H αγορά βιολογικών προϊόντων στην Ρουμανία

Π Ρ Ε Σ Β Ε Ι Α Τ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ Σ Τ Ο ΒΟ Υ Κ Ο Υ Ρ Ε Σ Τ Ι ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ H αγορά βιολογικών προϊόντων στην Ρουμανία Ως βιολογικά προϊόντα και τρόφιμα ορίζονται αυτά, που προκύπτουν μέσα από μεθόδους και διαδικασίες βιολογικής ή οργανικής παραγωγής και τα οποία παράγονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κανονισμού Ε.Ε 2092/91. Τα βιολογικά προϊόντα προέρχονται από καλλιέργειες στις οποίες απαγορεύεται η χρήση φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και ορμονών. Επιπλέον, στην βιολογική κτηνοτροφία απαγορεύεται η γενετική τροποποίηση και η χρήση ουσιών που ευνοούν την ανάπτυξη ή τροποποίηση του κύκλου αναπαραγωγής των ζώων. Αντιθέτως, χρησιμοποιούνται τεχνικές παραγωγής και ανακύκλωσης φυτικών και ζωϊκών υπολειμμάτων, ενώ στην κτηνοτροφία χρησιμοποιούνται φυτικές ζωοτροφές. Δυστυχώς, προς το παρόν τουλάχιστον, υπάρχουν πολύ λίγες καλά σχεδιασμένες επιστημονικές έρευνες, οι οποίες συγκρίνουν τη θρεπτική αξία των βιολογικών και των συμβατικών προϊόντων. Συμπερασματικά, τα βιολογικά τρόφιμα είναι ασφαλέστερα και λιγότερο βλαβερά για το περιβάλλον. Ωστόσο, είναι αναγκαίο να υπάρξουν πολλές επιστημονικές μελέτες, προκειμένου να επιβεβαιωθεί και η θρεπτική ανωτερότητα των προϊόντων αυτών έναντι των συμβατικών, ούτως ώστε να δικαιολογηθούν οι μεγάλες διαφορές στις τιμές των προϊόντων. Αναλύοντας, εν συνεχεία, τη συγκεκριμένη αγορά, παρατηρούμε ότι η Ρουμανία αποτελεί αφ ενός μεγάλη αγορά πρώτων υλών βιολογικών προϊόντων, αφ ετέρου μικρή αγορά κατανάλωσης των εν λόγω προϊόντων. Είναι γνωστό ότι η αγορά της Ρουμανίας δεν θεωρείται τόσο σημαντική, σε σύγκριση με αυτή της Γερμανίας, των Δυτικοευρωπαϊκών κρατών, των ΗΠΑ, του Καναδά και της Αυστραλίας. Αξίζει όμως να σημειωθεί πως παρουσιάζει μεγάλες δυνατότητες εξέλιξης μελλοντικά, λαμβάνοντας υπ όψιν την ανάπτυξή της τα τελευταία χρόνια και την διαφήμιση για την υγιεινή των ατόμων, που γίνεται σε διεθνές επίπεδο και ειδικότερα στην ρουμανική αγορά. 1

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ- ΕΓΧΩΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Η Ρουμανία έχει έκταση 238,391 τ. χιλιόμετρα, 2 φορές περίπου μεγαλύτερη από την Ελλάδα, κατατασσόμενη, βάσει έκτασης, στη δωδέκατη θέση ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ. Ο καταγεγραμμένος πληθυσμός τον Ιούλιο του 2012 ανήρχετο σε 21,316 εκατ. κατοίκους, εκ των οποίων το ήμισυ περίπου (55,1%) αποτελεί αστικό πληθυσμό. Η αγροτική έκταση που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια είναι περίπου 14,7 εκατ. εκτάρια, ήτοι 61,7% της συνολικής έκτασης, από την οποία τα 9,4 εκατ. εκτάρια είναι καλλιεργήσιμη γη (39,5% του συνόλου περίπου). Η Ρουμανία κατέχει σήμερα την 7 η θέση στην Ευρώπη από πλευράς γεωργικής έκτασης (μετά την Ισπανία, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία και Πολωνία) και την 5 η θέση όσον αφορά την έκταση καλλιεργήσιμης γης, μετά την Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία και Πολωνία. Παράλληλα, σύμφωνα με στοιχεία του Ρουμανικού Υπουργείου Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, εκτιμάται ότι περίπου το 80% της παραγωγής βιολογικών προϊόντων στην Ρουμανία εξάγεται προς τις χώρες της Ε.