Νοµοθεσία για τα απόβλητα: Η Επιτροπή κινεί διαδικασίες κατά 6 κρατών µελών για παράβαση

Transcript

1 IP/04/52 Βρυξέλλες, 15 Ιανουαρίου 2004 Νοµοθεσία για τα απόβλητα: Η Επιτροπή κινεί διαδικασίες κατά 6 κρατών µελών για παράβαση Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαµβάνει µέτρα για να προστατεύσει το περιβάλλον της Ευρώπης: κινεί διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Γαλλίας, της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, του Λουξεµβούργου και του Ηνωµένου Βασιλείου, διότι δεν συµµορφώθηκαν µε τη νοµοθεσία της ΕΕ στον τοµέα των αποβλήτων. Η συγκεκριµένη νοµοθεσία αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων εν γένει, τα επικίνδυνα απόβλητα, τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια, τους χώρους υγειονοµικής ταφής (χωµατερές) και τις επικίνδυνες χηµικές ουσίες PCB (πολυχλωριωµένα διφαινύλια). Η νοµοθεσία αποσκοπεί στη δηµιουργία ενός αποτελεσµατικού και εναρµονισµένου συστήµατος για τη συλλογή, την επεξεργασία, την αποθήκευση και τη διάθεση των αποβλήτων. Η Επιτροπή ανησυχεί µήπως, λόγω της µη ορθής εφαρµογής των εν λόγω διατάξεων, τα κράτη µέλη αντιµετωπίσουν προβλήµατα όπως παράνοµη απόρριψη και κακή διαχείριση των χώρων υγειονοµικής ταφής. Κατ αυτόν τον τρόπο µπορεί να προκύψουν σοβαρά προβλήµατα για τη δηµόσια υγεία και για το περιβάλλον. Σχολιάζοντας τις αποφάσεις, η αρµόδια για το περιβάλλον Επίτροπος Margot Wallstrφm δήλωσε: «Η σχετική µε τα απόβλητα νοµοθεσία της ΕΕ αποβλέπει στην αποτροπή της βλάβης του περιβάλλοντος και της δηµόσιας υγείας από τα απόβλητα. Οι αρχές αυτής της νοµοθεσίας έχουν θεσπιστεί εδώ και πολλά χρόνια. Εποµένως, είναι τελείως απαράδεκτο να διατίθενται ακόµη, παράνοµα και ανεξέλεγκτα, τόσο πολλά απόβλητα σε διάφορα µέρη της ΕΕ.» Οι επιµέρους υποθέσεις Ιταλία Η Επιτροπή κίνησε νοµική διαδικασία κατά της Ιταλίας για 4 διαφορετικές υποθέσεις. Σε δύο υποθέσεις, η Ιταλία πρόκειται να παραπεµφθεί στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο, διότι ο ορισµός των αποβλήτων στην ιταλική νοµοθεσία δεν είναι απολύτως σύµφωνος µε την κοινοτική νοµοθεσία. Μία υπόθεση αφορά τα απόβλητα εν γένει. Ένας ιταλικός νόµος του 2002 αναφέρει ότι διάφορα υλικά που παραµένουν ως υπολείµµατα από τους κύκλους παραγωγής και κατανάλωσης δεν θα ταξινοµούνται ως απόβλητα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση µε τον ορισµό των αποβλήτων, όπως δόθηκε από την ΕΕ στην οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, και υπονοµεύει την αντίστοιχη νοµοθεσία για τα απόβλητα. Παραδείγµατος χάρη, ο ιταλικός νόµος εξαιρεί µεγάλες ποσότητες ανακτήσιµων αποβλήτων από το σύστηµα ελέγχων που καθιερώνεται µε την οδηγία. Το γεγονός αυτό περιορίζει επίσης τη δυνατότητα ελέγχου των µεταφορών αποβλήτων προς και από την Ιταλία, σύµφωνα µε τις υποχρεώσεις της σε διεθνές και κοινοτικό επίπεδο.

