Πεξηβάιινλ θαη Αλάπηπμε ΔΘΝΙΚΟ ΜΔΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΙΟ ΓΙΔΠΙΣΗΜΟΝΙΚΟ - ΓΙΑΣΜΗΜΑΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ (Γ.Π.Μ..) "ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ"

Transcript

1 ΔΘΝΙΚΟ ΜΔΣΟΒΙΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΙΟ ΓΙΔΠΙΣΗΜΟΝΙΚΟ - ΓΙΑΣΜΗΜΑΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ (Γ.Π.Μ..) "ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ" 2 ε ΚΑΣΔΤΘΤΝΗ ΠΟΤΓΧΝ «ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΧΝ ΟΡΔΙΝΧΝ ΠΔΡΙΟΥΧΝ» Πεξηβάιινλ θαη Αλάπηπμε ΣΗΣΛΟ ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ: «Γηεξεύλεζε ηεο Γηαρξνληθήο Οηθηζηηθήο Δμέιημεο ησλ Οξεηλώλ Πεξηνρώλ. Σν Παξάδεηγκα ηνπ Μεηζόβνπ» Δπηκέιεηα: Καξαθψζηα Ζξψ-Αγαζή Δπηβιέπνπζα θαζεγήηξηα: θα Γεκνπνχινπ Έθε Δμεηαζηηθή επηηξνπή: θ. Αξγηαιάο Γεκήηξηνο θ. Κνπηζφπνπινο Κσλζηαληίλνο ΜΔΣΟΒΟ,

2 ΠΔΡΙΛΗΦΗ Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεχλεζε ηεο νηθηζηηθήο εμέιημεο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ κέζα απφ ην παξάδεηγκα ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ. Ζ νηθηζηηθή εμέιημε κηαο νξεηλήο πεξηνρήο επεξεάδεηαη θαηά βάζε απφ παξάγνληεο θιηκαηνινγηθήο, γεσκνξθνινγηθήο, εδαθνινγηθήο, γεσγξαθηθήο, πεξηβαιινληηθήο, ηζηνξηθήο θαη θνηλσληθννηθνλνκηθήο θχζεσο. ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε δεκηνπξγείηαη έλα κεζνδνινγηθφ πιαίζην κε βάζε ηα δηαηηζέκελα δεδνκέλα γηα ηελ πεξηνρή κειέηεο, ζχκθσλα κε ην νπνίν δηεξεπλάηαη ε νηθηζηηθή αλάπηπμε ηνπ θαηεμνρήλ νξεηλνχ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ θαηά ηνλ ηειεπηαίν κηζφ αηψλα θαη νη παξάγνληεο πνπ ηελ επεξεάδνπλ. Σα δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηεμαγσγή ηεο κειέηεο αθνξνχλ ζε ηειεπηζθνπηθά δεδνκέλα θαη ράξηεο, πνπ απεηθνλίδνπλ ηνλ ελ ιφγσ νηθηζκφ ζε δηάθνξεο ρξνληθέο ζηηγκέο απφ ηε δεθαεηία ηνπ 50 κέρξη ζήκεξα, θαζψο θαη ζε δηαλπζκαηηθφ αξρείν ηνπ νηθηζκνχ ζηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή, κε ζεκαηηθά επίπεδα ηα ζπίηηα θαη ηα νηθνδνκηθά ηνπ ηεηξάγσλα (Πεγή: Δηαηξία Υαξηνγξαθία, Θεζζαινλίθε). Γηα ηε δηεμαγσγή ηεο ελ ιφγσ κειέηεο ρξεζηκνπνηνχληαη ηειεπηζθνπηθέο κέζνδνη ζε ζπλδπαζκφ κε Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ (ΓΠ). πγθεθξηκέλα γίλεηαη γεσκεηξηθή δηφξζσζε ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ ηεο πεξηνρήο κειέηεο κε ππφβαζξν νξζνθσηνράξηε ηνπ Μεηζφβνπ θαη κε ρξήζε Φεθηαθνχ Μνληέινπ Δδάθνπο (DEM) ηεο πεξηνρήο, κε ηε βνήζεηα ηνπ ινγηζκηθνχ παθέηνπ δηαρείξηζεο ηειεπηζθνπηθψλ δεδνκέλσλ «ERMapper». ηε ζπλέρεηα, κε ηε βνήζεηα ηνπ ινγηζκηθνχ παθέηνπ ησλ ΓΠ «ArcGIS» πξαγκαηνπνηείηαη γεσαλαθνξά ησλ νξζνθσηνγξαθηψλ, πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξνεγνχκελε δηαδηθαζία, θαζψο θαη ελφο ηνπνγξαθηθνχ ράξηε ηεο Γ.Τ.. κε ππφβαζξν ην πξναλαθεξζέλ δηαλπζκαηηθφ αξρείν. Έπεηηα, ζην ίδην πξφγξακκα θαη κε βάζε ηηο γεσαλαθεξκέλεο εηθφλεο, ζπκβνιίδνληαη ηα θηίξηα ηνπ Μεηζφβνπ θάζε ρξνλνινγίαο κε δηαθνξεηηθφ ρξψκα, ψζηε λα δηαθαίλεηαη επθνιφηεξα ε νηθηζηηθή ηνπ εμέιημε κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ. 2

3 Καηά ην ηειεπηαίν ζηάδην ηεο κειέηεο, επηρεηξείηαη ζπζρέηηζε κεηαμχ νηθνδνκηθήο αλάπηπμεο θαη αηηηψλ πνπ ηελ επεξέαζαλ, ηδηαίηεξα φπνπ απηή είλαη πην έληνλε. Άιισζηε απψηεξνο ζθνπφο ηεο κειέηεο απνηειεί ε αλάδεημε ελφο κεζνδνινγηθνχ εξγαιείνπ πνπ ζπλδέεηαη κε ην κεραληζκφ επέθηαζεο ησλ νξεηλψλ νηθηζκψλ πξνο ζπγθεθξηκέλεο θαηεπζχλζεηο, κε γλψκνλα ρσξηθά ή κε δεδνκέλα. Δλ θαηαθιείδη, λα ζεκεησζεί φηη ε παξαπάλσ κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε κε ηα εηδηθά ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ ζρεηηθά κε ην κνληέιν νηθηζηηθήο εμέιημεο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, καδί κε ηα αληίζηνηρα γεληθφηεξα ζηνηρεία πνπ ηζρχνπλ ζηνπο ειιεληθνχο νξεηλνχο νηθηζκνχο, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη ζε αλάινγεο πεξηπηψζεηο δηεξεχλεζεο νηθηζηηθήο εμέιημεο νξεηλψλ πεξηνρψλ. 3

4 SUMMARY The study presents the residential development in mountainous areas, investigating the example of the town of Metsovo. The residential development in mountainous areas is primarily influenced by climatic, geomorphologic, geographical, environmental, historical and socio-economic factors. For the case study area examined, a methodological framework was developed d, based on data provided, concerning the last fifty years of evolution of this eminently mountainous. These data were used for the compilation of maps portraying the development of the settlement over time. A vector file showing the current status of the settlement, including houses and building blocks was also used as a thematic layer (Source: Cartographic Company, Thessalonica). For conducting the study, remote sensing methods were used, along with Geographical Information Systems (GIS). More precisely, the remote sensing imagery was geometrically corrected overlaid on the orthophotomap of Metsovo as background and by the use of Digital Elevation Model (DEM) within the "ERMapper" environment. Thereafter, the images were georeferenced by the use of the GSP software of "ArcGIS", using the topographic map of the Hellenic Military Geographical Service as background of the above mentioned vector file. Thus, changes in constructions were detected for each time period and further symbolized using different colours. Finally, the factors affecting residential development have been thoroughly studied. The results obtained from the study area indicate that the use of this methodology can be further applied to similar cases in mountainous areas. 4

5 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΙΛΗΦΗ... 2 SUMMARY... 4 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΙΑΓΧΓΗ ΓΔΝΙΚΑ ΚΑΘΟΡΙΜΟ ΣΟΤ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΔΓΓΙΗ Γεδνκέλα Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ΓΟΜΗ ΣΗ ΜΔΛΔΣΗ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΠΙΚΟΠΗΗ ΟΡΔΙΝΟΙ ΟΙΚΙΜΟΙ ΓΟΜΗ ΚΑΙ ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΧΝ ΟΡΔΙΝΧΝ ΟΙΚΙΜΧΝ ΔΜΠΔΙΡΙΚΔ ΔΦΑΡΜΟΓΔ-ΠΑΡΑΓΔΙΓΜΑΣΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΓΔΝΙΚΑ ΓΔΧΓΡΑΦΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΧΝ/GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEMS (ΓΠ/GIS) Οξηζκφο ησλ ΓΠ Σα κέξε ελφο ΓΠ ηάδηα θαη Γηαδηθαζίεο ζηα ΓΠ Ο θαζνξηζκόο ηνπ πξνβιήκαηνο Ζ κεηαηξνπή ησλ ζηνηρείσλ ζε πιεξνθνξία Ζ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ Οξγάλσζε ησλ ΓΠ Δθαξκνγέο ησλ ΓΠ Σν ινγηζκηθφ παθέην ArcGIS Γεληθά ζηνηρεία Καηεγνξίεο δεδνκέλσλ ΣΗΛΔΠΙΚΟΠΗΗ/REMOTE SENSING Οξηζκφο θαη εμέιημε Δθαξκνγέο Σειεπηζθφπεζεο πζηήκαηα Σειεπηζθφπεζεο Γεδνκέλα Σειεπηζθφπεζεο Δμαγφκελε γεσπιεξνθνξία Σν ινγηζκηθφ παθέην ER Mapper (Earth Resource Mapping) Γεληθά ζηνηρεία

6 Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ ER Mapper ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4: ΜΔΛΔΣΗ ΠΔΡΙΠΣΧΗ Η ΦΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΧΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΣΗ ΠΔΡΙΟΥΗ ΜΔΛΔΣΗ Πεξηγξαθή Πεξηνρήο Μειέηεο Φπζηθφ Πεξηβάιινλ Γεσκνξθνινγηθά Υαξαθηεξηζηηθά Δδαθνινγηθά Υαξαθηεξηζηηθά Κιίκα Τδξνγξαθηθό Γίθηπν Τδάηηλν Γπλακηθό Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο Πιεζπζκηαθά Υαξαθηεξηζηηθά Μεγέζε ηνπ Πιεζπζκνύ Δμέιημε ηνπ Πιεζπζκνύ Κνηλσληθά Υαξαθηεξηζηηθά ηνηρεία Καηνηθηώλ ηνηρεία Ννηθνθπξηώλ Πνιηηηζκηθά Πνιηηηζηηθά Υαξαθηεξηζηηθά Δζληθνί Δπεξγέηεο Μεηζνβίηηθεο Καηαγσγήο Πνιηηηζηηθά Ηδξύκαηα Αμηνζέαηα Μεηζόβνπ Ζ Μνπζηθή Παξάδνζε ηνπ Μεηζόβνπ Παξαδνζηαθά Πξντόληα Πνιηηηζηηθέο Δθδειώζεηο Ηζηνξηθά Υαξαθηεξηζηηθά Οηθνλνκηθά Υαξαθηεξηζηηθά Σνκείο Παξαγσγήο Υξήζεηο Γεο - Γνκεκέλν πεξηβάιινλ Υξήζεηο θαη Καιύςεηο Γεο Αμία Γεο ΟΙΚΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΛΗΘΤΜΙΑΚΗ ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ (15 Ο -19 Ο ΑΙ.) Γεληθά ηνηρεία Δμέιημεο Σα ζσδφκελα θηξκάληα θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο ΔΠΔΞΔΡΓΑΙΑ ΣΧΝ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ΜΔ ΥΡΗΗ ΣΗΛΔΠΙΚΟΠΗΗ Δηζαγσγή Απνηειέζκαηα δηνξζψζεσλ ΔΠΔΞΔΡΓΑΙΑ ΣΧΝ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ΜΔ ΥΡΗΗ ΓΠ Γεληθά Απνηειέζκαηα ηεο γεσαλαθνξάο ησλ εηθφλσλ Έιεγρνο ηεο δηαρξνληθήο εμέιημεο ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ Δθαξκνγή ζην ArcGIS Απνηειέζκαηα ηεο εθαξκνγήο Δξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΔΙΓΙΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

7 5.2 ΓΔΝΙΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΞΔΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΚΣΤΑΚΟΙ ΣΟΠΟΙ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Α ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΙΝΑΚΧΝ ΠΙΝΑΚΑ 1. ΣΑ ΜΔΡΗ ΔΝΟ ΓΠ ΠΙΝΑΚΑ 2. ΠΛΗΘΤΜΟ 2001 ΜΔΣΟΒΟΤ ΠΙΝΑΚΑ 3. ΠΛΗΘΤΜΙΑΚΗ ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΜΔΣΑΞΤ 1951 ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΑ 4. ΚΑΝΟΝΙΚΔ ΚΑΣΟΙΚΙΔ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΔ ΣΙ ΑΝΔΔΙ ΠΟΤ ΓΙΑΘΔΣΟΤΝ. 55 ΠΙΝΑΚΑ 5. NΟΙΚΟΚΤΡΙΑ ΚΑΣΑ ΜΔΓΔΘΟ ΚΑΙ ΜΔΛΗ ΑΤΣΧΝ ΠΟΤ ΓΙΑΜΔΝΟΤΝ Δ ΚΑΝΟΝΙΚΔ ΚΑΣΟΙΚΙΔ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΔ ΣΙ ΤΝΘΗΚΔ ΚΑΣΟΙΚΗΔΧ, ΚΑΙ Δ ΜΗ ΚΑΝΟΝΙΚΔ ΚΑΣΟΙΚΙΔ ΠΙΝΑΚΑ 6. ΣΟΜΔΙ ΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΙΑ ΠΔΡΙΟΥΗ-ΥΧΡΑ ΠΙΝΑΚΑ 7. ΥΡΗΔΙ ΓΗ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΣΟ ΠΙΝΑΚΑ 8. ΠΙΝΑΚΑ ΣΙΜΧΝ ΔΚΚΙΝΗΗ ΠΡΟΓΙΟΡΙΜΟΤ ΣΗ ΑΞΙΑ ΓΗ 2008 ΓΗΜΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ (ΔΚΣΟ ΥΔΓΙΟΤ ΠΟΛΔΧ ΚΑΙ ΟΙΚΙΜΧΝ) Δ ΔΤΡΧ ΠΙΝΑΚΑ 9. ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΧΝ ΔΠΙΛΔΓΜΔΝΧΝ ΗΜΔΙΧΝ ΔΛΔΓΥΟΤ (ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΟΤ 1959) ΠΙΝΑΚΑ 10. ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΧΝ ΔΠΙΛΔΓΜΔΝΧΝ ΗΜΔΙΧΝ ΔΛΔΓΥΟΤ (ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΟΤ 1973) ΠΙΝΑΚΑ 11. ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΧΝ ΔΠΙΛΔΓΜΔΝΧΝ ΗΜΔΙΧΝ ΔΛΔΓΥΟΤ (ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΟΤ 1983) ΠΙΝΑΚΑ 12. ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΧΝ ΔΠΙΛΔΓΜΔΝΧΝ ΗΜΔΙΧΝ ΔΛΔΓΥΟΤ (ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΟΤ 1987) ΠΙΝΑΚΑ 13. ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΧΝ ΔΠΙΛΔΓΜΔΝΧΝ ΗΜΔΙΧΝ ΔΛΔΓΥΟΤ (ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΚΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟΤ)

8 ΠΙΝΑΚΑ 14. ΣΟΙΥΔΙΑ ΣΧΝ ΔΠΙΛΔΓΜΔΝΧΝ ΗΜΔΙΧΝ ΔΛΔΓΥΟΤ (ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΥΑΡΣΗ Γ.Τ..) ΠΙΝΑΚΑ 15. Ο ΠΙΝΑΚΑ ΙΓΙΟΣΗΣΧΝ ΣΧΝ ΚΣΙΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΚΑΙ ΣΑ ΠΔΓΙΑ ΣΟΤ ΠΙΝΑΚΑ 16. ΑΡΙΘΜΟ ΚΣΙΡΙΧΝ ΜΔΣΟΒΟΤ (1959-ΗΜΔΡΑ) ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΔΙΚΟΝΧΝ ΔΙΚΟΝΑ 1. ΚΤΡΙΟ ΜΔΝΟΤ ERMAPPER ΔΙΚΟΝΑ 2: ΣΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΔΤΡΤΣΔΡΗ ΠΔΡΙΟΥΗ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΠΙ ΣΟΤΡΚΟΚΡΑΣΙΑ, ΜΔ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΤΦΟΜΔΣΡΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ ΔΙΚΟΝΑ 3. ΣΑ ΟΡΙΑ ΣΟΤ ΓΗΜΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 4. ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΣΗ ΚΑΣΑΚΡΗΜΝΙΗ ΣΟ ΓΗΜΟ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 5. ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΗ ΔΞΑΣΜΙΟΓΙΑΠΝΟΗ (ΠΑΝΧ ΑΡΙΣΔΡΑ), ΓΤΝΗΣΙΚΗ ΔΞΑΣΜΙΟΓΙΑΠΝΟΗ (ΠΑΝΧ ΓΔΞΙΑ) ΚΑΙ ΓΔΙΚΣΗ ΞΗΡΟΣΗΣΑ (ΚΑΣΧ).. 48 ΔΙΚΟΝΑ 6. ΜΔΣΔΧΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΑΘΜΟ ΣΗ ΠΔΡΙΟΥΗ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 7: ΣΑ ΚΤΡΙΟΣΔΡΑ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΑ-ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΑ ΙΓΡΤΜΑΣΑ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 8: ΣΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΠΙ ΣΟΤΡΚΟΚΡΑΣΙΑ ΔΙΚΟΝΑ 9: Η ΑΤΣΟΝΟΜΗ ΥΧΡΑ ΜΔΣΟΒΟΤ ΣΟΤ 1780 Δ ΠΡΟΒΟΛΗ ΔΙΚΟΝΑ 10. ΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΦΙΡΜΑΝΙΟΤ ΣΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 11. ΟΓΗΓΟ ΓΔΧΜΔΣΡΙΚΗ ΓΙΟΡΘΧΗ (GEOCODING WIZARD) ΔΙΚΟΝΑ 12. ΔΠΙΛΟΓΗ ΗΜΔΙΧΝ ΔΠΙΓΔΙΟΤ ΔΛΔΓΥΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 13. ΣΔΛΙΚΟ ΣΑΓΙΟ ΓΔΧΜΔΣΡΙΚΗ ΓΙΟΡΘΧΗ ΔΙΚΟΝΑ ΔΙΚΟΝΑ 14. ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΚΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟΤ-ΠΔΡΙΟΥΗ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 15. ΑΡΥΙΚΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1959 (ΑΡΙΣΔΡΑ), ΓΙΟΡΘΧΜΔΝΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1959 (ΓΔΞΙΑ) ΔΙΚΟΝΑ 16. ΑΡΥΙΚΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1973 (ΑΡΙΣΔΡΑ), ΓΙΟΡΘΧΜΔΝΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1973 (ΓΔΞΙΑ) ΔΙΚΟΝΑ 17. ΑΡΥΙΚΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1983 (ΑΡΙΣΔΡΑ), ΓΙΟΡΘΧΜΔΝΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1983 (ΓΔΞΙΑ)

9 ΔΙΚΟΝΑ 18. ΑΡΥΙΚΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1987 (ΑΡΙΣΔΡΑ), ΓΙΟΡΘΧΜΔΝΗ ΑΔΡΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ 1987 (ΓΔΞΙΑ) ΔΙΚΟΝΑ 19. ΣΡΟΠΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΗ ΑΚΡΙΒΔΙΑ ΓΔΧΜΔΣΡΙΚΗ ΓΙΟΡΘΧΗ ΔΙΚΟΝΑ 20. ΦΗΦΙΟΠΟΙΗΜΔΝΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ ΣΟΤ ΟΙΚΙΜΟΤ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 21. ΔΡΓΑΛΔΙΟΘΗΚΗ ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ - ΔΙΚΟΝΙΓΙΟ ΠΡΟΘΗΚΗ ΗΜΔΙΧΝ ΔΛΔΓΥΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 22. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑ ΣΗ ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΗ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 23. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑ ΣΗ ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΗ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 24. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑ ΣΗ ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΗ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 25. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑ ΣΗ ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΗ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 26. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑ ΣΗ ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΗ ΟΡΘΟΦΧΣΟΓΡΑΦΙΑ ΣΟΤ ΚΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟΤ ΔΙΚΟΝΑ 27. ΑΠΟΠΑΜΑ ΣΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΤ ΓΙΑΓΡΑΜΜΑΣΟ ΣΗ ΠΔΡΙΟΥΗ ΜΔΛΔΣΗ (ΦΤΛΛΟ ΥΑΡΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟ, Γ.Τ.., 1983) ΔΙΚΟΝΑ 28. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑ ΣΗ ΓΔΧΑΝΑΦΟΡΑ ΣΟΤ ΥΑΡΣΗ ΣΗ Γ.Τ ΔΙΚΟΝΑ 29: ΚΔΝΣΡΟ ΜΔΣΟΒΟΤ ΑΠΟ ΣΑ Β-Α ΠΡΟ ΣΑ Ν-Γ ΔΙΚΟΝΑ 30: ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΟΙΚΙΜΟΤ ΑΠΟ ΣΟ 1959 ΜΔΥΡΙ ΗΜΔΡΑ (2011) ΣΟ ΒΟΡΔΙΟ ΚΑΙ ΣΟ ΓΤΣΙΚΟ ΣΟΤ ΚΟΜΜΑΣΙ ΚΑΙ ΣΟ ΚΔΝΣΡΟ ΔΙΚΟΝΑ 31: ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΝΟΣΙΟΑΝΑΣΟΛΙΚΟΤ ΣΜΗΜΑΣΟ ΣΟΤ ΟΙΚΙΜΟΤ (1959- ΗΜΔΡΑ) ΔΠΙ ΣΟΤ ΣΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΤ ΥΑΡΣΗ ΚΛΙΔΧΝ ΔΓΑΦΟΤ ΣΗ Γ.Τ ΔΙΚΟΝΑ 32: ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΟΙΚΙΜΟΤ ΑΠΟ ΣΟ 1959 ΜΔΥΡΙ ΣΟ 1973 ΣΟ ΒΟΡΔΙΟ ΚΑΙ ΣΟ ΝΟΣΙΟΓΤΣΙΚΟ ΣΟΤ ΚΟΜΜΑΣΙ ΔΙΚΟΝΑ 33: ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΟΙΚΙΜΟΤ ( ) ΣΟ ΓΤΣΙΚΟ (Α), ΒΟΡΔΙΟ ΚΑΙ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΣΟΤ ΚΟΜΜΑΣΙ (Β) ΔΙΚΟΝΑ 34: ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΟΙΚΙΜΟΤ ΣΟ ΒΟΡΔΙΟΓΤΣΙΚΟ ΣΟΤ ΚΟΜΜΑΣΙ ΑΠΟ ΣΟ 1973 ΜΔΥΡΙ ΣΟ 1987 (ΑΡΙΣΔΡΑ: , ΓΔΞΙΑ: ) ΔΙΚΟΝΑ 35: ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΟΙΚΙΜΟΤ ΣΟ ΒΟΡΔΙΟΑΝΑΣΟΛΙΚΟ (Α) ΚΑΙ ΣΟ ΓΤΣΙΚΟ (Β) ΣΟΤ ΚΟΜΜΑΣΙ ΑΠΟ ΣΟ 1987 ΜΔΥΡΙ ΗΜΔΡΑ (2011)

10 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΔΙΚΟΝΧΝ (ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ) ΔΙΚΟΝΑ Π 1: Ο ΝΟΜΟ ΙΧΑΝΝΙΝΧΝ - ΣΟ ΜΔΣΟΒΟ ΔΙΚΟΝΑ Π 2: Η ΔΤΡΤΣΔΡΗ ΠΔΡΙΟΥΗ ΣΟΤ ΜΔΣΟΒΟΤ ΔΙΚΟΝΑ Π 3: ΣΔΥΝΗΣΗ ΛΙΜΝΗ ΠΗΓΧΝ ΑΧΟΤ ΔΙΚΟΝΑ Π 4: ΟΙ ΠΔΝΣΔ ΚΤΡΙΟΣΔΡΔ ΤΓΡΟΛΟΓΙΚΔ ΛΔΚΑΝΔ ΣΗ ΔΛΛΑΓΑ ΓΤΡΧ ΑΠΟ ΣΟ ΜΔΣΟΒΟ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΥΗΜΑΣΧΝ ΥΗΜΑ 1. ΚΑΣΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΗ ΤΣΗΜΑΣΧΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΥΗΜΑ 2. ΣΑΓΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑΓΙΚΑΙΔ ΔΝΟ ΓΠ ΥΗΜΑ 3. Η ΑΡΥΗ ΣΗ ΤΠΔΡΘΔΗ ΣΧΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΧΝ ΔΠΙΠΔΓΧΝ ΣΑ ΓΠ - ΘΔΜΑΣΙΚΑ ΔΠΙΠΔΓΑ ΥΗΜΑ 4. ΟΙ ΣΡΔΙ ΓΙΔΠΑΦΔ ΣΟΤ ARCGIS

11 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΙΑΓΧΓΗ 1.1 Γεληθά Οη νξεηλέο πεξηνρέο είλαη κεηνλεθηηθέο πεξηνρέο έληνλεο γεσγξαθηθήο απνκφλσζεο, θαζψο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηδηαίηεξα πςειά πςφκεηξα, έληνλν αλάγιπθν κε απφηνκεο θιίζεηο θαη ζπρλά αθξαία θαηξηθά θαηλφκελα. Ζ ππθλφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ ησλ πεξηνρψλ απηψλ είλαη ρακειή, ελψ παξαηεξείηαη εγθαηάιεηςε ησλ πεξηνρψλ απηψλ ιφγσ ησλ θαζεκεξηλψλ δχζθνισλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο. Οη δπλαηφηεηεο ρξήζεο θη αμηνπνίεζεο ηεο νξεηλήο γεο είλαη ηδηαίηεξα πεξηνξηζκέλεο κε πςειφ θφζηνο. 1 Χζηφζν, ε αξκνληθή θαη δεκηνπξγηθή ζπλχπαξμε ηνπ αλζξψπνπ µε ηε θχζε, ηε κνλαδηθφηεηά ηεο, αιιά θαη ηηο ζπγθεθξηκέλεο δπλαηφηεηεο θαη ηνπο αληηθεηκεληθνχο πεξηνξηζκνχο ηεο, δηαθαίλεηαη ζηνπο νηθηζκνχο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ απφ ηα παιηά αθφκε ρξφληα. Οη ελ ιφγσ πεξηνρέο απνθηνχλ ιφγσ ηεο ζέζεο, ηεο γεσκνξθνινγίαο θαη ησλ θπζηθψλ δηαζεζίκσλ ηνπο γεσπνιηηηθή ζεκαζία ζηξαηεγηθνχ ραξαθηήξα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν ειιεληθφο νξεηλφο ρψξνο απνηέιεζε, αλέθαζελ, ηφπν δηακνλήο απηνρζφλσλ πιεζπζκψλ θαη θαηαθχγην ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ θπιψλ πνπ εθηνπίδνληαλ απφ ηνπο θαηαθηεηέο, ηηο πνιηηηθέο εμνπζίεο θαη ηα θπξίαξρα θνηλσληθά ξεχκαηα (Ρφθνο 2001, Παπαδεκάηνπ & Ρφθνο 2004). Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα ηάζε επηζηξνθήο ζηε θχζε θαη ηδηαίηεξα ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο, κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγείηαη κεηαμχ άιισλ θαη κηα λέα νηθηζηηθή εμέιημε. Κάπνηεο απφ ηηο βαζηθφηεξεο αηηίεο δεκηνπξγίαο ηεο ελ ιφγσ ηάζεο είλαη ν θνξεζκφο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηηο κεγάιεο αζηηθέο πεξηνρέο πνπ σζεί ηνπο θαηνίθνπο απηψλ ζε αλαδήηεζε λέσλ κεζφδσλ απνθφκηζεο ησλ πξνο ην δελ αγαζψλ, ε βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ θαη, ζπλεπψο, ηεο πξφζβαζεο ζηνπο νξεηλνχο φγθνπο, νη αλζπγηεηλέο ζπλζήθεο πεξηβάιινληνο ησλ πφιεσλ πνπ ζπλερψο επηδεηλψλνληαη ή 1 Πεγή: Καλνληζκφο (ΔΚ) 1257/1999 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο (άξζξν 18) 11

12 απιψο ε εκθάληζε ησλ δηάθνξσλ λέσλ, ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ πνπ πξνυπνζέηνπλ έλα θαζαξφ θπζηθφ πεξηβάιινλ. Ζ θαηαγξαθή θαη θαηαλφεζε ηεο νηθηζηηθήο κνξθήο αιιά θαη ηεο εμέιημήο ηεο ζε κηα πεξηνρή, κπνξεί ζεκαληηθά λα ππνζηεξηρζεί απφ ηελ επηζηήκε ηεο Φσηνεξκελείαο- Σειεπηζθφπεζεο, κέζσ ηεο ζπιινγήο θαη εξκελείαο πιεξνθνξηψλ ζε κηα δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή ζρεηηθά κε κηα πεξηνρή ή έλα θαηλφκελν. Καηά ηελ εθαξκνγή ησλ ηειεπηζθνπηθψλ κεζφδσλ ε πιεξνθνξία ζπιιέγεηαη κέζσ αληρλεπηηθψλ ζπζθεπψλ πνπ δελ βξίζθνληαη ζε θπζηθή επαθή κε ηελ πεξηνρή παξαηήξεζεο (Rees 2001, Φείδαο & Καξηάιεο 2007). ε πνιιέο πεξηπηψζεηο είλαη αλαγθαία ε ζπλέξγηα ηεο Σειεπηζθφπεζεο κε ηα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ (ΓΠ), κε ζηφρν ηε δηαρείξηζε, αλάιπζε θαη ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ ρσξηθψλ δεδνκέλσλ. Σα ΓΠ ζπκβάιινπλ ζηε ζπζηεκαηηθή ζπιινγή, ελεκέξσζε, επεμεξγαζία θαη δηαλνκή ησλ ρσξηθψλ ζηνηρείσλ, ελψ ηα παξαγφκελα πξντφληα ηνπο είλαη θπξίσο ράξηεο θαη άιια ςεθηαθά πξντφληα (ςεθηαθά κνληέια εδάθνπο, ηξηζδηάζηαηεο απεηθνλίζεηο θ.ά.). Καηά ηε ζπλδπαζκέλε ρξήζε ηεο Σειεπηζθφπεζεο θαη ησλ ΓΠ, ζπλήζσο ε πξψηε θέξεη ην ξφιν ηεο εηζαγσγήο δεδνκέλσλ γηα ηελ επεμεξγαζία ηνπο ζην ΓΠ θαη ηελ εμαγσγή θαηάιιεισλ απνηειεζκάησλ. Άιισζηε, ζήκεξα, έλα κεγάιν ηκήκα ησλ ζηνηρείσλ ππφβαζξνπ ησλ ΓΠ πξνέξρεηαη απφ ηειεπηζθνπηθέο κεζφδνπο (Κνπηζφπνπινο, 2005β). 1.2 Καζνξηζκόο ηνπ Πξνβιήκαηνο Ζ παξνχζα κειέηε αθνξά ζηε δηαρξνληθή δηεξεχλεζε ηεο νηθηζηηθήο εμέιημεο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ κέζα απφ ην παξάδεηγκα ηεο επέθηαζεο ελφο θαηεμνρήλ νξεηλνχ νηθηζκνχ, φπσο είλαη ην Μέηζνβν. Γηα ηελ δηεμαγσγή ηεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ε Σειεπηζθφπεζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηα ΓΠ, κε δεδνκέλα αεξνθσηνγξαθίεο, ράξηεο, ηνπνγξαθηθφ δηάγξακκα, νξζνθσηνράξηε, Φεθηαθφ Μνληέιν Δδάθνπο (DEM) θαη δηαλπζκαηηθφ ππφβαζξν ηεο πεξηνρήο κειέηεο. 12

13 ηφρνο ηεο κειέηεο απνηειεί ε αλάδεημε κηαο πηζαλήο ινγηθήο, ελφο κεραληζκνχ κέζα απφ ηνλ νπνίν νη νξεηλνί νηθηζκνί επεθηείλνληαη εληνλφηεξα πξνο ζπγθεθξηκέλεο θαηεπζχλζεηο κε γλψκνλα ρσξηθά ή κε ζηνηρεία, ή αιιηψο ελφο κνληέινπ νηθηζηηθήο εμέιημεο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ πνπ βαζίδεηαη ζε πεξηβαιινληηθέο, ηνπνγξαθηθέο, θνηλσληθννηθνλνκηθέο θαη ηζηνξηθέο αηηίεο. Μέζα απφ ηε κεζνδνινγία πνπ αλαπηχζζεηαη, γηα ηελ παξαηήξεζε ηεο νηθνδνκηθήο αλάπηπμεο πνπ έιαβε ρψξα ζηελ πεξηνρή κειέηεο ηα ηειεπηαία πελήληα ρξφληα, πξνθχπηνπλ εηδηθά ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηε ινγηθή ζηελ νπνία βαζίδεηαη. Σα απνηειέζκαηα ηεο εθαξκνγήο ηεο κεζνδνινγίαο απηήο ζηνλ νηθηζκφ ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ, καδί κε ηα αληίζηνηρα γεληθφηεξα ζηνηρεία πνπ ηζρχνπλ ζηνπο ειιεληθνχο νξεηλνχο νηθηζκνχο, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη ζε αλάινγεο πεξηπηψζεηο δηεξεχλεζεο ηεο νηθηζηηθήο εμέιημεο. 1.3 Μεζνδνινγηθή Πξνζέγγηζε Γεδνκέλα Γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηα αθφινπζα δεδνκέλα: Σέζζεξηο (4) αεξνθσηνγξαθίεο ηεο Γεσγξαθηθήο Τπεξεζίαο ηξαηνχ (Γ.Τ..) ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ δηαθνξεηηθψλ ρξνληθψλ πεξηφδσλ ιήςεο, ηνπ 1959, ηνπ 1973, ηνπ 1983 θαη, ηέινο, ηνπ 1987 (Πεγή: Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν, Δξγαζηήξην Σειεπηζθφπεζεο) Οξζνθσηνράξηεο ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ (Πεγή: Κηεκαηνιφγην Α.Δ., 2011) Απφζπαζκα ηνπνγξαθηθνχ δηαγξάκκαηνο κε ηζνυςείο θακπχιεο ηεο πεξηνρήο κειέηεο, θιίκαθαο 1:5000, θχιιν ράξηνπ Μέηζνβν, 1983 (Πεγή: Γ.Τ..) Φεθηνπνηεκέλν-δηαλπζκαηηθφ ππφβαζξν ηεο ζεκεξηλήο κνξθήο ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ (ηεο ηειεπηαίαο 6εηίαο) κε ζεκαηηθά επίπεδα ηα θηίξηα ηνπ νηθηζκνχ θαη ηα νηθνδνκηθά ηνπ ηεηξάγσλα (Πεγή: Δηαηξία «Υαξηνγξαθία», Θεζζαινλίθε) 13

14 Φεθηαθφ Μνληέιν Δδάθνπο (DEM) ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ (Πεγή: Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν, Δξγαζηήξην Σειεπηζθφπεζεο) Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε Ζ κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία πεξηιακβάλεη ηα παξαθάησ βήκαηα: Βήκα 1 ν : Αξρηθά ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη 4 αεξνθσηνγξαθίεο ηνπ Μεηζφβνπ μερσξηζηά θαη κε ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ παθέηνπ δηαρείξηζεο ηειεπηζθνπηθψλ δεδνκέλσλ ERMapper πξαγκαηνπνηήζεθε ε γεσκεηξηθή ηνπο δηφξζσζε κε βάζε ηνλ νξζνθσηνράξηε ηνπ Κηεκαηνινγίνπ θαη κε ηε βνήζεηα ηνπ DEM. Σα απνηειέζκαηα ηεο δηφξζσζεο είλαη 4 νξζνθσηνγξαθίεο ηνπ Μεηζφβνπ ησλ αληίζηνηρσλ ρξνληθψλ πεξηφδσλ. Βήκα 2 ν : ηε ζπλέρεηα έγηλε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ παθέηνπ πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ησλ εθαξκνγψλ ΓΠ ArcGIS, ζην νπνίν έγηλε αξρηθά ε εηζαγσγή ηνπ δηαλπζκαηηθνχ ππνβάζξνπ ηνπ νηθηζκνχ. ηελ πνξεία, αθνχ εηζήρζεζαλ ζηαδηαθά ζαλ εηθφλεο νη νξζνθσηνγξαθίεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε γεσκεηξηθή δηφξζσζε θαη ν ράξηεο ηεο Γ.Τ.., πξαγκαηνπνηήζεθε γηα θαζεκία εηθφλα μερσξηζηά ε γεσαλαθνξά ηεο κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ ηνπ ArcGIS Georeferencing. Βήκα 3 ν : ην βήκα απηφ, γηα θάζε γεσαλαθεξκέλε νξζνθσηνγξαθία, δειαδή γηα θαζε ρξνλνινγία, δεκηνπξγήζεθε ζηε βάζε ηνπ ζεκαηηθνχ επηπέδνπ ησλ νηθηψλ απφ έλα λέν πεδίν, φπνπ πξνζηέζεθαλ ηα θηίξηα πνπ απνηεινχζαλ ηνλ νηθηζκφ ηεο θάζε ρξνληθήο πεξηφδνπ. Σα θηίξηα ζε θάζε νξζνθσηνγξαθία ζπκβνιίδνληαη κε δηαθνξεηηθφ ρξψκα, ψζηε λα είλαη επδηάθξηηε ε εμέιημή ηνπο ζην ρξφλν. Βήκα 4 ν : Σέινο, πξαγκαηνπνηήζεθε ε δηαδηθαζία ηεο αλάιπζεο θη εμαγσγήο ζπκπεξαζκάησλ γηα ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζην Μέηζνβν απφ ηε δεθαεηία ηνπ 50 κέρξη ζήκεξα, ζε ζρέζε θαη κε ηηο αηηίεο πνπ ηε δεκηνχξγεζαλ. 14

15 1.4 Γνκή ηεο Μειέηεο ην παξφλ θεθάιαην (Κεθάιαην 1- «Δηζαγσγή») δίλεηαη κία γεληθή εηθφλα ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο εξγαζίαο κέζα απφ ηελ εξκελεία ησλ βαζηθφηεξσλ φξσλ πνπ απηή επεμεξγάδεηαη, θαζνξίδεηαη ην πξφβιεκα πνπ απαζρνιεί ην κειεηεηή, νξίδεηαη ν ζηφρνο ζηνλ νπνίν ε κειέηε απνζθνπεί θαη παξνπζηάδεηαη ην κεζνδνινγηθφ πιαίζην πάλσ ζην νπνίν θηλείηαη. ην Κεθάιαην 2 κε ηίηιν «Βηβιηνγξαθηθή θαη Δξεπλεηηθή Δπηζθφπεζε» νξίδνληαη νη νξεηλέο πεξηνρέο θαη παξνπζηάδεηαη ε γεληθφηεξε θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζηνπο νηθηζκνχο ηνπο, αλαθέξνληαη ηα βαζηθφηεξα ζηνηρεία πνπ επεξεάδνπλ ηε δνκή θαη ηελ εμέιημε ησλ ηειεπηαίσλ θαη παξαηίζεληαη νξηζκέλα ζρεηηθά παξαδείγκαηα. ην Κεθάιαην 3 πνπ θέξεη ηίηιν «Θεσξεηηθφ πιαίζην» αλαπηχζζνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ΓΠ θαη ηεο επηζηήκεο ηεο Σειεπηζθφπεζεο, νη εθαξκνγέο ηνπο, ε δπλαηφηεηα θνηλήο ηνπο ρξήζεο θαη ηα ινγηζκηθά παθέηα απηψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηε δηεθπεξαίσζε ηεο παξνχζαο κειέηεο. ην επφκελν θεθάιαην (Κεθάιαην 4- «Μειέηε Πεξίπησζεο») αλαπηχζζεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ηεο πεξηνρήο κειέηεο θαη ε νηθηζηηθή θαη πιεζπζκηαθή ηεο εμέιημε απφ ηνλ 15 ν κέρξη ηνλ 19 ν αηψλα. Δπηπιένλ, παξνπζηάδεηαη νιφθιεξε ε δηαδηθαζία επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ ηεο εξγαζίαο κε ηα απνηειέζκαηά ηεο. ην ηειεπηαίν θεθάιαην κε ηίηιν «πκπεξάζκαηα-πξνηάζεηο» (Κεθάιαην 5) αλαθέξνληαη ηα εηδηθά ζπκπεξάζκαηα φπσο απηά πξνέθπςαλ απφ ηε ζπλνιηθή επεμεξγαζία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο εθαξκνγήο, θαζψο θαη γεληθφηεξα ζπκπεξάζκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ νηθηζηηθή εμέιημε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ. Σέινο, πξνηείλεηαη ε ρξεζηκνπνηνχκελε ζηελ παξνχζα κειέηε κεζνδνινγία γηα ηε δηεξεχλεζε αλάινγσλ πεξηπηψζεσλ. 15

16 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΠΙΚΟΠΗΗ 2.1 Οξεηλνί Οηθηζκνί Οη νξεηλέο πεξηνρέο αθνξνχλ ζε κεηνλεθηηθέο πεξηνρέο, πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ζεκαληηθφ πεξηνξηζκφ ησλ δπλαηνηήησλ ρξεζηκνπνίεζεο ηεο γεο, απφ ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ θφζηνπο ιφγσ πςνκέηξνπ ή αλαγιχθνπ, απφ ρακειή ππθλφηεηα πιεζπζκνχ, έληνλε έμνδν θαη γήξαλζε απηνχ, θαζψο θαη απφ ην ζηνηρείν ηεο γεσγξαθηθήο απνκφλσζεο, πνπ γελλά ην ζπλαίζζεκα ηεο κνλαμηάο (Γεξνδήκνπ 2008). ηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ην Τπνπξγείν Γεσξγίαο, έλαο Γήκνο ραξαθηεξίδεηαη σο νξεηλφο αλ ζε πνζνζηφ θηεκαηηθήο έθηαζεο 80% βξίζθεηαη: ζε πςφκεηξν πάλσ απφ ηα 800κ. ηνπιάρηζηνλ 16%. ηνπιάρηζηνλ 20%. Γεληθά, γηα λα ραξαθηεξηζηεί κία πεξηνρή σο νξεηλή ζα πξέπεη λα παξαηεξείηαη πςνκεηξηθή δηαθνξά ηνπιάρηζηνλ 300κ. ζε νξηδφληηα απφζηαζε 7 ρικ. Οη θάηνηθνη ησλ νξεηλψλ νηθηζκψλ δηακφξθσζαλ ζηε δηάξθεηα ησλ αηψλσλ ηδηαίηεξα πνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά καθξηά απφ ηνπο πνιηηηζκνχο ησλ αζηηθψλ θέληξσλ, εμαηηίαο ησλ εηδηθψλ ζπλζεθψλ πνπ αληηκεηψπηδαλ ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο (Λενληζίλεο et al. 2008). Πξφθεηηαη γηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξνζαξκφζηεθαλ ζην ηνπηθφ θπζηθφ νηθνζχζηεκα, ζην νπνίν νη νξεζίβηνη πιεζπζκνί δξαζηεξηνπνηνχληαη απνκνλσκέλνη ζρεδφλ ιφγσ ηεο κνξθνινγίαο ηνπ εδάθνπο θαη φρη κφλν. 2 2 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 15/02/

