Δεσμεύσεις της Κύπρου για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τρόποι συνεισφοράς των Κυπριακών επιχειρήσεων» Ανθή Χαραλάμπους 28 Σεπτεμβρίου 2011 EMSc Energy Efficiency Seminar 2011 Περιεχόμενα 1. Το ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών 2. Δημιουργία οράματος 3. Κατανάλωση ηλεκτρισμού στην Κύπρο και προβλέψεις 4. Δεσμεύσεις της Κύπρου 5. Κλιματική Δράση 6. Διαχείριση ενέργειας στις επιχειρήσεις 7. Ενεργειακό μέλλον Photo
1. Το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών Ημερομηνία επίσημης έναρξης δραστηριοτήτων: 9/2/2009 Συγχρηματοδότηση: 75% απότηνευρωπαϊκήεπιτροπή μέσω του προγράμματος Intelligent Energy for Europe 25% απότηνένωσηκοινοτήτων Κύπρου
Ειδικοί στόχοι: Προώθηση των ΑΠΕ Προώθηση της ενεργειακής απόδοσης Προώθηση των βιώσιμων μέσων μεταφοράς Έδρα: Λευκωσία Οδός Λεύκωνος 20 2064, Στρόβολος Info@cea.org.cy www.cea.org.cy
380 τοπικά/ περιφερειακά Ενεργειακά Γραφεία στην Ευρώπη http://ec.europa.eu/energy/intelligent/ Cyprus Energy Agency 2. Δημιουργία Οράματος
Η πολιτική της αειφόρου ανάπτυξης: Οι διεθνείς εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα και οι νέες πολιτικές σε επίπεδο ΕΕ, που θα πρέπει να εφαρμόζονται σε χρονικό ορίζοντα 20ετίας, επηρεάζουν άμεσα την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας. Με την εισαγωγή άλλων πηγών ενέργειας η ενεργειακή οικονομία της Κύπρου θα ανακουφιστεί σημαντικά, αφού θα μειωθεί η εξάρτηση της από το πετρέλαιο και θα βελτιωθεί ο συντελεστής ελαστικότητας της πρωτογενούς ενέργειας. Χρειάζεται όμως αυτές οι ενέργειες να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, συντονισμένες, μακροπρόθεσμες, οικονομικάπεριβαλλοντικά και κοινωνικά προς όφελος του Κύπριου καταναλωτή και του τόπου γενικότερα, βασισμένες στην αρχή: πρέπει να ενεργήσουμε σήμερα, για να διαμορφώσουμε τον κόσμο του αύριο Πηγή: Πουλλικκάς A., 2009, Το Ενεργειακό Μέλλον της Κύπρου, ISBN: 978-9963-9599-4-5 Τι μας διδάσκει ο διεθνής παράγοντας για την ενεργειακή πολιτική του αύριο; Κορυφαίοι επιστήμονες όπως ο Jeremy Rifkin θεωρούν ότι οι ΑΠΕ σε συνδυασμό με τις τεχνολογίες υδρογόνου, τα κτίρια μηδενικής κατανάλωσης και τα έξυπνα δίκτυα (smart grids) θα αντικαταστήσουν εξολοκλήρου τα συμβατικά καύσιμα πριν το 2050 Χώρες όπως η Ιαπωνία ανακοίνωσαν μέσω του πρωθυπουργού της τον δεκαπλασιασμό της συνεισφοράς της ηλιακής ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή μέχρι το 2020 και τον σαρανταπλασιασμό(!) της συνεισφοράς της ηλιακής ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή μέχρι το 2040 Εθνικές εταιρείες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας όπως η ESB (ηλεκτρική εταιρεία της Ιρλανδίας) ενέκριναν στρατηγικές επενδύσεις σε ΑΠΕ πέραν των 10.5 δις ευρώ με στόχο να μειώσουν κατά 50% τις εκπομπές CO 2 μέχρι το 2020 και να οδηγηθούν σε μηδενικές εκπομπές το 2035 Πηγή: Δρ Βενιζέλος Ευθυμίου, 2011
