Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2015 Ελληνική Οικονομία Η συμφωνία στο Eurogroup για την τετράμηνη παράταση της δανειακής σύμβασης και η έγκριση του καταλόγου των μεταρρυθμιστικών ενεργειών που η Κυβέρνηση προτίθεται να υλοποιήσει, συνιστά ένα σημαντικό βήμα για τον περιορισμό της αβεβαιότητας, που δυσχεραίνει τις επενδυτικές αποφάσεις. Η εμπέδωση του κλίματος εμπιστοσύνης έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού η ανάκαμψη το 2014 επήλθε κυρίως μέσω της ανόδου της ιδιωτικής κατανάλωσης και των καθαρών εξαγωγών, αν και οι ιδιωτικές επενδύσεις παρέμειναν σε αρνητικό έδαφος. Συνεπώς, η ενίσχυση των επενδυτικών προσδοκιών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την περαιτέρω αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας. Παράλληλα, ο ρόλος των καθαρών εξαγωγών (εξαγωγές μείον εισαγωγές) ως κινητήρια δύναμη της πρόσφατης ανάκαμψης, επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Συγκεκριμένα, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσιάζεται πλεονασματικό για δεύτερο συνεχές έτος, στα 1,66 δισ. (0,9% του ΑΕΠ το 2015), από 1,09 δισ. το 2014 (0,6% το 2014), εξέλιξη που οφείλεται στην ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, αλλά και την τάση διολίσθησης του ευρώ. Ειδικότερα, το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών ήταν πλεονασματικό στα 1,82 δισ., εξέλιξη που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση των τουριστικών εισπράξεων (2014: 10,6%, 2013: 16,4%). εκατ. άτομα 24 11,4 11,3 11,6 21 18 15 12 9 6 3 0 Αφίξεις (εκατ. άτομα) Εισπράξεις ( δισ.) 12,2 10,4 9,6 10,5 10,4 15,2 16,2 15,9 14,9 15,0 16,4 15,5 17,9 22,0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πηγή: Πηγή: ΤτΕλλάδος ΤτΕ δισ. 13,4 Ο κλάδος του τουρισμού επέδειξε ανθεκτικότητα στην οικονομική κρίση, στήριξε την οικονομία στην ύφεση και ήδη πρωτοπορεί στην προσπάθεια για την οικονομική ανάκαμψη. Σύμφωνα με το World Travel & Tourism Council (WTTC), η άμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της Ελλάδας το 2013 διαμορφώθηκε σε 6,5% και προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3,1 εκατοστιαίες 12 9 6 3 0 μονάδες το 2014. Η συνολική συμβολή του, ανήλθε σε 16,3% του ΑΕΠ το 2013 (συνυπολογίζοντας τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, τις δαπάνες για την αγορά προϊόντων-υπηρεσιών σχετιζομένων με τον τουρισμό, τις δαπάνες των απασχολουμένων του κλάδου) και εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 3 εκατοστιαίες μονάδες το 2014. Η άμεση συμβολή του τουρισμού στην απασχόληση διαμορφώθηκε στο 8,9% της συνολικής απασχόλησης το 2013 και εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 2,6% το 2014. Επιπλέον, η συνολική συμβολή του στην απασχόληση ανήλθε στο 18,2% το 2013 και αναμένεται να υπερβεί το 20% περίπου της απασχόλησης της χώρας το 2014. Οι εισπράξεις από τον τουρισμό αποτέλεσαν το 2014 περίπου το 25% της συνολικής εξαγωγικής δραστηριότητας (αγαθών και υπηρεσιών), ενώ οι τουριστικές εισπράξεις αντιστοιχούσαν στο 75% του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου. Η ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού τα τελευταία έτη αντανακλάται πρωτίστως στη σημαντική αύξηση των αλλοδαπών επισκεπτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι διεθνείς αφίξεις ανήλθαν το 2014 σε 22 εκατ. από 17,9 εκατ. το 2013 και 15,2 εκατ. αλλοδαπούς επισκέπτες το 2006. Παρά ταύτα με βάση τις τουριστικές αφίξεις, η συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό τουριστικό χάρτη παραμένει χαμηλή, αφού το 2013 διαμορφώθηκε στο 3,2% των αφίξεων. Το μεγαλύτερο ποσοστό κατέχει η Γαλλία (15,5%) και ακολουθούν η Ισπανία (10,8%) και η Ιταλία (8,5%). 70 60 50 40 30 20 10 0 Συγκριτική παρουσίαση Αφίξεων Ξένων Επισκεπτών: Ελλάδα και Κύριοι Ανταγωνιστές, 2013 (εκατ.) 1,6 2,4 Πηγή: UNWTO 6,0 8,3 11,0 17,9 37,8 47,7 60,7 Παρά τη βελτίωση που έχει παρατηρηθεί στον κλάδο τα τελευταία έτη, τα περιθώρια ανάπτυξης του κλάδου είναι σημαντικά. Απαιτείται η περαιτέρω ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών τουρισμού (συνεδριακός, αγροτουρισμός, οικολογικός κλπ), η βελτίωση της σχέσης ποιότητας-τιμής, η απλούστευση των διαδικασιών για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, καθώς και ο αναξιοποίητος ακόμη πολιτιστικός τουρισμός.
Το 2014, η αύξηση στην τουριστική κίνηση αποτυπώθηκε και στην αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων. Ειδικότερα, η συνεισφορά του τουρισμού στις εξωτερικές συναλλαγές ήταν το 2014 καθοριστική, καθώς οι ταξιδιωτικές δαπάνες από μη κατοίκους αυξήθηκαν σημαντικά το 2014 και 2013, καθώς ανήλθαν στα 13,4 δισ., έναντι 12,2 δισ. το 2013 (αύξηση 10,6%). Το αποτέλεσμα αυτό είναι θετικό αλλά απέχει ακόμα από τις δυνατότητες του τουριστικού κλάδου. Το 2015 αναμένεται περαιτέρω ανάπτυξη στον Ελληνικό τουρισμό ως αποτέλεσμα, πρώτον της διολίσθησης του ευρώ που καθιστά τη χώρα πιο ελκυστικό προορισμό και δεύτερον της διαφαινόμενης διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου. Σημαντική ένδειξη αποτελεί, ο προγραμματισμός των αεροπορικών θέσεων για το 2015, όπου αυτές εμφανίζονται αυξημένες κατά 1 εκατ. σε σχέση με το 2014 (σύμφωνα τον ΣΕΤΕ). Τον Ιανουάριο 2015 οι τουριστικές αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια ήταν αυξημένες κατά 30% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2014. Γεωγραφικός Προσδιορισμός της Ζήτησης του Τουριστικού Προϊόντος: Κύριο χαρακτηριστικό του ελληνικού τουριστικού προϊόντος αποτελεί ο γεωγραφικός προσδιορισμός της ζήτησης από το εξωτερικό, ο οποίος εμφανίζει δομική μεταβολή. Αναλύοντας την προέλευση των επισκεπτών παρατηρούμε ότι οι αφίξεις από την ΕΕ-28 μειώθηκαν σταδιακά στο 60% του συνόλου των αφίξεων, από 73% το 2009. Σε αντιδιαστολή οι αφίξεις από τις εκτός ΕΕ ευρωπαϊκές χώρες ανήλθαν στο 40% το 2014 από 27% το 2009. Το 2014, αναφορικά με την κατανομή των διεθνών αφίξεων ανά χώρα προέλευσης, η Γερμανία (ποσοστό 11,2%) και το Ην. Βασίλειο (ποσοστό 9,5%) αποτελούν τις κυριότερες πηγές ξένων επισκεπτών και ακολουθούν η Γαλλία (6,6%) και η Ρωσία (5,7%). 