ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Θεσσαλονίκη, 12-11-2012 ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αρ. πρωτ.: 3603 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΡΟΣ Τον κ. Πρόεδρο της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Θεσσαλονίκης ΘΕΜΑ: Επανεξέταση δεδομένων διαγωνισμού για την διενέργεια ελέγχου οικονομικών καταστάσεων του Δήμου διαχειριστικής χρήσης 2011 και λήψη απόφασης περί άσκησης ή μη αγωγής κατά της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ», όπως μετονομάστηκε η ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «B.D.O. ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕ» και «BDO ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» ΣΧΕΤ.: 1) Το με αρ. πρωτ. 1188/9.11.2012 έγγραφο του κ. Αντιδημάρχου Ανάπτυξης και Διαχείρισης Οικονομικών Πόρων, 2) Το με αρ. πρωτ. 89236/702/17.10.2012 έγγραφο της Διεύθυνσης Οικονομικών του Δήμου Θεσσαλονίκης σχετικά με τις διαπιστωθείσες παραλείψεις των εκθέσεων ελέγχου της παραπάνω εταιρίας των ετών 2002 έως 2009 Κύριε Πρόεδρε, Με το παραπάνω με αρ. πρωτ. 1188/9.11.2012 έγγραφό του (Σχετ. 1), ο κ. Αντιδήμαρχος Ανάπτυξης και Διαχείρισης Οικονομικών Πόρων ζητά από τη Νομική Υπηρεσία του Δήμου να προβεί σε όλες τις νόμιμες ενέργειες κατά της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ», όπως μετονομάστηκε η ανώνυμη εταιρία με την επωνυμία «B.D.O. ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΕ» και «BDO ΟΡΚΩΤΟΙ ΕΛΕΓΚΤΕΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» για την ανόρθωση πάσης υλικής και ηθικής ζημίας του Δήμου, που προκλήθηκε εξαιτίας των παραλείψεων των εκθέσεων ελέγχου της καθ όλη τη διάρκεια του χρονικού διαστήματος της υπόθεσης «υπεξαίρεσης». Με το με αρ. πρωτ. 89236/702/17.10.2012 έγγραφο της Διεύθυνσης Οικονομικών του Δήμου (Σχετ. 2) διαπιστώνονται παραλείψεις των εκθέσεων
ελέγχου που διενήργησε η παραπάνω εταιρία για τα έτη 2002 έως 2009. Ειδικότερα, διαπιστώνεται ότι στις εκθέσεις οικονομικού ελέγχου της προσφεύγουσας των ετών 2002-2009 δεν είχε γίνει καμία παρατήρηση για θεμελιώδεις ελλείψεις κατά τη λειτουργία των οικονομικών υπηρεσιών του Δήμου, κατά παράβαση διατάξεων νόμου, όπως π.χ. για τη μη ορθή εφαρμογή του διπλογραφικού συστήματος, κατά παράβαση σχετικής διάταξης νόμου (ΠΔ 315/1999), όπως η προσφεύγουσα είχε την υποχρέωση σύμφωνα με το άρθρο 37 Ν. 2190/1920, γεγονός που πιθανότατα θα είχε οδηγήσει σε ορθή εφαρμογή του διπλογραφικού συστήματος και θα απέτρεπε τη δυνατότητα καταχρήσεων σε βάρος του Δήμου. Συγκεκριμένα, με το εν λόγω έγγραφο της Διεύθυνσης Οικονομικών του Δήμου επισημαίνονται τα εξής: «Α. Γενικά θέματα - αντικείμενο ελέγχου. Σύμφωνα με τα Ελληνικά Ελεγκτικά Πρότυπα αντικειμενικός σκοπός του ελέγχου