Ε. και αφορά κυρίως δημητριακά, φυτικά έλαια, μέλι, φρούτα του δάσους, έλαια από ηλιόσπορο και μόνο ένα μικρό μερίδιο αφορά μεταποιημένα προϊόντα, όπως τυριά, κρασιά και προϊόντα με βάση τα άλευρα. Οι κυριότεροι εμπορικοί εταίροι των μη μεταποιημένων βιολογικών προϊόντων (πρώτες ύλες) είναι η Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Ολλανδία, Ελβετία και Δανία, οι οποίες αποτελούν συγχρόνως και τους κυριότερους προμηθευτές των μεταποιημένων βιολογικών προϊόντων στην Ρουμανία. Είναι γνωστό ότι η εγχώρια κατανάλωση βιολογικών προϊόντων δεν είναι πολύ μεγάλη, λόγω του γεγονότος ότι τα εισαγόμενα και εγχώριας παραγωγής βιολογικά προϊόντα έχουν υψηλότερη τιμή από τα υπόλοιπα διακινούμενα προϊόντα. Κατά γενική ομολογία, μεγάλες αγορές κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων είναι οι αγορές της Δυτικής Ευρώπης (Γερμανίας, Αυστρίας, Γαλλίας, Ιταλίας, Καναδά, Αυστραλίας και ΗΠΑ). Τέλος, σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η κατανάλωση των βιολογικών προϊόντων στην Ρουμανία παρουσιάζει μεγαλύτερη ζήτηση και κατανάλωση στην χώρα τα τελευταία χρόνια. Το 2011, η αξία των εισαγωγών των βιολογικών προϊόντων στην Ρουμανία ανήλθε σε 75 εκ. ευρώ περίπου. Ιδιαίτερα τα τελευταία έτη, ο τομέας της βιολογικής γεωργίας ανεπτύχθη σημαντικά και με επιτάχυνση. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 2010 υπήρχαν 3.155 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούντο στον τομέα των βιολογικών προϊόντων, το 2011 ο αριθμός αυτός υπερδιπλασιάσθηκε, ενώ το 2012 η αύξηση σε σχέση με το 2010 ήταν της 2

τάξεως του 8,4 φορές παραπάνω, φθάνοντας τον αριθμό των 26.736 εταιρειών, που ασχολούντο με την παραγωγή, επεξεργασία και διακίνηση των βιολογικών προϊόντων. Από αυτές, οι 103 ασχολούνται με την επεξεργασία των βιολογικών τροφίμων, οι 211 με την διακίνηση και το εμπόριο, ενώ ο μεγάλος αριθμός των 26.396 με την παραγωγή βιολογικών προϊόντων. Επιπλέον, το ρουμανικό Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης έλαβε μέτρα για την εναρμόνιση, αναφορικά με τα βιολογικά προϊόντα, σύμφωνα με το άρθρο 68 του Ευρωπαϊκού Κανονισμού ΕΕ 79/2009. Αναλυτικότερα, οι εταιρείες, που δραστηριοποιούνται στην επεξεργασία των βιολογικών προϊόντων και είναι καταγεγραμμένες στις αρμόδιες κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες, ανήλθαν σε 103 το 2012, εκ των οποίων οι 25 δραστηριοποιούνται σε προϊόντα αρτοποιίας από αλεύρι, οι 25 σε μέλι και προϊόντα αυτού, 17 στον τομέα επεξεργασίας φρούτων και λαχανικών, 17 σε προϊόντα τσαγιού και αρωματικών φυτών, 10 σε γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, τυριά), 