Προβλήματα ενεργειακής πολιτικής της Κύπρου: Βραδύς ρυθμός υλοποίησης των έργων ΑΠΕ Πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης Ορισμένες περιπτώσεις αντιδράσεις της κοινής γνώμης Απουσία σε αρκετές περιπτώσεις του απαραίτητου ρυθμιστικών κανονισμών ή γραφειοκρατικών π.χ. ESCOs Το ισχύον σύστημα υποστήριξης δεν ευνοεί επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες Πολυπλοκότητα συστήματος λήψης αποφάσεων αφού οι αρμοδιότητες είναι διάσπαρτες σε διάφορα υπουργεία/τμήματα χωρίς συντονισμό Απουσία οράματος, σχεδιασμού, συλλογικής εργασίας και συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών παραγόντων, μεμονωμένες δράσεις. Πηγή: Δρ Βενιζέλος Ευθυμίου, 2011 Ενεργειακό Μέλλον: Πηγή: Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, 2011
Δημιουργία Οράματος: Είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε ένα όραμα (με ορίζοντα πέραν του 2020) γιαμιαβιώσιμηενέργειακαιτη κλιματική δράση με καθορισμό μετρήσιμων/ ποσοτικοποιημένων στόχων, σύμφωνα με αυτό το όραμα. Αυτό το όραμα πρέπει να γνωστοποιείται και να συζητείται ικανοποιητικά με όλους (πολίτες, κοινωνικούς εταίρους, οργανωμένα σύνολα, πανεπιστήμια, βιομηχανία κλπ) Ένα ξεκάθαρο όραμα υποστηρίζεται από ξεκάθαρα Σχέδια Εφαρμογής και Δράσης για να δώσει τη δυνατότητα σε όλους να κατανοήσουν τους στόχους αλλά και να παρακινηθούν και να λάβουν μέτρα (προσωπική και συλλογική εμπλοκή). Χωρίς την εμπλοκή όλων των κοινωνικών εταίρων, το όραμαθαοδηγηθείσεαποτυχία! 3. Κατανάλωση ηλεκτρισμού και προβλέψεις
Κατανάλωση Ενέργειας στην ΕΕ 33% της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 26% της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 41% της ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ ΚΤΙΡΙΑ 2/3 της ενέργειας που καταναλώνεται στα κτίρια είναι για θέρμανση/κλιματισμό 80% της ενέργειας που καταναλώνεται στα κτίρια είναι για μικρά κτίρια < 1000 m 2 Τα κτίρια οφείλονται για το 30% τωνεκπομπώντουco2. 15 Πρόβλεψη για τη τελική κατανάλωση ηλεκτρισμού ανά κλάδο στην Κύπρο μέχρι το 2020 Κατανάλωση ηλεκτρισμού GWh 9000 8000 7000 44% 6000 5000 42% 3% 4000 44% 3% 16% 3000 3% 15% 42% 2000 16% 40% 1000 37% 0 2000 2005 2007 2010 2015 2020 Εμπορικοί Γεωργία Βιομηχανικοί Οικιακοί
Τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας οικιακοί καταναλωτές 2010 (excluding taxes) 0,1800 0,1600 0,1400 0,1200 euros/kwh 0,1000 0,0800 0,0600 0,0400 0,0200 0,0000 Πηγή: Eurostat Bulgaria Estonia Romania Latvia Greece France Lithuania Finland Slovenia Portugal Poland Czech Republic Denmark European Union (27) Hungary Netherlands Sweden Germany Slovakia United Kingdom Italy Austria Luxembourg Belgium Spain Malta Ireland Cyprus Τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας βιομηχανικοί καταναλωτές 2010 (excluding taxes) euros/kwh 0,20 0,18 0,16 0,14 0,12 0,10 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 Estonia France Bulgaria Πηγή: Eurostat Finland Romania Sweden Netherlands Portugal Greece Slovenia Denmark 0,0908 Latvia European Union (27) Germany Poland Belgium Luxembourg United Kingdom Lithuania Hungary Spain Czech Republic Italy Ireland Slovakia Cyprus Malta Austria 0,1657