είναι κυρίως η πιστοποίηση της ορθότητας της παρουσίασης της οικονομικής θέσης και των αποτελεσμάτων χρήσεως του ελεγχόμενου δήμου στις λογιστικές του καταστάσεις βάσει των γενικώς παραδεκτών λογιστικών αρχών. Η πιστοποίηση αυτή διατυπώνεται σαφώς στην έκθεση- πιστοποιητικό του ορκωτού ελεγκτή, η οποία αποτελεί το προϊόν επαγγελματικής και προσεκτικής εφαρμογής των ελεγκτικών προτύπων, καθώς και κάθε άλλων μέσων και μεθόδων που κρίθηκαν αναγκαία να χρησιμοποιηθούν. Με τις διατάξεις του Ν.2190/1920 καθορίζεται το περιεχόμενο του πιστοποιητικού ελέγχου των Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών, το οποίο απευθύνεται στη διοίκηση και το οποίο διακρίνεται σε τρία σκέλη. Το πρώτο σκέλος αναφέρεται σε ειδικές διαπιστώσεις των ελεγκτών για ορισμένα θέματα ιδιαίτερης σημασίας, το δεύτερο σκέλος αναφέρεται στα πορίσματα ελέγχου που περιλαμβάνουν τις τυχόν παρατηρήσεις που προέκυψαν από τον έλεγχο των οικονομικών καταστάσεων. Οι παρατηρήσεις αυτές θα πρέπει να είναι ομαδοποιημένες κατά θέμα και προηγούνται της τρίτης παραγράφου που αναφέρει το πόρισμα ελέγχου, δηλαδή πριν την παράγραφο «Κατά την γνώμη μας». Αυτό σημαίνει ότι η αναλυτική έκθεση περιλαμβάνει και ξεκάθαρη γνώμη του ελεγκτή Οι παρατηρήσεις που έχουν ουσιώδη επίδραση στην ακρίβεια ή ορθότητα των κονδυλίων του Ισολογισμού ή των Αποτελεσμάτων Χρήσης ή του πίνακα Διάθεσης Αποτελεσμάτων, καταχωρούνται υποχρεωτικά στο πιστοποιητικό ελέγχου, ανεξάρτητα από την τυχόν παράθεσή τους και στο προσάρτημα. Ο υποκειμενικός στόχος του ελέγχου είναι να δώσει την δυνατότητα στον ελεγκτή να διαμορφώσει γνώμη αναφορικά με την ορθή παρουσίαση της οικονομικής θέσης
και των αποτελεσμάτων της ελεγχόμενης μονάδας, όπως αυτά εμφανίζονται στις αντίστοιχες χρηματοοικονομικές καταστάσεις της. Η γνώμη αυτή θα αποτελέσει την βασική και πλέον σημαντική ενότητα της έκθεσης του ορκωτού ελεγκτή, η οποία έκθεση στο σύνολό της συνιστά και το βασικότερο προϊόν του ελέγχου. Στην περίπτωση του ορκωτού ελεγκτή - λογιστή, τούτος παρουσιάζεται ως ο ειδικός που έχει την δυνατότητα να διαπιστώσει κατά πόσον οι ελεγχόμενες χρηματοοικονομικές καταστάσεις παρουσιάζουν ακριβοδίκαια την οικονομική θέση και τα αποτελέσματα χρήσεως της ελεγχόμενης μονάδας. Ο Ορκωτός Ελεγκτής υποχρεώνεται να υποβάλει το «πιστοποιητικό ελέγχου», το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει όσα ορίζονται από το άρθρο 37 του κ.ν. 2190/1920 και το οποίο επέχει τη θέση της εκθέσεως ελέγχου που προβλέπεται από το άρθρο αυτό. Διαπιστώσεις του Ορκωτού Ελεγκτή οι οποίες δεν επηρεάζουν την οικονομική κατάσταση και τα αποτελέσματα χρήσεως, όπως αυτά προκύπτουν από τις δημοσιευμένες αντίστοιχες λογιστικές καταστάσεις (Ισολογισμός, Αποτελέσματα Χρήσεως και Διάθεση Κερδών κ.