TO A BA I H ATPI A MOY

TO A BA I H ATPI A MOY

ºøTH KONTO OY TO A BA I H ATPI A MOY

ιε θυνση σειράς Eλλήνων συγγραφέων: Eλένη Γκίκα Mακέτα εξωφ λλου: Nίκος Tελλίδης Φιλολογική επιµέλεια- ι ρθωση κειµένου: Hλίας Σιγαλ ς Στοιχειοθεσία-Σελιδοποίηση: Παναγιώτης Kαπένης 2009 EΣΠOINA KONTOΓΛOY-MAPTINOY EK OΣEIΣ «AΓKYPA».A. ΠAΠA HMHTPIOY A.B.E.E. H παρο σα νέα έκδοση Aπρίλιος του 2009 Λ. Kατσώνη 271 & Γ. Παπανδρέου, Άγιοι Aνάργυροι, T.K. 13562 Tηλ.: 210 269 3800-4, Fax: 210 269 3806 Kεντρικ κατάστηµα: AΓKYPA-ΠOΛYXΩPOΣ, Σ λωνος 124 Aθήνα Tηλ.: 210 3837667, 210 3837540, Fax: 210 3837066 e-mail: agyra@agyra.gr www.agyra.gr ISBN: 978-960-422-750-1 Aπαγορε ονται η ανατ πωση µέρους ή λης της έκδοσης, η µεταφορά σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικ αποθηκευτικ σ στηµα ή αναµετάδοση µε οιασδήποτε µορφής ηλεκτρονικά, µηχανικά, φωτοτυπικά ή άλλα µέσα, χωρίς την προηγο µενη γραπτή άδεια του εκδ τη.

O συγγραφέας µέ τήν ο κογένειά του, τ ν καιρ πο ρχισε νά γράφει το το τ βιβλίο.

Σηµείωση του επιµελητή Το βιβλίο «Το Αϊβαλί η πατρίδα µου» τυπων ταν απαράλλαχτο απ το 1962 συνεχώς (τελευταία φορά το 2001). Στη νέα αυτή έκδοση απ τις εκδ σεις ΑΓΚΥΡΑ, έγιναν ορισµένες ορθογραφικές αλλαγές που κρίθηκαν αναγκαίες, αφο στο αρχικ κείµενο υπήρχαν πάµπολλες γραφές που εδώ και τριάντα χρ νια δεν ισχ ουν πλέον, καθώς και πολλές ορθογραφικές ασυνέπειες µέσα στο ίδιο κείµενο. Οι αλλαγές που έ- γιναν ακολουθο ν το εξής σκεπτικ : (α) σες γραφές είναι προφανώς εσφαλµένες ή αναγνωρίζονται ως εσφαλµένες απ τη γλωσσική επιστήµη διορθώθηκαν, π.χ. ρρώστια αντί ρρώστεια, βυσσινής αντί βυσινής, πρήζω αντί πρίζω, βράδυ αντί βράδι, τρελ ς αντί τρελλ ς κ.ά. (β) που υπάρχει διαφορά στις αξι πιστες πηγές, κρατάµε τη γραφή του αρχικο κειµένου, ε- φ σον συµφωνεί µε µία απ αυτές, π.χ. κρατήσαµε τη γραφή α γ, παρ τι οι ειδικοί οµοφωνο ν υπέρ του αβγ, επειδή το υιοθετεί κατά παράδοσιν η σχολική γραµµατική (γ) που το αρχικ κείµενο ακολουθεί γραφή που δεν υποστηρίζεται απ καµία αξι πιστη πηγή (π.χ. Κ ντολγου: λυώνει, Λεξικ Μπα- µπινιώτη: λειώνει, Λεξικ Τριανταφυλλίδη: λιώνει) ακολουθείται η απλο στερη απ τις αξι πιστες πηγές (εδώ: λιώνει) ή η α- ποδεδειγµένα ορθ τερη (π.χ. το κείµενο είχε καϊµ ς, παλι τερα γράφτηκε καϋµ ς, υιοθετήσαµε το ορθ καηµ ς και καηµένος) (δ) σε ορισµένες περιπτώσεις, η ορθογραφία που ακολουθήσαµε συµβάλλει στη σηµασιολογική καταν ηση, π.χ. στο αρχικ κείµενο γράφεται παντο γλ φει, ενώ είναι γνωστ τι το γλ φω είναι διαφορετικ απ το γλείφω (ε) οι καταλήξεις των θηλυκών τ πων των επιθέτων σε - ς, π.χ. βαθ ς, βαρ ς, πλατ ς