16% Συνεισφορά ΑΠΕ (ηλεκτρισμού) στη συνολική κατανάλωση ηλεκτρισμού το 2020 Συνολική ζήτηση ηλεκτρισμού GWh 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 2011-2012 2013-2014 2015-2016 2017-2018 2020 Έτος Πηγή: Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου & Υπηρεσία Ενέργειας 223; 3% 143; 2% 309; 4% 499; 7% 6.191; 84% Ηλιοθερμικά Βιομάζα Φωτοβολταϊκά Αιολικά Συμβατική παραγωγή ηλεκτρισμού 4. Δεσμεύσεις της Κύπρου CO 2
Δεσμεύσεις και Στόχοι: Μέχρι το 2020 21% μείωση τωνεκπομπώναπότιςεγκαταστάσειςπου περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Εμπορίας Εκπομπών (ETS) οι 3 μονάδες της ΑΗΚ, το τσιμεντοπιειο και 8 κεραμοποιεία και 5% μείωση για τους τομείς που δεν περιλαμβάνονται στο (ETS) νοικοκυριά, γεωργία κλπ. NON ETS 5 % ETS 21 % Photo: Χρίστος Χριστοφίδης Photo: Χρίστος Χριστοφίδης Δεσμεύσεις και Στόχοι: Μέχρι το 2020 13% συνεισφορά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ενέργειας 13 % Photo: Χρίστος Χριστοφίδης Photo: Ergo Solar
Δεσμεύσεις και Στόχοι: Μέχρι το 2016: 10% εξοικονόμηση ενέργειας για την περίοδο 2008-2016. 16.431 toe στον τριτογενή τομέα 6.311 toe στον τομέα της βιομηχανίας 10 % Δεσμεύσεις και Στόχοι: Επιπρόσθετα η Κύπρος έχει θέσει στόχους μέχρι το 2020: Αύξηση των δαπανών για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη σε 1% του ΑΕΠ από 0,45% του ΑΕΠ που είναι σήμερα Μείωση του ποσοστού ανεργίας
5. Κλιματική Δράση Πηγή: Τμήμα Περιβάλλοντος
Αλλαγές στη μέση ετήσια θερμοκρασία της Κύπρου Η μέση ετήσια θερμοκρασία της Κύπρου για την περίοδο 2001-2008 έχει αυξηθεί 0,9 o C σε σχέση με την περίοδο 1981-1990. 1981-1990 1991-2000 2001-2008 Μέση Ελάχιστη Θερμοκρασία 9,05 9,30 9,92 Μέση θερμοκρασία 18,15 18,63 19,02 Μέση Ελάχιστη Θερμοκρασία 20,84 21,04 21,57 Πηγή: Αναθεωρημένη Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη 2010 Πηγή: Μετεωρολογική Υπηρεσία Κύπρου
Πηγή: Μετεωρολογική Υπηρεσία Κύπρου Κλιματική Αλλαγή - Κύπρος Στην Κύπρο υπολογίζεται, με βάση τα μοντέλα πρόβλεψης, μέσα στα επόμενα 100 χρόνια πως θα αυξηθεί η θερμοκρασία και θα μειωθεί η βροχόπτωση. Ως επακόλουθο αναμένεται πως πολλές περιοχέςτουνησιούθαπληγούναπό απερήμωση, θα αυξηθούν οι ενεργειακές ανάγκες για ψύξη, θα αυξηθεί η εξάρτηση από την αφαλάτωση ως πηγή νερού, θα πληγούν οι οικότοποι και η ποιότητα των δασών. Αναμένεται επίσης, πως θα προκληθούν άλλεςεπιπτώσειςωςαποτέλεσματωνπιο πάνω, όπως για παράδειγμα, αλλαγές στη δομή της οικονομίας της χώρας, π.χ. σημασία τουρισμού στην οικονομία και εποχές τουρισμού. Πηγή: Αναθεωρημένη Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη 2010
Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά κεφαλή στην ΕΕ - 2008 Πηγή: European Environment Agency Έξυπνες Πόλεις «Σύμφωνο των Δημάρχων» «Σύμφωνο των Νησιών» Μία δέσμευση για επίτευξη των A commitment towards Europe s energy and climate policy ευρωπαϊκών στόχων για την «ενέργεια και το κλίμα» μέχρι το 2020 Οι στόχοι μπορούν να επιτευχθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εάν και εφ όσον υποστηριχθούν και επιτευχθούν σε τοπικό επίπεδο! Name of the speaker, organisation
Τα Ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα υποστηρίζουν το Σύμφωνο των Δημάρχων Η Ευρώπη βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Μέσα από το «Σύμφωνο των Δημάρχων», η ΕΕ έχει δείξει στον υπόλοιπο κόσμο ότι οι πολίτες είναι ενωμένοι στη δέσμευσή τους να μειώσουν τις εκπομπές CO 2. Χάρη σε αυτή την πρωτοποριακή κίνηση, κωμοπόλεις και πόλεις σε όλη την Ευρώπη αναπτύσσουν τις δικές τους τοπικές λύσεις σε αυτό το πλέον επείγον παγκόσμιο ζήτημα. José Manuel Barroso, President of the European Commission Δεσμεύσεις των Τοπικών Αρχών όταν υπογράφουν το «Σύμφωνο των Δημάρχων» ή «Σύμφωνο των Νησιών» A commitment towards Europe s energy and climate policy Να υπερβούν τον στόχο μείωσης εκπομπών CO 2 20% της ΕΕ, μέχρι το 2020 μέσω αειφόρων ενεργειακών δράσεων στην επικράτεια τους Να προετοιμάσουν απογραφή εκπομπών CO 2 για συγκεκριμένο έτος αναφοράς Να εκπονήσουν Ενεργειακό Σχέδιο Δράσης και να το υποβάλουν στη Γραμματεία του Συμφώνου των Δημάρχων Να υποβάλουν τακτικές εκθέσεις προόδου της υλοποίησης του Να αποδέχονται τον έλεγχο από τρίτους, ρήτρα καταγγελίας και τερματισμού Να εμπλέξουν τους πολίτες και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη σε τοπικό επίπεδο Name of the speaker, organisation
Δήμοι της Κύπρου που συμμετέχουν στοσύμφωνοτωνδημάρχωνή/και Σύμφωνο των Νησιών 1. Δήμος Λακατάμιας 2. Δήμος Αγλαντζιάς 3. Δήμος Λάρνακας 4. Δήμος Στροβόλου 5. Δήμος Αραδίππου 6. Δήμος Αγίου Αθανασίου 7. Δήμος Πόλης Χρυσοχούς 8. Δήμος Ιδαλίου 9. Δήμος Λατσιών 10. Δήμος Λευκάρων 11. Δήμος Παραλιμνίου 12. Κοινότητα Γερίου 13. Κοινότητα Εργατών 14. Κοινότητα Ψημολόφου 6. Ενεργειακή Διαχείριση στις επιχειρήσεις
ανθρακικό αποτύπωμα Η ανάπτυξη Στρατηγικής για τη μείωση του Ανθρακικού Αποτυπώματος (Carbon Footprint Strategy) ουσιαστικά αποτελεί την απόλυτα σύγχρονη ενέργεια των υπεύθυνων και ευαισθητοποιημένων επιχειρήσεων ανά τον κόσμο. ανθρακικό αποτύπωμα Ανθρακικό / ενεργειακό αποτύπωμα μιας επιχείρησης είναι η ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονταικατάτοσύνολοτων λειτουργιών της επιχείρησης (προσέλευση προσωπικού, παραγωγή, μεταφορά, διανομή). Μέσα στα πλαίσια μιας γενικότερης εταιρικής πολιτικής, η υπεύθυνη εταιρεία προσπαθεί ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή σχεδιάζοντας Στρατηγική για τη μείωση του Ανθρακικού Αποτυπώματος.
