιβατηγά πλοία. Οδηγία 98/41/ΕΚ σχετικά με την καταγραφή των ατόμων που ταξιδεύουν με επιβατηγά πλοία που εκτελούν δρομολόγια προς ή από λιμένες των κρατών μελών της κοινότητας. Οδηγία 1999/35/ΕΚ σχετικά με ένα σύστημα υποχρεωτικών επιθεωρήσεων για την ασφαλή εκτέλεση τακτικών δρομολογίων από οχηματαγωγά ro ro και ταχύπλοα επιβατηγά σκάφη. Οδηγία 2000/59/ΕΚ σχετικά με τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής αποβλήτων πλοίου και καταλοίπων φορτίου. Οδηγία 2001/25/ΕΚ για το ελάχιστο επίπεδο εκπαίδευσης των ναυτικών. Οδηγία 2001/96/ΕΚ σχετικά με τον καθορισμό εναρμονισμένων απαιτήσεων και διαδικασιών για την ασφαλή φόρτωση και εκφόρτωση των φορτηγών πλοίων μεταφοράς φορτίου χύδην. 8

Οδηγία 2000/59/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2000, σχετικά με τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής αποβλήτων πλοίου και καταλοίπων φορτίου. Με την Οδηγία 2000/59/ΕΚ υιοθετήθηκε η Διεθνής Συνθήκη MARPOL 73/78 για την πρόληψη της ρύπανσης από πλοία. Η παρούσα Οδηγία ενσωματώνει στο ευρωπαϊκό δίκαιο τα όσα ορίζονται στη Διεθνή Συνθήκη MARPOL 73/78 σχετικά με διαχείριση ΠΑΚ από πλοία, ορίζοντας ταυτόχρονα τις υποχρεώσεις τόσο των πλοίων, όσο και των εγκαταστάσεων παραλαβής και επεξεργασίας των καταλοίπων αυτών. Κύριο μέλημα της εν λόγω οδηγίας είναι ο περιορισμός της θαλάσσιας ρύπανσης λόγω απόρριψης στη θάλασσα των ΠΑΚ από πλοία. Ειδικότερα, η οδηγία αυτή στα πλαίσια του 2 ου Άρθρου (Ορισμοί) ορίζει τα απόβλητα πλοίου και τα κατάλοιπα φορτίου ως στερεά απόβλητα που χρήζουν περιβαλλοντικά ορθής διαχείρισης. Επίσης, η ισχύς της οδηγίας επιβάλλεται σε όλα τα πλοία και τους λιμένες των κρατών μελών (3 ο Άρθρο). Στο 4 ο Άρθρο (Λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής), ορίζονται οι υποχρεώσεις των λιμενικών εγκαταστάσεων παραλαβής, ενώ στο 5 ο Άρθρο (Προγράμματα παραλαβής και διακίνησης αποβλήτων) σε συνδυασμό με τα όσα σχετικά αναφέρονται στο Παράρτημα Ι, καθορίζονται οι ακριβείς απαιτήσεις που πρέπει να πληρούνται για την κατάρτιση προγραμμάτων παραλαβής και διακίνησης ΠΑΚ. Στα υπόλοιπα Άρθρα περιγράφονται οι υποχρεώσεις των πλοίων αναφορικά με την παράδοση των αποβλήτων. Οι υποχρεώσεις αυτές περιλαμβάνουν κοινοποίηση από το πλοίο προς τις λιμενικές αρχές, της πρόθεσης για παράδοση αποβλήτων, καταβολή τελών από τα πλοία για την παράδοση και εκθέσεις με τα χαρακτηριστικά του παραδοθέντος φορτίου. Επίσης, αναφέρονται οι εξαιρέσεις ορισμένων τύπων πλοίων από τις σχετικές υποχρεώσεις, καθώς επίσης και οι κυρώσεις που επιβάλλονται σε περιπτώσεις παράβασης των όσων ορίζονται με την παρούσα οδηγία. Για τη διακρίβωση της συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις των πλοίων, οι λιμενικές αρχές μπορούν να προβούν σε επιθεωρήσεις και ελέγχους στο σχετικό πεδίο. Οδηγία 1987/101/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 22ας Δεκεμβρίου 1986 για την τροποποίηση της οδηγίας 75/439/ΕΟΚ περί της διάθεσης των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων Με την παρούσα οδηγία του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων τροποποιείται η παλαιότερη οδηγία 75/439/ΕΟΚ σχετικά με τη διάθεση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων. Η εν λόγω τροποποίηση έγινε επί τη βάσει της ασφαλούς διάθεσης των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ) κατά προτεραιότητα μέσω επαναχρησιμοποίησης και δευτερευόντως μέσω καύσης με ανάκτηση ενέργειας. Συγκεκριμένα, ως προς τις μεθόδους επεξεργασίας και αξιοποίησης των ΑΛΕ, προτιμώνται εκείνες που βασίζονται στην αναγέννηση των σχετικών ποσοτήτων. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να απαγορεύσουν την καύση των ΑΛΕ ως μέθοδο τελικής διάθεσης λόγω του γεγονότος ότι, παράγονται καυσαέρια επιβλαβή για το περιβάλλον. Επίσης, η εν λόγω οδηγία τροποποιεί επί το αυστηρότερο την επεξεργασία των ΑΛΕ που έχουν μολυνθεί από πολυδιχλωροφαινύλια (PCB) και πολυτριχλωροφαινύλια (PCT). Ειδικότερα, στο 1 ο Άρθρο αναφορικά με τους ορισμούς, οι έννοιες χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια και ΑΛΕ ταυτίζονται. Κατά συνέπεια, ως ΑΛΕ ορίζεται «κάθε βιομηχανικό ή λιπαντικό έλαιο ορυκτής 9

βάσης το οποίο κατέστη ακατάλληλο για τη χρήση για την οποία προοριζόταν αρχικά, και κυρίως τα χρησιμοποιημένα λάδια κινητήρων εσωτερικής καύσεως και κιβωτίων ταχυτήτων και τα ορυκτέλαια μηχανών, στροβίλων και υδραυλικών συστημάτων». Στο 4 ο Άρθρο απαγορεύεται ρητά οποιαδήποτε απόρριψη ΑΛΕ επί ή υπό του εδάφους, καθώς επίσης και οποιαδήποτε μορφή επεξεργασίας δεν είναι περιβαλλοντικά φιλική. Η διαχείριση των ΑΛΕ μπορεί να γίνεται από φορείς που είναι εξειδικευμένοι για το σκοπό αυτό κατόπιν έκδοσης σχετικής άδειας (5 ο Άρθρο). Προτεραιότητα ως προς τη διαχείριση δίνεται σε εκείνους τους φορείς που εφαρμόζουν ως μέθοδο επεξεργασίας την αναγέννηση των ΑΛΕ. Ωστόσο, εξακολουθεί να ισχύει ότι, η διαχείριση των παραπροϊόντων που προκύπτουν από την αναγέννηση να μην επιβαρύνει το περιβάλλον. Για την περίπτωση όπου, τα ΑΛΕ υπόκεινται σε καύση με ανάκτηση ενέργειας (8 ο Άρθρο) καθορίζεται, αφενός ότι η θερμική ισχύς των σχετικών εγκαταστάσεων δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 3MW, αφετέρου, οι αέριες εκπομπές, ανάλογα με τον ρυπαντή, πρέπει να είναι μικρότερες από τα ανώτερα επιτρεπόμενα όρια. Σημειώνεται ωστόσο ότι, απαραίτητη προϋπόθεση για την καύση των ΑΛΕ είναι να έχουν περιεκτικότητα σε PCB/PCTs μικρότερη από 50ppm. Αναφορικά με τις μεθόδους αναγέννησης ΑΛΕ που περιέχουν PCB/PCTs σημειώνεται ότι, προτεραιότητα δίνεται σε εκείνες τις μεθόδους όπου μετά την αναγέννηση τα PCB/PCTs είτε καταστρέφονται πλήρως, είτε υπάρχουν σε συγκεντρώσεις μικρότερες των 50ppm. Στο πλαίσιο του 12 ου και 13 ου Άρθρου σημειώνεται ότι κάθε φορέας που έχει επιφορτιστεί με τη διαχείριση των ΑΛΕ είναι υποχρεωμένος να ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές για τις μεθόδους συλλογής, αποθήκευσης και επεξεργασίας που εφαρμόζει. Οι αρμόδιες αρχές δύνανται να ελέγχουν περιοδικά τη λειτουργία του φορέα. Οδηγία 2008/98/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 19 Νοεμβρίου 2008 για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών Βλέπε αναλυτική παρουσίαση του Νόμου 4042, με τον οποίο εναρμονίσθηκε η Ελλάδα με την Οδηγία αυτή. 10

4. NΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΚ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ Ακολουθεί σύντομη παρουσίαση της διαχείρισης των ΠΑΚ της σχετικής νομοθεσίας τους σε βασικές χώρες της ΕΕ. 4.1 Αυστρία Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Γεωργίας, Δασών, Περιβάλλοντος και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων εκδίδει το πολύ κάθε 6 χρόνια τον Ομοσπονδιακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (Federal Waste Management Plan), μέσω του οποίου εφαρμόζονται οι στόχοι και οι πολιτικές της Πράξης για τη Διαχείριση Αποβλήτων (Waste Management Act 2002) που θεσπίστηκε το 2002 (Lebensministerium, 2010) για το σύνολο των 9 ομοσπονδιακών κρατιδίων που συνθέτουν την Ομόσπονδη Δημοκρατία της Αυστρίας. Προέλευση & Ποσότητες ΠΑΚ & ΑΛΕ Σύμφωνα με τον ΟΣΔΑ, κατά το έτος 2009, οι ποσότητες αποβλήτων που αφορούσαν σε ΠΑΚ και ΑΛΕ είχαν το χαρακτηρισμό αποβλήτων ορυκτής προέλευσης, αποβλήτων από μονάδες εξευγενισμού πετρελαιοειδών, αποβλήτων πετρελαίου και λιθάνθρακα και αποβλήτων χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων. Αναφορικά με τα ΠΑΚ, η προέλευσή τους εντοπίζεται κυρίως από τις βιομηχανικές μονάδες της χώρας και λιγότερο, από τα ΠΑΚ των ποταμόπλοιων που διασχίζουν το Δούναβη. Σε αυτές τις ποσότητες και για τις απαιτήσεις της εν λόγω έκθεσης, δεν συμπεριλαμβάνονται οι ποσότητες αποβλήτων που αφορούν σε εδάφη που έχουν μολυνθεί με ΠΑΚ (contaminated soils). Οι εν λόγω ποσότητες είναι περίπου δεκαπλάσιες από αυτές των ΠΑΚ που αναφέρονται στη συνέχεια. Επιπλέον, οι ποσότητες ΑΛΕ αφορούν κυρίως σε χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια από οχήματα και υδραυλικά συστήματα. Παράλληλα, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2009 (JRC Scientific and Technical Reports, 2009), τα παραγόμενα ΠΑΚ και ΑΛΕ στο σύνολο της Αυστριακής επικράτειας προσέγγιζαν τους 149.000 τόνους. Από την ποσότητα αυτή, οι 34.000 τόνοι οδηγούνταν προς μονάδες αναγέννησης, δηλαδή, τα ΠΑΚ και ΑΛΕ ανακυκλώνονται σε ποσοστό περίπου 23%. Η υπόλοιπη ποσότητα (115.000 τόνοι) κατά ποσοστό 46% (69.000 τόνοι) οδηγείται σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας και κατά ποσοστό 31% (46.000 τόνοι) εφαρμόζονται άλλες μέθοδοι τελικής διάθεσης. Πετρελαιοειδή Απόβλητα & Κατάλοιπα Οι κυριότερες πηγές προέλευσης των ΠΑΚ αφορούν κυρίως σε μονάδες βιομηχανικής παραγωγής στις οποίες συμπεριλαμβάνονται εγκαταστάσεις εξόρυξης και επεξεργασίας ακατέργαστου 11

πετρελαίου και εγκαταστάσεις εξευγενισμού υγρών καυσίμων και λιθάνθρακα. Ειδικότερα σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στον ΟΔΣΑ, οι ποσότητες αποβλήτων που αφορούν αποκλειστικά σε ΠΑΚ και παρήχθησαν κατά το έτος 2009 περιγράφονται στον Πίνακα που ακολουθεί: Πίνακας 4.1 Παραγόμενες Ποσότητες ΠΑΚ στην Αυστρία το έτος 2009 Τύπος Παραγόμενου ΠΑΚ Ετήσια Παραγόμενη Ποσότητα (σε τόνους) ΠΑΚ από Μονάδες Διαχωρισμού Πετρελαίου - Νερού 27.400 Γαλακτώματα Εργασιών Εξόρυξης και Γαλακτωματώδη Μίγματα 25.000 Μίγματα Νερού ΠΑΚ από Διάφορες Πηγές Προέλευσης 18.900 Ιλύς από Μονάδες Διαχωρισμού Πετρελαίου 14.300 Ιλύς από Επεξεργασία Ακατέργαστου Πετρελαίου 10.700 Ιλύς από Καθαρισμό Δεξαμενών και Κλειστών Εμπορευματοκιβωτίων 8.600 Κατάλοιπα Ακατέργαστου Πετρελαίου από Λεκάνες Απορροής 2.900 Ελαιώδη Ιλύς από Εργασίες Λείανσης 2.600 Ελαιώδη Ιλύς από Διάφορες Πηγές Προέλευσης (μονάδες επεξεργασίας γαλακτωμάτων, παραγωγικές διαδικασίες, μονάδες βιολογικού καθαρισμού) 1.100 Μη Αλογονούχα Θερμικά Έλαια και Έλαια Μετασχηματιστών 850 ΣΥΝΟΛΟ 112.350 *Lebensministerium, 2010 Από τις ποσότητες που περιγράφονται στον ανωτέρω Πίνακα, μόλις 2.100 τόνοι (ποσοστό μικρότερο του 2%) οδηγήθηκαν σε ΧΥΤΑ ως μέθοδος τελικής διάθεσης. Επιπλέον ποσότητες ΠΑΚ παράγονται από τα απόβλητα περίπου 80 με 100 πλοίων που ελλιμενίζονται στα συνολικά 9 λιμάνια που βρίσκονται κατά μήκος του Δούναβη, εντός των ορίων της Αυστριακής επικράτειας (Waste Management for Inland Navigation of the Danuve: WANDA, 2009). Οι εγκαταστάσεις υποδοχής των ΠΑΚ βρίσκονται σε 3 εκ των λιμένων και εξυπηρετούν κυρίως τα φορτηγά πλοία που αποτελούν περίπου τα 2/3 του στόλου. Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια Με τον όρο Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια (ΑΛΕ) εννοούνται κατά βάση οι ποσότητες αποβλήτων που προέρχονται από χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια του τομέα των χερσαίων μεταφορών (οχήματα) και από συστήματα υδραυλικής κίνησης σταθερών (π.χ. γερανοφόρα υδραυλικά συστήματα, ράμπες φορτω-εκφόρτωσης αποθηκών) και κινητών μονάδων (π.χ. υδραυλικά συστήματα εκσκαφέων). Αναφορικά με τις πηγές συλλογής τους, αυτές αφορούν κυρίως σε πρατήρια υγρών καυσίμων, σταθμούς ανεφοδιασμού οχημάτων και συνεργεία επισκευής συντήρησης οχημάτων. Για την περίπτωση της Αυστρίας, εκτιμάται ότι, από το σύνολο των ΑΛΕ μόνο το 44% ήταν συλλεξιμο καθώς το υπόλοιπο εξατμιζόταν ή καιγόταν κατά τη χρήση. Ήδη από το έτος 2000, η συλλογή και 12

επεξεργασία των ΑΛΕ προσέγγιζε το 85% κατά βάρος των ποσοτήτων που παράγονταν συνολικά στη χώρα (34.000 τόνοι) (V. Monier and E. Labouze, 2001). Από το σύνολο των παραγόμενων ΑΛΕ, το 74% επεξεργαζόταν μέσω αποτέφρωσης με ανάκτηση θερμότητας και το υπόλοιπο 26% αφορούσε σε τελική διάθεση μέσω ανεξέλεγκτης καύσης. Σύμφωνα με το ΟΣΔΑ, οι ποσότητες των ΑΛΕ που παρήχθησαν κατά το 2009 έφτασαν τους 40.000 τόνους (Lebensministerium, 2010). Αναφορικά με τη συλλογή των ΑΛΕ, εφαρμόζεται η αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει. Ειδικότερα, κάθε παραγωγός ή/και κάτοχος ΑΛΕ καταβάλλει τέλος παράδοσης που κυμαίνεται μεταξύ 75 300, το tn οποίο καλύπτει τα λειτουργικά κόστη συλλογής (V. Monier and E. Labouze, 2001). Συνολικά, το καθεστώς διαχείρισης των ΑΛΕ στην Αυστρία επιμερίζεται σε μια σειρά λειτουργικών παραμέτρων που περιλαμβάνουν (V. Monier and E. Labouze, 2001): Συλλογή των ΑΛΕ από ιδιώτες με απουσία κρατικών επιχορηγήσεων. Τα ΑΛΕ συλλέγονται από 143 κέντρα συλλογής τα οποία αποτελούν ιδιοκτησία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Οι φορείς συλλογής αδειοδοτούνται για τη συλλογή από κρατικούς φορείς και αφορούν αποκλειστικά σε ιδιοκτήτες πρατηρίων καυσίμων, συνεργείων αυτοκινήτων και σταθμών ανεφοδιασμού οχημάτων. Υπόχρεος συλλογής ΑΛΕ είναι κάθε φορέας που παράγει ή/και κατέχει περισσότερα από 200lt ΑΛΕ σε ετήσια βάση, τα οποία και μεταφέρει στα σημεία συλλογής που βρίσκονται εγγύτερα σε αυτόν. Κάθε πολίτης μπορεί να παραδώσει εθελοντικά σε πρατήριο καυσίμων ποσότητα ΑΛΕ ίση με αυτήν που θα αγοράσει για το όχημα που κατέχει. Το σύστημα συλλογής και μεταφοράς των ΑΛΕ αποτελεί αρμοδιότητα των ΟΤΑ. Τα μέσα μεταφοράς αφορούν σε βυτιοφόρα οχήματα που χρησιμοποιούν το εγχώριο οδικό δίκτυο. Τα κόστη συλλογής καταβάλλονται από τους ιδιοκτήτες πρατηρίων καυσίμων. Τμήμα του εν λόγω κόστους, μετακυλύεται ως ποσοστό στο κόστος αγοράς λιπαντικών από πολίτες. Σύμφωνα με Κανονισμό του 1990 (ΦΕΚ 647/1990), ως πωλητές λιπαντικών ελαίων προσδιορίζονται μόνο οι ιδιοκτήτες πρατηρίων καυσίμων, συνεργείων και σταθμών ανεφοδιασμού οχημάτων. Τα συλλεγόμενα ΑΛΕ επεξεργάζονται μέσω αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας. Οι σχετικές εγκαταστάσεις αφορούν σε βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου και σε μονάδες αποτέφρωσης. Ειδικότερα, κατά το 2009, αποτεφρώθηκαν με ανάκτηση ενέργειας 22.000 τόνοι ΑΛΕ από την τσιμεντοβιομηχανία (Lebensministerium, 2010). Τα καταβαλλόμενα τέλη για αγορά και χρήση των ΑΛΕ ως καύσιμο σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας ανέρχονται σε 38. tn Κατά το έτος 2000, δεν σημειώνεται καμία εγκατάσταση επεξεργασίας των ΑΛΕ μέσω αναγέννησης. Ωστόσο, κατά το έτος 2004, οι εγκαταστάσεις φυσικοχημικής επεξεργασίας (αναγέννησης) που αναπτύχθηκαν, ανακύκλωναν περίπου το 23% της συνολικής ποσότητας ΠΑΚ και ΑΛΕ (JRC Scientific and Technical Reports, 2009). Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΔΣΑ για το έτος 2010, η συνολική ποσότητα ΠΑΚ και ΑΛΕ ξεπερνά τους 150.000 τόνους. Η πλειονότητα των αποβλήτων που αφορούν σε ΑΛΕ, οδηγείται σε μονάδες 13

αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας που αφορούν, είτε σε εγκαταστάσεις οι οποίες αποτεφρώνουν τα απόβλητα για παροχή ενέργειας (θερμότητα) σε πληθώρα εφαρμογών (δημιουργία ατμού, τηλεθέρμανση κ.ά.), είτε σε εγκαταστάσεις τσιμεντοβιομηχανίας όπου, η παραγόμενη ενέργεια αξιοποιείται προκειμένου να καλύψει τις σχετικές απαιτήσεις παραγωγής τσιμέντου. Συνολικά, σε όλη την επικράτεια της Αυστρίας υπάρχουν 49 μονάδες αποτέφρωσης εξαιρουμένων των αντίστοιχων μονάδων αποτέφρωσης αποκλειστικά αστικών στερεών αποβλήτων. Αναφορικά με τα ρεύματα αποβλήτων που αφορούν σε ΠΑΚ, αυτά οδηγούνται κατά πλειονότητα σε εγκαταστάσεις φυσικοχημικής επεξεργασίας (Lebensministerium, 2010). Συνολικά, σε όλη την επικράτεια της χώρας υπάρχουν 43 εγκαταστάσεις φυσικοχημικής επεξεργασίας ολικής ετήσιας δυναμικότητας 1.152.700 τόνων (Lebensministerium, 2010). Ωστόσο, σε αυτές συμπεριλαμβάνονται και εγκαταστάσεις διαχείρισης υγρών βιομηχανικών επικινδύνων και μη επικινδύνων αποβλήτων που περιέχουν ανόργανες ενώσεις (οξέα, αλκάλια, νιτρικά κ.ά.) και βαρέα μέταλλα. Ειδικότερα, οι μονάδες που διαχειρίζονται αποκλειστικά ΠΑΚ είναι 18. Ισχύουσα Εθνική & Κοινοτική Νομοθεσία Εναρμόνιση Η κατάρτιση της Πράξης για τη Διαχείριση Αποβλήτων (Waste Management Act 2002) που θεσπίστηκε το 2002 αποτελεί περιεχόμενο του Κανονισμού με αριθμό ΦΕΚ 102/2002 και την τροποποίηση αυτού μέσω του Κανονισμού με αριθμό ΦΕΚ 9/2011. Ειδικότερα, η συμμόρφωση με την Πράξης Διαχείρισης Αποβλήτων και το πλαίσιο κατάρτισης της εγχώριας νομοθεσίας αναφορικά με τη διαχείριση ΠΑΚ και ΑΛΕ, εντοπίζεται στις ακόλουθες διατάξεις ( ordinances ) (Lebensministerium, 2010): Διάταξη περί απαγόρευσης προσθήκης συγκεκριμένων πρόσθετων σε ορυκτέλαια και περί χρήσης των λιπαντικών συσκευών κοπής ξύλων (ΦΕΚ 647/1990). Διάταξη περί αποτέφρωσης αποβλήτων (ΦΕΚ 389/2002, 1 ο Άρθρο και τροποποίηση αυτού από τον Κανονισμό με αριθμό ΦΕΚ 476/2010). Διάταξη περί προσδιορισμού επιτρεπόμενων ορίων αέριων εκπομπών από εγκαταστάσεις θερμικής επεξεργασίας (ΦΕΚ 292/2007). Διάταξη περί διαχείρισης ΑΛΕ (ΦΕΚ 389/2002, 5 ο Άρθρο). Διάταξη περί δημιουργίας καταλόγου αποβλήτων (ΦΕΚ 570/2003, 18 ο Άρθρο και τροποποίηση αυτού από τον Κανονισμό με αριθμό ΦΕΚ 498/2008, Παράρτημα ΙΙΙ). Διάταξη περί των υποχρεώσεων των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων (ΦΕΚ 459/2004 και τροποποίηση αυτού από τον Κανονισμό με αριθμό ΦΕΚ 363/2006). Διάταξη περί διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων (ΦΕΚ 570/2003 και τροποποίηση αυτού από τον Κανονισμό με αριθμό ΦΕΚ 498/2008). Διάταξη περί διασυνοριακής μεταφοράς αποβλήτων (ΦΕΚ 413/2010). Η κοινοτική νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των ΠΑΚ και ΑΛΕ εμπίπτει στις ακόλουθες νομοθετικές διατάξεις: Οδηγία 2008/98/ΕΚ περί διαχείρισης αποβλήτων το περιεχόμενο της οποίας αντικατέστησε τις ακόλουθες Οδηγίες: o Οδηγία 2006/12/ΕΚ περί κατάρτισης πλαισίου διαχείρισης αποβλήτων. o Οδηγία 91/689/ΕΚ περί διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων. 14

o Οδηγία 75/439/ΕΟΚ περί διαχείρισης χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων και την τροποποίηση αυτής (Οδηγία 87/101/ΕΟΚ). Με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ θεσπίζεται η υποχρεωτική χωριστή συλλογή ΠΑΚ και ΑΛΕ από άλλα ρεύματα αποβλήτων, ενώ δίνεται προτεραιότητα σε μεθόδους επεξεργασίας που αφορούν σε αναγέννηση έναντι αυτών που αφορούν σε αποτέφρωση με ανάκτηση ενέργειας. Κανονισμός 1013/2006/ΕΚ περί διασυνοριακής μεταφοράς αποβλήτων. Σύμφωνα με το περιεχόμενο του Κανονισμού, η διασυνοριακή μεταφορά ΑΛΕ και ΠΑΚ με σκοπό την αποτέφρωση πρέπει να περιοριστεί (11 ο και 12 ο Άρθρο) και αντί αυτής, να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη εγχώριων εγκαταστάσεων αναγέννησης (Federal Environment Agency Austria, Ministry of Environment and Spatial Planning Serbia, 2012). Οδηγία 2000/76/ΕΚ περί αποτέφρωσης αποβλήτων και την τροποποίηση αυτής (Κανονισμός 2008/1137/ΕΚ και Οδηγία 2010/75/ΕΚ). Απόφαση 2000/532/ΕΚ που αντικατέστησε την Απόφαση 94/3/ΕΚ περί κατάρτισης καταλόγου αποβλήτων και την τροποποίηση αυτής (Απόφαση 2001/573/ΕΚ). Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (Οδηγία 2000/532/ΕΚ), όπου αναφέρονται όλες οι πιθανές πηγές προέλευσης των ΠΑΚ και των ΑΛΕ, σύμφωνα με την κωδικοποίηση EWC STAT (Κωδικοί 100-, 120- και 130-). Οδηγία 96/61/ΕΚ περί ολοκληρωμένης πρόληψης και ελέγχου της ρύπανσης. Οδηγία 96/59/ΕΚ περί διαθέσεως πολυχλωροδιφαινυλίων και πολυχλωροτριφαινυλίων και την τροποποίηση αυτής μέσω του Κανονισμού 2009/596/ΕΚ. Ακολούθως, παρατίθεται ο Πίνακας εναρμόνισης μεταξύ εγχώριας και κοινοτικής νομοθεσίας σχετικά με τη διαχείριση των ΠΑΚ και των ΑΛΕ στην αυστριακή επικράτεια. Πίνακας 4.2 Εναρμόνιση Εγχώριου και Κοινοτικού Νομοθετικού Πλαισίου αναφορικά με τη Διαχείριση ΠΑΚ και ΑΛΕ στην Αυστρία Κοινοτική Νομοθεσία Νομοθεσία Εναρμόνισης στο Εθνικό Δίκαιο Οδηγία 96/59/ΕΚ & Κανονισμός 2009/596/ΕΚ Διάταξη ΦΕΚ 102/2002 Οδηγία 2000/76/ΕΚ & Τροποποίηση μέσω της Διάταξη ΦΕΚ 389/2002 και τροποποίηση αυτής Οδηγίας 2010/75/ΕΚ και του Κανονισμού από τη Διάταξη με αριθμό ΦΕΚ 476/2010 2008/1137/ΕΚ Οδηγία 91/689/ΕΚ Διάταξη ΦΕΚ 570/2003 και τροποποίηση αυτής από τη Διάταξη με αριθμό ΦΕΚ 498/2008 Οδηγία 75/439/ΕΟΚ & Οδηγία 87/101/ΕΟΚ Διάταξη ΦΕΚ 389/2002 Κανονισμός 2006/1013/ΕΚ Διάταξη ΦΕΚ 413/2010 Συμπεράσματα Η συνολική ετήσια παραγωγή ΠΑΚ και ΑΛΕ για την αυστριακή επικράτεια ξεπερνά τους 150.000 τόνους. Η προέλευσή τους εντοπίζεται κατά κύριο λόγω από τις βιομηχανικές μονάδες και δευτερευόντως τα οχήματα. Προκειμένου για τις ποσότητες ΠΑΚ και ΑΛΕ που προέρχονται από τα 100 περίπου ποταμόπλοια που πλέουν στο Δούναβη, υπάρχει ανεπάρκεια στοιχείων για εκτίμηση των σχετικών ποσοτήτων. 15