17 2.2 Γνκή θαη εμέιημε ησλ Οξεηλώλ Οηθηζκώλ 3 Σα θξηηήξηα επηινγήο ηεο ζέζεο ησλ νηθηζκψλ, είλαη πνιιαπιά θαη ζπλδένληαη κε ηελ ηνπνγξαθία ηεο πεξηνρήο, ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ, ηελ απφζηαζε απφ ηνπο ρψξνπο εξγαζίαο, ηε ζχλδεζε, ηελ νπηηθή επαθή θη επηθνηλσλία κε άιινπο νηθηζκνχο, θαζψο θαη κε ζέκαηα πξνζηαζίαο θαη αζθάιεηαο. Δθηφο απφ ηα ζηνηρεία ηεο εγγχηεηαο κε γεηηνληθά ρσξηά θαη ηεο αζθάιεηαο, πνπ θαζνξίδνπλ ηελ επηινγή ηεο ζέζεο θαη ηνλ ηξφπν δνκήο θαη εμέιημεο ελφο νξεηλνχ νηθηζκνχ, ζεκαληηθφ ξφιν παίδνπλ θαη ηα ζηνηρεία ηνπ θιίκαηνο, ηεο κνξθνινγίαο ηνπ εδάθνπο (αλάγιπθν), ηεο ζέαο, ηεο χπαξμεο λεξνχ, ηεο θαηαιιειφηεηαο ηνπ εδάθνπο γηα δεκηνπξγία θαιιηεξγήζηκσλ εθηάζεσλ θαη βνζθφηνπσλ, θαζψο θαη ησλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ζπλζεθψλ ηνπ ηφπνπ. χκθσλα κε ηνπο Γνχζην θαη Νηπθέλ (2000), ε εμέιημε ησλ ρσξηθψλ δνκψλ πξνζδηνξίδεηαη ζηελά απφ ηηο θνηλσληθέο ινγηθέο πνπ εθθξάδνληαη θαη πξνβάιινληαη δηαθνξεηηθά ζην ρξφλν θαη ζην ρψξν. Πην ζπγθεθξηκέλα, γηα ηε δεκηνπξγία ελφο νξεηλνχ νηθηζκνχ επηιέγεηαη θαηά θαλφλα πιαγηά βνπλνχ κε λφηην πξνζαλαηνιηζκφ (ειηαθή αθηηλνβνιία), ελψ κέζα ζηνλ νηθηζκφ ε ράξαμε ησλ δξφκσλ θαη ησλ κνλνπαηηψλ αθνινπζεί ηηο πςνκεηξηθέο ηνπ εδάθνπο (νηθνλνκία θηλήζεσλ θαη βέιηηζηε αμηνπνίεζε ηνπ ρψξνπ). Οη δεκφζηεο ιεηηνπξγίεο (πιαηεία, θαθελείν, αγνξά, ζρνιείν, εθθιεζία, θ.ι.π.) βξίζθνληαη ζπγθεληξσκέλεο είηε ζε έλα θέληξν είηε ζε πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο, ζε θεληξηθά ζεκεία ηνπ νηθηζκνχ, έηζη ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε πξφζβαζε θαη ε εμππεξέηεζε φισλ ησλ θαηνίθσλ. χκθσλα κε ηε κειέηε ησλ Γνχζηνπ θαη Νηπθέλ (2000) ζρεηηθά κε ηηο αιιαγέο ζηηο ρσξηθέο δνκέο ηνπ ππαίζξηνπ ρψξνπ, νη ίδηνη ακθηζβεηνχλ ηελ πιήξε απηνλνκία ησλ ρσξηθψλ θαηλνκέλσλ φζνλ αθνξά ηηο εμειίμεηο ησλ ρσξηθψλ δνκψλ θαη κπαίλνπλ ζε κία δηαδηθαζία αλαδήηεζεο ησλ αηηηψλ θαη επεμήγεζεο ησλ εμειίμεσλ απηψλ. 3 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 15/02/

18 πγθεθξηκέλα αλαθέξνπλ φηη ε νξγάλσζε ησλ νηθηζκψλ θαη ε θαηαλνκή ηνπο ζην ρψξν εμαξηήζεθε θαη εμεγείηαη ηζηνξηθά απφ ηνπο ηξφπνπο θαη ηηο ηερληθέο νξγάλσζεο ηεο εθκεηάιιεπζεο ησλ θηεκαηηθψλ πεξηνρψλ, ησλ κεκνλσκέλσλ νηθνγελεηαθψλ αγξνηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ αιιά θαη ηνπ θαζεζηψηνο ηδηνθηεζίαο (δηαθαηερφκελα, ηζηθιίθηα) (Anthopoulou et al. 2000). Δπηπξφζζεηα, ηα γεληθφηεξα δεηήκαηα πνπ ζέηνπλ νη παξαπάλσ ζπγγξαθείο ζρεηηθά κε ηε γεσγξαθηθή θηλεηηθφηεηα είλαη απηά ησλ δεηθηψλ ηεο βειηίσζεο ησλ κεηαθνξηθψλ ππνδνκψλ θαη κέζσλ, ηεο ηαρείαο εμέιημεο ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, ηνπ ραξαθηήξα ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο, ηνπ πξνζθεξφκελνπ εηζνδήκαηνο, ηεο ζέζεο ηνπ νηθηζκνχ ζην ηνπηθφ νηθηζηηθφ δίθηπν θαη ηεο απφζηαζήο ηνπ απφ ην θνληηλφηεξν κηθξφηεξν θεληξηθφ ηφπν εμππεξέηεζεο, δεηήκαηα πνπ επεξεάδνληαη θαηά ην πιείζηνλ απφ ην αλάγιπθν ηεο εθάζηνηε πεξηνρήο (Γνχζηνο 1999). Κιείλνληαο ηελ παξνχζα ελφηεηα λα ηνληζηεί φηη κε ην πέξαζκα ησλ εηψλ ν ρψξνο θαη ην πεξηβάιινλ ησλ νξεηλψλ νηθηζκψλ έρεη αιινησζεί αηζζεηά φζνλ αθνξά ζε πιαλεηηθφ επίπεδν, εμαηηίαο ηεο εθξνήο απφ απηνχο θπζηθψλ δηαζεζίκσλ, φπσο είλαη ε μπιεία, ηα νξπθηά θαη ην λεξφ, πξνο άιιεο πεξηνρέο (Ρφθνο 1980). Οη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο πνπ πξνθαιεί ην γεγνλφο απηφ είλαη ε απνςίισζε ησλ δαζψλ, ε αιιαγή ησλ ηνπίσλ θαη ησλ ρξήζεσλ γεο απφ κεηαβνιέο ηεο ξνήο ησλ πνηακψλ θαη απφ ηηο εμνξπθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ε ξχπαλζε θαη κφιπλζε πδάησλ θαη εδάθνπο θαη, ελ ηέιεη, ε ξαγδαία ππνβάζκηζε ησλ πεξηνρψλ (Παπαδεκάηνπ & Ρφθνο 2004). Αληίζεηα, ζχκθσλα κε ηνπο Παπαδεκάηνπ θαη Ρφθν (2004), ην κηθξφ κέγεζνο ησλ νξεηλψλ νηθηζκψλ ηεο Διιάδαο, έρεη ζπληειέζεη ζηε δηαθχιαμε ηνπ νξεηλνχ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ησλ λεξψλ, ησλ εδαθψλ θαη ηεο αηκφζθαηξαο, πνπ δελ θαθνπνηήζεθαλ απφ ηε καδηθή ππεξάληιεζε πδάησλ, ηελ εληαηηθή γεσξγία θαη κνλνθαιιηέξγεηα θαη ηε ζπζζψξεπζε βηνκεραληψλ θαη νρεκάησλ. 18

19 2.2 Δκπεηξηθέο Δθαξκνγέο-Παξαδείγκαηα Οη παξάγνληεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα θαη επεξεάδνπλ, είηε ζεηηθά είηε αξλεηηθά, ηνλ ηξφπν δφκεζεο θαη εμέιημεο ελφο νξεηλνχ νηθηζκνχ, επηβεβαηψλνληαη θαη κέζα απφ δηάθνξα παξαδείγκαηα νξεηλψλ πεξηνρψλ ηνπ Διιεληθνχ ρψξνπ, κεξηθά απφ ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηε ζπλέρεηα. Ήδε απφ ηελ Πξν Υξηζηνχ πεξίνδν ππάξρνπλ δείγκαηα, ζχκθσλα κε απφςεηο ηνπ ζπγγξαθέα Nowicki (2000) γηα ηελ νηθηζηηθή νξγάλσζε ησλ νξεηλψλ νηθηζκψλ ησλ θνηεηλψλ αηψλσλ ( π.υ.) ζηελ Κξήηε, φηη ε εγθαηάζηαζε ζηνπο νξεηλνχο ρψξνπο θαη ε εμέιημε ησλ δεκηνπξγεζέλησλ νηθηζκψλ επεξεάδεηαη άκεζα απφ γεσγξαθηθνχο, πεξηβαιινληηθνχο θαη ηζηνξηθνχο παξάγνληεο, θαζψο θαη απφ ηνλ παξάγνληα ηεο αζθάιεηαο. Ζ εγθαηάιεηςε ή θαηαζηξνθή ησλ παξαιηαθψλ ζέζεσλ ηεο Κξήηεο ηελ ελ ιφγσ πεξίνδν πξέπεη λα νδήγεζε ζε ζηαδηαθή πιεζπζκηαθή ζπγθέληξσζε ζε νξεηλνχο ρψξνπο, νη νπνίνη πξνζέθεξαλ θαιχηεξεο ζπλζήθεο πεξηβάιινληνο ζε ζπλδπαζκφ κε θαιχηεξεο πάληα δπλαηφηεηεο άκπλαο (Υξηζηνθηινπνχινπ 2002). Ζ εμάπισζε δε θαη εμέιημε ησλ νξεηλψλ ππεξαζπίζηκσλ νηθηζκψλ γχξσ ζην π.υ. απνδίδνληαη απφ ηνλ ίδην ηνλ ζπγγξαθέα θαη ζηνπο παξάγνληεο ησλ ηνπνγξαθηθψλ δεηθηψλ (θαιή νξαηφηεηα πξνο ηε ζάιαζζα, θπζηθή άκπλα ηνπ ρψξνπ), ηεο δπλαηφηεηαο χδξεπζεο πνπ ππήξρε ζηηο πεξηζζφηεξεο νξεηλέο πεξηνρέο εμαηηίαο ησλ άθζνλσλ θπζηθψλ πεγψλ πφζηκνπ λεξνχ θαη ηεο πξφζβαζεο ζε θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο. Αληίζηνηρα, ζηηο κέξεο καο πνηθίια είλαη ηα παξαδείγκαηα πνπ επηβεβαηψλνπλ ηηο παξαπάλσ απφςεηο γηα ηελ εμέιημε ησλ νξεηλψλ νηθηζκψλ θαη ηηο αηηίεο πνπ ζπλδένληαη κε απηή. ηελ νξεηλή Θεζζαιία δηάθνξεο γεσγξαθηθέο ελφηεηεο, ηζηνξηθά δηακνξθσκέλεο θαη κε πνιηηηζκηθή ζπλνρή, θαίλεηαη, κέζα απφ ζρεηηθή κειέηε, λα πξνζαξκφδνληαη ή θαη λα αληηζηέθνληαη κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο θαη δηαδηθαζίεο ζην ρξφλν θαη ζην ρψξν. Ζ ηάζε γηα νηθνλνκηθή εμεηδίθεπζε εληζρχεη απηή ηελ θίλεζε δηαθνξνπνίεζεο, παιηφηεξα κε ηελ πηνζέηεζε ηνπ εληαηηθνχ αγξνηηθνχ κνληέινπ θαη ζήκεξα κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηε β θαηνηθία (Γνχζηνο & 19

20 Νηπθέλ 2000). Έηζη, ε ελ ιφγσ κειέηε ιακβάλνληαο ππφςε ηηο βαζηθέο παξακέηξνπο ηνπ αλαγιχθνπ, ησλ δηαθνξεηηθψλ δπλακηθψλ πξνζαξκνγήο ηεο θάζε θνηλσλίαο θαη ηε ρξνλν-απφζηαζε απφ ηηο πθηζηάκελεο αγξνηηθέο θσκνπφιεηο ζηελ ελδνρψξα ζηελ νπνία αλήθνπλ νη πεξηνρέο κειέηεο θαη κε γλψκνλα ηε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηε κεηαβνιή ηνπ κεγέζνπο ησλ νηθηζκψλ, νδήγεζε ζην ζπκπέξαζκα φηη ην έληνλν αλάγιπθν επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ κηαο νξεηλήο πεξηνρήο θαη ζπλεπψο ηελ εμέιημε ησλ νηθηζκψλ ζε απηή. Δπηπιένλ, κε βάζε άξζξν εθεκεξίδαο ηνπ Ννκνχ Ξάλζεο ην Γεθέκβξην ηνπ 2010 ζρεηηθφ κε νκηιία ηνπ Μάληαηδε Σζεηίλ γηα ηε ρνξήγεζε επηδνκάησλ ζηνπο θαηνίθνπο ησλ νξεηλψλ θαη κεηνλεθηηθψλ πεξηνρψλ ηνπ Ννκνχ, ε επέθηαζε ησλ νηθηζκψλ ηεο πεξηνρήο έρεη κείλεη ζηάζηκε εδψ θαη δεθαεηίεο εμαηηίαο ηνπ δαζηθνχ ραξαθηήξα ησλ πεξηνρψλ θαη ηεο θχζεο ηνπ εδάθνπο. Ζ ηζρχνπζα πνιενδνκηθή λνκνζεζία απαγνξεχεη ζηνπο θαηνίθνπο ησλ πεξηνρψλ ηε δφκεζε λέσλ θαηνηθηψλ, κε απνηέιεζκα πεξηζζφηεξεο ησλ κηα νηθνγέλεηεο λα δνπλ θάησ απφ ηελ ίδηα ζηέγε. Άιισζηε, νη εθηάζεηο πνπ θαηέρνπλ νη θάηνηθνη δελ είλαη άξηηεο θαη νηθνδνκήζηκεο θαζψο βξίζθνληαη εθηφο ησλ νξίσλ ησλ νηθηζκψλ. Σν ζεκαληηθφηεξν, φκσο, είλαη φηη νη θάηνηθνη ησλ πεξηνρψλ απηψλ δελ ραξαθηεξίδνληαη απφ κεηαλαζηεπηηθή δηάζεζε θαη παξά ηηο δπζθνιίεο πξνηηκνχλ λα παξακείλνπλ ζηνλ ηφπν ηνπο. 4 Αλάινγα παξαδείγκαηα νξεηλψλ πεξηνρψλ ηνπ ζήκεξα κε θαηνίθνπο θαη κάιηζηα λένπο ζε ειηθία πνπ δελ εγθαηέιεηςαλ ην ηφπν ηνπο, αλαθέξνπλ νη Παπαδεκάηνπ θαη Ρφθνο (2004) ζε άξζξν ηνπο ζρεηηθφ κε ηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο Διιάδνο. πγθεθξηκέλα ηνλίδνπλ ην εμήο: «Φσηεηλέο εμαηξέζεηο όπνπ νη λένη παξέκεηλαλ ζηνλ ηόπν ηνπο θαη έθαλαλ νηθνγέλεηεο είλαη νη νξεηλέο πεξηνρέο ησλ λνκώλ Ξάλζεο, Ζκαζίαο, Κνδάλεο θαη Πέιιεο, ζηηο νπνίεο είλαη ζεκαληηθό ην πνζνζηό ησλ παηδηώλ ειηθίαο έσο 14 εηώλ θαη ησλ λνκώλ Κνξηλζίαο, Μαγλεζίαο θαη Καζηνξηάο πνπ είλαη ζεκαληηθόηεξν ην πνζνζηό ησλ παξαγσγηθώλ ειηθηώλ (25-49 εηώλ) (Παπαδεκάηνπ & Ρόθνο 2004». 4 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 08/03/

21 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΓΑΛΔΙΑ 3.1 Γεληθά Σα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ (ΓΠ) απνηεινχλ ηνλ απνηειεζκαηηθφηεξν κεραληζκφ γηα ηε δηαρείξηζε θαη ρξήζε πιεξνθνξηψλ πνπ είλαη δνκεκέλεο ζην ρψξν κε ζηφρν ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ αλάπηπμε. Απνηεινχληαη απφ κηα βάζε δεδνκέλσλ πνπ πεξηέρεη ρσξηθά ζηνηρεία θαη απφ δηαδηθαζίεο θαη ηερληθέο γηα ηε ζπζηεκαηηθή ζπιινγή, ελεκέξσζε, επεμεξγαζία θαη δηαλνκή ησλ ζηνηρείσλ απηψλ (Φείδαο & Καξηάιεο 2007). Σα παξαγφκελα πξντφληα είλαη θπξίσο ράξηεο πνπ κπνξνχλ λα πεξηγξάςνπλ ηα αθαηέξγαζηα ζηνηρεία ή ηα ζηαηηζηηθά απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ (Εhang & Goddard 2003). Ζ Σειεπηζθφπεζε απφ ηελ άιιε είλαη ε επηζηήκε θαηά ηελ νπνία ζπιιέγεηαη πιεξνθνξία ζρεηηθά κε έλα αληηθείκελν, κηα πεξηνρή, κηα εκθάληζε ή έλα θαηλφκελν κέζσ αληρλεπηηθψλ ζπζθεπψλ πνπ δελ βξίζθνληαη ζε θπζηθή επαθή κε ην αληηθείκελν παξαηήξεζεο. Ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλε ηα ηειεπηαία ρξφληα είλαη ε δνξπθνξηθή ηειεπηζθφπεζε. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη ε αλάπηπμε ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ ΓΠ κε ηα δνξπθνξηθά δεδνκέλα νδεγεί ζε δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο ησλ ρσξηθψλ δεδνκέλσλ ησλ δχν ζπζηεκάησλ, ζε έλα πιαίζην αλάπηπμεο κε ρξήζε ηερλνινγηψλ αηρκήο. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο, επνκέλσο, είλαη αλαγθαία ε ζπλέξγηα ηεο ηειεπηζθφπεζεο κε ηα ΓΠ, ε νπνία κπνξεί λα έρεη δηάθνξεο κνξθέο. Σν πην επξέσο γλσζηφ πεδίν ζπλεξγίαο κεηαμχ ηνπο είλαη απηφ θαηά ην νπνίν ε ηειεπηζθφπεζε ζπληζηά εξγαιείν γηα ηε δεκηνπξγία ησλ δεδνκέλσλ πνπ είλαη απαξαίηεηα ζην ΓΠ γηα ηε δεκηνπξγία (Φείδαο & Καξηάιεο 2007): ππνβάζξσλ (π.ρ. ςεθηαθά κνληέια εδάθνπο), νξζνθαλνληθψλ απεηθνλίζεσλ (π.ρ. πνιπθαζκαηηθέο), πξντφλησλ (π.ρ. θάιπςε γεο ρξήζε γεο), ή πξντφλησλ ζπλδπαζκνχ (π.ρ. αλίρλεπζε αιιαγψλ). 21

22 Μηα άιιε κνξθή πνπ κπνξεί λα έρεη ε ζπλεξγία ηειεπηζθφπεζεο θαη ΓΠ είλαη απηή θαηά ηελ νπνία ηα ΓΠ έρνπλ ην ξφιν παξνρέα ζπκπιεξσκαηηθψλ δεδνκέλσλ, πιεξνθνξίαο θαη ηερληθψλ, κέζσ ησλ νπνίσλ κπνξεί λα βειηησζεί ε αθξίβεηα ησλ πξντφλησλ ηεο ηειεπηζθφπεζεο. Σέινο, ε ηειεπηζθφπεζε θαη ηα ΓΠ κπνξνχλ λα έρνπλ παξαιιήινπο ξφινπο θαη λα δξνπλ ζπκπιεξσκαηηθά ζην πιαίζην ελφο επξχηεξνπ ζπζηήκαηνο πξνζνκνίσζεο θαη αλάιπζεο (Φείδαο & Καξηάιεο 2007). Σα απνηειέζκαηα ηφζν ηεο ηειεπηζθφπεζεο φζν θαη ησλ ΓΠ απνζεθεχνληαη ζε βάζεηο δεδνκέλσλ θαη πεξηέρνπλ φιεο ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ αλαπηπμηαθφ ζρεδηαζκφ (Γθαλνχιεο et al. 2006). 3.2 Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηώλ/Geographical Information Systems (ΓΠ/GIS) Οξηζκφο ησλ ΓΠ Σα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ (Geographic Information Systems (G.I.S.)) αλήθνπλ ζηα Υσξηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ, πνπ απνηεινχλ ππννκάδα ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ. Έρνπλ ζαλ θπξίαξρν ζηφρν ην ρσξηθφ ζρεδηαζκφ θαη αληηπξνζσπεχνπλ έλα ηζρπξφ ζχλνιν εξγαιείσλ. Σα πζηήκαηα Πιεξνθνξηθήο, γεληθφηεξα, είλαη αλαγθαία γηα ηε δηαρείξηζε ησλ αλζξσπίλσλ ζρεδηαζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη δηαθξίλνληαη ζηηο θαηεγνξίεο πνπ παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ ζρήκα (ρήκα 1): 22

23 ΤΣΗΜΑΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Λεηηνπξγηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Με ρσξηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ Υσξηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ ΓΔΧΓΡΑΦΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΧΝ (GIS) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΥΡΗΔΧΝ ΓΗ (LIS) ΤΣΗΜΑΣΑ ΥΧΡΙΚΗ ΑΠΔΙΚΟΝΙΗ (CAD) Υσξηθά ζπζηήκαηα ιήςεο απνθάζεσλ ρήκα 1. Καηεγνξηνπνίεζε πζηεκάησλ Πιεξνθνξηθήο (Πεγή: Κνπηζόπνπινο Κ., 2005α) Σα ΓΠ αλαπηχρζεθαλ θαη εμειίρηεθαλ κέζα ζηνπο αηψλεο κέζσ δεκηνπξγίαο ραξηψλ θαη ζπιινγήο γεσγξαθηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη απνζήθεπζήο ηνπο ζε θαηαρσξεηέο (Καησπφδε 2009). Ο φξνο ηνπο ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά ηε δεθαεηία ηνπ 60 θαη κέρξη ζήκεξα έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξνη νξηζκνί γηα ηελ νινθιεξσηηθή εξκελεία ησλ πνιχπιεπξσλ θαη πνιπδηάζηαησλ πηπρψλ ηεο έλλνηάο ηνπ. Λακβάλνληαο ππφςε ην γεγνλφο φηη ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ιεηηνπξγία ησλ ΓΠ είλαη θαη ην αλζξψπηλν δπλακηθφ, σο αθξηβέζηεξνο νξηζκφο γηα ηνλ φξν ζεσξείηαη ζήκεξα ν εμήο: «Σα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηώλ (GIS) είλαη κηα νξγαλσκέλε ζπιινγή κεραληθώλ ππνινγηζηηθώλ ζπζηεκάησλ (hardware), ινγηζκηθνύ (software), ρσξηθώλ δεδνκέλσλ θαη αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ θαη έρνπλ σο ζθνπό ηε ζπιινγή, θαηαρώξεζε, ελεκέξσζε, δηαρείξηζε, αλάιπζε θαη απόδνζε θάζε κνξθήο πιεξνθνξίαο πνπ αθνξά ην γεσγξαθηθό πεξηβάιινλ» (Burrough 1983, Κνπηζόπνπινο 2005, Hwang 2006). 23

24 3.2.2 Σα κέξε ελφο ΓΠ πλνςίδνληαο φζα αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο θαη ζχκθσλα κε ηνλ Κνπηζφπνπιν (2005α), δηαπηζηψλεηαη φηη ηα ΓΠ έρνπλ ηξία βαζηθά ζπζηαηηθά ηα νπνία βξίζθνληαη ζε ζπλερή ηζνξξνπία θαη αιιειεμάξηεζε. Απηά είλαη ηα κεραλήκαηα (hardware), νη αιγφξηζκνη (software) θαη ηα δηαζέζηκα (resourseware), ηα ζηνηρεία ησλ νπνίσλ παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ζηνλ παξαθάησ πίλαθα (Πίλαθαο 1): Πίλαθαο 1. Σα κέξε ελόο ΓΠ Μεραλήκαηα Αιγόξηζκνη- ινγηζκηθό Γηαζέζηκα Κεληξηθή κνλάδα (CPU) Δηζαγσγήο θαη ηνηρεία (π.ρ. ππνινγηζηέο, δίθηπα) Δπαιήζεπζεο ηνηρείσλ Οξγαλσηηθήο Πεξηθεξεηαθά Απνζήθεπζεο θαη Τπνδνκήο Δηζφδνπ (π.ρ. Γηαρείξηζεο ηνηρείσλ Αλζξψπηλνπ ςεθηνπνηεηέο, ζαξσηέο) Μεηαζρεκαηηζκνχ Γπλακηθνχ Δμφδνπ (π.ρ.ζρεδηαζηέο) ηνηρείσλ Γηαρείξηζεο Παξνπζίαζεο Παξνπζίαζεο Αλαδεηήζεσλ Σεξκαηηθφ (V.D.U.) Αλάιπζεο Υψξνπ Πεγή: Κνπηζόπνπινο Κ., 2005α ηάδηα θαη Γηαδηθαζίεο ζηα ΓΠ Σα ζηάδηα θαη νη δηαδηθαζίεο ησλ ΓΠ πνπ πξέπεη λα αθνινπζνχληαη γηα ηελ εμαγσγή νξζψλ απνηειεζκάησλ ζην πιαίζην κηαο Οινθιεξσκέλεο Υσξηθήο Πξνζέγγηζεο, παξαηίζεληαη ζην αθφινπζν ζρήκα (ρήκα 2): 24

25 ρήκα 2. ηάδηα θαη Γηαδηθαζίεο ελφο ΓΠ (Πεγή: Κνπηζόπνπινο Κ., 2005α) χκθσλα κε ηνπο Prather θαη Carlson (1994), έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ΓΠ απνηειεί ην γεγνλφο φηη επηηξέπνπλ ζηνπο εξεπλεηέο λα ζπλδέζνπλ δεδνκέλα απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο θαη λα πξνρσξήζνπλ ζε κηα πεξηζζφηεξν ζπζηεκαηηθή αλάιπζε δεηεκάησλ, ηα νπνία πξνεγνπκέλσο ηα είραλ δεη κε ηπραίν ηξφπν. ια ηα δεδνκέλα είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλα κε κηα ζπγθεθξηκέλε γεσγξαθηθή ηνπνζεζία ηεο επηθάλεηαο ηεο Γεο κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο ζπληεηαγκέλσλ (ζχζηεκα αλαθνξάο). Σν πιήζνο ησλ γεσγξαθηθψλ ζπζηεκάησλ ζπληεηαγκέλσλ είλαη κεγάιν κε απνηέιεζκα λα απαηηείηαη θάζε ΓΠ λα είλαη ηθαλφ λα κεηαηξέπεη ηηο ζπληεηαγκέλεο απφ ην έλα ζχζηεκα ζην άιιν Ο θαζνξηζκόο ηνπ πξνβιήκαηνο Πξναπαηηνχκελν βήκα γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο θχξηαο εθαξκνγήο ηνπ ΓΠ θαη ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο είλαη ε ζαθήο νξηνζέηεζε ηνπ πξνβιήκαηνο, ε αλαιπηηθή δηαηχπσζή ηνπ θαη ε εζηίαζή ηνπ ζε ππαξθηά πξνβιήκαηα, ψζηε λα βξεζεί ε θαηαιιειφηεξε ηερληθή πινπνίεζήο ηνπ. 5 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 28/03/

26 Ζ κεηαηξνπή ησλ ζηνηρείσλ ζε πιεξνθνξία Απνηειεί ην λεπξαιγηθφ θέληξν θάζε ΓΠ θαη απνηειείηαη απφ ηα ηέζζεξα ζηάδηα ηνπ ρήκαηνο 2 (Κνπηζφπνπινο 2005α): ηάδην εηζφδνπ: Σα ρσξηθά θαη κε ζηνηρεία (βιέπε Τπνελφηεηα : Καηεγνξίεο δεδνκέλσλ) θσδηθνπνηνχληαη, απνηππψλνληαη θαη απνζεθεχνληαη ζηνλ Ζ/Τ γηα ηελ εθάζηνηε εθαξκνγή. Ζ εηζαγσγή ησλ ζηνηρείσλ απηψλ, ή αιιηψο ησλ ρσξηθψλ δεδνκέλσλ, αθνξά ζηελ απηνκαηνπνίεζή ηνπο θαη ηε κεηαηξνπή ηνπο ζε ςεθηαθνχο ζρεκαηηζκνχο πξνζβάζηκνπο απφ ηνλ Ζ/Τ θαη δηαθνξνπνηείηαη κεηαμχ ησλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ δηαλπζκαηηθά θαη ςεθηδσηά κνληέια απεηθφληζήο ηνπο. ηάδην Γηαρείξηζεο: Σα ρσξηθά ζηνηρεία δηακνξθψλνληαη θαηάιιεια ζε πιεξνθνξηαθέο βάζεηο (data bases) γηα ην επφκελν ζηάδην. Σν ζηάδην απηφ αλαθέξεηαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν δνκνχληαη θαη νξγαλψλνληαη νη πιεξνθνξίεο (ζέζε, ηνπνινγία, ραξαθηεξηζηηθά) γηα ηηο γεσγξαθηθέο νληφηεηεο θαη απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν ηκήκα ελφο ΓΠ. ηάδην Αλάιπζεο: Οη ρσξηθέο πιεξνθνξίεο ππφθεηληαη ζε αλάινγεο κε ηελ εθαξκνγή ηερληθέο αλάιπζεο. ην ζηάδην απηφ είλαη δχζθνιν λα θαζνξηζζνχλ εθ ησλ πξνηέξσλ νη ηερληθέο αλάιπζεο πνπ νθείιεη λα ρξεζηκνπνηεί έλα ΓΠ, γηαηί ν αληηθεηκεληθφο ζθνπφο ηνπ ΓΠ, ε θχζε θαη κνξθή ησλ ζηνηρείσλ, θαζψο θαη ν ζπλδπαζκφο ινγηζκηθνχ-ζ/τ ηνπ ζπζηήκαηνο έρνπλ δηαθνξεηηθέο απαηηήζεηο. Καηά ηε δηαδηθαζία ηεο ρσξηθήο αλάιπζεο, έλα ΓΠ κπνξεί λα δψζεη απαληήζεηο ζε δηάθνξεο εξσηήζεηο. ηάδην Δμφδνπ: Σν ελ ιφγσ ζηάδην θέξεη πξσηαξρηθή ζεκαζία γηα θάζε ΓΠ θαη αθνξά ζηελ έμνδν ηεο ρσξηθήο πιεξνθνξίαο πνπ ην ΓΠ δεκηνχξγεζε κε δηάθνξα κέζα (Ζ/Τ, εθηππσηή, ζρεδηαζηή, νπηηθά-καγλεηηθά κέζα) θαη ηελ παξνπζίαζή ηεο κε ηξφπνπο φπσο ράξηεο, γξαθήκαηα, κε-ζρεδηαζηηθέο απνδφζεηο θ.α.. Σν θπξηφηεξν απφ ηα παξαπάλσ κέζα κεηάδνζεο ηεο επεμεξγαζκέλεο πιεξνθνξίαο είλαη ν ράξηεο, γηαηί παξακέλεη έλαο βαζηθφο ηξφπνο επηθνηλσλίαο θαη παξέρεη κηα άκεζε επνπηεία ζην ρσξηθά θαηλφκελα, κε ειεγκέλε αθξίβεηα θαη πιεξφηεηα. Ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο κνξθή εμφδνπ γηα ηε κεηάδνζε ζπγθεθξηκέλσλ ηδεψλ είλαη θαη 26

27 νη ζεκαηηθνί ράξηεο, δεδνκέλνπ φηη ε αλζξψπηλε αληίιεςε είλαη πην άκεζε ζηηο εηθφλεο, παξά ζηα πηλαθνπνηεκέλα ζηνηρεία. Απηνί κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ απεηθφληζε ηφζν ησλ θπζηθψλ θαηλνκέλσλ, φζν θαη ησλ θαηλνκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο (Κνπηζφπνπινο 2005α) Ζ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ Σν ζεκείν απηφ απνηειεί θαζξέπηε ηεο πινπνίεζεο ηνπ ζηφρνπ νιφθιεξεο ηεο ρσξηθήο πξνζέγγηζεο, αθνχ απνδίδεηαη ε απαηηνχκελε πιεξνθνξία γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Βαζηθφ κέιεκα ηνπ ελ ιφγσ βήκαηνο είλαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ βαζηζκέλσλ ζηελ αλάιπζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε κέζα απφ ην ΓΠ. Απαηηείηαη ε ζαθήο ηεθκεξίσζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ απηψλ θαη ε δηαηχπσζε ησλ παξαδνρψλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ εμαγσγή ηνπο. Δπηπιένλ, ζε πεξίπησζε πνπ ηα ζπκπεξάζκαηα βαζίδνληαη ζηε γλψκε ή ηελ θξίζε ηνπ κειεηεηή, απηφ ζα πξέπεη λα αλαθέξεηαη καδί κε ηελ ζαθή εμήγεζε ησλ ιφγσλ ηεο γλψκεο απηήο. Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ κέζσ ελφο ΓΠ ζπλδένπλ ηελ Οινθιεξσκέλε Υσξηθή Πξνζέγγηζε κε ηε δηαδηθαζία ηεο επέκβαζεο ζην ρψξν, ε νπνία απνηειεί δπλακηθή, ζπλερή θαη δηαδξαζηηθή δηαδηθαζία. Γηα ην ιφγν απηφ ηα ΓΠ νθείινπλ λα ζπγθεληξψλνπλ ην απαξαίηεην πιηθφ γηα ηελ επέκβαζε απηή, αιιά θαη λα βξίζθνπλ ηνλ πην θαηάιιειν ηξφπν γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζή ηεο πξνθεηκέλνπ λα κε δεκηνπξγνχληαη αζπλέρεηεο (Κνπηζφπνπινο 2005α) Οξγάλσζε ησλ ΓΠ Ζ νξγάλσζε ηεο πιεξνθνξίαο ζε έλα ΓΠ είλαη ηδηαηηέξσο ζεκαληηθή θαη βαζίδεηαη ζηελ έλλνηα ηεο «Γηαζηξσκάησζεο» απηήο (Layers of Information, Overlay Technique). Χο «Γηαζηξσκάησζε» κπνξεί λα νξηζηεί ε ινγηθή νξγάλσζε ηεο πιεξνθνξίαο ζε επίπεδα (ρήκα 3) νκνηνγελψλ πιεξνθνξηψλ (Layers). Καη' απηφ ηνλ ηξφπν έλαο ράξηεο κπνξεί λα ρσξηζηεί ζε πνιιά επίπεδα, θαζέλα απφ ηα νπνία δίλεη 27

28 έλα είδνο πιεξνθνξίαο, πεξηιακβάλνληαο ηα απαξαίηεηα, γηα ην ζθνπφ απηφ, ζηνηρεία (π.ρ. νηθνδνκηθέο γξακκέο, δίθηπα ππνδνκήο θ.ιπ.). 6 ρήκα 3. Ζ αξρή ηεο ππέξζεζεο ησλ Πιεξνθνξηαθψλ Δπηπέδσλ ζηα ΓΠ - Θεκαηηθά επίπεδα (Πεγή: Καηζανύλεο Υ., 2010) Δθαξκνγέο ησλ ΓΠ ζνλ αθνξά ζηηο εθαξκνγέο ησλ GIS, ππάξρεη κηα κεγάιε πνηθηιία, πνπ έρνπλ ζρέζε κε ζέκαηα ηεο θχζεο, θνηλσληθννηθνλνκηθά, ηερληθά, αιιά θαη γεσγξαθηθάραξηνγξαθηθά (Κνληφζε 2007). Μπνξεί λα ηα ζπλαληήζεη θαλείο ζε ηνκείο φπσο ε εθπαίδεπζε, ε πγεία, ε δηαζθέδαζε, ν ηνπξηζκφο, ε δεκφζηα δηνίθεζε, ε νηθνλνκία θαη ε βηνκεραλία, αιιά θαη ζε νξγαληζκνχο θαη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο. 7 Υξεζηκνπνηνχληαη, επίζεο, γηα ρσξνηαμηθφ θαη αλαπηπμηαθφ ζρεδηαζκφ, ζην Κηεκαηνιφγην, ζε γεσγξαθηθέο θαη ηνπνγξαθηθέο εθαξκνγέο θαη θπξίσο ζηνλ ηνκέα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ζην ζρεδηαζκφ θπζηθψλ πφξσλ. Σέινο, ηα ΓΠ ζρεηίδνληαη αθφκα θαη κε θπβεξλεηηθέο θαη ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο, γηα ηε 6 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 28/03/ Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 28/03/

29 δηεθπεξαίσζε ησλ νπνίσλ ζπλεξγάδνληαη κε ην GPS, ην ζηξαηησηηθφ δνξπθνξηθφ ζχζηεκα πινήγεζεο πνπ αλαπηχρζεθε απφ ην ππνπξγείν άκπλαο ησλ ΖΠΑ. 8 Γεληθά, ζχκθσλα κε ηνλ Καηζανχλε (2010), ηα Γεσγξαθηθά πζηήκαηα Πιεξνθνξηψλ απνηεινχλ δπλακηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηψλ, ηα νπνία κε ηελ ηερλνινγία ηεο Πιεξνθνξηθήο θαη ηηο εηδηθέο καζεκαηηθέο κεζφδνπο δηαρεηξίδνληαη θαη αμηνπνηνχλ δεδνκέλα απφ ηηο γεσ-επηζηήκεο γηα ηελ παξαγσγή κεηαπιεξνθνξίαο, δειαδή πιεξνθνξίαο πςειφηεξνπ επηπέδνπ Σν ινγηζκηθφ παθέην ArcGIS Γεληθά ζηνηρεία Σν ινγηζκηθφ παθέηνπ ησλ ΓΠ, ArcGIS, δεκηνπξγήζεθε γηα λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ησλ εθαξκνγψλ GIS θαη απνηειείηαη απφ ηξεηο δηεπαθέο: ην ArcMap, ην ArcGatalog θαη ην ArcToolbox (ρήκα 4). Ζ έθδνζε ηνπ ινγηζκηθνχ πνπ πεξηγξάθεηαη ζπλνπηηθά παξαθάησ (άββαο 2009) είλαη ε «9.2», ε νπνία αλαπηχρζεθε απφ ηελ εηαηξία ESRI (Environmental Systems Research Institute). 8 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 28/03/

30 ρήκα 4. Οη ηξεηο δηεπαθέο ηνπ ArcGis (Πεγή: άββαο., 2009) ArcMap: Σν ArcMap δίλεη ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο κηαο κεγάιεο πνηθηιίαο ραξηψλ απφ επίπεδα ρσξηθήο πιεξνθνξίαο, αλάιπζεο ρσξηθψλ ζρέζεσλ θαη επηινγήο ρσξηθψλ θαη κε ρσξηθψλ ζηνηρείσλ κέζα απφ αλαδεηήζεηο. Σν πεξηβάιινλ ηνπ είλαη ηδαληθφ γηα ηελ εχθνιε δηαρείξηζε θαη ηνλ νξηζκφ ζρέζεσλ κεηαμχ πηλάθσλ θαη ραξηψλ θαη ηελ φπνηα επεμεξγαζία, βάζεη απηψλ ησλ ζρέζεσλ. ArcGatalog: Σν εξγαιείν απηφ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πινήγεζε ηνπ ρξήζηε ζηα δεδνκέλα θαη δηεπθνιχλεη ηε δηαρείξηζε ηεο ρσξηθήο πιεξνθνξίαο πνπ είλαη θαηά θχξην ιφγν απνζεθεπκέλε ζε ηνπηθνχο δίζθνπο. Με ην ArcGatalog ηα δεδνκέλα κπνξνχλ λα αληηγξαθνχλ, λα κεηαθηλεζνχλ, λα δηαγξαθνχλ θαη λα νπηηθνπνηεζνχλ πξηλ πξνζηεζνχλ ζε έλα ράξηε, ελψ ηα κεηαδεδνκέλα (metadata) κπνξνχλ λα δηαβαζηνχλ ή λα δεκηνπξγεζνχλ. ArcToolbox: Με ηελ εθαξκνγή απηή δίλεηαη ζην ρξήζηε ε δπλαηφηεηα κεηαηξνπήο ρσξηθψλ δεδνκέλσλ απφ κηα κνξθή ζε κηα άιιε θαη αιιαγήο ηνπ πξνβνιηθνχ ηνπο ζπζηήκαηνο, κέζσ θάπνησλ εξγαιείσλ γεσεπεμεξγαζίαο. Σν ArcToolbox δηαλέκεηαη ζε δχν εθδφζεηο, ε πξψηε εθ ησλ νπνίσλ (πιήξεο έθδνζε) πεξηέρεη πεξίπνπ 150 εξγαιεία, ελψ ε δεχηεξε πνιχ ιηγφηεξα. 30

31 Καηεγνξίεο δεδνκέλσλ ρεηηθά κε ηε κνξθή ηεο ρσξηθήο πιεξνθνξίαο πνπ εηζάγεηαη ζην πεξηβάιινλ ησλ παθέησλ ηνπ ArcGIS πξνο επεμεξγαζία απφ έλα ΓΠ, δηαθξίλνληαη δχν θαηεγνξίεο δεδνκέλσλ, ηα «ρσξηθά» πνπ ραξαθηεξίδνληαη απνθιεηζηηθά απφ ηε ζέζε ηνπο ζην ρψξν ζρεηηθά κε θάπνην ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ θαη ηα «κε ρσξηθά ή πεξηγξαθηθά» πνπ ζρεηίδνληαη ή πεξηγξάθνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ηδηφηεηεο ηεο εθάζηνηε ρσξηθήο ζέζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα ρσξηθά δεδνκέλα είλαη ηεζζάξσλ εηδψλ, ζεκεηαθά (π.ρ. ηξηγσλνκεηξηθά ζεκεία), γξακκηθά (π.ρ. πνηάκηα, νδηθφ δίθηπν), επηθαλεηαθά (π.ρ. ιίκλεο, λνκφο) ή νγθνκεηξηθά (π.ρ. ηξηζδηάζηαηε εκθάληζε αλαγιχθνπ). Ζ εηζαγσγή ησλ δεδνκέλσλ απηψλ ζην πεξηβάιινλ ηνπ ArcMap γίλεηαη είηε ζε δηαλπζκαηηθή κνξθή (vector) πνπ απεηθνλίδνληαη κε ζεκεία, γξακκέο θαη πνιχγσλα, είηε ζε ςεθηδσηή (raster) πνπ είλαη νξγαλσκέλα ζπζηεκαηηθά ζε θειηά (φπσο π.ρ. κηα ςεθηαθή εηθφλα). 9 Οη κέζνδνη ζπιινγήο ηφζν ησλ κελ φζν θαη ησλ δε κνληέισλ δεδνκέλσλ είλαη δχν εηδψλ, νη πξσηνγελείο θαη νη δεπηεξνγελείο. Οη πξσηνγελείο πεγέο γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ είλαη εθείλεο πνπ πξνέξρνληαη απφ άκεζεο κεηξήζεηο, κε ηππηθά παξαδείγκαηα γηα ηα ςεθηδσηά δεδνκέλα ηηο δνξπθνξηθέο εηθφλεο θαη ηηο ςεθηαθέο αεξνθσηνγξαθίεο θαη γηα ηα δηαλπζκαηηθά ηηο κεηξήζεηο ππαίζξνπ. Οη δεπηεξνγελείο πεγέο απφ ηελ άιιε είλαη εθείλεο πνπ αλαθέξνληαη ζηε ρξήζε δεδνκέλσλ πνπ έρνπλ ήδε ζπιιεγεί θαη βξίζθνληαη ζε κνξθή πνπ δελ εμππεξεηεί ηνπο ζηφρνπο κηαο ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγήο. Σππηθφ παξάδεηγκα γηα ηα ςεθηδσηά δεδνκέλα απνηειεί ε ζάξσζε αλαινγηθψλ ραξηψλ ή αεξνθσηνγξαθηψλ, ελψ γηα ηα δηαλπζκαηηθά ε ςεθηνπνίεζε ησλ ραξηψλ απηψλ ή ε κεηαηξνπή ησλ ςεθηδσηψλ δεδνκέλσλ ζε δηαλπζκαηηθά (Κνπηζφπνπινο & Αλδξνπιαθάθεο 2005). 9 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 28/03/

