LAYMAN S REPORT English version LIFE98 ENV/GR/00212: An integrated groundwater treatment and management policy in regions affected by high Fluorine, Boron, Uranium, Radon and Arsenic, Northern Greece. This Life project was applied in the region οf Thessaloniki Prefecture mainly with emphases to the areas where the groundwaters are affected by toxic elements (F, U, Rn, B, As). as the Mygdonia basin and Chalastra municipality ( Thessaloniki Prefecture), as well as the Triglia area ( Chalkidiki. Prefecture). The project was coordinated by the Prefectural Authority of Thessaloniki and combined a team of European experts and achieved the following quantifiable deliverables: An innovative radioactivity detection and monitoring system of the groundwaters was installed, comprising of an Intelligent, Autonomous, Real Time Monitoring and Alarming System, using the latest of satellite communication technology. Using the teschnology of zeolites, toxic elements such as arsenic, effectively were reduced from the drinking water at pilot plant test executed at selected sites. Uranium was removed from the drinking water to levels below 5 ppb by specific resins and radon was removed by aeration respectively. In bench trials in the field, fluorine was effectively removed with hydrotalcite and boron by hydromagnesite respectively. Natural and modified zeolites tested didn t manage to essentially reduce the uranium and boron of the water. Prefecture of Thessaloniki based on the new data of this Life project could developed a drinking water management policy. In detail, for the recordering of the existing situation of the drinking water qualities in Thessaloniki Prefecture and in order to find solutions for removing the toxic elements from the groundwater, the following methodologies applied. Installation the GIS for Thessaloniki Prefecture broader area. All the potable water wells and some irrigation water wells were sampled and analysed for major anions, cations as well as many trace elements with ICP_MS. The analytical data were combined with other geological informations, health data, and land use e.t.c. Developed the criteria needed for risk analysis and vulnerability maps construction. Analytical results of groundwater samples permitted to outline the fields of the (1) As-contaminated field in Chalastra area, (2) As+B contaminated field in Triglia area (west Chalkidiki), (3) 238 U+ 222 Rn contaminated field in Peristerona-Nymphopetra area and (4) F high values (2-4mgr/L) areas in Mygdonia basin. The impact of the geothermal groundwaters to the normal aquifers contamination was studied in the Mygdonia basin geothermal fields. A calibration model has constructed based on the results of the physically based model. The calibration model used for reproducing the natural thermal system that is supplying the toxic elements F, ±U, ±Rn to the lower aquifer in the Mygdonian basin. The water treatment tests aimed at the production a low cost water treatment technology which is capable of selectively extracting toxic elements as As, F, U, Rn, B present in groundwater. Experiments were performed with natural and conditioned zeolites in laboratory; bench scale and pilot plant scale trials for testing the removal of the above toxic elements from the drinking water of Nymphopetra village (F=2,5-4,50 mgr/l, U=25-46 ppb, Rn=2200-4000 pci) as well as from 98/GR/000212 Layman s reports 1/7