5 σε φυτικά έλαια, 4 σε βιολογικό κρασί και 2 σε προϊόντα επεξεργασίας κρέατος. Η ανάπτυξη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και εκτάσεων της βιολογικής γεωργίας Δείκτες 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Εγγεγραμμένες εταιρείες στον 2.834 4.191 3.228 3.155 10.253 26.735 τομέα βιολ. καλλιέργειας Καλλιεργήσιμες εκτάσεις 65.112 86.453 110.014 148.033 158.825 450.000 εκτάρια) Καλλιεργήσιμες εκτάσεις με 32.222 56.337 63.446 72,298 79.167 130.000 δημητριακά εκτάρια Καλλιεργήσιμες εκτάσεις σε 27.713 25.391 40.295 53.375 51.068 105.600 φυτικά έλαια-εκτάρια Καλλιεργήσιμες εκτάσεις σε 57.600 46.006 39.233 31.579 78.198 165.000 βοσκοτόπια-εκτάρια Καλλιεργήσιμες εκτάσεις για 855 1.518 1.870 3.093 4.166 8.200 φρούτα-σταφύλια-εκτάρια Καλλιεργήσιμες εκτάσεις για 310 259 344 734 914 1.200 λαχανικά- εκτάρια Καλλιεργήσιμες εκτάσεις για 58.728 81.279 81.279 77.294 47.294 52.000 άνθη-εκτάρια Κατά το 2012, η συνολική καλλιεργήσιμη έκταση στο σύστημα της βιοκαλλιέργειας έφθασε τα 450.000 εκτάρια, ενώ η αυθόρμητη καλλιέργεια ανθέων έφθασε σε έκταση τα 520.000 εκτάρια. Παράλληλα, σύμφωνα με δημοσιευθείσες πληροφορίες του Υπουργείου 3

Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που χρησιμοποιήθηκαν, αυξήθηκαν κατά 45% σε σχέση με το 2011, αντιπροσωπεύοντας μόνο το 3,38 % της συνολικής καλλιεργήσιμης έκτασης στην Ρουμανία. Αναφορικά με την διάρθρωση της βιολογικής έκτασης, το 2012, τα βοσκοτόπια και οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις αντιπροσώπευαν το 44% της συνολικής έκτασης που αφορούσαν την βιολογική καλλιέργεια με 165.000 εκτάρια, ακολουθούμενες από τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις δημητριακών με 29% του συνόλου (περίπου 130.000 εκτάρια), φυτών καλλιέργειας για έλαια με 22% (105.000 εκτάρια). Oι καλλιεργήσιμες εκτάσεις φρούτων και σταφυλιών αντιπροσώπευαν αντίστοιχα μόνο το 2% και 1%. Σχετικά με τον αριθμό των ζώων κτηνοτροφίας με μεθόδους βιολογικής καλλιέργειας, η κατάσταση το 2011 και 2012 είχε ως ακολούθως: Τύπος ζώων Αριθμός ζώων Αριθμός ζώων 2011 2012 Πρόβατα και γίδια 130.015 160.000 Αγελάδες γάλακτος 19.487 60.000 Γαλοπούλες και 58.203 85.000 κοτόπουλα Μέλισσες ------- 102.881 Οι κυριότερες παραγωγές το 2012 ήταν οι εξής: προϊόντα γάλακτος από αγελάδες και πρόβατα (τελεμές, βούτυρο, τυριά, ψωμί κ.λ.π), προϊόντα σόγιας, πατέ, προϊόντα δημητριακών (ψωμί, μακαρόνια, μπισκότα, παξιμάδια), φυτικά έλαια από ηλιόσπορο, υποπροϊόντα από μέλι (κερί, πρόπολη, ζύμη). Η μέση έκταση εκμετάλλευσης ήταν, το 2011, περίπου 20-22 εκτάρια για τα λαχανικά, ενώ για τις άλλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις 2000 εκτάρια περίπου. Στην Έκθεση «Biofach», που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2013 στη Νυρεμβέργη της Γερμανίας, η Ρουμανία τιμήθηκε με το βραβείο της «Χώρας της Χρονιάς». Στην εν λόγω Έκθεση συμμετείχαν 55 Φορείς της χώρας, 4 Ομοσπονδίες, 3 οργανισμοί ελέγχου. Οι τομείς που εκπροσωπήθηκαν ήταν δημητριακά (9 φορείς με εκθέματα), φρούτα του δάσους, τσάϊ του βουνού και αρωματικά φυτά (6 φορείς), μέλι (8 φορείς), κρασί (4 φορείς), προϊόντα από ψωμί ( 6 φορείς), μαρμελάδες και προϊόντα καραμελοποιίας (4 φορείς), προϊόντα γάλακτος (2 φορείς), καλλυντικά (1 φορέας), προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας (1 φορέας) και φρέσκα φρούτα (1 φορέας). 4