λπ.) ή παρατηρήσεις του για τη βελτίωση του συστήματος οργανώσεως ή λειτουργίας του ΟΤΑ, γνωστοποιούνται προς τη διοίκηση της ελεγχόμενης μονάδας με τις σχετικές υποδείξεις. Το πιο σημαντικό κομμάτι της Ελεγκτικής διαδικασίας αποτελεί ο εντοπισμός και η διόρθωση των λογιστικών σφαλμάτων. Τα λογιστικά αυτά λάθη μπορεί να προέρχονται είτε από απροσεξίες, είτε από πρόθεση. Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να επιδειχθεί κάποια επιείκεια στη δεύτερη περίπτωση ο Ελεγκτής πρέπει να είναι δίκαιος, ακριβής, αντικειμενικός και κατηγορηματικός κατά τη διαδικασία του ελέγχου. Όπως και να έχει όμως το αποτέλεσμα αυτών των λαθών είναι η παραποίηση των λογιστικών καταστάσεων και κατά συνέπεια η παρουσίαση λανθασμένης εικόνας του Δήμου. Μετά τη χορήγηση της Έκθεσης Ελέγχου, ο ελεγκτής πρέπει να συντάξει ειδική έκθεση ελέγχου (έκθεση υποδείξεων), απευθυνόμενη προς το Δημοτικό συμβούλιο των ΟΤΑ. Στην έκθεση αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι κυριότερες διαπιστώσεις, παρατηρήσεις και υποδείξεις που προέκυψαν από τον έλεγχο. Σκοπός της έκθεσης αυτής είναι να γνωστοποιηθεί στο Δ.Σ. οι αδυναμίες και οι ελλείψεις, που τυχόν διαπιστώθηκαν, οι ελλείψεις στα διάφορα δικαιολογητικά της διαχείρισης, τα λογιστικά σφάλματα κλπ. Ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την τακτοποίησή τους. Συμπερασματικά ο Ορκωτός Ελεγκτής στην έκθεσή του θα πρέπει να επισημάνει τυχόν παραλήψεις που διαπίστωσε κατά την διάρκεια του ελέγχου.
Β. Ειδικά θέματα Παραλήψεις & Αδυναμίες της Έκθεσης του Ορκωτού. Η υπηρεσία λαμβάνοντας υπόψη το έγγραφό σας, μελέτησε τις εκθέσεις της εταιρίας από το 2002 έως το 2009 που κατατέθηκαν στον Δήμο και με βάση τα Ελληνικά Ελεγκτικά πρότυπα (ΦΕΚ τβ 1589/22-10-2004) διαπιστώσαμε πλήθος αδυναμιών και παραλήψεων. Λόγω του ότι το θέμα είναι πάρα πολύ μεγάλο και σοβαρό δεν θα επεκταθούμε σε όλο το φάσμα αλλά θα επικεντρωθούμε σε ορισμένα θέματα (από τα πιο σημαντικά) τα οποία είναι και απολύτως εμφανή. 1. Προβλήματα στην λειτουργία του μηχανογραφικού συστήματος του Δήμου:Δεν αναφέρθηκε ποτέ (2002-2009) στις εκθέσεις της εταιρίας Ορκωτών Λογιστών παρατηρήσεις σχετικά με το μηχανογραφικό σύστημα του Δήμου, την λειτουργία δύο μηχανογραφικών συστημάτων και την μη απ ευθείας ενημέρωση των κινήσεων του προϋπολογισμού και της λογιστικής στο διπλογραφικό σύστημα όπως ορίζεται από την εφαρμογή του ΠΔ.315/99. Δεν σημειώθηκαν παρατηρήσεις σχετικά με τον τρόπο ενημέρωσης του διπλογραφικού συστήματος ο οποίος ήταν απολύτως χειροκίνητος με καταχωρήσεις από το ένα μηχανογραφικό σύστημα στο άλλο. Για πρώτη φορά αναφέρεται στην έκθεση του 2009 η παρατήρηση ότι ο Δήμος χρειάζεται πρόγραμμα για την διαχείριση έργων και σύνδεσή του με τις επιχορηγήσεις-χρηματοδοτήσεις