Chalastra (As=30-200 ppb) and Ν. Triglia towns (As=40-160ppb, B=2000-5000ppb) respectively. As part of the search for alternative materials a number other natural minerals were tested. These materials are Fe-clays, Heulandite, synthetic Xonotlite, Hydrotalcite, precipitated silica, hydromagnesia, resins, GAC, iron quartz coated with iron oxides. Arsenic removal: Arsenic as contaminant in the groundwaters is the main problem for the Region of Central Macedonia, so efforts have focussed on the removal of this contaminant. At the 1 st year of this Life project the technology of natural or conditioned zeolites+ membranes succeed a reduction of the arsenic content from 180 ppb to 30 ppb from the Chalastra and Triglia towns potable water wells. The great disadvantage of the tested natural as well as conditioned zeolites was that the amount of trace elements such as Ca, Κ and Na, in the treated water, due to an exchange reaction, increased. As this would require an additional step to lower the conductivity, making the process more expensive, during the 2 nd year of the project zeolites modified with iron oxides were tested in laboratory or bench trials scale and succeed to lower the arsenic content in levels below 10 ppb, without to increase the content of other trace elements simultaneously. At the third year of the project a pilot plant unit based on the modified with iron oxide zeolites technology, in columns, were installed at the potable water well of Chalastra area and was tested for 7 months. Fluorine removal: Natural as well as conditioned zeolites+membranes tested initially in bench trials scale but didn't succeed to remove substantially the fluorine from the Nymphopetra village potable water well. Οn contrary, Fe-clays + membranes made a reduction from 4,5 mgr/l to 1,8 mgr/l F. Hydrotalcite and Zeolites modified with Al-oxides proved a suitable material for the fluorine reduction from 4,8 mgr/l to 1,6 mgr/l but more effort is needed for the improvement and development of this technology. Boron removal: A number of adsorbers (zeolite-4a, attapulgite, Red mud neutralized by seawater, magnesium hydroxite, activated cations, aluminum hydroxite, glauconite, hydrotalcite) were tested in laboratory scale trials in column filters of 240 cm height for the boron reduction of waters. The efficiency of the tested materials proved very low (1-43 %) with the exception of the magnesium hydroxite, which has efficiency for the boron removal of 98%. Additional work is needed for the technology development with pilot plant trials in the field. Uranium removal: Groundwaters of the Nymphopetra-Peristerona area contain relatively high content in uranium (26-194 ppb). The natural as well as conditioned zeolites tested in bench trials but didn't succeed to remove more than 20% of the uranium. The resin Lewatit TP-207 provided by Bayer proved a suitable ion exchange adsorber for the uranium removal. The problems with the resins is the Na increase of 25-55 mg/l (raw water) to 250-300mg/l (treated water) due to ion exchange reactions and the large volume of wastes produced which may have disposal problems in common liners. From the pilot plant studies with resin TP-207 + GAC ( supply =180 l/h) concluded that treated water contain <5 ppb U and 300 ppm Na. In order to achieve potable water qualities containing <20ppb U and <175 mg/l Na, is necessary to mix treated and untreated water in ratio 70:30. Radon removal: Radon can easily remove by aeration. Trials were executed in the potable water well of the Nymphopetra and Peristerona villages. With the injection of air (50 L/min) in a tank of 200 L after 15 minutes of operation the radon content decreases from 2.200-4000 pci/l to less than 100 pci/l. The drinking water consumption of the Nymphopetra village is 30-100 m 3 /day and in case that potable water reserves will not found, a treatment unit must installed for the radon removal with aeration and uranium removal with resins. 98/GR/000212 Layman s reports 2/7