45 35 25 15 5 25 18,5 Εξέλιξη Τουριστικών Εισπράξεων, ανα Χώρα Προέλευσης Επισκεπτών, (ετήσια % μεταβολή) 42,2 14,9 4,6 17,8 14,8 Επιπλέον, η ισχυρή αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων από χώρες της ΕΕ-28 εκτός της Ζώνης του Ευρώ (2014: +21,6%, 2013: +4,1%), προήλθε πρωτίστως από την άνοδο των εισπράξεων από το Ην.Βασίλειο (2014: +14,8%, 2013:-4,6%). Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχισθεί και να ενισχυθεί το 27 16,4 10,6 5 0,6 4,6 15 9 10 13,2 25 Γαλλία Γερμανία Η.Β. Ρωσσία Σύνολο Πηγή: ΤτΕ 2012 2013 2014 2015 καθώς το ευρώ έχει υποτιμηθεί έναντι της αγγλικής λίρας. Επίσης, η σημαντική αύξηση των εισπράξεων από τις ΗΠΑ κατά 15% το 2014, αν και το ποσοστό των αμερικανών επισκεπτών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλό, στο 2,7% των συνολικών αφίξεων από το εξωτερικό στη χώρα. Το 2015, η πτωτική τάση του ευρώ αναμένεται να επηρεάσει θετικά τις εισπράξεις από τις ΗΠΑ. Λοιποί 22,1% Ρωσσία 8,6% ΗΠΑ 4,9% Πηγή: ΤΤΕ Τουριστικές Εισπράξεις ανά Χώρα Προέλευσης, 2014 Κρουαζίερα 3,0% Γαλλία 8,4% Γερμανία 14,8% Υπόλοιπη Ευρώπη 26,6% Η.Β. 11,6% Αντίθετα, το 2014, πτωτικά κινήθηκαν οι ταξιδιωτικές εισπράξεις από Ρώσους επισκέπτες με αποτέλεσμα να υποχωρήσουν κατά 13,2%, έναντι αύξησης κατά 41,8% το 2013. Η έντονη ανοδική τάση της τουριστικής κίνησης από την Ρωσία που παρατηρήθηκε το 2013 και μέχρι και τον Ιούλιο 2014, δεν προβλέπεται να συνεχισθεί το 2015. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στην ανατίμηση του ευρώ έναντι του ρουβλίου και την είσοδο της οικονομίας της Ρωσίας σε ύφεση στη διετία 2015-2016. Σημειώνεται ωστόσο, ότι η ανωτέρω εξέλιξη δεν πρόκειται να επηρεάσει σημαντικά τις ταξιδιωτικές εισπράξεις της Ελλάδος, καθώς οι εισπράξεις από τη Ρωσία αποτελούν μόλις το 8,6% των συνολικών ταξιδιωτικών εισπράξεων. Επιπλέον, η υποτίμηση του ευρώ έναντι των νομισμάτων των ανταγωνιστριών χωρών που αποτελούν τουριστικούς προορισμούς στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα της Τουρκίας και της Τυνησίας, παρέχει ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα στην Ελλάδα ως χώρα προσέλκυσης ξένων επισκεπτών. Η σημαντική άνοδος της τουριστικής κίνησης το 2014 αντικατοπτρίζεται και στην αύξηση του Δείκτη Κύκλου Εργασιών στον κλάδο παροχής καταλύματος και εστίασης, που περιλαμβάνει τις συνολικές δαπάνες τόσο από ξένους όσο και από ημεδαπούς επισκέπτες. Ο δείκτης αυξήθηκε κατά 18% το 2014, μετά από αύξηση κατά 4,7% το 2013, έναντι διαδοχικών πτώσεων την περίοδο 2009-2012. Η μεγάλη αύξηση που παρατηρήθηκε στην εξέλιξη του κύκλου εργασιών στον τουριστικό κλάδο το 2013 και 2014 αντανακλά, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου (που επετεύχθη ήδη από το 2013 και εντάθηκε το 2014), την αύξηση της τουριστικής δαπάνης, ενώ αποτελεί και ένδειξη ανάκαμψης και του εσωτερικού τουρισμού. 2
Επιπρόσθετα, και από τους δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών του ΙΟΒΕ καταδεικνύεται η άνοδος της τουριστικής κίνησης το 2014, καθώς οι σχετικοί δείκτες εμπιστοσύνης παρουσίασαν θεαματική άνοδο. Πιο συγκεκριμένα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στα Ξενοδοχεία-Εστιατόρια κατέγραψε 2014 αύξηση κατά 27,0%, έναντι αύξησης κατά 15% στο 2013. Επιπλέον, τον Ιανουάριο 2015 ο δείκτης προσδοκιών αυξήθηκε κατά 10,2 μονάδες σε σχέση με τον αντίστοιχο δείκτη του 2014. Ωστόσο, σε σχέση με το Δεκέμβριο 2014 (103,4 μονάδες) ο δείκτης κατέγραψε υποχώρηση τόσο τον Ιανουάριο (99,6 μον.) όσο και τον Φεβρουάριο 2015 (89,1 μον.), προφανώς επηρεασμένος από την αβεβαιότητα που προέκυψε εξαιτίας της προεκλογικής περιόδου. 120 110 100 90 80 70 60 50 40 Δκτ Κύκλου Εργασιών στον Τουρισμό (2010=100) & Επιχειρηματικές Προσδοκίες Πηγές: ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Δκτ Επιχειρηματικών Προσδοκιών (Ξενοδοχεία Εστιατόρια) Παγκόσμιος Τουρισμός και Δείκτης Ανταγωνιστικότητας: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού οι διεθνείς αφίξεις εκτιμάται ότι θα αυξάνονται κατά 3% ανά έτος από το 2010 έως το 2030. Η ανοδική τάση του τουρισμού διεθνώς αναμένεται προφανώς να ωφελήσει και τη χώρας μας τα επόμενα έτη. Ειδικότερα η ανάπτυξη του παγκόσμιου τουρισμού είναι έντονα ανοδική τα τελευταία πενήντα έτη. Οι αυξητικές τάσεις αναμένεται να συνεχισθούν καθώς προκύπτουν συνεχώς νέοι προορισμοί, νέα τουριστικά προϊόντα και νέες ανάγκες αναψυχής που αυξάνουν την κινητικότητα των ανθρώπων και εμπλουτίζουν το τουριστικό προϊόν. Παράλληλα η συντελούμενη διεθνώς πληθυσμιακή γήρανση κυρίως των δυτικοευρωπαϊκής προέλευσης ξένων επισκεπτών αναμένεται να διευρύνει τις διεθνείς τουριστικές αγορές καθώς έχει παρατηρηθεί ότι οι μεγαλύτερης ηλικίας τουρίστες έχουν τάση ταξιδιών με μεγαλύτερη διάρκεια και υψηλότερη δαπάνη. Ενδεικτικό της ταχείας ανάπτυξης του διεθνούς τουρισμού είναι το ότι οι παγκόσμιες τουριστικές αφίξεις αυξήθηκαν από 166 εκατομμύρια το 1970, σε 674 εκατ. το 2000, και εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 