χωρίς να αναφερθεί καθόλου ότι ο Δήμος δεν είχε ενιαίο μηχανογραφικό σύστημα. Το εγκεκριμένο πρόγραμμα από το υπουργείο το οποίο λειτουργούσε μόνο στο τμήμα Διπλογραφικού, (καμία επαφή με τις άλλες υπηρεσίες του Δήμου) αποτύπωνε τις αγορές και τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν στην κάθε χρήση (χειροκίνητα) με καταστάσεις τις οποίες προσκόμιζε η μηχανογραφική υπηρεσία του Δήμου σε αρχεία excel. Όσον αφορά τα έσοδα η καταχώρηση γινόταν χωρίς να εισάγονται στο σύστημα οι χρηματικοί κατάλογοι αναλυτικά ανά οφειλέτη. Τα συγκεκριμένα τηρούνταν μόνο στο απλογραφικό μηχανογραφικό σύστημα. 2. Διαφορές ταμείου (Απλογραφικού Διπλογραφικού): Δεν υπήρξε σε καμία από τις εκθέσεις που υπέβαλαν (2002-2009) παρατήρηση με τις διαφορές του ταμειακού υπολοίπου στο Δημόσιο λογιστικό και της αποτύπωσής του στον Ισολογισμό. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται ξεκάθαρα οι διαφορές αυτές για τις οποίες δεν υπήρξε αιτιολόγηση από την πλευρά τους. Η Ταμειακή Υπηρεσία του Δήμου προσκόμιζε τα δικαιολογητικά με την ανάλυση του ταμειακού υπολοίπου της χρήσης αναφέροντας τις διαφορές. Οι Ορκωτοί δεν αναφέρθηκαν σε καμία έκθεση
τους, ποτέ δεν ανέλυσαν τις διαφορές αυτές και ποτέ δεν έκαναν οποιαδήποτε επισήμανση ή παρατήρηση. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΑΜΕΙΟΥ (ΑΠΛΟΓΡΑΦΙΚΟΥ-ΔΙΠΛΟΓΡΑΦΙΚΟΥ) ΕΤΟΣ ΕΙΣΠΡΑΧΘΕΝΤΑ ΠΛΗΡΩΘΕΝΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΤΑΜΕΙΟΥ ΤΑΜΕΙΟ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΙΑΦΟΡΑ 2002 139.197.313,44 129.711.233,51 9.486.079,93 6.648.505,33 2.837.574,60 2003 150.328.711,08 138.349.063,82 11.979.647,26 7.777.119,52 4.202.527,74 2004 183.343.397,29 176.433.025,58 6.910.371,71 5.969.407,21 940.964,50 2005 193.903.955,45 189.325.767,84 4.578.187,61 3.059.525,30 1.518.662,31 2006 228.251.563,83 221.708.392,89 6.543.170,94 5.064.153,32 1.479.017,62 2007 243.513.965,62 228.683.942,27 14.830.023,35 2.795.234,26 12.034.789,09 2008 273.971.066,07 253.556.214,15 20.414.851,92 8.202.692,13 12.212.159,79 2009 299.621.088,44 269.620.537,28 30.000.551,16 13.351.206,14 16.649.345,02 3. Ταμειακό έλλειμμα από την Παγία: Στις διαφορές του ταμειακού υπολοίπου υπήρχε και ποσό περίπου 295,000,00 που αφορούσε άνοιγμα από την παγία προκαταβολή η οποία δεν έκλεινε για πάρα πολλά χρόνια. Ο Ορκωτός Ελεγκτής ως όφειλε, έπρεπε να ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο κλείνει η Παγία. Στο ταμειακό υπόλοιπο αυτό το γεγονός καταγράφεται σαν έλλειμμα (καθώς και πολλά άλλα ποσά πχ ειδικές εντολές κλπ) το οποίο ποτέ δεν αναφέρθηκε. Στην έκθεση της χρήσης 2006 (και μετά) αναφέρει στην παράγραφο 2 στο κονδύλι «Επισφαλείςεπίδικες απαιτήσεις & χρεώστες» το ποσό 295.487,13 ως ταμιακό έλλειμμα που καταλογίσθηκε με την υπ αρίθμ.4204/12-7-2007 απόφαση Δημάρχου στην διαχειρίστρια της παγίας προκαταβολής αφού έχει ήδη ανακαλυφθεί το σκάνδαλο της παγίας. Στην ανάλυση των χρηματικών υπολοίπων της ταμειακής υπηρεσίας αναφέρεται το ποσό αυτό ως «Μη ενταλματοποιημένα παραστατικά παγίας». 