2 Η δεύτερη υπόθεση που πρόκειται να παραπεµφθεί στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο αφορά έναν εθνικό νόµο του 2001, βάσει του οποίου εξαιρούνται από τον ορισµό των αποβλήτων τα υλικά που προέρχονται από εκσκαφές και προορίζονται για επαναχρησιµοποίηση. Ο νόµος αυτός αντίκειται, εξ άλλου, στη νοµοθεσία της ΕΕ περί αποβλήτων και, ειδικότερα, στην οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα. Η Ιταλία έλαβε τελική γραπτή προειδοποίηση σχετικά µε την ύπαρξη πολλών παράνοµων ή ανεξέλεγκτων χώρων υγειονοµικής ταφής στο έδαφός της. Επισηµάνθηκε ότι υπήρχαν ή λειτουργούσαν τουλάχιστον 4866 τέτοιοι χώροι στην Ιταλία το Σε 3836 από αυτούς, προφανώς δεν είχε γίνει καµία ενέργεια για την πρόληψη των περιβαλλοντικών ζηµιών στο έδαφος, τα ύδατα και τον αέρα. Οι 705 πιστεύεται ότι περιέχουν επικίνδυνα απόβλητα. Όλες οι περιοχές της Ιταλίας υφίστανται επιπτώσεις σε διαφορετικό βαθµό η κάθε µία. Η ύπαρξη παράνοµων ή ανεξέλεγκτων χώρων υγειονοµικής ταφής συνιστά παράβαση της νοµοθεσίας της ΕΕ (ιδίως, της οδηγίας πλαισίου για τα απόβλητα, της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα και της οδηγίας για την υγειονοµική ταφή). Η Ιταλία έλαβε επίσης τελική γραπτή προειδοποίηση όσον αφορά τη ρύπανση που προκαλείται από έναν παράνοµο χώρο υγειονοµικής ταφής στο Lodi (Λοµβαρδία). Ισπανία Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει την Ισπανία στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο, λόγω ενός χώρου υγειονοµικής ταφής στην Olvera, στην πόλη Cαdiz, όπου δεν υπάρχει σύστηµα επεξεργασίας των αποβλήτων και το νερό διεισδύει σε σπήλαια µε τελικό αποδέκτη το υδατόρρευµα Salado. Η κατάσταση αυτή συνιστά απειλή για την ποιότητα των υπογείων υδάτων. ιαπιστώθηκαν επίσης προβλήµατα συµµόρφωσης προς τις απαιτήσεις της οδηγίας πλαισίου για τα απόβλητα όσον αφορά τις άδειες λειτουργίας και τις επιθεωρήσεις. Η Επιτροπή θεωρεί ότι θα πρέπει να διακοπεί η λειτουργία του ανωτέρω χώρου υγειονοµικής ταφής και να εφαρµοστεί σχέδιο απολύµανσης. Η Επιτροπή απέστειλε επίσης στην Ισπανία τελική γραπτή προειδοποίηση σχετικά µε έναν παράνοµο χώρο υγειονοµικής ταφής που βρίσκεται στις κοινότητες Corcubiσn και Cιe στη La Coruρa, στην περιοχή της Γαλικίας. Κατά τις ισπανικές αρχές, ο εν λόγω χώρος πρόκειται να παύσει να λειτουργεί και θα αντικατασταθεί από νέες εγκαταστάσεις. Ωστόσο, δεν έχει αποσταλεί στην Επιτροπή επιβεβαίωση της παύσης λειτουργίας, ούτε των ρυθµίσεων για τη µετέπειτα µέριµνα του χώρου. Λουξεµβούργο Στις 5 εκεµβρίου 2002, το Ευρωπαϊκό ικαστήριο καταδίκασε το Λουξεµβούργο, διότι παρέλειψε να καταρτίσει και να κοινοποιήσει σχέδιο για τη συλλογή και τη διάθεση των µεγάλων συσκευών που περιέχουν PCB (πολυχλωριωµένα διφαινύλια) (υπόθεση C-174/01). Επειδή το Λουξεµβούργο ακόµη δεν έχει κοινοποιήσει το απαιτούµενο σχέδιο, η Επιτροπή του απηύθυνε µια πρώτη γραπτή προειδοποίηση, προκειµένου να συµµορφωθεί µε την απόφαση του ικαστηρίου. Εάν δεν το πράξει, ενδέχεται να επιβληθούν σοβαρά πρόστιµα στο Λουξεµβούργο. Γαλλία Η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει τη Γαλλία στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο, διότι η γαλλική νοµοθεσία για την εφαρµογή της οδηγίας περί αποβλήτων δεν είναι πλήρης. Συγκεκριµένα, δεν καλύπτει αδρανή απόβλητα από εργασίες κατασκευής ή κατεδάφισης, τα οποία καλύπτονται από την οδηγία και πρέπει άρα να περιλαµβάνονται επίσης και στη γαλλική νοµοθεσία.