Χρηματοδότηση και υποστήριξη της βιολογικής μελισσοκομίας Κατά την περίοδο 2011 2013, βάσει ενός εθνικού προγράμματος μελισσοκομίας στηρίχθηκε και χρηματοδοτήθηκε ο τομέας βιολογικής μελισσοκομίας και παραδοσιακής παραγωγής. Χρηματοδότηση για την προώθηση των βιολογικών προϊόντων. Αναφορικά με τα μέτρα προώθησης των βιολογικών προϊόντων στην Ρουμανία υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα. Α- Εθνική στρατηγική για τις εξαγωγές για την περίοδο 2012 2014, το Υπουργείο Οικονομίας και Εξωτερικού Εμπορίου συμπεριέλαβε τις οικονομικές εκμεταλλεύσεις, οι οποίες επεξεργάζονται βιολογικά προϊόντα στο πλαίσιο υποβοήθησης για συμμετοχή σε εκθέσεις με χρηματοδότηση 50% στα έξοδα συμμετοχής. Β- Ο κανονισμός της Ε.Ε 3/2008 περιλαμβάνει προγράμματα πληροφόρησης και προώθησης των Ενώσεων ή Ομοσπονδιών παραγωγών του τομέα βιολογικών προϊόντων. Συγκεκριμένα, οι ενώσεις του τομέα εξασφαλίζουν το 20% από κεφάλαια του προγράμματος και 30% από εθνικά κονδύλια (Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης). Μέσω αυτού του μέτρου αναπτύχθηκαν 2 προγράμματα προώθησης στην εσωτερική αγορά της Ρουμανίας και της Γερμανίας με ένα συνολικό προϋπολογισμό της τάξεως του 1.400.000 ευρώ, ενώ για τις τρίτες χώρες (Ρωσία, Ελβετία) με προϋπολογισμό ύψους 2.182.8548 ευρώ. Αναφορικά με την χρηματοδότηση από την Ε.Ε., η Ρουμανία ξεκίνησε ήδη την διαδικασία για τον καθορισμό των δραστηριοτήτων της νέας περιόδου για χρηματοδότηση προγραμμάτων 2014 2020. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Αναλύοντας την παραγωγή και την κατανάλωση βιολογικών προϊόντων στις χώρες της Ε.Ε., παρατηρούμε ότι η Ρουμανία δεν βρίσκεται μεταξύ των χωρών με σημαντική κατανάλωση αυτών. Πιο συγκεκριμένα, οι χώρες της Ε.Ε. το 2012 κατανάλωσαν προϊόντα 5

αξίας 17 δις ευρώ με θετική μεταβολή +10% έναντι του 2011, οι ΗΠΑ 17,1 δις ευρώ με θετική μεταβολή +16% και ακολουθούν χώρες όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία. Από τις χώρες της Ε.Ε κυριότερες καταναλώτριες βιολογικών προϊόντων αποτελούν η Γερμανία με κατανάλωση περίπου 5,85 δις ευρώ και θετική μεταβολή + 10%, η Μεγάλη Βρετανία με 3 δις ευρώ και θετική μεταβολή +5%, η Γαλλία με 2 δις ευρώ και θετική μεταβολή +9%. Η Ελλάδα το 2012 κατανάλωσε βιολογικά προϊόντα της τάξεως 75 εκατ ευρώ περίπου. TA ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΑ Το σύστημα διανομής προϊόντων κατανάλωσης στην Ρουμανία παρουσίασε σημαντικές αλλαγές μετά την μετάβαση της οικονομίας από την σχεδιαζόμενη σε οικονομία της αγοράς. Τα δίκτυα διανομής αναπτύχθηκαν