Η πλειονότητα των ποσοτήτων ΠΑΚ και ΑΛΕ οδηγείται σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας, ενώ σημαντικό μέρος των ποσοτήτων οδηγείται σε εγκαταστάσεις φυσικοχημικής επεξεργασίας. Το κριτήριο για την αποτέφρωση ή μη των ΠΑΚ και ΑΛΕ είναι το κατά πόσο αυτά μπορούν να αναγεννηθούν, ή να ανακυκλωθούν με φυσικοχημική επεξεργασία. Αναφορικά με την εναρμόνιση της εγχώριας νομοθεσίας με το ισχύον κοινοτικό δίκαιο περί διαχείρισης ΠΑΚ και ΑΛΕ, σημειώνεται πλήρης εναρμόνιση. Η ποσοτικοποίηση των στόχων περί αναγέννησης ή/και αποτέφρωσης των ΠΑΚ και ΑΛΕ καθορίζεται από το ΟΣΔΑ που επικαιροποιείται κάθε 3 με 6 έτη. Το εν λόγω σχέδιο ισχύει για όλα τα κρατίδια της ομοσπονδίας. 16

4.2 Γαλλία Η Γαλλία έχει εκτιμώμενη παραγωγή πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων πάνω από 800.000 τόνους ετησίως (JRC Scientific and Technical Reports, 2009). Από το σύνολο αυτών, το 47% ανακυκλώνεται και ανακτάται, το 42% καίγεται, το 6% καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής και το 5% υπόκειται σε επεξεργασία και άλλου είδους διαχείριση (JRC Scientific and Technical Reports, 2009). Η Γαλλία έχει διαμορφώσει αρκετούς νόμους που αφορούν στη συλλογή και διαχείριση των πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων. Το Κεφάλαιο Ι του Τίτλου IV του Βιβλίου V του νομοθετικού περιεχομένου του Γαλλικού Περιβαλλοντικού Κώδικα (Code de L environnement, Partie législative, Livre V) είναι εναρμονισμένο με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα 2008/98/ΕΕ. Επιπροσθέτως, αρκετά υποάρθρα αντιμετωπίζουν τα επικίνδυνα απόβλητα. Ο Γαλλικός νόμος απαιτεί να υπάρχει ένα σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων, σε περιφερειακό ή διαπεριφερειακό επίπεδο, που επιτηρεί την ασφαλή μεταφορά και διαχείριση των επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων συμπεριλαμβανομένων και των πετρελαιοειδών καταλοίπων. Σε σχέση με τα πετρελαιοειδή κατάλοιπα ναυτιλιακής προέλευσης η νομοθεσία του Γαλλικού Κώδικα Μεταφορών και του Κώδικα Λιμένων αναφέρει τις απαιτήσεις που απορρέουν από τη Συνθήκη Marpol και την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/59/ΕΕ για τις Εγκαταστάσεις Υποδοχής Ναυτιλιακών Αποβλήτων και Υπολειμμάτων Φορτηγών Πλοίων. Η Γαλλία είναι στις χώρες που υπέγραψαν τη Marpol 73/78, τη Διεθνή Συνθήκη για την Πρόληψη της Ρύπανσης από τα Πλοία. Το κύριο σώμα της νομοθεσίας που καλύπτει τη Συνθήκη είναι η Υπουργική Απόφαση για την ασφάλεια των πλοίων, τμήμα 213 για την πρόληψη της ρύπανσης της 7/11/1996 και των σχετικών τροποποιητικών διατάξεων. Το άρθρο 213-1.15, όπως αυτό τροποποιήθηκε στις 11/04/08, αποφαίνεται ότι: Όλες οι εκροές ελαίων ή ελαιωδών μιγμάτων από πλοία στη θάλασσα απαγορεύονται Επιπροσθέτως, πλοία μεγαλύτερα από 400 κ.ο.χ. δε μπορούν να αδειάζουν στη θάλασσα εκτός αν τηρούν όλα τα ακόλουθα κριτήρια: 1. Είναι «καθ οδόν» 2. Έχει προσαρμοσμένο εξοπλισμό φιλτραρίσματος λαδιού που ακολουθεί προκαθορισμένες προδιαγραφές 3. Η περιεκτικότητα ελαίου στο αδιάλυτο υγρό δεν ξεπερνά τα 15 ppm 4. Στα πετρελαιοφόρα, τα ελαιώδη μίγματα δεν προέρχονται από τα ύφαλα των αποθηκών και 5. Στην περίπτωση των πετρελαιοφόρων, τα ελαιώδη μίγματα δεν αναμιγνύονται με κατάλοιπα των αποθηκών πετρελαίου. Όλες οι εκροές ελαίων ή ελαιωδών μιγμάτων από πλοία απαγορεύονται στην Ανταρκτική ζώνη (Arrêté du 7 NOVEMBRE 1996, parue au J.O. le 20 NOVEMBRE 1996). Στις περιπτώσεις πλοίων μικρότερων από 400 κ.ο.χ. όλα τα έλαια και ελαιώδη μίγματα πρέπει είτε να διατηρούνται στο πλοίο με σκοπό τη μεταγενέστερη διαχείρισή τους σε εγκατάσταση υποδοχής ή 17

μπορούν να αδειάσουν στη θάλασσα αν το πλοίο είναι εκτός της Ανταρκτικής Ζώνης και πληροί τα ακόλουθα κριτήρια: 1. Είναι «καθ οδόν» 2. Το πλοίο χρησιμοποιεί τύπο υλικού εγκεκριμένου από την Αρχή που εγγυάται ότι η περιεκτικότητα ελαίου στο μη διαλυμένο υγρό δε ξεπερνά τα 15 ppm 3. Στα πετρελαιοφόρα, τα ελαιώδη μίγματα δεν προέρχονται από τα ύφαλα των αποθηκών και Στην περίπτωση των πετρελαιοφόρων, τα ελαιώδη μίγματα δεν αναμιγνύονται με κατάλοιπα των αποθηκών πετρελαίου (Arrêté du 7 NOVEMBRE 1996, parue au J.O. le 20 NOVEMBRE 1996). Το άρθρο 213-1.15 απαιτεί από όλα τα πετρελαιοφόρα άνω των 150 κ.ο.χ. και όλα τα πλοία άνω των 400 κ.ο.χ. να διατηρούν Βιβλίο Καταγραφής Ελαίων. Πρέπει να διατηρείται ενήμερο και να συμπληρώνεται σε κάθε περίσταση, όπως οι ακόλουθες: καθαρισμός δεξαμενών πετρελαίου απόρριψη νερού έρματος ή καθαριστικού νερού δεξαμενών απόρριψη ελαιωδών καταλοίπων (ιλύος) απόρριψη ακάθαρτων υδάτων από τον πυθμένα του πλοίου που συσσωρεύτηκαν σε χώρους του μηχανοστασίου ανεφοδιασμός καυσίμου ή αλλαγές ορυκτελαίων. Το Βιβλίο Καταγραφής Υδάτων πρέπει να είναι διαθέσιμο στις κατά τόπους αρχές παρακολούθησης. Τα Γαλλικά λιμάνια απαιτείται να υιοθετήσουν ένα σχέδιο υποδοχής και επεξεργασίας για τα απόβλητα που προέρχονται από τα πλοία και τα κατάλοιπα των δεξαμενών. Αυτό το σχέδιο πρέπει να αναθεωρείται τουλάχιστον κάθε τρία χρόνια και όποτε οι επιχειρησιακές διαδικασίες του λιμένα τροποποιούνται. Οι καπετάνιοι που αράζουν τα πλοία τους στα λιμάνια απαιτείται να αποθέτουν τα απόβλητα και τα κατάλοιπα του πλοίου τους στις εγκαταστάσεις υποδοχής. Οι αρχές επιτρέπεται να απαγορεύσουν την αναχώρηση του πλοίου αν αυτό δεν έχει γίνει εκτός αν αποδεικνύεται ότι το πλοίο έχει τις εξειδικευμένες εγκαταστάσεις για την προσωρινή αποθήκευση των υπαρχουσών ποσοτήτων αποβλήτων και αυτών που θα παραχθούν μέχρι το πλοίο να φτάσει στο επόμενο λιμάνι. Η Γαλλία εφάρμοσε ένα σύστημα που βασίζεται στην απευθείας χρέωση, με πιθανές οικονομικές ρήτρες (πρόστιμα) για τα πλοία αυτά που δεν παραδίδουν απόβλητα (Ohlenschlager και Gordiani, 2012). Τα πρόστιμα είναι για τον καπετάνιο και τον ιδιοκτήτη του πλοίου. Οι υπεργολάβοι που είναι υπεύθυνοι για, ή συμμετέχουν στην παραλαβή και/ή απόθεση των αποβλήτων και των καταλοίπων δεξαμενών των πλοίων, παρέχουν στη λιμενική αρχή και στις διοικητικές αρχές τις τεχνικές και οικονομικές λεπτομέρειες των ενεργειών τους, που τις πληροφορούν για τη φύση και τις συνθήκες υπό τις οποίες εκτελούν το καθήκον τους (Code des Transports L5334-10). Εξετάζοντας τη Γαλλία, το Μεγάλο Λιμάνι της Μασσαλίας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Είναι το μεγαλύτερο εμπορικό λιμάνι της Γαλλίας και της Μεσογείου. Το λιμάνι της Μασσαλίας έχει μια μεγάλη εξέδρα πετρελαίου και οι εγκαταστάσεις αποβλήτων είναι οργανωμένες γύρω από τα πετρέλαια και τα εμπορεύματα. Από άποψη αποβλήτων η Μασσαλία δέχεται περίπου 10.000 κλήσεις το χρόνο και έχει ειδικές συνταγές, κυρίως λόγω της αυξημένης ύπαρξης πετρελαίου. 18