1.138 εκατ. το 2014. Επιπλέον σημειώνεται ότι με εξαίρεση την πτώση των αφίξεων το 2008, εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, από το 2009 οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις σημειώνουν συνεχή γραμμική ανοδική τάση (σωρευτική αύξηση 2009-2014:+28%). Η αλματώδης αύξηση του αριθμού των 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Ιαν Δκτ Κύκλου Εργασιών 14 Ιαν 15 διεθνών αφίξεων αποτελεί πηγή ζήτησης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος και στηρίζει αποφασιστικά τον κλάδο. Από πλευράς κύριων γεωγραφικών περιοχών, τους περισσότερους επισκέπτες προσέλκυσε το 2014 η Ευρώπη, ακολουθούμενη από την Ασία και τις χώρες του Ειρηνικού και την Αμερική (που περιλαμβάνει την Αμερικανική Ήπειρο και τις χώρες της Καραϊβικής). Το 2014 την μεγαλύτερη αύξηση στις αφίξεις παρουσίασε η Αμερική (+7,4% ), ενώ ανέκαμψε αισθητά και η αγορά της Μέσης Ανατολής (+4,4% το 2014,από -3,4% το 2013). Παγκόσμιες Τουριστικές Αφίξεις, 2014 % μεταβολή (σε εκατ. επισκέπτες) 2014/2013 1,138 949 Μέση Ανατολή (+4,4%) 166 278 436 674 809 1970 1980 1990 2000 2005 2010 2014ε Αφρική (+2,3%) Αμερική (+7,4%) Ασία (+5,3%) Ευρώπη ( +3,9%) Σύνολο (+4,7%) Πηγή:UNWTO Όσον αφορά στην ανταγωνιστική θέση του Ελληνικού τουρισμού, και σύμφωνα με το διεθνή οργανισμό «World Tourism Organization», η Ελλάδα το 2013 κατέλαβε την 32η θέση ανάμεσα στις 140 χώρες που ορίζονται επίσημα ως διεθνείς τουριστικοί προορισμοί. 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Travel & Tourism Competitiveness Index,2013 κατάταξη /140 ο χειρότερος 46 2 4 5 Πηγή: UNWTO 7 20 Σημειώνεται ότι η συγκριτική θέση της χώρας μας χειροτέρευσε την περίοδο της οικονομικής κρίσης 2009-2013 καθώς όλοι σχεδόν οι επιμέρους δείκτες ανταγωνιστικότητας επιδεινώθηκαν την περίοδο. Ο δείκτης ανταγωνιστικότητας τιμών (ο οποίος συμπεριλαμβάνει φόρους & χρεώσεις αεροδρομίων, αγοραστική δύναμη, τιμές καυσίμων, επίδραση φορών και τιμές ξενοδοχείων) αποκαλύπτει την αδύναμη ακόμη ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού σε αυτόν τον τομέα, ενώ παρουσιάζει σημαντική χειροτέρευση (από 103 σε 127) στην περίοδο της κρίσης 2009-2013. 26 29 32 35 3
24 Δείκτες Ανταγωνιστικότητας Ελληνικού Τουρισμού (σειρά κατάταξης 1= καλύτερος 140= χειρότερος) 127 32 Γενικός Δείκτης Πηγή:UNWTO 103 Τιμές 15 2007 2009 2011 2013 30 20 39 Ανθρώπινοι, Θεσμικό Φυσικοί & Περιβάλλον Πολιτιστικοί Πόροι 7 3 Υποδομές 35% 25% 15% 5% 5% 15% 25% 23,2% Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Μεταποίηση (ετήσια μεταβολή) 13,7% 12,0% 11,3% 8,3% 8,2% 8,9% 7,5% 19,4% 9,7% Δεκέμβριος 2014 Δεκέμβριος 2013 Ανάμεσα στα θετικά στοιχεία ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας είναι οι τουριστικές υποδομές (3η θέση), οι πλούσιοι ανθρώπινοι, φυσικοί & πολιτιστικοί πόροι (30η θέση) και η θετική στάση έναντι των ξένων επισκεπτών. Από την ανάλυση των επιμέρους δεικτών, με βάση τη διεθνή κατάταξη, η χώρα υπολείπεται σε ανταγωνιστικότητα με βάση τις πολιτικές για το περιβάλλον. Στην επόμενη αξιολόγηση της Ελλάδας το 2015 αναμένεται αισθητή βελτίωση του δείκτη ανταγωνιστικότητας καθώς το 2014 εξαλείφθηκαν αρκετές αδυναμίες που ανέκυψαν κατά την περίοδο της οικονομικής ύφεσης. Δείκτης Κύκλου Εργασιών στη Βιομηχανία (ΔΚΕ): Τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ απεικονίζουν μέτρια υποχώρηση των πωλήσεων της βιομηχανίας το 2014, η οποία αντικατοπτρίζει εν μέρει τα εγγενή προβλήματα του κλάδου (υψηλό ενεργειακό κόστος, γραφειοκρατικά προβλήματα στις αδειοδοτήσεις κτλ.), αλλά και τις δυσκολίες ανάκαμψής του εν μέσω οικονομικής κρίσης, κατά το προηγούμενο έτος. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μειωμένη ρευστότητα στην αγορά ανάγκασε πολλές επιχειρήσεις να μειώσουν την παραγωγή και κατ επέκταση τις πωλήσεις στη βιομηχανία. Αυτή η εξέλιξη, αν παραταθεί θα έχει επιβλαβείς συνέπειες και στην αγορά εργασίας καθώς οι επιχειρήσεις θα προχωρήσουν σε μείωση προσωπικού, προκειμένου να επιβιώσουν. Εκτός από τη βελτίωση του κλίματος εμπιστοσύνης και της ελαχιστοποίησης του κινδύνου χώρας (country risk), απαιτείται σχεδιασμός και εφαρμογή μιας νέας βιομηχανικής πολιτικής (μικρή μείωση φορολογίας, επενδύσεις κτλ), η οποία στόχο θα έχει την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των Ελληνικών επιχειρήσεων, ώστε η χώρα να ανταγωνίζεται εφάμιλλα τους εμπορικούς εταίρους της. Πιο συγκεκριμένα, ο ΔΚΕ στο σύνολο της αγοράς μειώθηκε το 2014 κατά 1,4%, έναντι μείωσης κατά 5,9% το 2013. Η αρνητική αυτή εξέλιξη είναι συνισταμένη της μείωσης των πωλήσεων στην εγχώρια αγορά κατά 1,3% (2013: -10,0%), αλλά και της πτώσης των πωλήσεων στην εξωτερική αγορά κατά 1,5% (2013: -0,1%). Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Παγκόσμια Οικονομία Στις ΗΠΑ, η επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τραπέζης (Fed), στην εξαμηνιαία κατάθεσή της ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Γερουσίας, παρουσίασε με αμφίσημο τρόπο το πως θα κινηθεί προς την πρώτη αύξηση του βασικού επιτοκίου της Fed, από τον Δεκ.2008, προετοιμάζοντας έτσι τις αγορές, χωρίς να προσδιορίσει πότε αυτό θα συμβεί. Στην κατάθεση της η επικεφαλής της Fed επισήμανε ότι η ανάκαμψη της οικονομίας και της αγοράς εργασίας συνεχίζονται με ικανοποιητικό ρυθμό. Η οικονομία των ΗΠΑ εμφανίζει σημάδια βελτίωσης και εάν αυτή η τάση συνεχισθεί, τότε η Fed θα εξετάσει την αύξηση των επιτοκίων, με την προϋπόθεση ότι ο πληθωρισμός θα κινείται προς τον μεσοπρόθεσμο στόχο (2,0%). Σημειωτέον, ότι στην παρούσα περίοδο, ο πληθωρισμός κινείται αισθητά χαμηλότερα του στόχου (Δεκ.2014: 0,7%). Η επικεφαλής της Fed τροποποίησε τον κώδικα επικοινωνίας της με τις αγορές, καθώς αναιρεί στο εξής τον προϊδεασμό των επενδυτών (forward guidance) για την ακολουθούμενη νομισματική πολιτική που θα αξιολογείται σε κάθε συνεδρίαση και θα είναι απολύτως συνδεδεμένη με τα ισχύοντα μακροοικονομικά δεδομένα. Παράλληλα, όπως δήλωσε η Πρόεδρος, πριν από την κίνηση ανόδου του βασικού επιτοκίου της Fed, θα απαλειφθεί η λέξη υπομονετική από το ανακοινωθέν της Τραπέζης. η οποία προσδιορίζει την ακολουθητέα νομισματική πολιτική. Η διευκρίνιση αυτή σημαίνει ότι αποκλείεται αύξηση των επιτοκίων τουλάχιστον για τις επόμενες δύο συνεδριάσεις. Η επιφυλακτική στάση της Προέδρου της Fed δικαιολογείται από το δυσμενές διεθνές περιβάλλον εξαιτίας της αβεβαιότητας για τις οικονομικές εξελίξεις σε Ευρωζώνη, Ιαπωνία και Κίνα. Η επικεφαλής της Fed απεκάλυψε επίσης ότι σχεδιάζει νέους κανόνες που θα σχετίζονται με τις τραπεζικές δραστηριότητες στις αγορές βασικών εμπορευμάτων οι οποίες θα αναγκάσουν αρκετά τραπεζικά ιδρύματα να απόσχουν από τις 4
συγκεκριμένες αγορές, καθώς θα απαιτούν πρόσθετες κεφαλαιακές απαιτήσεις. Οι δηλώσεις της Προέδρου της Fed υποδηλώνουν ότι οι πιθανότητες αύξησης των επιτοκίων τον Ιούνιο, και τον Σεπτέμβριο βαίνουν μειούμενες, γεγονός που αποτυπώθηκε άλλωστε με την υποχώρηση της απόδοσης του 10-ετούς ομολόγου των ΗΠΑ κάτω του επιπέδου του 2%. Εν τω μεταξύ, το Συμβούλιο Νομισματικής Πολιτικής (FOMC) της Fed, δημοσίευσε τα πρακτικά της διήμερης συνεδρίασης της 27-28 Ιαν.2015. Ωστόσο, από τα πρακτικά δεν προέκυψαν σαφείς ενδείξεις για τη χρονική στιγμή που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα θα πραγματοποιήσει την πρώτη αύξηση του βασικού επιτοκίου της, καθώς όπως επισημαίνεται θα διατηρηθεί το μηδενικό επιτόκιο για ακόμα περισσότερο χρονικό διάστημα. Όμως δεν είναι σαφές αν είναι για περισσότερο διάστημα σε σχέση με αυτό που αναμένει η αγορά ή σε σχέση με αυτό που υπαγορεύει η φάση του οικονομικού κύκλου. Επιπλέον από τα πρακτικά προκύπτει, ότι όσο πλησιάζει η αύξηση του βασικού επιτοκίου, η Fed εμφανίζεται διστακτική, προκειμένου να μην περιορίσει την διαφαινόμενη οικονομική ανάπτυξη και την βελτίωση που καταγράφεται στην αγορά εργασίας. Όσον αφορά τον πληθωρισμό, όπως προκύπτει από τα πρακτικά η Fed εκτιμά ότι μεσοπρόθεσμα ο πληθωρισμός θα επιστρέψει στο 2%, που είναι και ο στόχος της, καθώς η βελτίωση των συνθηκών εργασίας σταδιακά θα αντισταθμίσει την επίδραση των χαμηλών τιμών ενέργειας. Στην πραγματική οικονομία, οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας μειώθηκαν κατά 21.000 την εβδομάδα έως 14.2.2015 με αποτέλεσμα να διαμορφωθούν στις 283.000 από 304.000 που ήταν την περασμένη εβδομάδα. Πορεία εβδομαδιαίων αιτήσεων ανεργίας (2009-2015) Εν τω μεταξύ, ο τεσσάρων εβδομάδων κινητός μέσος όρος ο οποίος θεωρείται ως πιο αξιόπιστο μέτρο αξιολόγησης της αγοράς εργασίας δεδομένου ότι απομακρύνει την εβδομαδιαία μεταβλητότητα, μειώθηκε κατά 6.500 στις 283.250. Σε μέσα επίπεδα για την περίοδο 1967-2014, οι αιτήσεις των επιδομάτων ανεργίας διαμορφώνονται στις 361.742 με ιστορικά υψηλό τις 695.000 (Οκτ.1982) και ιστορικά χαμηλό τις 162.000 (Νοεμ.1968). Σημειώνεται ότι η μείωση των εγγραφών στα ταμεία ανεργίας ήταν μεγαλύτερη των προσδοκιών της αγοράς, η οποία προέβλεπε μείωση των αιτήσεων στις 293.000. Η μείωση των εγγραφών στα ταμεία ανεργίας κατά ένα ποσοστό αποδίδεται στη μικρή διάρκεια της εβδομάδας, καθώς μεσολάβησε μια αργία (Presidents Day), όμως δεν θα πρέπει να προβληματίζει, καθώς διατηρείται η τάση ενίσχυσης της απασχόλησης. Όσον αφορά τις μισθολογικές απολαβές, αλυσίδα λιανικής που απασχολεί άνω των 500 χιλ. ατόμων, ανακοίνωσε την αύξηση της ωριαίας αποζημίωσης σε $9/ώρα από τον Απρ.2015, ήτοι $1,75/ώρα υψηλότερα της ελάχιστης αποζημίωσης και περαιτέρω αύξηση της στα $10/ώρα από τον Φεβρ.2016, αποτελεί ένα ενδεικτικό γεγονός που επιβεβαιώνει την βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας. Οι τελευταίες σε συνδυασμό με τις μειωμένες τιμές των καυσίμων ενισχύουν την καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών που αποτελεί περίπου το 70% της οικονομίας. O δείκτης Markit PMI στη μεταποίηση τον Φεβρ.2015 ανήλθε στο 54,3 από 53,9 τον Ιαν.2015, ενώ η αγορά προσδοκούσε να υποχωρήσει στις 53,6 μονάδες. Στην αγορά ακινήτων, η ανάκαμψη του κλάδου πραγματοποιείται με αργούς ρυθμούς, καθώς ο αριθμός των κατοικιών που εισήλθε στο στάδιο της κατασκευής (ενάρξεις κατοικιών) μειώθηκε κατά -2,0% σε μηνιαία βάση τον Ιαν.2015. Παράλληλα, οι άδειες οικοδομών μειώθηκαν ελαφρώς κατά -0,7% σε μηνιαία βάση τον Ιαν.2015, ενώ είχαν μηδενική μεταβολή τον Δεκ.2014. Ομοίως ο δείκτης εμπιστοσύνης των κατασκευαστών κατοικιών δείχνει σημάδια εξασθένισης, καθώς διαμορφώθηκε στο 55 τον Φεβρ.2015, από 57 τον Ιαν.2015 και 58 τον Δεκ.2014. Μειωμένες ήταν επίσης και οι πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών κατά 4,9% σε μηνιαία βάση τον Ιαν.2015, έπειτα από άνοδο κατά 2,4% τον προηγούμενο μήνα, εξ αίτιας της ανόδου των τιμών πώλησης. Εντούτοις, η παρατηρούμενη αύξηση των ενοικίων, αναμένεται να επιδράσει θετικά στις πωλήσεις κατοικιών το 2015, έως και 7%. Οι πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών αποτελούν σημαντικό δείκτη της αγοράς κατοικιών, καθώς αντιπροσωπεύουν άνω του 90% των συνολικών συναλλαγών. 1.200 1.100 1.000 900 800 700 600 ΗΠΑ: Αγορά κατοικίας (χιλ.) Ιαν-12 Ιουλ-12 Ιαν-13 Ιουλ-13 Ιαν-14 Ιουλ-14 Ιαν-15 Πηγή: Bloomberg κατοικίες υπό κατασκευή άδειες οικοδομών Η ΕΚΤ για πρώτη φορά δημοσίευσε πρακτικά (19.2.2015) κινούμενη στα αχνάρια της Ομοσπονδιακής Τραπέζης των ΗΠΑ. Τα πρακτικά αφορούσαν τη διήμερη συνεδρίαση της 21-22.1.2015. Όπως προκύπτει από τα πρακτικά: i) Η απόφαση για την υιοθέτηση του προγράμματος 5