ξαφνικά και έτσι ενώ ορισμένοι τομείς παρουσιάζουν ανεπτυγμένα δίκτυα διανομής, άλλοι διαθέτουν δίκτυα σε πρωτογενή μορφή. Κυρίως στις μεγάλες πόλεις, όπως Βουκουρέστι, Constanta, Cluj-Napoca, Craiova, Τιμισοάρα και Ιάσιο, έχουν δημιουργηθεί καλά οργανωμένα κανάλια διανομής στον τομέα της λιανικής πώλησης, μεγάλα εμπορικά καταστήματα και εμπορικά κέντρα, ενώ η ανάπτυξή τους συντελείται με ταχείς ρυθμούς. Σημειώνεται, δε, ότι στην ρουμανική αγορά έχουν κάνει την εμφάνισή τους μεγάλες ξένες αλυσίδες καταστημάτων, δραστηριοποιούμενες σε διαφόρους τομείς π.χ. ηλεκτρικών συσκευών, οικιακού εξοπλισμού (Brico stores, IKEA), καλλυντικών (Body Shop, Sephora, Douglas), αθλητικών ειδών (Intersport), κινητών τηλεπικοινωνιών (Vodaphone, Orange), φαρμακευτικών ειδών (Sensi Blu), τροφίμων (Metro, Selgros, Kaufland, Carrefour, Cora, Mega Image[Delhaize Group], Auchan, Artima, Lidl.). Γενικά, παρατηρούμε ότι οι μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων διαθέτουν σήμερα στην Ρουμανία 1.000 σημεία πώλησης, ενώ ο αριθμός αυξάνεται συνεχώς. Ιδιαίτερα στον τομέα των φαρμακευτικών προϊόντων, 7 αλυσίδες φαρμακείων διαθέτουν περίπου 1.200 σημεία πώλησης που αντιπροσωπεύουν το 20% του συνολικού αριθμού των φαρμακείων, ο οποίος ανέρχεται σε περίπου 5.500 6.000. Αναφορικά με τον τομέα των ειδικών καναλιών διανομής, όπως τα καλλυντικά, η εταιρεία SEPHORA διαθέτει 27 καταστήματα, η Marrionaud 27 και η Douglas 15. Δραστηριοποιούνται ακόμη και άλλες εγχώριες αλυσίδες όπως η Madison και η Beaulik, με μεγάλο αριθμό καταστημάτων. Οι παραδοσιακές μορφές λιανικής πώλησης (περίπτερα και ανοιχτές αγορές) διακινούν πολλά προϊόντα πλην τροφίμων, αν και, παρά το γεγονός ότι κατέχουν σημαντικό μερίδιο αγοράς, χάνουν συνεχώς έδαφος, προς όφελος των σύγχρονων καναλιών διανομής. 6

Ως παραδοσιακές μορφές πώλησης θεωρούνται τα εξής: Περίπτερα, πολυάριθμα στους δρόμους, τα οποία προσφέρουν στον καταναλωτή διάφορα προϊόντα, κυρίως τρόφιμα, ανταγωνίζονται τα μαγαζιά της γειτονιάς λόγω της κοντινής απόστασης αλλά και του γεγονότος ότι παραμένουν ανοιχτά όλο το 24ωρο και είναι πολυάριθμα στους δρόμους. Καταστήματα της γειτονιάς: Μετά την ιδιωτικοποίησή τους, έγινε προσπάθεια βελτίωσης της ποικιλίας προϊόντων που διαθέτουν, αλλά η ποικιλία τους παραμένει περιορισμένη. Οι ιδιοκτήτες τους κατέχουν συνήθως πολλά καταστήματα, τα οποία καταλαμβάνουν μεγάλο μερίδιο της αγοράς. Οι ανοιχτές αγορές προσφέρουν κυρίως τρόφιμα και άλλα καταναλωτικά προϊόντα. Οι ανοιχτές αγορές, οι αγορές χονδρεμπορίου, ημι-χονδρεμπορίου και οι ειδικές αγορές (ενδυμάτων, τροφίμων, ηλεκτρονικών) είναι συνήθως εγκατεστημένες στην περιφέρεια, στα περίχωρα μεγάλων πόλεων, προσφέροντας στους καταναλωτές ποικιλία προϊόντων χαμηλής κυρίως τιμής. Τομέας λιανικής πώλησης τροφίμων Η διάρθρωση των καναλιών διανομής στην Ρουμανία άλλαξε σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Ετσι, οι μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων στην Ρουμανία κατέχουν το 50% της αγοράς, ενώ τα άλλα κανάλια λιανικής πώλησης, όπως τα μικρά καταστήματα, τα καταστήματα της γειτονιάς, τα περίπτερα, οι ανοικτές αγορές 50%. Είναι γεγονός ότι στο σύνολο της χώρας οι μεγάλες αλυσίδες δεν καλύπτουν ακόμη το 70%, όπως στις άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, το μερίδιό τους (53%) συνεχώς αυξάνεται και αναμένεται σε λίγα χρόνια να αποκτήσουν ακόμη υψηλότερο ποσοστό. Παρατηρούμε, επίσης, ότι σε μερικές κατηγορίες προϊόντων, π.χ. στα φρούτα και λαχανικά, το ποσοστό των ανοιχτών και λαϊκών αγορών είναι υψηλότερο από αυτό των μεγάλων αλυσίδων καταστημάτων. Τα πρώτα σουπερ-μάρκετ δυτικού τύπου εμφανίσθηκαν στην ρουμανική αγορά μετά το 1990, με περιορισμένες αρχικά επιφάνειες και απευθύνονταν κυρίως στους καταναλωτές υψηλών εισοδημάτων. Προς το παρόν, όλα είναι ευνοϊκά για την ανάπτυξη των νέων μεγάλων αλυσίδων καταστημάτων (ευνοϊκότερο πολιτικό και οικονομικό κλίμα για την προσέλκυση επενδύσεων, αύξηση των μέσων εισοδημάτων του Ρουμάνου καταναλωτή κ.α.). Μετά το 2000, παρατηρήθηκε μία μεγάλη ανάπτυξη των αλυσίδων στην Ρουμανία. Εισήλθαν στην ρουμανική αγορά τα καταστήματα Cash and Carry, Metro, Selgros, καθώς και άλλες μεγάλες αλυσίδες όπως Carrefour, Kaufland, Auchan (η οποία πρόσφατα εξαγόρασε τα 7

σουπερ-μάρκετ Real), Mega Image (τα οποία εξαγόρασε ο όμιλος Delhaize Group), Lindl, Cora κ.λ.π. Οι μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές αλυσίδες επέβαλαν, επίσης, και έναν διαφορετικό τρόπο εργασίας, αφού για κάθε είσοδο ενός κωδικού προϊόντος απαιτούνται δικαιώματα εισόδου entrance fee, το ύψος των οποίων εξαρτάται από κάθε σουπερ-μάρκετ, όπως και από τον αριθμό των καταστημάτων που διαθέτει η κάθε αλυσίδα. Έτσι, η είσοδος ενός προϊόντος πραγματοποιείται μετά από καταβολή «entrance fee» καθώς και επιπλέον ποσού για κάθε κατάστημα της συγκεκριμένης αλυσίδας. Εκτός όμως από τα δικαιώματα εισόδου σε ένα σουπερ-μάρκετ απαιτείται και η στήριξη του προϊόντος εντός του καταστήματος, που συνεπάγεται γευσιγνωσίες, δειγματισμό, διαφήμιση. Εκείνο που είναι σημαντικό είναι η θέση του προϊόντος να είναι στο επίπεδο του οπτικού πεδίου του καταναλωτή. Αν δεν στηριχθεί, αυτό κατεβαίνει σε άλλο επίπεδο στο ράφι και μπορεί να κατέβει στο τελευταίο επίπεδο και μετά να εξέλθει από το ράφι. Επόμενος στόχος των εταιρειών του κλάδου στην Ρουμανία, αποτελεί η επέκταση των δικτύων διανομής στην επαρχία. Ωστόσο, η επέκταση απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, ιδιαίτερα στον τομέα logistics, γεγονός που ευνοεί τις περιφερειακές επιχειρήσεις. Προς το παρόν, οι μητρικές των αλυσίδων ελέγχουν την ρευστότητα στην χώρα τους και είναι περισσότερο προσεκτικές σε νέες επεκτάσεις στην ρουμανική αγορά. Πρόσφατες εξελίξεις στην διανομή τροφίμων στην Ρουμανία Μετά την οικονομική κρίση, η οποία έγινε αισθητή στην Ρουμανία κατά την περίοδο 2009 2010, ο κύκλος εργασιών των αλυσίδων καταστημάτων τροφίμων, παρουσίασε μικρή