Στη Γαλλία, όταν αφορά επικίνδυνα απόβλητα, υπάρχει μια φόρμα ή μανιφέστο ιχνηλασιμότητας που ακολουθά τα απόβλητα σε όλη τη μεταφορική διαδικασία μέχρι την τελική διάθεση. Ο τελικός φορέας στην αλυσίδα πρέπει να επιστρέψει το έγγραφο στον παραγωγό ώστε να αποδείξει ότι η δουλειά έγινε. Στο λιμάνι της Μασσαλίας, η λιμενική αρχή είναι που αδειοδοτεί τον εργολάβο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο παραγωγός είναι υπεύθυνος για την καταστροφή των αποβλήτων, και είναι επομένως ο παραγωγός που πρέπει να ελέγχει τον εργολάβο. Στην Ελλάδα, η λιμενική αρχή είναι υπεύθυνη για αυτές τις πληροφορίες (Workshop 2: Traceability of Waste, 2008). Η εφαρμογή της Οδηγίας για τις Λιμενικές Εγκαταστάσεις Υποδοχής Αποβλήτων και Καταλοίπων Ναυτιλίας αύξησε την ποσότητα αποβλήτων που διατίθενται στα λιμάνια η ποσότητα πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων διπλασιάστηκε στο λιμάνι της Μασσαλίας από το 2004, οπότε και εναρμονίστηκε η Γαλλική νομοθεσία. Με το πέρασμα του χρόνου, η Λιμενική Αρχή της Μασσαλίας ανέπτυξε μια σειρά από πρωτοβουλίες: Πρώτον, τη δυνατότητα να διαχειρίζεται στερεά και υγρά απόβλητα, αλλά και πετρελαιοειδή κατάλοιπα. Δεύτερον, τη χρήση λογισμικού για να διαχειρίζεται περαστικά πλοία και που επιτρέπει τις συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο μεταξύ πλοίου και ξηράς. Τρίτον, την εφαρμογή κομίστρου που λειτουργούν ως κίνητρο για τα πλοία για την καταστροφή των αποβλήτων τους στη Μασσαλία (Conference On the Environmentally Sound Management of Waste Generated at Sea, 2008). Τα κίνητρα του κομίστρου προωθούν τη χρήση των εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων του λιμανιού της Μασσαλίας. Τα πλοία έχουν κίνητρο να ξεφορτώσουν και να δώσουν για διαχείριση τα απόβλητά τους στο λιμάνι. Αν το κάνουν έχουν μια φοροαπαλλαγή. Στα τέσσερα πρώτα χρόνια εφαρμογής (2004-2008) η πρακτική αυτή μεταφράστηκε σε μια αύξηση των αποβλήτων που διαχειρίζονται στο λιμάνι της Μασσαλίας από 34.300 κ.μ. σε 70.000 κ.μ. (http://www.marseilleport.fr/environnement/eau_dechets/dechets/index_dechets.htm). Όλα τα πλοία που δεν δίνουν για διαχείριση τα απόβλητά τους σε έναν από τους δέκα εργολάβους του λιμανιού χρεώνονται βάσει όγκου ( /κ.μ.) που αντιστοιχεί με το 30% του κόστους που θα είχαν αν έδιναν τα απόβλητά τους για διαχείριση. Αυτό το κόστος κυμαίνεται επί του παρόντος από 0,0051 /m 3 έως 0,0356 /m 3 ανάλογα με τον τύπο του πλοίου (Grand Port Maritime de Marseille, 2013). Τα πετρελαιοειδή απόβλητα και κατάλοιπα αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό κομμάτι των αποβλήτων που συλλέγονται επί τόπου. Η TPA, η εταιρεία που είναι ένας από τους δέκα εργολάβους του λιμανιού της Μασσαλίας, συνέλεξε 36.000 τόνους πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων το 2008. Το ίζημα (ιλύς) καίγεται, το νερό υπόκειται σε φυσικοχημική επεξεργασία έτσι ώστε να μπορεί στη συνέχεια να διαχειριστεί σε σταθμό καθαρισμού, και τα απόβλητα έλαια επαναδιυλίζονται για να ξαναχρησιμοποιηθούν (http://www.marseilleport.fr/environnement/eau_dechets/dechets/index_dechets.htm). Αναφορικά με τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων, παράχθηκαν 308.884 τόνοι. Από αυτούς, 237.273 ήταν σκούρα έλαια και 71.611 τόνοι καθαρά έλαια. Η συνολική ποσότητα από τις βιομηχανικές πηγές αναλογεί σε 83.259 τόνους (16.687 τόνους σκούρα έλαια και 66.572 τόνοι καθαρά έλαια) (ADEMΕ, 2011). Οι βιομηχανίες είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή αποβλήτων ελαίων μετά τα συνεργεία αυτοκινήτων. Άλλες πηγές είναι οι μεταφορές, η γεωργία, οι τοπική αυτοδιοίκηση, τα δημόσια έργα, άλλες υπηρεσίες και ο τομέας της διαχείρισης αποβλήτων. Τα προγράμματα 19

εκτεταμένης εφαρμογής της ευθύνης του παραγωγού στα οποία είναι συμβεβλημένες βιομηχανίες διαχειρίστηκαν 204.074 τόνους ολικής χωρητικότητας. Η αναγέννηση άγγιξε τους 90.227 τόνους (εκ των οποίων 21.860 τόνοι ολικής χωρητικότητας εξήχθησαν) και 113.847 ανακτήθηκαν για ενέργεια (ADEME, 2011). Συμπερασματικά, η Γαλλία έχει αρκετούς νόμους που απευθύνονται στη διαχείριση των πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το σύστημα που εφαρμόζεται στο λιμάνι της Μασσαλίας, για το σύστημα ιχνηλασιμότητας που εφαρμόζει, αλλά και για τα οικονομικά κίνητρα που παρέχουν οι εγκαταστάσεις υποδοχής και διαχείρισης αποβλήτων του. 20

4.3 Γερμανία Εισαγωγή Περί το 2004, κατόπιν υπόδειξης του Γερμανικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου για το Περιβάλλον (German Advisory Council on the Environment) κατέστη απαραίτητη η αναδιαμόρφωση της νομοθεσίας και της χάραξης πολιτικής αναφορικά με τη διαχείριση αποβλήτων (Kotting S. Uhl, 2006). Βασικός στόχος της αναδιαμόρφωσης αυτής υπήρξε η απαίτηση από την Γερμανική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση για ανάπτυξη ενός κατά το δυνατόν πιο ενιαίου νομοθετικού πλαισίου μεταξύ των 16 ομοσπονδιακών κρατιδίων της χώρας. Προέλευση & Ποσότητες ΠΑΚ & ΑΛΕ Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2009 (JRC Scientific and Technical Reports, 2009), τα παραγόμενα ΠΑΚ και ΑΛΕ στο σύνολο της Γερμανικής επικράτειας προσέγγιζαν τους 1.800.000 τόνους. Από την ποσότητα αυτή, οι 1.080.000 τόνοι οδηγούνταν προς μονάδες αναγέννησης, δηλαδή, τα ΠΑΚ και ΑΛΕ ανακυκλώνονται σε ποσοστό περίπου 60%. Η υπόλοιπη ποσότητα (720.000 τόνοι) κατά ποσοστό 25% (450.000 τόνοι) οδηγείται σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας και κατά ποσοστό 15% (270.000 τόνοι) εφαρμόζονται άλλες μέθοδοι τελικής διάθεσης. Πετρελαιοειδή Απόβλητα & Κατάλοιπα Οι κυριότερες πηγές προέλευσης των ΠΑΚ αφορούν σε μονάδες βιομηχανικής παραγωγής και κυρίως, σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας και παραγωγής χάλυβα και σε πετρελαιοειδή απόβλητα πλοίων. Ειδικότερα, κατά το έτος 2003, οι ποσότητες των παραγόμενων ΠΑΚ από χερσαίες πηγές, εξαιρουμένων των ΑΛΕ από μηχανές εσωτερικής καύσης, κιβώτια ταχυτήτων και υδραυλικά συστήματα, προσέγγισαν τους 500.000 τόνους. Αναλυτικότερα, οι ποσότητες αποβλήτων που αφορούν αποκλειστικά σε ΠΑΚ περιγράφονται στον Πίνακα που ακολουθεί. 21