ανθρακικό αποτύπωμα Η διαδικασία αυτή έχει ουσιαστικά 4 επίπεδα : Υπολογισμός των Εκπομπών Αερίων Θερμοκηπίου (Greenhouse Gas Emissions) με τη βοήθεια Διεθνών Προτύπων Αναγνώριση και ταυτοποίηση των πηγών κατανάλωσης ενέργειας Μελέτη με προτάσεις για περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας που πραγματοποιείται άμεσα από την επιχείρηση Αντιστάθμιση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και πιστοποίηση της Ανθρακικής Ουδετερότητας (Carbon Neutral) Πηγή: Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Ελλάδας (ΚΑΠΕ)
ISO 50001: New Energy Management Standard Ένα νέο διεθνές πρότυπο ISO πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα το οποίο θέτει κριτήρια ενεργειακής διαχείρισης: ISO 50001. Με το ISO 50001, θα δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εμπορικές εγκαταστάσεις ή ολόκληρων τους οργανισμών να διαχειρίζονται την ενέργεια, και αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει το 60 % τηςχρήσηςτης ενέργειας στον κόσμο, ισχυρίζεται ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO). ISO 50001: New Energy Management Standard Έχοντας ένα διεθνές πρότυπο για τη διαχείριση της χρήσης ενέργειας έχει πολλά οφέλη: Επιτρέπει τη συγκριτική αξιολόγηση και την κατάστρωση ενός συστηματικού χάρτη πορείας για την εξοικονόμηση ενέργειας στους οργανισμούς που το εφαρμόζουν. Το γεγονός ότι στηρίζεται σε μετρήσεις και την επαλήθευση βοηθά τις επιχειρήσεις να παραμείνουν σε τροχιά για την υλοποίηση των δεδηλωμένων ενεργειακών πολιτικών τους. Η ενέργεια είναι το τρίτο μεγαλύτερο βάρος για τις επιχειρήσεις (μετά των εργαζομένων και των ακινήτων), που αντιπροσωπεύει κατά μέσο όρο 19 % του συνόλου των εξόδων και αντιπροσωπεύει το 75 % του αποτυπώματος άνθρακα μιας εταιρείας
Energy Management Team 7. Ενεργειακό Μέλλον
Ενεργειακό Μέλλον? Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Συστήματα Αποθήκευσης Ενέργειας Έξυπνοι μετρητές / Συστήματα καθαρής μέτρησης (Net metering) Ηλεκτρικά οχήματα Εξοικονόμηση Ενέργειας και αποτελεσματική χρήση της ενέργειας Έξυπνες πόλεις Επίλογος
Επίλογος... Νομικοί ή διοικητικοί περιορισμοί πολλές φορές περιορίζουν την αποτελεσματικότητα των μέτρων. Θεωρούμε ότι οι οποιαδήποτε αποφάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν διαβούλευση με όλους τους κοινωνικούς εταίρους και θεσμικούς παράγοντες της αγοράς. Τα μέτρα διαχείρισης της ζήτησης αποδεδειγμένα έχουν επίσης χαμηλότερο οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος. Αυτή τη στιγμή, υπάρχει περισσότερο από ποτέ η ανάγκη προγραμματισμού. Οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται όχι με πανικό αλλά η εφαρμογή μέτρων τα οποία μακροπρόθεσμα θα είναι τα βέλτιστα, ώστε να διασφαλισθεί σταθερή και βιώσιμη αγορά ενέργειας στο μέλλον. Απαιτείται μακροπρόθεσμος προγραμματισμός με χρονικό ορίζοντα το 2050 όπως γίνεται σε πολλές άλλες χώρες και σε επίπεδο ΕΕ. Αλλιώς, συνειδητά αποφασίζουμε σήμερα να κληροδοτήσουμε το κόστος της αναβλητικότητας μας, το οποίο δεν είναι μικρό και ένα χειρότερο περιβάλλον (οικονομικό, εργασιακό, φυσικό) στις μελλοντικές γενιές. Have a Dream? Make it Real!
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ! ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΥΠΡΙΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Τηλ. 22667716, Fax: 22667736, e mail: info@cea.org.cy Website: www.cea.org.cy Οδός Λεύκωνος 20, Μαρκίδης Court 13, Γραφ.403, 2064, Στρόβολος