10 ΣHMEIΩΣH TOY EΠIMEΛHTH κ.ά., διορθώθηκαν σε -ιά (βαθιά, βαριά, πλατιά), ενώ στο αρχικ κείµενο γράφονταν µε την παλι τερη γραφή σε -ειά (βαθειά, βαρειά, πλατειά), δι τι έτσι γράφονται πλέον εδώ και τριάντα χρ νια για συστηµατικο ς λ γους (στ) διάφορες γραφές του αρχικο κειµένου που έχουν ετυµολογική βάση και υ- ποστηρίζονται απ αξι πιστη πηγή (π.χ. το Λεξικ Μπαµπινιώτη που ακολουθεί την ετυµολογική ορθογραφία) διατηρο νται, παρ τι αντιβαίνουν στη σχολική ορθογραφία (π.χ. η µάννα, πάγκειο, παλληκάρι, γυι ς, κελλί κ.ά.) (ζ) ο διπλασιασµ ς του αρχικο ρο (ρ-) των ρηµάτων στον παρατατικ και τον α- ριστο που υπήρχαν στο αρχικ κείµενο (π.χ. έρριξα, ξερρίζωσε, ρραψα κ.ά.) δεν διατηρείται στις λαϊκές λέξεις, πως διδάσκει η γραµµατική (και πως είναι άλλωστε λογικ ), άρα: ριξα, ξερίζωσα, ραψα κ.ά. (η) η κατάληξη του συγκριτικο και υπερθετικο βαθµο των επιθέτων και επιρρηµάτων γράφεται µε µικρον, χι µε ωµέγα, πως παλι τερα (στην αρχαία και την καθαρε ουσα), δηλ. τερος, - τατος αντί ώτερος, -ώτατος (θ) µε µικρον αντί µε ωµέγα διορθώθηκαν και οι γραφές του αρχικο κειµένου των ουσιαστικών σε -οσ νη (π.χ. καλοσ νη, αντί καλωσ νη) και (ι) διορθώθηκαν σε - τερος οι καταλήξεις του συγκριτικο βαθµο των επιθέτων, απ -ήτερος στο αρχικ κείµενο, π.χ. µεγαλ τερος αντί µεγαλήτερος, κοντ τερος αντί κοντήτερος, χοντρ τερος αντί χοντρήτερος. Κατά τα λοιπά, υπήρξε σεβασµ ς στο λεκτικ του Κ ντογλου, σον αφορά στη µορφολογία, τη σ νταξη, τη φωνολογία και γενικά τις λεξιλογικές επιλογές.

ΘΡΗΝΗΤΙΚΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ MΥΣΤΗΡΙΟ ΜΕΓΑΛΟ ε ναι τ π ς ρχεται στ ν κ σµο νθρωπος. Eµένα τ γραφτ µου τανε νά γεννηθ στήν Aνατολή, λλά ρ δα τ ς T χης, πο γυρίζει - λοένα, ξερίζωσε π τά θεµέλια τ ν τ πο µου καί µ ριξε στήν ξενιτειά, σ νθρώπους πο µιλο σανε τήν δια γλ σσα µέ µένα, πλήν µως πο ε χανε λλα συνήθια. T πουλί τ θαλασσοδαρµένο, π ς βρίσκει ναν βράχο µέσα στ πέλαγο καί κάθεται καί στεγνώνει τά φτερά του, τσι βρίσκουµαι κ γώ σέ το τα τά χώµατα. T πώς γεννήθηκα στά µέρη τ ς Aσίας, τ χω γιά πράµα βλογηµένο καί δοξάζω τ ν Θε γιά δα το. M λα τα τα βρεθήκανε νθρ ποι κακοί καί κακογεννηµένοι, ψυχές φτωχές, νά γυρίσουνε τ κα χηµά µου σέ κατηγ ρια. Θέλανε ν ρνηστ τή µάννα µου τήν Aσία, σέ καιρ πο α τοί θρεφ ντανε π τ πλο τος τ ς καρδι ς µου καί παίρνανε χαρά κ λπίδα π τή φλέβα π νάβλυζε π τή βαθιά ρίζα µου. «Aµαρτίαν µαρτεν Iερουσαλήµ, διά το το ε ς σάλον γένετο πάντες ο δοξάζοντες α τήν, ταπείνωσαν α τήν.»

12 TO AΪBAΛI H ΠATPI A MOY «Kληρονοµία µ ν µετεστράφη λλοτρίοις, ο ο κοι µ ν ξένοις. Oρφανοί γενήθηµεν, ο χ πάρχει πατήρ, µητέρες - µ ν ς α χ ραι.» «Kατέλυσε χαρά καρδίας µ ν, στράφη ε ς πένθος χορ ς µ ν, πεσεν στέφανος τ ς κεφαλ ς µ ν.» Mά γώ δέ θά σ ρνηστ ποτές, Γερουσαλήµ! Nά χάσω τ φ ς µου ν σέ ξεχάσω, νά ψάχνω µέ τ ραβδί καί νά µή βρεθε το χος νά µο δείξει τ δρ µο, κι ο τε πονετικ ς διαβάτης νά µέ χειροκρατήσει. Γιατί θάν χω ρνηστε τ ν Θε τ ν ληθιν ν, καί θέ νά µαι παραδοµένος στά ε δωλα τ ς ψευτι ς, κι ντίς τήν πλή καρδιά πο ρίζωσες στ κορµί µου, θέ νά χω βάλει µέσα µου φίδια φαρµακερά, να δαγκάνουνε τ δέρφια µου το ς νθρώπους. Mαζί µέ σένα ζε ψυχή µου, κ ε µαι πλο σιος ποτε ε µαι µακριά π το ς στεν ψυχους νθρώπους, καί γίνουµαι φτωχ ς ποτε σµίξω µαζί τους. Σέ µέρος π χει τ σο µονάχα φ ς, σο χρειάζεται στ ν ξενιτεµένον, κε σέ συλλογιέµαι τή ν χτα. o οξάζω τ ν Θε πο δώρησε στ ν νθρωπο τά γράµµατα, γιά νά γράφει στ χαρτί τ ν ναστεναγµ του. Kαθ µουνα καί δο λευα σέ µιά τέτοια κερδη δουλειά, στεναχωρεµένος π κάθε τι, σέ καιρ πο ο λλοι κοιτάζανε µέρα-ν χτα νά µαζέψουνε χρυσάφι, νά καλοπεράσουνε. Στά βουνά βο ϊζε νε- µος, περνο σανε π πάνω µου νέφελα ργισµένα. K γώ τρ πωνα στ θαλάµι µου καί φχαριστο σα τ ν Θε, σάν καί κε νον τ ν στρατοκ πο πο γλ τωσε π το ς ληστές. Aκου- µπο σα τ κεφάλι στήν παλάµη µου καί πήγαινα σέ τ πους γαπηµένους, δίχως νά γνοιαστ πώς τριγ ριζε ξ π τήν π ρτα µου κορκ δειλας φθ νος κ λλήθωρη λεπο χαριστία. Tά γραψίµατά µου ε ναι χαρο µενα καί φτυχισµένα. Ωστ -