3 Η Γαλλία πρόκειται επίσης να παραπεµφθεί στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο, διότι παρέλειψε να εγκρίνει ορισµένα µέτρα σχετικά µε την ασφαλή διάθεση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων, συµπεριλαµβανοµένων µέτρων ώστε να δίδεται προτεραιότητα στην κατεργασία των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων µε αναγέννηση, εφόσον δεν υπάρχουν εµπόδια τεχνικής, οικονοµικής ή οργανωτικής φύσης. Η Επιτροπή πιστεύει ότι η κατάσταση αυτή αντίκειται στην οδηγία για τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια. Η Επιτροπή απέστειλε στη Γαλλία τελική γραπτή προειδοποίηση σχετικά µε την ύπαρξη πολλών παράνοµων ή ανεξέλεγκτων χώρων υγειονοµικής ταφής στο έδαφός της. Οι γαλλικές αρχές έχουν παραδεχτεί την ύπαρξη και τη λειτουργία περίπου 1400 παράνοµων ή ανεξέλεγκτων χώρων υγειονοµικής ταφής στο έδαφος της χώρας το Αν και οι γαλλικές αρχές λαµβάνουν µέτρα για την αντιµετώπιση του προβλήµατος, αυτά τα µέτρα υπολείπονται των απαιτήσεων της οδηγίας πλαισίου για τα απόβλητα και της οδηγίας για τους χώρους υγειονοµικής ταφής. Ελλάδα Μετά από έρευνα κατόπιν καταγγελίας, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέµψει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο σε σχέση µε την παράνοµη διάθεση αποβλήτων στην Παιανία της Ανατολικής Αττικής. Μολονότι η Ελλάδα φαίνεται ότι προβαίνει σε γενικές ενέργειες µε σκοπό τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων στην εν λόγω περιοχή, εξακολουθούν να υφίστανται προβλήµατα παράνοµης διάθεσης. Ηνωµένο Βασίλειο Η Επιτροπή απέστειλε στο ΗΒ τελική γραπτή προειδοποίηση, διότι δεν έχει πεισθεί ότι το ΗΒ τηρεί την νοµοθεσία της ΕΕ περί αποβλήτων όσον αφορά τη διάθεση αποβλήτων αµαλγάµατος από οδοντιατρικές επεµβάσεις. Αυτό συνέβη µετά από έρευνα κατόπιν καταγγελίας ότι, στο ΗΒ, δεν χρησιµοποιούνται στην πράξη φίλτρα ή µέσα διαχωρισµού του αµαλγάµατος, µε αποτέλεσµα να διαρρέει στο περιβάλλον υψηλό ποσοστό τοξικού αµαλγάµατος που περιέχει υδράργυρο. Η έρευνα κατάδειξε ότι υπάρχουν αδυναµίες στην εφαρµογή από το ΗΒ της οδηγίας πλαισίου για τα απόβλητα και της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα όσον αφορά αυτό το είδος αποβλήτων. Συγκεκριµένα, τα απόβλητα αµαλγάµατος δεν αντιµετωπίζονται ως επικίνδυνα απόβλητα, όπως απαιτείται βάσει των διατάξεων της ΕΕ. Οι αρχές του ΗΒ υπόσχονται την έγκριση νέας νοµοθεσίας, αλλά ακόµη δεν έχει γίνει κοινοποίησή της στην Επιτροπή. Νοµοθεσία Η οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα Το 1975, η ΕΕ εξέδωσε την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα 1. Η οδηγία αυτή ορίζει τις βασικές υποχρεώσεις των κρατών µελών όσον αφορά την αντιµετώπιση των αποβλήτων και δίδει τον ορισµό των "αποβλήτων". Τα κράτη µέλη οφείλουν να εξασφαλίζουν ότι η διάθεση και η ανάκτηση των αποβλήτων δεν δηµιουργούν κινδύνους για τα ύδατα, τον αέρα, το έδαφος, τα φυτά και τα ζώα. Επιπλέον, οφείλουν να µην επιτρέπουν να προκαλεί η διάθεση των αποβλήτων όχληση, λόγω υπερβολικού θορύβου ή δυσοσµίας, ή να υποβαθµίζει τόπους ιδιαίτερου φυσικού ενδιαφέροντος. 1 Οδηγία 75/442/EΟΚ του Συµβουλίου περί των στερεών αποβλήτων, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 91/156/EΟΚ