ποσοτικής χαλάρωσης (QE) δεν ελήφθη ομόφωνα οπότε αναμένεται να είναι περιορισμένης έκτασης. ii) Ορισμένα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου δεν ήθελαν το QE να ξεκινήσει άμεσα, αλλά η αγορά κρατικών ομολόγων να χρησιμοποιηθεί ως έσχατη λύση σε ακραίες περιπτώσεις, όπως λόγου χάρη μία συνεχής καθοδική πορεία του πληθωρισμού. iii) Κάποια μέτρα ελήφθησαν, όχι μόνο για να αποφευχθούν στρεβλώσεις στις αγορές κρατικών ομολόγων αλλά και να καταστεί η ΕΚΤ ο βασικός πιστωτής των κυβερνήσεων της ΖτΕ. iv) Υπήρξε δυσφορία για οποιαδήποτε πολιτική η οποία θα μπορούσε να εμφανίσει την ΕΚΤ ως το διασώστη χρεωμένων κυβερνήσεων ή θα έθετε σε κίνδυνο τον ισολογισμό της Κεντρικής Τραπέζης. Στη ΖτΕ, επιβεβαιώθηκε η πρώτη εκτίμηση για τον πληθωρισμό του Ιαν.2015 ο οποίος υποχώρησε σε ετήσια βάση στο -0,6%, ήτοι το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλ.2009, από -0,2% τον Δεκ.2014. Σημειώνεται ότι ο δομικός πληθωρισμός (πληθωρισμός εξαιρουμένης της ενέργειας, τροφίμωνποτών-καπνού) διατηρείται με θετικό πρόσημο, στο 0,6%, τον Ιαν.2015 αλλά βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Τον Ιαν.2015, σε όλες τις χώρεςμέλη της ΖτΕ εκτός τριών (Αυστρία, Ρουμανία, Μάλτα) ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτού (ΕνΔΤΚ) σε ετήσια βάση κινήθηκε σε αρνητική περιοχή με τον χαμηλότερο ΕνΔΤΚ να καταγράφεται στην Ελλάδα (-2,8%), ενώ στη Γερμανία ήταν αρνητικός (-0,5%) για πρώτη φορά από τον Οκτ.2009. Η πτώση του πληθωρισμού στη ΖτΕ οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου, καθώς ο ΕνΔΤΚ εξαιρουμένης της ενέργειας διαμορφώθηκε στο 0,4% τον Ιαν.2015. Ωστόσο, ο κίνδυνος του αποπληθωρισμού παραμένει ορατός, καθώς στις EU-15 το εκτιμώμενο επίπεδο ανεργίας που δεν επιταχύνει τον πληθωρισμό (Non-Accelerating Inflation Rate Unemployment, NAIRU), προσδιορίζονταν το 2014 σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ στο 9,6%, όταν τον Δεκ.2014 η ανεργία στη ΖτΕ ήταν 11,4%. Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε στο -6,7 τον Φεβρ.2015, από -8,5 τον Ιαν.2015, και - 10,9 τον Δεκ.2014. Ωστόσο, ο δείκτης αν και κινούμενος σε αρνητική ζώνη εμφανίζει σημάδια αισθητής βελτίωσης τους τέσσερεις τελευταίους μήνες, αντανακλώντας την αισιοδοξία των καταναλωτών για την οικονομική τους κατάσταση για τους επόμενους 12 μήνες, λόγω κυρίως του αποπληθωρισμού, της χαμηλής τιμής του πετρελαίου και του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης που υιοθετήθηκε από την ΕΚΤ. Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit βελτιώθηκε αισθητά τον Φεβρ.2015 στις 53,5 μονάδες από 52,6 τον Ιαν.2015 και υψηλότερα από τις 53,0 μονάδες που ανέμενε η αγορά. Πρόκειται για την τρίτη συνεχή αύξηση του δείκτη που τον οδηγεί στο υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούλ.2014. Εντούτοις, το επίπεδο του δείκτη συνάδει με άνοδο του ΑΕΠ κατά 0,3% σε τριμηνιαία βάση για το 1ο 3μηνο 2015, όσο δηλαδή ήταν και το 4ο 3μηνο 2014, κάνοντας εμφανή τη δυσκολία της ΖτΕ να μπει σε τροχιά οικονομικής ανάκαμψης. Όμως τόσο το ασθενές ευρώ, όσο και η υλοποίηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ από τον Μάρτ.2015, αναμένεται να συμβάλουν στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας. Η οριακή αύξηση του δείκτη ΡΜΙ στην μεταποίηση από 51,0 μονάδες τον Ιαν.2015 σε 51,1 μονάδες τον Φεβρ.2015 υποδηλώνει ότι ο κλάδος δεν έχει επωφεληθεί ακόμη από την διολίσθηση του ευρώ. Ωστόσο, σημαντική ήταν η άνοδος του δείκτη στις υπηρεσίες στις 53,9 μονάδες το Φεβρ.2015 από 52,7 τον Ιαν.2015. Σε επίπεδο χωρών, σημαντική ήταν η άνοδος του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit της Γερμανίας (πρώτη εκτίμηση), από 53,5 μονάδες τον Ιαν.2015 σε 54,3 τον Φεβρ.2015. Στη Γαλλία, ο δείκτης ανήλθε στις 52,2 μονάδες το Φεβρ.2015 από 49,3 τον Ιαν.2015, ξεπερνώντας το όριο των 50 μονάδων για πρώτη φορά μετά από διάστημα 10 μηνών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η άνοδος του ενοποιημένου δείκτη PMI Markit στην Γαλλία προήλθε εξ ολοκλήρου από την αύξηση του δείκτη στις υπηρεσίες (Φεβρ.2015: 53,4, Ιαν.2015: 49,4) σε αντίθεση με τον δείκτη στην μεταποίηση ο οποίος υποχώρησε (Φεβρ.2015: 47,7, Ιαν.2015: 49,2). 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 ΖτΕ: Eνοποιημένος δείκτης ΡΜΙ και ΑΕΠ Q2 2011 Q3 2011 Q4 2011 Q1 2012 Q2 2012 Q3 2012 Q4 2012 Q1 2013 Q2 2013 Q3 2013 Q4 2013 Q1 2014 Q2 2014 Q3 2014 Q4 2014 Q1 2015 Πηγή:Bloomberg Δείκτης ΡΜΙ ΑΕΠ (% 3μηνιαία βάση) 0,4% 0,3% 0,2% 0,1% 0,0% -0,1% -0,2% -0,3% -0,4% -0,5% -0,6% Στη Γερμανία, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών Ifo σημείωσε οριακή άνοδο τον Φεβρ.2015 στις 106,8 μονάδες από 106,7 τον Ιαν.2015, έναντι 107,7 μονάδων που ανέμενε η αγορά. Οι χαμηλές επιχειρηματικές προσδοκίες αποδίδονται κυρίως στις ανησυχίες των επιχειρηματιών για το ενδεχόμενο Grexit δεδομένου ότι η πραγματική οικονομία δεν εμφανίζει σημάδια εξασθένισης. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ της Γερμανίας το 4ο 3μηνο 2014 σημείωσε αύξηση κατά 0,7% σε τριμηνιαία βάση (διορθωμένα στοιχεία) μετά από άνοδο 0,1% το 3ο 3μηνο 2014, ενώ σε ετήσια βάση η αύξηση του ΑΕΠ (διορθωμένα στοιχεία ως προς τις τιμές) το 4ο 3μηνο 2014 ήταν 1,6%. Παρατηρώντας τα επιμέρους στοιχεία του ΑΕΠ για το 4ο 3μηνο 2014, σε τριμηνιαία βάση την μεγαλύτερη άνοδο παρουσίασαν οι εξαγωγές, κατά 1,3%, ακολουθούμενες από τις επενδύσεις οι οποίες αυξήθηκαν κατά 1,2%. Επιπλέον, η κατανάλωση διατήρησε την δυναμική της και αυξήθηκε κατά 0,8%, δηλαδή όσο και το προηγούμενο τρίμηνο, ενισχυμένη από την μείωση της τιμής του πετρελαίου αλλά και την άνοδο των πραγματικών μισθών κατά 6