32 3.3 Σειεπηζθόπεζε/Remote Sensing Οξηζκφο θαη εμέιημε Ο φξνο ηειεπηζθφπεζε (Remote Sensing) ή ηειεαλίρλεπζε αθνξά ζηε δηαδηθαζία ιήςεο πιεξνθνξηψλ ζε κηα δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή γηα έλα αληηθείκελν, κία πεξηνρή ή έλα θαηλφκελν, κε ηε ρξήζε αληρλεπηηθψλ ζπζθεπψλ πνπ δελ βξίζθνληαη ζε θπζηθή επαθή κε ην αληηθείκελν παξαηήξεζεο (Rees 2001, Φείδαο & Καξηάιεο 2007). Λακβάλνληαο ππφςε ηνλ νξηζκφ απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο αλάγθεο ησλ ΓΠ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ θαηαγξαθή δεδνκέλσλ γηα ηα επίγεηα ή αηκνζθαηξηθά αληηθείκελα, ηειεπηζθφπεζε είλαη ε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ γηα έλα αληηθείκελν ρσξίο λα ππάξρεη θπζηθή επαθή κε απηφ κε ηε ρξήζε ηεο ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο (Ζ/Μ) πνπ αλαθιάηαη ή εθπέκπεηαη απφ απηφ. 10 Οη ξίδεο ηεο ηειεπηζθφπεζεο εληνπίδνληαη ζηελ αξραία Διιάδα, ελψ ν Αξηζηνηέιεο πξψηνο αλέθεξε θάπνηα ζηνηρεία γηα ηε θχζε θαη ηηο ηδηφηεηεο ηνπ θσηφο. Αληίζηνηρα, ην θαηλφκελν ηνπ αλεζηξακκέλνπ εηδψινπ φηαλ ην θψο πεξλάεη απφ κία κηθξή νπή αλαθέξζεθε πξψηε θνξά απφ ηνπο Άξαβεο (Καξηέξεο 2002). Ζ εμέιημε ηεο ηειεπηζθφπεζεο έρεη σο εμήο 11 : 19 νο αηψλαο (πξψην κηζφ): πξψηε αμηφινγε πξνζπάζεηα απνηχπσζεο εηθφλαο κε ρξήζε ηειεπηζθφπεζεο ζην νξαηφ θάζκα ηεο Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο, ηαπηφρξνλε αλαθάιπςε λέσλ κνξθψλ Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο (π.ρ. ππέξπζξε αθηηλνβνιία (infrared), ξαδηνθχκαηα (radio waves), ππεξηψδεο αθηηλνβνιία (ultraviolet)). 1858: ζπιινγή ηεο πξψηεο αεξνθσηνγξαθίαο (Παξίζη) απφ αεξφζηαην, κεηέπεηηα ρξήζε θαη άιισλ εμέδξσλ αεξνθσηνγξάθηζεο (ραξηαεηνί θαη πεξηζηέξηα). 20 νο αηψλαο (αξρέο): ρξήζε αεξνπιάλσλ σο εμέδξεο αεξνθσηνγξάθηζεο. Ζ πξαθηηθφηεηά ηνπο θαζηζηά ηε ρξήζε ηνπο ζηνπο Α θαη Β παγθφζκηνπο πνιέκνπο θαίξηαο ζεκαζίαο. 10 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 04/04/ Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 04/04/

33 Μέζα δεθαεηίαο 1950: πξψηε εκθάληζε ππέξπζξνπ θηικ θαη ρξήζε ηνπ θπξίσο ζε ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο θαη ραξηνγξάθεζε ηεο βιάζηεζεο, ξαγδαία εμέιημε αηζζεηήξσλ Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο, ρξήζε δνξπθφξσλ σο εμέδξεο ηειεπηζθφπεζεο κε πξψην πνπ θέξεη αηζζεηήξα Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο ηνλ TIROS : δεκηνπξγία ηνπ δνξπθφξνπ ERTS πνπ θέξεη αηζζεηήξα Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο θαη αξγφηεξα κεηνλνκάδεηαη ζε LandSAT-1. Απφ ηφηε θαη έπεηηα πνιιαπιαζηάδεηαη ζπλερψο ν αξηζκφο λέσλ δνξπθφξσλ κε αηζζεηήξεο Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο, ελψ ε ρξήζε ηνπο έρεη μεθχγεη απφ ηα ζηελά φξηα ηνπ παξειζφληνο. Απφ ηα παξαπάλσ βήκαηα εμέιημεο ηεο ηειεπηζθφπεζεο παξαηεξείηαη φηη κεξηθέο κνξθέο θαηαγξαθήο δεδνκέλσλ απφ απφζηαζε είλαη νη θσηνγξαθίεο απφ αέξνο (αεξνθσηνγξαθίεο), νη δνξπθνξηθέο εηθφλεο θαη νη εηθφλεο απφ ξαληάξ. Χζηφζν, ηα πην ραξαθηεξηζηηθά ηειε-δεδνκέλα ησλ ηειεπηαίσλ θπξίσο εηψλ είλαη απηά πνπ πξνέξρνληαη απφ αληρλεπηέο νη νπνίνη θέξνληαη απφ δνξπθφξνπο (δνξπθνξηθή ηειεπηζθφπεζε). Ζ παξαηήξεζε ηεο γεο απφ ην δηάζηεκα απνηειεί πιένλ έλα απνηειεζκαηηθφ θαη ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ηελ θαηαλφεζε ηνπ παγθφζκηνπ θιίκαηνο, θαζψο θαη ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ ππνζηήξημε αλαπηπμηαθψλ θαη παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε κηα πεξηνρή (Φείδαο & Καξηάιεο 2007). Ζ δνξπθνξηθή ηειεπηζθφπεζε μεθίλεζε ηε δεθαεηία ηνπ 60 φηαλ νη ηερληθέο δπλαηφηεηεο ησλ δνξπθφξσλ ζπλέθιηλαλ κε ηε ξαγδαία αλάπηπμε ησλ δπλαηνηήησλ ησλ Ζ/Τ γηα ηε δηαρείξηζε κεγάινπ φγθνπ δεδνκέλσλ. Σηο ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο ε δνξπθνξηθή ηειεπηζθφπεζε επηθξάηεζε πιήξσο έλαληη ησλ άιισλ κνξθψλ ηειεπηζθφπεζεο, ιφγσ ηεο κείσζεο ηνπ θφζηνπο εθηφμεπζεο, δηαρείξηζεο θαη επεμεξγαζίαο ησλ δνξπθνξηθψλ ζπζηεκάησλ (Γθαλνχιεο et al. 2006, Φείδαο & Καξηάιεο 2007). Ζ παξαηήξεζε ηνπ γήηλνπ πεξηβάιινληνο κέζσ δνξπθφξσλ γίλεηαη κε κεηξήζεηο ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ηνπ Ζ/Μ πεδίνπ θαη ησλ επίγεησλ αληηθεηκέλσλ. Κάζε αληηθείκελν θέξεη κηα θαζκαηηθή ππνγξαθή, φπσο νλνκάδεηαη, ε νπνία είλαη ην πνζφ ηεο Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο πνπ αλαθιάηαη απφ απηφ. Σν πνζφ απηφ θαηαγξάθεηαη απφ ηνλ δέθηε πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλνο ζε δνξπθφξν σο κηα ζπγθεθξηκέλε ηηκή γηα θάζε 33

34 πεδίν ηνπ θάζκαηνο ηεο Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο. Αλάινγα κε ην εθάζηνηε εμεηαδφκελν πεδίν ηνπ θάζκαηνο κπνξνχκε λα πάξνπκε θαη δηαθνξεηηθή πιεξνθνξία γηα ην ίδην αληηθείκελν. Ζ ηειεπηζθφπεζε αμηνπνηεί ηελ πεξηνρή εθείλε ηνπ πεδίνπ ηνπ θάζκαηνο πνπ έρεη κήθνο θχκαηνο θαη πεξηιακβάλεη ην ππεξηψδεο, ην νξαηφ θσο, ην εγγχο θαη κέζν ππέξπζξν, ην ζεξκηθφ ππέξπζξν θαη ηα κηθξνθχκαηα (Αγαζαγγέινπ 2008) Δθαξκνγέο Σειεπηζθφπεζεο Ζ ξαγδαία αλάπηπμε ηεο ηειεπηζθφπεζεο θαη ηεο ηερλνινγίαο ηεο νδήγεζε ζε κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ παξαγφκελσλ δεδνκέλσλ θαη ζε βειηίσζε ηεο πνηφηεηάο ηνπο, κε απνηέιεζκα λα έρεη απμεζεί θαηά πνιχ ην εχξνο θαη ην πιήζνο ησλ εθαξκνγψλ ησλ κεζφδσλ ηεο. 12 Άιισζηε, εθηφο απφ ην ρακειφ θφζηνο θαη ηελ πςειή πνηφηεηα, ε ηειεπηζθφπεζε πξνζθέξεη θαη κεγάιε πνηθηιία ζηελ αλάιπζε (αλάινγα ηελ εθαξκνγή), κεγάιε γεσγξαθηθή θάιπςε, πςειή θαη δηαξθήο ζπρλφηεηα παξαηεξήζεσλ, θαηαγξαθή ζε πνιιέο πεξηνρέο ηνπ Ζ/Μ θάζκαηνο, εχθνιε δηαρείξηζε θαη επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ κε ρξήζε Ζ/Τ θαη κηθξφ ρξφλν αλακνλήο γηα ηελ απφθηεζή ηνπο (Υξπζνπιάθεο 2010). Σα παξαπάλσ ζηνηρεία ζε ζπλδπαζκφ κε ην γεγνλφο φηη νη κεηξήζεηο ζην πεδίν είλαη αξθεηά ρξνλνβφξεο θαη αθξηβέο, θάλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ παξάγνληαη απφ κεζφδνπο ηειεπηζθφπεζεο λα ππνζηεξίδνπλ έλα επξχ ζχλνιν επηζηεκνληθψλ πεδίσλ θαη πξαθηηθψλ εθαξκνγψλ. Ζ ηειεπηζθφπεζε επνκέλσο θαη, πην ζπγθεθξηκέλα, ε δνξπθνξηθή ηειεπηζθφπεζε κπνξεί λα είλαη ρξήζηκε ζε εθαξκνγέο φπσο (Φείδαο & Καξηάιεο 2007): ε κειέηε ηεο αηκφζθαηξαο θαη ηνπ θιίκαηνο ε κειέηε ηεο θάιπςεο γεο, ησλ ρξήζεσλ γεο θαη ησλ ρσξνρξνληθψλ κεηαβνιψλ ηνπο, ε γεσινγία, ε γεσκνξθνινγία θαη ε ζεηζκνινγία (π.ρ. κέηξεζε κεηαθίλεζεο ηεθηνληθψλ πιαθψλ), 12 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 04/04/

35 ε ηνπνγξαθία θαη ε ραξηνγξάθεζε (π.ρ. κέηξεζε θιίζεσλ θαη εκβαδνχ εδάθνπο), ε γεσξγία θαη ε δαζνινγία (π.ρ. κέηξεζε βηνκάδαο δαζψλ θαη θπζηθνχ πεξηβάιινληνο) ε κειέηε ηεο βιάζηεζεο (π.ρ. κέηξεζε είδνπο, πγείαο θαη ππθλφηεηαο βιάζηεζεο) θαη ηνπ θχθινπ ηνπ CO2, ε αληηκεηψπηζε θπζηθψλ θαη ηερλνινγηθψλ θαηαζηξνθψλ (π.ρ. κέηξεζε δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη φδνληνο), ε κεηεσξνινγία (π.ρ. κέηξεζε ζεξκνθξαζηψλ αέξα, πγξαζίαο, ηαρπηήησλ αλέκνπ, γήηλνπ βαξπηηθνχ πεδίνπ θηι.), ε πδξνινγία θαη ε σθεαλνγξαθία (π.ρ. κέηξεζε ζεξκνθξαζηψλ σθεαλνχ, εμάηκηζεο λεξνχ, ηαρπηήησλ αλέκνπ, ηνπνγξαθίαο σθεαλψλ, παιηξξνηψλ, παξαγσγηθφηεηαο πιαλγηφλ θηι.) 13, ην αζηηθφ πεξηβάιινλ (π.ρ. κέηξεζε ελεξγεηαθνχ ηζνδπγίνπ, αζηηθήο ζεξκηθήο λεζίδαο θιπ). Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο εθαξκνγέο απηέο απνηεινχλ θαηλφκελα κεγάιεο θιίκαθαο. χκθσλα κε ηνπο Φείδα & Καξηάιε (2007), ε ρξήζε δνξπθνξηθψλ ζπζηεκάησλ απνηειεί πξφζθνξε κέζνδν γηα ηε κειέηε απηψλ ησλ εθαξκνγψλ, θαζψο έρνπλ δπλαηφηεηεο πνπ δελ δηαζέηεη θακία άιιε ηερλνινγία. Οη δπλαηφηεηεο απηέο αθνξνχλ ζηελ θάιπςε νιφθιεξνπ ηνπ πιαλήηε, ζηε ρξήζε δηάθνξσλ πεξηνρψλ ηνπ θάζκαηνο θαη ζηε ζπρλή κέηξεζε παξακέηξσλ ζε απξφζηηεο γηα άιια κέζα πεξηνρέο. Χζηφζν, παξάιιεια κε ηηο κεγάιεο θιίκαθαο εθαξκνγέο, ε δνξπθνξηθή ηειεπηζθφπεζε ρξεζηκνπνηείηαη θαη γηα ηε κειέηε θαηλνκέλσλ πεξηνξηζκέλεο ρσξηθήο θιίκαθαο (π.ρ. αιιαγή αζηηθνχ πεξηβάιινληνο) πζηήκαηα Σειεπηζθφπεζεο Σα ζπζηήκαηα ηειεπηζθφπεζεο, δειαδή ην ζχλνιν ησλ ζπζθεπψλ θαη ηερλνινγηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ζπιινγή Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο, δηαθξίλνληαη ζε δχν θχξηεο θαηεγνξίεο, ηα παζεηηθά θαη ηα ελεξγεηηθά. Σα παζεηηθά ζπζηήκαηα ηειεπηζθφπεζεο (νπηηθνί ή παζεηηθνί δέθηεο) εληνπίδνπλ θαη θαηαγξάθνπλ ηελ Ζ/Μ αθηηλνβνιία 13 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 04/04/

36 θπζηθά, ελψ ηα ελεξγεηηθά (δέθηεο radar ή ελεξγεηηθνί δέθηεο) εθπέκπνπλ Ζ/Μ αθηηλνβνιία θαη αλαιχνπλ απηήλ πνπ επηζηξέθεη πίζσ ζε απηά (Rees 2001). Να ζεκεησζεί φηη ε ηειεπηζθνπηθή απεηθφληζε είηε απφ νπηηθφ δέθηε είηε απφ δέθηε radar πιενλεθηεί έλαληη ηεο αεξνθσηνγξαθίαο γηα δηάθνξνπο ιφγνπο πνπ δε ζα αλαιπζνχλ ζηελ παξνχζα εξγαζία Γεδνκέλα Σειεπηζθφπεζεο Σα ηειεπηζθνπηθά δεδνκέλα πνπ επεμεξγάδνληαη θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο αλάιπζεο έρνπλ ηε κνξθή κηαο εηθφλαο θαλλάβνπ (raster image), ηεο νπνίαο θάζε εηθνλνζηνηρείν (pixel) έρεη κία ηηκή. Ζ ηηκή απηή απνηειεί θαηά έλα ηξφπν ηε κέηξεζε ηεο Ζ/Μ αθηηλνβνιίαο πνπ αλαθινχλ ηα αληηθείκελα πνπ ελδηαθέξνπλ ηνλ εξεπλεηή. Σα βαζηθφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δεδνκέλσλ πνπ παξάγνληαη απφ ηα ζπζηήκαηα ηειεπηζθφπεζεο είλαη απηά πνπ δηακνξθψλνπλ ηελ πνηφηεηα ηνπο (πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά), φπσο ε ρσξηθή, ε θαζκαηηθή, ε ξαδηνκεηξηθή θαη ε ρξνληθή δηαθξηηηθή ηνπο ηθαλφηεηα. 14 Οη ηχπνη ησλ εηθφλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο δεδνκέλα αλάιπζεο ζηηο ηειεπηζθνπηθέο εθαξκνγέο θαη θέξνπλ ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά είλαη: κνλνθαζκαηηθέο-παγρξσκαηηθέο, πνιπθαζκαηηθέο, ππεξθαζκαηηθέο, ζεξκηθέο, ξαληάξ θαη laser (Υαληψηε 2007). Ζ ζπλερψο απμαλφκελε ρσξηθή θαη θαζκαηηθή ηνπο δηαθξηηηθή ηθαλφηεηα ζε ζπλδπαζκφ κε πξνεγκέλεο ηερληθέο εμαγσγήο πιεξνθνξίαο, θαζηζηά ηα δεδνκέλα απηά κία πνιχηηκε πεγή πιεξνθνξηψλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη βηψζηκε δηαρείξηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο (Αξγηαιάο & Καξάληδαινο 2010) Δμαγφκελε γεσπιεξνθνξία Οη ελαέξηεο θαη δνξπθνξηθέο απεηθνλίζεηο, κε ηε βνήζεηα ηειεπηζθνπηθψλ, θσηνγξακκεηξηθψλ θαη ραξηνγξαθηθψλ ςεθηαθψλ ζπζηεκάησλ επεμεξγαζίαο, παξέρνπλ έλαλ πινχην γεσπιεξνθνξηψλ. Σα πξντφληα γεσπιεξνθνξίαο πνπ 14 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 04/04/

37 παξάγνληαη κε ζχγρξνλεο κεζφδνπο θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο αλάιπζεο ησλ ηειεπηζθνπηθψλ δεδνκέλσλ είλαη δηαθφξσλ εηδψλ, φπσο ραξηνγξαθηθνί θαηάινγνη, ράξηεο πηζαλνχ θηλδχλνπ (risk maps), γεσγξαθηθέο θαη αιθαξηζκεηηθέο βάζεηο δεδνκέλσλ γηα ηνλ πεξηβαιινληηθφ έιεγρν κε ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ εχξεζε πηζαλψλ βην-γεσθπζηθψλ αιιαγψλ, πεξηνρψλ πεξηβαιινληηθήο ππνβάζκηζεο θαη πηζαλψλ παξάλνκσλ δξαζηεξηνηήησλ (Αξγηαιάο & Καξάληδαινο 2010). Δθηφο απφ ηε θσηνεξκελεία πνπ εθηειείηαη απφ εηδηθεπκέλνπο αλαιπηέο, ζηα επηζηεκνληθά πεδία ηεο Σειεπηζθφπεζεο, ηεο Φσηνγξακκνκεηξίαο, θαζψο επίζεο θαη ζηα πεδία ηεο ξαζεο Τπνινγηζηψλ θαη ηεο Σερλεηήο Ννεκνζχλεο, έρνπλ αλαπηπρζεί εκηαπηφκαηεο θαη απηφκαηεο δηαδηθαζίεο εμαγσγήο γεσπιεξνθνξίαο. Γηα ηελ αλάιπζε θαη ηελ επεμεξγαζία κηαο ελαέξηαο ή δνξπθνξηθήο εηθφλαο, κε ζηφρν ηελ εμαγσγή ηεο επηζπκεηήο πιεξνθνξίαο, ρξεζηκνπνηείηαη έλα ςεθηαθφ ζχζηεκα πνπ απνηειείηαη απφ ηνλ ππνινγηζηή θαη ην απαξαίηεην ινγηζκηθφ. Μεξηθά απφ ηα ινγηζκηθά πνπ θπθινθνξνχλ ζην εκπφξην είλαη ην ERDAS Imagine, ην T.N.T mips, ην ecognition θαη ην ERmapper (Αγαζαγγέινπ 2008) Σν ινγηζκηθφ παθέην ER Mapper (Earth Resource Mapping) Γεληθά ζηνηρεία 15 Σν ινγηζκηθφ παθέην ER Mapper απνηειεί ηελ ηδαληθφηεξε ιχζε γηα ηε δηαρείξηζε αεξνθσηνγξαθηψλ θαη δνξπθνξηθψλ ηειεπηζθνπηθψλ δεδνκέλσλ θαη αθνξά ζε έλα θαηλνηφκν ζχζηεκα επεμεξγαζίαο θαη αλάιπζεο ηέηνηνπ είδνπο εηθφλσλ, γηα ηε ρξήζε ηνπο ζε πεξηβάιινληα GIS θαη CAD. Υξεζηκνπνηείηαη ζε κηα επξεία γθάκα εθαξκνγψλ, φπσο ε δηαρείξηζε εδάθνπο, εθαξκνγέο γεσξγίαο θαη δαζνλνκίαο, δηαρείξηζε ζαιάζζησλ πφξσλ θαη ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο, αλίρλεπζε κεηαιιεπκάησλ, αλαδήηεζε θνηηαζκάησλ πεηξειαίνπ θ.α.. Σν θχξην κελνχ ηνπ ERMapper θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα (Δηθφλα 1): 15 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 06/04/

38 Δηθφλα 1. Κχξην κελνχ ERMapper Σν ηζρπξφ αιιά θαη θηιηθφ πεξηβάιινλ εξγαζίαο ηνπ ER Mapper ζε ζπλδπαζκφ κε ηε ρξήζε ησλ Wizards (θαζνδεγνχκελεο δηαδηθαζίεο) απινπνηεί θαη απηνκαηνπνηεί ηηο ιεηηνπξγίεο αθφκα θαη γηα έλαλ αξράξην ρξήζηε. Έηζη, δηαηίζεηαη ζε απηφλ κηα πιήξε ιίζηα ιεηηνπξγηψλ, απφ ηε γεσ-αλαθνξά ησλ εηθφλσλ έσο ηελ άκεζε αλαπξνβνιή θαη ηελ παξαγσγή ησλ νξζνθσηνγξαθηψλ, απφ ηε δεκηνπξγία κσζατθνχ ησλ εηθφλσλ ζηελ απηφκαηε ηζνζηάζκηζε ρξψκαηνο, απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ Ραληάξ ζηελ παξαγσγή DEM, απφ ηελ εμαγσγή ησλ ηζνυςψλ θακπχισλ ζηελ ηξηζδηάζηαηε απεηθφληζε έσο θαη ηε ζπκπίεζε εηθφλσλ νπνηνπδήπνηε κεγέζνπο ζε format ECW θαη JPEG2000. Σν παξφλ ινγηζκηθφ παθέην ρξεζηκνπνηείηαη απφ ζρνιέο, παλεπηζηήκηα θαη άιια ηδξχκαηα εθπαηδεπηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ γηα ηελ εθκάζεζε ή ηελ εξγαζηεξηαθή εμάζθεζε ζηα πιαίζηα καζεκάησλ θαηάξηηζεο κε αληηθείκελν ηα GIS ή ηελ Σειεπηζθφπεζε Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ ER Mapper 16 Σν θπξηφηεξν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηνπ ER Mapper, ην νπνίν πξνέξρεηαη απφ ην γεγνλφο φηη βαζίδεηαη ζηελ έλλνηα ηνπ αιγφξηζκνπ, είλαη φηη επηηξέπεη ηελ επεμεξγαζία κηαο ηεξάζηηαο πνζφηεηαο δεδνκέλσλ ρσξίο ηελ αλάγθε δεκηνπξγίαο ελδηάκεζσλ αξρείσλ. Χο εθ ηνχηνπ βνεζάεη ζηελ εμνηθνλφκεζε ρψξνπ ζην δίζθν θαη, ζηε δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ κε κνλαδηθή επειημία θαη απνηειεζκαηηθφηεηα, ιακβάλνληαο ππφςε ηα αληίζηνηρα πξντφληα ηνπ θιάδνπ. 16 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 06/04/

39 Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηελ επεμεξγαζία ελφο αξρείνπ κε ην ER Mapper αξθεί ε απνκλεκφλεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηεο πάλσ ζε απηφ θαη φρη ην ηειηθφ ηεο απνηέιεζκα, ην νπνίν απεηθνλίδεηαη κφλν ζηελ νζφλε. Αξθεί, επνκέλσο, ε απνζήθεπζε ηνπ αιγνξίζκνπ, ν νπνίνο πεξηέρεη φιεο ηηο πιεξνθνξίεο γηα ηελ επεμεξγαζία ηεο εηθφλαο. Έλαο αιγφξηζκνο είλαη έλα αξρείν θεηκέλνπ πνπ θαηαγξάθεη φιεο ηηο επεμεξγαζίεο πνπ έρνπλ γίλεη επάλσ ζην αξρηθφ αξρείν, θαη έρεη γεληθά δηαζηάζεηο ιίγσλ kilobytes. Απηφο κπνξεί λα πεξηιακβάλεη: ηα ςεθηδσηά δεδνκέλα (raster), φπσο αεξνθσηνγξαθίεο, νξζνθσηνγξαθίεο, εηθφλεο δνξπθνξηθήο ηειεπηζθφπεζεο, ηα δηαλπζκαηηθά δεδνκέλα (vector), ηα νπνία ζα πξέπεη λα ελζσκαησζνχλ ζηελ αλάιπζε είηε εζσηεξηθά είηε θνξησκέλα εμσηεξηθά απφ GIS ή CAD, ηηο πινπνηνχκελεο κεηαηξνπέο, ηα εθαξκνδφκελα θίιηξα, ηε κνξθή ηεο νπηηθνπνίεζεο (3D, 2D), νπνηαδήπνηε άιιε επεμεξγαζία. Σν ER Mapper επηηξέπεη ηελ επεμεξγαζία, ηε δεκηνπξγία κσζατθνχ, ηελ αλάιπζε θαη ηελ ελζσκάησζε δεδνκέλσλ δηαθνξεηηθήο θχζεο θαη ηχπνπ (είηε raster είηε vector) θαη ηελ ελζσκάησζε εζσηεξηθψλ dataset κε δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη απφ εμσηεξηθά GIS θαη DBMS. Δίλαη εμνπιηζκέλν κε κηα βηβιηνζήθε πεξηζζνηέξσλ απφ 200 πξφηππσλ αιγφξηζκσλ, ε νπνία παξέρεηαη καδί κε ην ινγηζκηθφ. Απηνί νη αιγφξηζκνη, πξαθηηθά, είλαη ρξήζηκνη γηα ηελ επεμεξγαζία νπνηνπδήπνηε ηχπνπ εηθφλαο, ελψ ν θαζέλαο ηνπο ζπλνδεχεηαη απφ κηα πεξηγξαθή πνπ επηηξέπεη ζηνλ ρξήζηε λα επηιέμεη άκεζα ηνλ πιένλ θαηάιιειν αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ. Δλ θαηαθιείδη, ην ER Mapper πεξηιακβάλεη φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο ζε έλα κνλαδηθφ παθέην, ρσξίο ηελ αλάγθε γηα πξφζζεηα ππνζπζηήκαηα θάζε θνξά πνπ ρξεηάδεηαη λα γίλνπλ ηδηαίηεξεο εξγαζίεο. 39

40 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4: ΜΔΛΔΣΗ ΠΔΡΙΠΣΧΗ 4.1 Η Φπζηθή θαη Κνηλσληθννηθνλνκηθή Πξαγκαηηθόηεηα ηεο Πεξηνρήο Μειέηεο Πεξηγξαθή Πεξηνρήο Μειέηεο 17 Ο Γήκνο Μεηζφβνπ, κε βάζε ην πξφγξακκα Καιιηθξάηεο, απνηειείηαη απφ ηνπο πξψελ δήκνπο α. Μεηζφβνπ β. Δγλαηίαο θαη ηελ θνηλφηεηα Μειέαο, νη νπνίνη θαηαξγνχληαη, θαη πεξηιακβάλεη ηα Γεκνηηθά Γηακεξίζκαηα Μεηζφβνπ, Αλειίνπ, Αλζνρσξίνπ θαη Βνηνλνζίνπ. 18 Έρεη έθηαζε ζρεδφλ ζηξέκκαηα θαη πιεζπζκφ πεξίπνπ θαηνίθνπο. Βφξεηα ζπλνξεχεη κε ην Ννκφ Γξεβελψλ, αλαηνιηθά θαη λνηηναλαηνιηθά κε ην Ννκφ Σξηθάισλ θαη δπηηθά θαη λνηηνδπηηθά κε ην ππφινηπν ηκήκα ηνπ λνκνχ Ησαλλίλσλ (Παξάξηεκα Α _ Δηθφλα Π1). Ο ελ ιφγσ Γήκνο θαιχπηεη ηηο λφηηεο απνιήμεηο ηεο βφξεηαο Πίλδνπ θαη απιψλεηαη αλάκεζα ζε δχν απφ ηα πςειφηεξα φξε ηεο Ζπείξνπ, ην φξνο Μαπξνβνχλη ζηα βφξεηα (πς κ.) θαη ην φξνο Λάθκνο ή Πεξηζηέξη ζηα λφηηα (πς κ.). 17 Αλαθηεκέλν απφ: epirus_db/20_iwannina/20_19_metsovou/20_19_d_metsovou/20_19_d_metsovou.htm θαη /55/200-metsovo.html, ζηηο 01/10/ Πεγή: Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο - ΦΔΚ Α87 ηεο 07/06/2010, Απφθαζε ηνπ Τπ. Δζσηεξηθψλ, Απνθέληξσζεο & Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο - ΦΔΚ Β1292 ηεο 11/08/

41 Δηθφλα 2: Σνπνγξαθηθφ πιάλν επξχηεξεο πεξηνρήο Μεηζφβνπ επί Σνπξθνθξαηίαο, κε νηθνινγηθά θαη πςνκεηξηθά ζηνηρεία (Πεγή: Πιαηάξεο Γ., 1982) Σν Μέηζνβν απνηειεί έδξα ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ θαη βξίζθεηαη 59ρικ. βνξεηναλαηνιηθά ησλ Ησαλλίλσλ. Σν πςφκεηξν ηνπ Μεηζφβνπ είλαη 1.156κ. ελψ ν πιεζπζκφο ηνπ θάηνηθνη (Πεγή: ΔΤΔ, Απνγξαθή Πιεζπζκνχ 2001). Ζ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ νξηνζεηείηαη απφ ηηο θνξπθέο ηεο Καηάξαο, ηνπ Επγνχ θαη ηνπ Πεξηζηεξίνπ. Απνηειεί θνκβηθφ ζεκείν πεξάζκαηνο απφ ηελ Ήπεηξν, ζηε Θεζζαιία θαη ηε Γ. Μαθεδνλία, γεγνλφο εμαηξεηηθά ζεκαληηθφ ζηξαηεγηθά θαη εκπνξηθά. Έηζη, ην Μέηζνβν ππήξμε πάληα έλαο απφ ηνπο πην ελεξγνχο νηθηζκνχο ηεο Διιάδαο. Ο νηθηζκφο ηνπ Μεηζφβνπ απιψλεηαη ζε κία απφηνκε πιαγηά (Παξάξηεκα Α _ Δηθφλα Π2) θαη ζε κία πςνκεηξηθή θιίκαθα πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ θαη κ. Ζ ππθλή δφκεζε θαη ε έληνλε παξνπζία ζηεγψλ απφ θεξακίδηα, πνπ αληηθαηέζηεζαλ ηνλ θπξίαξρν σο ηα κέζα ηνπ 20 νπ αηψλα ζρηζηφιηζν, ζπληζηνχλ ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ηεο πξφζθαηεο αλάπηπμεο ηνπ νηθηζκνχ. 41

42 Οη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο είλαη βιάρνη πνπ απνθαινχληαη "θνπηζφβιαρνη" ή "κπνπξηδφβιαρνη" θαη κηινχλ ειιεληθά θαη βιάρηθα. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ έδεζαλ πάληνηε απηφλνκα. Καηά ηελ πεξίνδν ηεο Σνπξθνθξαηίαο ην Μέηζνβν είρε εηδηθά πξνλφκηα δεδνκέλνπ φηη ε ζέζε ηνπ, σο πέξαζκα ηεο Πίλδνπ, είρε θαίξηα ζεκαζία. Λφγσ ησλ πξνλνκίσλ, ην Μέηζνβν, σο θεληξηθφο νηθηζκφο ηεο πεξηνρήο, αλαπηχρζεθε ηδηαίηεξα. Τπήξμε θέληξν δηνηθεηηθφ, εθθιεζηαζηηθφ θαη εκπνξίνπ. Οη θπξηφηεξεο αζρνιίεο ησλ θαηνίθσλ ηνπ Μεηζφβνπ είλαη απηέο ηεο επεμεξγαζίαο ηνπ μχινπ (ζθαιηζηά, έπηπια, ηέκπια, βαξέιηα, θπςέιεο θ.α.), ηεο θηελνηξνθίαο θαη ηεο ηπξνθφκεζεο, ηεο νηλνπνηίαο θαη ηνπ ξαγδαία εμειηζζφκελνπ ηνπξηζκνχ. Μηθξφηεξνο είλαη ν βαζκφο απαζρφιεζήο ηνπο κε ηνλ ηνκέα ηεο γεσξγίαο. Οη αζρνιίεο απηέο ησλ θαηνίθσλ ηνπ Μεηζφβνπ πξνζδηνξίδνληαη άκεζα απφ ηνλ νξεηλφ ραξαθηήξα ηεο πεξηνρήο, ην θιίκα θαη ηνπο θπξηφηεξνπο θπζηθνχο ηεο πφξνπο πνπ είλαη ηα δάζε - καχξε πεχθε θαη νμηά - θαη ηα βνζθνηφπηα. Οη πεξηβαιινληηθέο-γεσγξαθηθέο ζπλζήθεο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ ηεο βφξεηαο Πίλδνπ, νη δνκέο ησλ βιάρηθσλ θνηλσληψλ ηεο θαη νη ηζηνξηθνί φξνη θάησ απφ ηνπο νπνίνπο απηέο αλαζπγθξνηνχληαη θαηά ηελ νζσκαληθή πεξίνδν, δηακνξθψλνπλ ηελ νξεηλή θνηλσλία ηνπ Μεηζφβνπ σο κία νηθηζηηθή-πνιηηηζκηθή παξνπζία καθξάο δηάξθεηαο Φπζηθφ Πεξηβάιινλ Γεσκνξθνινγηθά Υαξαθηεξηζηηθά Αλάγιπθν Ο ρψξνο, ην ηνπίν θαη ε επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ έλα πνιπζρηδέο αλάγιπθν, πνπ απνηππψλεηαη ζην ππθλφ αιιά θαη βαζηά ραξαγκέλν πδξνγξαθηθφ δίθηπν ηεο πεξηνρήο. 19 Τςειέο θνξπθέο νξέσλ, βαζηέο πηπρψζεηο θαη έληνλεο θιίζεηο εδαθψλ απνηεινχλ κεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αλάγιπθνπ ηεο 19 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 03/10/

43 πεξηνρήο, πνπ ππνδειψλνπλ ζπλάκα θαη ηνλ νξεηλφ ηεο ραξαθηήξα. Σν έληνλν απηφ αλάγιπθν νδήγεζε ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο λα ρηίζνπλ ηα ζπίηηα ηνπο ζε αλαβαζκίδεο (ηαπιανχξα 2005). Βνπλά 20 Γχξσ απφ ηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ αλαπηχζζνληαη βνπλά κεγάινπ πςνκέηξνπ πνπ απνηεινχλ ηκήκαηα ηεο νξνζεηξάο ηεο Β. Πίλδνπ, φπσο ν Λάθκνο ή Πεξηζηέξη (2295 κ.) λφηηα, ην Μαπξνβνχλη (2159 κ.) βφξεηα, ηα βνπλά ηνπ Επγνχ (πς κ.) αλαηνιηθά θαη ε Σζνχθα Ρφζα (πς κ.) βνξεηνδπηηθά. Δπηπιένλ, ην νξνπέδην Πέληε Αιψληα, ζρεκαηίδεηαη ζην αλαηνιηθφ θεληξηθφ ηκήκα ηνπ λνκνχ Ησαλλίλσλ, θνληά ζην Μέηζνβν. Ζ επξχηεξε πεξηνρή είλαη θαηεμνρήλ νξεηλή κε θπξίαξρνπο ηνπο νξεηλνχο φγθνπο ηνπ Λχγθνπ, ηνπ Επγνχ ηεο Υξπζνβίηζαο θαη ηνπ Βνηνλνζίνπ. Σέινο, ην νξνπέδην "Πνιηηζηέο" ή "Πνιηηζνπάξε" (απφ ηε ιαηηληθή ιέμε Policia) αλήθεη επίζεο ζηελ πεξηνρή θαη ζρεηίδεηαη κε ηε ξσκατθή ζηξαηησηηθή θξνπξά πνπ είρε εγθαηαζηαζεί εθεί. Απφ ηελ επνρή ηνπ Μεζαίσλα, ηα βνπλά ηνπ Μεηζφβνπ απνηεινχζαλ ηφπν δηαβίσζεο ελφο αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ, ν ραξαθηήξαο ηνπ νπνίνπ επεθηείλεηαη ηαπηφρξνλα ζην νηθνλνκηθφ πεδίν αιιά θαη ζην γεσγξαθηθφ, νηθηζηηθφ ρψξν. Ζ κία ηνπ πιεπξά ζπληζηά ηνλ θφζκν ηεο κεηαθηλνχκελεο θηελνηξνθηθήο θνηλφηεηαο, ελψ ε άιιε ζπγθξνηεί ηνλ "θφζκν ηεο αγξνηθίαο", έλαλ θαηά βάζε γεσξγηθφ πιεζπζκφ πνπ δεη κφληκα εληφο ησλ νξεηλψλ θνηιάδσλ ηεο πεξηνρήο. Οη ηζνξξνπίεο πνπ δηακνξθψλνληαη κεηαμχ απηψλ ησλ νκάδσλ αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε θαη δηαρείξηζε ηεο γεο, απνηεινχλ πξνυπφζεζε γηα ηελ νηθηζηηθή ηνπο ελνπνίεζε θαη ηε ζπγθξφηεζε ελφο ηζρπξνχ εζηκηθνχ πιαηζίνπ, ην νπνίν ζπληζηά ηε βάζε γηα ηελ ζπλνρή ηεο θνηλσλίαο ηνπ Μεηζφβνπ ζηνπο επφκελνπο αηψλεο. 20 Αλαθηεκέλν απφ: &Itemid=84, vou/20_19_d_metsovou.htm, θαη ζηηο 03/10/

44 Πεδηάδεο Οη πεδηλέο εθηάζεηο ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ είλαη ιίγεο θαη βξίζθνληαη θπξίσο θαηά κήθνο ηνπ Μεηζνβίηηθνπ πνηακνχ θαη ζηα κηθξά νξνπέδηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζαλ βνζθφηνπνη. Σα ππφινηπα ηκήκαηα ηεο πεξηνρήο απνηεινχληαη απφ ππθλά δάζε θαη απφ γπκλέο νξεηλέο πιαγηέο Δδαθνινγηθά Υαξαθηεξηζηηθά Ζ πεξηνρή γεσινγηθά αλήθεη ζηε δψλε ηεο Πίλδνπ κε θπξίαξρα πεηξψκαηα ηνπο αζβεζηφιηζνπο, ην θιχζρε θαη ηνπο νθεηφιηζνπο. Σν έδαθφο ηεο είλαη ηδηαίηεξα νξεηλφ κε έληνλεο εδαθηθέο εμάξζεηο. Έηζη, ε πεξηνρή κειέηεο βξίζθεηαη πάλσ ζην θιχζρε ηεο γεσηεθηνληθήο δψλεο ηεο Πίλδνπ πνπ είλαη επσζεκέλε ζηελ Αδξηαηηθνΐφληα δψλε. Ο θιχζρεο απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν πεηξσκάησλ ηδεκαηνγελνχο πξνέιεπζεο (άξγηινη, ςακκίηεο, κάξγεο, θξνθαινπαγή θ.α.), πνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο απφηνκεο θιίζεηο ηεο πεξηνρήο θαη ηελ έληνλε βξνρφπησζε θαη ρηνλφπησζε, δεκηνπξγνχληαη θαηνιηζζεηηθά θαηλφκελα. ηελ επξχηεξε πεξηνρή εκθαλίδνληαη ηα ππεξβαζηθά πεηξψκαηα ησλ νθεηφιηζσλ ηα νπνία είλαη επσζεκέλα ζηε δψλε ηεο Πίλδνπ. Οη γεσινγηθνί ζρεκαηηζκνί ηνπ θιχζρε θαη ησλ νθηφιηζσλ έρνπλ κεησκέλε πεξαηφηεηα θαη γεληθά ραξαθηεξίδνληαη αδηαπέξαηνη, κε απνηέιεζκα λα κελ επλνείηαη ν ζρεκαηηζκφο ππφγεησλ πδξνθνξέσλ θαη ε ππφγεηα απνξξνή. Σέινο, ζηελ επψζεζε ησλ ππεξβαζηθψλ πεηξσκάησλ έρνπλ ζπκπαξαζπξζεί κεγάια αζβεζηνιηζηθά ηεκάρε. Απηά ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ εμαηξεηηθά αλεπηπγκέλε πεξαηφηεηά ηνπο, κε απνηέιεζκα λα ζπκβάιινπλ ζηελ αξαίσζε ησλ πεγψλ ηνπ Αψνπ (Κνπηζνγηάλλεο & Μακάζεο, 1998). 21 Αλαθηεκέλν απφ: 4 &Itemid=84, ζηηο 03/10/

45 Κιίκα 22 Λφγσ ηνπ πςνκέηξνπ θαη ηεο κνξθνινγίαο ηεο πεξηνρήο κειέηεο, ην θιίκα ηεο είλαη επεηξσηηθφ θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ ςπρξφ έσο δξηκχ κε παξαηεηακέλνπο ρεηκψλεο. Οη βξνρνπηψζεηο είλαη έληνλεο θπξίσο ηνπο αλνημηάηηθνπο κήλεο, ελψ ηα θαινθαίξηα είλαη ζρεηηθά δεζηά κε αξθεηέο βξνρέο θαη ηα βξάδηα ε ζεξκνθξαζία πέθηεη αηζζεηά. Υαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ηνπ θιίκαηνο είλαη θαη ηα κεγάια πνζνζηά ρηνλφπησζεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ρεηκεξηλψλ κελψλ. Γελ είλαη ηπραίν φηη ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ βξίζθνληαη δχν ρηνλνδξνκηθά θέληξα, αιιά θαη ζηαζκνί απνρηνληζκνχ ηεο εζληθήο νδνχ Ησαλλίλσλ - Σξηθάισλ πνπ δηέξρεηαη απφ ηελ πεξηνρή. 23 Δηθφλα 3. Σα φξηα ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ (Πεγή: 22 Αλαθηεκέλν απφ: %84%CE%AF%CE%BC%CE%B7%CF%83%CE%B7%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE %91%CE%BE%CE%B9%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7%20% CF%84%CF%89%CE%BD%20%CE%A5%CE%B4%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8 E%CE%BD%20%CE%A0%CF%8C%CF%81%CF%89%CE%BD%20%CF%84%CE%B7%CF%82 %20%CE%97%CF%80%CE%B5%CE%AF%CF%81%CE%BF%CF%85.aspx, ζηηο 07/10/ Αλαθηεκέλν απφ: θαη info/index.php?lang_code=el, ζηηο 04/10/