4 Τα κράτη µέλη πρέπει να απαγορεύουν την απόρριψη ή την ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων. Υποχρεούνται επίσης να συγκροτήσουν ένα ολοκληρωµένο και αποτελεσµατικό δίκτυο εγκαταστάσεων διάθεσης αποβλήτων, να καταρτίσουν σχέδια διαχείρισης των αποβλήτων, να εξασφαλίσουν τον ορθό χειρισµό των αποβλήτων από εκείνους που αποθηκεύουν απόβλητα και τη χορήγηση αδειών (έγκριση) για τις εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων. Οι φορείς συλλογής αποβλήτων πρέπει να διαθέτουν ειδική άδεια ή να είναι εγκεκριµένοι. Οι επιχειρήσεις που ασχολούνται µε τη συλλογή ή τη διάθεση αποβλήτων πρέπει να υπόκεινται σε περιοδικούς ελέγχους και, επίσης, οφείλουν να τηρούν αρχείο των αποβλήτων που χειρίζονται. Η προθεσµία για την εφαρµογή της αρχικής οδηγίας έληγε το Το 1993 ετέθησαν σε ισχύ τροποποιήσεις µε σκοπό την ενίσχυση και τη αποσαφήνιση της οδηγίας του Η οδηγία για τα PCB και PCT Η οδηγία σχετικά µε τα PCB/PCT 2 καλύπτει µια πλειάδα επικίνδυνων χηµικών ουσιών των οποίων η τοξικότητα και η τάση για βιοσυσσώρευση (δηλ. συσσώρευση σε ζώντες ιστούς) συνιστούν ιδιαίτερη απειλή για το περιβάλλον και για την υγεία του ανθρώπου. Στόχος της οδηγίας είναι να εξασφαλιστεί η ελεγχόµενη διάθεση των PCB στα κράτη µέλη. Ειδικότερα, όλες οι εταιρείες που ασχολούνται µε την απολύµανση και/ή την διάθεση PCB, ή που χρησιµοποιούν PCB ή είδη εξοπλισµού που περιέχουν PCB, οφείλουν, πρώτα, να αποκτήσουν σχετική άδεια. Η οδηγία θεσπίζει επίσης απαιτήσεις σχετικά µε την απολύµανση ή τη διάθεση των ειδών εξοπλισµού που περιέχουν PCB, καθώς και µε την διάθεση χρησιµοποιηµένων PCB, προκειµένου να εξασφαλιστεί ότι έχουν πλήρως εξαλειφθεί. Ειδικότερα, επιβάλλει στα κράτη µέλη την κατάρτιση καταλόγων των εν λόγω ειδών εξοπλισµού που περιέχουν ποσότητες PCB πέραν ενός καθορισµένου ορίου, και την κοινοποίησή τους στην Επιτροπή. Επίσης, επιβάλλει στα κράτη µέλη την έγκριση και κοινοποίηση, στην Επιτροπή, σχεδίων για την ασφαλή απολύµανση και διάθεση των ειδών εξοπλισµού που περιέχουν PCB, ενώ ορίζει τα της συλλογής και διάθεσης των ειδών εξοπλισµού που δεν υπόκεινται στην κατάρτιση καταλόγου. Η οδηγία για την υγειονοµική ταφή Η οδηγία για την υγειονοµική ταφή των αποβλήτων 3 θεσπίζει µια σειρά λεπτοµερών απαιτήσεων τις οποίες πρέπει να πληρούν οι χώροι υγειονοµικής ταφής. Ειδικότερα, όσον αφορά τους υφιστάµενους χώρους υγειονοµικής ταφής, ο φορέας εκµετάλλευσης οφείλει να υποβάλει στην αρµόδια αρχή, προς έγκριση µέχρι τις 16 Ιουλίου 2002, σχέδιο προετοιµασίας του χώρου στο οποίο αναφέρονται οι ρυθµίσεις µε τις οποίες θα τηρηθούν οι απαιτήσεις της οδηγίας, εντός της ορισµένης προθεσµίας. Το ζητούµενο είναι η αποφυγή ή η άµβλυνση των αρνητικών επιπτώσεων που µπορούν να έχουν οι κρινόµενοι ως µη αποδεκτοί χώροι υγειονοµικής ταφής. Μεταξύ των επιπτώσεων αυτών συγκαταλέγεται η ρύπανση των επιφανειακών υδάτων, των υπογείων υδάτων, του εδάφους και του αέρα. Ακόµη, οι χώροι υγειονοµικής ταφής µπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο παγκόσµιο περιβάλλον, λόγου χάριν µέσω της παραγωγής αερίων θερµοκηπίου και της δηµιουργίας κινδύνων για την υγεία του ανθρώπου. 2 3 Οδηγία 96/59/ΕΚ του Συµβουλίου για τη διάθεση των πολυχλωροδιφαινυλίων και των πολυχλωροτριφαινυλίων (PCB/PCT). Οδηγία 1999/31/ΕΚ του Συµβουλίου περί υγειονοµικής ταφής των αποβλήτων

