IP/04/84 Βρυξέλλες, 22 Ιανουάριος 2004 Ατµοσφαιρική ρύπανση: η Επιτροπή αναλαµβάνει περαιτέρω νοµική δράση κατά 9 κρατών µελών Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαµβάνει ευρέως φάσµατος νοµική δράση µε στόχο να εξασφαλίσει ότι τα κράτη µέλη συµµορφώνονται προς τη νοµοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ενέργειές της αφορούν το Βέλγιο, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία, τις Κάτω Χώρες, τη Γερµανία, το Λουξεµβούργο, την Αυστρία και την Ισπανία. Οι υποθέσεις σχετίζονται µε 7 νοµοθετικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ποιότητα του αέρα, έκαστη των οποίων αποσκοπεί στην πρόληψη ή τη µείωση των επιβλαβών επιπτώσεων της ατµοσφαιρικής ρύπανσης στη δηµόσια υγεία και το περιβάλλον. Ως επί το πλείστον πρόκειται για περιπτώσεις κρατών µελών που δεν ενέκριναν, εντός της προβλεπόµενης προθεσµίας, εθνικά µέτρα για την εφαρµογή των ως άνω νοµοθετικών πράξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η νοµοθεσία που δεν εφαρµόστηκε εγκαίρως σχετίζεται µε την αποτέφρωση των αποβλήτων, τις οριακές τιµές για την ποιότητα του αέρα για το βενζόλιο και το µονοξείδιο του άνθρακα, τα εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών για το διοξείδιο του άνθρακα, τα οξείδια του αζώτου, τις πτητικές οργανικές ενώσεις και την αµµωνία καθώς και τις µεγάλες εγκαταστάσεις καύσης. Η Επιτροπή έχει επίσης αναλάβει νοµική δράση µε στόχο να εξασφαλίσει τη συµµόρφωση προς τις απαιτήσεις περί υποβολής εκθέσεων που προβλέπει η νοµοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη ρύπανση του αέρα καθώς και ο κανονισµός για την προστασία της στιβάδας του όζοντος. Σχολιάζοντας τις ως άνω αποφάσεις, η Επίτροπος Περιβάλλοντος κα Margot Wallstrφm δήλωσε: Προτρέπω τα κράτη µέλη να επιταχύνουν την εφαρµογή της νοµοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιµετώπιση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης. Οι καθυστερήσεις έχουν σαν αποτέλεσµα να δηµιουργούνται µεγαλύτεροι κίνδυνοι για τους πολίτες σε ό,τι αφορά την πρόκληση προβληµάτων υγείας που σχετίζονται µε την χαµηλή ποιότητα του αέρα. Αποτέφρωση αποβλήτων Η οδηγία για την αποτέφρωση των αποβλήτων 1 αποσκοπεί στην πρόληψη ή τον περιορισµό των αρνητικών επιπτώσεων συνεπεία της αποτέφρωσης ή της συνδυασµένης αποτέφρωσης αποβλήτων στο περιβάλλον καθώς και τον περιορισµό των συνακόλουθων κινδύνων για την υγεία του ανθρώπου. Εν προκειµένω επιβάλλονται αυστηρότερες επιχειρησιακές και τεχνικές απαιτήσεις και καθορίζονται οριακές τιµές εκποµπής για τις µονάδες αποτέφρωσης και συνδυασµένης αποτέφρωσης των αποβλήτων στην ΕΕ. Η προθεσµία για τη µεταφορά της οδηγίας αυτής στο εθνικό δίκαιο έληξε στις 28 εκεµβρίου 2002. 1 Οδηγία 2000/76/EΚ της 4ης εκεµβρίου 2000 για την αποτέφρωση των αποβλήτων