46 ηελ παξαπάλσ εηθφλα (Δηθφλα 3) παξνπζηάδνληαη ηα φξηα ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ θαη ε ζέζε ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ ζε απηφλ. Δπηπιένλ, δηαθξίλνληαη νη ζηαζκνί πνπ έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζην Γήκν, ην αλάγιπθν απηνχ, ην πδξνινγηθφ ηνπ δίθηπν, θαζψο θαη νη ιεθάλεο απνξξνήο ηνπ. Γηαθξίλνληαη επίζεο ηα δπν πνηάκηα πνπ ηνλ δηαζρίδνπλ, ν Αψνο θαη ν Μεηζνβίηηθνο. ηελ Δηθφλα 4 πνπ αθνινπζεί, παξαηεξείηαη ε θαηαλνκή ησλ θαηαθξεκλίζεσλ ζηνλ ελ ιφγσ Γήκν, νη νπνίεο εκθαλίδνπλ κηα ζηαδηαθή κείσζε ησλ ηηκψλ ηνπο απφ ηα δπηηθά πξνο ηα αλαηνιηθά κε ηηκέο πνπ θπκαίλνληαη κεηαμχ 1.350mm θαη 1.050mm. ηα δπηηθά ηνπ Γήκνπ νη ηηκέο ησλ θαηαθξεκλίζεσλ μεπεξλάλε ηελ ηηκή ηεο κέζεο εηήζηαο θαηαθξήκληζεο πνπ αληηζηνηρεί ζην Τδαηηθφ δηακέξηζκα ηεο Ζπείξνπ θαη ηζνχηαη κε 1300mm. Οη ηηκέο ησλ θαηαθξεκλίζεσλ ζηνλ νηθηζκφ ηνπ Μεηζφβνπ είλαη ηδηαίηεξα πςειέο θαη θπκαίλνληαη κεηαμχ ησλ 1250 θαη 1300 ρηιηνζηψλ (mm). Δηθφλα 4. Καηαλνκή ηεο θαηαθξήκληζεο ζην Γήκν Μεηζφβνπ (Πεγή: ην ζεκείν απηφ (Δηθφλα 5) παξαηίζεληαη νξηζκέλα αθφκε ζηνηρεία ζρεηηθά κε ην θιίκα ηνπ Μεηζφβνπ, φπσο είλαη ε πξαγκαηηθή εμαηκηζνδηαπλνή, ε δπλεηηθή 46

47 εμαηκηζνδηαπλνή θαη ν δείθηεο μεξφηεηαο. ζνλ αθνξά ζηελ πξαγκαηηθή εμαηκηζνδηαπλνή, απηή παξνπζηάδεη κείσζε απφ ηελ πφιε ηνπ Μεηζφβνπ πξνο ηελ πεξηθέξεηα κε ηηκέο πνπ θπκαίλνληαη κεηαμχ 475mm θαη 435mm. Ζ δπλεηηθή εμαηκηζνδηαπλνή απφ ηελ άιιε κεηαβάιιεηαη απμαλφκελε απφ ηα αλαηνιηθά πξνο ηα δπηηθά ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ, αθνινπζψληαο αληίζεηε θαηαλνκή κε απηή ηεο θαηαθξήκληζεο. Σέινο, νη ηηκέο ηνπ δείθηε μεξφηεηαο θπκαίλνληαη κεηαμχ 1,1 (ειάρηζηε) θαη 1,55 (κέγηζηε) θαη ζηελ πεξηνρή θνληά ζηα φξηα ηεο πφιεο ηνπ Μεηζφβνπ παξνπζηάδεηαη ηδηαίηεξα απμεκέλνο, ελψ ειαηηψλεηαη πξνο ηα αλαηνιηθά δηακεξίζκαηα ηνπ Γήκνπ. 47

48 Δηθφλα 5. Καηαλνκή πξαγκαηηθήο εμαηκηζνδηαπλνήο (πάλσ αξηζηεξά), δπλεηηθήο εμαηκηζνδηαπλνήο (πάλσ δεμηά) θαη δείθηε μεξφηεηαο (θάησ) (Πεγή: Να ζεκεησζεί φηη ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ θαη ζε πςφκεηξν 1159κ. είλαη εγθαηεζηεκέλνο κεηεσξνινγηθφο ζηαζκφο (Δηθφλα 6), ηνπ νπνίνπ ηα ζηνηρεία απεηθνλίδνπλ «πιήξσο» ηηο θιηκαηηθέο παξακέηξνπο πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ηνπηθή θιηκαηηθή εηθφλα. Δηθφλα 6. Μεηεσξνινγηθφο ζηαζκφο ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ (Πεγή: 48

49 Τδξνγξαθηθό Γίθηπν Πνηάκηα 24 Σν πδξνγξαθηθφ δίθηπν ηεο πεξηνρήο κειέηεο είλαη ηδηαίηεξα πινχζην. Απφ ην Μέηζνβν (ζηελ Καηάξα) πεγάδεη ν Μεηζνβίηηθνο πνηακφο, παξαπφηακνο ηνπ Αξάρζνπ, ν Άξαρζνο, ελψ ζε κηθξή απφζηαζε πεγάδνπλ ν Αρειψνο (αλαηνιηθά), ν Αψνο θαη νη παξαπφηακνη ηνπ Πελεηνχ θαη ηνπ Αιηάθκνλα (Βελέηηθνο). Ο Αψνο, πνπ ζρεκαηίδεη θαη ηελ νκψλπκε ηερλεηή ιίκλε, δηαξξέεη βφξεηα ηνπ Μεηζφβνπ ηελ θνηιάδα κεηαμχ Σχκθεο θαη κφιηθα, δέρεηαη ζηα ειιελναιβαληθά ζχλνξα ηα λεξά ηνπ αξαληαπφξνπ θαη κέζσ Αιβαλίαο ρχλεηαη ζηελ Αδξηαηηθή, ελψ ν Άξαρζνο ξέεη λφηηα θαη κέζα απφ κηα δηαδξνκή κέζα απφ ραξάδξεο εθβάιιεη ζηνλ Ακβξαθηθφ θφιπν. Παξάιιεια, πνιιά ξέκαηα θαη ρείκαξξνη πινπηίδνπλ ην πδξνγξαθηθφ δίθηπν ηεο πεξηνρήο. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη ηα επηθαλεηαθά λεξά ζηελ πεξηνρή ηεο Πίλδνπ, αιιά θαη ζε νιφθιεξε ηελ Ήπεηξν εθηφο απφ ηηο παξάθηηεο πεξηνρέο, ζεσξνχληαη ηα θαζαξφηεξα ζηελ Δπξψπε. Λίκλεο 25 Ζ κνλαδηθή ιίκλε ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ είλαη ηερλεηή. Ο ιφγνο γηα ηελ ηερλεηή ιίκλε πεγψλ Αψνπ (Παξάξηεκα Α _ Δηθφλα Π3) πνπ εληζρχεη ην πδξνγξαθηθφ δίθηπν ηεο πεξηνρήο θαη βξίζθεηαη κεηαμχ ησλ πεξηνρψλ Γξεβεληηίνπ, Υξπζνβίηζαο θαη Μεηζφβνπ. Σν ηνπίν γχξσ απφ ηελ ηερλεηή ιίκλε πνπ «αηρκαισηίδεη» ηα λεξά ησλ πεγψλ ηνπ πνηακνχ Αψνπ απνηειεί θαηαθχγην γηα πνιιά αξπαρηηθά πνπιηά. Ζ έθηαζή ηνπ είλαη 8,5ρικ θαη βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν 1.300κ. Ζ ιίκλε θαηαζθεπάζηεθε ην 1987 γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. 24 Αλαθηεκέλν απφ: 4&Itemid=84, /documents/1998metsovo.pdf, θαη _Metsovou.htm, ζηηο 07/10/ Αλαθηεκέλν απφ: &Itemid=84 θαη ζηηο 07/10/

50 Τδάηηλν Γπλακηθό 26 Οη γεσινγηθνί ζρεκαηηζκνί ηνπ θιχζρε θαη ησλ νθεηφιηζσλ, πνπ απαληψληαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ, έρνπλ κεησκέλε πεξαηφηεηα θαη γεληθά ραξαθηεξίδνληαη αδηαπέξαηνη. Έηζη δελ επλνείηαη ν ζρεκαηηζκφο ππφγεησλ πδξνθνξέσλ θαη ε ππφγεηα απνξξνή. Χζηφζν, ιφγσ ηεο αλεπηπγκέλεο δαζνθάιπςεο, εκθαλίδεηαη θξεάηηνο πδξνθφξνο νξίδνληαο ζηε δψλε εθαιινίσζεο ησλ παξαπάλσ ζρεκαηηζκψλ. Δπηπξνζζέησο, ηα πξναλαθεξζέληα κεγάια αζβεζηνιηζηθά ηεκάρε παξνπζηάδνπλ εμαηξεηηθά αλεπηπγκέλε πεξαηφηεηα, κε απνηέιεζκα λα ζπκβάιινπλ ζηε δίαηηα ησλ πεγψλ Αψνπ (πεξίπνπ 3 m 3 /s). Αληίζεηα ε επηθαλεηαθή απνξξνή ζηελ πεξηνρή πξαγκαηνπνηείηαη κε εληνλφηαηνπο ξπζκνχο, δηακνξθψλνληαο έηζη ην πινπζηφηαην πδαηηθφ δπλακηθφ ηεο πεξηνρήο. ε απηφ ζπληεινχλ α) ην ζεκαληηθφ κέγεζνο ησλ θαηαθξεκληζκάησλ ζηελ πεξηνρή, β) νη αδηαπέξαηνη γεσινγηθνί ζρεκαηηζκνί θαη γ) ην κεγάιν πςφκεηξν ηεο πεξηνρήο, πνπ ζπλεπάγεηαη κεησκέλε ζεξκνθξαζία θαη εμαηκηζνδηαπλνή. Αθφκε κία ζπλέπεηα ηνπ κεγάινπ πςνκέηξνπ απνηειεί θαη ε έληνλε παξνπζία ηνπ ρηνληνχ, ην νπνίν ζπληειεί ζηελ νκαινπνίεζε ηνπ ξπζκνχ απνξξνήο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, επηκεθχλνληαο ηελ πεξίνδν ηεο πςειήο πδξνθνξίαο. ηελ πεξηνρή κειέηεο ζπλαληψληαη νη πέληε ζεκαληηθφηεξεο πδξνινγηθέο ιεθάλεο ηεο Διιάδαο (Παξάζηεκα Α _ Δηθφλα Π4), ηνπ Άξαρζνπ (έθηαζε: 640km 2 ), ηνπ Αρειψνπ (έθηαζε: 1.349km 2 ), ηνπ Πελεηνχ (έθηαζε: 1.063km 2 ), ηνπ Αιηάθκνλα (έθηαζε: 817km 2 ) θαη ηνπ Αψνπ (έθηαζε: 665km 2 ). Έηζη, κεηαθνξηθά κηιψληαο, ε πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ απνηειεί ηελ πδξνινγηθή θαξδηά ηεο Διιάδαο, απφ φπνπ μεθηλνχλ νη θπξηφηεξεο πδξνινγηθέο ηεο αξηεξίεο. 26 Αλαθηεκέλν απφ: θαη ζηηο 07/10/

51 Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο 27 Βφξεηα απφ ην Μέηζνβν θαη λνηηνδπηηθά απφ ηα Γξεβελά βξίζθεηαη ην Δζληθφ Πάξθν Πίλδνπ (Βάιηα Κάιληα = Εεζηή θνηιάδα ζηα βιάρηθα) πνπ απνηειεί πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. Απηφ δελ απνηειεί απηφλνκν νηθνζχζηεκα, αιιά είλαη ηκήκα ηνπ επξχηεξνπ νηθνζπζηήκαηνο ηεο Β. Πίλδνπ, ηνπ Δζληθνχ Πάξθνπ Β. Πίλδνπ ην νπνίν ζεζκνζεηήζεθε πξφζθαηα κε ΚΤΑ. ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο, ε Βφξεηα Πίλδνο πξνζηαηεχεηαη ήδε κε βάζε ην εζληθφ, θνηλνηηθφ ή δηεζλέο δίθαην, θαζψο πεξηιακβάλεη εθηφο απφ ηνπο δχν εζληθνχο δξπκνχο, νθηψ πεξηνρέο ηνπ δηθηχνπ «ΦΤΖ 2000», δχν Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο ηεο νξληζνπαλίδαο, δχν ηνπία ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο, έληεθα θαηαθχγηα άγξηαο δσήο, εμήληα ηέζζεξηο παξαδνζηαθνχο νηθηζκνχο, πιήζνο θεξπγκέλσλ κλεκείσλ, θπξίσο βπδαληηλψλ θαη κεηαβπδαληηλψλ, θαη ακέηξεηα πέηξηλα ηνμσηά γεθχξηα Πιεζπζκηαθά Υαξαθηεξηζηηθά Ζ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο (ΔΤΔ) νξίδεη ηξία είδε πιεζπζκψλ: ην λφκηκν, ην κφληκν θαη ηνλ πξαγκαηηθφ πιεζπζκφ. Σα ηξία απηά είδε πιεζπζκψλ νξίδνληαη σο εμήο: «Νόκηκνο πιεζπζκφο θάζε δήκνπ ή θνηλφηεηαο είλαη ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ θάζε ειηθίαο θαη θχινπ, ηα νπνία θαηά ηελ εκέξα ηεο απνγξαθήο δήισζαλ φηη είλαη θαηαρσξεκέλα ζηα αληίζηνηρα δεκνηνιφγηα θαη εθφζνλ θαηά ηελ εκέξα ηεο απνγξαθήο βξίζθνληαλ ζηε ρψξα θαη απνγξάθεθαλ σο παξφληα ή απνπζίαδαλ πξνζσξηλψο ζην εμσηεξηθφ». «Μόληκνο πιεζπζκφο νξίδεηαη ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ έρνπλ ηε ζπλήζε δηακνλή ηνπο ζε θάζε πεξηθέξεηα, λνκφ, δήκν/θνηλφηεηα, δεκνηηθφ/θνηλνηηθφ δηακέξηζκα θαη απηνηειή νηθηζκφ 28». 27 Αλαθηεκέλν απφ: Metsovou/20_19_D_Metsovou.htm, ζηηο 07/10/

52 «Πξαγκαηηθόο πιεζπζκφο είλαη ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ βξέζεθαλ παξφληα θαηά ηελ εκέξα ηεο απνγξαθήο, ζε θάζε πεξηθέξεηα, λνκφ, δήκν/θνηλφηεηα, δεκνηηθφ/θνηλνηηθφ δηακέξηζκα θαη απηνηειή νηθηζκφ». Γεκνγξαθηθή αλάιπζε γίλεηαη κφλν γηα ηνλ πξαγκαηηθφ πιεζπζκφ θαζψο απηφο ζεσξείηαη φηη πιεζηάδεη πην πνιχ ζηελ «πξαγκαηηθή» πξαγκαηηθφηεηα ηεο πεξηνρήο κειέηεο Μεγέζε ηνπ Πιεζπζκνύ Σα κεγέζε ηνπ πιεζπζκνχ γηα ην θαζέλα απφ ηα πξναλαθεξζέληα είδε ηνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα (Πίλαθαο 2) ηφζν γηα ην Μέηζνβν φζν θαη γηα νιφθιεξν ην Γήκν. Πίλαθαο 2. Πιεζπζκόο 2001 Μεηζόβνπ Πεξηνρή Μόληκνο Πξαγκαηηθόο Νόκηκνο Γήκνο Μεηζφβνπ Μέηζνβν Πεγή: ΔΤΔ-Απνγξαθή 2001, αλαθηήζεθε ζηηο 14/10/2010 πσο ζπκπεξαίλεηαη έπεηηα απφ ζχγθξηζε ησλ ηξηψλ εηδψλ πιεζπζκνχ ππάξρνπλ δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο, γεγνλφο πνπ εκπνδίδεη ηελ εχξεζε ηνπ αθξηβή πιεζπζκνχ ηεο πεξηνρήο κειέηεο. Απφ ηα δεδνκέλα φκσο ηνπ παξαπάλσ πίλαθα πξνθχπηεη έλα πνιχ ζεκαληηθφ ζηνηρείν, φηη έλα ζεκαληηθφ κέγεζνο ηνπ πιεζπζκνχ δηαηεξεί επαθή κε ηνλ έλαλ ή ηνλ άιιν ηξφπν κε ηνλ ηφπν πνπ θαηαγξάθεθε ή είλαη εγγεγξακκέλνο. Έηζη, ην φηη ε κεξίδα απηή ηνπ πιεζπζκνχ δηαηεξεί ηε ζρέζε απηή κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο κε θαηάιιειε αμηνπνίεζε. 28 Χο απηνηειήο νηθηζκόο νξίδεηαη: Έλα ζχλνιν νηθνδνκψλ, νη νπνίεο γεηηνλεχνπλ θαη ηα θηίξηα ησλ νπνίσλ δελ απέρνπλ κεηαμχ ηνπο πεξηζζφηεξν απφ δηαθφζηα (200) κέηξα αλ δελ ππάξρεη εγθεθξηκέλν ζρέδην πφιεσο θαη κέρξη ρίιηα (1000) κέηξα αλ ππάξρεη θαη πεξηιακβάλνπλ δέθα (10) ηνπιάρηζηνλ θαηνηθίεο λνηθνθπξηψλ ή κία ζπιινγηθή θαηνηθία ή θαηνηθίεο λνηθνθπξηψλ θαη ζπιινγηθέο θαηνηθίεο ζηηο νπνίεο κπνξνχλ λα θαηνηθήζνπλ θαλνληθά πελήληα (50) ηνπιάρηζηνλ άηνκα, αλεμάξηεηα αλ απηά θαηνηθνχλ φιν ην έηνο ή κία κφλν νξηζκέλε επνρή. Χο απηνηειείο νηθηζκνί νξίδνληαη θαη νη κηθξνλεζίδεο, αλεμάξηεηα απφ ηηο αλσηέξσ πξνυπνζέζεηο. (Πεγή: ΔΤΔ, Απνγξαθή 2001) 52

53 Δμέιημε ηνπ Πιεζπζκνύ ζνλ αθνξά ζηελ πιεζπζκηαθή εμέιημε ηεο πεξηνρήο, ην Μέηζνβν θαη νη γεηηνληθέο ηνπ θνηλφηεηεο παξνπζίαζαλ ήδε απφ ην 1950 θαη έπεηηα ειαθξέο κφλν πιεζπζκηαθέο δηαθπκάλζεηο κε ηδηαίηεξε ηάζε πιεζπζκηαθήο γήξαλζεο. ηνλ Πίλαθα 3 παξνπζηάδεηαη ε εμέιημε ηνπ πξαγκαηηθνχ πιεζπζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ απφ ην 1951 κέρξη θαη ην Ζ κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ ηηο δεθαεηίεο θαη είλαη εκθαλήο θαη αθνινπζεί ην γεληθφ κνηίβν ηεο επνρήο εθείλεο κε ηε κεηαλάζηεπζε πξνο ηηο κεγάιεο πφιεηο ή ην εμσηεξηθφ. Σηο ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο παξαηεξείηαη πιεζπζκηαθή αχμεζε ηεο ελ ιφγσ πξσηεχνπζαο ηνπ Γήκνπ, γεγνλφο πνπ καξηπξά κηα κεηαθίλεζε πιεζπζκνχ πξνο ηελ έδξα απηνχ αλαδεηψληαο έλα θαιχηεξν βηνηηθφ επίπεδν. Ζ άπνςε απηή εληζρχεηαη θαη απφ ηελ ειάηησζε ηνπ πιεζπζκνχ ησλ ππφινηπσλ δεκνηηθψλ δηακεξηζκάησλ ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ θαηά ηελ ίδηα πεξίνδν. 29 Πίλαθαο 3. Πιεζπζκηαθή εμέιημε ηνπ Μεηζόβνπ κεηαμύ 1951 θαη 2001 Υξνλνινγία Κάηνηθνη Πεγή: θαη ΔΤΔ, αλαθηήζεθε ζηηο 11/10/ Αλαθηεκέλν απφ: E%9C%CE%91%CE%A4%CE%97%20%CE%98%CE%95%CE%9F%CE%A7%CE%91%CE%A1% CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%9F%CE%A3%20%CE%9C%CE%91%CE%A 4%CE%98%CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%9F%CE%A3.pdf θαη ζηηο 11/10/

54 4.1.4 Κνηλσληθά Υαξαθηεξηζηηθά 30 Οη πεξηβαιινληηθέο-γεσγξαθηθέο ζπλζήθεο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ ηεο βφξεηαο Πίλδνπ, νη θιεξνλνκεκέλεο απφ ηνλ Μεζαίσλα δνκέο ησλ βιάρηθσλ θνηλσληψλ ηεο θαη νη ηζηνξηθνί φξνη θάησ απφ ηνπο νπνίνπο απηέο αλαζπγθξνηνχληαη θαηά ηελ νζσκαληθή πεξίνδν, ζπλζέηνπλ ην πιαίζην εληφο ηνπ νπνίνπ δηακνξθψλεηαη ε νξεηλή θνηλσλία ηνπ Μεηζφβνπ σο κία νηθηζηηθή-πνιηηηζκηθή παξνπζία καθξάο δηάξθεηαο. Έηζη, ην Μέηζνβν θαη ηα ρσξηά πνπ ην πεξηβάιινπλ δεκηνχξγεζαλ κηα ηδηφηππε θνηλσλία, πνπ κέζα απφ ηηο γηνξηέο θαη ηα παλεγχξηα δηαδφζεθε ζηαδηαθά κέρξη θαη ζήκεξα. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20 νχ αηψλα, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο δηαδηθαζίεο εμαιείθνπλ ηελ θνηλσληθή δηαζηξσκάησζε ηνπ Μεηζφβνπ ηεο πξνβηνκεραληθήο πεξηφδνπ. Ζ άξρνπζα θνηλσλία, δεκηνχξγεκα ηνπ νζσκαληθνχ νηθνλνκηθνχ πεξηβάιινληνο, αδπλαηεί λα πξνζαξκνζηεί ζηα λέα δεδνκέλα ηνπ βαιθαληθνχ ρψξνπ θαη αθαλίδεηαη ήδε απφ ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα. Γχξσ ζηα κέζα ηνπ 20 νχ αηψλα ιακβάλνπλ ρψξα ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ νη πξψηνη γάκνη κεηαμχ θηελνηξνθηθψλ θαη κε θηελνηξνθηθψλ ζηξσκάησλ πνπ πξνκελχνπλ ηελ επηθείκελε νηθηζηηθή θαη θνηλσληθή ηνπο αλάκεημε. Απηέο νη αλαθαηαηάμεηο αληαλαθινχλ ηελ πξνζαξκνγή ηνπ νηθηζκνχ ζηε ζχγρξνλε βηνκεραληθή επνρή. ηελ ππφινηπε νξεηλή Διιάδα ε κεηάβαζε απηή ζπληειεί ζηελ νξηζηηθή απνδηάξζξσζε ησλ θνηλσληψλ ηεο. Αληίζεηα, γηα ην Μέηζνβν ζπληζηά ηελ απαξρή κία λέαο πεξηφδνπ, ε νπνία ην θαζηζηά πξφηππν νηθηζκφ αλαθνξηθά κε ηελ αλάπηπμε ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ. Μέζα απφ ηελ αλαδήηεζε ησλ αηηηψλ απηήο ηεο παξαδνμφηεηαο πξνθχπηεη φηη ην κεηαπξαηηθφ πλεχκα, ε ηζνξξνπεκέλε δηαρείξηζε ηνπ νξεηλνχ πεξηβάιινληνο θαη ην πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν πνπ δηακφξθσζε ε καθξά θαη πεηπρεκέλε ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ νηθηζκνχ, ψζεζε ηνπο Μεηζνβίηεο ζε κία επηθή πξνζπάζεηα λα κεηεμειίμνπλ ηηο δνκέο ηνπ παξειζφληνο ζε βάζε κίαο ζχγρξνλεο αλάπηπμεο. 30 Αλαθηεκέλν απφ: metsovo.html θαη ζηηο 12/10/

55 ύλνιν θαλνληθώλ θαηνηθηώλ Κνπδίλα Ηιεθηξηθό θσο Λνπηξό ή ληνπο Ύδξεπζε Κεληξηθή ζέξκαλζε Απνρσξεηήξην Απνρέηεπζε Γηεξεχλεζε ηεο Γηαρξνληθήο Οηθηζηηθήο Δμέιημεο ησλ Οξεηλψλ Πεξηνρψλ ηνηρεία Καηνηθηώλ Πίλαθαο 4. Καλνληθέο θαηνηθίεο αλάινγα κε ηηο αλέζεηο πνπ δηαζέηνπλ Γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα, λνκνί, δήκνη θαη θνηλόηεηεο, δεκνηηθά θαη θνηλνηηθά δηακεξίζκαηα (αζηηθά, αγξνηηθά, πεδηλά, εκηνξεηλά θαη νξεηλά) Απνγξαθή πιεζπζκνύ ηεο 18εο Μαξηίνπ 2001 Αλέζεηο θαλνληθώλ θαηνηθηώλ Πεξηνρή Γήκνο Μεηζφβνπ Γ.Γ. Μεηζφβνπ Πεγή: ΔΤΔ-Απνγξαθή 2001, αλαθηήζεθε ζηηο 16/10/2010 Απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα γίλεηαη αληηιεπηφ ην γεγνλφο φηη νη θαλνληθέο θαηνηθίεο ηφζν ηνπ Μεηζφβνπ φζν θαη νιφθιεξνπ ηνπ Γήκνπ, δηαζέηνπλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ηηο βαζηθέο αλέζεηο πνπ αλαγξάθνληαη ζηνλ ελ ιφγσ πίλαθα. Απηφ νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα φηη ην βηνηηθφ επίπεδν ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο κειέηεο είλαη αξθεηά πςειφ θαη ε πνηφηεηα ηεο δσήο ηνπο θαιή ηνηρεία Ννηθνθπξηώλ χκθσλα κε ηελ ΔΤΔ, ηα ζηνηρεία ησλ λνηθνθπξηψλ ηνπ Μεηζφβνπ είλαη ηα αλαξηεκέλα ζηνλ Πίλαθα 5 πνπ αθνινπζεί. Σα ζηνηρεία απηά θαη, πην ζπγθεθξηκέλα, ν αξηζκφο ησλ κειψλ ηνπ λνηθνθπξηνχ πνπ κνηξάδεηαη κηα θαηνηθία, είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθά δεδνκέλα θαζψο αληηθαηνπηξίδνπλ ηεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ζε κηα πεξηνρή. Έηζη, ζχκθσλα κε ηνλ παξαθάησ πίλαθα πξνθχπηεη φηη ην 14,7% ησλ λνηθνθπξηψλ απνηεινχληαη απφ έλα κέινο, ην 30,6% απφ δχν, ην 19,6% απφ ηξία, ην 55

56 Αξηζκόο Μειώλ Ννηθνθπξηνύ Ννηθνθπξηά Μέιε Ννηθνθπξηά Μέιε Ννηθνθπξηά Μέιε Ννηθνθπξηά Μέιε Ννηθνθπξηά Μέιε Γηεξεχλεζε ηεο Γηαρξνληθήο Οηθηζηηθήο Δμέιημεο ησλ Οξεηλψλ Πεξηνρψλ. 19,8% απφ ηέζζεξα θαη ην 11% απφ πέληε. Με αηζζεηά κηθξφηεξα πνζνζηά αθνινπζνχλ ηα λνηθνθπξηά πνπ απνηεινχληαη απφ πεξηζζφηεξα απφ πέληε κέιε. Ζ ελ ιφγσ θαηάζηαζε ζπκβαδίδεη απφιπηα κε ηε δνκή ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο. ην ζεκείν απηφ αμίδεη λα αλαθεξζεί ην γεγνλφο φηη κφιηο ην 0,1% ησλ θαηνηθηψλ ηεο πεξηνρήο είλαη κε θαλνληθέο κε δχν κφλν κέιε λα δηακέλνπλ ζε απηέο, πξάγκα ηδηαίηεξα ζεηηθφ θαη αηζηφδνμν. Χζηφζν, παξά ηνλ ειάρηζην αξηζκφ κειψλ ησλ θαηνηθηψλ απηψλ, ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα ηε βειηίσζε θαη ησλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο ησλ δχν απηψλ αλζξψπσλ. Πίλαθαο 5. Nνηθνθπξηά θαηά κέγεζνο θαη κέιε απηώλ πνπ δηακέλνπλ ζε θαλνληθέο θαηνηθίεο, αλάινγα κε ηηο ζπλζήθεο θαηνηθήζεσο, θαη ζε κε θαλνληθέο θαηνηθίεο Γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα, λνκνί, δήκνη θαη θνηλόηεηεο, δεκνηηθά θαη θνηλνηηθά δηακεξίζκαηα (αζηηθά, αγξνηηθά, πεδηλά, εκηνξεηλά θαη νξεηλά) Απνγξαθή πιεζπζκνύ ηεο 18εο Μαξηίνπ 2001 Nνηθνθπξηά πνπ δηακέλνπλ: ε θαλνληθέο θαηνηθίεο ύλνιν ε κε Γε κνηξάδνληαη λνηθνθπξηώλ Μνηξάδνληαη θαλνληθέο ύλνιν ηελ ηελ θαηνηθία θαηνηθίεο θαηνηθία Γ.Γ. Μεηζφβνπ κέινο κέιε κέιε κέιε κέιε κέιε κέιε

57 8 κέιε κέιε θαη άλσ Πεγή: ΔΤΔ-Απνγξαθή 2001, αλαθηήζεθε ζηηο 11/10/ Πνιηηηζκηθά Πνιηηηζηηθά Υαξαθηεξηζηηθά Οη αλνηρηνί νξίδνληεο ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, νη δχζθνιεο ζπλζήθεο επηβίσζεο ζε απηέο, ε αέλαε πξνζπάζεηα ησλ θαηνίθσλ ηνπο γηα ηθαλνπνίεζε κφλν ησλ απνιχησο πξαγκαηηθψλ αλαγθψλ ηνπο, θαζψο θαη ε θαζεκεξηλή ηνπο πάιε κε ηα αθξαία θπζηθά θαηλφκελα θαη ε επξεκαηηθή αληηκεηψπηζή ηνπο, ζθπξειάηεζαλ ιηηνχο θαη ππεξήθαλνπο ραξαθηήξεο ειεχζεξα πλεχκαηα θαη αλππφηαθηεο ζπλεηδήζεηο θαη γέλλεζαλ πνιηηηζκνχο (Ρφθνο 2004). χκθσλα κε ηνλ Sauer (1963) ν πνιηηηζκφο είλαη εθείλνο πνπ κεηαηξέπεη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ζε πνιηηηζκηθφ ηνπίν. Άιισζηε, ν πνιηηηζκφο θαη ην πεξηβάιινλ αθνξνχλ ζε δχν αλαπφζπαζηα ζηνηρεία κηαο εληαίαο δηαδηθαζίαο (Νηηζηάθνο 2003). Έηζη, ζηελ νξεηλή πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ αλαπηχρζεθε κε ηνλ θαηξφ έλα αμηφινγν πνιηηηζκηθφ θαη πνιηηηζηηθφ ππφβαζξν, γεγνλφο πνπ απνδίδεηαη εθηφο ησλ άιισλ θαη ζηε ραξαθηεξηζηηθή εθδήισζε ησλ πνιηηηζκηθψλ αληηιήςεσλ πνπ δηαθαηείραλ ηελ άξρνπζα νκάδα ηνπ. Ζ επηβεβαίσζε ηεο θνηλσληθήο ηνπο ππφζηαζεο ζπλδεφηαλ επί αηψλεο κε ηε δηαρείξηζε θαη δηάζεζε επεξγεηηθψλ θεθαιαίσλ θαη κέρξη θαη ζήκεξα ηα θιεξνδνηήκαηά ηνπ πιήζνπο απηψλ ησλ εζληθψλ επεξγεηψλ Μεηζνβίηηθεο θαηαγσγήο αηκνδνηνχλ ηελ ηνπηθή νηθνλνκία Αλαθηεκέλν απφ: metsovo.html, ζηηο 08/01/

58 Δζληθνί Δπεξγέηεο Μεηζνβίηηθεο Καηαγσγήο 32 Οξηζκέλνη απφ ηνπο επεξγέηεο πνπ θαηάγνληαλ απφ ηελ επαξρία ηνπ Μεηζφβνπ θαη ζηνπο νπνίνπο ην ειιεληθφ θξάηνο νθείιεη νξηζκέλα απφ ηα πην ζεκαληηθά δεκφζηα θνηλσθειή ηδξχκαηα, είλαη νη Μ. θαη Θ. Σνζίηζαο, Γ. Αβέξσθ θαη Ν. ηνπξλάξεο. Ο Μηραήι Σνζίηζαο ( ), πξφμελνο ηεο Διιάδαο ζηελ Αιεμάλδξεηα ηεο Αηγχπηνπ απέθηεζε ηεξάζηηα πεξηνπζία, ηελ νπνία δηέζεζε γηα εζληθνχο ζθνπνχο. Ίδξπζε ζρνιείν ζην Μέηζνβν, απφ φπνπ θαη θαηάγνληαλ, θαζψο θαη ζρνιείν, εθθιεζία θαη λνζνθνκείν ζηελ Αιεμάλδξεηα. Δπηπιένλ, άθεζε κέζσ ηεο δηαζήθεο ηνπ κεγάια πνζά ζην Παλεπηζηήκην, ην Αξζάθεην, ην Πνιπηερλείν θαη άιια ηδξχκαηα. Ο λεψηεξνο αδειθφο ηνπ Θεφδσξνο Σνζίηζαο απέθηεζε, επίζεο, ηεξάζηηα πεξηνπζία ζηελ Αιεμάλδξεηα ηεο Αηγχπηνπ, ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο νπνίαο δψξηζε ζε ηδξχκαηα κεηά ηελ απειεπζέξσζε. Ο ζπλνλφκαηνο εγγνλφο ηνπ Μηραήι Σνζίηζα έδεζε ζηελ Διβεηία ( ) θαη δηέζεζε ηελ ηεξάζηηα πεξηνπζία ηνπ γηα θνηλσθειή έξγα ζην Μέηζνβν θαη ηελ Ήπεηξν. Δθηειεζηή ηεο πεξηνπζίαο ηνπ φξηζε ηνλ Δπάγγειν Αβέξσθ, ηνλ νπνίν θαη πηνζέηεζε. Απφ ηφηε ν Αβέξσθ απέθηεζε θαη ην επψλπκν ηνπ επεξγέηε ηνπ θαη νλνκάδεηαη Δπάγγεινο Αβέξσθ-Σνζίηζαο. Σν ίδξπκα Σνζίηζα απνπεξάησζε πάλσ απφ 107 ζρνιεία κφλν ζηελ Ήπεηξν. Ο Γεψξγηνο Αβέξσθ ( ) γελλήζεθε ζην Μέηζνβν θαη πέζαλε ζηελ Αιεμάλδξεηα ηεο Αηγχπηνπ. Σελ πεξηνπζία πνπ απέθηεζε κέζσ ηνπ εκπνξίνπ ηε δηέζεζε ζε εζληθνχο θαη θηιαλζξσπηθνχο ζθνπνχο θπξίσο ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηεο Αιεμάλδξεηαο. εκαληηθή είλαη ε ζπκκεηνρή ηνπ ζηελ απνπεξάησζε ηνπ Πνιπηερλείνπ θαη ηελ αγνξά ηνπ Θσξεθηνχ Αβέξσθ. Σέινο, ν Μεηζνβίηεο Νηθφιανο ηνπξλάξεο ( ), αληςηφο ησλ αδεξθψλ Σνζίηζα, κε ηνλ νμχ ηνπ λνπ, ην εκπνξηθφ πλεχκα, ηελ εξγαηηθφηεηα θαη ην 32 Αλαθηεκέλν απφ: &catid=42:news&Itemid=83, ζηηο 08/01/11 58

59 δπλακηζκφ πνπ ηνλ δηαθαηείραλ, απέθηεζε ηδηαίηεξε νηθνλνκηθή επκάξεηα. 33 Ο ίδηνο, άθεζε ζηε δηαζήθε ηνπ ηάιηξα «γηα ηε ζχζηαζε Πνιπηερλείνπ ζηελ Διιάδα» θαη ηάιηξα γηα ζρνιεία ζην Μέηζνβν θαη ζηελ Αιεμάλδξεηα Πνιηηηζηηθά Ηδξύκαηα Αμηνζέαηα Μεηζόβνπ 34 Ζ επαξρία ηνπ Μεηζφβνπ θέξεη έλα πιήζνο πνιηηηζηηθψλ-πνιηηηζκηθψλ ηδξπκάησλ θαη αμηνζέαησλ εμαηηίαο ηνπ έληνλνπ πνιηηηζκηθνχ ραξαθηήξα ηεο πεξηνρήο πνπ αλαπηχρζεθε θπξίσο ράξε ζηνπο επεξγέηεο ηεο. Σα ζεκαληηθφηεξα απφ απηά είλαη: Σν αλνηθνδνκεκέλν αξρνληηθφ ηεο νηθνγέλεηαο Σνζίηζα, ην νπνίν ρηίζηεθε ζηε ζέζε ηνπ παιαηνχ αξρνληηθνχ ηνπ 19 νπ αηψλα. Πξφθεηηαη γηα έλα έξγν εμαηξεηηθήο επεηξψηηθεο αξρηηεθηνληθήο ησλ Κ. Γνμηάδε θαη Α. θέπεξο, ηχπνπ ηεηξάρσξν-αξρνληηθφ, δηφξνθν, κε ρψξνπο δηακνλήο ζηνπο νξφθνπο θαη βνεζεηηθνχο ρψξνπο, φπσο θειάξη θαη ζηάβιν ζην ππφγεην. Ο δεχηεξνο φξνθνο πεξηέρεη θνξεηέο εηθφλεο αγίσλ, κεηαβπδαληηλήο ηέρλεο, ησλ αγηνγξάθσλ Γακαζθελνχ, Μφζρνπ, Πνπιάθε θαη Σδάηη. O ηξίηνο δεκηνπξγήζεθε ην 1991 θαη πεξηέρεη πξνζσπηθά αληηθείκελα ηνπ Eπάγγεινπ Αβέξσθ, πνπ έκεηλε ζην αξρνληηθφ κεηά ην ζάλαην ηνπ βαξφλνπ Tνζίηζα, πινχζηα βηβιηνζήθε θαη έλα δηακέξηζκα κε φιεο ηηο αλέζεηο ηεο επνρήο γηα ηελ θηινμελία μέλσλ θαη ειιήλσλ δηαλννχκελσλ θαη θαιιηηερλψλ. Σν Μνπζείν Λατθήο Ζπεηξσηηθήο Σέρλεο πνπ ζηεγάδεηαη ζην Αξρνληηθφ Σνζίηζα θαη εγθαηληάζηεθε ην Σν ελ ιφγσ κνπζείν πεξηέρεη κία πινχζηα ζπιινγή απφ πθαληά, αξγαιεηνχο, ηνπηθέο ελδπκαζίεο, παιαηέο εηθφλεο, φπια, αγξνηηθά ζθεχε θαη πνιιά άιια παξαδνζηαθά αληηθείκελα ηνπ Μεηζφβνπ πνπ απεηθνλίδνπλ ηε δσή ζε απηφ ηνλ πξνεγνχκελνπ αηψλα θαη δηαηεξνχληαη ζε θαιή θαηάζηαζε κέρξη θαη ζήκεξα. Ζ πηλαθνζήθε Δπαγγέινπ Αβέξσθ Σνζίηζα πνπ είλαη έξγν ηνπ νκψλπκνπ Ηδξχκαηνο θαη ιεηηνπξγεί ζαλ κνπζείν λενειιεληθήο ηέρλεο κε 250 έξγα ηνπ 19 νπ θαη 20 νπ αηψλα (ζηελ κφληκε έθζεζε), ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα νπνία είλαη απφ ηελ πξνζσπηθή ζπιινγή ηνπ Δπάγγεινπ Αβέξσθ. Υηίζηεθε ην 1981, εγθαηληάζηεθε ην 1988 θαη ζηεγάδεηαη ζηελ θεληξηθή πιαηεία ηνπ Μεηζφβνπ, δίπια ζηνλ Αβεξψθεην 33 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 30/05/ Αλαθηεκέλν απφ: CE%B2%CE%BF θαη Αξρείν Γήκνπ Μεηζφβνπ, ζηηο 30/05/

60 θήπν. Αθνξά ζε έλα ηξηψξνθν θηίξην εμαίζηαο δηαξξχζκηζεο ην νπνίν επεθηάζεθε ην 1994 απνθηψληαο λέα πηέξπγα. Πεξηέρεη, εθηφο απφ θάπνηνπο βνεζεηηθνχο ρψξνπο (βηβιηνζήθε, αίζνπζα πξνβνιψλ, ππαίζξην θαθελείν θαη καγαδί), πέληε θχξηνπο θαη έλαλ ππαίζξην εθζεζηαθνχο ρψξνπο, εθ ησλ νπνίσλ νη ηέζζεξηο θχξηνη θηινμελνχλ ηελ κφληκε έθζεζε θαη ν πέκπηνο πεξηνδηθέο εθζέζεηο εθδειψζεηο, ζπλέδξηα, πξνβνιέο θ.ά.. Σέινο, αμίδεη λα ζεκεησζεί ην γεγνλφο φηη φιν ην ρξφλν ιεηηνπξγεί ζηελ Πηλαθνζήθε Αβέξσθ παηδηθφ εξγαζηήξη φπνπ ηα παηδηά, κέζσ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ έξρνληαη ζε επαθή κε ηελ ηέρλε. Ζ εθθιεζία ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο βαζηιηθνχ ξπζκνχ, κε ην μπιφγιππην ηέκπιν ηεο θαη ηα ηξία θιίηε. Αλήθεη ζηνλ ηχπν ησλ ηξηζππφζηαησλ λαψλ κε αζχκκεηξε δηάηαμε ηνπ ηεξνχ βήκαηνο, ελψ ηα θειηά πνπ ππήξραλ κέρξη πξφηηλνο απνδεηθλχνπλ φηη παιαηφηεξα ν λαφο ήηαλ κνλαζηήξη. Ζ ρξνλνινγία θαηά ηελ νπνία θηίζηεθε αξρηθά ν λαφο είλαη άγλσζηε, αιιά είλαη βέβαην φηη αλαθαηλίζζεθε πέληε θνξέο, ην 1511, ην 1759, ην 1874, ην 1959 θαη κεηά ην Ζ ηειεπηαία ζπλερίδεηαη κέρξη θαη ζήκεξα θαη πεξηιακβάλεη ηελ αγηνγξάθεζε ηνπ λανχ θαη ηελ αλνηθνδφκεζε δηαθφξσλ θηηξίσλ ζηνλ πεξηβάιινληα ρψξν. Σα μπιφγιππηα αληηθείκελα ηνπ λανχ πεξηέρνπλ παξαζηάζεηο απφ ηελ Παιαηά θαη ηελ Καηλή Γηαζήθε, ηε κπζνινγία θ.ά. θαη ηνπνζεηνχληαη ρξνλνινγηθά κεηαμχ Σν κνλαζηήξη ηνπ Αγίνπ Νηθνιάνπ πνπ βξίζθεηαη ρακειά, ζηε ξεκαηηά θάησ απφ ην Μέηζνβν (ζην δξφκν πξνο ην Αλήιην), ζε κία πιαγηά γεκάηε απφ ακπέιηα θαη απέρεη απφ απηφ 4,5 ρκ.. Υηίζηεθε ην 1332 θαη ζηελ πνξεία αλαθαηλίζηεθε 2 θνξέο, ην 1700 θαη ην 1960 αληίζηνηρα. Πξφθεηηαη γηα έλα αξθεηά κεγάιν ζπγθξφηεκα κε ραγηάηηα, θειηά, απνζήθεο, ππφγεηα θαη έρεη θαη έλαλ «νληά», φπνπ ν ζπγγξαθέαο Δπάγγεινο Αβέξσθ έγξαςε πνιιά απφ ηα βηβιία ηνπ. Ο λαφο είλαη κνλφρσξνο ζνισηφο κε σξαίεο ηνηρνγξαθίεο, ην θακπαλαξηφ ηνπ μχιηλν, θαη ην ηέκπιν ηνπ μπιφγιππην. Οη εηθφλεο ηνπ θαζνιηθνχ ηεο, θαη ην μπιφγιππην ηέκπιν, ρξνλνινγνχληαη ζηα ηέιε ηνπ 17νπ αη., ελψ νη ηνηρνγξαθίεο ζηηο αξρέο ηνπ 18νπ αη.. Τπήξμε πινχζην κνλαζηήξη κε ρσξάθηα, ακπέιηα, κχινπο θαη λεξνηξηβέο θαη πνιχ θαιά δηαηεξεκέλν. Ζ κνλή Παλαγίαο Μεηζφβνπ πνπ ηδξχζεθε ην 1486 απφ ηνλ Μεηξνπνιίηε Ησαλλίλσλ Νεφθπην, ζε ηνπνζεζία πνπ, ζχκθσλα κε ηελ παξάδνζε, βξήθε ηε 35 Αλαθηεκέλν απφ: pic_id=87&level=4&belongs=33&area_id=3&lang=gr, ζηηο 30/05/