αύξηση το 2011, ενώ το 2012 και 2013, σημείωσε αύξηση 9,3% και 6,1%, αντίστοιχα. Παρόλα αυτά, η οικονομική κρίση είχε αρνητικό αποτέλεσμα στην αγοραστική δύναμη του ρουμάνου καταναλωτή, ο οποίος κατέστη περισσότερο προσεκτικός στην διαχείριση του προϋπολογισμού του, δίνοντας προβάδισμα στην ικανοποίηση των στενότερων τρεχουσών αναγκών του, περιορίζοντας συγχρόνως την υπερκατανάλωση τροφίμων και απομακρυνόμενος από την αρχή του «αναλίσκειν τα πάντα». Αυτή η νέα προσέγγιση οδήγησε σε μία διευρυμένη αγορά τροφίμων και σε αυξημένη επισκεψιμότητα των καταστημάτων της γειτονιάς, τα οποία διαθέτουν πλέον προϊόντα σύμφωνα με τις νέες ανάγκες του καταναλωτή, επιτρέποντας του καλύτερη διαχείριση του χρόνου και των χρημάτων του. Από την πλευρά τους, οι έμποροι υποχρεώθηκαν να προβούν σε περισσότερες προωθητικές προσφορές, που κατέστησαν, πλέον, σύνηθες φαινόμενο. Η πίεση στις τιμές δημιούργησε το φαινόμενο της αύξησης των προϊόντων «λευκής ετικέτας» 8

(white label products) που αποτελούν πλέον το 17% των τροφίμων και το 12% των προϊόντων ευρείας κατανάλωσης. Η εξέλιξη αυτή είχε σαν αποτέλεσμα το σύγχρονο εμπόριο, το οποίο στις αρχές της χιλιετίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, να καλύπτει σήμερα το 53% του λιανικού εμπορίου και στο επίπεδο του κέντρου των πόλεων το 75%. Παρατηρούμε, επίσης, ότι η εν γένει εξέλιξη των καταστημάτων της γειτονιάς δεν επηρεάσθηκε από την κρίση, αφού 274 νέα σημεία πώλησης εγκαινιάσθηκαν κατά την διάρκεια του 2013. Η σημαντική αυτή αύξηση των καταστημάτων της γειτονιάς, που έχουν το πλεονέκτημα των διαθεσίμων προϊόντων και της γειτνίασης, οδήγησε τις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων (πχ Metro, Auchan) να προχωρήσουν σε franchising, προκειμένου να ανταγωνιστούν τα παραδοσιακά μαγαζιά τροφίμων. Οι γαλλικές αλυσίδες καταστημάτων AUCHAN, CARREFOUR και CORA έφθασαν σήμερα να κατέχουν μεγάλο μερίδιο του σύγχρονου εμπορίου λιανικής πώλησης τροφίμων. Επιπλέον, τα καταστήματα discount, μετά την ανάπτυξη του LIDL (παρουσία του από το 2010), έφθασαν να κατέχουν το 10% του σύγχρονου λιανεμπορίου τροφίμων. Εξετάζοντας τις μεγαλύτερες αλυσίδες τροφίμων στην Ρουμανία, παρατηρούμε ότι την πρώτη θέση, βάσει του κύκλου εργασιών της, κατέχει η γερμανική Kaufland και ακολουθούν η CARREFOUR και η METRO. Επιπλέον, πολλές αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων συνέχισαν να επενδύουν στην επέκτασή τους και πολλές από αυτές εγκατέστησαν καθεστώς e-commerce προς διευκόλυνση των πελατών τους. ΠΡΟΩΘΗΣΗ-ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΣΤΗ ΡΟΥΜΑΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Για την προώθηση βιολογικών προϊόντων στην ρουμανική αγορά, μετά την επιλογή τους από συγκεκριμένα σούπερ-μάρκετ, σημαντικό ρόλο παίζει η διαφήμισή τους, κατά το πρότυπο των ανταγωνιστών, οι οποίοι κατέχουν σημαντικό μερίδιο της αγοράς. Οι τελευταίοι έχουν επενδύσει σημαντικά κεφάλαια για διαφήμιση στην τηλεόραση (εξαγοράζοντας