Due to long unacceptable delay in receiving co-funding (second payment) from the EU, the pilot plant unit installed in the potable water well in Chalastra town at the end of the project and the pilot plant tests were continued until September 2002, one year after the official end of the project. The methodology applied for the arsenic removal was zeolites modified with iron oxides, in columns, mixed with quartz sand. The capacity of the pilot plant initially was 0,5 m 3 /h and it can easily be up scaled as required, but will not affect the overall results. The pilot unit consists of 4 cylinders filled with material prepared by the partners in the Netherlands. Of the pilot plant tests it resulted that the iron-modified zeolites could be applied for the arsenic removal of the drinking water in levels below 10 ppb, although in some treated water samples the arsenic content was 10-20ppb. By changing the charge of adsorbent, the pilot can run indefinitely. The bed volumes of this material was1: 1000, that means 1m 3 of the material can treat 1.000 m 3 of water. Although this technology is now at a level of development, but suitable for the construction of house filters (120 L/day) and small units with capacity 10 m 3 /day each. If this technology will apply to Chalastra town, it could give a solution to the arsenic removal problem of the drinking water. The potable water (drinking, cooking) quantity is 5-10 L/day/person and for the Chalastra town (10000 inhabitants) is 50-100 m 3 /day. An alternative solution proposed by IGME is the construction of six (6) boreholes in the area lying 5-7 Km east of the Chalastra town, where potable groundwater reserves are located. The decision to implement this technology or to construct new boreholes depends on the political will of the local council and their ability to fund the venture. The social pressures for a solution for the drinking water problem from the local inhabitants is great, and there are good hopes that the council will proceed with implementation of the solutions proposed. The partners intend to evaluate the commercial exploitation of the zeolite technology beyond the scope of this LIFE project Μonitoring the continuously registering of the radon values in specified tubes in the ground waters of Mygdonia basin have been tested extensively over a period of several months in order to evaluate their suitability for long-term installation. The tubes have been incorporated into an automatic monitoring and data transmission device, which is now operating as a prototype in the Mygdonia region. Data processing software has also been developed for treating raw data transmitted via GSM to any base station. The prototype could form the basis of a commercial device in the future. Based on the results of the geographical information system (GIS) the vulnerability maps for the Thessaloniki Prefecture and for the geothermal fields of the Mygdonian basin were constructed showing the most