ΘPHNHTIKOΣ ΠPOΛOΓOΣ 13 σο σο λέγω πώς δέ γράφω µέ µελάνι, παρά µέ δάκρυα γράφω. Kανένας δέ µέ βοήθησε σέ το τον τ ν κ σµο, χτ ς ν ε ναι βοήθεια τά λ για. Ωρες- ρες, σά ν κο γω µιά σάλπιγγα νά φωνάζει πάν π τ κεφάλι µου. Γιά το το λαχε πολλές φορές νά γράψω µέ καλέµι καί µέ κάπνα το δαδιο, ε τε µέ κε νες τίς µπογιές πο ζωγραφίζω τά ε κονίσµατα, µέσα σέ µοναστήρια ραχνιασµένα σ λλα ρηµα µέρη. Π ση χαρά µο δίνανε κε νοι ο γριοι τ ποι! Eγραφα µέσα σέ κελλιά σκοτεινά, σ κκλησιές παµπάλαιες, σέ καιρ πο φυσο σε γρή νοτιά καί πέφτανε σβέστες π τίς ρχα ες ζωγραφιές. Σέ κοιµητήρια παρατηµένα, µολυντήρια περπατο σανε πάνω στο ς γιους, τρίζανε ο νεκρ κασες π τή ζέστη, σέ τ πους πο γιά θροφή χουνε τή σκ νη, κ ο νθρωποι ε ναι φτερωτοί σάν τά νυχτοπο λια. Σέ σπίτια το Xάρου, πο στέκεται σκ νη σωριασµένη πίσ π τήν π ρτα, κ κλειδαριά της ε ναι βουλωµένη γιά πάντα π τή σκ νη. Ωστ σο κε µέσα γώ ναπαυ µουνα, καθ µουνα µακριά π τήν κακία κι π τή δ ξα, παρηγοριά ε ρισκε τ πνε µα. Συλλογιζ µουνα: Γιατί τάχα λιος λαµποκοπ κ µα στ ν ο ραν, καί δέ µουρκίζεται σάν νας β λος καρβουνιασµένος, φο λάµψη του, πο κάνει Παράδεισο το τον τ ν κ σµο, στάθηκε νήµπορη ν λλάξει τ ν τυφλοπ ντικα σέ πλάσµα καλ καί φτυχισµένο, ν νοίξει τά µάτια του τά σφαλισµένα, στε νά ζήσει µακάριος, περιζωσµένος π τ σες χάρες µέτρητες; o Aνθρωπε πονηρέ, γ ρισε καί κοίταξε τ χάος πο ναι λ γυρά µας! Eγώ πολλές φορές τροµάζω τή ν χτα, βλέποντας νά

14 TO AΪBAΛI H ΠATPI A MOY κρέµεται π πάνω µας το τη µηχανή το κ σµου. Kαί τά σκληρά βουνά πο πατ µε, καί κε να πο στέκουνται στ ν γέρα, δέν χουνε θεµέλιο, δέν κουµπ νε πουθενά. «O πήξας π ο δεν ς τήν γ ν τ προστάξει Σου, καί µετεωρίσας σχέτως βρίθουσαν!» Eµε ς ο νθρωποι βρισκ µαστε γαντζωµένοι πάνω σ να µικρ µ λο, κρεµάµενο κι α τ µαζί µέ τ λλα π τ µεγάλο δέντρο τ ο ρανο, πο δέν χει ρίζες, παρά στέκεται στ ν γέρα. Oπως γ ς βγάζει στ ν καιρ της χορτάρια καί λουλο δια, κι µα ζήσουνε σο ε ναι διορισµένο, ξεραίνουνται καί γίνουνται χ µα, καί πάλε µέ τ ν καιρ ξαναφυτρώνουνε λλα, καί τ να ζε π τή σκ νη τ λλουνο, τσι περν νε π τ ν ψε τη τ ν κ σµο κ ο νθρ ποι, νας πίσ π τ ν λλον. Σέ κάθε χώρα τσι γίνεται. Mά το τος µ λος τ ς ζω ς γυρν πι γρήγορα στίς χ ρες πο ναι πι ρχα ες, καί πι πολ κ µα στίς µεριές το κ σµου πο σταυρώνουνται τά ρέ- µατα. Γιατί, πως χει ρέµατα θάλασσα, τµοσφα ρα καί τά ποτάµια, τ διο κ ο νθρ ποι κάνουνε κι α τοί ρέµατα παράξενα, καί περιπλέκουνται τ να µέ τ λλο, καί χοχλακ νε, κ στερα πληµµάρουνε καί σκεπάζουνε τίς στεριές καί τά νησιά.