5 Η οδηγία απαγορεύει επίσης την ταφή ορισµένων τύπων αποβλήτων στους χώρους υγειονοµικής ταφής, για παράδειγµα των µεταχειρισµένων ελαστικών, και απαιτεί από τα κράτη µέλη να περιορίσουν την ποσότητα των βιοαποδοµήσιµων αποβλήτων που διαθέτουν στους χώρους υγειονοµικής ταφής, στο 35% των επιπέδων του Το µέτρο αυτό θα συµβάλει στον περιορισµό των αρνητικών επιπτώσεων της υγειονοµικής ταφής και θα προαγάγει την ανάκτηση των αποβλήτων. Η οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα Η οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα 4 καθορίζει τα πρότυπα της ΕΕ για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Συµπληρώνει την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, η οποία εξασφαλίζει ένα νοµοθετικό πλαίσιο για κάθε τύπο αποβλήτων, είτε πρόκειται για επικίνδυνα είτε όχι. Ειδικότερα, περιλαµβάνει τους βασικούς ορισµούς των αποβλήτων, της διάθεσης και της ανάκτησης. Η έννοια των επικίνδυνων αποβλήτων ορίζεται στην οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα και αυτή, µε τη σειρά της, συνδέεται µε υποχρεωτικό κατάλογο, τον Κατάλογο των Επικίνδυνων Αποβλήτων. Η οδηγία για τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια Η οδηγία για τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια 5 εκδόθηκε για να δηµιουργηθεί εναρµονισµένο σύστηµα συλλογής, επεξεργασίας, αποθήκευσης και διάθεσης χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων, όπως είναι τα λιπαντικά αυτοκινήτων, διαφόρων τύπων κινητήρων, κιβωτίων ταχυτήτων, κ.λπ. Στόχος της οδηγίας είναι επίσης η προστασία του περιβάλλοντος από τις βλαβερές επιδράσεις των ανωτέρω εργασιών. Τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια είναι επικίνδυνα, επειδή είναι καρκινογόνα. Η απόρριψή τους σε ποταµούς, λίµνες και υδατορρεύµατα µπορεί να απειλήσει την υδρόβια ζωή, ενώ η εναπόθεσή τους στο έδαφος µπορεί να το µολύνει. Η οδηγία απαιτεί από τα κράτη µέλη να δίνουν µέγιστη προτεραιότητα στην αναγέννηση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων έναντι άλλων µεθόδων διάθεσης. Νοµική διαδικασία Το άρθρο 226 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να κινεί νοµικές διαδικασίες κατά των κρατών µελών που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους. Όταν η Επιτροπή θεωρεί ότι ενδέχεται να στοιχειοθετείται παράβαση των διατάξεων του κοινοτικού δικαίου, που δικαιολογεί την κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει, απευθύνει «επίσηµη προειδοποιητική επιστολή» (πρώτη γραπτή προειδοποίηση) στο ενδιαφερόµενο κράτος µέλος, ζητώντας από αυτό να της υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός ορισµένης προθεσµίας, συνήθως δίµηνης. Με βάση την απάντηση - ή την έλλειψη απάντησης - του ενδιαφερόµενου κράτους µέλους, η Επιτροπή µπορεί να αποφασίσει να του απευθύνει «αιτιολογηµένη γνώµη» (τελική γραπτή προειδοποίηση). Σε αυτήν αναπτύσσονται µε σαφήνεια και ρητά οι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή θεωρεί ότι έχει σηµειωθεί παράβαση της κοινοτικής νοµοθεσίας και καλεί το κράτος µέλος να συµµορφωθεί εντός ορισµένης προθεσµίας, συνήθως δίµηνης. 4 5 Οδηγία 91/689/ΕΟΚ του Συµβουλίου για τα επικίνδυνα απόβλητα Οδηγία 75/439/ΕΟΚ του Συµβουλίου περί των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 87/101/ΕΟΚ

6 Σε περίπτωση που το κράτος µέλος δεν συµµορφωθεί µε την αιτιολογηµένη γνώµη, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει την παραποµπή της υπόθεσης στο Ευρωπαϊκό ικαστήριο. Το άρθρο 228 της Συνθήκης παρέχει στην Επιτροπή την εξουσία να λαµβάνει µέτρα κατά κράτους µέλους που δεν συµµορφώνεται µε προηγούµενη απόφαση του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου. Το άρθρο εξουσιοδοτεί επίσης την Επιτροπή να ζητά από το ικαστήριο την επιβολή χρηµατικού προστίµου στο ενδιαφερόµενο κράτος µέλος. Για τις τρέχουσες στατιστικές σχετικά µε τις εν γένει παραβάσεις, επισκεφθείτε τον ακόλουθο δικτυακό τόπο: