Ο ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ -

ΕΠΙθΕΩΡΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜ Ι ΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - Τεύχος 14 (2008), 81-90 Ο ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ - ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΉ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Π ερίλη ψ η Ο τουρισμός συμβάλλει στ ι1ν οικονομικ ιj ανάπτυξη, στη διεθν ιj κατανόηση, στ η διεθν1j ε ι ρ 1jν η, στην ευ ημ ερία, και στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθερ ιώ ν, χωρίς διακρίσε ις στο φύλο, στη φυλ 1j, στη γλώσσα και στη θρησκεία. Μια από τις μορφές του τουρισμού είναι ο πολιτιστικός τουρισμός δηλαδιj η περι ιjγ η ση που έχει ως κύριο στόχο τη γνωριμία και τη ν απόλαυση της ιστορικ1jς, καλλ ιτ εχνικ1j ς και πνευματικιjς κληρονομιάς αλλά και της σύγχρον η ς πολιτιστ ι κιjς δρα στ η ριότητας ενός τόπου. Η μορφ1j αυηj του τουρισμού είναι έ ν α αποτελεσματ ικ ό μ έσο για την κα τανό η ση και προβολ1j τη ς πολιτιστικ1jς τ αυτότ ητας μια ς χώρας 1j ενός τόπου. Ο πολιτιστικό ς τουρισμός ενισχύει τι1 «συ μ βίωση» πολιτισμού κα ι τουρισμού και δεν ασκ ε ί «ασφυκτικές π ι έσε ι ς» στο φυσικό, κοινωνικό, ανθρώπινο και δομημένο περ ι βάλλον. που συχνά προκαλούν την «αλλοίωσή» του, όπως ο ι συνήθεις μορφ ές του μαζ ικ ού τουρισμού. Στη σημ ε ρι νιj εποχ ιj η ανάπτυξ η θαλάσσ ι ων δραστ η ριοηj τ ων που αξ ιοποιούν ην πολιτισμ ική κλη ρονομ ι ά, μπορεί να δημιουργ1jσει τουριστικ ές ροές που να ε ί αι φιλικ έ ς προς το περ ι βάλλον και να συμβάλλει στην β ι ώσιμη τ ουριστ ι κ1j ανάπτυη. Διεθνώς καταβάλλεται προσπάθεια για την ανάπτυξη του θαλάσσιου πολιτιστιού τουρισμού ως ι διαίτ ερ η μορ φ 1j εναλλακτι κού τουρισμού. Πολυξtνη Mofpo ΤΕΙ Πειpοι ά Polixeni Mira ΤΕΙ οι Piraeus Abstract Tourism contributes in the economic growι h, in the internationhi understanding, n the international peace, in the prosperity and in the respcct of human rights and recdoms, 1νi th o ut discriminations in the sex, in the race, in ιh e language and in thc eligion. One of the forms of to ιιri sm is the c ιιltur a l tourism that is to say the tοιιr that aims ι as main the acquaintance Hnd the enjoyment of historical, artistic and intellectual eritage but al ο the modern cultural ac ιi v ity of place. This form of tourism is an ffective means for the comprehension and promotion of c ιιltur a l identity of count ry r place. The cultural to ιιri s n1 strengthens the "living together of' c ultιιr e and t o ιιri sm nd ίι does not practice "stifling pressurcs" in the natural, social, human and s tru c tιιred n viro nn1 e nι. that often causes his "alterat ion", as the ιι s u a l forms of mass to urism. In the curren t season the g ro 1νt h of marine activi ties that develops the cultural eritage. can create to urist fl o 1νs that would bc friendly to the environment and ontribute in the sustainable tourist growth. Internationally is overwhelmed effort r the gro1vth of marine cultural tourism as particular form of a lt e rn a ti νe tourism. EL Classification: Ζ Ι Ο ey words: Cu ltural to urism, Sport eve nι s. 81

ΠΟΛ Υ ΞΕΝΗ ΜΟΙΡΑ - ΕΠ Ι ΒΕΩΡΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜ Ι ΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - Τεύχος 14 (2008), 81-90 1. Εισαγωγή 82 Ο τουρισμός, σύμφωνα μ ε τον Παγκόσμιο Κώδικα Δεοντολογία ς για τον Τουρισμό, είναι μια ζω ντανή δύναμη για την ειρήνη και έ να ς παράγοντας φ ι λίας και κατανόηση ς μ εταξύ των λαών. Ο τουρισμός είναι ένα σύνολο δραστηριοηίτων που διαπερνούν τα χωρικά και πολιτισμικά όρια και ως εκ τούτου συμβάλλει στη διαπολιτισμική επικοινωνία. Πρόκ ειται για ένα πολυδιάστατο κοινωνικο-οικονομικ ό φα ινόμ ε νο που από την αρχαιότητα μέχρι σ1iμερα είναι συνυφασμένο μ ε τον ελεύθε ρο χρόνο. Ο τουρίστας χρησιμοποιεί τον ελεύθερο χρ ό νο του για να πραγματοποιήσ ει ένα ταξίδι μακριά από τον τ όπο διαμονής και εργασίας του με σκοπό να βιώσ ε ι την αλλαγή. Ο κοινωνιολόγος Mac Cannell (1976: 8), υποστηρίζει ότ ι οι τουρίστ ες προσπαθούν να αποδράσου ν από τις αλλοτριωτικές και μη αυθεντικές αλληλουχίες τη ς καθημεριν1ίς του ς ζωής αναζητώντας την αυθεντικότητα σε άλλους τόπου ς και χρ όνου ς. Μ έσα από την αναζ1iτηση αυθεντικών ε μπ ειρ ιώ ν ο τουρίστας προσπαθεί να επανασυ νδ εθεί μ ε το γνήσιο και με τ ο φυσικό (Γαλανή-Μουτάφη, 2002: 32). Η αυθεντι κότητα συνίσταται αφενός στην κοινωνικότητα και στη σύναψη κοινωνικών σχέσεων με του ς τοπικού ς πληθυσμούς και αφετέρου στη γνώση του φυσι κού στοιχείου στον τόπο προορισμού. Ω ς πολιτιστικός τουρισμό ς χαρακτηρι'ζε ται η περιήγηση που έχε ι ως κύριο στόχο τη γνωριμία και την απόλαυση τη ς ιστορική ς, καλλιτ ε χνικ 1i ς και πνευματικ1iς κληρονομιάς αλλά και της σύγχρονης πολιτιστικ1iς δραστηριότητα ς ενός τόπου (Μυλωνόπουλος-Τσακίρης, 2004: 21 1 ). Σήμ ερα η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί βασικό άξονα τη ς πολιτιστικ1iς πολιτικ1iς των περισσοτέρων χωρών του κόσμου. Η πολιτιστική κληρονομιά ως έ ννοια διευρύνεται, εμπλουτίζεται και επε κτείνεται χρονικά με ν έες κατηγορίες από την προϊστορία, την αρχαιότητα και από τη σύγχρονη εποχ1i. Ο πολιτιστικός τουρισμός ή τουρισμός τη ς πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μια ειδ ική μο ρφή τουρισμού που αναφέρεται στη διατήρηση, την αναβίωση και την αξιοποίηση των πολιτιστικών πόρων για τουριστικούς λόγους (Cater, 1987, Gould, 1994). Επίση ς, διάφορ ες ε κδηλώσει ς και φεστιβάλς που αναφέρονται στην παράδοση προσελκύουν το ε νδια φέρο ν των του ρ ιστ ών. Μ ε τον τρόπο αυτό η ανάγκη για γνωριμία με του ς παλαιότερους και σύγχρονου ς πολιτισμούς χρησιμοποιείται ως κίνητρο για πολλές τουριστικ ές περιοχές (Lozato-Giotart, 1996:62). Η ν έα αυτή μορφ1i τουρισμού είναι χωρί ς αμφιβολία το πιο αποτελεσματικό μ έσο κατανόησης και προβολής τη ς πολιτιστική ς ταυτότητα ς μια ς χώρα ς ή ε νό ς τόπου, που συμβάλλει παράλληλα στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγμένων περιφερειών. Η μορ φ 1i αυτή του τουρισμού, ε νισχύε ι τη «συμβίωση» (Ashworth, 265-284) πολιτισμού και τουρισμού και δεν ασκεί «ασφυκτικές πι έ σ ε ις» στο φυ σικό, κοινωνικό, ανθρώπινο και δομημένο περιβάλλον, που συχνά προκαλού ν την «αλλοίωσή» του, όπως οι συν1ίθεις μορ φές του μαζ ικού τουρισμού. Ο πολιτιστικός τουρισμό ς είναι

ΡΟLΙΧΕΝΙ MIRA - REVIEW OF ECONOMIC SCIENCES - Νο 14 (2008), 81-90 άρρηκτα συνδεδεμένος με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και αποτελεί εναλλακτική μορφ11 τουρισμού.. 2. Θαλάσσια Πολιτιστικά Γεγονότα Οι δύο βασικοί πυλώνες του τουρισμού είναι το φυσικό και το πολιτισμικό περιβάλλον. Η ορθολογική αξιοποίηση των δύο αυτών παραμέτρων δημιουργεί τουριστικ ές ροές. Το τουριστικό φαινόμενο είναι μία πολυσύνθετη δραστηριότητα, η εξέλιξη της οποίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Επίσης πολυσύνθετε ς είναι και οι επιπτώσεις του όχι μόνο σε οικονομικό επίπεδο αλλά και σε κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό και περιβαλλοντικό. Ο τουρισμός όμως, ως δραστηριότητα ουσιώδης για την ζωή των λαών, σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Μ ανίλας ( 1970), μπορεί υπό κατάλλη λες προϋποθέσεις να αποφέρει τεράστια οικονομικά οφέλη στις περιοχές που λαμβά νει χώρα. Ο τουρισμός ως «ζωντανή» και συνεχώς εξελισσόμενη δραστηριότητα εμφανίζεται με διάφορες μορφές ανάλογα με την περιοχή και την τουριστική πολιτικ1ί που ακολουθείται. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται η ανάπτυξη μιας μεγάλης ποικιλίας «ε ι δικών γεγονότων» που έχει αποτελέσει την κυρίαρχη στρατηγική πολλών τουριστικών πολιτικών με στόχο τη δ ημ ιουργία τουριστικών ροών. Η τακτικ1ί αυτή αποσκοπεί στη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντο ς ενός προορισμού ή στ ην αύξη ση της επισκεψιμότητας ε νός τουριστικού προορισμού σε περίοδο μη-αιχμ1ίς μέσω της δημιουργίας ενός νέου πόλου έλξης, ή στην ανάσχεση της συρρίκνωσης της τουριστικής ζήτησης. Τα «ε ιδικά γεγονότα» συχνά προσδιορίζονται, ως δραστηριότητες αναψυχή ς μεγάλης κλίμακα ς, που διαρκούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αλλά έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες για τους προορισμούς που τα φιλοξενούν (Roche, 1994: 1-19). Ο Getz ( 1991 ), προσπάθησε να δώσει ένα ορισμό του όρου «ε ιδικό γεγονός» κάνοντας διάκριση ανάμεσα στο φορέα που το διοργανώνει και στον «Καταναλωτή». Ορίζει λοιπόν ότι «ε ιδικό γεγονός» είναι ένα γεγονός που συμβαίνει μια φορά ή σε μη τακτικ1ί βάση έξω από το κανονικό πρόγραμμα ή τις δραστηριότητες του φορέα 11 του χορηγού που το οργαν ώνει. Για τον «καταναλωτή» το ειδικό γεγονός αποτελεί ευ καιρία για αναψυχή, κοινωνικ1ί ή πολιτιστικ1ί εμπειρία, και βρίσκεται έξω από τις συνήθεις επιλογές του ή πέρα από την καθ ημ ερινή του ε μπειρία. (Getz, 1991: 44). Έχει διαπιστωθ εί ότι πολλά «ε ιδικά γεγονότα» που βασίζονται σε ναυτικά γεγονότα και συνδυάζονται με τον αθλητισμό αποτελούν σημαντικούς τουριστικούς ελκτικούς πόρους. Π ολλά από αυτά τα γεγονότα διοργανώνονται σε εηίσια βάση, συχνά σε διαφορετικ1ί περιοχή και προσελκύουν δεκάδες χιλιάδες τουρίστες, καθώς η «άθλη ση-θ έαμα» (Λύτρας, 2002: 17) αποτελεί δημοφιλ1ί κοινωνικ1ί δραστηριότητα. Οι δραστηριότητε ς αυτές παίρνουν διάφορες μορφές όπως αγώνες μηχανοκ ίνητων σκαφών, αγώνες ερασιτεχνική ς αλιείας, αγώνες κολύμβησης, αγώνες παραδοσιακών σκαφών κ.λπ. «Ειδικά γεγο ν ότα» που συνδέονται με τον αθλητισμ ό και είναι «φορτωμένα με την παράδοση», 11 έχουν βαθιά ιστορική σημασία, έχουν αποκτ1ί σει ένα 83

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΟΙΡΑ ΕΠΙθΕΩΡΗΙΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΙΤΗΜΩΝ Τεύχος 14 (2008), 81-90 μυστηριακό χαρακτιiρα που πολλές φορές φθά ν ε ι σε μυθικέ ς διαστάσεις, συμπληρώνονται από άλλα γεγονότα, όπως συναυλίε ς, θεατρικ ές εκδηλώσεις, φεστιβάλ κ.λπ. με αποτέλεσμα να καθίστανται αξιοσημείωτα διαπολιτισμικά γεγονότα. Τα γεγονότα αυτά συχνά προβάλλονται από τα Μ έσα Μαζικ1iς Ενημέρωση ς και αποκτούν διεθνή εμβέλεια. Συν έ πεια όλων αυτών είναι να διαμορφώνεται η πολιτισμική εικόνα τη ς περιοχής που λαμβάνει χώρα το «ε ιδικό γεγονός» και να καθίσταται ουσιαστικός παράγοντας στη διαδικασία επιλογής της περιοχής ως τόπου προορισμού των τουριστών. Στη σημερινή εποχή που χαρακτηρίζεται από το περιβαλλοντικό πρόβλημα, η ανάπτυξη θαλάσσιων-αθλητικών δραστηριοτιiτων που αξιοποιούν την πολιτισμικ 1i κληρονομιά, μπορεί να δημιουργήσουν τουριστικέ ς ροές που να είναι φιλικές προς το περιβάλλον και να συμβάλλουν στην βιώσιμη τουριστικ1i ανάπτυξη. Έτσι αναπτύσσεται θαλάσσιος πολιτιστικός-αθλητικός τουρισμός ως ιδιαίτερη μορ φ 1i ε ναλλακτικού τουρισμού. 3. Η διεθνής εμπειρία θαλάσσιου αθλητικού-πολιτιστικού τουρισμού 3.1. Το Am erica's Cup Ένα από τα σημαντικότερα διεθνούς ε νδιαφ έρο ντο ς αθλητικά γεγονότα είναι το America's Cup. Το America's Cup θεωρείτα ι ως το παλαιότερο διεθνές αθλητικό γεγονός. Το 1848 η Βασίλισσα Βικτορία εξουσιοδότ ησε τη θεσμοθέτηση του Κυπ έλλου «One Hundred Guinea Cup», ως έπαθλο για ένα αγώνα με γιωτς «ανοικτό σε όλα τα έθνη(!),,_ Το 1851 έ να αμερικάνικο σκάφος προκάλεσε σε αγώνα 16 αγγλικά σκάφη. Για το αμερικάνικο γ ιωτ κλαμπ αγωνίσθηκε το γιοτ America που νίκησ ε ολόκληρο τον Αγ γλ ικ ό στόλο. Το ασημένιο κύπελλο που υπ1iρξε το έπαθλο τη ς νίκη ς για το πλήρωμα του σκάφους που ήρθε πρώτο, έγ ιν ε γνωστό ως America's Cup. Σταδιακά μετατρά πηκε σε τρόπαιο γ ια γιωτ κλαμπ από διαφορετικές χώρες που συναγωνίζονται για να το κατακτήσο'!ν. Ο κάτοχος του κυπέλλου «υπερασπίζεται» την κατοχή του σε μια σειρά από αγώνες κατά του κυριάρχου διεθνού ς διεκδικηηi. Ο νικητή ς του αγώνα κερδίζει το κύπελλο και οφείλει να το υπερασπισθεί κατά οποιουδήποτε διεκδικητιi. Το ασυν1iθιστο στο αμερικάνικο κύπ ελ λο είναι το γεγονός ότι οι Η. Π.Α. π έτυχαν με επιτυχία να υπερασπισθούν το κύπελλο για πάνω από 130 χρόνια. Τ ελ ικά, η Αυστραλία κατέκτησε το κύπελλο το 1983. Η Αυστραλία διεξήγαγε τον αγώνα για τη διεκδίκηση του κυπέλλου στο Φρήμαντλ το 1987, όπου ο αμερικανός διεκδικητ1iς Stars and Stripes νίκησε τον Αυστραλό Kookabura 111 4-0 και το κύπελλο επέστρεψε στι ς Η. Π. Α. Οι Η. Π.Α. πέτυχαν να διατηρήσουν το κύπελλο επιτυχώς μ έχρ ι το 1992 αλλά το έχασαν από τη Νέα Ζηλανδία το 1995. Το 2002 τον αγώνα κέρδισε η Ελβετική ομάδα ( R iνard, 2003). Ο αγώνας για το 2007 θα διε ξα - 84 ( 1) America s C up Global lnfo rn1 a tio n Scrvice στο \νww.a n1 e ri c<1sc upn e \ν s.co ιn

POLIXENI MIRA - REVIEW OF ECONOMIC SCIENCES - Νο 14 (2008), 81-90 χθεί στη Βαλ έ νθια της Ι σπανίας, που είναι το πρώτο ευρω παϊκ ό λιμάνι που θα φιλοξεν 1Ίσ ε ι τον αγών α.. Τα αποτελέσματα του αγύ)να είναι πολύ σημαντικά για την πόλ η που φ ι λοξε ν εί του ς αγώνες. Ο αγώνας στη Ν έα Ζηλανδία περιελάμβανε πάνω από 250 κούρ σ ες και διήρκ ε σ ε π έ ντε μήν ες. Η τ ελ ική κούρσα προσ έλκυσε πάνω από 6.000 σκάφη θεατών, π ερ ισσότ ερα από 70 ε λικ ό πτερα, πάνω από 2.000 δ ημοσιογράφους και γύρω στα 20 τηλ εοπτικ ά συνεργεία (Brent Wheele r and Co., 1997). Το Αμερικ άνικο κύπελλο αποτελεί κορυ φα ία διοργάνωσ η στο χώρο θαλάσσιου αθλητικ ού τουρισμού και έχει αποκηί σει ισχυ ρή επ ιρρο ή τα τ ελευτα ία χρόνια. Σήμερα η διοργάνωση τ έτοιων γεγονότων έχε ι σημαντικές οικονομικ ές επιδράσεις στις κοινότητ ες. Σύ μφωνα με σχετική μ ελέτη που ε κ πονήθηκ ε για τι ς επ ιπτώσ ε ις του Billabong Pro Surfin g, το 1997, στη Χρυσ1Ί Ακτή του Κ ουίνσλαντ, στ ην Αυστ ραλία, διαπιστώθηκε ό τι τον πενθ 1Ίμ ερο αγώνα παρακ ολούθ ησαν περίπου 32.000 θεατές /του ρ ίστ ες και ότι η καθαρή οικονομική συνεισφορά τη ς διοργάνωσ η ς αν 1Ίλθ ε γύρω στα 2,3 ε κατομμύρια δολάρια (Kavanagh, 1997). 3.2. Tall Ships Race Σημαντικ ό πόλο έ λξη ς τουριστών αποτελεί και η διοργάνωση αναπαράσταση ς ιστορικών ν αυτικών γεγονότων 11 ναυμαχιών, στο πλαίσιο θαλάσσιων φεστιβάλ ή και αγώνων. Το 1986, στην ε κδήλωση «Operati on Sail», που διοργανώθ ηκ ε για να εορτασθού ν τα 100 χρ όνια του αγάλματος τη ς Ελε υθε ρίας, συγκ ε ντρώθηκαν στο λιμάνι τη ς Ν έας Υ όρ κης ιστιο φόρα από 23 χώρ ες (Ne ill, 1991 ). Αν άλογ η ε μβ έλεια έ χ ε ι και η διοργάνωση «T all Ships Race» που είναι μια ε τήσια διεθν 1i ς ιστιοδρομία, στην οποία συμμετέχουν παραδοσιακά ιστιο φόρα σκάφη από όλο τον κόσμο. Η ιδ έα των αγώνων αυτών αν 1Ίκ ε ι στο Β ρετανό δικηγ όρος B erncιrd Mo rghn, ο οποίος το 1953, πρότεινε τη διοργάνωσ η ε ν ός αγώνα που θα επέτρ ε π ε τη συμ μ ε τοχή των τ ελευ ταίων μεγ ά λων ιστιοφόρω ν απ ό όλο τον κόσμο. Συ ζήτησε τ ην ιδ έα τ ου αυτή μ ε τον Commander Pete r Godwin και το 1954 έθεσα ν την πρόταση στον λόρ δο Mountbatte n ο οποίος ε κ είνη την περίοδο ήταν ο πρώτο ς ναύαρ χο ς. Την ιδ έα κλήθ η κε να υλο ποι1ίσ ε ι ο πλοίαρχο ς Illingworth, ένα ς από του ς μεγαλύτερου ς ε ιδικού ς στου ς αγώνες ανοικτή ς θάλασσας < 2 >. Το φθ ιν όπωρο του 1954 δ ημ ιουργ 1i θ ηκ ε μια επ ιτροπ1ί η Sail Training Internatio nal Race Committee (S.T. l.r.c.) μ ε σκοπό τη διορ γάνωση του πρώτου αγώνα Tall Ships. Ο αγώνας αυτός πραγματοποιήθηκ ε α πό το To rbay στη Λισαβ ό να, τον Ι ούλιο του 1956. Ο αγών ας 1Ίτ αν τ ό σο ε ντυ πωσιακός που προσέλκυσε το ε νδιαφέρον του κοινού και των Μ έσων Ενημέρωση ς τη ς επο χή ς και ονομάσθ ηκ ε «Tall Ships Race». Η επιτυχία υπήρξε (2) '"'" 'ν. i s t a. co.uk 85

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΟΙΡΑ - ΕΠΙθΕΩΡΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - Τεύχο ς 14 (2008), 81-90 τόσο μεγ άλη που η επ ιτροπ1ί διοργάνωση ς μετετράπη σε Sail Training Association (STA) με σκοπό τη διοργάνωση των αγώνων σε μόνιμη βάσ η. Αρχικά η διοργάνωση αγώνων ήταν κάθε δύο χρόνια, αλλά λόγω τη ς μεγάλης ε πιτυχία ς που σημ είωσε, ο αγώνας έγινε ετήσιος. Κ άθε χρόνο στον αγώνα συμμετέχουν περίπου 70-100 σκάφη από 20 χώρε ς ενώ στο πλ1ίρωμα συμμ ετέχουν από 3.000-4.000 ν έο ι η λικίας από 15-25 ετών από 30 χώρες. Ο αγώνα ς συνήθως φ ι λοξενείται σε 4 λιμάνια ί 3 J. Ο αγώνας αυτός, πέρα από τη αθλητικ ή τ ου διάστασ η έ χει και ουσ ιαστική πολιτ ισμικ 1Ί χροιά καθώ ς στόχος του δεν είναι μόνο η νίκη αλλά η συμμετοχή νέων από διαφορετικά έθ νη και η συνεργασία του ς στη θάλασσα και η επικοιν ωνία των πλη ρωμάτων των σκαφών με του ς κατοίκου ς των λιμένων υποδοχής. Στη διάρκειά του αγώνα τα πλοία προσεγγίζουν σε διάφορα λιμάνια, σύμφωνα με το ν προγραμματισμό τη ς ιστιοδρομίας. Τα πλοία είναι επισκέψιμα στα λιμάνια προσόρμιση ς και γίνονται εστίες ανάπτυξη ς ναυταθλητικών και πολιτιστικώ ν δραστη ριοτ ήτων, όπου οι επισκέπτες (μό νιμοι κάτοικοι και τουρίστε ς) μυούνται στη ναυτική ζωή του παρελθόντος. Μ ε τον τρόπο αυτό τα παραδοσιακά ιστιοφόρα σκάφη αξιοποιούνται χάρη στην συ μμ ε τοχή του ς σε αθλ ητικ ά γεγο νότα και κ αθίστανται εστίες πολιτισμού και αναψυχής. Χαρακτηριστικ1Ί απόδειξη του πολιτισμικού χαρακτήρα τη ς αθλη τική ς αυτή ς διοργάνωσ η ς είναι το γεγο ν ός ότι δίδεται ως έπαθλο του αγώνα έ να ασημ έ νιο αντίγραφο του ιστιοφόρου Cutty Sark από του ς πλοιάρχους όλω ν τω ν πλοίων, στο πλοίο που συνέβαλε περισσότερο στη διεθν 1Ί κατανόηση και φιλία. 3.3. Η Regatta Storica στη Βενετία Η πιο χαρακτηριστική θαλάσσια αθλητική -πολιτιστική δραστ η ριότητα που προκαλεί τουριστικ ές ροές είναι οι αγώνες σκαφών (ρεγκάτες), γνωστές από το 140 αιώ ν α. Εμφανίσθηκαν το 1315, στ η Β ε ν ετία, όταν ο Δόγ η ς Gioνan ni Soranzo διοργάνωσε αγώ ν ες με σκάφη με σκοπό να γ ιορτάσει τη στρα τιωτική του νίκη. Οι παρελάσεις και οι αγώ ν ες πέρα από τον εορτασ μό μια ς στρατιωτικής ν ίκ η ς ήταν και έ ν ας τρόπος να τιμηθσύν οι ξένοι αξ ι ωματούχοι που επισκέπτονταν την Βενετία (Zwingle, 2002: 33). Χαρακτηριστική είναι η τελ ε τή υποδοχής που οργανώθηκε για να τιμηθεί η βασίλισσα τη ς Κύπρου Ca terina Cornaro η οποία δώρισε την Κύπρο στη Β ε ν ετία. Η παράδοσ η αυτ ή συνεχίζεται σήμερα με τη διοργάνωση τη ς «regatta storica» την πρώτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου, μ ε διπλό χαρακτήρα - πολιτιστικό και αθλητ ικό. Π εριλαμβάνει δύο διαφορ ετικά συστατ ικά στοιχ εία, την ιστορική πο μπ1ί και την λεμβοδρο μ ία / «R ega t a Storica». Το φεστιβάλ αρχίζε ι μ ε την ιστορ ική πομπή, που γίνεται κατά μήκος του μεγάλου καναλιο ύ, μ ε παραδοσιακά σκάφ η και κωπη λάτ ες ντυμ ένους μ ε 86 (3) http : //\V\V\V. t < ιll s hip s. no / και l11t p : // w\v\v. t a ll s hip s r 1ιces.co m /

POLIXENI MIRA - REVIEW OF ECONOMIC SCIENCES - Νο 14 (2008), 81-90 ιστορικά κοστούμια. Επικεφαλ1iς της πομπής βρίσκεται το «Bucindoro», το πλοίο του Δόγη και το «Bissone» επίσης κρατικό πλοίο και ακολουθούν παραδοσιακά σκάφη από την ενετιχή κωπηλατικ1i ένωση. Η Regata Storica περιλαμβάνει αγώνες που λαμβάνουν μέρος μετά τη πομπή και θεωραύνται ως οι «Ολυμπιακοί Αγώνες» της βενετσιάνικης κωπηλασίας. Οι συμμετέχοντες σre αυτή κωπηλατούν όρθιοι, με το «Βενετσιάνικο τρόπο». Ο νικητ~iς της Regata Storica κατακτά μια θέση στην ιστορία της κωπηλασίας αλλά και στην ιστορία της πόλης και η τιμ1i αυτ~i εξηγεί το σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ των συμμετεχόντων. Οι αγώνες περιλαμβάνουν 4 λεμβοδρομίες, καθεμία με διαφορετικό τύπο σκάφους. Έτσι, πρώτη είναι η λεμβοδρομία για τη νεολαία, με σκάφ η «pupparini», που έχουν δύο κουπιά. Ακολουθεί η λεμβοδρομία για τις γυναίκες, με σκάφη «rn ascarete» με ένα κουπί. Τρίτη είναι η λεμβοδρομία των α ν δρών, με ακάφη «Caorli ne» με έξι κουπιά και τέλος, η λεμβοδρομία των πρωταθλητών, με σκάφη «gondolini», με δύο κουπιά. Η πιο συναρπαστική είναι η regatta των πρωταθλητών με σκάφη «go nd olini», που αποτελεί το πιο τεχνικό και πιο κομψό Βενετσιάνικο σκάφος. Η Regatta Storica της Βενετίας αποδεικνύει πως η παράδοση μπορεί να διατηρηθεί μέσω σύγχρονων πολιτιστικών-αθλητικών διοργανώσεων. 3.4. Hong Kong Dragon Boat Races Ο διεθνής αγώνας Dragon Boat Races που γίν ε ται στο Hong Kong έχει την προ έ λευσή του στην κινεζική αρχαιότητα και βασίζεται σε ένα ημι-θρησκευτικό - πολιτιστικό γεγονό ς. Ο θρύλος αναφέρει ότι 2000 έτ η πριν στο κινεζικό βασίλειο Chu υπήρξε ένας πολύ αγαπημένος ποιητ~i ς του λαού ο Qu Yuan. Το αίσθημα δικαιοσύνης και η ευθύτητά του στοιχεία που τον διέκριναν, συχνά τον οδήγησαν σε σύγκρουση με τους διεφθαρμένους αυλικούς του αυτοκράτορα, που τον εξόρισαν από την αυλ1i. Για πολλά χρόνια περιπλανήθηκε στην επαρχία συνθέτοντας ποιήματα γεμάτα από την αγάπη του για τους ανθρώπους. Τέλος, απογοητευμένος που ο αυτοκράτορά ς του περιβαλλόταν από ανέντιμους συμβούλους και βλέποντας ότι αδυνατούσε να επηρεάσει του ς τρόπου ς της αυλής, ο Qιι Yu an αυτοκτόν η σε το 278 B.C. πέφτοντας στον ποταμό Li Μο Ri νe r στην επαρχία Hunan. Οι ντόπιοι ψαράδε ς που είδαν αυτήν την απελπισμένη πρά ξη προσπάθ η σαν με τις βάρκες τους να τον διασώσουν. «Κτύπησαν» το νερό με τα κουπιά τους και έριξαν στον ποταμό dumplings (φύλλα από μπαμπού 1i φύλλα λωτού γεμάτα ρύζι και κρέας <4J ) ώστε να αποτρέψουν τα πεινασμένα ψάρια να τον φάνε. Αλλά οι προσπάθειές του ς ~Ίταν μάταιες. Ο τραγικό ς θάνατος του Qu Tuan γιορτάζεται κάθε χρόνο την πέμπτη ημέρα, στο πέμπτο φεγγάρι του χρόνου. Κ ατά τη διάρκεια της εκδήλωση ς γίνονται αναπαραστάσεις των προσπαθειών των ψαράδων να σώσουν. Τα αλιευτικά σκάφη είναι διακοσμημένα στην πλώρη (4) W\V\V. \ν inkip ecli a. c o m 87

ΠΟΛΥ Ξ ΕΝΗ ΜΟΙΡΑ - ΕΠΙθΕΩΡΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - Τεύχος 14 (2008), 81-90 με κεφαλές δράκοντα και στην πρύμνη με ουρέ ς δράκοντα, δεδομένου ότι ο δράκος θεωρείται ως φύλακας ενάντια στα κακά πνεύματα του νερού (ΗΚΤΑ, 1993: 9).. Ο θαλάσσιος αυτός αγώνας πλαισιώνεται από 3 τελετές. Η πρώτη τελετιί, που έχει θρησκευτικό χαρακτήρα, γίνεται για να δοθεί «πνοή ζω1ίς» στο νέο σκάφος-δράκο. Ακολουθεί ο αγώνας καθώς τα σκάφη ανοίγονται στη θάλασσα και επιστρέφουν ακολουθώντας μία πορεία παράλληλη προς το ναό, υπό τον ήχο των τύμπανων. Η τρίτη τελετ1ί έχει σκοπό να επιτρέψει στα σκάφη και στα πνεύματα των δράκων να «αναπαυθούν» μετά τον αγώνα. Ο αγώνας λάμβανε χώρα κάθε χρόνο στο Hong Kong. Η αναπαράσταση του γεγονότος και οι αγώνες ως πολιτιστικό-αθλητικό γεγονός παίζουν ρόλο-κλειδί στη διατι1ρηση της συνεργασίας των κατοίκων στα αλιευτικά χωριά. Η συνεργασία αυτή εμπεδώνεται τόσο μέσα από την κατασκευή των παραδοσιακών σκαφών, όσο και από τις τελετουργίες που συνοδεύουν τη χρήση τους. Μέσα από αυτό το φεστιβάλ, σφυρηλατούνται οι δεσμοί της κοινότητας, της ιστορικής συνέχειας και της κοινωνικής ταυτότητας (Falassi, 1987: 2). Η διεξαγωγι1 του αγώνα ενθαρρύνθηκε και ενισχύθηκε από την Hong Kong Tourist Assocίί:lt ί on (ΗΚΤΑ) μια κρατικ1ί υπηρεσία που δημιουργήθηκε το 1957 προκειμένου να αναπτύ ξ ει τον τουρισμό στο Hong Kong. Η Η ΚΤ Α έχοντας ως βάση το θρησκ ευτικό-πολιτιστικό γεγονό ς, μετέτρεψε τον αγώνα σε πολιτιστικό-αθλητικό γεγονός /φεστιβάλ, με σκοπό να αυξήσει την παραμονή των επισκεπτών στην πόλη, που επιθυμούσαν να δουν μια παραδοσιακή εκδ1ίλωση «με τοπικό χρώμα» (Lawrence, 1993) Είναι αξιοσημείωτη η συνύπαρξη πολιτισμικών και αθλητικών στοιχείων στην παραπάνω δραστηριότητα. Η πολιτισμική και αθλητική διάσταση προσέδωσε μεγάλο κύρος στη διοργάνωση αυτ~ί με αποτέλεσμα να αποκτήσει διεθνιί εμβέλεια. Έτσι, τα τελευταία 25 χρόνια, οι αγώνες απέκτησαν διεθν1ί χαρακτιίρα (Sofield & Siνan, 1994: 5-22) και διοργανώνονται στην Ασία στην Ευρώπη, στη Βόρεια Αμερικ11, στην Αυστραλία. Σ~1μερα είναι ένα από τα ταχύτερα αναπτυσσόμενα αθλητικά-πολιτιστικά γεγονότα. Σύμφωνα με την IDBF< 5 > (IDBF, 2005) συμμετέχουν πάνω από 60 εκατομμύρ ι α άτομα από 50 χώρες. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται όχι μόνο η διατι1ρηση της Κινεζικής πολιτισμικής παράδοσης στις χώρες υποδοχής αλλά και η δ ι απολιτισμική επικοινωνία των λαών μέσα από τη διαδικασία συμμετοχ11ς που ενισχύει το αίσθημα συνεργασία ς και αλληλεγγύης, αναγκαία στοιχεία για τη θεμ ε λίωση της διεθνούς ειρήνης. Τα οικονομικά οφέλη από τη διοργάνωση των αγώνων είναι εξ ίσου σημαντικά. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 1999, περισσότεροι από 60.000 θεατές παρακολούθησαν τον αγώνα στο Μόντρεαλ < 6 >. Μέσα από τους αγώ νες αυτούς επιτυγχάνεται η συγκ έ ντρωση μεγάλων χρηματικών ποσών για φιλανθρωπικούς σκοπούς. 88 (5) IDBF / l nt e rn<ιtionhi Dι<ιgon Βοaι Fcde ration (hιιp; //\VW\ν. dra go 11l1ωιι.coιn). ( 6) h ι tp ; //\ν\νw. dra go nbωι t.org.u k/ idbf/mc mbers. h ι m

POLIXENI MIRA - REVIEW OF ECONOMIC SCIENCES - Νο 14 (2008). 81-90 4. Συμπεράσματα - Προτάσεις Η διεθνής ε μπ ε ι ρία αποδεικνύει ότ ι είναι δυνατή, με πολλούς τρόπου ς, η αξιοποίη σ η τη ς πολιτισμ ι κ 1i ς διάστασης των θαλάσσιων αθλ ητικών γεγονότ ων και η δημ ιουργία τουρ ι στικών ροών. Μ άλιστα, η ορθολογική αξιοποίη ση ε ν δυναμών ε ι τη φ ιλία των λαών και συμβάλλει στ ην εδραίωσ η τη ς ειρ 1iνη ς. Η χώρα μ ας με την πλούσια ναυτική παράδοση και ι στορία, μπορεί να αναπτύξει α ν άλογες δράσεις. Σre αυτό το εγχείρ ημ α βο η θούν η γεωγραφική θέση και η νη σιωτικότητα της χώρα ς. Απαιτείται όμως η συνδρομ 1i φορέων τόσο του δ ημοσίου, όσο και του ιδιωτικού τομ έα για τη διαμόρφωση κατάλλη λη ς πολιτικ ή ς με σκοπό την αναβίωση ν αυτικών πολιτιστικών - αθλ ητικ ών γεγονότων που θα καταστούν σ ημαντικ οί τ ουρ ιστικοί πόρο ι. Στην προσπάθεια αυηi σημα ντικ ό ρόλο υποχρεούντα ι να έ χουν οι Οργανισμοί Τοπική ς Αυτοδιοίκηση ς και οι τοπικ ές κοινωνίες ως οι πλέον αρμόδιοι φορείς για την ορθολογική αξιοποίη σ η τη ς τοπικ ιi ς ναυτικής ιστορίας. Στη χώρα μα ς άρχισε από το 1999 να διοργανώνεται η «ρεγκάτα Αιγαίου» ένα ς δ ι εθν 1i ς ιστιοπλοϊκός αγώνας στ ην περιοχή του Κ εντρικού και Ανατολικού Αιγαίου. Η δ ι οργάνωσή του ξεκίνησ ε από το Υπουργείο Αιγαίου και Νη σιωτικ ή ς Π ολιτικιi ς μ ε τη συνδρομ 1i του Υ φυπουργείου Αθλητισμού και σε συνεργασία μ ε την Ελληνικ1i Ι στιοπλοϊκ1i Ομοσπονδία και με Ναυτα θλητικ ούς Ομ ίλους νησιών του Αιγαίου (7>. Κ ατά τη δ ι άρκεια των αγώνων, που διαρκού ν περίπου 10 ημ έρες (30/8-11 /9) διοργανώνονται σε όλα τα νησιά - λιμάνια που απο τ ελούν στ αθμούς του αγών α πολ ιτ ιστι κές εκδη λώσεις (συναυλίες, παραστάσεις. κ.λπ.) που προσελκύουν πλήθος κόσμου. Βιβλιογραφία Ashworth, G.J., «Managi ng the Cultural Tourisrn», in G.J. Ashworth and Α Dietvorst (eds), Tou ι isιrι anc/ Spatial Tι an5fornωιions: /ιrιp lica ιions for Policy and Planning, Wallingford: CAB International, p. 265-284. Brent Wheeler and Co. ( 1997). «The Economic lmpact of the Arncrica's Cιιp on the Auckland Region and Territorial Local Authori ties Within the Region». R epoι ι ιο Aι ι cklan cl Regional Se ιv i ces Τπ.ιsι. Brent Wheelcr and Co. Ltd, Auckland. Cater, Ε.Α ( 1987), Tourism in tl1e least developed countries. Annals οf Τοιπίsιrι R es eaι c/1, 14 (2): 202-225. Falassi, Ρ. ( 1987). Ti111e Ο ιιι of Tin ι e: E.5.5ay5 οι ι ιh e Fes ιi1 1al, ew York: Yan Nostrand Reinhold, p. 2 Getz, D. ( Ι 99 1 ). Fe.1 1i11al.1-, Spec:ial Even ιs and ΤοιπisΊ11, New York, Van Nostrand Reinhold. Hong Kong Tourist Association ( 1993). Hong Kong. Sig/11.1 eeing ancl Cu ltιιre, p. 9. ( 7) hι tp : //lν\v\ν.aege;ιnreg<ιt ι a.g r 89

ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΜΟΙΡΑ - ΕΠΙθΕΩΡΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - Τ εύχος 14 (2008), 81-90 Gould, G. ( 1994), Ενα /ι ι α ιίng To uι isιrι /ιnpac ιs: Sιιιdy Book, Bournemouth: Bournemouth University. Kava nagh, Τ. (1997). «Doll ars roll in as surf champs pull tourists». Sιιnday Mail, 22 Jυn e. Lawrence, Α. (1993). Th e Fι αgωnι Cl1i11es e Hong Κοη, Chinese Unive rsity Press. Αθ ήν α. Lozato-Giotart, J.-P. (J 996). Τουρ ι στική Γεωγραφ ία, εκδ. INTE RBOOKS, MacCann ell, D. ( 1977). Tl1e To u,.is ι, ew York, Schocken Books, σελ. 8. eill, Ρ. ( 199 1). «The S o υth Street Seaport Museun1, New York». ln Ρ. eill and Β. Ε. Κro hn (eds), C ι eαι Μιπίιίιn e Μιι se ιιιn s of ιh e Wo rlι/. Bal am Press, ew York. Riva rd, R.T. (2003). «Alinghi» takes the America's Cup!, CEO, A ιn erica 's Cιιp News, 2, March. Roc l1e, M a υri ce ( 1994). «Mega-events and Urban Policy». Α ιιηαls of Τοιιrίsιrι R es ea ι c/1 21: 1-19. Sofi eld, Trevor Η. Β. a nd Siva n, Atara ( 1994). «From C υltur a l Event to 1 nte rn ati onal Spo rt - The Ho ng Kong Boat Race». J οιιπω l of Sp ο ι ι Τοιπi.1 111 1 (3), 5-22. Zwingle, Er. (2002). Β ενε τ ία. ational Geographic Traveler, Δ.Ο.Λ., σελ. 33. Γαλανή-Μ ουτάφη, 8. (2002). Έρ ευ νες γ ι α τον Τουρ ι σμ ό στην Ελλά δα και την Κύπρο, εκδ. Π ροπο μπός, σελ. 32. Λύτρας, Π. (2002). Η Κο ινωνία τη ς Αναψυχής, ε κ δ. lnterbooks, Α θ 1Ίν α, σελ. 17. Μ υλων όπουλος, Δ. - Τσακίρ η ς, Δ. «Η πολ ιτισ μική κ α ι ο ικο ν ο μική δ ι άστασ η τη ς λ ιμ ε νική ς πολ ιτικ ή ς στην περ ιφερε ια κή αν άπτυξη», πρακτικ ά 2ου Δι εθ ν ούς Επ ι στ ημον ικ ού Συ ν εδρίου Τ. Ε. Ι. Η πείρου/σδο{γμήμα Λ ογ ιστ ικ 1iς μ ε θέ μα «Δ ι ε υρυμ έν η Ευρώπ η και Π ε ρ ι φερειακ ές Αν ι σότητ ε ς», Π ρέβεζα, 3-4 Ι ουνίου 2004, σελ. 204-2 12. Ιστοσελίδες www. i s t a.co. υk http:jlwww.tall ships. nq/ και httrrjl_www.tallsl1ipsraces.com/ http : //www. drάgo nb oa t. co n1 http :/jwww. dr ago nb oa t. o rg. υ ls&j bf/m e mb e r s.htm www.a m e ri cascυpn ews. co m http:,. //www.aeg~a nr egά.t ta. gr 90