Πίνακας 4.3 Παραγόμενες Ποσότητες ΠΑΚ από Χερσαίες Πηγές στην Γερμανία το 2003* Τύπος Παραγόμενου ΠΑΚ Ετήσια Παραγόμενη Ποσότητα (σε τόνους) ΠΑΚ από Παραγωγικές Μονάδες 165.538 ΠΑΚ από Βιομηχανίες Κατεργασίας Μετάλλου 87.379 ΠΑΚ από Διυλιστήρια 73.096 Μη Λιπώδη ΠΑΚ από Διάφορες Βιομηχανίες 48.029 Λιπώδη ΠΑΚ 35.932 ΠΑΚ από Μονάδες Εξευγενισμού Ορυκτελαίων 33.818 Ελαιώδη Γαλακτώματα Κατεργασιών Κοπής 31.442 Λιπαντικά Συμπιεστών 11.598 ΠΑΚ από Επεξεργασία Διύλυσης 9.108 Λιπαντικά Στροβιλομηχανών 2.292 ΣΥΝΟΛΟ 498.232 Πηγή: Federal Environment Agency Austria, Ministry of Environment and Spatial Planning Serbia, 2012), Αναφορικά με τα ΠΑΚ και ΑΛΕ που προέρχονται από απόβλητα πλοίων, σημειώνονται τα ακόλουθα Oceana, 2003): Υπάρχουν συνολικά 56 λιμάνια στη Γερμανική επικράτεια εκ των οποίων: o 36 διαθέτουν ευκολίες υποδοχής για ακάθαρτο έρμα που περιέχει ΠΑΚ. o 30 διαθέτουν ευκολίες υποδοχής για ΠΑΚ προερχόμενα από νερά έκπλυσης των δεξαμενών φορτίου. o 12 διαθέτουν ευκολίες υποδοχής για ελαιώδη μίγματα όπου περιέχονται άλλες χημικές επικίνδυνες ή/και μη επικίνδυνες ουσίες. o 19 διαθέτουν ευκολίες υποδοχής για ιλύ και καθιζήματα δεξαμενών φορτίου. o 56 διαθέτουν ευκολίες υποδοχής για σεντινόνερα (υγρά απόβλητα μηχανοστασίου πλοίων). o 45 διαθέτουν ευκολίες υποδοχής για υπολείμματα εξευγενισμού υγρών καυσίμων. Η Γερμανία, μαζί με την Ελλάδα, είναι οι μοναδικές χώρες που έχουν συμμορφωθεί πλήρως με τα όσα ορίζονται στην Οδηγία περί λιμενικών εγκαταστάσεων υποδοχής αποβλήτων πλοίων. Το διακινούμενο φορτίο από και προς τα κυριότερα λιμάνια της Βόρειας Ευρώπης (εξαιρουμένης της Μ. Βρετανίας και των σκανδιναβικών χωρών) είναι περί τους 873.600.000 τόνους. Το διακινούμενο φορτίο από και προς τα τρία σημαντικότερα λιμάνια της Γερμανίας είναι συνολικά 174.100.000 τόνοι. Στο σύνολο των λιμένων της Βόρειας Ευρώπης (εξαιρουμένης της Μ. Βρετανίας και των σκανδιναβικών χωρών) παράγονται περί τους 8.000.000 τόνους ΠΑΚ και ΑΛΕ από απόβλητα πλοίων. Με βάση τα όσα αναφέρονται ανωτέρω, προκύπτει με αναγωγή μια εκτίμηση για την τάξη μεγέθους των ποσοτήτων ΠΑΚ και ΑΛΕ που προέρχονται από πλοία που ελλιμενίζονται σε γερμανικούς λιμένες. Σύμφωνα με αυτήν, η ετήσια παραγόμενη ποσότητα αποβλήτων πλοίων που αφορούν σε 22

ΠΑΚ και ΑΛΕ ανέρχεται σε 1.600.000 τόνους. Ωστόσο, σημαντικό τμήμα της εν λόγω ποσότητας δεν συλλέγεται καθώς σε αρκετούς γερμανικούς λιμένες δεν υπάρχουν οι κατάλληλες ευκολίες υποδοχής για παραλαβή ορισμένων τύπων ΠΑΚ και ΑΛΕ (π.χ. 20 από τους 56 λιμένες δεν διαθέτουν εγκατάσταση παραλαβής και καθαρισμού του ακάθαρτου έρματος). Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια Τα ΑΛΕ παράγονται κυρίως από τις μηχανές εσωτερικής καύσης (οχημάτων και πλοίων) και δευτερευόντως από βιομηχανικές μονάδες. Για την περίπτωση της Γερμανίας, εκτιμάται ότι, από το σύνολο των ΑΛΕ μόνο το 50% ήταν συλλεξιμο καθώς το υπόλοιπο εξατμιζόταν ή καιγόταν κατά τη χρήση. Ήδη από το έτος 2000, η συλλογή και επεξεργασία των ΑΛΕ προσέγγιζε το 85% κατά βάρος των ΑΛΕ που παράγονταν συνολικά στη χώρα (460.000 τόνοι) (Monier V., Labouze E., 2001). Κατά το 2003, η εν λόγω ποσότητα προσέγγισε τους 570.000 τόνους και αφορούσε σε ΑΛΕ προερχόμενα από κινητήρες εσωτερικής καύσης οχημάτων, από υδραυλικά συστήματα και από κιβώτια ταχυτήτων (Federal Environment Agency Austria, Ministry of Environment and Spatial Planning Serbia, 2012). Από το σύνολο των παραγόμενων ΑΛΕ, το 55% επεξεργαζόταν μέσω αναγέννησης, το 30% επεξεργαζόταν μέσω αποτέφρωσης με ανάκτηση θερμότητας και το υπόλοιπο 15% αφορούσε σε τελική διάθεση μέσω ανεξέλεγκτης καύσης. Συνολικά, το καθεστώς διαχείρισης των ΑΛΕ στη Γερμανία επιμερίζεται σε μια σειρά παραμέτρων που περιλαμβάνουν (Monier V, Labouze E., 2001): Συλλογή των ΑΛΕ με ιδιωτική χρηματοδότηση (απουσία κρατικών επιχορηγήσεων) όπου ωφελούνται κυρίως οι βιομηχανίες τσιμέντου. Οι φορείς συλλογής αδειοδοτούνται για τη συλλογή από κρατικούς φορείς. Αριθμούν περίπου 100 εταιρείες εκ των οποίων οι 8 μεγαλύτερες κατέχουν το 56% του μεριδίου συλλογής των ΑΛΕ. Οι κάτοχοι των ΑΛΕ υποχρεούνται σε διαλογή των ΑΛΕ στην πηγή με κριτήριο το βαθμό καθαρότητάς τους ως προς την αναγέννηση (δυναμικό αναγέννησης). Οι εταιρείες που είναι αδειοδοτημένες για τη συλλογή των ΑΛΕ, τα μεταφέρουν σε χώρους προσωρινής αποθήκευσης ή απευθείας στις βιομηχανίες τσιμέντου χάλυβα, ή στις εγκαταστάσεις αναγέννησης. Η οργάνωση και λειτουργία κάθε συστήματος συλλογής και μεταφοράς αποτελεί ευθύνη της αντίστοιχης εταιρείας διαχείρισης ΑΛΕ. Τα μέσα μεταφοράς των ΑΛΕ αφορούν κυρίως σε μεταφορικά βαγόνια σιδηροδρόμων. Τα τέλη παράδοσης καταβάλλονται από τους κατόχους των ΑΛΕ προς τις εταιρείες συλλογής και μεταφοράς και κυμαίνονται μεταξύ 45 80. tn Λόγω φοροαπαλλαγών που αφορούν σε χρήση των ΑΛΕ από βιομηχανίες χάλυβα ή/και τσιμέντου ως καύσιμο με ανάκτηση ενέργειας, η ζήτηση για αύξηση των συλλεγόμενων ποσοτήτων είναι μεγάλη. Τα συλλεγόμενα ΑΛΕ σε ποσοστό 30% οδηγούνται σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας. Οι εν λόγω εγκαταστάσεις είναι 4 μεγάλες βιομηχανικές μονάδες (παραγωγής τσιμέντου και χάλυβα). Το κόστος αγοράς κυμαινόταν μεταξύ 45 65 και tn καταβάλλεται από τις βιομηχανίες προς τις εταιρείες συλλογής και μεταφοράς των ΑΛΕ. 23

Κατά το έτος 2004, το κόστος αυτό υπερακοντίστηκε στα 80, λόγω της υψηλής ζήτησης tn (JRC Scientific and Technical Reports, 2009). Τα συλλεγόμενα ΑΛΕ σε ποσοστό 55% οδηγούνται σε εγκαταστάσεις αναγέννησης. Κατά το έτος 1998 υπήρχαν 6 εγκαταστάσεις αναγέννησης συνολικής δυναμικότητας επεξεργασίας 280.000 τόνων. Ωστόσο, κατά το ίδιο έτος, η ποσότητα των ΑΛΕ που αναγεννήθηκαν αφορούσε μόλις στο 20% της εν λόγω δυναμικότητας (56.000 τόνοι) λόγω του γεγονότος ότι, η αναγέννηση των ΑΛΕ ως μέθοδος επεξεργασίας δεν λάμβανε ούτε φοροαπαλλαγές, ούτε κρατικές επιχορηγήσεις. Κατά το έτος 2000, το κόστος αγοράς κυμαίνοταν μεταξύ 20 50 tn και καταβάλλόταν από τις εγκαταστάσεις αναγέννησης προς τις εταιρείες συλλογής και μεταφοράς των ΑΛΕ. Ωστόσο, από το 2001 και μετά οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα αναγέννησης ΑΛΕ σε πετρελαιοειδή τελικά προϊόντα, λαμβάνουν επιχορήγηση ύψος 2,5M ετησίως. Το κόστος αγοράς αναγεννημένων ορυκτελαίων κυμαινόταν μεταξύ 300 350 και καταβάλλεται από εταιρείες παραγωγής λιπαντικών ελαίων. tn Τα καταβαλλόμενα τέλη για αγορά και χρήση των ΑΛΕ ως καύσιμο σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας ήταν μηδενικά. Το κόστος συλλογής και μεταφοράς ΑΛΕ κυμαινόταν μεταξύ 57 96, ενώ το κόστος αναγέννησης ήταν 165. tn tn Ισχύουσα Εθνική & Κοινοτική Νομοθεσία Εναρμόνιση Κατά το έτος 1968 θεσπίστηκε η πρώτη νομοθεσία περί διαχείρισης χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων (Simonsson Ε., 1994). Σύμφωνα με αυτήν, κάθε παραγωγός κάτοχος ΑΛΕ σε παραγόμενη ποσότητα μεγαλύτερη από 200 lt ανά έτος οφείλει να τα παραδίδει σε αρμόδια αρχή που ορίζεται από την Ομοσπονδιακή Διεύθυνση Εμπορίου και Βιομηχανίας. Επίσης, κάθε ποσότητα απόβλητου υγρού μίγματος που περιέχει περιεκτικότητα σε ΑΛΕ μεγαλύτερη από 4% πρέπει να παραδίδεται προς διαχείριση. Επιπλέον, για την παράδοση κάθε ποσότητας απόβλητου υγρού μίγματος που περιέχει περιεκτικότητα σε ΑΛΕ μεγαλύτερη από 12%, θα καταβάλλεται τέλος από τον κάτοχο παραγωγό. Αναφορικά με τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας των ΑΛΕ με αναγέννηση ή με καύση και ανάκτηση ενέργειας, θεσπίστηκε η κρατική επιχορήγηση των εταιρειών στο σχετικό πεδίο. Η πρώτη νομοθεσία περί διαχείρισης χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων αποτέλεσε τη βάση για την κατάρτιση της Οδηγίας 75/439/ΕΟΚ περί διάθεσης των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων. Από το 1972 και μετά, έτος κατά το οποίο θεσπίστηκε η Πράξη για τη Διαχείριση Αποβλήτων (Waste Management Act 1972), οι όροι διαχείρισης των ΑΛΕ ενσωματώθηκαν στην εν λόγω νομοθετική διάταξη. Αργότερα, το περιεχόμενο της Πράξης αυτής τροποποιήθηκε από νεώτερη Πράξη για τη Διαχείριση Αποβλήτων (Waste Management Act 1986) (CSI Resource Systems, Incorporated, 1995) προκειμένου να επιτευχθεί εναρμόνιση με την κείμενη κοινοτική νομοθεσία. Στο πλαίσιο της Πράξης Διαχείρισης Αποβλήτων, ορίζονται γενικές κατευθύνσεις, ενώ η κατάρτιση Ομοσπονδιακών 24

Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΣΔΑ) αποτελεί δικαίωμα κάθε ομοσπονδιακού κρατιδίου (Lander). Κατά το έτος 1987, θεσπίστηκε διάταγμα που αφορούσε αποκλειστικά στη διαχείριση των ΑΛΕ και των ΠΑΚ (Waste Oil Ordinance 1987) (CSI Resource Systems, Incorporated, 1995). Σύμφωνα με αυτό, ορίστηκε ο διαχωρισμός των εν λόγω ποσοτήτων σε δύο ρεύματα, αφενός εκείνο το οποίο μπορεί να υποστεί αναγέννηση, αφετέρου, εκείνο που δεν υπόκειται σε αναγέννηση και μπορεί να οδηγηθεί σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας. Άλλη διάταξη σχετικά με διαχείριση ΠΑΚ και ΑΛΕ και ειδικότερα, σχετικά με την επεξεργασία τους σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας, αφορά στο Διάταγμα 17/1990 περί λειτουργίας εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αποβλήτων, όπου θεσπίζονται ανώτατα επιτρεπόμενα όρια αέριων εκπομπών (CSI Resource Systems, Incorporated, 1995). Κατά το έτος 1996, θεσπίστηκε νέα Πράξη Διαχείρισης Αποβλήτων (1996 Act for Promoting Closed Substance Cycle Waste Management and Ensuing Environmentally Compatible Waste Disposal (Sperfeld Φ., 2009)), όπου προσδιορίστηκε το ακριβές πλαίσιο απόβλητων ουσιών υλικών και μεθόδων επεξεργασίας μέσω των οποίων επιδιώκεται η ανακύκλωση υλικών (McKenzie Mohr & Associates, 2007). Βάσει αυτής της Πράξης, θεσπίστηκε νέο Διάταγμα περί διαχείρισης χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων (Waste Oil Ordinance 2002) όπου, το περιεχόμενο του οποίου τέθηκε σε πλήρη ισχύ από το 2002 και έπειτα. Η κοινοτική νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των ΠΑΚ και ΑΛΕ εμπίπτει στις ακόλουθες νομοθετικές διατάξεις: Οδηγία 2008/98/ΕΚ περί διαχείρισης αποβλήτων το περιεχόμενο της οποίας αντικατέστησε τις ακόλουθες Οδηγίες: o Οδηγία 2006/12/ΕΚ περί κατάρτισης πλαισίου διαχείρισης αποβλήτων. o Οδηγία 91/689/ΕΚ περί διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων. o Οδηγία 75/439/ΕΟΚ περί διαχείρισης χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων και την τροποποίηση αυτής (Οδηγία 87/101/ΕΟΚ). Με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ θεσπίζεται η υποχρεωτική χωριστή συλλογή ΠΑΚ και ΑΛΕ από άλλα ρεύματα αποβλήτων, ενώ δίνεται προτεραιότητα σε μεθόδους επεξεργασίας που αφορούν σε αναγέννηση έναντι αυτών που αφορούν σε αποτέφρωση με ανάκτηση ενέργειας. Κανονισμός 1013/2006/ΕΚ περί διασυνοριακής μεταφοράς αποβλήτων. Σύμφωνα με το περιεχόμενο του Κανονισμού, η διασυνοριακή μεταφορά ΑΛΕ και ΠΑΚ με σκοπό την αποτέφρωση πρέπει να περιοριστεί (11 ο και 12 ο Άρθρο) και αντί αυτής, να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη εγχώριων εγκαταστάσεων αναγέννησης (Federal Environment Agency Austria, Ministry of Environment and Spatial Planning Serbia, 2012). Οδηγία 2000/59/ΕΚ περί λιμενικών εγκαταστάσεων υποδοχής αποβλήτων πλοίων και τις τροποποιήσεις αυτής μέσω της Οδηγίας 2007/71/ΕΚ και του Κανονισμού 2003/1809 (και την τροποποίηση αυτού μέσω του Κανονισμού 2009) (www.ukooaenvironmentallegislation.co.ul/contents/topic_files/offshore/waste_from_ships.htm). Οδηγία 2000/76/ΕΚ περί αποτέφρωσης αποβλήτων, την τροποποίηση αυτής (Κανονισμός 2008/1137/ΕΚ) και την αντικατάσταση αυτής (Οδηγία 2010/75/ΕΚ). 25

Απόφαση 2000/532/ΕΚ που αντικατέστησε τις Αποφάσεις 94/3/ΕΚ και 94/904/ΕΚ περί κατάρτισης καταλόγου αποβλήτων και την τροποποίηση αυτής (Απόφαση 2001/573/ΕΚ). Στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων, αναφέρονται όλες οι πιθανές πηγές προέλευσης των ΠΑΚ και των ΑΛΕ, σύμφωνα με την κωδικοποίηση EWC STAT (Κωδικοί 100-, 120- και 130-). Οδηγία 96/61/ΕΚ περί ολοκληρωμένης πρόληψης και ελέγχου της ρύπανσης και την αντικατάσταση αυτής (Οδηγία 2010/75/ΕΚ). Οδηγία 96/59/ΕΚ περί διαθέσεως πολυχλωροδιφαινυλίων και πολυχλωροτριφαινυλίων και την τροποποίηση αυτής μέσω του Κανονισμού 2009/596/ΕΚ. Σε επίπεδο κράτους, η εγχώρια νομοθεσία είναι πλήρως εναρμονισμένη με την ισχύουσα κοινοτική και σε αρκετές περιπτώσεις, η γερμανική νομοθεσία διαμόρφωσε την αντίστοιχη κοινοτική. Αναφορικά με την ποσοτικοποίηση στόχων σχετικά με τη διαχείριση ΠΑΚ και ΑΛΕ, καθορίζεται από τα Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ) τα οποία εκδίδονται περιοδικά από κάθε ένα εκ των 16 ομόσπονδων κρατιδίων. Ειδικότερα, τα πλέον πρόσφατα ΣΔΑ ανά ομοσπονδιακό κρατίδιο σχετικά με διαχείριση ΠΑΚ και ΑΛΕ (εννοούνται ως επικίνδυνα απόβλητα) εκδόθηκαν τα έτη (www.scp.eionet.europa.eu/facts/factsheet_waste/2009_edition/factsheet?country=de): Baden Wurttembrg το 2007. Bavaria το 2006. Berlin το 2005. Brandenburg το 2007. Bremen το 2007. Hamburg το 2005. Hesse το 2005. Mecklenburg Western Pomerania το 2002. Lower Saxony το 2004. North Rhine Westphalia το 2008. Rhineland Palatinate το 2006. Saarland το 2008. Saxony το 2004. Saxony Anhalt το 2005. Schleswig Holstein το 2006. Thuringia το 2006. Συμπεράσματα Η συνολική ετήσια παραγωγή ΠΑΚ και ΑΛΕ για τη γερμανική επικράτεια προσεγγίζει τους 2.000.000 τόνους και προέρχεται από απόβλητα πλοίων, βιομηχανικές μονάδες και οχήματα. Ωστόσο, η εν λόγω συνολική ποσότητα είναι κατ εκτίμηση λόγω της ανεπάρκειας στοιχείων αναφορικά με τα ΠΑΚ και ΑΛΕ που προέρχονται από απόβλητα πλοίων και αφενός καταγράφονται, αφετέρου, τυγχάνουν διαχείρισης σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας. Η ανεπάρκεια στοιχείων οφείλεται κυρίως στα ελλιπή δεδομένα αναφορικά με ποσότητες ακάθαρτου έρματος των δεξαμενοπλοίων, αλλά και στο γεγονός ότι, τα ΠΑΚ και ΑΛΕ που αφορούν σε απόβλητα πλοίων, σε αρκετές λιμενικές εγκαταστάσεις δεν μπορούν να παραδοθούν λόγω μη ύπαρξης ευκολιών υποδοχής για ακάθαρτο 26