O AΓΙΟΣ ΓΙΩΡΓΗΣ Ο XΙΟΠΟΛΙΤΗΣ ΙΑΝΩ ΠΑΛΕ ΣΗΜΕΡΑ νά γράψω µιά παλιά στορία. έν φταίγω ν λέγω ο λο παλιές στορίες. Σήµερα κ σµος λλαξε λ τελα, π νε πλιά κε να τά χρ νια πο ο νθρ ποι ε χανε ντρειοσ νη, φιλ τιµο, µεράκια λογι λογι. Kι π τέτοια-τέτοια χαρίσµατα γίνουνται ο στορίες, καί διαλαλιο νται στ ντουνιά ν µατα καί πίθετα π ς τά τ τες τανε σάν τ δικ µου καί σάν τ δικ σου. Aπ δ πο κάθουµαι βλέπω βουνά, βλέπω πολιτε ες, κάστρα, κάµπους, π λλα ζαµάνια µατοχωθήκανε π µοβ ρους παλληκαράδες καί τώρα το ς α λακώνουνε τά ξυλάλετρα. Aντίκρυ π τ παραθ ρι πο κάθουµαι φαίνουνται µέσα στ θολ πέλαγο τά βουνά τ ς Tουρκι ς. Σέ κε να τά µέρη γεννήθηκα κ γώ, κι ν τανε κανένας παρών τώρα πο κοιτάζω κατά κε, θάν βλεπε πώς τά µάτια µου ε ναι δακρυσµένα. Mά κ δ, σέ το το τ νησί πο πατ, καί πέρ π δ, τά χώµατα ε ναι βασανισµένα π τ ν Tο ρκο. Oπου πατήσεις καί που σταθε ς, βλέπεις καί θυµ σαι τή σκληρ τη α τουνο το σκ λου, πο ξεπέζεψε σά µερµηγκιά πάνου σέ το τα τ ρχα α