1,6% το 2014, η οποία σημειωτέον ήταν η μεγαλύτερη αύξηση που καταγράφηκε από το 2008, όταν και ξεκίνησε η συλλογή των συγκεκριμένων στοιχείων. 120 115 110 105 100 95 90 85 80 Πηγή:Bloomberg Γερμανία: ΑΕΠ και Δείκτης Ifo Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών Ifo ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή) 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% *Q1 2015:Φεβρ.2015 Στην Ιαπωνία, η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΙαπωνίας στις 18 Φεβ.2015 αποφάσισε, όπως ευρέως αναμενόταν, να συνεχίσει την ενίσχυση της νομισματικής βάσης κατά 80 τρισ. ($ 679 δισ.) ετησίως, μέσω αγοράς κρατικών ομολόγων και άλλων τίτλων υψηλού κινδύνου. Η συγκεκριμένη πολιτική θα συνεχιστεί για όσο διάστημα απαιτηθεί προκειμένου ο πληθωρισμός να αγγίξει το 2% και θα προσαρμόζεται βάσει του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης και του επιπέδου των τιμών. Σύμφωνα με την ΤτΙαπωνίας, η οικονομία συνεχίζει να ανακάμπτει στηριζόμενη κυρίως στην αύξηση των εξαγωγών λόγω της παγκόσμιας ανάκαμψης και των επενδύσεων των επιχειρήσεων λόγω της βελτιωμένης κερδοφορίας τους. Η ΤτΙαπωνίας εκτιμά ότι τους επόμενους μήνες ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει λόγω της εξασθένισης των τιμών της ενέργειας. Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, η ΤτΙαπωνίας θα προβεί σε αύξηση της ενίσχυσης της νομισματικής βάσης πιθανότατα τον Απρ.2015 προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για πληθωρισμό 2%. Το εμπορικό ισοζύγιο συνέχισε να παρουσιάζει έλλειμμα και τον Ιαν.2015 για 31 ο συνεχή μήνα, το οποίο όμως με βάση τα μη εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία, σημείωσε μείωση κατά 57,9% σε ετήσια βάση στα -1.177,5 δισ., έναντι -2.795,0 δισ. τον Ιαν.2014. Η μείωση ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης των εξαγωγών και της υποχώρησης των εισαγωγών. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 17,0% τον Ιαν.2015 (υψηλός ρυθμός 14 μηνών), έναντι 12,9% τον Δεκ.2014, κυρίως λόγω του αδύναμου γιεν. Μεγάλη αύξηση παρουσίασαν οι εξαγωγές οχημάτων, μηχανημάτων και ηλεκτρονικών. Οι εξαγωγές στην Ασία (54% των συνολικών εξαγωγών) αυξήθηκαν κατά 22,7%, με τις εξαγωγές στην Κίνα (17% συνολικών εξαγωγών) να έχουν αυξηθεί κατά 20,8% και τις εξαγωγές στις ΗΠΑ (19% συνολικών εξαγωγών) να έχουν αυξηθεί κατά 16,5%. Αντίθετα, οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 9,0% τον Ιαν.2015, έναντι αύξησης κατά 1,9% τον Δεκ.2014, ως αποτέλεσμα της υποχώρησης της αξίας των εισαγωγών πετρελαίου κατά 40,5% τον Ιαν.2015 λόγω της μείωσης της τιμής του. Οι εισαγωγές από την Ασία (49% συνολικών εισαγωγών) μειώθηκαν κατά 3,0%, με τις εισαγωγές από την Κίνα (24% συνολικών εισαγωγών) να έχουν μειωθεί κατά 6,9%. Σύμφωνα με την αγορά, τους επόμενους μήνες αναμένεται περαιτέρω μείωση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο λόγω υποχώρησης των εισαγωγών λόγω της πτώσης της τιμής του πετρελαίου και της αύξησης των εξαγωγών, καθώς η ζήτηση από το εξωτερικό παραμένει υψηλή. Ο δείκτης PMI στη μεταποίηση που καταρτίζεται από την Markit (σύμφωνα με την αρχική μέτρηση) υποχώρησε στο 51,5 τον Φεβ.2015 (χαμηλό 7 μηνών) από 52,2 τον Ιαν.2015. Τον Φεβ.2015, αύξηση σημείωσε ο υποδείκτης νέων παραγγελιών εξωτερικού στο 52,8 από 51,8 τον Ιαν.2015, κυρίως λόγω του αδύναμου γιεν, ωστόσο αμετάβλητος παρέμεινε ο υποδείκτης παραγωγής στο 52,7, ενώ μείωση παρουσίασε ο υποδείκτης νέων παραγγελιών στο 51,1 από 53,4 τον Ιαν.2015. Σύμφωνα με την αγορά, η αύξηση του υποδείκτη νέων παραγγελιών εξωτερικού υποδηλώνει ότι η ζήτηση από το εξωτερικό παραμένει υψηλή και θα επιδράσει θετικά στη βιομηχανική παραγωγή και κατά συνέπεια στην ανάπτυξη της οικονομίας. Στην Κίνα, ο δείκτης PMI στη μεταποίηση που καταρτίζεται από την HSBC/Markit (σύμφωνα με την πρώτη μέτρηση) σημείωσε άνοδο, για δεύτερο συνεχή μήνα, στις 50,1 μονάδες τον Φεβ.2015 (υψηλό τεσσάρων μηνών) από 49,7 τον Ιαν.2015, διασπώντας το όριο των 50,0 μονάδων, κάτω από το οποίο είχε παραμείνει για δύο συνεχείς μήνες. 55 53 51 49 47 45 50,2 50,3 50,4 48,5 48,0 48,1 50,8 51,0 49,4 Δείκτης PMI στη μεταποίηση (Φεβ.2014 - Φεβ.2015) 50,7 51,7 51,7 51,1 51,1 Τον Φεβ.2015, ο δείκτης ΡΜΙ στη μεταποίηση σημείωσε άνοδο ως αποτέλεσμα της αύξησης των υποδεικτών παραγωγής και νέων παραγγελιών, ενώ ο υποδείκτης νέων παραγγελιών εξωτερικού υποχώρησε. Διακρίνεται μια άνοδο της εσωτερικής ζήτησης η οποία σχετίζεται με τον εορτασμό της κινεζικής πρωτοχρονιάς. Στις αγορές κεφαλαίου, επικρατούν ανοδικές τάσεις, καθώς η θετική έκβαση των διαπραγματεύσεων της Ελλάδας με τους δανειστές της ενίσχυσε το αγοραστικό ενδιαφέρον για το σύνολο των κρατικών τίτλων της Ζώνης του Ευρώ. Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) της ελληνικής 10ετίας λήξης 2024 στις 25.2.2015 διαμορφωνόταν μεταξύ 64,72-66,17 ή απόδοση 8,65%-8,94%. Υπενθυμίζεται ότι στις 10.6.2014 το 10-ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό 5,475%. 50,8 50,3 50,2 50,2 50,4 50,0 50,1 49,8 49,6 49,7 02/14 03/14 04/14 05/14 06/14 07/14 08/14 09/14 10/14 11/14 12/14 01/15 02/15 PMI Πηγές: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Κίνας, Markit HSBC/ Markit PMI 50,1 7