61 ζαπκαηνπξγή εηθφλα ηεο Παλαγίαο. Ζ επάξγπξε εηθφλα ηεο Παλαγίαο, ε νπνία θιάπεθε ην 1976, θαηά κία άπνςε αλάγεηαη ζηνλ 50 ν αη., ελψ πεξηζζφηεξν πηζαλή είλαη ε ρξνλνιφγεζή ηεο ζην 160 ν αη.. Τπήξμε πινχζην κνλαζηήξη, κε 13 εγνπκέλεο θαη κε έζνδα απφ θηήκαηα, κχινπο, δσξεέο θαη αθηεξψκαηα πνπ έθαλαλ νη πηζηνί θαηά ηελ παλήγπξε. Αλαθαηλίζηεθε δχν θνξέο (ην 1680 θαη ην 1715) θαη ην θαζνιηθφ ηνπ θνζκείηαη κε ηέκπιν ζαπκάζηαο ηέρλεο, άκβσλα θαη δχν αμηφινγα ηξίπηπρα. 36 Οη παξαδνζηαθέο βξχζεο ηνπ Μεηζφβνπ πνπ είλαη είθνζη (20) ζηνλ αξηζκφ, κε πην γλσζηέο απηέο ηεο «Φνληάλα ληη Κάκπνπξη ληη Νηηζνχπξα» (1858), ηνπ Ατ Γηψξγε (1889), ηεο Γθνχξαο (1872), ηεο Μ. Βιάρα (1900), ηεο Νίηζα (αξρέο 20 νπ αηψλα) θαη ηνπ Φιφθα (1787). 37 Ο Νεξφκπινο Γθίλα, ζηηο φρζεο ηνπ Αξάρζνπ πνηακνχ θαη ζε κηθξή απφζηαζε απφ ην Μέηζνβν, πνπ γηα πνιιέο δεθαεηίεο ρξεζηκνπνηνχζε ηε δχλακε ησλ άθζνλσλ λεξψλ ηνπ πνηακνχ κεηαηξέπνληάο ηελ ζε κεραληθή ελέξγεηα γηα ην άιεζκα ησλ δεκεηξηαθψλ ηηο επξχηεξεο πεξηνρήο. Πιένλ έρεη ραξαθηεξηζηεί σο ηζηνξηθφ δηαηεξεηέν κλεκείν θαη, κεηά ηελ νιηθή αλαθαίληζή ηνπ ην 1997, δηαζέηεη κφληκν θχιαθα. 38 Ο Αβεξψθεηνο Κήπνο, ή αιιηψο ην πάξθν ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ, πνπ βξίζθεηαη ζηε βνξεηναλαηνιηθή πιεπξά ηνπ Μεηζφβνπ θαη απνηειεί έλα απφ ηα πξψηα πάξθα ηεο Διιάδαο. Έρεη έθηαζε 10 ζηξέκκαηα ζηελ νπνία εθηξέθνληαη πνηθηιίεο πνπιηψλ θαη δαξθαδηψλ, θηινμελνχληαη φια ηα είδε δέληξσλ ηεο πεξηνρήο ηεο Πίλδνπ θαη βξίζθνληαη κία παηδηθή ραξά θαη ν Ηεξφο Ναφο ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ. Γηακνξθψζεθε ην 1850 ζην ιφθν πνπ βξίζθεηαη ν Άγηνο Γεψξγηνο, απφ εηδηθφ θεπνπξφ πνπ έζηεηιε ν Γεψξγηνο Αβέξσθ απφ ηελ Αιεμάλδξεηα γηα λα ηεξήζεη ην ηάκα πνπ είρε θάλεη ζηνλ Άγην φηαλ μεληηεχηεθε (ηαπιανχξα 2005). Ζ εθθιεζία ηνπ Αγίνπ Υαξαιάκπνπο ζηε λνηηναλαηνιηθή πιεπξά ηνπ Μεηζφβνπ, φπνπ ν Κνζκάο ν Αηησιφο κίιεζε ζηνπο Μεηζνβίηεο. Πξφθεηηαη γηα ηξίθιηηε βαζηιηθή κεγάισλ δηαζηάζεσλ, κε δσγξαθηζηφ ηαβάλη θαη αμηφινγα μπιφγιππηα κέξε. Αλαθαηλίζηεθε ην 1834 απφ ηνλ Μεηζνβίηε Ησάλλε Σζαλάθα, ελψ ζήκεξα αληηκεησπίδεη ζνβαξά πξνβιήκαηα ιφγσ ξεγκαηψζεσλ ζηελ αλαηνιηθή θπξίσο πιεπξά ηνπ. 36 Πεγή: Αξρείν Γήκνπ Μεηζφβνπ 37 Πεγή: Αξρείν Γήκνπ Μεηζφβνπ 38 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 30/05/

62 ηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη ηα ζεκαληηθφηεξα απφ ηα παξαπάλσ πνιηηηζηηθά ηδξχκαηα καδί κε ηηο θπξηφηεξεο εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ (ζπγθεθξηκέλα θξαζηνχ θαη ηπξνθνκηθψλ πξντφλησλ), πάλσ ζε δνξπθνξηθή θσηνγξαθία ηνπ Μεηζφβνπ (Δηθφλα 7). Δπηπιένλ, παξνπζηάδεηαη ζηελ ίδηα εηθφλα ν θεληξηθφο νδηθφο άμνλαο ηνπ νηθηζκνχ κε θίηξηλν ρξψκα θαη ε θεληξηθή ηνπ πιαηεία κε θφθθηλν. Έηζη, γίλεηαη επθνιφηεξα αληηιεπηή ε επηξξνή ησλ πνιηηηζηηθψλ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο κειέηεο ζηελ νηθηζηηθή ηεο εμέιημε, θαζψο παξαηεξείηαη έληνλε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα γχξσ απφ ην θέληξν θαη ηνλ θεληξηθφ άμνλα ηνπ Μεηζφβνπ θαη θνληά ζηα ζηνηρεία πνιηηηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο. Οηλνπνηείν Αβεξώθεηνο θήπνο Αξρνληηθό Σνζίηζα Κεληξηθή Πιαηεία πλεδξηαθό Κέληξν Γηάζειν Σπξνθνκείν Πηλαθνζήθε Δηθφλα 7: Σα θπξηφηεξα πνιηηηζηηθά-πνιηηηζκηθά ηδξχκαηα ηνπ Μεηζφβνπ 62

63 Έηζη, νη εγθαηαζηάζεηο θαη ηα ηδξχκαηα απηά επέδξαζαλ ζηε δηακφξθσζε ηνπ νηθηζηηθνχ πεξηβάιινληνο κέζα απφ ην πνιηηηζηηθφ-ηνπξηζηηθφ ελδηαθέξνλ πνπ αλέπηπμαλ θαη απνηέιεζαλ πφιν αλάπηπμεο θαη επέθηαζεο γηα ηνλ νηθηζκφ ηνπ Μεηζφβνπ. Έδσζαλ άιινπο ξπζκνχο ζηελ πνιηηηζηηθή δσή ηνπ ηφπνπ κε απνηέιεζκα λα αλαπηπρζεί ην ηνπξηζηηθφ ηνπ θνκκάηη, λα δηαδνζεί ην πνιηηηζκηθφ ηνπ ππφβαζξν θαη λα απμεζεί ε νηθνδνκηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα, κε αλέγεξζε ηνπξηζηηθψλ θαηαζηεκάησλ αλάδεημεο ηνπ πνιηηηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ θαη πξνψζεζεο ησλ παξαδνζηαθψλ ηνπ πξντφλησλ. Σέινο, ζηελ αθφινπζε εηθφλα-ηνπνγξαθηθφ πιάλν ηνπ Μεηζφβνπ επί Σνπξθνθξαηίαο, απεηθνλίδνληαη νξηζκέλα αμηνζέαηα θαη ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ηνπ νηθηζκνχ ηεο επνρήο, πνιιά απφ ηα νπνία ππάξρνπλ κέρξη ζήκεξα θαη αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο. Δηθφλα 8: Σνπνγξαθηθφ πιάλν Μεηζφβνπ επί Σνπξθνθξαηίαο (Πεγή: Πιαηάξεο Γ., 1982) 63

64 Ζ Μνπζηθή Παξάδνζε ηνπ Μεηζόβνπ 39 Σα ηξαγνχδηα θαη νη ρνξνί ηεο Ζπείξνπ γεληθά ραξαθηεξίδνληαη απφ κία ηδηάδνπζα ηερλνηξνπία θαη έθθξαζε. Ζ κνπζηθή παξάδνζε ηνπ Μεηζφβνπ παξνπζηάδεηαη αηζζεηά δηαθνξνπνηεκέλε απφ ηηο αληίζηνηρεο άιισλ πεξηνρψλ, αιιά θαη ζην πιαίζην ηεο ίδηαο ηεο Ζπεηξσηηθήο κνπζηθήο. Τπάξρνπλ ηξία είδε ρνξψλ, ν θπθιηθφο, ν ζπγθαζηζηφο θαη ν ρνξφο ησλ γπλαηθψλ, ελψ θνηλφ δνκηθφ ζηνηρείν φισλ απηψλ απνηειεί ν απηνζρεδηαζκφο θαη ν ζπλαηζζεκαηηζκφο. Ο ρνξφο ζπλνδεχεη ηνπο Μεηζνβίηεο ζηηο ζεκαληηθφηεξεο θνηλσληθέο εθδειψζεηο ηνπο, φπσο είλαη νη γάκνη, νη γηνξηέο θαη ηα παλεγχξηα, ζηα νπνία νη πην πνιινί ρνξεχνπλ ληπκέλνη κε παξαδνζηαθέο θνξεζηέο, θαζψο απνηειεί δνκηθφ ζηνηρείν ηεο παξάδνζήο ηνπο Παξαδνζηαθά Πξντόληα 40 Σα θπξηφηεξα παξαδνζηαθά πξντφληα πνπ παξάγνληαη ζην Μέηζνβν πξνέξρνληαη απφ ηνπο θιάδνπο ηεο θηελνηξνθίαο, ηελ ηπξνθφκεζεο θαη ηεο νηλνπνηίαο. Έηζη, παξάγνληαη ηπξηά (πνηθηιίεο: Μεηζνβφλε, Μεηζνβέια, Γηδίζην Μεηζνβίζην (ηχπνπ εξβ), Γξαβηέξα, Παξκεδάλα Μεηζφβνπ) απφ πξψηεο χιεο, φπσο πξφβεην, αγειαδηλφ θαη γηδίζην γάια, άικε, ρνληξφ αιάηη, θαπλφο απφ θιεκαηφβεξγεο, αξσκαηηθά θχιια θαη ρφξηα θαη ρνληξφ πηπέξη. Σν πξψην ηπξνθνκείν πνπ ηδξχζεθε ήηαλ ην ηπξνθνκείν ηνπ Ηδξχκαηνο Σνζίηζα, ην νπνίν είλαη θαη ην κεγαιχηεξν, ελψ ζηε ζπλέρεηα αξθεηνί ηδηψηεο άλνημαλ ηπξνθνκεία ζηηο γχξσ πεξηνρέο. Δπηπιένλ, παξάγνληαη αιιαληηθά (πνηθηιίεο: Καζζηάην, Καξλάην, Σξηπιέην) απφ πξψηεο χιεο, φπσο ληφπηα θξέαηα, βφηαλα ησλ βνπλψλ, ιαραληθά, ηπξί Μεηζνβφλε θαη θξαζί Καηψγη. Ζ πξψηε βηνηερλία παξαδνζηαθψλ αιιαληηθψλ ηδξχζεθε πξφζθαηα θαη πξνζθέξεη ζχγρξνλν, πςειψλ πξνδηαγξαθψλ πεξηβάιινλ παξαγσγήο. 39 Αλαθηεκέλν απφ: mid=83 θαη Αξρείν Γήκνπ Μεηζφβνπ, ζηηο 30/05/ Αλαθηεκέλν απφ: og&id=44&itemid=79, ζηηο 28/05/

65 Σέινο, παξάγνληαη θξαζηά δηαθφξσλ εηδψλ (Καηψγη Αβέξσθ Δξπζξφο, Καηψγη Αβέξσθ Λεπθφο, Traminer, Φινγεξφ, Κηήκα Αβέξσθ, Μειίθξσλ Οίλνο, Σζίπνπξν) απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950 πνπ μεθηλάεη ε ηζηνξία ηεο παξαγσγήο ηνπο κε ην Καηψγη Αβέξσθ ηνπ Δπάγγεινο Αβέξσθ. Ζ θηινζνθία θαη ε πνξεία ηεο εηαηξείαο πνπ ηδξχζεθε, θαλεξψλνπλ κία απφ ηηο πξψηεο εθαξκνγέο απζεληηθήο ακπεινπξγηθήο-νηλνπνηεηηθήο εθκεηάιιεπζεο ζηελ Διιάδα. Σν ελ ιφγσ κνληέιν παξαγσγήο θπξηάξρεζε 30 ρξφληα αξγφηεξα, αλαδεηθλχνληαο ηηο ηεξάζηηεο δπλαηφηεηεο ηνπ ειιεληθνχ ακπειψλα. Σν 2001, ην Καηψγη-Αβέξσθ Α.Δ. θαη ε ηξνθηιηά Α.Δ. ζπγρσλεχηεθαλ Πνιηηηζηηθέο Δθδειώζεηο Πνιιέο είλαη νη πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θάζε ρξφλν ζην Μέηζνβν. Οη ζεκαληηθφηεξεο απφ απηέο είλαη: ην «Αληάκσκα ησλ Βιάρσλ» ην πξψην ζαββαηνθχξηαθν ηνπ Ηνπιίνπ, ην «Παλεγχξη ηνπ Πξνθήηε Ζιία» ζηηο 20 Ηνπιίνπ θαη ζε πςφκεηξν 1400 κ. (θνληά ζην λαφ ηνπ πξνθήηε Ζιία), νη εθδειψζεηο πξνο ηηκή ηεο Αγίαο Παξαζθεπήο ζηηο 26 Ηνπιίνπ πνπ πεξηιακβάλνπλ ρνξνχο απφ ηηο παξαδνζηαθά ληπκέλεο γπλαίθεο ηνπ ρσξηνχ θαη ηξαγνχδηα ζηε βιάρηθε δηάιεθην, ν ιεγφκελνο «Πίρηεηνο Πεξίπαηνο» ην ηειεπηαίν αββαηνθχξηαθν ηνπ Ηνπιίνπ κε δηαλπθηέξεπζε ζε πςφκεηξν 2000 κ. θαη νη εθδειψζεηο ζηηο 15 Απγνχζηνπ ζηελ θεληξηθή πιαηεία ηνπ Μεηζφβνπ κε ρνξνχο θαη δεκνηηθά ηξαγνχδηα Ηζηνξηθά Υαξαθηεξηζηηθά Γηάθνξα ηνπσλχκηα ξσκατθήο πξνέιεπζεο ππνδειψλνπλ ηελ ξσκατθή παξνπζία ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ απφ ην 167 έσο ην 250 κ.υ.. Οη Ρσκαίνη έρηηζαλ ην Μέηζνβν θαη εγθαηέζηεζαλ εθεί Έιιελεο σο κφληκνπο θχιαθεο ζηε βαζηθφηεξε δηάβαζε κεηαμχ Ζπείξνπ θαη Θεζζαιίαο, ην πέξαζκα ηνπ Επγνχ. Καηά ηνπο αξραίνπο θαη κεζαησληθνχο ρξφλνπο ε πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ απνηεινχζε κηα πεξηνρή 65

66 εμαηξεηηθήο ζηξαηησηηθήο θαη εκπνξηθήο ζεκαζίαο θαη ζηα ρξφληα ηεο Σνπξθνθξαηίαο ζεσξνχληαλ έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα δεξβέληα ηεο Οζσκαληθήο Απηνθξαηνξίαο. 41 Δμαηηίαο ηεο εμαηξεηηθήο ηνπ ζέζεο πνπ ην θαζηζηά ζεκαληηθφ επηθνηλσληαθφ θαη νηθνλνκηθφ θφκβν ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν θαη ηα Βαιθάληα γεληθφηεξα, ην Μέηζνβν ηειεί ππφ πξνλνκηαθφ θαζεζηψο απφ ηνλ 10 ν αηψλα θαη σο ηα ηέιε ηνπ 18 νπ αηψλα. πνηνο ειέγρεη απηή ηελ πεξίνδν ην πέξαζκα ηνπ Επγνχ, απφ ην νπνίν επηθνηλσλεί ε Ήπεηξνο κε ηε Θεζζαιία θαη ηε Γπηηθή Μαθεδνλία, ειέγρεη φιν ηνλ νξεηλφ φγθν ηεο Πίλδνπ θαη ηνλ πεδηλφ ρψξν ηεο Θεζζαιίαο. Απφ ην πέξαζκα ηνπ Επγνχ πεξλνχλ νη έκπνξνη, ηα ηνπξθηθά ζηξαηεχκαηα θαη νη θξαηηθνί ιεηηνπξγνί. 42 Έηζη, ν Κσλ/λνο Πνξθπξνγέλλεηνο ηνλ 10ν αηψλα, ν Αλδξφληθνο Γ ηνλ 14ν αηψλα, ν νπιηάλνο Μνπξάη Β ην 1430 θαη ν νπιηάλνο Μερκέη Γ ην 1659, παξαρσξνχλ δηαδνρηθά ζην Μέηζνβν θαη ζηα γεηηνληθά ρσξηά πξνλφκηα, κε ηα νπνία ηνπο παξέρνληαη νηθνλνκηθέο επθνιίεο (θαηά βάζε θνξνινγηθέο απαιιαγέο), πνιηηηθέο ειεπζεξίεο, θαζψο θαη δηνηθεηηθή θαη εθθιεζηαζηηθή απηνλνκία. Υάξε ζηα ηδηαίηεξα απηά πξνλφκηα ην Μέηζνβν ζεκείσζε ζεκαληηθή εκπνξηθή, νηθνλνκηθή, πλεπκαηηθή θαη πνιηηηζηηθή πξφνδν. 43 Ζ ηζηνξηθή πνξεία ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηδηαίηεξα φζνλ αθνξά ζηα πξνλφκηα πνπ δίλνληαλ ζηνπο θαηνίθνπο ηνπ θαηά θαηξνχο απφ ηελ Σνπξθνθξαηία θαη έπεηηα, παξαηίζεληαη παξαθάησ: : Ο νπιηάλνο Μνπξάη ν Β' ( ) παξαρσξεί δηάθνξα πξνλφκηα ζηνπο Μεηζνβίηεο, σο επηβξάβεπζε ηεο θαιήο ζπκπεξηθνξάο ησλ Μεηζνβηηψλ θπιάθσλ ηνπ Επγνχ, νη νπνίνη δηεπθφιπλαλ ην πέξαζκα ησλ ηνπξθηθψλ ζηξαηεπκάησλ ηνπ ηλάλ Παζά πνπ θαηεπζχλνληαλ ζηα Γηάλληλα. 41 Αλαθηεκέλν απφ: ttypeid=101&menu2=340&menu3=530&menu4=537&htab=1&visible=1, php?option=com_content&view=article&id=65&itemid=82 θαη bolow.pdf, ζηηο 25/10/ Αλαθηεκέλν απφ: id=82 θαη ζηηο 25/10/ Αλαθηεκέλν απφ: id=82, ζηηο 25/10/

67 1659: Ο νπιηάλνο Μερκέη ν Γ' ( ), έπεηηα απφ κηα κεγάιε θξίζε πνπ έιαβε ρψξα ηε δεθαεηία ζηελ πεξηνρή, παξαρσξεί εμαηξεηηθά πξνλφκηα ζηνπο θαηνίθνπο ηνπ Μεηζφβνπ, φπσο ηε δηαθχιαμε ηεο δηάβαζεο απφ ηνπο ίδηνπο. Ζ δηνίθεζε ηεο εθθιεζίαο ηνπ Μεηζφβνπ γίλεηαη απεπζείαο απφ ην Οηθνπκεληθφ Παηξηαξρείν. Υάξε ζηα πξνλφκηα απηά, ηα νπνία θαηά ηε ιατθή παξάδνζε απνδίδνληαη ζηνλ Κπξηάθν Φιφθα, ε θαηάζηαζε εμνκαιχλζεθε θαη ε πφιε ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηα γχξσ ρσξηά (Μαιαθάζη, Μειηά, Αλήιην, Βνηνλφζη, Παιηά Κνπηζνχθιηαλε (Πιαηάληζηνο) θαη Γεξβελδίζηα (Αλζνρψξη)) απεηέιεζαλ κία απηφλνκε δεκνθξαηηθή πνιηηεία κέζα ζηελ απνιπηαξρηθή νζσκαληθή απηνθξαηνξία (Σξίηνο 1993) : Παξάιιεια κε ηα πνιηηηθά πξνλφκηα πνπ παξαρσξνχληαη ζην Μέηζνβν, ηδξχεηαη ε Παηξηαξρηθή Δμαξρία Μεηζφβνπ πνπ ιεηηνπξγεί σο ην 1924 θαη απνθηά λνκηθή θαη πνιηηεηαθή νληφηεηα κε ην ηζηνξηθφ θηξκάλη ηνπ νπιηάλνπ Μερκέη Γ. 1700: Ηδξχεηαη ζην Μέηζνβν ηδηνζπληήξεην ειιεληθφ ζρνιείν, ην νπνίν αλαδείρηεθε έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα θέληξα παηδείαο θαη ζην νπνίν δίδαμαλ νη επηθαλέζηεξνη δάζθαινη ηεο επνρήο. 1719: Οη Γάιινη ρηίδνπλ ζην Μέηζνβν ηεξάζηηα απνζήθε γηα ηε ζπγθέληξσζε θαη δηαθχιαμε θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ πνπ εμάγνληαη ζηελ Δπξψπε. Οη Μεηζνβίηεο αλαπηχζζνπλ εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζε Διιάδα θαη Βαιθάληα κε απνηέιεζκα λα ζπγθεληξψλεηαη ζην Μέηζνβν ν κεγαιχηεξνο πινχηνο απφ ηα ηζειηγθάηα ηεο πεξηνρήο : Σα πξνλφκηα ησλ Μεηζνβηηψλ αλαλεψλνληαη ζπλερψο κε εθδφζεηο θηξκαληψλ απφ ηνπο εθάζηνηε νπιηάλνπο. Οη Μεηζνβίηεο θξνληίδνπλ δηαξθψο γηα ηελ αλαλέσζε ησλ πξνλνκίσλ απηψλ κε θάζε αιιαγή νπιηάλνπ γηα λα πεξηθξνπξήζνπλ ηελ απηνλνκία ηνπο απφ απζαηξεζίεο δηάθνξσλ θαινζειεηψλ, νη νπνίνη ζε θάζε ζνπιηαληθή κεηαβνιή θαηξνθπιαθηνχλ γηα λα αηνλήζνπλ ή θαη λα εθκεδελίζνπλ ηελ ηζρχ ησλ πξνλνκίσλ. ηελ πξνζπάζεηα απηή ησλ Μεηζνβηηψλ ζπκβάιινπλ ελεξγά θαη νη ηζρπξνί Μεηζνβίηεο ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο, κε παξεκβάζεηο ηνπο ζηνπο νπιηάλνπο. 67

68 Δηθφλα 9: Ζ απηφλνκε ρψξα Μεηζφβνπ ηνπ 1780 ζε πξνβνιή (Πεγή: Πιαηάξεο Γ., 1982) χκθσλα κε ηνλ Σξίην (1993), ζήκεξα ζψδνληαη ζε κεηάθξαζε δεθαηέζζεξα θηξκάληα ησλ πξνλνκίσλ ηνχ Μεηζφβνπ. Απφ απηά δχν εθδφζεθαλ απφ ην νπιηάλν Μαρκνχη Υαλ Α' ( ), έλα απφ ην νπιηάλν 'Οζκάλ ηνλ Γ' ( ), πέληε απφ ην νπιηάλν Ακπηνχι Υακίη Υαλ ( ) θαη έμη απφ ην νπιηάλν ειίκ Γ' ( ) : Ο Αιή παζάο ζέινληαο λα έρεη ηνλ έιεγρν ηεο δηάβαζεο ηεο Πίλδνπ, πξνρσξεί ζηελ θαηάξγεζε ησλ πξνλνκίσλ ηνπ Μεηζφβνπ θαη, έηζη, μεθηλάεη γηα απηφ κηα πεξίνδνο παξαθκήο. Σα ρξφληα ηνπ Αιή Παζά νη Μεηζνβίηεο ππνρξεψλνληαη λα πιεξψλνπλ θφξν γξφζηα εηήζηα έλαληη πνπ πιήξσλαλ πξηλ θαη λα δηαηεξνχλ κε δηθέο ηνπο δαπάλεο αιβαληθή θξνπξά. Δπηπιένλ, ππφθεηληαη ζε βαξχηαηε θνξνινγία γηα ηελ επηζθεπή ησλ δξφκσλ θαη ηνλ θαζαξηζκφ ηνπο απφ ηα ρηφληα. Ζ παξαθκή ηνπ Μεηζφβνπ ζπλερίζηεθε θαη κεηά ηελ ειιεληθή επαλάζηαζε ηνπ 1821 γηα λα θνξπθσζεί ζηα κέζα θαη ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα (Μειηφο & Ξηθαξάο 1995). 68

69 18νο-19νο αηώλαο: Σν Μέηζνβν δηαλχεη κία θάζε νηθνλνκηθήο άλζεζεο κε εμαγσγέο δηαθφξσλ εκπνξεπκάησλ ζηελ Σνπξθία, ηε Γεξκαλία, ηελ Οπγγαξία, ηε Ρσζία θαη ηε Μεζφγεην γεληθφηεξα : Απφ ηνλ δηνηθεηή ησλ Ησαλλίλσλ δηνξίδεηαη δεξβέλαγαο ν νπνίνο αζθεί δηνηθεηηθά ρξέε ζην Μέηζνβν (Μέιηνο & Μπαθνχλε 2002). 1845: Με ελέξγεηεο ηνπ Κπξηάθνπ Ησάλλνπ Σζαλάθα εθδίδεηαη απφ ηνλ νπιηάλν Μεδδήη απηνθξαηνξηθφ δηάηαγκα κε ην νπνίν επαλαρνξεγνχληαη ηα πξνλφκηα ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ. Με ην ελ ιφγσ δηάηαγκα, φκσο, απμάλνληαη θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ Μεηζνβηηψλ γηα θαηαβνιή θφξσλ. Απηέο πξνθάιεζαλ έληνλεο αληηπαξαζέζεηο ζην εζσηεξηθφ ηεο θνηλσλίαο ηνπ Μεηζφβνπ θαη νδήγεζαλ ζε καηαίσζε ηεο ρνξήγεζεο απηψλ ησλ πξνλνκίσλ. 1854: Σν Μέηζνβν ππξπνιείηαη απφ ηα ηνπξθηθά ζηξαηεχκαηα ηνπ Αβδή Παζά ( ) θαη πθίζηαηαη κεγάιε θαηαζηξνθή εμαηηίαο ηνπ ηξηήκεξνπ αηπρνχο επαλαζηαηηθνχ θηλήκαηνο ηνπ νπιαξρεγνχ Γξίβα. Σειηθά, απνθεχρζεθε ε νιηθή θαηαζηξνθή, ράξε ζηε ζπκβνιή ηνπ Μεηζνβίηε αλψηεξνπ αμησκαηηθνχ ηνπ ηνπξθηθνχ ζηξαηνχ Νηθφιανπ Σζαλάθα. Ζ πξφνδνο πνπ ζεκεηψλεηαη ζην Μέηζνβν κεηά ηελ θαηαζηξνθή ηνπ Γξίβα νθείιεηαη ζηελ νηθνλνκηθή ζηήξημε ηνπ πιήζνπο επεξγεηψλ ηνπ : Ο δηνηθεηήο ησλ Ησαλλίλσλ δηνξίδεη ζην Μέηζνβν αλψηεξν δηνηθεηηθφ ππάιιειν, ηνλ θατκαθάκε, ν νπνίνο ην 1880 έρεη ζηε δηθαηνδνζία ηνπ, εθηφο ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηηο θνηλφηεηεο Μειηά, Βνηνλφζη, Γεξβελδίηζα, θαη Αλήιην. 1881: Μεηά ηελ πξνζάξηεζε ηεο Θεζζαιίαο θαη ηελ πξνψζεζε ησλ ειιελνηνπξθηθψλ ζπλφξσλ ζηε γξακκή Μέηζνβν - Μαιαθάζη, ηα ηεισλεηαθά εκπφδηα ζην Επγφ καηαίσζαλ θάζε ειπίδα αλαδσνγφλεζεο ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηνπ εκπνξίνπ ηνπ (Μειηφο & Ξηθαξάο 1995). 1912: Σν Μέηζνβν απειεπζεξψλεηαη απφ ηνλ ηνπξθηθφ δπγφ ζηηο 31 Οθησβξίνπ 1912, απφ δπλάκεηο ηνπ ηαθηηθνχ ειιεληθνχ ζηξαηνχ ππφ ηνλ αληηζπληαγκαηάξρε ππξνβνιηθνχ Μίηζα, Κξεηψλ εζεινληψλ θαη Ζπεηξσηψλ εζεινληψλ. Λίγν αξγφηεξα, ην Ννέκβξην, ην Μέηζνβν θηλδπλεχεη λα αλαθαηαιεθζεί απφ ηνλ Μπεθήξ Αγά πνπ εθζηξαηεχεη επαλεηιεκκέλσο απφ ηα Γηάλλελα κε δχν ζηξαηησηηθέο θάιαγγεο (Μέιηνο & Μπαθνχλε 2002). 1917: Σνλ Ηνχλην ην Μέηζνβν θαηαιακβάλεηαη απφ ηα ηηαιηθά ζηξαηεχκαηα θαηά ηελ εηζβνιή ηνπο ζηελ Ήπεηξν θαη θεξχζζεηαη θάησ απφ ηηαιηθφ ζηξαηησηηθφ λφκν. Οη Ηηαινί ζα απνρσξήζνπλ κεηά απφ έλα δηάζηεκα ηξηψλ κελψλ θαηνρήο. 44 Αλαθηεκέλν απφ: ttypeid=101&menu2=340&menu3=530&menu4=537&htab=1&visible=1, php?option=com_content&view=article&id=65&itemid=82 θαη bolow.pdf, ζηηο 25/10/

70 1939: Οινθιεξψλεηαη ν απηνθηλεηφδξνκνο, πνπ ελψλεη ηε Θεζζαιία κε ηελ Ήπεηξν δηεξρφκελνο απφ ηνλ απρέλα ηεο Καηάξαο, ν νπνίνο θαζηζηά ην Μέηζνβν ζεκαληηθφ νδηθφ θφκβν. 1940: Ηηαιηθή αεξνπνξία βνκβαξδίδεη ην Μέηζνβν, ελψ ε Ηηαιηθή κεξαξρία Σδνχιηα θαηεπζχλεηαη απφ ηε Βνβνχζα πξνο ην Μέηζνβν κε ζηφρν λα απνθφςεη ηελ ειιεληθή ζηξαηηά ηεο Ζπείξνπ. Τθίζηαηαη, φκσο, ζπληξηπηηθή ήηηα απφ ηνλ ειιεληθφ ζηξαηφ (Μέιηνο & Μπαθνχλε 2002). 1942: Σν Μέηζνβν ηειεί θαη πάιη ππφ ηηαιηθήο δηνίθεζεο θαηνρή. 1943: Ηηαιηθά αεξνπιάλα βνκβαξδίδνπλ θαη πάιη ην Μέηζνβν, ελψ νη Γεξκαλνί πξνειαχλνπλ απφ ηνλ Γξίζθν κε ζθνπφ ηελ θαηάιεςε ηνπ Μεηζφβνπ. Οη Γεξκαλνί θηάλνπλ ζην Μέηζνβν κε ζηφρν ηελ ππξπφιεζή ηνπ, αιιά κε παξέκβαζε ηνπ Μνδέζηνπ Πέξηζαιε ζηηο δπλάκεηο θαηνρήο απηή αθπξψλεηαη. 1947: Ζ Σνχιεηνο ρνιή Τθαληηθήο ππξπνιείηαη απφ ηνπ θνκνπληζηέο θαζψο ζηεγάδεη ηηο αζηπλνκηθέο αξρέο Μεηζφβνπ. Ηδξχεηαη ην ίδξπκα Βαξφλνπ Μηραήι Σνζίηζα κεηά απφ παξφηξπλζε ηνπ Δπάγγεινπ Αβέξσθ, κε ζεκαληηθή δσξεά ηνπ ζπλνλφκαηνπ απνγφλνπ ηνπ Μεηζνβίηε Δπεξγέηε Μηραήι Σνζίηζα (Μέιηνο & Μπαθνχλε 2002). ιεο απηέο νη δηαθπκάλζεηο ζην πξνλνκηαθφ θαζεζηψο ηνπ Μεηζφβνπ θαη, θαηά ζπλέπεηα, νη ζπλερείο πιεζπζκηαθέο ηνπ αλαθαηαηάμεηο ζην πέξαζκα ησλ αηψλσλ, επεξέαζαλ ειαθξψο ηελ νηθηζηηθή ηνπ εμέιημε θαηά θαηξνχο. Παξφια απηά ε θνκβηθή ηνπ ζέζε ζην πέξαζκα πξνο ηε Θεζζαιία θαη ηε Γπηηθή Μαθεδνλία πνπ ηνπ πξφζθεξε γηα φινπο απηνχο ηνπο αηψλεο (10 ν κε 18 ν αη.) ην πιήζνο πξνλνκίσλ, ζπλέβαιε ζηελ θαηά ην πιείζηνλ εμειηθηηθή πνξεία ηνπ νηθηζκνχ ηνπ. Απηφ γηαηί ε απηφλνκε δεκνθξαηηθή πνιηηεία ηνπ Μεηζφβνπ θαη ησλ γχξσ ρσξηψλ ζηα ρξφληα ηεο απνιπηαξρηθήο Σνπξθνθξαηίαο, απνηέιεζε πφιν έιμεο πιεζπζκψλ. Χζηφζν, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εμαηξεηηθή ζέζε ηνπ Μεηζφβνπ, ην θπζηθφ πεξηβάιινληα ρψξν ηνπ θαη ηε πνιηηηζκηθή θαη θνηλσληθννηθνλνκηθή ηνπ αλάπηπμε (θπξίσο κεηά ηα κέζα ηνπ 2 νπ αη.), απνηειεί κέρξη θαη ζήκεξα ζεκαληηθφ νξεηλφ νηθηζκφ, πνπ ειθχεη ζπλερψο θφζκν είηε γηα κφληκε θαηνίθηζε είηε γηα πεξηζηαζηαθή δηακνλή θαη ηνπξηζκφ. 70

71 4.1.7 Οηθνλνκηθά Υαξαθηεξηζηηθά Σνκείο Παξαγσγήο 45 Ζ νηθνλνκία κηαο πεξηνρήο ηαμηλνκείηαη αλάινγα κε ηα πξντφληα πνπ πξνζθέξνπλ νη παξαγσγηθέο ηεο δξαζηεξηφηεηεο ζε ηξεηο θαηεγνξίεο-ηνκείο παξαγσγήο, ηνλ πξσηνγελή, ηνλ δεπηεξνγελή θαη ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. Οη ηνκείο απηνί πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: Πίλαθαο 6. Σνκείο ηεο νηθνλνκίαο κηαο πεξηνρήο-ρώξαο Πξσηνγελήο Σνκέαο Γεπηεξνγελήο Σνκέαο Σξηηνγελήο Σνκέαο 1. Φπηηθή παξαγσγή 2. Εσηθή παξαγσγή 3. Αιηεία 4. Γάζε 5. Μεηαιιεία 6. Οξπρεία 7. Αιπθέο 8. Άιιεο εμνξπθηηθέο εξγαζίεο 1. Οηθνηερλία ή Υεηξνηερλία 2. Βηνηερλία 3. Βηνκεραλία 1. Δκπφξην 2. Μεηαθνξέο 3. Σειεπηθνηλσλίεο 4. Σξάπεδεο 5. Κξαηηθέο θαη εκηθξαηηθέο ππεξεζίεο 6. Διεχζεξα επαγγέικαηα πγθεθξηκέλα, ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ ζπλαληψληαη θαη νη ηξεηο ηνκείο παξαγσγήο, θαζψο θνηλέο αζρνιίεο ησλ θαηνίθσλ ηνπ είλαη ε θηελνηξνθία, ε επεμεξγαζία ηνπ μχινπ (ζθαιηζηά, έπηπια, ηέκπια, βαξέιηα, θπςέιεο θ.α.), ε ηπξνθνκία, ε νηλνπνηία, ε δαζνπνλία, ε ιατθή ηέρλε, ε πθαληνπξγία, ε θαηαζθεπή θπςειψλ θαη βαξειηψλ, ν ηνπξηζκφο πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα εμειίζζεηαη ξαγδαία θαη ζε κηθξφηεξν βαζκφ ε γεσξγία. Να ζεκεησζεί φηη ην Μέηζνβν κπνξεί λα απμήζεη ηελ επηξξνή ηνπ θαη δηαπεξηθεξεηαθά, κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο Δγλαηίαο Οδνχ Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 18/10/ Αλαθηεκέλν απφ: mid=84, atou.pdf θαη ζηηο 09/10/

72 Πξσηνγελήο Σνκέαο Ο παξφλ θιάδνο ηεο νηθνλνκίαο είλαη απηφο πνπ δίλεη ηηο πξψηεο χιεο θαη ηα πξσηνγελή αγξνηηθά πξντφληα ηνπ Μεηζφβνπ. ηνλ πξσηνγελή ηνκέα απαζρνιείηαη έλα κεγάιν πνζνζηφ ησλ εξγαδνκέλσλ ηνπ Μεηζφβνπ, γεγνλφο πνπ εληζρχεηαη θαη απφ ην κέγεζνο ησλ δσηθψλ κνλάδσλ ηεο πεξηνρήο πνπ δίλεηαη απφ ηε Γηεχζπλζε Γεσξγίαο ηνπ Ννκνχ Ησαλλίλσλ θαη αλέξρεηαη ζε δψα. Οη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αλάπηπμε ηνπ πξσηνγελή ηνκέα ζηελ πεξηνρή είλαη νη θπζηθέο ζπλζήθεο θαη ηα κνξθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά απηήο. Σν νξεηλφ ηνπίν θαζηζηά ηνλ πξσηνγελή ηνκέα σο έλαλ απφ ηνπο πην δπλακηθνχο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ (ηαπιανχξα 2005). Κηελνηξνθία Ζ νξεηλή θηελνηξνθία απνηειεί εδψ θαη αηψλεο, ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ, έλα βαζηθφ παξάγνληα αλάπηπμεο αιιά θαη ηξφπν δσήο. Ήδε απφ ην 1719 ιεηηνπξγνχζε ζην Μέηζνβν θεληξηθή απνζήθε εμαγσγήο δεξκάησλ αηγνπξνβάησλ κε πξννξηζκφ ηε Γαιιία. Απφ ηελ αξραηφηεηα ε θηελνηξνθία ηεο πεξηνρήο αζθνχληαλ κε ην λνκαδηθφ ζχζηεκα. Οη λνκάδεο θηελνηξφθνη κεηαθέξνληαλ ην ρεηκψλα ζην ζεζζαιηθφ θάκπν θαη κφλν ην θαινθαίξη παξέκελαλ ζηα νξεηλά βνζθνηφπηα ηνπ Μεηζφβνπ ιφγσ ησλ δπζκελψλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ πνπ απαληψληαη εθεί ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο. Κάζε θνπάδη απνηεινχζε έλα ηζειηγθάην θαη αξηζκνχζε ζπλήζσο κεξηθέο ρηιηάδεο αηγνπξφβαηα, ελψ αξρεγφο ηνπ ήηαλ ν ηζέιηγθαο. 47 ήκεξα, ηα δψα πνπ εθηξέθνληαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ απνηεινχληαη θπξίσο απφ αηγνπξφβαηα θαη βννεηδή. Τπάξρνπλ, επίζεο, πνπιεξηθά, ρνίξνη θαη ζε κηθξφηεξν πνζνζηφ ηππνεηδή. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν αξηζκφο ησλ αηγνπξνβάησλ ζην Μέηζνβν είλαη δψα, 212 ησλ βννεηδψλ θαη 150 ησλ ίππσλ. 47 Αλαθηεκέλν απφ: mid=83, ζηηο 18/10/

73 Ζ εθηξνθή ησλ δψσλ ζηελ πεξηνρή γίλεηαη θπξίσο ζε νηθνγελεηαθέο κνλάδεο εθκεηάιιεπζεο παξαδνζηαθήο κνξθήο, ελψ ιακβάλνπλ ρψξα ηξία ζπζηήκαηα εθηξνθήο: ε νηθφζηηε, ε θνπαδηάξηθε φρη λνκαδηθή θαη ε θνπαδηάξηθε λνκαδηθή. Ζ κηθξή απηή θιίκαθα ησλ εθκεηαιιεχζεσλ δελ απαηηεί ηελ δέζκεπζε κεγάισλ θεθαιαίσλ, θαζψο ε νξγάλσζε ηεο παξαγσγήο έρεη εθηαηηθφ ραξαθηήξα (ηαπιανχξα 2005). ζνλ αθνξά ηα παξάγσγα ηεο θηελνηξνθίαο απηά είλαη θπξίσο θξέαο θαη γάια, αιιά θαη γαιαθηνθνκηθά πξντφληα. χκθσλα κε ηελ ηαπιανχξα (2005), δελ ππάξρνπλ ζηνηρεία γηα ηελ παξαγσγή θξέαηνο ζηελ πεξηνρή, ζε αληίζεζε κε ηελ παξαγσγή γάιαθηνο. Έηζη, ε ίδηα αλαθέξεη ζπγθεθξηκέλα ζρεηηθά κε ηελ γαιαθηνπαξαγσγή: «Ζ γαιαθηνπαξαγσγή ησλ αηγνπξνβάησλ θηάλεη εηεζίσο ηνπο ηόλνπο θαη ησλ βννεηδώλ ηνπο 3000 ηόλνπο, πνζόηεηεο πνπ είλαη αξθεηά ηθαλνπνηεηηθέο γηα ηα δεδνκέλα ηεο πεξηνρήο ζύκθσλα κε ηηο απόςεηο ηνπ θ. Σξίηνπ Α.. Μάιηζηα ν ηειεπηαίνο σο εθπξόζσπνο ηνπ ηπξνθνκείνπ ηνπ ηδξύκαηνο Σνζίηζα καο αλέθεξε πσο ηελ ηειεπηαία ηξηεηία παξαηεξήζεθε αύμεζε ηεο παξαγσγήο ηνπ γάιαθηνο ηεο ηάμεσο ηνπ 10% (ηαπιανύξα 2005)». Σέινο, ζρεηηθά κε ηα γαιαθηνθνκηθά πξντφληα ηεο πεξηνρήο, απηά είλαη θπξίσο ην ζθιεξφ ηπξί, ε κπδήζξα, ε θέηα, ην κεηζνβφλε θαη ε κεηζνβέια. Γεσξγία Σν νξεηλφ ηεο πεξηνρήο κειέηεο θαη ην θιίκα πξνζδηνξίδνπλ θαη ηελ απαζρφιεζε ησλ θαηνίθσλ ηεο. Σν γεγνλφο απηφ ζπλεπάγεηαη ην φηη ν ηνκέαο ηεο γεσξγίαο δελ είλαη ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλνο ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ, δεδνκέλνπ φηη νη θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο θαιχπηνπλ κφιηο ην 6,42% ηεο ζπλνιηθήο ηεο έθηαζεο (βιέπε ππνελφηεηα : Υξήζεηο θαη Καιχςεηο Γεο). Δπηπιένλ ζηνηρείν πνπ, ηδηαίηεξα θαηά ηνλ 18ν αηψλα, θαηέζηεζε ηε γεσξγία ειιεηκκαηηθή αιιά δελ επέθεξε ηνλ αθαληζκφ ηνπ θφζκνπ ηεο, είλαη ε δεκνγξαθηθή κεγέζπλζε ηεο επνρήο. Σν δεκνγξαθηθφ πιεφλαζκα, σο έλα δηαθξηηφ θνηλσληθφ ζηξψκα, απαζρνιείηαη θαηά βάζε ζε επαγγέικαηα πνπ ζπλδένληαη κε ην δάζνο, ηηο 73