affected areas from the natural contamination with toxic elements (U, Rn, B, F, As). The (GIS) for the ground water qualities is covering the broader area of Prefecture with specific emphasis to areas where the ground waters, due to natural contamination, are of low quality. The GIS data bank also can serve as the basis for future projects and methodology developments in water quality monitoring. The groundwater quality maps as well as the vulnerabiliry maps updated in the future by additional data will provide an essential tool to Prefecture for the water management policy. Up to now the dissemination of the results of the LIFE project has taking place trough news papers, radio and TV interviews of the Prefecture and IGME specialists. An internet webpage and workshops are planned from the Prefecture for publishing the results of this LIFE project. 98/GR/000212 Layman s reports 3/7
LAYMAN S REPORT Greek version: LIFE98 ENV/GR/00212: << Μια ολοκληρωµένη πολιτική επεξεργασίας και διαχείρισης των υπόγειων νερών που επηρεάσθηκαν από την παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων φθορίου, ουρανίου, ραδονίου, βορίου και αρσενικού σε περιοχές της Βορείου Ελλάδας>>. ΕΚΤΕΝΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το πρόγραµµα αυτό LIFE εφαρµόσθηκε κύρια στην περιοχή της Νοµαρχίας Θεσσαλονίκης µε ιδιαίτερη έµφαση σε περιοχές όπου τα υπόγεια νερά είναι επιβαρηµένα µε τοξικά στοιχεία (F, B, U, Rn, As) όπως η περιοχή της λεκάνης Μυγδονίας και του ήµου Χαλάστρας (Ν. Θεσσαλονίκης), καθώς επίσης και η περιοχή του ήµου Ν. Τρίγλιας (Ν. Χαλκιδικής). Το πρόγραµµα συντονίσθηκε από την Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης και περιελάµβανε µία οµάδα Ελλήνων και Ευρωπαίων ειδικών και κατόρθωσε να αποδώσει τα παρακάτω: Εγκαταστάθηκε ένα πρωτότυπο σύστηµα ανίχνευσης και παρακολούθησης της φυσικής ραδιενέργειας στα υπόγεια νερά που περιλαµβάνει ένα Ευφυές Αυτόνοµο Πραγµατικού Χρόνου Παρακολούθησης και Συναγερµού Σύστηµα µε την χρησιµοποίηση της τελευταίας δορυφορικής τεχνολογίας για τις επικοινωνίες. Με την χρησιµοποίηση της τεχνολογίας των ζεολίθων τοξικά στοιχεία όπως είναι το αρσενικό, έγινε δυνατό να αποµακρυνθούν αποτελεσµατικά από το πόσιµο νερό σε πιλοτικές δοκιµές που εκτελέσθηκαν σε επιλεγµένες περιοχές. To ουράνιο αποµακρύνθηκε από το πόσιµο νερό µε ειδικές ρητίνες σε επίπεδα λιγότερο από 5 ppb και το ραδόνιο µε αερισµό αντίστοιχα. Σε δοκιµές πεδίου το φθόριο αποµακρύνθηκε σηµαντικά από τον υδροτάλκη και το βόριο µε υδροµαγνησίτη αντίστοιχα.. Οι φυσικοί και τροποποιηµένοι ζεόλιθοι που δοκιµάσθηκαν δεν κατόρθωσαν να αποµακρύνουν ουσιαστικά το βόριο και το ουράνιο από το νερό. Η Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης βασισµένη στα νέα δεδοµένα που πρoέκυψαν από το πρόγραµµα LIFE µπορεί να αναπτύξει την πολική διαχείρισης για το πόσιµο νερό. Αναλυτικότερα για την καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης για την ποιότητα των πόσιµων νερών στο Νοµό Θεσσαλονίκης και για την εξεύρεση λύσεων για την αποµάκρυνση των τοξικών στοιχείων από το υπόγειο νερό εφαρµόσθηκαν οι παρακάτω µεθοδολογίες: Εγκατάσταση του Γεωγραφικού Συστήµατος Πληροφοριών (GIS) για την ευρύτερη περιοχή του νοµού Θεσσαλονίκης. Όλες οι γεωτρήσεις πόσιµου νερού και µερικές αρδευτικές γεωτρήσεις δειγµατίσθηκαν και τα νερά αναλύθηκαν για κύρια ανιόντα, κατιόντα και ιχνοστοιχεία µε τη µέθοδο ICP-MS. Τα αναλυτικά δεδοµένα συγκρίθηκαν µε άλλες γεωλογικές πληροφορίες, δεδοµένα υγείας, χρήσεις γης κ.τ.λ. Αναπτύχθηκαν τα κριτήρια που απαιτούνται για την εκτίµηση κινδύνου και κατασκευάσθηκαν οι χάρτες ευαισθητοποίησης. Τα αναλυτικά δεδοµένα από τα δείγµατα των υπόγειων νερών επέτρεψαν να καθορισθούν τα παρακάτω πεδία: (1) Ρυπασµένο µε αρσενικό πεδίο της περιοχής Χαλάστρας, (2) Ρυπασµένο µε Αs+B πεδίο της περιοχής Ν. Τρίγλια στη υτική Χαλκιδική, (3) Ρυπασµένο µε 238 U+ 222 Rn πεδίο της περιοχής Νυµφόπετρα- Περιστερόνας και (4) Περιοχές µε αυξηµένες τιµές σε φθόριο (2-4 mg/l) στη λεκάνη Μυγδονίας. Μελετήθηκε η επίδραση των γεωθερµικών νερών στη ρύπανση των κανονικών υδροφορέων σε περιοχές της λεκάνης Μυγδονίας και από τα αποτελέσµατα του φυσικού µοντέλου κατασκευάσθηκε το µοντέλο ρύθµισης για την αναπαραγωγή του γεωθερµικού συστήµατος που αποδίδει τα στοιχεία F, ±U, ±Rn στον κατώτερο υδροφόρο ορίζοντα της λεκάνης Μυγδονίας. 98/GR/000212 Layman s reports 4/7
Οι δοκιµές επεξεργασίας νερού σκόπευαν στην παραγωγή µιας χαµηλού κόστους τεχνολογίας που θα είναι σε θέση να αποµακρύνει επιλεκτικά τα τοξικά στοιχεία As, F, U, Rn και B από τα υπόγεια νερά. Τα πειράµατα διεξήχθησαν µε φυσικούς και τροποποιηµένους ζεόλιθους σε εργαστηριακή, ηµι-πιλοτική και πιλοτική κλίµακα για την αποµάκρυνση των παραπάνω τοξικών στοιχείων από το πόσιµο νερό του Νυµφόπετρας (F=2,5-4,5 mgr/l, U=25-46 ppb, Rn=2.200-4000 pci) καθώς επίσης από το πόσιµο νερό του δήµου Χαλάστρας (As=30-200ppb) και N.Τρίγλιας (As=40-160ppb, B=2000-5000ppb) αντίστοιχα. Σαν µέρος της έρευνας για εναλλακτικά υλικά δοκιµάσθηκε ένας αριθµός άλλων υλικών όπως σιδηρούχοι άργιλοι, χολαντίτης, συνθετικός χονοτλίτης, υδροτάλκης, ίζηµα SiO 2, υδροµαγνησίτης, ρητίνες, κοκκώδης ενεργός άνθρακας και χαλαζίας καλυµµένος µε οξείδια σιδήρου. Αποµάκρυνση αρσενικού: Το αρσενικό είναι ο σηµαντικότερος ρυπαντής των υπόγειων νερών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, έτσι οι προσπάθειες συγκεντρώθηκαν στην αποµάκρυνση του στοιχείου αυτού. Κατά την διάρκεια του 1 ου χρόνου του προγράµµατος LIFE η τεχνολογία των φυσικών και τροποποιηµένων ζεόλιθων µε µεµβράνες πέτυχαν να µειώσουν το αρσενικό από τα 180 ppb στα 30ppb στο νερό υδρευτικών γεωτρήσεων του δήµου Χαλάστρας και Ν. Τρίγλιας. Το µεγάλο µειονέκτηµά τους όµως ήταν η αυξηµένη παρουσία στοιχείων όπως το ασβέστιο, κάλιο και νάτριο στο επεξεργασµένο νερό λόγω αντιδράσεων ιοντοανταλλαγής. Επειδή αυτό θα απαιτούσε ένα επιπλέον στάδιο για την µείωση της αγωγιµότητας, κάνοντας την διαδικασία πιο δαπανηρή, κατά την διάρκεια του δεύτερου χρόνου του προγράµµατος πραγµατοποιήθηκαν δοκιµές σε εργαστηριακό, ηµι-πιλοτικό στάδιο µε την χρήση ζεόλιθων τροποποιηµένων µε οξείδια σιδήρου και πέτυχαν να αποµακρύνουν το αρσενικό σε επίπεδα λιγότερο από 10ppb χωρίς να αυξήσουν ταυτόχρονα την περιεκτικότητα σε άλλα ιχνοστοιχεία. Κατά την διάρκεια του δευτέρου χρόνου µία πιλοτική µονάδα που βασίσθηκε στην τεχνολογία των τροποποιηµένων µε οξείδια σιδήρου ζεόλιθων σε στήλες εγκαταστάθηκε σε γεώτρηση πόσιµου νερού του ήµου Χαλάστρας που λειτούργησε για διάστηµα επτά µηνών. Αποµάκρυνση του φθορίου: Φυσικοί καθώς και τροποποιηµένοι ζεόλιθοι + µεµβράνες δοκιµάσθηκαν αρχικά σε ηµι-πιλοτικές δοκιµές αλλά δεν πέτυχαν να αποµακρύνουν το φθόριο από το νερό σε γεώτρηση πόσιµου νερού του Νυµφόπετρας. Αντίθετα οι σιδηρούχες άργιλοι +µεµβράνες µείωσαν το φθόριο από τα 4,5 mg/l στα 1,8 mg/l. Υδροτάλκης και οι ζεόλιθοι που τροποποιήθηκαν µε οξείδια αργιλίου αποδείχθηκαν ένα κατάλληλο υλικό για την µείωση του φθορίου από τα 4,8 mg/l στα 1,6 mg/l αλλά όπως προκύπτει από τις µέχρι τώρα δοκιµές σε πόσιµα νερά περιοχής Νυµφόπετρας, απαιτείται επιπλέον έρευνα για την βελτίωση και ανάπτυξη της τεχνολογία αυτής. Αποµάκρυνση του βορίου : Ένας αριθµός προσροφητών (ζεόλιθος-4a, ατταπουλτσίτης, κόκκινη άργιλος επεξεργασµένη µε θαλασσινό νερό, υδροµαγνησίτης, ενεργά κατιόντα, υδροξείδιο αργιλίου, γλαυκοφανής, υδροτάλκης) δοκιµάσθηκαν για την αποµάκρυνση του βορίου από το νερό σε εργαστηριακή και ηµι-πιλοτική κλίµακα σε στήλες ύψους 240 cm. Η αποτελεσµατικότητα των ζεόλιθων και των άλλων υλικών που δοκιµάσθηκαν στην αποµάκρυνση του βορίου ήταν χαµηλή (1-43 %). Εξαίρεση αποτελεί ο υδροµαγνησίτης του οποίου η αποτελεσµατικότητα στην αποµάκρυνση του βορίου ήταν υψηλή (98%). Για την ανάπτυξη της µεθόδου απαιτείται επιπλέον εργασία µε πιλοτικές δοκιµές στο πεδίο. Αποµάκρυνση Ουρανίου: Το υπόγειο νερό της περιοχής ς Νυµφόπετρας- Περιστερόνας περιέχει σχετικά αυξηµένες τιµές σε ουράνιο (26-105 ppb). Οι φυσικοί και τροποποιηµένοι ζεόλιθοι που δοκιµάσθηκαν σε ηµι-πιλοτική κλίµακα (180 L/h) δεν πέτυχαν να αποµακρύνουν το ουράνιο από το νερό σε ποσοστό περισσότερο από 20%. Η ρητίνη TP-207 που προµηθευθήκαµε από την εταιρία BΑΥΕR αποδείχθηκε ένα κατάλληλο υλικό για την αποµάκρυνση του ουρανίου. Τα προβλήµατα µε τις ρητίνες όµως είναι ότι λόγω αντιδράσεων ιοντοανταλλαγής αυξάνουν την περιεκτικότητα του νατρίου στο επεξεργασµένο νερό από τα 26 55 mg/l στα 250-300 mg/l και ο µεγάλος όγκος των απορριµµάτων που ενδεχοµένως να αποτελούν πρόβληµα κατά την απόρριψή 98/GR/000212 Layman s reports 5/7
τους σε κοινή χωµατερή. Από τις πιλοτικές δοκιµές µε φίλτρο ρητίνης TP-207 + GAC µε παροχή 180 l/h, προέκυψε επεξεργασµένο νερό µε περιεκτικότητα σε λιγότερο από 5 ppb U και 300 mg/l Na. Προκειµένου να επιτευχθεί ποιότητα πόσιµου νερού µε U<20 ppb και Na< 175 mg/l είναι αναγκαία η ανάµιξη επεξεργασµένου και µη επεξεργασµένου νερού σε αναλογία 70:30. Αποµάκρυνση Ραδονίου: Το ραδόνιο µπορεί εύκολα να αποµακρυνθεί µε αερισµό: Οι δοκιµές πραγµατοποιήθηκαν σε γεωτρήσεις πόσιµου νερού των Νυµφόπετρας και Περιστερώνας. Με παροχή αέρα (50 L/min) σε δοχείο 200 L και µετά από 15 min λειτουργίας, η περιεκτικότητα του ραδονίου µειώνεται από τα 2200-4000 pci/l σε λιγότερο από 100 pci/l. H κατανάλωση νερού του χωριού Νυµφόπετρα είναι 30-100 m 3 /ηµέρα και σε περίπτωση που δεν εντοπισθούν αποθέµατα πόσιµου νερού στην ευρύτερη περιοχή, θα απαιτηθεί η εγκατάσταση µονάδας αποµάκρυνσης του ραδονίου µε αερισµό και του ουρανίου µε ρητίνες. Λόγω της µακράς µη αναµενόµενης καθυστέρησης στην συν-χρηµατοδότηση του προγράµµατος από την ΕΕ (καταβολή 2 ης δόσης) η πιλοτική µονάδα στην γεώτρηση πόσιµου νερού δήµου Χαλάστρας εγκαταστάθηκε στο τέλος του προγράµµατος αλλά οι δοκιµές συνεχίσθηκαν µέχρι τον Σεπτέµβριο του 2002, ένα χρόνο µετά την επίσηµη λήξη του προγράµµατος. Η µεθοδολογία που εφαρµόσθηκε ήταν τροποποιηµένοι ζεόλιθοι µε σιδηροξείδια σε στήλες και σε ανάµιξη µε χαλαζιακή άµµο. Η παροχή ήταν 0,5m 3 /ώρα και θα µπορούσε να αυξηθεί εύκολα ακόµη περισσότερο αλλά αυτό δεν θα µετέβαλε τα αποτελέσµατα. Η πιλοτική µονάδα συνίσταται από 4 κυλίνδρους που πληρώθηκαν µε υλικό που ετοιµάσθηκε από τους εταίρους του προγράµµατος στην Ολλανδία. Από τις πιλοτικές δοκιµές προέκυψε ότι οι ζεόλιθοι τροποποιηµένοι µε σιδηροξείδια θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για την αποµάκρυνση του αρσενικού από το πόσιµο νερό τύπου Χαλάστρας. Η περιεκτικότητα σε αρσενικό του επεξεργασµένου νερού ήταν λιγότερο από 