Αποδόσεις 10-ετών ομολόγων (%) Διαφορά απόδοσης με 10-ετές ομόλογο Γερμανίας 25/2/2015 18/2/2015 Μονάδες βάσης 25/2/2015 18/2/2015 Μονάδες βάσης Ελλάδα 8,61 9,66-105 827 929-102 Ισπανία 1,38 1,57-19 104 119-16 Ιταλία 1,45 1,62-17 111 124-14 Πορτογαλία 2,04 2,29-25 170 191-21 Γαλλία 0,62 0,69-7 28 31-3 Ολλανδία 0,39 0,45-6 5 7-2 Γερμανία 0,34 0,38-4 5Y CDS 25/2/2015 18/2/2015 Μονάδες βάσης Ελλάδα 1.401 1.536-135 Ισπανία 103 105-2 Ιταλία 117 129-12 Πορτογαλία 116 170-54 Γαλλία 45 43 2 Ολλανδία 22 18 3 Γερμανία 19 17 3 Πηγή: Reuters Η διαφορά απόδοσης μεταξύ ελληνικών 10ετών και γερμανικών ομολόγων (spread) υποχώρησε στις 827 μονάδες βάσης (25.2.2015) από 929 μονάδες βάσης (18.2.2015). Η νέα ελληνική 5-ετία διαπραγματεύεται σε χαμηλότερα επίπεδα έναντι της τιμής έκδοσης. Ειδικότερα, το 5-ετές ομόλογο λήξης 2019 εκδόθηκε στις 99,13 μονάδες βάσης και διαπραγματεύεται (25.2.2015) στις 78,15 μονάδες βάσης ή απόδοση 11,70% από 4,95% που ήταν στην έκδοση του. Η απόδοση του 10-ετούς γερμανικού ομολόγου, το σημείο αναφοράς για το κόστος δανεισμού της ζώνης του ευρώ, διαμορφώνονταν στο 0,34% (25.2.2015). Η 10-ετία της Πορτογαλίας εμφανίζει απόδοση 2,04%, της Ισπανίας 1,38% και της Ιταλίας 1,45%. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του 10-ετούς γερμανικού, υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση στις 170 μ.β. από 191 μ.β. και του 10-ετούς ιταλικού ομολόγου έναντι του 10-ετούς γερμανικού στις 111 μ.β. από 124 μ.β. Η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου των ΗΠΑ διαμορφωνόταν στο 1,99% στις 25.2.2015. Στις 25.2.2015 στις ΗΠΑ, το δημόσιο άντλησε το ποσό των $35 δισ. μέσω δημοπρασίας 5-ετών ομολόγων με σχετικά υψηλότερο επιτόκιο από αυτό που προσδοκούσε η αγορά, ενώ αυξημένο ήταν το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών. Ειδικότερα, στη δημοπρασία των 5- ετών ομολόγων το μέσο επιτόκιο δανεισμού διαμορφώθηκε στο 1,48% και ο συντελεστής κάλυψης στο 2,54 έναντι μέσου όρου 2,49. Η συμμετοχή των αλλοδαπών επενδυτών διαμορφώθηκε στο 60,1%. Αγορές συναλλάγματος: Ο σταθμισμένος δείκτης δολαρίου ο οποίος μετρά την επίδοση του δολαρίου έναντι 6 βασικών νομισμάτων, εμφανίζει καθοδική τάση σε εβδομαδιαία βάση, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στο 94,14 (25.2.2015) από 94,02 (16.2.2015). Πορεία σταθμισμένου δείκτη δολαρίου-ηπα (ημερήσιες τιμές) Σύμφωνα με τα στοιχεία του χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε στις 17.2.2015 μειώθηκαν κατά $ 2,89 δισ. με τις συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφώνονται σε θετικό επίπεδο για 41η εβδομάδα και συγκεκριμένα στα $50,25 δισ. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε στις 17.2.2015 μειώθηκαν κατά $1,03 δισ. με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα $-26,49 δισ. από $- 27,52 δισ. την προηγούμενη εβδομάδα. Το ευρώ διαπραγματεύεται στην περιοχή των 1,1350 USD/EUR (25.2.2015) προσπαθώντας να προσδιορίσει την πορεία που θα ακολουθήσει σε βραχυχρόνιο διάστημα. Η πορεία του ευρώ θα προσδιορισθεί από τα οικονομικά στοιχεία που θα ανακοινωθούν στις ΗΠΑ και κυρίως τον αριθμό των νέων θέσεων εργασίας που προστέθηκαν στην οικονομία των ΗΠΑ τον Φεβρ.2015, καθώς η κατάθεση της Προέδρου της Fed και η πορεία των διαπραγματεύσεων της Ελλάδας με τους δανειστές της έχουν ήδη ενσωματωθεί στα τρέχοντα επίπεδα. Το γουάν Κίνας, εμφανίσθηκε στις αρχές της εβδομάδας στην αγορά συναλλάγματος εξασθενημένο, μετά την αργία για τον εορτασμό του νέου κινεζικού έτους. Η εξασθένιση του γουάν είχε ως αποτέλεσμα να διαμορφώσει τις απώλειες από τις αρχές του έτους έναντι του δολαρίου ΗΠΑ στο 0,9% (16.2.2015). Η αγορά αγνόησε την άνοδο του δείκτη μεταποίησης ΡΜΙ HSBC/Markit το Φεβρουάριο στο 50,1 που αποτελεί και το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων μηνών, καθώς η ΤτΚίνας καθόρισε τη μέση τιμή fixing στις 25.2.2015 στα 6,1384 CNY/USD. Σημειώνεται, ότι από τη μέση τιμή fixing, η ΤτΚίνας επιτρέπει μια μέγιστη ημερήσια διακύμανση ±2%. Νοτιανατολική Ευρώπη Σερβία: Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ενέκρινε στη συνεδρίασή του στις 23 Φεβρουαρίου μία νέα δανειοδοτική συμφωνία προληπτικού χαρακτήρα με την Σερβία συνολικού ποσού SDR 935,4 εκατ. ( 1.168,5 εκατ.). Οι κύριοι στόχοι του προγράμματος είναι η μείωση του δημόσιου χρέους έως το 2017, η εφαρμογή διαρθρωτικών αλλαγών και η ενίσχυση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα. Μέσω του προγράμματος θα τεθούν οι βάσεις για μια διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη, καθώς η κυβέρνηση επιδιώκει να επιστρέψει η οικονομία σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αφού βρίσκεται για δεύτερο έτος σε ύφεση λόγω των καταστροφικών πλημμυρών του 2014. Όσον αφορά την μείωση του δημόσιου χρέους θα ακολουθηθεί μια σειρά μέτρων περικοπής των δημόσιων δαπανών και περιορισμός της βοήθειας στις μη κερδοφόρες κρατικές εταιρείες. 8