74 θαιιηέξγεηεο, ηελ νηθνδνκηθή ηέρλε, ηηο κεηαθνξέο θαη ην εκπφξην. Αλαγθαία πξνυπφζεζε γηα ηελ δηαβίσζή ηνπ, ζε απηφλ ηνλ νξεηλφ ηφπν, ε εμαζθάιηζε ζπκπιεξσκαηηθνχ εηζνδήκαηνο απφ ηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο, γεγνλφο πνπ ην θαζηζηά ζηπινβάηε ηεο γεσξγηθήο δνκήο ηνπ Μεηζφβνπ. 48 Μειηζζνθνκία Ζ κειηζζνθνκία ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ θέξεη κία καθξφρξνλε παξάδνζε παξά ην γεγνλφο φηη απνηειεί κία δξαζηεξηφηεηα κε ζπκπιεξσκαηηθφ ραξαθηήξα γηα ηνπο θαηνίθνπο. Σα άηνκα ηεο πεξηνρήο πνπ αζρνινχληαη κε ηε κειηζζνθνκία είλαη είηε επαγγεικαηίεο, δεκφζηνη ππάιιεινη θιπ, είηε αγξφηεο πνπ δηαηεξνχλ κηθξφ αξηζκφ κειηζζνζκελψλ. Ζ πνηθηιία ησλ νηθνινγηθψλ ζπλζεθψλ ηεο επαξρίαο επηηξέπεη ηελ αλάπηπμε ηεο γχξεο θπξίσο ηνπ πεχθνπ θαηάιιειε γηα ηελ παξαζθεπή κειηνχ. Δπίζεο, ε παξαγσγή ζε κέιη εμαξηάηαη πνιχ απφ ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ζπλεπψο παξνπζηάδεη εηήζηεο δηαθπκάλζεηο. ηαλ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο είλαη επλντθέο, ηα κειηζζνζκήλε εθκεηαιιεχνληαη θαλνληθά ηελ αλζνθνξία θαη δίλνπλ κεγάιε παξαγσγή κειηνχ (ηαπιανχξα 2005). χκθσλα κε έξεπλα ηεο θπξίαο ηαπιανχξα (2005), δηαπηζηψζεθε φηη νη πξννπηηθέο αλάπηπμεο ηεο κειηζζνθνκίαο ζε φιε ηελ επαξρία είλαη επλντθέο, γεγνλφο πνπ επηβεβαηψζεθε θαη απφ κηα κηθξή αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ θπςειψλ ηνπο ηειεπηαίνπο ρξφλνπο. Ζ ίδηα, έπεηηα απφ αμηνιφγεζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο έξεπλάο ηεο, απεθάλζε φηη έλα κεγάιν ηκήκα ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ πνπ δηαζέηεη ζηνηρεία αμηφινγνπ θάιινπο ζα κπνξνχζε λα ζηεξίμεη ηελ αλάπηπμε ζε ήπηεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηεξηδφκελεο ζην ηξίπηπρν: αξσκαηηθά θπηά κειηζζνθνκία αγξνηνπξηζκφο. 48 Αλαθηεκέλν απφ: metsovo.html, ζηηο 18/10/

75 Γεπηεξνγελήο Σνκέαο ηελ πεξηνρή κειέηεο κεγάιν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη θαη ε βηνηερλία, ε νπνία πνηθίιεη απφ ηελ απιή νηθνηερλία κέρξη θαη ηε κηθξή βηνκεραλία. πγθεθξηκέλα ζην Μέηζνβν θαηαζθεπάδνληαη αζεκηθά (ρπηά, ραξαθηά, ρηππεηά θαη ζκαιησκέλα), πθαληά θαη μπιφγιππηα, ε θήκε ησλ νπνίσλ μεπεξλάεη ηα ζχλνξα ηεο Διιάδαο. 49 Ζ ηπξνθνκία θαη ε νηλνπνηία απνηεινχλ επηπιένλ πφινπο αλάπηπμεο γηα ην Μέηζνβν. Λατθή ηέρλε ην Μέηζνβν ε ιατθή ηέρλε βξίζθεηαη ζε πνιχ κεγάιε αλάπηπμε θαη απνηειεί κηα απ ηηο πην ζεκαληηθέο αζρνιίεο ησλ θαηνίθσλ. Απ ηα δηάθνξα είδε ηεο ιατθήο ηέρλεο κεγαιχηεξε αλάπηπμε έρνπλ ε πθαληνπξγηθή θαη ε μπινγιππηηθή κε ζπνπδαηφηεξεο εθθξάζεηο ηεο ηε βαξεινπνηία θαη ηελ θπςεινπνηία.. Άιιεο κνξθέο ιατθήο ηέρλεο πνπ εκθαλίδνληαη ζην Μέηζνβν είλαη ε ρξπζνθεληεηηθή, ε ρξπζνρντθή θαη ε αζεκνπξγηθή. 50 Ξπινγιππηηθή 51 : Ζ κεηαπνίεζε μπιείαο απνηειεί ζήκεξα ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ ην ζεκαληηθφηεξν πινπηνπαξαγσγηθφ πφξν (καδί κε ηνλ ηνπξηζκφ), θαζψο πάλσ απφ ην 28% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ ηεο πεξηνρήο αζρνιείηαη κε ηελ πινηνκία θαη ηελ επεμεξγαζία ηνπ μχινπ. ην Μέηζνβν δελ πνπιάλε θαλέλα είδνο μχινπ παξά κφλν αγνξάδνπλ, θαζψο ππάξρνπλ πεξίπνπ 200 βηνηερλίεο θαηαζθεπήο μπιφγιππησλ, παξαδνζηαθψλ επίπισλ, εηδψλ ιατθήο ηέρλεο, βαξειηψλ θαη θπςειψλ, ζηηο νπνίεο θαη απαζρνινχληαη 600 πεξίπνπ άηνκα. Δπίζεο, απφ απηφ μεθηλνχζαλ νη πεξίθεκνη ηαιηαδνχξνη, πνπ αλαιάκβαλαλ ζε φια ηα Βαιθάληα ηελ θαηαζθεπή δηαθφξσλ μπιφγιππησλ εηδψλ. 49 Αλαθηεκέλν απφ: E%9C%CE%91%CE%A4%CE%97%20%CE%98%CE%95%CE%9F%CE%A7%CE%91%CE%A1% CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%9F%CE%A3%20%CE%9C%CE%91%CE%A 4%CE%98%CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%9F%CE%A3.pdf,ζηηο 11/10/ Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 18/10/ Αλαθηεκέλν απφ: θαη site/index.php?option=com_content&view=article&id=66&itemid=83, ζηηο 18/10/

76 Ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλε εκθαλίδεηαη ζηελ πεξηνρή θαη ε πνηκεληθή μπινγιππηηθή, κε επαγγεικαηηθή ηέρλε ησλ βνζθψλ πνπ γεκίδνπλ ηηο ψξεο κνλαμηάο ηνπο ζθαιίδνληαο κηθξναληηθείκελα. Απηά δηαθξίλνληαη απφ ηηο κηθξέο ηνπο δηαζηάζεηο θαη ηε ιεπηνπξγηθή ηερληθή ηνπο θαη αθνξνχλ ζε γθιίηζεο, ξφθεο θνπηάιηα, πηξνχληα θαη ζθξαγηζηεξά. Τθαληνπξγία: Σν Μέηζνβν έρεη καθξά παξάδνζε θαη ζηελ πθαληνπξγία κε κνλαδηθά δεκηνπξγήκαηα φπσο ηα πεξίθεκα ραιίκηα, πεξίηερλα πθαληά, θειίκηα, καμηιάξηα, ζηξσζίδηα, κπνραξνζθνχηηα, ληηβαλνζθεπάζκαηα, θινθάηεο θαη άιιεο πνηθηιίεο εηδψλ θαη ζρεδίσλ εμαηξεηηθήο ηέρλεο. Σα πθαληά δηαθξίλνληαη απφ ηηο ηερληθέο δεκηνπξγίαο ηνπο πνπ αλάγνληαη πνιιέο γεληέο πίζσ, ηνλ κνλαδηθφ ηνπο ηχπν, ηελ εμαηξεηηθή ηνπο δηαθφζκεζε πνπ απνηειεί έλα ζχλνιν γεσκεηξηθψλ θαη ζπκβνιηθψλ ζηνηρείσλ, ηελ πνηθηιία ηνπο, ηελ ππθλφηεηα ησλ κνηίβσλ ηνπο, ηε ζηαζεξφηεηα ησλ ρξσκάησλ θαη ηηο δσεξέο αληηζέζεηο ησλ ηφλσλ ηνπο. 52 Δπηπιένλ ραξαθηεξηζηηθά ησλ κεηζνβίηηθσλ πθαληψλ είλαη ην αξκνληθφ δέζηκν ζρεδίνπ θαη ρξψκαηνο θαη ν ζπλδπαζκφο ζεξκψλ θαη ςπρξψλ ρξσκάησλ. Σα δηάθνξα δηαθνζκεηηθά ζέκαηα δεκηνπξγνχληαη πάλσ ζε νκνηφκνξθν θφλην θφθθηλν δσεξφ, ζθνπξνγάιαδν, θαθέ-καχξν θαη ζπαληφηεξα άζπξν. Σπξνθνκία Δθηφο απ ηε ιατθή ηέρλε ην Μέηζνβν θεκίδεηαη θαη γηα ηα ηπξνθνκηθά ηνπ πξντφληα. Μεγάιε ψζεζε ζηελ παξαγσγή ηπξνθνκηθψλ πξντφλησλ έδσζε ε ίδξπζε ηνπ ηπξνθνκείνπ ηνπ Ηδξχκαηνο Σνζίηζα ην 1958, πνπ απνξξνθά νιφθιεξε ζρεδφλ ηελ παξαγσγή γάιαθηνο ηεο πεξηνρήο θαη ζπκβάιεη ζηε δηαηήξεζε ηεο θηελνηξνθίαο ηεο. ην ηπξνθνκείν ηνπ Ηδξχκαηνο Σνζίηζα αληηθαηαζηάζεθαλ νη ληφπηεο αγειάδεο κε βειηησκέλεο Διβεηηθέο πνπ αληέρνπλ ζην πςφκεηξν ηνπ Μεηζφβνπ θαη 52 Αλαθηεκέλν απφ: id=83, & vonet.gr/metsovo_files/scripts/art_gr.asp, ζηηο 20/10/

77 παξαζθεπάδνληαη ηπξηά εηδηθνχ ηχπνπ, φπσο Μεηζνβφλε (θαπληζηφ), Μεηζνβέιια, Γξαβηέξα, Παξκεδάλα θαη ην Μεηζνβίζην (ηχπνπ γαιιηθνχ ζέβξ) απφ νιφπαρν γίδηλν γάια. Σέινο, ηφζν ζην Μέηζνβν φζν θαη ζηε γχξσ πεξηθέξεηα παξαζθεπάδεηαη θαη ην θεθαινηχξη, ε θεθαινγξαβηέξα θαη ε θέηα ζηηο θηελνηξνθηθέο ζηάλεο. 53 Οηλνπνηία Ζ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ θέξεη καθξά παξάδνζε θαη ζηνλ ηνκέα ηεο νηλνπνηίαο. Ήδε απφ ην 1732 ε εηήζηα παξαγσγή θξαζηνχ μεπεξλνχζε ηηο κπνπθάιεο. Μεηά απφ πνιιά ρξφληα αγξαλάπαπζεο ηα ακπέιηα ηνπ Μεηζφβνπ δσληάλεςαλ θαη πάιη ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950 ράξε ζηελ ηδέα ηνπ Δπάγγεινπ Αβέξσθ Σνζίηζα λα δεκηνπξγήζεη ην νηλνπνηείν «Καηψγη». Δλδεηθηηθά, ε εηήζηα παξαγσγή ηνπ ελ ιφγσ νηλνπνηείνπ ζε μεξφ θφθθηλν θξαζί νλφκαηη «Καηψγη» μεπεξλά ηηο θηάιεο ην ρξφλν θαη εμάγεηαη ζηελ Διβεηία, Γαιιία, Γεξκαλία, Βέιγην θ.α. 54 Ζ θηινζνθία θαη ε πνξεία ηεο εηαηξείαο θαλεξψλνπλ κία απφ ηηο πξψηεο εθαξκνγέο απζεληηθήο ακπεινπξγηθήο-νηλνπνηεηηθήο εθκεηάιιεπζεο ζηελ Διιάδα. Σν 2001, ην Καηψγη-Αβέξσθ Α.Δ. θαη ε ηξνθηιηά Α.Δ. ζπγρσλεχηεθαλ θαη ζήκεξα θαιιηεξγνχλ ακπειψλεο ζην Μέηζνβν (Μνλή Αγίνπ Νηθνιάνπ, Γηληέηο), ζην Αλαηνιηθφ Εαγφξη (Μνλή Βνπηζά) θαη ζηελ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία. Σν νηλνπνηείν, πνπ βξίζθεηαη κέζα ζην ρσξηφ ηνπ Μεηζφβνπ, απνηειεί ην θέληξν ηεο εξπζξήο νηλνπνίεζεο δηαζέηνληαο θάβα κε εθαηνληάδεο δξχηλα γαιιηθά βαξέιηα θαη ρψξνπο παιαίσζεο ησλ θξαζηψλ κε ηδαληθέο ζπλζήθεο ζεξκνθξαζίαο θαη πγξαζίαο. Δθηφο απφ ηα ηνπηθά θξαζηά, πνπ δελ παξάγνληαη ζε θακηά άιιε πεξηνρή ηεο Διιάδαο, ε ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε παξάγεη θαη άιινπ είδνπο θξαζηά ζε δηάθνξεο άιιεο πεξηνρέο, φπσο γηα παξάδεηγκα ν νίλνο Πεινπνλλήζνπ Αλαθηεκέλν απφ: d=83 θαη ζηηο 21/10/ Αλαθηεκέλν απφ: id=83 θαη &catid=44: , ζηηο 21/10/ Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 21/10/

78 Σξηηνγελήο Σνκέαο ζνλ αθνξά ζηελ νηθνλνκία ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ, ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλνο είλαη θαη ν ηξηηνγελήο ηνκέαο κε θπξηφηεξν θιάδν απηφλ ηνπ ηνπξηζκνχ. Ζ αθκή ηνπ ηνπξηζκνχ μεθίλεζε απφ ηε δεθαεηία ηνπ '70 θαη ζήκεξα ην 60% ηεο νηθνλνκίαο ηνπ Μεηζφβνπ εμαξηάηαη απφ απηφλ. ην γεγνλφο απηφ ζπλέβαιε θαη ε νινθιήξσζε ηεο Δγλαηίαο Οδνχ ζηελ πεξηνρή. 56 Δπηπιένλ ιφγνη πνπ νδήγεζαλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ θπξίσο ηα ηειεπηαία ρξφληα είλαη νη θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο, ε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο επαξρίαο, ε αλεξρφκελε αλάπηπμε ηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο ζην λνκφ Ησαλλίλσλ θαη νη εμαηξεηηθνί ηνπξηζηηθνί πφινη ηεο πεξηνρήο. Μειεηψληαο ηελ ζπλνιηθή εηθφλα ηεο αλάπηπμεο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή, δηαπηζηψλεηαη φηη ε πφιε ηνπ Μεηζφβνπ ζπγθεληξψλεη ηνλ θχξην φγθν ηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο (ηαπιανχξα Π., 2005). ήκεξα, νη ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ αθνξνχλ ζε 14 κνλάδεο θαη 594 θιίλεο, ελψ ηα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα πνπ ιεηηνπξγνχλ κε ζήκα ΔΟΣ ζην Μέηζνβν αληηζηνηρνχλ ζε 216 θιίλεο. Αμηφινγεο, σζηφζν, είλαη θαη ε πνιηηηζηηθή θαη ζπλεδξηαθή ππνδνκή, κε ην νξγαλσκέλν ζπλεδξηαθφ θέληξν Γηάζειν, θαη νη νξγαλσκέλεο ρηνλνδξνκηθέο ππνδνκέο γηα ην ρηνλνδξνκηθφ αζιεηηζκφ. Δπηπιένλ, ν ΟΣΑ θαη εμεηδηθεπκέλα γξαθεία θαη ηνπξηζηηθά πξαθηνξεία, έρνπλ δεκηνπξγήζεη ηηο απαξαίηεηεο πιηθνηερληθέο θαη νξγαλσηηθέο ππνδνκέο γηα ηελ αλάπηπμε άιισλ κνξθψλ αζιεηηζκνχ, φπσο είλαη ην θαγηάθ θαη ην ξάθηηλγθ ζηα πνηάκηα ηεο πεξηνρήο θαη ε νξεηλή πεδνπνξία, ε αλαξξίρεζε, ε πνδειαζία βνπλνχ θαη ε ςπραγσγηθή ηππαζία ζηνπο νξεηλνχο φγθνπο ηεο Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 22/10/ Αλαθηεκέλν απφ: tou/ortentzatou.pdf, ζηηο 22/10/

79 4.1.8 Υξήζεηο Γεο - Γνκεκέλν πεξηβάιινλ χκθσλα κε ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ηνπ ΦΔΚ 214 ( ηεχρνο Γ ) «Πεξί θαζνξηζκνχ εηδηθψλ φξσλ θαη πεξηνξηζκψλ δνκήζεσο ηνπ πθηζηακέλνπ πξν ηνπ 1923 Οηθηζκνχ Μεηζφβνπ (Ησαλλίλσλ)», ηζρχνπλ ηα παξαθάησ: «Αξζξνλ 1. Οη φξνη θαη πεξηνξηζκνί δνκήζεσο ησλ νηθνπέδσλ ησλ πθηζηακέλσλ πξν ηνπ 1923 Οηθηζκνχ Μεηζφβνπ (Ησαλλίλσλ) θαζνξίδνληαη σο θάησζη: 1. Χο νηθνδνκηθφλ ζχζηεκα νξίδεηαη ησλ πηεξχγσλ: 2. α. Σν κέγηζηνλ πνζνζηφλ θαιχςεσο ησλ νηθνπέδσλ νξίδεηαη εηο πεληήθνληα επί ηνηο εθαηφλ (50%) ηεο επηθαλείαο απηψλ. β. Καη εμαίξεζηλ ησλ αλσηέξσ ην πνζνζηφλ θαιχςεσο ησλ νηθνπέδσλ ησλ θεηκέλσλ εληφο ηνπ πξνζδηνξηδνκέλνπ βάζεη ηεο παξ. 1 α ηνπ άξζξν 1 ηνπ απφ Β.Γ/ηνο πεξί θαζνξηζκνχ ησλ φξσλ θαη πεξηνξηζκψλ δνκήζεσο ησλ νηθνπέδσλ ησλ θεηκέλσλ εληφο ησλ νξίσλ ησλ λνκίκσο πθηζηακέλσλ ηνπ έηνπο 1923 Οηθηζκψλ θ.ι.π. (ΦΔΚ 111/Γ) θεληξηθνχ ηκήκαηνο ηνπ νηθηζκνχ, δχλαηαη λα εμηθλείηαη κέρξη εμήθνληα επί ηνηο εθαηφλ (60%) ηεο επηθαλείαο απηψλ. 3. Σν κέγηζηνλ χςνο ησλ θηηξίσλ κε ζπλππνινγηδνκέλεο ηεο ζηέγεο, νξίδεηαη εηο επηά θαη ήκηζπ (7,50) κέηξα, κεηξνχκελνλ θαηά Γ.Ο.Κ. Δηο πεξίπησζηλ θιίζεσο ηνπ εδάθνπο νπδεκία φςηο ή ηκήκα φςεσο ηνπ θηηξίνπ δχλαηαη λα ππεξβή ην χςνο ησλ δέθα (10) κέηξσλ κεηξνπκέλνπ επί ηεο γξακκήο ηνκήο ηεο φςεσο θαη ηνπ εδάθνπο. 4. Ο κέγηζηνο επηηξεπφκελνο αξηζκφο νξφθσλ ησλ νηθνδνκψλ νξίδεηαη εηο δχν (2) απαγνξεπνκέλεο ηεο θαηαζθεπήο νξφθσλ ελ εζνρή. 5. Πξνθεηκέλνπ πεξί αλεγέξζεσο νηθνδνκήο επί νηθνπέδνπ, πξνζψπνπ ηνπιάρηζηνλ δέθα (10) κέηξσλ, αχηε δένλ λα αθίζηαηαη ηνπ ελφο ησλ πιαγίσλ νξίσλ θαηά ηέζζαξα (4) ηνπιάρηζηνλ κέηξα θαη κέρξη βάζνπο ηξηψλ (3) ηνπιάρηζηνλ κέηξσλ, απφ ηεο πξνζφςεσο ηεο νηθνδνκήο. 6. Χο γξακκή δνκήζεσο, ζεσξείηαη ε ελ ηνηο πξάγκαζη πθηζηακέλε ηνηαχηε. 79

80 Αξζξνλ Αη νηθνδνκαί δένλ λα θαιχπησληαη δηα ζηέγεο πξνεμερνχζεο πέξαλ ησλ φςεσλ ησλ εμσηεξηθψλ ηνίρσλ θαηά πεληήθνληα έσο νγδνήθνληα εθαηνζηά (0,50-0,80) ηνπ κέηξνπ. Ζ επηθάιπςηο ηεο ζηέγεο δένλ λα γίλεηαη δηα ζρηζηνιηζηθψλ πιαθψλ ή θεξάκσλ ή δηα μπιίλσλ εηδηθψλ πιαθψλ ηεκαρίσλ (αθξνζαλίδσλ). Ζ ζηέγε δένλ λα θαηέξρεηαη δηα θεθιηκέλνπ επηπέδνπ πξνο ηνπο εμσηεξηθνχο ηνίρνπο απνθιεηζκέλεο ηεο θαηαζθεπήο εκθαλψλ αεησκάησλ (θεληξηψλ). 2. Οη εμσηεξηθνί ηνίρνη δένλ λα θαηαζθεπάδσληαη εθ ιηζνδνκήο εκθαλνχο εμσηεξηθήο θαη απαξαηηήησο θαηά ηαο πξνβαιινκέλαο εηο θνηλήλ ζέαλ φςεηο. Δηο ην χςνο ηνπ νξφθνπ επηηξέπεηαη ε ρξήζηο θαη εηέξσλ δνκηθψλ πιηθψλ, ππφ ηελ πξνυπφζεζηλ επελδχζεσο ησλ εμσηεξηθψλ φςεσλ δηα μπιίλσλ ζαλίδσλ ή δηα θνηλνχ επηρξίζκαηνο, πιαηζηνπκέλεο ππφ μπιίλσλ θαδξνλίσλ, σο παξαζηάδσλ θαη ππεξζχξσλ θαηά ηα παξαδνζηαθά πξφηππα. 3. Καηά ην χςνο ησλ πνδηψλ ησλ ππεξζχξσλ ησλ εμσηεξηθψλ θνπθσκάησλ δένλ λα θαηαζθεπάδσληαη ζπλερή πεξηκεηξηθά δηαδψκαηα (ζελάδ) εκθαλή εμσηεξηθψο εθ μχινπ ή ζθπξνδέκαηνο πάρνπο πέληε έσο δέθα ηεζζάξσλ εθαηνζηψλ (0,05-0,14) ηνπ κέηξνπ. 4. Δηο πεξίπησζηλ θαηαζθεπήο θέξνληνο νξγαληζκνχ εμ σπιηζκέλνπ ζθπξνδέκαηνο, νη δνθνί θαη ηα ππνζηπιψκαηα εμσηεξηθψο δένλ λα είλαη αθαλή. 5. Σα θνπθψκαηα ησλ παξαζχξσλ δένλ λα έρνπλ αλαινγίαο χςνπο πξνο πιάηνο πεξίπνπ 3:2. Σα παινζηάζηα δένλ λα είλαη μχιηλα, λα δηαρσξίδσληαη δε δηα θατηηψλ εηο ηεηξάγσλα πεξίπνπ πιαίζηα. Σα εμψθπιια ησλ παξαζχξσλ δένλ λα είλαη νκνίσο μχιηλα πηπζζφκελα (ηχπνπ γαιιηθνχ) ηακπιαδσηά ή θαξθσηά. 6. Απαγνξεχεηαη εηο ην εμσηεξηθφλ επηρξίζκαηα ή ρξήζηο εηέξνπ ρξψκαηνο πιελ ηνπ ιεπθνχ. Καη εμαίξεζηλ εηο κηθξάο επηθαλείαο παξά ηελ βάζηλ ησλ ηνίρσλ, επηηξέπεηαη θαη ε ρξήζηο ρξσκάησλ σο ηνπ εξπζξνχ (ρνλδξνθφθθηλν), ηεο φρξαο ή ηνπ θπαλνχ (ινπιαθηνχ) 7. Δπηηξέπεηαη ε ρξήζηο θηγθιηδσκάησλ ζηδεξψλ, καχξνπ ρξψκαηνο, κφλνλ σο θηγθιηδσκάησλ αζθαιείαο παξαζχξσλ θαη ζπξψλ. 80

81 Πάληα ηα εηέξνπ πξννξηζκνχ θηγθιηδψκαηα (εμσζηψλ, πεξηηνηρίζεσλ θ.ι.π.) δένλ λα θαηαζθεπάδσληαη μχιηλα κνξθήο απιήο ή θαη ζπλζέηνπ. 8. Πάληα ηα πξνζηεγάζκαηα δένλ λα θαηαζθεπάδσληαη ππνρξεσηηθψο μχιηλα. Ζ πξνεμνρή θαη έθηαζηο ησλ πξνζηεγαζκάησλ θαη ησλ εμσζηψλ (αλνηθηψλ ή θιεηζηψλ), θαζνξίδνληαη θαηά ηελ θξίζηλ ηεο Δπηηξνπήο Δλαζθήζεσο Αξρηηεθηνληθνχ Διέγρνπ ρσξίο νπδεκίαλ πεξίπησζηλ λα πξνθαινχλ δπζρεξείαο εηο ηελ ιεηηνπξγίαλ ησλ θνηλνρξήζησλ ρψξσλ. 9. Δηο πεξίπησζηλ δηακνξθψζεσο πξνζφςεσλ θαηαζηεκάησλ εηο ην ηζφγεηνλ, αη κελ πξνζήθαη ζα είλαη μχιηλαη, ηα δε πιαίζηα αζθαιείαο μχιηλα ηακπιαδσηά ή θαξθσηά αλαδηπινχκελα ή θηλεηά, άπαληα εηο ην θπζηθφλ ρξψκα ηνπ μχινπ. 10. Απαγνξεχεηαη απνιχησο ε εγθαηάζηαζηο θσηεηλψλ επηγξαθψλ σο θαη ελ γέλεη δηαθεκηζηηθψλ πηλαθίδσλ εληφο ηνπ νηθηζκνχ. Ζ αλάξηεζηο κε θσηεηλψλ πηλαθίδσλ επί ηεο πξνζφςεσο (επηγξαθψλ) ησλ θαηαζηεκάησλ επηηξέπεηαη κεηά πξνεγνπκέλεο εγθξίζεσο ηεο αξκνδίαο Δπηηξνπήο Δλαζθήζεσο Αξρηηεθηνληθνχ Διέγρνπ σο πξνο ηα δηαζηάζεηο, ην πιηθφλ θαη ηα ρξψκαηα απηψλ. 11. Οη θαηά ην πξφζσπνλ ησλ νηθνπέδσλ καλδξφηνηρνη δένλ λα θαηαζθεπάδσληαη εμ εκθαλνχο ιηζνδνκήο χςνπο δχν (2) κέηξσλ ή εθ ιηζνδνκήο ελφο (1) κέηξνπ θαη μπιίλνπ θηγθιηδψκαηνο χςνπο έσο ελφο (1.00) κέηξνπ. Αη απιφζπξαη θπξίαο εηζφδνπ δένλ λα είλαη μχιηλαη θαξθσηαί θαη εζηεγαζκέλαη δηα ηεηξαθιηλνχο ή δηθιηλνχο ζηέγεο αλαιφγνπ κνξθήο ηεο ζηέγεο ηεο νηθνδνκήο θαη κε πξνεμνρήλ πεξηκεηξηθψο εκίζεσο (0,50) κέηξνπ ηνπιάρηζηνλ. 12. Παλ βνεζεηηθφλ θηίζκα δένλ λα πξνζαξκφδεηαη θαηά ηα φςεηο απηνχ πξνο ηαο αλσηέξσ δηαηάμεηο εθφζνλ ιφγσ ζέζεσο, πξνβάιιεηαη ηνχην εηο θνηλφρξεζηνλ ρψξνλ. 13. Κηίξηα επαγγεικαηηθήο ζηέγεο ή θαη εηέξσλ εηδηθψλ ρξήζεσλ (σο εξγαζηήξηα, ζηαχινη, απνζήθαη θ.ι.π.) δένλ λα δηακνξθνχληαη αλαιφγσο ηεο παξνπζίαο απηψλ εληφο ηνπ Οηθηζκνχ θαη ηνπ ακέζνπ απηνχ πεξηβάιινληνο θαηά ηελ θξίζηλ ηεο Δπηηξνπήο Δλαζθήζεσο Αξρηηεθηνληθνχ Διέγρνπ. 14. Παλ έξγνλ αθνξψλ εηο δηακφξθσζηλ θνηλνρξήζησλ ρψξσλ ή παλ εκθαλέο ηκήκα έξγνπ ππνδνκήο ηνπ Οηθηζκνχ (ΟΣΔ, ΓΔΖ θ.ι.π.) δένλ λα δηακνξθνχηαη θαηά ηξφπνλ κε πξνζβάιινληα ην πεξηβάιινλ θαη ην εηδηθφλ ηνπηθφλ ρξψκα ηνπ Οηθηζκνχ θαηά ηελ θξίζηλ ηεο Δπηηξνπήο Δλαζθήζεσο Αξρηηεθηνληθνχ Διέγρνπ. 81

82 15. Ζ φιε κνξθή ησλ θηηξίσλ, αη φςεηο απηψλ σο πξνο ηελ ελ γέλεη δηακφξθσζηλ θαη ηα ιεπηνκεξείαο ηνπ (θηγιηδψκαηα, ρξψκαηα, επελδχζεηο) σο θαη παλ έξγνλ εκθαλέο επεξεάδνλ ην πεξηβάιινλ ηνπ Οηθηζκνχ, ππφθεηηαη εηο ηελ έγθξηζηλ ηεο θαηά Νφκνλ Δπηηξνπήο Δλαζθήζεσο Αξρηηεθηνληθνχ Διέγρνπ, αη απνθάζεηο ηεο νπνίαο είλαη ππνρξεσηηθαί. Αξζξνλ 3. Καηά ηα ινηπά εθαξκφδνληαη αη δηαηάμεηο ηνπ απφ Β.Γ. «πεξί θαζνξηζκνχ ησλ φξσλ θαη πεξηνξηζκψλ δνκήζεσο ησλ νηθνπέδσλ, ησλ θεηκέλσλ εληφο ησλ νξίσλ ησλ λνκίκσο πθηζηακέλσλ πξν ηνπ έηνπο 1923 Οηθηζκψλ ησλ ζηεξνπκέλσλ εγθεθξηκέλνπ ξπκνηνκηθνχ ζρεδίνπ (ΦΔΚ 111/Γ) σο ηνχην εηξνπνπνηήζε θαη ζπλεπιεξψζε κεηαγελεζηέξσο σο θαη αη δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 71 θαη 72 ηνπ Ν.Γ. 8/1973 «πεξί Γ.Ο.Κ.» σο εηξνπνπνηήζε δηα ηνπ Ν.Γ. 205/1974 ΦΔΚ 363 Α ).» Αληίζηνηρα, κε βάζε ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα (Π.Γ.) ηεο 19.10/ (ΦΔΚ 594 Γ ) «Πεξί ξσλ Γνκήζεσο Παξαδνζηαθψλ Οηθηζκψλ» γεληθφηεξα, θαζνξίδνληαη γηα ηνλ νηθηζκφ ηνπ Μεηζφβνπ σο επηηξεπφκελεο ρξήζεηο γεο (Άξζξνλ 4) νη εμήο: «1. Δληφο ησλ νξίσλ ησλ νηθηζκψλ ησλ ππαγνκέλσλ εηο ηαο δηαηάμεηο ηνπ παξφληνο επηηξέπεηαη ε αλέγεξζηο θηηξίσλ δηα θαηνηθίαο, θνηλήο σθειείαο θαη θνηλσληθνχ εμνπιηζκνχ θηίξηα. 2. Απαγνξεχεηαη ε εγθαηάζηαζηο βηνηερληψλ θαη Βηνκεραληψλ ή άιισλ ρξήζεσλ πςειήο νριήζεσο. Γηα ηελ εγθαηάζηαζηλ θάζε άιιε ρξήζεσο εληφο θαηνηθίαο σο πξνο ηελ ζέζηλ εληφο ηνπ νηθηζκνχ επηβάιιεηαη θαη ε πξνέγθξηζηο ηεο Δπηηξνπήο Δλαζθήζεσο Αξρηηεθηνληθνχ Διέγρνπ, δηα ηελ εηο ην ζηάδηνλ ησλ πξνζρεδίσλ ππνβαιινκέλελ κειέηελ.» Υξήζεηο θαη Καιύςεηο Γεο Ζ θπξηφηεξε ρξήζε-θάιπςε γεο ηνπ Γήκνπ Μεηζφβνπ είλαη απηή ησλ δαζηθψλ εθηάζεσλ, θαζψο ην 50% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηνπ δήκνπ θαιχπηεηαη απφ 82

83 δάζε πνπ δίλνπλ θαιήο πνηφηεηαο ζηξνγγπιή μπιεία. Δπηπιένλ, ε θηελνηξνθία είλαη ηδηαίηεξα αλεπηπγκέλε θαη νξγαλσκέλε ζε θηελνηξνθηθέο επηρεηξήζεηο. Ζ ζπλνιηθή έθηαζε ησλ βνζθνηφπσλ ηνπ δήκνπ είλαη ζηξέκκαηα (5,92%). Αληίζεηα, ε γεσξγία δελ είλαη πνιχ αλαπηπγκέλε αθνχ νη θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο θαιχπηνπλ κφλν ζηξέκκαηα (6,42%). Πην ζπγθεθξηκέλα, γηα ηελ θσκφπνιε ηνπ Μεηζφβνπ νη ρξήζεηο-θαιχςεηο γεο δίλνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα (Πίλαθαο 7): Πίλαθαο 7. Υξήζεηο γεο ηνπ Μεηζόβνπ ην 2001 Υξήζεηο θαη Καιύςεηο Γεο ηξέκκαηα Γεσξγηθέο εθηάζεηο (5,85%)* Γαζηθέο εθηάζεηο (18,97%) Βνζθφηνπνη (3,54%) Οηθνδνκηθέο εθηάζεηο (7,34%) Δθηάζεηο κε λεξά 900 (0,63%) *πνζνζηά επί ηνπ ζπλόινπ έθηαζεο ηνπ δήκνπ Πεγή: αλαθηήζεθε ζηηο 11/10/ Αμία Γεο Πίλαθαο 8. Πίλαθαο Σηκώλ Δθθίλεζεο Πξνζδηνξηζκνύ ηεο Αμίαο Γεο 2008 Γήκνπ Μεηζόβνπ (εθηόο ζρεδίνπ Πόιεσο θαη Οηθηζκώλ) ζε επξώ Γήκνο Μεηζόβνπ Αξρηθή Βαζηθή Αμία Αξρηθή Οηθνπεδηθή (Α.Β.Α.) Αμία (Σ.Ο. Αξρ.) 1. Γ.Γ. Αλειίνπ 0,60 15,00 2. Γ.Γ. Αλζνρσξίνπ 0,60 15,00 3. Γ.Γ. Βνηνλνζίνπ 0,60 15,00 4. Γ.Γ. Μεηζφβνπ 1,00 30,00 Πεγή: αλαθηήζεθε ζηηο 12/10/2010 Ζ Αξρηθή Βαζηθή Αμία Γεο (Α.Β.Α.) είλαη ε αλά ηεηξαγσληθφ κέηξν αμία αγξνηηθήο γεο εκηνξεηλήο κε αξδεπφκελεο, κε κνλνεηή θαιιηέξγεηα, πνπ δελ έρεη πξφζσπν ζε Δζληθφ, Δπαξρηαθφ, Γεκνηηθφ ή Κνηλνηηθφ Γξφκν θαη απέρεη απφ ηε ζάιαζζα απφζηαζε κεγαιχηεξε απφ 800κ.. Ζ Α.Β.Α. νξίδεηαη θαη αλαπξνζαξκφδεηαη γηα θάζε 83

84 Γήκν ή Κνηλφηεηα ηεο ρψξαο κε απνθάζεηο ηνπ Τπνπξγνχ Οηθνλνκηθψλ, κεηά απφ εηζήγεζε ησλ αξκφδησλ Δπηηξνπψλ ηνπ άξζξνπ 41 ηνπ Ν.1249/1982. Αληίζηνηρα, ε Αξρηθή Οηθνπεδηθή Αμία (Σ.Ο.ΑΡΥ) είλαη ε αμία γεο πνπ πξνζηίζεηαη ζηελ αμία ηεο εδαθηθήο έθηαζεο γηα θάζε ηεηξαγσληθφ κέηξν θηίζκαηνο κε ρξήζε θαηνηθίαο. Ζ ηηκή ηεο Σ.Ο.ΑΡΥ. ιακβάλεηαη ίζε κε ην 70% ησλ ηηκψλ ηεο ζηήιεο κε πληειεζηή Αμηνπνίεζεο Οηθνπέδνπ.Α.Ο.=1 ηνπ πίλαθα Σηκψλ Οηθνπέδσλ (Σ.Ο.) πνπ ηζρχεη γηα ην ζχζηεκα αληηθεηκεληθνχ πξνζδηνξηζκνχ ηεο αμίαο ησλ εληφο ζρεδίνπ αθηλήησλ θαη κε παξαδνρή ηεθκαξηήο Σηκήο Εψλεο (Σ.Ε.) γηα ηελ πεξηνρή ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε εδαθηθή έθηαζε. Οη ηηκέο Σ.Ο.ΑΡΥ. αλά πεξηνρή (Γήκν ή Κνηλφηεηα) πεξηιακβάλνληαη ζε ζρεηηθνχο πίλαθεο Οηθηζηηθή θαη πιεζπζκηαθή εμέιημε ηνπ Μεηζόβνπ (15 νο -19 νο αη.) Γεληθά ηνηρεία Δμέιημεο 59 Σν ζχλνιν ησλ ηζηνξηνγξαθηθψλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ αξραηνινγηθψλ επξεκάησλ ηεο επαξρίαο Μεηζφβνπ νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα φηη ε ελ ιφγσ πεξηνρή θαηνηθήζεθε δηαξθψο απφ ηελ αξραηφηεηα κέρξη ζήκεξα. 60 Μέζα ζηα θάζε ινγήο πξνλφκηα πνπ δφζεθαλ ζηνπο Μεηζνβίηεο απφ ηνλ 10 ν αηψλα θαη έπεηηα εμαηηίαο ηεο ζηξαηεγηθήο ζέζεο ηνπ Μεηζφβνπ ζην πέξαζκα ηνπ Επγνχ, ηνπο δφζεθαλ θαη πξνλφκηα ζρεηηθά κε ηε δηνίθεζε ησλ εδαθψλ ηνπο. Σα πξνλφκηα απηά θξφληηδαλ λα ηα αλαλεψλνπλ ζπλερψο, δηαθπιάζζνληαο ην Μέηζνβν απφ ηελ επηβνπιή ησλ ηζρπξψλ Σνχξθσλ δηνηθεηψλ ησλ φκνξσλ πεξηνρψλ. Απφ ην δηάζηεκα θαη κεηά, ηα ηνπξθηθά ζηξαηεχκαηα θαηαπηέδνπλ ηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ θζάλνληαο αθφκα θαη ζε ιεειαζίεο θαη εθηειέζεηο Μεηζνβηηψλ. Δπηπιένλ, ηελ ίδηα πεξίνδν θαηαξγείηαη ε απηνλνκία ηνπ Μεηζφβνπ, 58 Αλαθηεκέλν απφ: %9A-%CE%A0%CE%9F%CE%9B% pdf, ζηηο 14/06/ Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 25/10/ Αλαθηεκέλν απφ: id=82, ζηηο 27/10/

85 θαζψο ν νπιηάλνο αθαηξεί απφ ηνπο Μεηζνβίηεο ην δηθαίσκα είζπξαμεο ηεο δεθάηεο θαη ην παξαρσξεί ζηνπο ζπαρήδεο (δηαθεθξηκέλνπο πνιεκηζηέο). Σε δεθαεηία πνπ αθνινπζεί ( ) ην Μέηζνβν δηέξρεηαη κεγάιε θξίζε θαζψο ε θνξνινγία γίλεηαη δπζβάζηαθηε θαη νη θάηνηθνη αλαγθάδνληαη λα κεηαλαζηεχζνπλ. Οη αιβαληθέο ζπκκνξίεο ιεειαηνχλ ηελ πεξηνρή θαη ν πιεζπζκφο ηνπ Μεηζφβνπ κεηψλεηαη δξακαηηθά. Σν 1659 ν νπιηάλνο Μερκέη ν Γ' εθδίδεη θηξκάλη κε ην νπνίν παξαρσξεί εμαηξεηηθά πξνλφκηα ζηνπο θαηνίθνπο ηνπ Μεηζφβνπ. Με ην θηξκάλη απηφ, εθηφο ησλ άιισλ, νξίδεηαη θαη φηη φζα ιηβάδηα ήηαλ αξθεηά γηα ηε λνκή ησλ πνηκλίσλ ησλ Μεηζνβηηψλ ζηελ Ήπεηξν, ηε Μαθεδνλία θαη ηε Θεζζαιία απνηεινχλ αδηάζπαζηε ηδηνθηεζία ησλ Μεηζνβηηψλ. Υάξε ζηα πξνλφκηα ηνπ ελ ιφγσ θηξκαληνχ ην Μέηζνβν γλσξίδεη ηελ εξρφκελε πεξίνδν κηα εληππσζηαθή δεκνγξαθηθή αλάπηπμε, θαζψο κεηαλαζηεχνπλ ζε απηφ νηθνγέλεηεο απφ ηελ Πξεκεηή, ην Αξγπξφθαζηξν, ηα Γξεβελά θαη αιινχ θαη αλαπηχζζεηαη ην εκπφξην θαη ε βηνηερληθή δξαζηεξηφηεηα. Να πξνζηεζεί φηη ε ξαγδαία απηή άλνδνο ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ θαη ησλ γχξσ πεξηνρψλ πνπ μεθίλεζε ήδε απφ ην 1659 ζπλερίδεηαη θαη πνιχ αξγφηεξα, θαζψο, ζχκθσλα κε ην πεξηερφκελν ηνπ Κψδηθα ηεο Υψξαο ηνπ Μεηζφβνπ, ην 1735 ην Μέηζνβν αξηζκνχζε 347 νηθνγέλεηεο, ην Αλήιην θαη ην Μαιαθάζη απφ 32, ε Μειηά 38, ε Κνπηζνχθιηαλε 12 θαη ην Βνηνλφζη 5 (Μειηφο & Ξηθαξάο 1995). Σα πξνλφκηα ηνπ Μεηζφβνπ, εθηφο απφ ηελ Παηξηαξρηθή Δμαξρία, θαηαξγνχληαη ην 1795 απφ ηνλ Αιή Παζά ησλ Ησαλλίλσλ πνπ πξνζαξηά ην Μέηζνβν ζηε δηθαηνδνζία ηνπ. Πνιινί Μεηζνβίηεο εθπαηξίδνληαη θαη κεηαλαζηεχνπλ ζηελ Μνζρφπνιε, ελψ άιινη κεηαβαίλνπλ ζηελ Αλδξηαλνχπνιε. Οη Μειηφο θαη Ξηθάξαο (1995) αλαθέξνπλ ζπγθεθξηκέλα φηη ζηηο αξρέο ηνπ 19 νπ αηψλα νη δπν ζπλνηθίεο ηνπ Μεηζφβνπ (Αλήιην θαη Πξνζήιην) θαηνηθνχληαλ απφ πεξηζζφηεξεο απφ 700 νηθνγέλεηεο, ελψ ν Άγγινο πεξηεγεηήο Holland (1989) κλεκνλεχεη ζην Μέηζνβν 1500 ζπίηηα θαη θαηνίθνπο. Απφ ηελ άιιε ν Leake (1976) αλαθέξεη φηη ην επηέκβξην ηνπ 1805 ππήξραλ 700 ζπίηηα (Βαθαιφπνπινο 1992). 85