18 TO AΪBAΛI H ΠATPI A MOY χώµατα, µπ κε µέσ στά σπίτια µας, πατσαβο ριασε τήν τιµή µας, ρο φηξε τ α µα µας. Xιλιάδες µέρες καί χιλιάδες ν χτες χτυποκάρδι π ς περάσανε καί βγάζει πάλε ξανά γ ς το τη νιο ς καί κοπέλες! Π ς δέν ξεράθηκε γιά ο λους το ς α νες τ δέντρο πο µαράθηκε π τ φαρµακερ χν το α τουνο το φιδιο! Pωτιέµαι µέσα µου καί κοιτάζω καί τά βουνά, ρωτ τή γ ς πο δε τ σα καί τ σα, ρωτ τή θάλασσα... Στά γκρεµνισµένα κάστρα κείτουνται κ µα σά θρεµµένα γουρο νια τά καν νια µέ τ ν ντουρά το σουλτάνου, πράσινα π τή σκουριά, τά µάσκουλα ε ναι παρατηµένα δ κ κε. O µαρµαρένιες µπάλες, τά διπλά τοπο ζια 1 στέκουνε σωροί χωµένα µέσα στή γ ς, γιά κείτουνται λάµ-ταρλάµ 2 στ κ µα τ ς κρογιαλι ς. Στά ντουβάρια ε ναι χτισµένες ο πλάκες µέ τ φορεσµένα ζερβοψήφια το Mεµέτη. Aπ µέσ π τά γρά κατώγια κι π το ς µπαρουτχανέδες, σά ν κο ς κ µα τίς φωνές πο βγάζανε ο µα ροι βασανισµένοι µέ τά δαρµένα κορµιά, µέ τα βουλιασµένα µάτια, σγουµποί, δίχως α µα λές καί βλέπεις κ µα τά ταγκαλάκια, το ς µπασιµποζο κηδες, σταυροπ δι µέ τίς κάµες στά ζουνάρια, µέ τα θε ρατα µπασλίκια στά κεφάλια, νά βιγλίζουνε πάνου στίς ντάµπιες. Kαί κάτ π τ κάστρο ρχιν νε τά σπίτια, τά τουρκ σπιτα, µ να σωρ µιναρέδες δ κ κε. O χαραµοφάγοι πήρανε τά χωράφια, πήρανε τ µπέλια, δέν φήσανε γ ς µηδέ γιά µνηµ ρι. Kι νοικοκ ρης π γε καί λο φαξε κλωτσηµένος µέσα στά λαγο µια, µέσα στά χαλάσµατα, πεινασµένη λεµπεσουριά. Eτσ ε ναι ν µος το π λεµου γιά τ ν Tο ρκο. Kαί, µ λο το το, ραγιάς καί σέ το τη τήν καταντιά θρεφε µέσα στ βερέµικο 3 κορµί α στηµα κι νθρωπιά. Aγάλι - - 1. Tοπο ζι: µπάλα. 2. Aλάµ-ταρλάµ: φ ρδην-µίγδην. 3. Bερέµικο: ρρωστιάρικο.

O AΓIOΣ ΓIΩPΓHΣ O XIOΠOΛITHΣ 19 γάλια νεράγωσε. Περάσανε χρ νια καί χρ νια ς νά ξεχλω- µιάσει π τήν τροµάρα πο π ρε σάν πεσ Π λη. Στ τέλος τά κατάφερε νά µήν περν τή ζωή του στραβοκωλιάζοντας σάν σκ λος µπρ ς στο ς σκ λους. E χανε κε νοι πασάδες, ντερεµπέηδες, γάδες, µουφτ δες ε χανε κ ο χριστιανοί δηµογερ ντους, προεστο ς καί δεσποτάδες. Mά ο ρχ ντοι τους κ ο προεστοί τους δέν τανε καλοπερασµένοι φεντάδες, µ νο ε χανε ζωγραφισµένη πάνου στά προσώπατά τους µιά πίκρα κ να µεράκι. T µάγουλ τους τανε δίχως α µα, µατιά τους ταπεινή καί θλιµµένη, τ µουστάκι τους στριφτο, τά γένια τους παρατηµένα π χτένι κι π µπαρµπέρη, λές κ τανε τίποτις σκητάδες γή γιοί, κι χι ρχ ντοι π µεγάλα σ για. O Tο ρκος καµων τανε τ ν φίλο, µά ο ραγιάδες δέν τ ν µπιστευ ντανε. O ρχ ντοι τους πεθαίνανε µέ τήν κρεµάλα καί µέ τ παλο κι, ο παπάδες τους γιάζανε µέ τ χαντζάρι. H κουβέντα τους τανε σάν κλάψα, τ τραγο δι τους θρ νος, τ περπάτηµά τους τεµενάς καί σελάµ λέκιουµ. Φαρµάκι πάνου στά φαρµάκια. o H στορία πο σκεδιάζω γινε κατ χρ νια πρί γεννηθ. Mά στέκει τ σο ζωηρή µέσ στ µυαλ µου, πο µο φαίνεται πώς µουνα κι λας φερµένος στ ν κ σµο, κ ε δα µέ τά µάτια µου τά σα ξιστορ τ σο καλά µο τά παραστήσανε κε νοι πο µ ναθρέψανε. Kάθε χρ νο στίς 26 το Nοέβρη ποβραδίς χτυπο σανε θλιβερά ο καµπάνες στά δώδεκα καµπαναριά τ ς πολιτείας, κι ο λος κ σµος φορεµένος τά καλά του πάγαινε στ παζάρι κι ναβε κεριά καί τά κολλο σε πάνω σέ µιά µατωµένη πέτρα, κι νεσπαζ τανε τ σηµωµένο κεφάλι τ Aγιου Γιώργη το Xιοπολίτη, πο χε µαρτυρήσει σέ κε νο τ µέρος κι πάνου σέ κείνη τήν πλάκα. O καµπάνες χτυπο σανε σαµε τά µε-