Όσον αφορά τις διαρθρωτικές αλλαγές, αφορούν κυρίως τον περιορισμό του αριθμού των κρατικών επιχειρήσεων, καθώς και τη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και της ανταγωνιστικότητας. Παράλληλα, στον χρηματοπιστωτικό τομέα, προτεραιότητα θα δοθεί στον περιορισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η έγκριση της συμφωνίας από το ΔΝΤ αποτελεί σημαντική εξέλιξη για τους δυνητικούς επενδυτές στη Σερβία και θεωρείται θετική ένδειξη για την αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται από την κυβέρνηση και από την ΤτΣερβίας. Είναι σημαντικό ότι το ΔΝΤ προέβη σε αυτή την έγκριση, αφού είχε αναστείλει τη συμφωνία με τη Σερβία στις αρχές του 2012 μετά την παράβαση εκ μέρους της τότε κυβέρνησης των συμφωνηθέντων δημοσιονομικών στόχων και την πληρωμή επιχορηγήσεων στην κρατική εταιρεία φυσικού αερίου πριν τη διεξαγωγή των εθνικών εκλογών. Αντίθετα, η νέα κυβέρνηση Vucic (από τον Μάρτ.2014) έχει δεσμευθεί να μην παρέχει βοήθεια στις μη κερδοφόρες κρατικές εταιρείες και να προβεί στην εξυγίανση και αναδιάρθρωση των κρατικών εταιρειών παραγωγής χάλυβα, χημικών, κάρβουνου και ηλεκτρισμού, καθώς και στην πώληση της κρατικής εταιρείας τηλεφωνίας. Ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 0,1% τον Ιαν.2015 (ιστορικά χαμηλό) από 1,7% τον Δεκ.2014 λόγω της επίδρασης βάσης ως αποτέλεσμα της αύξησης του ΦΠΑ. Σε μηνιαία βάση, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο -0,2% τον Ιαν.2015, έναντι -0,4% τον Δεκ.2014. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε στις τιμές της αναψυχής και του πολιτισμού (-2,1%) και των μεταφορών (-2,0%), ενώ η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε στις τιμές των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών (0,6%). Σύμφωνα με την ΤτΣερβίας, ο πληθωρισμός θα αρχίσει να αυξάνεται από τον Φεβ.2015 και σταδιακά να διαμορφωθεί εντός του στόχου που έχει θέσει (4% +1,5%). 9
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014* ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) -0,4-4,4-5,4-8,9-6,6-3,9 0,8 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,0-1,0-7,1-10,6-7,8-2,0 1,3 Δημόσια Κατανάλωση -2,1 1,6-4,3-6,6-5,0-6,5-0,9 Ακαθάριστες Επενδύσεις -14,3-13,7-15,0-19,6-28,7-9,5 2,7 - Κατοικίες -23,8-18,8-26,3-14,8-33,1-27,6-51,8 - Εξοπλισμός -4,7-18,0-8,4-18,0-30,0-4,0 29,6 Ανεργία (%) 7,6 9,5 12,5 17,7 24,2 27,5 26,6 Συνολική Απασχόληση 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3-3,7 0,6 Δείκ της Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος 4,9 5,2-0,1-1,8-6,2-7,8-1,5 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 15,9 4,1 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,0-10,4-5,6-3,3-0,9 1,2 1,5 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 109,3 126,8 146,0 171,3 156,9 174,9 177,7 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -14,9-11,2-10,1-9,9-2,4 0,6 0,9 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και ΔΟΜ Alpha Bank. * Προβλέψεις ΔΟΑ, Alpha Bank Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας 2013 2013 2014 2014 έτος Q2 Q3 Q4 Q2 Q3 διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων -8,4-8,4-9,1-1,8 2,4 4,8-0,3 (11μην.) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 7,0 6,4 15,2 36,0 31,5 30,1 (12μην) Οικοδομική Δραστηριότητα -25,6-30,7-21,9 2,2 17,4-11,4-7,2 (11μην.) Μεταποίηση -1,1 2,2-3,9-3,0-1,3 0,3 0,7 (2014) Δείκ της Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 46,0 45,2 47,7 48,7 50,5 49,1 48,3 (Ιαν.15) Δείκ της Οικονομικού Κλίματος 90,8 92,6 91,8 91,6 99,8 101,4 95,3 (Ιαν.15) Δείκ της Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 87,8 90,6 90,1 85,4 95,6 97,7 86,1 (Ιαν.15) Δείκ της Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-67,0-73,0-65,0-50,0-53,0-49,3 (Ιαν.15) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας -3,9-4,1-3,9-3,9-3,5-3,5-3,1 (Δεκ.) Επιχειρήσεις -4,9-4,9-4,7-4,9-4,7-4,7-3,7 (Δεκ.) - Βιομηχανία -2,8-1,1-1,9-2,8-5,5-4,5-3,3 (Δεκ.) - Κατασκευές 0,6-0,3 0,4 0,6-2,2-2,6-1,2 (Δεκ.) - Τουρισμός -2,6-0,7-1,5-2,6-1,5-1,3-0,6 (Δεκ.) Νοικοκυριά -3,5-3,6-3,6-3,5-3,0-2,9-2,9 (Δεκ.) - Καταναλωτική Πίστη -3,9-5,2-4,8-3,9-2,7-2,5-2,8 (Δεκ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,3-3,2-3,2-3,3-3,2-3,1-3,0 (Δεκ.) Τιμές Δείκ της Τιμών Καταναλωτή -0,9-0,5-1,0-2,2-1,5-0,6-2,8 (Ιαν.2015) Δομικ ός Πληθωρισμός -1,7-1,5-2,0-2,1-1,2 0,0-0,8 (Ιαν.2015) Δείκ της Τιμών Διαμερισμάτων -10,9-12,0-10,2-9,6-7,7-7,0-5,8 (4ο3μην.14) Επιτόκια Ταμιευτηρίου 0,38 0,39 0,37 0,32 0,27 0,20 0,15 (Δεκ.) Δάνεια προς επιχειρήσεις 7,34 7,41 7,29 7,21 7,08 6,56 6,38 (Δεκ.) Καταναλωτικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 10,47 9,78 10,83 10,82 9,79 8,55 8,74 (Δεκ.) Στεγαστικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 3,07 3,07 2,99 2,99 3,22 3,44 3,37 (Δεκ.) Απόδοση 10-ετούς Ομολόγου 10,05 10,24 10,23 8,60 6,17 6,03 8,45 (Δεκ.) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -3,9-4,2-2,6-3,1 0,4 1,9 0,8 (2014) Τελική Κατανάλωση -3,0-3,8-2,6 1,1 1,0 2,3 0,8 (2014) Επενδύσεις -9,5-13,0-2,3-8,7-6,0 2,7 2,7 (2014) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 2,1 5,3 6,9-5,0 9,5 6,9 9,0 (2014) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -1,6-1,7 9,2-7,5 9,3 3,0 7,4 (2014) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 22,5 5,6 5,8 5,7 6,0 6,1 23,6 (2014) Εισαγωγές Αγαθών 39,8 9,4 10,4 10,0 10,5 10,6 41,6 (2014) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-3,7-4,6-4,3-4,5-4,5-18,0 (2014) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 21,4 3,5 11,3 3,3 4,7 9,6 22,1 (2014) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών 1,1-2,6 5,0-1,3-0,2 5,1 1,7 (2014) Χρηματιστήριο Γενικός Δείκ της Τιμών ΧΑ 1.162,7 847,6 1.014,1 1.162,7 1.214,3 1.061,6 721,9 (Ιαν.15) (% μεταβολή ΓΔ) 28,1 38,7 37,2 28,1 43,3 4,7-38,7 (Ιαν.15) Χρηματιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 39,6 29,3 31,6 39,6 41,3 36,7 24,0 (Ιαν.15) Πηγή: Τράπ εζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ. 10