86 Ζ παξαθκή ηνπ Μεηζφβνπ ζπλερίζηεθε θαη κεηά ηελ ειιεληθή επαλάζηαζε ηνπ 1821 γηα λα θνξπθσζεί ζηα κέζα θαη ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα. ηα ηέιε ηνπ 19 νπ αηψλα ην Μέηζνβν καδί κε ην Αλήιην αξηζκνχζε 830 «νίθνπο» θαη πεξίπνπ θαηνίθνπο, ελψ ην 1888 ζην Μέηζνβν ππήξραλ ηέζζεξηο θνχξλνη, επηά παλδνρεία, επηά ζθαγεία, έληεθα παληνπσιεία, έλα ειιεληθφ ζρνιείν, δχν παξζελαγσγεία θαη δχν λεπηαγσγεία. 61 ην κεηαμχ, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κάρεο ηνπ Γξίβα (Μάξηεο ηνπ 1854), ην Μέηζνβν ππέζηε ηξνκαθηηθέο θαηαζηξνθέο ηφζν απφ ηε ιεζηξηθή δξάζε ησλ ζσκάησλ ηνπ ίδηνπ φζν θαη απφ Αιβαλνχο άηαθηνπο. Μεηά ηε κάρε ην ρσξηφ ιεειαηείηαη θαη πνιιά ζπίηηα θαίγνληαη, κε απνηέιεζκα λα εξεκσζεί θαη ε πιεηνςεθία ησλ θαηνίθσλ ηνπ λα κεηαλαζηεχζεη ζ' άιιεο πεξηνρέο. Παξφια απηά κε ηελ νηθνλνκηθή βνήζεηα ησλ επεξγεηψλ ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηα πινχζηα θιεξνδνηήκαηα πνπ άθεζαλ, ζεκεηψλεηαη ηελ ίδηα πεξίνδν αμηφινγε πξφνδνο ζηελ πεξηνρή. 62 Λίγεο δεθαεηίεο αξγφηεξα, ην 1910, ν πιεζπζκφο ηνπ Μεηζφβνπ απνδεθαηίδεηαη απφ ινηκψδε επηδεκηθή λφζν. ηα 1911 ν αξηζκφο ησλ ζπηηηψλ ηνπ Μεηζφβνπ δελ μεπεξλνχζε ηα 800 (Μειηφο & Ξηθαξάο 1995). Δλελήληα (90) ρξφληα κεηά ην Μέηζνβν αξηζκνχζε 1080 ζπίηηα ζχκθσλα κε ηελ ΔΤΔ θαη ηελ απνγξαθή ηνπ «Ζ δηαρξνληθή αλάγλσζε ηνπ νηθηζηηθνύ θαηλνκέλνπ ζε κηα πεξηνρή αλαδεηθλύεη ηνλ ηξόπν αλάπηπμεο ησλ εθάζηνηε θνηλσληθννηθνλνκηθώλ ζρεκαηηζκώλ θαη ηηο ρσξηθέο ηνπο απνθξπζηαιιώζεηο» (ηνπξλάξαο 2004). 61 Αλαθηεκέλν απφ: id=82 θαη ζηηο 25/10/ Αλαθηεκέλν απφ: id=82 θαη ζηηο 25/10/

87 4.2.2 Σα ζσδφκελα θηξκάληα θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο χκθσλα κε ηνλ Σξίην (1993) ζήκεξα ζψδνληαη ζε κεηάθξαζε δεθαηέζζεξα απφ ηα θηξκάληα ησλ πξνλνκίσλ ηνπ Μεηζφβνπ. Μέρξη ην 1940 ζηάζεθε αδχλαηε ε κεηάθξαζε ησλ θηξκαληψλ, θαζψο ήηαλ γξακκέλα ζηελ παιηά ηνπξθηθή γιψζζα, πνχ ήηαλ θξάκα ηνπξθηθήο, αξαβηθήο θαη πεξζηθήο γιψζζαο. Σν δχζθνιν έξγν ηεο κεηαθξάζεσο αλέιαβαλ απηή ηελ πεξίνδν ν λνκηθφο θαη λνκάξρεο Λ. Αλδξεάδεο θαη ν λνκνκαζήο Β. Πεηξάθεο θαη ηα πξσηφηππα ησλ θηξκαληψλ επηζηξάθεθαλ ζηελ αξρηθή ηνπο ζέζε, ζην αξρείν ηεο εθνξείαο ησλ θιεξνδνηεκάησλ ζην Μέηζνβν. ηελ πνξεία απηά θαηαζηξάθεθαλ ιφγσ πγξαζίαο, έπεηηα απφ ηελ απφθξπςή ηνπο ην 1941 κέρξη ην 1955 απφ ηνλ αξρηκαλδξίηε Μφδεζην γηα πξνθχιαμή ηνπο απφ ηνπο Γεξκαλνχο θαη Ηηαινχο θαηαθηεηέο. Οη κεηαθξάζεηο ησλ θηξκαληψλ ζψδνληαη ζην αξρείν ηεο αείκλεζηεο Αγγειηθήο Υαηδεκηράιε θαη ην πεξηερφκελφ ησλ ζρεηηθψλ κε ηα φξηα ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηε δηαθχιαμή ηνπο, κε βάζε ηνλ Σξίην (1993) πνπ ην επεμεξγάζηεθε εθηελέζηεξα, δίλεηαη ζπλνπηηθά παξαθάησ: 1 ν θηξκάλη / νπιηάλνο Μαρκνχη Υαλ Α' (Δηθφλα 8): Οη ξαγηάδεο ηνπ ρσξηνχ νξίδνληαη θχιαθεο ησλ ζηελψλ ηνπ Επγνχ θαη σο αληακνηβή ησλ θαζεθφλησλ ηνπο απαιιάζζνληαη απφ δηάθνξνπο θφξνπο. Δπηπιένλ, πεξηγξάθνληαη δηάθνξεο πεξηπέηεηεο ησλ Μεηζνβηηψλ θαηά ηηο νπνίεο, εθηφο ησλ άιισλ, θαηαπαηψληαη απζαίξεηα ηα θαζνξηζκέλα φξηα ηνπ Μεηζφβνπ. Έηζη, ν νπιηάλνο αλαλεψλεη ζρεηηθφ απηνθξαηνξηθφ δηάηαγκα ηνπ πξνεγνχκελνπ νπιηάλνπ θαη δηαηάζζεη: ηελ απαιιαγή ησλ Μεηζνβηηψλ απφ απηνθξαηνξηθνχο θαη ηνπηθνχο θφξνπο, πιελ ηνπ θαηαιχκαηνο. ηελ κε επέκβαζε ζηα θαζνξηζκέλα φξηα ηνπ Μεηζφβνπ λα κελ θαηαπηέδνληαη νη ξαγηάδεο ηνπ Μεηζφβνπ πνχ κεηαθέξνληαη γηα εκπνξηθνχο ιφγνπο κε απζαίξεηνπο θαη θαηαζιηπηηθνχο θφξνπο. 87

88 Δηθφλα 10. Φσηνγξαθία Φηξκαληνχ ηνπ 1730 (Πεγή: Σξίηνο Μ., 1993) 4 ν θηξκάλη / νπιηάλνο Ακπληνχι Υαµίη Υαλ Α' 1775: Δπαλαπξνζδηνξίδνληαη ηα φξηα ηεο πξνλνκηαθήο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ θαη απαξηζκνχληαη ηα ρσξηά πνπ αλήθνπλ ζε απηήλ κε αξθεηά ιάζε. 8 ν θηξκάλη / νπιηάλνο Ακπληνχι Υαµίη Υαλ Α' 1783: Απνζπψληαη νη ππνζέζεηο ησλ Μεηζνβηηψλ απφ ηελ ππνδηνίθεζε Σξηθάισλ, πνπ ηνπο αδηθνχζε κε επεκβάζεηο, θαηαπηέζεηο θαη απζαηξεζίεο, θαη ππάγνληαη ζηελ ππνδηνίθεζε Λεηβαδηάο. 10 ν θηξκάλη / νπιηάλνο ειίκ Γ' 1791: Οξίδεηαη δηθαζηηθή απφθαζε πνπ αλαγθάδεη ηνπο θαηνίθνπο ηεο Υξπζνβίηζαο πνπ θαηέιαβαλ απζαίξεηα εδάθε ηνπ Μεηζφβνπ, λα ηα εγθαηαιείςνπλ. 88

89 13 ν θηξκάλη / νπιηάλνο ειίκ Γ' 1793: Αηηηνινγείηαη φηη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ρνξεγήζεθαλ πξνλφκηα ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ είλαη επεηδή ην ρσξηφ «επξίζθεηαη εηο άθξσο επίθνβσλ θαη επηθίλδπλνλ ηνπνζεζίαλ». 14 ν θηξκάλη / νπιηάλνο ειίκ Γ' 1802: Αλαλεψλεη ηα πξνεγνχκελα θηξκάληα θαη γλσζηνπνηεί φηη ην Μέηζνβν ηεο ππνδηνηθήζεσο Σξηθάισλ, ηνπ νπνίνπ νη δηθαζηηθέο ππνζέζεηο κεηαβηβάζζεθαλ ζηε Ληβαδεηά, απνηειείηαη απφ δχν ζπλνηθίεο. 3 ν (1754), 5 ν (1775), 6 ν (1776), 7 ν (1783) θαη 9 ν (1791) θηξκάλη: Αλαλεψλνπλ ην θηξκάλη ηνπ 1730 κε κηθξέο αιιαγέο. 4.3 Δπεμεξγαζία ησλ Γεδνκέλσλ κε ρξήζε Σειεπηζθόπεζεο Δηζαγσγή Σν ινγηζκηθφ παθέην ER Mapper, φπσο αλαθέξζεθε ζην αληίζηνηρν θεθάιαην, ρξεζηκεχεη ζηε δηαρείξηζε αεξνθσηνγξαθηψλ θαη δνξπθνξηθψλ ηειεπηζθνπηθψλ δεδνκέλσλ γηα ηε κεηέπεηηα ρξήζε ηνπο ζε πεξηβάιινληα GIS θαη CAD. Έηζη θαη ζηελ παξνχζα εθαξκνγή έγηλε ρξήζε ηνπ ελ ιφγσ ινγηζκηθνχ κε ζηφρν ηε γεσκεηξηθή δηφξζσζε ησλ ηεζζάξσλ αεξνθσηνγξαθηψλ ηνπ Μεηζφβνπ κε βάζε ηελ νξζνθσηνγξαθία ηνπ Κηεκαηνινγίνπ γηα ηελ πεξηνρή. Γηα ηελ εθηέιεζε ηεο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο ρξεζηκνπνηήζεθε ν Οδεγφο Γεσκεηξηθήο Γηφξζσζεο (Geocoding Wizard) ηνπ ERMapper. Σα βήκαηα πνπ αθνινπζήζεθαλ γηα ηε γεσκεηξηθή δηφξζσζε ηεο θάζε αεξνθσηνγξαθίαο είλαη ηα εμήο 63 : Καζνξηζκφο εκείσλ Διέγρνπ: αλαγλψξηζε θνηλψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ζηηο δχν εηθφλεο, δειαδή θαζνξηζκφο ζεκείσλ επίγεηνπ ειέγρνπ (επθξηλή ζεκεία φπσο π.ρ. δηαζηαπξψζεηο νδηθψλ αξηεξηψλ) κεηαμχ θάζε αεξνθσηνγξαθίαο θαη ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ Μεηζφβνπ θαη θαηαζθεπή ελφο κνληέινπ κεηαζρεκαηηζκνχ 63 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 02/05/

90 ζπληεηαγκέλσλ. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηε δηφξζσζε, ε νπνία θαη ηεξήζεθε θαηά ην δπλαηφ, είλαη ηα επηιεγκέλα ζεκεία επίγεηνπ ειέγρνπ (GCPs) λα θαηαλέκνληαη νκνηφκνξθα πάλσ ζηελ εηθφλα. Γηφξζσζε ηεο Δηθφλαο: Γηφξζσζε θάζε αεξνθσηνγξαθίαο ζην λέν ρψξν ζπληεηαγκέλσλ ηεο αλεγκέλεο εηθφλαο-νξζνθσηνγξαθίαο. Αμηνιφγεζε ηεο αθξίβεηαο ηεο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο. Δπνκέλσο, απφ ην κελνχ Process ζην θχξην κελνχ ηνπ ERMapper, επηιέρζεθε Geocoding Wizard γηα λα αλνίμεη ην πιαίζην δηαιφγνπ ηνπ Οδεγνχ Γεσκεηξηθήο Γηφξζσζεο, έπεηηα θνξηψζεθε ε εθάζηνηε αεξνθσηνγξαθία θαη επηιέρζεθε ζαλ ηχπνο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο ε νξζναλαγσγή εηθφλαο κε ρξήζε ζεκείσλ επίγεηνπ ειέγρνπ (Δηθφλα 9). Δηθφλα 11. Οδεγφο Γεσκεηξηθήο Γηφξζσζεο (Geocoding Wizard) ηε ζπλέρεηα, κε ηε βνήζεηα ηνπ Φεθηαθνχ Μνληέινπ Δδάθνπο ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ (DEM), ησλ ιεπηνκεξεηψλ ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ θαη ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ Κηεκαηνινγίνπ θαη αθνχ επηιέρζεθαλ ηνπιάρηζηνλ 10 θνηλά ζεκεία επίγεηνπ ειέγρνπ ζηελ θάζε αεξνθσηνγξαθία θαη ζηελ νξζνθσηνγξαθία (Δηθφλα 10), πξαγκαηνπνηήζεθε ε δηφξζσζε ηεο θάζε εηθφλαο ρσξηζηά. Να 90

91 ζεκεησζεί φηη ζην ηέινο ηεο επηινγήο ησλ ζεκείσλ ειέγρνπ δηαγξάθεθαλ φζα απφ απηά είραλ κεγάιν (>15κ.) κέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα δηφξζσζεο (RMS-ηειεπηαία ζηήιε ζην βήκα 5 ηεο δηφξζσζεο, Δηθφλα 10) ζην πιαίζην κηαο αμηνιφγεζεο ηεο αθξίβεηαο ηεο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο. Δηθφλα 12. Δπηινγή εκείσλ Δπίγεηνπ Διέγρνπ ην έθην θαη ηειεπηαίν ζηάδην ηεο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο ησλ ηεζζάξσλ αεξνθσηνγξαθηψλ ηνπ Μεηζφβνπ (Δηθφλα 11) πξαγκαηνπνηήζεθε, πιένλ, ε νξζναλαγσγή ηνπο. Απηή επηηεχρζεθε κε πινπνίεζε ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ θάζε εηθνλνζηνηρείνπ ηεο θαζεκίαο θαη αλαδφκεζε ησλ ςεθηαθψλ ηηκψλ θσηεηλφηεηαο ηεο πξνθχπηνπζαο εηθφλαο. Ζ αλαδφκεζε απηή γίλεηαη ιφγσ ηνπ φηη ε ζέζε ησλ αξρηθψλ εηθνλνζηνηρείσλ έρεη πξνβιεζεί ζε δηαθνξεηηθή ζέζε ζηελ δηνξζσκέλε εηθφλα θαη γηα απηφ απαηηείηαη δεηγκαηνιεςία εθ λένπ γηα λα ππνινγηζηνχλ νη ηηκέο θσηεηλφηεηαο ησλ εηθνλνζηνηρείσλ ηεο δηνξζσκέλεο εηθφλαο κε βάζε ηηο ηηκέο θσηεηλφηεηαο ησλ εηθνλνζηνηρείσλ ηνπ αξρηθνχ θαλλάβνπ. 64 Ζ κεζνδνινγία παξεκβνιήο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ αλαδφκεζε ησλ ςεθηαθψλ ηηκψλ ηεο θάζε 64 Αλαθηεκέλν απφ: ζηηο 03/05/

92 αεξνθσηνγξαθίαο είλαη απηή ηεο δηθπβηθήο παξεκβνιήο ζηελ νπνία ε ηηκή θσηεηλφηεηαο πξνθχπηεη απφ ηα 16 εγγχηεξα εηθνλνζηνηρεία. Δηθφλα 13. Σειηθφ ζηάδην γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο εηθφλαο Απνηειέζκαηα δηνξζψζεσλ ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδεηαη ην αξρηθφ πιηθφ ησλ ηεζζάξσλ αεξνθσηνγξαθηψλ ηνπ Μεηζφβνπ, ησλ εηψλ 1959, 1973, 1983 θαη 1987, νη αληίζηνηρεο δηνξζσκέλεο κε ηε βνήζεηα ηνπ ERMapper εηθφλεο, θαζψο θαη ε νξζνθσηνγξαθία ηνπ Κηεκαηνινγίνπ κε βάζε ηελ νπνία έγηλαλ νη γεσκεηξηθέο δηνξζψζεηο. 92

93 Δηθφλα 14. Οξζνθσηνγξαθία Κηεκαηνινγίνπ-Πεξηνρή Μεηζφβνπ Δηθφλα 15. Αξρηθή αεξνθσηνγξαθία ηνπ 1959 (αξηζηεξά), δηνξζσκέλε αεξνθσηνγξαθία νξζνθσηνγξαθία ηνπ 1959 (δεμηά) 93

94 Δηθφλα 16. Αξρηθή αεξνθσηνγξαθία ηνπ 1973 (αξηζηεξά), δηνξζσκέλε αεξνθσηνγξαθία νξζνθσηνγξαθία ηνπ 1973 (δεμηά) Δηθφλα 17. Αξρηθή αεξνθσηνγξαθία ηνπ 1983 (αξηζηεξά), δηνξζσκέλε αεξνθσηνγξαθία νξζνθσηνγξαθία ηνπ 1983 (δεμηά) 94

95 Δηθφλα 18. Αξρηθή αεξνθσηνγξαθία ηνπ 1987 (αξηζηεξά), δηνξζσκέλε αεξνθσηνγξαθία νξζνθσηνγξαθία ηνπ 1987 (δεμηά) Δθηφο απφ ηνλ έιεγρν ησλ κέζσλ ηεηξαγσληθψλ ζθαικάησλ ησλ ζεκείσλ επίγεηνπ ειέγρνπ, έλαο άιινο ηξφπνο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο αθξίβεηαο ηεο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ είλαη κε ηαπηφρξνλν άλνηγκα ζην πεξηβάιινλ ηνπ ERMapper ηεο θάζε κίαο κε ηελ νξζνθσηνγξαθία ηνπ Κηεκαηνινγίνπ, κε δηαθνξεηηθφ ρξσκαηηζκφ γηα επθνιφηεξε αληίιεςε ηεο απφθιηζεο θαηά ηελ επηθάιπςή ηνπο. Ο ηξφπνο απηφο, κπνξεί λα ιάβεη ρψξα κεηά ην πέξαο ησλ δηνξζψζεσλ, αθνχ γίλεη ε νξζναλαγσγή ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ θαη ελδείθλπηαη, ζε πεξίπησζε ηθαλνπνηεηηθήο αθξίβεηαο γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο νηθηζηηθήο εμέιημεο κηαο πεξηνρήο. ηελ παξνχζα εθαξκνγή ηα απνηειέζκαηα ηεο δηαδηθαζίαο απηήο δελ είλαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθά, φπσο άιισζηε ήηαλ αλακελφκελν ήδε απφ ηνλ έιεγρν ηνλ ζθαικάησλ ησλ GCPs φπνπ έγηλαλ αληηιεπηέο νη αμηνζεκείσηεο (>15κ.) απνθιίζεηο ζηε δηαδηθαζία ηεο νξζναλαγσγήο. Οη απνθιίζεηο απηέο νθείινληαη θπξίσο ζηελ θαθή πνηφηεηα θαη αλάιπζε ησλ αεξνθσηνγξαθηψλ. ηελ Δηθφλα 17 παξνπζηάδεηαη ε πξναλαθεξζείζα δηαδηθαζία γηα ηελ νξζνθσηνγξαθία ηνπ Με θφθθηλν ρξψκα εκθαλίδεηαη ε νξζνθσηνγξαθία ηνπ Κηεκαηνινγίνπ θαη κε πξάζηλν ε αλεγκέλε αεξνθσηνγξαθία ηνπ Οη δχν εηθφλεο ζα έπξεπε λα ηαπηίδνληαη απφιπηα, 95

96 πξάγκα πξαθηηθψο αδχλαην ιφγσ ηεο ρακειήο αλάιπζεο ησλ αξρηθψλ αεξνθσηνγξαθηψλ, νπφηε κφλν νη πεξηνρέο ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ θίηξηλνπ ρξψκαηνο είλαη απηέο πνπ ηαπηίδνληαη πιήξσο. Δηθφλα 19. Σξφπνο αμηνιφγεζεο ηεο αθξίβεηαο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο Οη νξζνθσηνγξαθίεο απηέο πνπ πξνέθπςαλ απφ επεμεξγαζία κε ην ινγηζκηθφ παθέην ERMapper ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηε ζπλέρεηα ζε πεξηβάιινλ GIS, φπνπ έγηλε ε γεσαλαθνξά ηνπο θαη, κε ηε βνήζεηα ηεο θσηνεξκελείαο, δηεμάρζεθαλ ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηελ εμέιημε ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ απφ ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50 κέρξη ζήκεξα. 4.4 Δπεμεξγαζία ησλ Γεδνκέλσλ κε ρξήζε ΓΠ Γεληθά Σα ΓΠ, φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζην αληίζηνηρν θεθάιαην, έρνπλ ζαλ ζηφρν ηνλ ρσξηθφ ζρεδηαζκφ θαη αληηπξνζσπεχνπλ έλα ηζρπξφ ζχλνιν εξγαιείσλ. Έηζη, ζηελ ελφηεηα απηή ζα γίλεη αλάιπζε ηεο δηαδηθαζίαο ζπιινγήο, θαηαρψξεζεο, ελεκέξσζεο, δηαρείξηζεο, αλάιπζεο θαη απφδνζεο ηεο πιεξνθνξίαο πνπ αθνξά ζην γεσγξαθηθφ πεξηβάιινλ ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ πνπ έιαβε ρψξα ζε πεξηβάιινλ GIS, κε ηε βνήζεηα ηνπ ινγηζκηθνχ ArcGIS. 96

97 Έρνληαο σο δεδνκέλα ηηο ηέζζεξηο νξζνθσηνγξαθίεο ηνπ Μεηζφβνπ, πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε δηαδηθαζία ηεο γεσκεηξηθήο δηφξζσζεο κέζσ ERMapper, ηελ νξζνθσηνγξαθία ηνπ Κηεκαηνινγίνπ, ην ράξηε ηεο Γ.Τ.. θαη ην δηαλπζκαηηθφ αξρείν (ηεο ηειεπηαίαο 6εηίαο), αθνινχζεζε ε επεμεξγαζία ζην πξφγξακκα ArcGIS. Σα ςεθηνπνηεκέλα δηαλπζκαηηθά δεδνκέλα (Δηθφλα 18), πνπ είλαη ζε ζπληεηαγκέλεο ηνπ Διιεληθνχ Γεσδαηηηθνχ πζηήκαηνο Αλαθνξάο (ΔΓΑ 87), ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο βάζε γηα ηε δηαδηθαζία ηεο γεσαλαθνξάο ησλ εηθφλσλ κε ζηφρν ηελ θαηά ην δπλαηφλ ηαχηηζή ηνπο κε απηά θαη ηελ αλάιπζε ηεο εμέιημεο ηνπ νηθηζκνχ. εκεηψλεηαη φηη, γεσαλαθνξά είλαη ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία κεηαζρεκαηίδνληαη ςεθηδσηά δεδνκέλα ζην ζχζηεκα ζπληεηαγκέλσλ δηαλπζκαηηθψλ δεδνκέλσλ, εθφζνλ δίλεηαη ε θαηάιιειε πιεξνθνξία γεσαλαθνξάο απηψλ (Κνπηζφπνπινο & Αλδξνπιαθάθεο 2005). Δηθφλα 20. Φεθηνπνηεκέλα δεδνκέλα ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ 97

98 Ζ γεσαλαθνξά ησλ εηθφλσλ γίλεηαη κε ηε βνήζεηα ηεο εξγαιεηνζήθεο «Georeferencing» ηνπ ArcGIS. Κάζε θνξά θνξηψλεηαη ην ςεθηνπνηεκέλν αξρείν θαη ε εθάζηνηε νξζνθσηνγξαθία (ή ράξηεο) θαη μεθηλάεη ε δηαδηθαζία ηεο γεσαλαθνξάο κε ηελ επηινγή ζεκείσλ ειέγρνπ ζηελ εηθφλα, ηα νπνία πξέπεη λα ζπκπέζνπλ θαηά ην δπλαηφλ κε ηα αληίζηνηρα ζεκεία ηνπο ζηε ςεθηνπνηεκέλε βάζε. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη, επεηδή ε νξζνθσηνγξαθίεο είλαη ρακειήο αλάιπζεο, ε γεσαλαθνξά ηνπο δε κπνξεί λα είλαη ηδηαίηεξα αθξηβήο. Σα ζεκεία ειέγρνπ,πνπ ελψλνληαη κε ηα αληίζηνηρα ηεο βάζεο, επηιέγνληαη κε ην δηπιφ ζηαπξφλεκα ηεο εξγαιεηνζήθεο γεσαλαθνξάο (Δηθφλα 21) θαη πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ ηέζζεξα (4) θαη ζε φιν ην εχξνο ηεο πεξηνρήο (νκνίσο κε ηα ζεκεία επίγεηνπ ειέγρνπ ηνπ ERMapper). Δηθφλα 21. Δξγαιεηνζήθε γεσαλαθνξάο - Δηθνλίδην πξνζζήθεο ζεκείσλ ειέγρνπ Απνηειέζκαηα ηεο γεσαλαθνξάο ησλ εηθφλσλ ηελ παξνχζα ελφηεηα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο γεσαλαθνξάο ησλ εηθφλσλ θαη ραξηψλ, πνπ πξνέθπςαλ κε ηελ πξναλαθεξζείζα δηαδηθαζία επηινγήο ζεκείσλ ειέγρνπ, κε φια ηα ζηνηρεία γηα ηα ηειεπηαία. Έηζη, δίλνληαη κε ηε ζεηξά γηα θάζε ςεθηδσηφ δεδνκέλν ηα ζηνηρεία ησλ αληίζηνηρσλ ζεκείσλ ειέγρνπ ζε πίλαθα, ε ηειεπηαία ζηήιε ηνπ νπνίνπ παξνπζηάδεη ηα ζθάικαηα ηνπ θαζελφο θαη θάησ απφ απηή δίλεηαη ην ζπλνιηθφ κέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα ηνπο (Total RMS Error), θαζψο θαη ην απνηέιεζκα ηεο γεσαλαθνξάο ή αιιηψο ε ζρεηηθή ηαχηηζε ησλ ςεθηδσηψλ κε ηα δηαλπζκαηηθά δεδνκέλα. 98

99 Γεσαλαθνξά ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ 1959: Πίλαθαο 9. ηνηρεία ησλ επηιεγκέλσλ ζεκείσλ ειέγρνπ (γεσαλαθνξά ηνπ 1959) Δηθφλα 22. Απνηέιεζκα ηεο γεσαλαθνξάο ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ

100 Γεσαλαθνξά ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ 1973: Πίλαθαο 10. ηνηρεία ησλ επηιεγκέλσλ ζεκείσλ ειέγρνπ (γεσαλαθνξά ηνπ 1973) Δηθφλα 23. Απνηέιεζκα ηεο γεσαλαθνξάο ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ

101 Γεσαλαθνξά ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ 1983: Πίλαθαο 11. ηνηρεία ησλ επηιεγκέλσλ ζεκείσλ ειέγρνπ (γεσαλαθνξά ηνπ 1983) Δηθφλα 24. Απνηέιεζκα ηεο γεσαλαθνξάο ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ

102 Γεσαλαθνξά ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ 1987: Πίλαθαο 12. ηνηρεία ησλ επηιεγκέλσλ ζεκείσλ ειέγρνπ (γεσαλαθνξά ηνπ 1987) Δηθφλα 25. Απνηέιεζκα ηεο γεσαλαθνξάο ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ

103 Γεσαλαθνξά ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ Κηεκαηνινγίνπ: Πίλαθαο 13. ηνηρεία ησλ επηιεγκέλσλ ζεκείσλ ειέγρνπ (γεσαλαθνξά νξζνθσηνγξαθίαο Κηεκαηνινγίνπ) Δηθφλα 26. Απνηέιεζκα ηεο γεσαλαθνξάο ηεο νξζνθσηνγξαθίαο ηνπ Κηεκαηνινγίνπ 103

104 Γεσαλαθνξά ηνπ ράξηε ηεο Γ.Τ..: Δηθφλα 27. Απφζπαζκα ηνπνγξαθηθνχ δηαγξάκκαηνο ηεο πεξηνρήο κειέηεο (θχιιν ράξηνπ Μέηζνβν, Γ.Τ.., 1983) Πίλαθαο 14. ηνηρεία ησλ επηιεγκέλσλ ζεκείσλ ειέγρνπ (γεσαλαθνξά ράξηε Γ.Τ..) 104

105 Δηθφλα 28. Απνηέιεζκα ηεο γεσαλαθνξάο ηνπ ράξηε ηεο Γ.Τ.. ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ απφ θάζε κέζν ηεηξαγσληθφ ζθάικα φηη θαιχηεξε αθξίβεηα έρνπλ ε γεσαλαθνξά ηνπ ράξηε ηεο Γ.Τ.. θαη ηνπ νξζνθσηνράξηε ηνπ Κηεκαηνινγίνπ. Αληίζεηα, ε γεσαλαθνξά ησλ νξζνθσηνγξαθηψλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε γεσκεηξηθή δηφξζσζε ησλ αληίζηνηρσλ αεξνθσηνγξαθηψλ θέξεη αξθεηά κεγάια ζθάικαηα, πξάγκα αλακελφκελν ιφγσ ηεο ρακειήο πνηφηεηαο θαη αλάιπζεο απηψλ Έιεγρνο ηεο δηαρξνληθήο εμέιημεο ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ Δθαξκνγή ζην ArcGIS ηε ζπλέρεηα ηεο κειέηεο, αθνχ πξαγκαηνπνηήζεθε ε γεσαλαθνξά ζηα παξαπάλσ ςεθηδσηά δεδνκέλα, δεκηνπξγήζεθαλ λέα πεδία ζηνλ πίλαθα ηδηνηήησλ (Πίλαθαο 15) 105

106 ηνπ ςεθηνπνηεκέλνπ αξρείνπ ησλ θηηζκάησλ ηνπ Μεηζφβνπ, έλα γηα θάζε ρξνλνινγία ησλ ςεθηδσηψλ δεδνκέλσλ. ε θάζε έλα απφ ηα πεδία απηά επηιέρζεθαλ θαη νλνκάζηεθαλ κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ηα θηίζκαηα πνπ ππήξραλ ηελ εθάζηνηε ρξνληθή πεξίνδν ζην Μέηζνβν, κε ηε βνήζεηα ηεο θσηνεξκελείαο θαη ηνπ εξγαιείνπ «Editor» ηνπ ArcGIS. Πίλαθαο 15. Ο πίλαθαο ηδηνηήησλ ησλ θηηζκάησλ ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηα πεδία ηνπ Ο φξνο θσηνεξκελεία αθνξά ζηελ ηέρλε ηεο εμέηαζεο ελφο αληηθεηκέλνπ πάλσ ζε κηα ηειεπηζθνπηθή απεηθφληζε κε ζθνπφ ηελ αλαγλψξηζή ηνπ θαη ηελ εθηίκεζε ηεο ζπνπδαηφηεηάο ηνπ. Μηα ηέηνηα ηειεπηζθνπηθή απεηθφληζε, φπσο είλαη ζηελ πεξίπησζή καο ε θάζε νξζνθσηνγξαθία, παξέρεη δεδνκέλα ζε πξσηνγελή κνξθή θαη φηαλ ν αλζξψπηλνο εγθέθαινο ηα επεμεξγαζηεί απηά γίλνληαη πιεξνθνξία. Σα ζπλήζε ζθάικαηα κηαο δηαδηθαζίαο θσηνεξκελείαο, φπσο θαη ηεο παξνχζαο, νθείινληαη θπξίσο (Αξγπξίδεο 2010): ζηελ αλεπαξθή εθπαίδεπζε θαη εκπεηξία ηνπ Φσηνεξκελεπηή ζηε θχζε ησλ αληηθεηκέλσλ ή ησλ θαηλνκέλσλ πνπ παξαηεξεί ν Φσηνεξκελεπηήο ζηελ πνηφηεηα ησλ θσηνγξαθηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα ζπκπιεξσκαηηθά πιηθά ππνζηήξημεο (φπσο ράξηεο θαη επίγεηα δεδνκέλα παξαηεξήζεσλ) πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ ν Φσηνεξκελεπηήο. 106

107 Ζ δηαδηθαζία ηεο θσηνεξκελείαο ζηελ παξνχζα εθαξκνγή δηεμήρζε κε βαζηθφ γλψκνλα ηα θσηνεξκελεπηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θηηζκάησλ. Απηά είλαη ην ζρήκα, ην κέγεζνο, ην πξφηππν, ν ηφλνο (ή απφρξσζε), ε πθή, ε ζθηά, ε ηνπνζεζία θαη ε ρσξηθή δηάηαμε ησλ θηηξίσλ. Έηζη, ηειηθφ πξντφλ ηεο δηαδηθαζίαο είλαη νη ζεκαηηθνί ράξηεο πνπ αθνινπζνχλ ζην έλζεην θαη ζηνπο νπνίνπο παξνπζηάδνληαη κε δηαθνξεηηθφ ρξψκα ηα θηίζκαηα ηεο εθάζηνηε ρξνληθήο πεξηφδνπ πνπ πξνέθπςαλ κέζσ θσηνεξκελείαο ησλ εηθφλσλ θαη ηα θνηλά αλάκεζα ζε δχν πεξηφδνπο θηίξηα, δηαδνρηθά θαη κε ηξφπν ψζηε λα γίλεη αληηιεπηή ε φπνηα εμέιημε ζηνλ νηθηζκφ ηεο πεξηνρήο κειέηεο Απνηειέζκαηα ηεο εθαξκνγήο Απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ παξαπάλσ ραξηψλ (Έλζεην: Υάξηεο 1 έσο 5) πξνθχπηεη ν αξηζκφο ησλ θηηζκάησλ πνπ αξηζκνχζε αλά ρξνληθή πεξίνδν ν νηθηζκφο ηνπ Μεηζφβνπ, ζηνηρεία πνπ παξνπζηάδνληαη θαιχηεξα ζηνλ αθφινπζν πίλαθα καδί κε ηα ζηνηρεία γηα ηα θηίζκαηα πνπ πξνζηίζεληαη θάζε πεξίνδν ζηνλ νηθηζκφ. Σα απνηειέζκαηα απηά είλαη θνληά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, αιιά φρη απφιπηα αθξηβή, θαζψο θάπνηα απφ ηα θηίξηα πνπ πξνζηίζεληαη αλά πεξίνδν βξίζθνληαη ζηα φξηα ηνπ νηθηζκνχ πνπ δελ απεηθνλίδνληαη ζε φιεο ηηο εηθφλεο. Πίλαθαο 16. Αξηζκόο Κηηξίσλ Μεηζόβνπ (1959-ζήκεξα) Υξνλνινγία Αξηζκόο Κηηξίσλ ( =) (790+64=) (854+31=) 885 ήκεξα ( ) ( =) 992 Ξεθηλψληαο ηελ επεμεξγαζία ησλ απνηειεζκάησλ θαη κειεηψληαο ηα ζηνηρεία ηνπ πίλαθα 16, πξνθχπηεη φηη ην 1959 ππήξραλ ζην Μέηζνβν ζρεδφλ ηα κηζά θηίξηα απφ φηη ζήκεξα (απεηθνλίδνληαη ζην Υάξηε 1) ελψ ηε ρξνληθή πεξίνδν παξαηεξείηαη κία κεγάιε αχμεζε πνπ αληηζηνηρεί ζε πνζνζηφ πεξίπνπ 50% επί ηνπ 107

108 κέρξη ηφηε αξηζκνχ θηηξίσλ (Υάξηεο 2). Καηά ηε δεθαεηία παξαηεξείηαη κία πνιχ κηθξφηεξε αιιά αμηνζεκείσηε κεγέζπλζε ηνπ νηθηζκνχ (Υάξηεο 3), ελψ κηθξή είλαη ε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη θαηά ηελ επφκελε ηεηξαεηία ( ). Σέινο, ζηα πάλσ απφ 20 ρξφληα πνπ κεζνιάβεζαλ απφ ην 1987 κέρξη ζήκεξα (ηειεπηαία 6εηία), ε αλέγεξζε θηηξίσλ ζηνλ νηθηζκφ ηνπ Μεηζφβνπ αθνξά ζε 107 θηίξηα, αχμεζε ηδηαίηεξα ζεκαληηθή γηα ηνλ νηθηζκφ αλ θαη κηθξή ζρεηηθά κε ην κεγάιν εχξνο εηψλ. Ήδε απφ ηνλ πξψην ράξηε γίλεηαη αληηιεπηή ε ππθλή δφκεζε ηνπ Μεηζφβνπ ηδίσο γχξσ απφ ην θέληξν ηνπ, γεγνλφο πνπ παξαηεξείηαη θαη ζηελ εμέιημε ηνπ νηθηζκνχ κε ην πέξαζκα ησλ εηψλ. ιν θαη πεξηζζφηεξα θηίξηα αλεγείξνληαη αλάκεζα απφ ηα πξνυπάξρνληα, ελψ ε εμάπισζή ηνπο ζε απφζηαζε απφ ηελ θεληξηθή πιαηεία ηνπ νηθηζκνχ είλαη ζπληεξεηηθή. πγθξίλνληαο ηελ εμέιημε ηνπ νηθηζκνχ κε ην απφζπαζκα ηνπ ηνπνγξαθηθνχ δηαγξάκκαηνο απφ ηε Γ.Τ.. πνπ θέξεη ηηο πςνκεηξηθέο θακπχιεο ηεο πεξηνρήο, επηβεβαηψλεηαη ην γεγνλφο φηη εμαηηίαο ηνπ έληνλνπ αλαγιχθνπ ηεο ν νηθηζκφο είλαη ρηηζκέλνο ζε αλαβαζκίδεο θαη ππθλνδνκεκέλνο ρσξίο ηδηαίηεξε επέθηαζε. Δηθφλα 29: Κέληξν Μεηζφβνπ απφ ηα Β-Α πξνο ηα Ν-Γ (Πεγή: Αξρείν Γήκνπ Μεηζόβνπ) 108

109 Δξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ Χάπτηρ 1: Γενικέρ απότειρ για την εξέλιξη τος οικισμού από το 59 μέσπι σήμεπα Ο Υάξηεο 1 απεηθνλίδεη ην Μέηζνβν ηνπ 1959 ζπγθξηηηθά κε ην Μέηζνβν ηνπ ζήκεξα. Δπνκέλσο παξαηεξείηαη φηη κηζφ αηψλα κεηά ν νηθηζκφο έρεη επεθηαζεί θπξίσο πξνο ηα βφξεηα θαη ηα δπηηθά, ελψ έρεη ππθλψζεη αξθεηά ην θέληξν ηνπ (Δηθφλα 27). Τπάξρεη άλζηζε θνληά ζηελ θεληξηθή πιαηεία (θαηαζηήκαηα, ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα) πνπ βξίζθεηαη ζηε κέζε πςνκεηξηθή δψλε κ. θαη είλαη αξθεηά επίπεδε (ζρεηηθά κηθξέο θιίζεηο ζην ηκήκα απηφ), ελψ ζεκαληηθή είλαη ε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη πξνο ηα βφξεηα ζε αληίζηνηρν εχξνο πςνκέηξσλ θαη ζηα δπηηθά ζε κεγάια πςφκεηξα (κεηαμχ κ.) αιιά ζε ζρεηηθά κηθξέο γηα ηελ πεξηνρή θιίζεηο εδάθνπο (Δηθφλα 22). Αληίζεηα, ζηα λνηηναλαηνιηθά πνπ βξίζθνληαη ηα ρακειφηεξα πςνκεηξηθά ηκήκαηα ηνπ νηθηζκνχ, πνπ θέξνπλ φκσο έληνλεο θιίζεηο, ε αλάπηπμή ηνπ είλαη ηδηαίηεξα κηθξή (Δηθφλα 28). Σέινο, κηθξφηεξε αιιά αμηνζεκείσηε θίλεζε παξαηεξείηαη θαη πξνο ηα λνηηνδπηηθά θαη ηα βνξεηναλαηνιηθά ηνπ νηθηζκνχ. 109

110 Δηθφλα 30: Δμέιημε ηνπ νηθηζκνχ απφ ην 1959 κέρξη ζήκεξα (2011) ζην βφξεην θαη ην δπηηθφ ηνπ θνκκάηη θαη ζην θέληξν Ννηηναλαηνιηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ Δηθφλα 31: Δμέιημε ηνπ λνηηναλαηνιηθνχ ηκήκαηνο ηνπ νηθηζκνχ (1959-ζήκεξα) επί ηνπ ηνπνγξαθηθνχ ράξηε θιίζεσλ εδάθνπο ηεο Γ.Τ.. Απφ ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλεηαη φηη ν νηθηζκφο αλαπηχζζεηαη κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ γχξσ απφ ηνλ θεληξηθφ νδηθφ άμνλα ηνπ νηθηζκνχ, ν νπνίνο νδεγεί ζηελ 110