20 TO AΪBAΛI H ΠATPI A MOY

ΠEPIEXOMENA Σηµείωση το πιµελητή............................. 9 Θρηνητικ ς πρ λογος............................... 11 O Aγιος Γιώργης Xιοπολίτης...................... 17 T Aϊβαλί, τά Mοσκονήσια κ ρχαία Ποροσελήνη.... 62 Mοιρολ γι......................................... 90 Tά µπουγάζια τ Aϊβαλιο........................... 93 Aρχα οι νθρ ποι τ ς Aνατολ ς..................... 97 O Λωτοφάγοι...................................... 108 H Nησοπο λα...................................... 117 Παραµονή Xριστο γεννα........................... 126 Xριστο γεννα στή σπηλιά............................ 133 Aγιασµένες µέρες................................... 140 O καπετάν-στέλιος κι Bασίφ- φέντης............... 148 Πρωτοχρονιά στήν Aγιά-Παρασκευή................. 157 T βλογηµένο τ µαντρί............................. 170 Tά Φ τα στ Aϊβαλί................................ 176 O Aποκριές κ ο ώδεκα Θεοί...................... 181 Πρωτοµαγιά....................................... 189 O Στριγκάρος...................................... 197

420 TO AΪBAΛI H ΠATPI A MOY Aθ οι φονιάδες καί κακο ργοι ναίσθητοι............ 205 Ξέγνοιαστα νιάτα καί κακά γεράµατα................. 212 O Aλέξης τσοµπάνης.............................. 222 O καπετάν-p γκος................................. 240 O µπαρµπα-xαράλαµπος........................... 246 Mιά µορφη ψυχή.................................. 253 O Tαλιάνης καί τ µαγαζί του........................ 260 O µπαρµπα-mανώλης Bασιλές..................... 266 Bίβλος γενέσεως.................................... 275 T καιρ κείν ω.................................... 294 Tίµιος κουρσάρος................................... 299 O τέσσερις Aϊβαλι τες.............................. 307 Στά ρηµονήσια τ ς πατρίδας µου..................... 318 T Aστρο τ ς Tραµουντάνας......................... 322 Tά καράβια........................................ 326 Aγνή νε τητα...................................... 334 Aληθινά παραµ θια................................ 342 Aθ λωτη ε τυχία................................... 348 H µάννα µου θάλασσα............................ 356 H θάλασσα συχη καί φουρτουνιασµένη.............. 363 Πνε µα καταιγίδος................................. 369 O βοριάς το εκαπεντα γουστου................... 375 H νοτιά........................................... 381 Kάψα............................................. 387 Mακάρια ζωή...................................... 393 E ρηνικοί ρεµβασµοί................................ 401 Aνθήτω ς κρίνον.................................. 407 Oρθρίσωµεν ρθρου βαθέος......................... 411 Φ ς σπεριν ν..................................... 415