4. Λειτουργία Αποθήκης: Σύμφωνα με τον ΠΔ 315/99 καθώς κα με το ΠΔ 186/1992 οι Δήμοι μπορούν να παρακολουθούν και να διαχειρίζονται τα διάφορα αναλώσιμα υλικά και ανταλλακτικά τους σε λογαριασμούς της ομάδας 2 «Αποθέματα» και να λειτουργούν αποθήκη. Παρόλο που ο Δήμος εμφάνιζε και αποτιμούσε τα υλικά αυτά στον Ισολογισμό εν τούτοις στην έκθεσή του ο Ορκωτός ελεγκτής δεν ανέφερε καμία παρατήρηση σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της αποθήκης η οποία δεν ήταν σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Όσον αφορά την αποτίμηση και την απογραφή δεν έγινε καμία αναφορά σχετικά με λάθος εκτιμήσεις και λάθος υπόλοιπα. Δεν αναφέρθηκε η μη ύπαρξη βιβλίου αποθήκης. Πρώτη φορά αναφέρεται στην έκθεσή του 2009 παρατήρηση σχετικά με την αποτίμηση των ειδών της αποθήκης περιγραφικά μόνο χωρίς να γίνει αναφορά στο πως επηρέασε το γεγονός αυτό τα αποτελέσματα της χρήσης θετικά ή αρνητικά.
Τα ενδεικτικά γεγονότα τα οποία αναφέρουμε παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι Οικονομικές Καταστάσεις του Δήμου δεν αποτύπωναν την πραγματική περιουσιακή και οικονομική κατάσταση του. Πιστεύουμε ότι οι εκθέσεις των Ορκωτών Ελεγκτών που ανέλαβαν το ελεγκτικό έργο κατά τα παρελθόντα έτη δεν βοήθησαν σημαντικά το Δήμο Θεσσαλονίκης για να αποφύγει και να διορθώσει σημαντικές παραλείψεις και ελλείψεις στη λειτουργία των οικονομικών του υπηρεσιών. Έτσι ο έλεγχος αυτός δεν οδήγησε στην έγκαιρη αποκάλυψη των αδικημάτων που διαπράχθηκαν και στην προάσπιση των συμφερόντων του Δήμου.». Εν όψει των ανωτέρω, παρακαλούμε να λάβετε υπόψη σας τις παραπάνω παρατηρήσεις και να επανεξετάσετε τα δεδομένα του διαγωνισμού για την διενέργεια ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων του Δήμου διαχειριστικής χρήσης 2011. Επίσης, παρακαλούμε να λάβετε απόφαση για την άσκηση ή μη αγωγής του Δήμου Θεσσαλονίκης κατά της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία «ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΟΡΚΩΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΩΝ», ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου, με σκοπό την ανόρθωση κάθε υλικής και ηθικής ζημίας του Δήμου, που οφείλεται στις παραλείψεις των εκθέσεων ελέγχου των ετών 2002 έως 2009, δεδομένου ότι οι παραλείψεις αυτές είχαν ως συνέπεια να μην εντοπιστούν θεμελιώδεις ελλείψεις κατά τη λειτουργία των οικονομικών υπηρεσιών του Δήμου και έτσι να μην αποτραπεί η δυνατότητα καταχρήσεων σε βάρος του Δήμου.