εδοµένου ότι το Βέλγιο, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία δεν έχουν ακόµη συµµορφωθεί προς την ως άνω απαίτηση, η Επιτροπή αποφάσισε να τις παραπέµψει στο Ευρωπαϊκό Παράλληλα διαβίβασε τελική έγγραφη προειδοποίηση στις Κάτω Χώρες, επειδή η ολλανδική νοµοθεσία εξακολουθεί να µην είναι πλήρης. Όρια για την ποιότητα του αέρα ως προς το βενζόλιο και το µονοξείδιο του άνθρακα Το 2000, η ΕΕ ενέκρινε οδηγία στην οποία (µεταξύ άλλων) ορίζονται οριακές τιµές για το βενζόλιο και το διοξείδιο του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος µε στόχο να αποφευχθούν, να προβλεφθούν ή να µειωθούν οι επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου 2. Η προθεσµία για τη µεταφορά της ως άνω οδηγίας στο εθνικό δίκαιο έληξε στις 13 εκεµβρίου 2002. Οι Κάτω Χώρες και η Ελλάδα δεν έχουν ακόµη συµµορφωθεί προς την ως άνω υποχρέωση. Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει αµφότερα τα εν λόγω κράτη µέλη στο Ευρωπαϊκό Οδηγία πλαίσιο για την εκτίµηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος Το 1996, η ΕΕ ενέκρινε οδηγία πλαίσιο για την εκτίµηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος 3. Η οδηγία προβλέπει την εν συνεχεία θέσπιση κανόνων σχετικά µε τις λεπτοµερείς οριακές τιµές για συγκεκριµένους ατµοσφαιρικούς ρύπους. Το 1999, τα κράτη µέλη θέσπισαν οριακές τιµές για τους ρύπους: διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου, οξείδια του αζώτου, σωµατίδια και µόλυβδο 4. Όσον αφορά τους ως άνω ρύπους τα κράτη µέλη καλούνται να υποβάλουν στην Επιτροπή ειδικές πληροφορίες και εκθέσεις εντός συγκεκριµένων προθεσµιών. Οι πληροφορίες επιβάλλεται να περιλαµβάνουν ιδίως στοιχεία σχετικά µε τα επίπεδα της ρύπανσης που υπερβαίνουν τις θεσπισθείσες οριακές τιµές και τα αποδεκτά περιθώρια ανοχής, τις ηµεροµηνίες, τις περιόδους και τους λόγους εµφάνισης αναλόγων φαινοµένων. Τα κράτη µέλη οφείλουν επίσης να διαβιβάζουν στην Επιτροπή ετήσιο κατάλογο ζωνών (περιοχών) και οικισµών που επλήγησαν από την ατµοσφαιρική ρύπανση. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να παρέχονται υπό τυποποιηµένη µορφή. Για το 2001, η προθεσµία κατάθεσης των ως άνω δεδοµένων εξέπνευσε στις 30 Σεπτεµβρίου 2002. Η Ιταλία κοινοποίησε τα εν λόγω στοιχεία µόνο για ορισµένες περιφέρειες και όχι για το σύνολο της επικράτειάς της. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει την Ιταλία στο Ευρωπαϊκό 2 3 4 Οδηγία 2000/69 της 16ης Νοεµβρίου 2000 για οριακές τιµές βενζολίου και µονοξειδίου του άνθρακα στον αέρα του περιβάλλοντος Οδηγία 96/62 της 27ης Σεπτεµβρίου 1996 για την εκτίµηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος Οδηγία 1999/30 της 22ας Απριλίου 1999 σχετικά µε τις οριακές τιµές διοξειδίου του θείου, διοξειδίου του αζώτου και οξειδίων του αζώτου, σωµατιδίων και µολύβδου στον αέρα του περιβάλλοντος 2
Εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών για το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου, τις πτητικές οργανικές ενώσεις και την αµµωνία Το 2001, η ΕΕ ενέκρινε οδηγία 5 η οποία αποσκοπεί στη µείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης ορίζοντας εθνικά ανώτατα όρια εκποµπής για ορισµένους ατµοσφαιρικούς ρύπους τα οποία πρέπει να τηρήσουν τα κράτη µέλη έως το 2010. Η προθεσµία µεταφοράς της οδηγίας στην εθνική νοµοθεσία έληξε στις 27 Νοεµβρίου 2002. Οι Κάτω Χώρες, η Γερµανία, η Ιταλία και η Ελλάδα δεν έχουν εισέτι ανταποκριθεί στην ως άνω υποχρέωση. Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει όλα τα εν λόγω κράτη µέλη στο Ευρωπαϊκό Η οδηγία επιβάλλει επίσης στα κράτη µέλη να υποβάλλουν εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά µε τα ληφθέντα µέτρα για την ικανοποίηση των απαιτήσεων της οδηγίας. Ιδίως προβλέπεται ότι έως τις 31 εκεµβρίου 2002 θα όφειλαν να ενηµερώσουν την Επιτροπή σχετικά µε τα προγράµµατά τους για την επίτευξη των ανώτατων ορίων εκποµπής που θα έπρεπε να έχουν εκπονηθεί έως την 1η Οκτωβρίου 2002. Παράλληλα επιβάλλεται να διαβιβάζονται στην Επιτροπή οι απογραφές και οι προβλέψεις για τις εκποµπές κατά την περίοδο έως το 2010. Το Βέλγιο (µόνο η Φλάνδρα και η Βαλλωνία) και το Λουξεµβούργο δεν ανταποκρίθηκαν στις ως άνω υποχρεώσεις περί υποβολής εκθέσεων. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσει και να αξιολογήσει σε ποιο βαθµό τηρήθηκαν τα ανώτατα όρια εκποµπής. Κατόπιν τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να απευθύνει σε έκαστη των ως άνω χωρών τελική γραπτή προειδοποίηση. Μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης Η οδηγία για τις µεγάλες εγκαταστάσεις (µονάδες) καύσης 6 αποσκοπεί στη µείωση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης από µεγαλύτερης κλίµακας σταθµούς παραγωγής ενέργειας, καθορίζοντας αυστηρές οριακές τιµές για τις εκποµπές διοξειδίου του θείου και διοξειδίου του αζώτου. Η προθεσµία για τη µεταφορά της ως άνω οδηγίας στην εθνική νοµοθεσία έληξε στις 27 Νοεµβρίου 2002. Το Βέλγιο (για την περιοχή της Φλάνδρας), οι Κάτω Χώρες, η Αυστρία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία µέχρι στιγµής δεν έχουν ανταποκριθεί στις ως άνω υποχρεώσεις µε αποτέλεσµα η Επιτροπή να αποφασίσει να τις παραπέµψει στο Ευρωπαϊκό Η Επιτροπή διαβίβασε επίσης στην Γερµανία τελική γραπτή προειδοποίηση. Η περιεκτικότητα των καυσίµων σε θείο Η οδηγία 1999 7 αποσκοπεί στη µείωση της περιεκτικότητας ορισµένων υγρών καυσίµων σε θείο διευκολύνοντας τοιουτοτρόπως τη µείωση της οξίνισης που οφείλεται σε εκποµπές διοξειδίου του θείου στην ΕΕ. Κάθε χρόνο τα κράτη µέλη υποχρεούνται να υποβάλουν τον Ιούνιο έκθεση για την περιεκτικότητα των χρησιµοποιούµενων καυσίµων σε θείο κατά το προηγούµενο ηµερολογιακό έτος. Η Αυστρία δεν έχει εισέτι διαβιβάσει τα αντίστοιχα στοιχεία για το 2001. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει τη χώρα αυτή στο Ευρωπαϊκό 5 6 7 Οδηγία 2001/81 της 23ης Οκτωβρίου 2001 σχετικά µε εθνικά ανώτατα όρια εκποµπών για ορισµένους ατµοσφαιρικούς ρύπους Οδηγία 2001/80 της 23ης Οκτωβρίου 2001 για τον περιορισµό των εκποµπών στην ατµόσφαιρα ορισµένων ρύπων [από µεγάλες εγκαταστάσεις καύσης] Οδηγία 1999/32 της 26ης Απριλίου σχετικά µε τη µείωση της περιεκτικότητας ορισµένων υγρών καυσίµων σε θείο και για την τροποποίηση της οδηγίας 93/12/EΟΚ 3
Η προστασία της στιβάδας του όζοντος Ο κανονισµός για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος 8 αποσκοπεί στον περιορισµό και ενδεχοµένως την κατάργηση της χρήσης χηµικών ουσιών που καταστρέφουν την οζονόσφαιρα, η οποία αποτελεί την ασπίδα προστασίας του πλανήτη από τις επιβλαβείς ηλιακές ακτινοβολίες. Ο κανονισµός επιβάλλει στα κράτη µέλη να παρέχουν πληροφορίες σχετικά µε τα µέτρα που λαµβάνονται για την προαγωγή της ανάκτησης, της ανακύκλωσης, της ποιοτικής αποκατάστασης και της καταστροφής των ελεγχόµενων ουσιών όπως οι χλωροφθοράνθρακες (CFC), οι πλήρως αλογονοµένοι χλωροφθοράνθρακες (HCFC), τα halons και το µεθυλοβρωµίδιο. Τα κράτη µέλη υποχρεούνται επίσης να παρέχουν δεδοµένα όσον αφορά τις δραστηριότητες που ανέπτυξαν µε στόχο να