10 ppb αν και µερικά δείγµατα έχουν περιεκτικότητα 10-20 ppb. Με την αλλαγή των απορροφητών το φίλτρο µπορεί να λειτουργεί απεριόριστα. Η απορροφητικότητα του φίλτρου ήταν 1:1000 που σηµαίνει ότι 1 m 3 υλικού µπορεί να επεξεργασθεί 1000 m 3 νερό. Αν και η τεχνολογία αυτή είναι υπο ανάπτυξη, είναι όµως κατάλληλη για κατασκευή φίλτρων οικιακής χρήσης (120 L/ηµέρα) και µικρές µονάδες µε παροχή 10 m 3 /ηµέρα. Εάν εφαρµοσθεί στο ήµο Χαλάστρας, θα µπορούσε να δώσει λύση στο πρόβληµα της απορρύπανσης από το αρσενικό του πόσιµου νερού µόνο. Οι ανάγκες για το πόσιµο νερό (πόση, µαγείρεµα) είναι (5-10 L/άτοµο/ηµέρα) και συνολικά για το ήµου Χαλάστρας (10.000 κάτοικοι) ανέρχεται σε 50-100 m 3 /ηµέρα. Σαν εναλλακτική πρόταση για την επίλυση του υδρευτικού προβλήµατος του ήµου Χαλάστρας προτείνεται από το ΙΓΜΕ η εκτέλεση εξ (6) υδρογεωτρήσεων στην περιοχή που βρίσκεται 5-7 Km ανατολικά του ήµου Χαλάστρας, όπου εντοπίζονται αποθέµατα πόσιµου νερού. Η απόφαση της αποδοχής της τεχνολογίας αυτής ή της ανόρυξης νέων υδρογεωτρήσεων εξαρτάται από την πολιτική θέληση του τοπικού συµβουλίου και την ικανότητα του να υποστηρίξει οικονοµικά την προσπάθεια. Η κοινωνική πίεση για µία λύση του προβλήµατος πόσιµου νερού από τους κατοίκους είναι έντονη και γι αυτό υπάρχουν ελπίδες ότι το τοπικό συµβούλιο θα αποδεχθεί τις λύσεις που προτείνονται. Οι εταίροι του προγράµµατος αυτού σκοπεύουν να εκτιµήσουν την εµπορική εκµετάλλευση της τεχνολογίας των ζεόλιθων και πέραν των στόχων του προγράµµατος LIFE. Η παρακολούθηση συνεχούς καταγραφής των τιµών του ραδονίου σε ειδικούς σωλήνες στα υπόγεια νερά της λεκάνης Μυγδονίας συνεχίσθηκε για διάστηµα αρκετών µηνών προκειµένου να εκτιµηθεί η καταλληλότητα της µεθόδου για εγκατάσταση µονάδας λειτουργίας µακράς διάρκειας. Οι σωλήνες αυτοί περιλαµβάνονται σε ένα σύστηµα αυτόµατης παρακολούθησης και µετάδοσης δεδοµένων που λειτουργεί τώρα σαν πρωτότυπο στην περιοχή της λεκάνης Μυγδονίας. Επίσης αναπτύχθηκε το λογισµικό για την επεξεργασία των πρωτογενών δεδοµένων που µεταδίδονται µέσω GSM σε κάθε σταθµό βάσης. Το πρωτότυπο θα µπορούσε να αποτελέσει τη βάση για ένα εµπορικό προϊόν µελλοντικά. 98/GR/000212 Layman s reports 6/7
Βασισµένοι στα αποτελέσµατα του GIS κατασκευάσθηκαν οι χάρτες ευαισθητοποίησης για τα υπόγεια νερά του Νοµού Θεσσαλονίκης και για τα γεωθερµικά πεδία της λεκάνης Μυγδονίας, όπου παρουσιάζονται οι πλέον επηρεασµένες περιοχές µε υπόγεια νερά ρυπασµένα από τοξικά στοιχεία όπως το U, Rn, B, F και το As. To GIS για τα υπόγεια νερά καλύπτει όλη την περιοχή του νοµού Θεσσαλονίκης µε ιδιαίτερη έµφαση σε περιοχές όπου τα υπόγεια νερά είναι λόγω γηγενούς ρύπανσης χαµηλής ποιότητας. H βάση δεδοµένων του GIS προσφέρεται σαν βάση για επόµενα προγράµµατα και ανάπτυξη µεθόδων στην παρακολούθηση της ποιότητας των νερών. Oι χάρτες ποιοτικής κατάστασης καθώς και χάρτες ευαισθητοποίησης των υπόγειων νερών ενηµερωµένοι µελλοντικά µε επιπλέον δεδοµένα θα αποτελούν ένα επί πλέον σηµαντικό εργαλείο για τη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης στην πολιτική διαχείρισης του νερού. Μέχρι τώρα η διασπορά των αποτελεσµάτων του προγράµµατος LIFE έλαβε χώρα µέσω των εφηµερίδων, συνεντεύξεων στην TV και στο ραδιόφωνο από ειδικούς της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Θεσσαλονίκης και του ΙΓΜΕ. Επίσης προγραµµατίζεται η δηµιουργία ιστοσελίδας στο διαδίκτυο και η διοργάνωση ηµερίδας για την δηµοσιότητα των αποτελεσµάτων του προγράµµατος LIFE. 98/GR/000212 Layman s reports 7/7