έρμα. Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων, οι ποσότητες ΠΑΚ και ΑΛΕ που προέρχονται από χερσαίες πηγές ξεπερνούν το 1.000.000 τόνους σε ετήσια βάση. Η πλειονότητα των ποσοτήτων ΠΑΚ και ΑΛΕ οδηγείται σε εγκαταστάσεις αναγέννησης, ενώ σημαντικό μέρος των ποσοτήτων οδηγείται σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με ανάκτηση ενέργειας. Το κριτήριο για την αποτέφρωση ή μη των ΠΑΚ και ΑΛΕ είναι το κατά πόσο αυτά μπορούν να αναγεννηθούν, ή να αξιοποιηθούν μέσω φυσικοχημικής επεξεργασίας. Αναφορικά με την εναρμόνιση της εγχώριας νομοθεσίας με το ισχύον κοινοτικό δίκαιο περί διαχείρισης ΠΑΚ και ΑΛΕ, σημειώνεται πλήρης εναρμόνιση. Ειδικότερα, σε περιοδική βάση εκδίδονται Νομοθετικές Πράξεις σχετικά με τη Διαχείριση των Αποβλήτων, οι οποίες εναρμονίζουν το εγχώριο δίκαιο με την κείμενη κοινοτική νομοθεσία. Η ποσοτικοποίηση των στόχων περί αναγέννησης ή/και αποτέφρωσης των ΠΑΚ και ΑΛΕ καθορίζεται σε γενικές γραμμές από τις νομοθετικές πράξεις, ωστόσο, οι μέθοδοι επεξεργασίας και η ποσοτικοποίηση ειδικών στόχων αποτελούν αρμοδιότητες των ΣΔΑ που εκδίδονται ανά τριετία από κάθε κρατίδιο της ομοσπονδίας. 27

4.4 Ηνωμένο Βασίλειο Life + Environment Policy and Governance LIFE 10ENV/GR/000606 Πετρέλαιο στο Ηνωμένο Βασίλειο Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αέριου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου έφτασε στο μέγιστο τα τέλη 1990 και από τότε παρατηρείται σταθερή μείωση καθώς η εξερεύνηση νέων κοιτασμάτων δεν ήταν παράλληλη με την ωρίμανση των παλιών. Η κυβέρνηση αναγνωρίζοντας την εξάρτηση από τα εισαγόμενα καύσιμα ανέπτυξε πολιτικές για να διαχειριστεί τη μείωση της τοπικής παραγωγής. Το Ηνωμένο Βασίλειο το 2011 είχε δυναμικό διυλιστηρίων 1,8 εκατομμύρια bbl/d συμφώνα με το περιοδικό Oil & Gas Journal. H ExxonMobil έχει το μεγαλύτερο διυλιστήριο της χώρας στη νότια Αγγλία με 329,500-bbl/d. Άλλες εταιρείες με μεγάλα διυλιστήρια στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι Shell (272,000 bbl/d), Petroplus (272,000 bbl/d), ConocoPhillips (221,000 bbl/d) and Total (221,000 bbl/d). Πίνακας 4.4 Παραγωγή& Κατανάλωση πετρελαίου ΗΒ Πηγή: http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=uk 28

Πετρελαιοειδή Απόβλητα και Κατάλοιπα Στον Εθνικό Καθορισμό Πολιτικής εκτιμάται ότι νέα μονάδα αναγέννησης πρέπει να κατασκευαστεί ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται μεγαλύτερες ποσότητες. Η τρέχουσα δυναμικότητα είναι περίπου 50.000 τόνους ανά χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το μεγαλύτερο μέρος των αποβλήτων που παράγονται σήμερα επεξεργάζονται και μετατρέπονται σε υποκατάστατο καυσίμου για την ανάκτηση ενέργειας. Όμως η ανακύκλωση είναι πιο ψηλά στην ιεραρχία και για αυτό η δημιουργία της μονάδας αναγέννησης είναι μέρος της Εθνικής Πολίτικης. Μια μονάδα αναγέννησης για να είναι βιώσιμη πρέπει να διαχειρίζεσαι τουλάχιστον 70.000 τόνος τον χρόνο, έχει υπολογιστεί ότι περίπου 160.000 τόνοι αποβλήτων ελαίων ανά χρόνο είναι κατάλληλοι για αναγέννηση στο Ηνωμένο Βασίλειο (Draft National Policy Statement for Hazardous Waste, 2011). Κατάλογος αποβλήτων Η ενσωμάτωση του Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων (EWC) γίνεται στον Κανονισμό 2005 με τον Κατάλογο Αποβλήτων (List of Wastes- LOW). Στον κατάλογο παρέχονται οι κωδικοί για όλα τα επικίνδυνα και μη απόβλητα με στόχο τη χρήση των κωδικών για τη προστασία της υγείας, του περιβάλλοντος και τη βελτίωση των εκθέσεων αναφοράς. Οι παραγωγοί, συλλέκτες και διαχειριστές θα χρησιμοποιούν τους κωδικούς από τον κατάλογο για τα απόβλητα που παράγουν, συλλέγουν ή διαχειρίζονται αντίστοιχα. Στον παρακάτω πινάκα παραθέτονται κωδικοί που αφορούν τα ΠΑΚ και τα ΑΛΕ (Environment Agency, 2006). 29

Πίνακας 4.4 Κατάλογος Αποβλήτων Life + Environment Policy and Governance LIFE 10ENV/GR/000606 Πηγή: Using the List of Wastes to code waste, (2006), Environment Agency Στρατηγική Διαχείριση Επικίνδυνων Αποβλήτων Η Στρατηγική Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων έχει διαμορφωθεί (Defra, 2010) με στόχο την ενσωμάτωση της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Απόβλητα (2008/98/ΕΕ) και περιλαμβάνει τη περιγραφή του τρόπου εφαρμογής των απαιτήσεων της Οδηγίας σχετικά με τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Σημαντικά σημεία όπου αφορούν τη διαχείριση ΠΑΚ: Όπου η παραγωγή των αποβλήτων δεν μπορεί να αποφευχθεί η δυνατότητα για ανακύκλωση και ανάκτηση πρέπει να διερευνηθούν πλήρως και η τελική διάθεση είναι η τελευταία επιλογή. Τελική διάθεση είναι η αποθήκευση σε υπόγειες δεξαμενές για επικίνδυνα απόβλητα και η καύση σε υψηλή θερμοκρασία χωρίς ανάκτηση ενέργειας. Καύση με παράλληλη παραγωγή ενέργειας είναι ψηλότερα στην ιεραρχία από τη τελική διάθεση. 30

Η μεταφορά των αποβλήτων πρέπει να γίνεται συμφώνα με τον Κανονισμό Μεταφοράς Αποβλήτων (EC No 1013/2006) στον οποίο δίνεται η δυνατότητα άρνησης μεταφοράς αποβλήτων ιδιαίτερα εάν πρόκειται για τελική διάθεση. Στην περίπτωση που η μεταφορά γίνεται για ανάκτηση είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί εάν η μονάδα που θα τα διαχειριστεί έχει υψηλοτέρα πρότυπα από αυτή που ήταν να τα διαχειριστεί. Η Στρατηγική Αποβλήτων της Αγγλίας (2007) ορίζει ότι η τοπική διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων είναι προτιμότερη ώστε να αποφεύγονται οι μετακινήσεις τους. Όμως δεν αποτελεί στόχο η δημιουργία τοπικών μονάδων διαχείρισης αλλά περιφερειακών ώστε να περιορίζονται οι μετακινήσεις. Συμφώνα με την Απόφαση Σχεδιασμού 2008 η κυβέρνηση έχει αναπτύξει Εθνικό Καθορισμό Πολιτικής (National Policy waste) για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων οπού για μια νέα μονάδα με σκοπό την ανάκτηση ή τη τελική διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων πρέπει η ετήσια δυναμικότητα της να ξεπέρνα τους 30.000 τόνους και στη περίπτωση της ταφής ή της βαθιάς αποθήκευσης η ετησία δυναμικότητα να είναι πάνω από 100.000 τόνους. Όταν παράγονται επικίνδυνα απόβλητα οι παραγωγοί και οι διαχειριστές πρέπει να φροντίζουν να μην αναμιγνύονται διαφορετικές κατηγόριες επικίνδυνων αποβλήτων ούτε με αλλά απόβλητα. Η ανάμιξη επιτρέπεται μόνο εάν είναι σύμφωνη με τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές. Τα οργανικά επικίνδυνα απόβλητα πρέπει να συλλέγονται χωριστά από τα αλλά ρεύματα ώστε να υποστηρίζεται η διαχείριση τους συμφώνα με την ιεραρχία των αποβλήτων. Ως επικίνδυνα οργανικά απόβλητα ορίζονται τα απόβλητα που περιέχουν κυρίως ενώσεις που περιέχουν άνθρακα, με τις ακόλουθες εξαιρέσεις: ανθρακικά, όξινα ανθρακικά, κυανιούχα άλατα μετάλλου και μεταλλικά ιόντα. Ανόργανες ενώσεις είναι γενικά άλατα, που αποτελούνται από κατιόντα και ανιόντα ενώνονται με ιοντική δέσμευση. Τα επικίνδυνα οργανικά απόβλητα δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, να ανακυκλωθούν ή να ανακτηθούν πρέπει να καταστραφούν συμφώνα με τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές με παράλληλη ανάκτηση ενέργειας. Τα οργανικά επικίνδυνα απόβλητα δεν πρέπει να θάβονται εκτός εάν οι προδιαγραφές της Οδηγίας Ταφής εκπληρώνονται. Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το Διάγραμμα Αποφάσεων για τα επικίνδυνα οργανικά απόβλητα στο Ηνωμένο Βασίλειο. 31

Πίνακας 4.5 Διάγραμμα Αποφάσεων για τα επικίνδυνα οργανικά απόβλητα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πηγή: A Strategy for Hazardous Waste Management in England, (2010), Defra 32