πχ ώρα σε τηλεοπτικές εκπομπές μαγειρικής), στον τύπο ή σε δημόσιους χώρους (πχ αφισοκόλληση σε σημαντικές στάσεις μετρό). Για τη διείσδυση των ελληνικών βιολογικών προϊόντων στην ρουμανική αγορά, μεγάλο ρόλο θα παίξει μια συντονισμένη προσπάθεια προώθησης και προβολής και όχι η κατακερματισμένη προσπάθεια μικρών επιχειρήσεων, χωρίς στρατηγική. Στο πλαίσιο αυτό, ενδείκνυται η διαφήμιση μέσω εκπομπών μαγειρικής (ιδιαίτερα το Σαββατοκύριακο) με αφιερώματα στην ελληνική κουζίνα, με τις οποίες μπορεί να γίνει γνωστή στον καταναλωτή η ποιότητα του ελληνικού ελαιολάδου, των βιολογικών φρούτων, των προϊόντων ΠΟΠ, των 9

αρωματικών φυτών, των ελιών και η ανωτερότητά τους έναντι προϊόντων άλλων χωρών. Εξάλλου, το στοιχείο της κοινής θρησκείας και εν γένει της Ορθοδοξίας λειτουργεί προσθετικά. Στο σημείο αυτό, ως προς το ελαιόλαδο, σημειώνεται ότι δεν υφίσταται εγχώρια παραγωγή. Ωστόσο, η Ρουμανία παράγει ηλιέλαιο, το οποίο χρησιμοποιείται κατά κόρον και προτιμάται από τους Ρουμάνους καταναλωτές. Το γεγονός αυτό παραμένει, σε μεγάλο βαθμό, ο λόγος που η διείσδυση στην αγορά νέων προϊόντων αποτελεί επίπονη υπόθεση, που απαιτεί επιμονή, στρατηγική, μελέτη, κονδύλια και χρόνο. Παράλληλα, οι ελληνικές εξαγωγικές εταιρείες θα πρέπει να είναι έτοιμες, μετά την επιλογή του προϊόντος τους από τους εισαγωγείς και προκειμένου να εισέλθουν στις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων, να προβούν σε: Α) διάθεση ενός κονδυλίου «εισόδου», ή του λεγόμενου entrance fee, το οποίο εξαρτάται από τον αριθμό κωδικών προϊόντος και τoν αριθμό καταστημάτων στην αγορά του συγκεκριμένου σούπερ-μάρκετ. Για παράδειγμα, για την είσοδο ελαιολάδου π.χ. στο Cash and Carry METRO απαιτείται σημαντικό ποσό σε ευρώ/ανά κατάστημα και ανά κωδικό προϊόντος. Σε άλλες αλυσίδες καταστημάτων (π.χ. AUCHAN, CORA, KAUFLAND. MEGA IMAGE) το ποσό αυτό μπορεί να είναι κατώτερο, αναλόγως των κωδικών και τον αριθμό καταστημάτων της συγκεκριμένης αλυσίδας. Β) διάθεση προϋπολογισμού διαφήμισης του προϊόντος, στο πρότυπο αντίστοιχων ανταγωνιστών από την Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία. Γ) ενέργειες εξασφάλισης χώρου αποθήκευσης των προϊόντων, οργάνωσης της διανομής, συνεχούς ελέγχου της αγοράς, διάθεσης μεγάλων ποσοτήτων λόγω μεγέθους της αγοράς, αλλά και διασφάλισης σταθερότητας τιμών, λαμβανομένου υπ όψιν ότι οι αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων καταρτίζουν ετήσιο προγραμματισμό. 10

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ 1. ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ APAUPB BIOTECH (Association of Agricultural Producers using Biotechnology products) Πρόεδρος: VASILE DOGARESCU, Str. Transilvaniei nr. 1, Braila, jud. Braila Tel: +40239666360; Fax: +40239666361; E-mail: madum@vebso.ro 2. ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΙΝDAGRA FOOD Διοργανωτής ROMEXPO (www.romexpo.ro) Website: www.indagra-food.ro Tel: +40212077000 Fax: +40-212077070 11