καταστούν υπεύθυνοι οι οργανισµοί και οι χρήστες που αναλαµβάνουν τις εν λόγω δραστηριότητες. Τα κράτη µέλη οφείλουν να περιγράφουν τα µέτρα που λαµβάνονται για τον περιορισµό των διαρροών των ελεγχόµενων ουσιών και την ελαχιστοποίηση της διαρροής του µεθυλοβρωµιδίου στο πλαίσιο της επεξεργασίας του εδάφους και των διαδικασιών που εφαρµόζονται µετά από τη συγκοµιδή. Επιπλέον, ο κανονισµός υποχρεώνει τα κράτη µέλη να ανταποκρίνονται και σε άλλες απαιτήσεις σχετικά µε την υποβολή στοιχείων, συµπεριλαµβανόµενων των δεδοµένων για την παρακολούθηση των ετήσιων διαρροών (για τα είδη εξοπλισµού που περιέχουν ποσότητα ουσιών που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος, η οποία υπερβαίνει τα 3 kg). Υποχρεούνται επίσης να υποβάλλουν πληροφορίες σχετικά µε τα ελάχιστα απαιτούµενα προσόντα του προσωπικού που συµµετέχει στις εν λόγω διαδικασίες και να κοινοποιούν λεπτοµερή στοιχεία για τις ποσότητες των ελεγχόµενων ουσιών που έχουν ανακτηθεί, ανακυκλωθεί, αποκατασταθεί ποιοτικά ή καταστραφεί. Η Ισπανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία δεν ανταποκρίθηκαν πλήρως στα ως άνω µέτρα και, ως εκ τούτου, δεν ήταν σε θέση να υποβάλουν τις προβλεπόµενες εκθέσεις. Η Επιτροπή αποφάσισε ως εκ τούτου να απευθύνει στα ως άνω κράτη µέλη τελική γραπτή προειδοποίηση. Αποφάσισε επίσης να παραπέµψει την Ιταλία στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο επειδή επέτρεψε τη χρήση των HCFC σε πυροσβεστικές εγκαταστάσεις σε επίπεδα τα οποία υπερβαίνουν τις προβλεπόµενες οριακές τιµές ή δεν ανταποκρίνονται στους όρους του κανονισµού. Νοµική διαδικασία Το άρθρο 226 της Συνθήκης εκχωρεί στην Επιτροπή εξουσίες για την ανάληψη νοµικής δράσης κατά των κρατών µελών που δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους. Εάν η Επιτροπή θεωρήσει ότι υφίσταται παράβαση της νοµοθεσίας της ΕΕ που δικαιολογεί την κίνηση αντίστοιχης διαδικασίας παράβασης, απευθύνει «επιστολή επίσηµης προειδοποίησης» (πρώτη γραπτή προειδοποίηση) στο αντίστοιχο κράτος µέλος, το οποίο καλείται να υποβάλει τα σχόλιά του εντός τακτής χρονικής προθεσµίας, συνήθως δύο µηνών. Λαµβάνοντας υπόψη την απάντηση ή τη σιωπή του εµπλεκόµενου κράτους µέλους, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει τη διαβίβαση «αιτιολογηµένης γνώµης» (τελική γραπτή προειδοποίηση) στο εν λόγω κράτος µέλος. 8 Κανονισµός 2037/2000 για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος 4
Στο κείµενο διευκρινίζονται και οριστικοποιούνται οι λόγοι για τους οποίους θεωρεί ότι σηµειώθηκε παράβαση της νοµοθεσίας της ΕΕ και καλείται το κράτος µέλος να συµµορφωθεί εντός συγκεκριµένης προθεσµίας, συνήθως δύο µηνών. Σε περίπτωση που το κράτος µέλος δεν ανταποκριθεί στην αιτιολογηµένη γνώµη, η Επιτροπή µπορεί να αποφασίσει να παραπέµψει την υπόθεση στο Ευρωπαϊκό Το άρθρο 228 της Συνθήκης εκχωρεί στην Επιτροπή την εξουσία ανάληψης δράσης κατά κράτους µέλους το οποίο δεν συµµορφώνεται προς προηγούµενη απόφαση του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου. Το άρθρο επιτρέπει επίσης στην Επιτροπή να ζητήσει από το ικαστήριο να επιβάλει οικονοµικές κυρώσεις στο εν λόγω κράτος µέλος. Για τις στατιστικές των παραβάσεων εν γένει, βλέπε: http://europa.eu.int/comm/secretariat_general/sgb/droit_com/infractions 5