111 εζληθή νδφ Ησαλλίλσλ Σξηθάισλ (κέζσ ηνπ νπνίνπ κπνξεί θαλείο λα επηζθεθηεί εθηφο ησλ άιισλ ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν ηεο πεξηνρήο αιιά θαη ηηο πεγέο ηνπ Αψνπ) θαη ζηελ Δγλαηία Οδφ (Υάξηεο 6, πξάζηλε γξακκή). Σα πςφκεηξα ησλ εδαθψλ θαίλεηαη λα κελ επεξεάδνπλ ηδηαίηεξα ηελ εμέιημε ηνπ νηθηζκνχ πνπ γίλεηαη ζε αλαβαζκίδεο, ζε αληίζεζε κε ηηο θιίζεηο ηνπο. Αθφκε λα ζεκεησζεί φηη ζηα λνηηνδπηηθά πνπ παξαηεξείηαη θάπνηα νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα βξίζθεηαη ε δεχηεξε έμνδνο ηνπ Μεηζφβνπ, ε νπνία νδεγεί επίζεο ζηελ Δγλαηία Οδφ (Υάξηεο 6, θφθθηλε γξακκή). Υάξηεο 6: Σν θχξην νδηθφ δίθηπν ηνπ Μεηζφβνπ (Πεγή: & ηδία επεμεξγαζία) Έηζη, δηαπηζηψλεηαη πσο νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο ρηίδνπλ θπξίσο κε γλψκνλα ηελ επθνιία ζηηο θαζεκεξηλέο ηνπο κεηαθηλήζεηο, ηελ εγγχηεηα ζηα θνληηλά αζηηθά θέληξα (π.ρ. Ησάλληλα, Σξίθαια) θαη άιινπο θνηλσληθννηθνλνκηθνχο ιφγνπο. Οη ηειεπηαίνη αθνξνχλ θπξίσο ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ πεξηνρή, ηελ πξνψζεζε ησλ ηνπηθψλ ηνπο πξντφλησλ θαη ηελ πξνζέιθπζε ηνπξηζηψλ θαη πηζαλψλ ζακψλσλ, ζηφρνη πνπ πξνζεγγίδνληαη απφ ηνπο Μεηζνβίηεο κε εμέιημε ζε κεγάιν 111

112 βαζκφ ηνπ θέληξνπ ηνπο κέζα απφ ηελ αλέγεξζε ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θαη εκπνξηθψλ καγαδηψλ. Άιισζηε, φπσο αλαθέξζεθε ζην θεθάιαην ησλ ρξήζεσλ γεο, ε αλέγεξζε θηηξίσλ γηα θαηνηθία, θνηλήο σθειείαο θαη θνηλσληθνχ εμνπιηζκνχ θηίξηα επηηξέπεηαη εληφο ησλ νξίσλ ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ, ζχκθσλα κε ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα (Π.Γ.) ηεο 19.10/ (ΦΔΚ 594 Γ ). ην ζεκείν απηφ δίλεηαη ελδεηθηηθά ν κέζνο αξηζκφο αδεηψλ πνπ εθδφζεθαλ γηα ην Μέηζνβν ηε ηειεπηαία ηεηξαεηία ( ), ν νπνίνο αθνξά ζε 10 άδεηεο. Υαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο πξφζθαηεο αλάπηπμεο ηνπ νηθηζκνχ θαηά ην ελ ιφγσ δηάζηεκα ζπληζηά εθηφο απφ ηελ ππθλή δφκεζε θαη ε έληνλε παξνπζία ζηεγψλ απφ θεξακίδηα, ηα νπνία αληηθαηέζηεζαλ ηνλ θπξίαξρν σο ηα κέζα ηνπ 20 νπ αηψλα ζρηζηφιηζν (Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ηνπ ΦΔΚ 214 ( ηεχρνο Γ - Άξζξνλ 2). Δπηπιένλ, ην γεγνλφο ησλ γάκσλ κεηαμχ θηελνηξνθηθψλ θαη κε θηελνηξνθηθψλ ζηξσκάησλ γχξσ ζηα κέζα ηνπ 20 νπ αηψλα πξνκελχεη, φπσο αλαθέξζεθε θαη ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, ηελ επηθείκελε νηθηζηηθή θαη θνηλσληθή ηνπο αλάκεημε θαη ζπληζηά ηελ απαξρή κία λέαο πεξηφδνπ γηα ην Μέηζνβν, ε νπνία ην θαζηζηά πξφηππν νηθηζκφ αλαθνξηθά κε ηελ αλάπηπμε ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ. Σέινο, ε ίδξπζε ηνπ ηπξνθνκείνπ ηνπ Ηδξχκαηνο Σνζίηζα θαη ηνπ νηλνπνηείνπ «Καηψγη» ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950, βνήζεζαλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ νηθνλνκηθνχ ηνκέα ηνπ Μεηζφβνπ αιιά θαη ζηελ νηθηζηηθή θαη θνηλσληθή ηνπ εμέιημε. Σν κεηαπξαηηθφ πλεχκα, ε ηζνξξνπεκέλε δηαρείξηζε ηνπ νξεηλνχ πεξηβάιινληνο θαη ην πνιηηηζκηθφ ππφβαζξν πνπ δηακφξθσζε ε καθξά θαη πεηπρεκέλε ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ νηθηζκνχ, ψζεζε ηνπο Μεηζνβίηεο ζε κία επηθή πξνζπάζεηα λα κεηεμειίμνπλ ηηο δνκέο ηνπ παξειζφληνο ζε βάζε κίαο ζχγρξνλεο αλάπηπμεο. 65 Χάπτηρ 2: Γενικέρ απότειρ για την εξέλιξη τος οικισμού από το 59 μέσπι το 73 ηνλ Υάξηε 2 παξαηεξείηαη ε πην έληνλε, ζρεηηθά κε ηηο εμεηαδφκελεο πεξηφδνπο, εμέιημε ηνπ νηθηζκνχ κε ζρεδφλ 50% αχμεζε ηεο κέρξη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ Αλαθηεκέλν απφ: metsovo.html, ζηηο 12/10/

113 νηθνδνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, παξά ηελ πηψζε ηνπ πξαγκαηηθνχ πιεζπζκνχ ην δηάζηεκα (βιέπε ππνελφηεηα : Δμέιημε ηνπ Πιεζπζκνχ). Έηζη, γίλεηαη αληηιεπηή θαη εδψ ε αλέγεξζε θηηξίσλ θπξίσο γχξσ απφ ηνλ θεληξηθφ άμνλα ζηα βφξεηα, θνληά ζηελ δεχηεξε έμνδν ζηα λνηηνδπηηθά θαη ζην θέληξν. Ζ κηθξφηεξε θηλεηηθφηεηα πνπ παξαηεξείηαη ζηα λνηηναλαηνιηθά ηνπ νηθηζκνχ πηζαλψο νθείιεηαη ζηελ εγγχηεηα ηνπ ηκήκαηνο απηνχ πξνο ηνλ Μεηζνβίηηθν πνηακφ, θαζψο ε ηζηνξία έρεη απνδείμεη πσο ε χπαξμε λεξνχ ζε κηα πεξηνρή απνηειεί βαζηθφ ζηνηρείν νηθηζηηθήο αλάπηπμεο. Βόξεην θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ Ννηηνδπηηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ Δηθφλα 32: Δμέιημε ηνπ νηθηζκνχ απφ ην 1959 κέρξη ην 1973 ζην βφξεην θαη ην λνηηνδπηηθφ ηνπ θνκκάηη ηα δπηηθά, ην έδαθνο ηνπ θνκκαηηνχ ζην νπνίν παξαηεξείηαη νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα είλαη θαηά βάζε γπκλφ ρσξίο ηδηαίηεξε δεληξνθάιπςε, φπσο γίλεηαη αληηιεπηφ απφ ηνλ νξζνθσηνράξηε ηνπ Κηεκαηνινγίνπ, αιιά παξφια απηά ην ελ ιφγσ ηκήκα αλαπηχζζεηαη ιφγσ ησλ βαηψλ θιίζεσλ θαη ηελ εγγχηεηα ηνπ ζηνλ θεληξηθφ άμνλα (Δηθφλα 30-α). Αληίζεηα, ην βφξεην θαη αλαηνιηθφ θνκκάηη ηνπ 113

114 νηθηζκνχ αλαπηχζζνληαη νηθηζηηθά πηζαλψο εμαηηίαο ησλ δαζηθψλ εθηάζεσλ πνπ ηα πιαηζηψλνπλ θαη πξνζθέξνπλ ζηνπο γχξσ θαηνίθνπο νκνξθηά, θαζαξφ αέξα, άθζνλα λεξά θαη δξνζηά, θαζψο θαη ππέξνρε ζέα (Δηθφλα 30-β). Γπηηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ Βόξεην θαη αλαηνιηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ Δηθφλα 33: Δμέιημε ηνπ νηθηζκνχ ( ) ζην δπηηθφ (α), βφξεην θαη αλαηνιηθφ ηνπ θνκκάηη (β) Σέινο, λα ζεκεησζεί φηη ηε δεθαεηία ηνπ 60 ήηαλ έληνλν ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ην θαηλφκελν ηεο κεηαλάζηεπζεο πξνο ην εμσηεξηθφ, έηζη πηζαλψο έλα θνκκάηη ηεο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο πεξηφδνπ απηήο ( ) λα νθείιεηαη ζηελ αθκή ηνπ ηνπξηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ πνπ μεθίλεζε απφ ηε δεθαεηία ηνπ '70. Χάπτερ 3 και 4: Γενικέρ απότειρ για την εξέλιξη τος οικισμού από το 73 μέσπι το 87) Ζ εγγχηεηα ζηα αζηηθά θέληξα, ε κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο θαη νη πιεζηέζηεξεο ρξήζεηο γεο θαίλεηαη λα επεξεάδνπλ θαη απηή ηελ πεξίνδν ηελ νηθηζηηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο, παξφιν πνπ απηή είλαη αηζζεηά κηθξφηεξε ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν. Καη ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ν νηθηζκφο αλαπηχζζεηαη θπξίσο ζηα βφξεηα θαη ηα δπηηθά (Δηθφλα 31). 114

115 Βνξεηνδπηηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ-1983 Βνξεηνδπηηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ-1987 Δηθφλα 34: Δμέιημε ηνπ νηθηζκνχ ζην βνξεηνδπηηθφ ηνπ θνκκάηη απφ ην 1973 κέρξη ην 1987 (αξηζηεξά: , δεμηά: ) Μειεηψληαο ηα πιεζπζκηαθά ζηνηρεία πνπ παξαηίζεληαη ζην αληίζηνηρν θεθάιαην παξαηεξείηαη κία πηψζε ηνπ πξαγκαηηθνχ πιεζπζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ ηε δεθαεηία Χζηφζν, απφ ην 1981 θη έπεηηα ζεκεηψλεηαη κία ηάζε επηζηξνθήο κεηαλαζηψλ ζηελ ηδηαίηεξε παηξίδα ηνπο θαη ην Μέηζνβν ιεηηνπξγεί σο έλαο απφ ηνπο πφινπο έιμεο απηψλ. Ζ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ ηε δεθαεηία θαηά 200 πεξίπνπ θαηνίθνπο επηβεβαηψλεη ην γεγνλφο απηφ. Χάπτηρ 5: Γενικέρ απότειρ για την εξέλιξη τος οικισμού από το 87 μέσπι σήμεπα Απφ ην 1981 κέρξη ην 2001 παξαηεξείηαη ζηνλ πιεζπζκφ ηνπ Μεηζφβνπ κία απμεηηθή ηάζε κε πνζνζηφ πνπ μεπεξλάεη ην 18%, γεγνλφο πνπ θαλεξψλεη ηε δπλακηθή ηνπ νηθηζκνχ θαη ηνλ θαζηζηά ην βαζηθφηεξν πφιν έιμεο ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Γήκνπ. εκαληηθφ ζηνηρείν, ην νπνίν ζπλέβαιε ζηελ απμεκέλε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη ζηελ πιεζπζκηαθή αχμεζε ηνπ Μεηζφβνπ ηελ ελ ιφγσ πεξίνδν, απνηειεί ε εμεηδηθεπκέλε ηνπηθή νηθνλνκία ηνπ ηφπνπ πνπ εμειίζζεηαη ζπλερψο θαη ε έληνλε ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα. ήκεξα, φπσο πξναλαθέξζεθε, ην 60% ηεο νηθνλνκίαο ηνπ Μεηζφβνπ εμαξηάηαη απφ ηνλ ηνπξηζκφ ζηνλ νπνίν ζπλέβαιε θαη ε νινθιήξσζε ηεο Δγλαηίαο Οδνχ ζηελ πεξηνρή. 115

116 Δπηπξφζζεηα, φπσο δηαπηζηψλεηαη απφ ηα ζηνηρεία ησλ αλέζεσλ ησλ θαλνληθψλ θαηνηθηψλ ηνπ Μεηζφβνπ ην έηνο 2001 ζην αληίζηνηρν θεθάιαην, νη νηθίεο ηνπ νηθηζκνχ δηαζέηνπλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ηηο βαζηθέο αλέζεηο πνπ ρξεηάδεηαη ν άλζξσπνο ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ. Έηζη, ε επέθηαζε ηνπ νηθηζκνχ νθείιεηαη θαη ζην πςειφ βηνηηθφ επίπεδν ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο κειέηεο πνπ, ιακβάλνληαο ππφςε θαη ην πγηέο πεξηβάιινλ ηεο πεξηνρήο, θαζηζηά ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο ηνπο πνιχ θαιχηεξε απφ ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο ησλ αλζξψπσλ ζε αζηηθέο πεξηνρέο. Δπνκέλσο, ηελ πεξίνδν απηή ππθλψλεη αθφκα πεξηζζφηεξν ν νηθηζκφο θαη παξαηεξείηαη κία θηλεηηθφηεηα ζηα βνξεηναλαηνιηθά, πξνο ηε δαζηθή έθηαζε απηήο ηεο πιεπξάο ηνπ νηθηζκνχ, γχξσ απφ ηνλ Αβεξψθεην Κήπν (Δηθφλα 32-α). Οη θιίζεηο ηνπ εδάθνπο ζην πξνθεηκέλσ θνκκάηη δελ είλαη ηδηαίηεξα έληνλεο, ελψ πξφθεηηαη γηα κία απφ ηηο ρακειφηεξεο πςνκεηξηθέο ζέζεηο ηνπ νηθηζκνχ. Σα ζεηηθά πνπ πξνζθέξεη κηα δαζηθή πεξηνρή ζε ζπλδπαζκφ κε ην ζρεηηθά νκαιφ έδαθνο ηνπ ελ ιφγσ ηκήκαηνο, θαίλεηαη λα ζπλέβαιαλ ζηελ νηθηζηηθή ηνπ εμέιημε. Δπηπιένλ, ν νηθηζκφο, ηελ ελ ιφγσ πεξίνδν, επεθηείλεηαη θαη πξνο ηα δπηηθά (Δηθφλα 32-β) κε ηελ αλέγεξζε, εθηφο ησλ άιισλ, ζεκαληηθψλ εγθαηαζηάζεσλ γηα ηνλ πνιηηηζκφ ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηελ πνιηηηζηηθή ηνπ αλάπηπμε. Γηα παξάδεηγκα, ηελ ελ ιφγσ πεξίνδν, αλεγέξζεθαλ ζηα δπηηθά ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ: ην θηίξην ηνπ θιεηζηνχ δεκνηηθνχ γπκλαζηεξίνπ, ην Μεηζφβην Κέληξν Γηεπηζηεκνληθήο Έξεπλαο - ΜΔ.Κ.Γ.Δ. (2005) θαη νη θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο ηνπ παγνδξνκίνπ θαη ηνπ θιεηζηνχ θνιπκβεηεξίνπ (ππφ θαηαζθεπή). 116

117 Γπηηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ Παγνδξόκην Κνιπκβεηήξην Βνξεηναλαηνιηθό θνκκάηη ηνπ νηθηζκνύ ΜΔ.Κ.Γ.Δ. Κιεηζηό Γπκλαζηήξην Δηθφλα 35: Δμέιημε ηνπ νηθηζκνχ ζην βνξεηναλαηνιηθφ (α) θαη ην δπηηθφ (β) ηνπ θνκκάηη απφ ην 1987 κέρξη ζήκεξα (2011) Να ζεκεησζεί φηη ζχκθσλα κε ηελ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο (Δ..Τ.Δ.) θαη ηα ζηνηρεία ηεο γηα ηελ νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαηά ηελ πεξίνδν , ζηνλ Γήκν Μεηζφβνπ αλεγέξζεθαλ ηελ ελ ιφγσ πεξίνδν ζπλνιηθά 133 λέεο νηθνδνκέο, απφ ηηο νπνίεο ην 80,45% (δειαδή 107 λέεο νηθνδνκέο) αλεγέξζεθαλ ζην νκψλπκν Γηνηθεηηθφ Γηακέξηζκα. 117

118 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 5.1 Δηδηθά πκπεξάζκαηα Δμεηάδνληαο ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο κειέηεο ζπκπεξαίλεηαη φηη, ε νηθηζηηθή αλάπηπμε ηνπ νξεηλνχ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ βαζίδεηαη ζε έλαλ «κεραληζκφ», ζηνλ νπνίν επηδξνχλ νη δηαθφξσλ εηδψλ πξναλαθεξζέληεο παξάγνληεο. Κπξίαξρν ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηνπ ζεκεξηλνχ νηθηζηηθνχ ρψξνπ ηνπ Μεηζφβνπ έπαημαλ νη θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζπλζήθεο ηεο πεξηνρήο, θαζψο θαη ε ζπλερήο πνιηηηζηηθή ηεο αλάπηπμε. Ζ αλαπηπγκέλε ηνπηθή νηθνλνκία, ε δνκή ηεο βιάρηθεο θνηλσλίαο θαη ε έληνλε πνιηηηζηηθή παξάδνζε ηνπ Μεηζφβνπ, ψζεζαλ ηνπο θαηνίθνπο ηνπ ζηελ αλάπηπμε δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ εληφο ηνπ νηθηζκνχ κε ζηφρν ηελ πξνβνιή απηψλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ. Δπνκέλσο, ν θνηλσληθννηθνλνκηθφο θαη πνιηηηζηηθφο ραξαθηήξαο ηεο πεξηνρήο πξνβάιιεηαη κε θάζε επθαηξία -κέζσ ηνπ εκπνξίνπ, ησλ ηνπξηζηηθψλ δξάζεσλ, ησλ εθδειψζεσλ θαη ηεο έθζεζεο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ- ζε αλζξψπνπο μέλεο θαηαγσγήο θαη θνπιηνχξαο. Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα απφ ηνπο Μεηζνβίηεο ζηεγάδνληαη θαηά βάζε ζε εγθαηαζηάζεηο γχξσ απφ ηελ θεληξηθή πιαηεία θαη θαηά κήθνο ηνπ θχξηνπ νδηθνχ άμνλα ηνπ νηθηζκνχ (π.ρ. ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα, πνιηηηζηηθνί ρψξνη, ρψξνη θνηλσληθήο εμππεξέηεζεο), κε εμαίξεζε θάπνηεο πνπ ζηεγάδνληαη γηα πεξηβαιινληηθνχο θπξίσο ιφγνπο ζηα δπηηθά, πξνο ηελ έμνδν απφ ηνλ νηθηζκφ ή θαη ιίγα ρηιηφκεηξα έμσ απφ απηφλ (π.ρ. ηπξνθνκείν, θέληξν πγείαο, ΜΔ.Κ.Γ.Δ., γπκλαζηηθέο εγθαηαζηάζεηο, ρηνλνδξνκηθέο εγθαηαζηάζεηο). αλ ζπλέπεηα ησλ παξαπάλσ παξνπζηάδεηαη θαη ε έληνλε νηθηζηηθή εμέιημε γχξσ απφ ηνπο πφινπο ζπγθέληξσζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ηνπ πνιηηηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο θαη ηεο θνηλσληθήο δσήο ηνπ ηφπνπ, αιιά θαη γχξσ απφ ηα κεγάια αξρνληηθά ζπίηηα ηνπ νηθηζκνχ πνπ πξνθαινχζαλ αλέθαζελ ην δένο θαη ην ελδηαθέξνλ ησλ θαηνίθσλ. 118

119 Χζηφζν, ε νηθηζηηθή εμέιημε ηνπ Μεηζφβνπ ζπλδέεηαη άκεζα θαη κε ηελ αλάγθε ησλ θαηνίθσλ γηα αλζξψπηλε επαθή θαη επηθνηλσλία κε θαηνίθνπο ησλ γχξσ πεξηνρψλ θαη ησλ θνληηλψλ πφιεσλ, κε απνηέιεζκα ν νηθηζκφο λα αλαπηχζζεηαη θαη γχξσ απφ ηνλ θεληξηθφ νδηθφ άμνλα ηνπ νηθηζκνχ κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ. Απηφο αθνινπζεί ηηο πςνκεηξηθέο ηνπ εδάθνπο θαη, ζπλεπψο, ν νηθηζκφο είλαη ρηηζκέλνο ζε δηαθνξεηηθά επίπεδα, ή αιιηψο ζε αλαβαζκίδεο. Έηζη, ηα ηνπνγξαθηθά ζηνηρεία ηεο πεξηνρήο -ν παξάγνληαο ηνπ αλαγιχθνπ θαη ησλ θιίζεσλ ηνπ εδάθνπο- επεξεάδνπλ επίζεο ηελ νηθηζηηθή αλάπηπμε ηνπ Μεηζφβνπ. Παξαηεξήζεθε φηη ην θέληξν θαη νη δεκφζηεο ιεηηνπξγίεο ηνπ ζπγθεληξψλνληαη ζε έλα ηκήκα ηνπ νηθηζκνχ πςεινχ πςνκέηξνπ κελ, αθνχ κηιάκε γηα νξεηλή πεξηνρή, κε ζρεηηθά ήπηεο θιίζεηο ηνπ εδάθνπο θαη ε πεξηνρή θνληά ζε απηφ ππθλψλεη ζηαζεξά φιν θαη πεξηζζφηεξν. Αθφκε, ν νηθηζκφο εμειίζζεηαη δηαρξνληθά πεξηζζφηεξν ζηα βφξεηα θαη ηα δπηηθά φπνπ παξαηεξνχληαη κηθξφηεξεο θιίζεηο ηνπ εδάθνπο, ελψ κηθξφηεξε είλαη ε εμέιημή ηνπ πξνο ηα λφηηα φπνπ ηα εδάθε είλαη πην απφηνκα. εκαληηθφ ξφιν ζην κεραληζκφ εμέιημεο ηνπ νηθηζκνχ, ζχκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο παξνχζαο κειέηεο, παίδνπλ θαη νη ρξήζεηο γεο ηεο πεξηνρήο ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο. Γηα παξάδεηγκα παξαηεξήζεθε ηδηαίηεξε νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζηα βφξεηα θαη αλαηνιηθά ιφγσ ηεο επηθξαηνχζαο θνληά ζε απηή ηε κεξηά ηνπ νηθηζκνχ δαζηθήο έθηαζεο, πνπ καδί κε ην πινχζην πδαηηθφ δπλακηθφ ηεο ειθχνπλ ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο, νη νπνίνη θαίλεηαη λα αλαδεηνχλ ηελ φκνξθε ζέα θαη ηελ επεμία πνπ ηνπο πξνζθέξεη. Σέινο, ηα έληνλα θιηκαηνινγηθά, εδαθνινγηθά θαη γεσκνξθνινγηθά ζηνηρεία ηεο βφξεηαο Πίλδνπ επεξεάδνπλ ηελ επέθηαζε ηνπ νηθηζκνχ ηνπ Μεηζφβνπ, ν νπνίνο πεξηνξίδεηαη θαη δελ επεθηείλεηαη ζρεδφλ θαζφινπ πξνο ηνλ γεηηνληθφ ηνπ ρψξν. Απηφ γηαηί, πέξα απφ ην γεγνλφο φηη πεξηβάιιεηαη απφ νξεηλνχο φγθνπο, ζηα γεηηνληθά ηνπ εδάθε επηθξαηεί ν θιχζρεο κε απνηέιεζκα νη εδαθηθέο εμάξζεηο θαη νη θαηνιηζζήζεηο λα είλαη έληνλεο θαη ηδηαηηέξσο επίθνβεο γηα ηελ αλέγεξζε θηηξίσλ. Έηζη ζην Μέηζνβν, φπσο θαη ζην παξάδεηγκα ησλ νξεηλψλ νηθηζκψλ ηεο Ξάλζεο, ε ππθλή δφκεζε αλαδεηθλχεη ηελ άξλεζε ησλ θαηνίθσλ λα εγθαηαιείςνπλ ηνλ ηφπν 119

120 ηνπο, γεγνλφο πνπ εάλ ζπλερηζηεί κε ηνπο ίδηνπο έληνλνπο ξπζκνχο, ε θνηλσλία ηνπ Μεηζφβνπ ζα αληηκεησπίζεη πξφβιεκα ρσξηθήο επάξθεηαο. Δλ θαηαθιείδη, ε πεξηνρή κειέηεο ζπγθξνηεί κία νηθηζηηθή παξνπζία καθξάο δηάξθεηαο θαη έληνλεο ζπγθξφηεζεο, ε νπνία βαζίδεηαη ζηηο ηδηαίηεξεο πεξηβαιινληηθέο-γεσγξαθηθέο ηεο ζπλζήθεο, ζηε δηαηήξεζε ηνπ ηζρπξνχ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ ηεο ππφβαζξνπ θαη ζηελ ηζηνξηθά θνκβηθή ηεο ζέζε, πνπ ηεο πξνζέθεξε ηα ηδηαίηεξα πξνλφκηα απηνλνκίαο θαη αλέδεημε ηε δπλακηθή ηεο. Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ κπνξεί λα εθαξκνζηεί γηα ηελ αλάδεημε ηεο νηθηζηηθήο εμέιημεο θαη άιισλ νξεηλψλ πεξηνρψλ κε αληίζηνηρα ραξαθηεξηζηηθά. 5.2 Γεληθά πκπεξάζκαηα «Ο ηόπνο απνηειεί έλα πιαίζην δνκεκέλν από ηελ ηζηνξία θαη ζπλπθαζκέλν κε ηε ζπιινγηθή ππόζηαζε ησλ θαηνίθσλ (Hirch 1995:1-30). Σν ηνπίν δεκηνπξγείηαη κέζα από ηηο εκπεηξίεο, ηελ θίλεζε, ηε δξάζε θαη ηηο κλήκεο ησλ αλζξώπσλ, πνπ νπζηαζηηθά απνθηνύλ αηνκηθή θαη θνηλσληθή ηαπηόηεηα ζε ζπλάξηεζε κε ην ηόπν ηνπο» (ηνπξλάξαο 2004). Με βάζε ηελ παξαπάλσ αληίιεςε ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγία ελφο ηφπνπ, θαζψο θαη ηα εηδηθά ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ παξνχζα κειέηε, γίλεηαη αληηιεπηφ φηη ν «κεραληζκφο» πνπ δεκηνπξγεί νηθηζηηθή αλάπηπμε ζηεξίδεηαη θαηά βάζε ζηνλ θνηλσληθννηθνλνκηθφ, πνιηηηζηηθφ θαη ηζηνξηθφ ραξαθηήξα ηεο εθάζηνηε πεξηνρήο. Ο ραξαθηήξαο ηνπ παξαγσγηθνχ ηεο ζπζηήκαηνο, ε δπλακηθή ηεο ηνπηθήο ηεο νηθνλνκίαο, ην πξνζθεξφκελν εηζφδεκα θαη νη δπλαηφηεηεο ηεο ηνπηθήο ηεο θνηλσλίαο θαη ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηεο ππφβαζξνπ, φηαλ είλαη ηθαλέο ζπλζήθεο γηα ηελ εμέιημε ηνπ ηφπνπ, σζνχλ ηνπο θαηνίθνπο ηνπο ζηελ αλάπηπμε θαηλνηφκσλ δξαζηεξηνηήησλ αλάδεημεο ηεο πεξηνρήο ηνπο θαη ηνπξηζηηθήο θαη, ζπλεπψο, θαη νηθηζηηθήο αλάπηπμεο. 120

121 Απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο πνπ επηδξνχλ ζηελ εμέιημε ελφο νηθηζκνχ είλαη θαη νη ηνπνγξαθηθνί-γεσγξαθηθνί παξάγνληεο. Οη παξάγνληεο απηνί αλαθέξνληαη θπξίσο ζηελ εγγχηεηα ηνπ ελ ιφγσ νηθηζκνχ ζε γεηηνληθνχο θαη ζηελ αλάγθε ησλ θαηνίθσλ ηνπ γηα επθνιία πξφζβαζεο ζε απηνχο θαη γηα επηθνηλσλία κε ηνπο θαηνίθνπο ηνπο. Έηζη, έληνλε είλαη ε ηάζε αλέγεξζεο θηηξίσλ γχξσ απφ ηνπο θεληξηθνχο νδηθνχο άμνλεο ησλ νηθηζκψλ. Ζ επηινγή αλέγεξζεο θηηξίσλ ζε ηνπνζεζίεο κε θαιή ζέα απνηειεί έλαλ αθφκα ηνπνγξαθηθφ παξάγνληα. Δπηπιένλ, ζηελ νηθηζηηθή αλάπηπμε κηαο πεξηνρήο επηδξνχλ ηδηαηηέξσο θαη νη γεσκνξθνινγηθνί, νη εδαθνινγηθνί θαη νη θιηκαηνινγηθνί ηεο παξάγνληεο. Δδάθε ρακειφηεξα πςνκεηξηθά, ρσξίο ηδηαίηεξα απφηνκεο θιίζεηο θαη επηφηεξνπ αλαγιχθνπ, πνπ απνηεινχληαη απφ ζηαζεξά γεσινγηθά πεηξψκαηα, ελδείθλπληαη γηα νηθνδνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Γεληθφηεξα, ζηα κεγαιχηεξα πςφκεηξα ην θιίκα είλαη βαξχ θαη απαληψληαη νη πην δπζκελείο θαηξηθέο ζπλζήθεο, φπσο έληνλεο ρηνλνπηψζεηο, παγεηνί θαη βξνρνπηψζεηο, κε απνηέιεζκα ηα εδάθε ζηα ελ ιφγσ πςφκεηξα λα είλαη ηδηαίηεξα επηξξεπή ζε θαηνιηζζήζεηο θαη αθαηάιιεια γηα νηθηζηηθή αλάπηπμε. Αληίζεηα, ηα εδάθε κηθξψλ θιίζεσλ ελδείθλπηαη γηα δφκεζε ζε αλαβαζκίδεο. Σέινο, νη παξάγνληεο ησλ ρξήζεσλ γεο κηαο πεξηνρήο θαη ηεο δπλαηφηεηαο χδξεπζεο παίδνπλ εμίζνπ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ ινγηθή ηεο νηθνδφκεζεο. Ο άλζξσπνο αλέθαζελ έρηηδε θνληά ζε πξφζθνξα γηα θαιιηέξγεηα εδάθε θαη ζε βνζθφηνπνπο, αιιά θαη ζε πεξηνρέο κε άθζνλεο πεγέο πφζηκνπ λεξνχ. Αληίζεηα, νη δαζηθέο εθηάζεηο πξνθπιάζζνληαλ πάληα απφ νηθνδνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε ξεηή απαγφξεπζε γηα ιφγνπο πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο. Απηά είλαη ηα βαζηθφηεξα θξηηήξηα πνπ επηδξνχλ ζην κεραληζκφ πνπ δεκηνπξγεί νηθηζηηθή αλάπηπμε. Σα απνηειέζκαηα ηεο εθαξκνγήο ηεο κεζνδνινγίαο απηήο ζηνλ νηθηζκφ ηνπ Μεηζφβνπ θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ, καδί κε ηα αληίζηνηρα γεληθφηεξα ζηνηρεία πνπ ηζρχνπλ ζηνπο ειιεληθνχο νξεηλνχο νηθηζκνχο, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη ζε αλάινγεο πεξηπηψζεηο δηεξεχλεζεο ηεο νηθηζηηθήο εμέιημεο. 121

122 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 6.1 Διιεληθή Βηβιηνγξαθία Αγαζαγγέινπ Μ. (2008). ύγθξηζε Παξαδνζηαθώλ θαη Αληηθεηκελνζηξαθώλ Σερληθώλ Σειεπηζθόπεζεο, Κάιπςεο Υξήζεο Γεο από Σειεπηζθνπηθά Γεδνκέλα QUICKBIRD ζηελ Δπαξρία Πάθνπ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, ρνιή Αγξνλφκσλ θαη Σνπνγξάθσλ Μεραληθψλ ηνπ Δ.Μ.Π., Σνκέαο Σνπνγξαθίαο Δξγαζηήξην Σειεπηζθφπεζεο, Δπηβιέπσλ Καζ. Γ. Αξγηαιάο, Αζήλα. Απφθαζε ηνπ Τπ. Δζσηεξηθψλ, Απνθέληξσζεο & Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο - ΦΔΚ Β1292 ηεο 11/08/2010 Αξγηαιάο Γ., Καξάληδαινο Κ. (2010). Δθαξκνγέο Σειεπηζθόπεζεο ζηελ Γηαρείξηζε θαη Παξαθνινύζεζε ηνπ Παξάθηηνπ Πεξηβάιινληνο. ρνιή Αγξνλφκσλ θαη Σνπνγξάθσλ Μεραληθψλ ηνπ Δ.Μ.Π., Αζήλα. Αξγπξίδεο Α. (2010). Γηαρείξηζε Φσηνεξκελεπηηθώλ Κιεηδηώλ κε ζύζηεκα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, ρνιή Αγξνλφκσλ θαη Σνπνγξάθσλ Μεραληθψλ ηνπ Δ.Μ.Π., Δξγαζηήξην Σειεπηζθφπεζεο, Δπίβιεςε Καζ. Γ. Αξγηαιάο, Αζήλα. Βαθαιφπνπινο Κ.. Ηζηνξία ηνπ Βνξείνπ Διιεληζκνύ. Ήπεηξνο. εθδνη. νίθνο Α θψλ Κπξηαθίδε, Θεζζαινλίθε Γεξνδήκνπ Η. (2008). Ο ξόινο ηνπ ηνπξηζκνύ ζηελ νξγάλσζε ηνπ αγξνηηθνύ ρώξνπ. Ζ πεξίπησζε ησλ Σδνπκέξθσλ ηνπ Ννκνύ Ησαλλίλσλ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ Οηθνλνκηθήο θαη Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, Αζήλα. Γεσγξαθηθή Τπεξεζία ηξαηνχ (Γ.Τ..). Σνπνγξαθηθό Γηάγξακκα. Φχιιν ράξηνπ Μέηζνβν, Κιίθαθα 1:5000,

123 Γνχζηνο. (1999). Ύπαηζξνο, Αγξνηηθόο ρώξνο θαη κηθξή πόιε: από ηε γεσξγνπνίεζε ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε. ην Ζ αλάπηπμε ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ: δηεπηζηεκνληθέο πξνζεγγίζεηο ζηελ αζηηθή αλάιπζε θαη πνιηηηθή, Δπηµ. Οηθνλφµνπ. θαη Πεηξάθνο Γ., Δθδ. Παπαδήζε, Αζήλα. Γνχζηνο Γ., Νηπθέλ Μ.Ν.. εµνγξαθηθέο Δμειίμεηο, Κνηλσληθέο Λνγηθέο θαη λέεο Υσξηθόηεηεο ζηνλ Ύπαηζξν Υώξν. Πξαθηηθά πλεδξίνπ «Οη ρσξηθέο δηαζηάζεηο ησλ δεκνγξαθηθψλ δεδνκέλσλ», Σκήκα Μεραληθψλ Υσξνηαμίαο Παλ. Θεζζαιίαο, Βφινο, 4-5 Ννεκβξίνπ Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδνο (Δ..Τ.Δ.). Απνγξαθέο Πιεζπζκνύ 1951, 1961, 1971, 1981, 1991, Γήκνο Μεηζφβνπ. Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν (Δ.Μ.Π.). Αεξνθσηνγξαθίεο θαη Φεθηαθό Μνληέιν Τςνκέηξσλ (D.E.M.) Μεηζόβνπ ηεο Γ.Τ... Δξγαζηήξην Σειεπηζθφπεζεο, Αζήλα. Καλνληζκφο (ΔΚ) 1257/1999 ηνπ πκβνπιίνπ ηεο , άξζξν 18 Καξαγεσξγίνπ Μ.Μ. (2009). Γεκηνπξγία Οπηηθναθνπζηηθνύ Τιηθνύ γηα ηελ Δθπαίδεπζε Δλήιηθσλ ζε Θέκαηα Γηαρείξηζεο Πεξηβαιινληηθώλ Εεηεκάησλ κε ηελ Υξήζε ησλ ΓΠ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, Γηεπηζηεκνληθφ-Γηαηκεκαηηθφ Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ (Γ.Π.Μ..) «Πεξηβάιινλ θαη Αλάπηπμε», Δπηβιέπσλ Καζ. Κ. Κνπηζφπνπινο, Αζήλα. Καξηάιεο Κ. θαη Υ. Φείδαο (2007). Αξρέο θαη εθαξκνγέο δνξπθνξηθήο ηειεπηζθφπεζεο. Β.Γθηνχξδαο Δθδνηηθή, Αζήλα. Καξηέξεο, Μ. Α. (2002). Γαζηθή Αεξνθσηνγξαθία. Θεζζαινλίθε: University Studio Press. Καηζανχλεο Υ. (2010). Πξνζδηνξηζκόο ηεο θαηνιηζζεηηθήο επηθηλδπλόηεηαο γηα ηνλ Ννκό Υαλίσλ κε ηελ ρξήζε Γεσγξαθηθώλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηώλ. Πηπρηαθή 123

124 Δξγαζία, Σερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Κξήηεο - Σκήκα Φπζηθψλ Πφξσλ & Πεξηβάιινληνο, Δπηβιέπνπζα Γξ Μ. Κνχιε, Υαληά. Καησπφδε Α. (2009). Υαξηνγξαθηθή Απόδνζε Κνηλσληθννηθνλνκηθώλ Γεηθηώλ γηα ηα Ππξόπιεθηα Γεκνηηθά Γηακεξίζκαηα ηεο Πεινπνλλήζνπ από ηηο Ππξθαγηέο ηνπ Πηπρηαθή Δξγαζία, Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην Σκήκα Γεσγξαθίαο, Αζήλα. Κνληφζε Κ.. Σα GIS ζηελ Δθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Γπλαηόηεηεο θαη Πξννπηηθέο Υξεζηκνπνίεζήο ηνπο ζηε Γηδαζθαιία ησλ Φπζηθώλ Δπηζηεκώλ. 2 ν Δθπαηδεπηηθφ πλέδξην «Γιψζζα, θέςε θαη Πξάμε ζηελ Δθπαίδεπζε», Οθησβξίνπ 2007, Ησάλληλα. Κνπηζνγηάλλεο Γ. θαη Μακάζεο Ν. (1998). Ζ πδξνινγηθή θαξδηά ηεο Διιάδαο. Πξαθηηθά ηνπ 1 νπ Γηεπηζηεκνληθνχ πλεδξίνπ ηνπ ΔΜΠ γηα ην Μέηζνβν, επηκέιεηα Γ. Ρφθνο, Μέηζνβν, , Παλεπηζηεκηαθέο Δθδφζεηο ΔΜΠ Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν, Αζήλα Κνπηζφπνπινο, Κ. (2005). Γεσγξαθηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηώλ θαη αλάιπζε ρώξνπ, Δθδφζεηο Παπαζσηεξίνπ, Αζήλα. Κνπηζφπνπινο Κ.. Οινθιεξσµέλε κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ηεο αλάπηπμεο: Ζ πεξίπησζε ησλ Γ..Π.. ην «Πεξηβάιινλ θαη Αλάπηπμε Γηαιεθηηθέο ρέζεηο θαη Γηεπηζηεκνληθέο Πξνζεγγίζεηο», Ρφθνο Γ. (επηκ.)., ζει. 211, Δλαιιαθηηθέο Δθδφζεηο, Κνπηζφπνπινο, Κ., Αλδξνπιαθάθεο, Ν. (2005). Δθαξκνγέο Λνγηζκηθνύ ArcGIS 9x κε απιά ιόγηα. ΠΑΠΑΧΣΖΡΗΟΤ & ΗΑ ΟΔ, Αζήλα. Κηεκαηνιφγην Α.Δ.. Οξζνθσηνράξηεο ηνπ Οηθηζκνύ ηνπ Μεηζόβνπ. Αζήλα, 2011 Λενληζίλεο Γ., Μαπξίθηνο Ο., Μπαινδήκνο Κ., Υξπζνρνχ Υ., Γξαθφπνπινο Δ., Παληξηψξαο Γ. (2008). Σνπηθή Ηζηνξία Γ' Γπκλαζίνπ. Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο 124

125 θαη Θξεζθεπκάησλ, Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, Οξγαληζκφο Δθδφζεσλ Γηδαθηηθψλ Βηβιίσλ, Αζήλα. Μέιηνο Ν., Μπαθνχλε Δ.. Ηζηνξηθό Αξρείν Μεηζόβνπ θαη πιινγή ηνπ Δκπνξηθνύ Οίθνπ Σζαλάθα. πλνπηηθφο Οδεγφο. εηξά 3. Σνπηθή Ηζηνξία. Αξηζκφο 1, Ηλζηηηνχην Μειέηεο ηεο Σνπηθήο Ηζηνξίαο θαη ηεο Ηζηνξίαο ησλ Δπηρεηξήζεσλ (Η.Μ.Σ.Η.Η.Δ.), Πεηξαηάο, Μειηφο Γ. & Ξηθαξάο Γ.. Ζ δηακόξθσζε ηεο "βιάρηθεο" αζηηθήο ηάμεο θαη ε ελζσκάησζε ηεο ζηνλ ειιεληθό αζηηζκό. Πξαθηηθά ηνπ 1 νπ Γηεπηζηεκνληθνχ Γηαπαλεπηζηεκηαθνχ πλεδξίνπ ηνπ Δ.Μ.Π. «Σν Δ.Μ.Πνιπηερλείν γηα ην Μέηζνβν. Δπηζηξέθνληαο έλα κέξνο ηνπ Υξένπο», πλεδξηαθφ Κέληξν Μεηζφβνπ, 5-7 Μαΐνπ Μηρειάθεο Γ.. Σειεπηζθόπεζε-Remote Sensing. Άξζξα Σειεπηζθφπεζε, Κνηλφηεηα Διιήλσλ ρξεζηψλ GIS «Gistech», 3 Φεβξνπαξίνπ Νηηζηάθνο B. (2003). Υηίδνληαο ην ρώξν θαη ην ρξόλν. Αζήλα, Ννκαξρία Ησαλλίλσλ - Σκήκα Πνιενδνκηθνχ ρεδηαζκνχ. Πξνεδξηθό Γηάηαγκα (Π.Γ.) ηεο 19.10/ (ΦΔΚ 594 Γ ) πεξί Όξσλ Γνκήζεσο Παξαδνζηαθώλ Οηθηζκώλ. Γήκνο Μεηζφβνπ, Άξζξνλ 4. Παπαδεκάηνπ, Α., Ρφθνο, Γ.. "Βηώζηκε" θαη Αμηνβίσηε Οινθιεξσκέλε Αλάπηπμε ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο θαη ηνπ θόζκνπ. 3o Γηεπηζηεκνληθφ Γηαπαλεπηζηεκηαθφ πλέδξην Μεηζφβνπ «Ζ Οινθιεξσκέλε Αλάπηπμε ζηηο Οξεηλέο Πεξηνρέο, Θεσξία θαη Πξάμε», 7-10 Ηνπλίνπ 2001, ζει , Μέηζνβν, Πιαηάξεο Γ. (1982). Κώδηθαο Υώξαο Μεηζόβνπ ησλ εηώλ Αζήλα. Πξφγξακκα Καιιηθξάηεο - ΦΔΚ Α87 ηεο 07/06/

126 Ρφθνο,. (1980). Φπζηθά ηαζέζηµα θαη Οινθιεξσµέλεο Απνδόζεηο. Δθδφζεηο Παξαηεξεηήο, Θεζζαινλίθε (θαη αλαηχπσζε Δ.Μ.Π. Αζήλα 1988 θαη 1992) Ρφθνο, Γ.. Ζ Οινθιεξσκέλε Αλάπηπμε ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο. Θεσξία θαη πξάμε. Πξαθηηθά 3νπ Γηεπηζηεκνληθνχ Γηαπαλεπηζηεκηαθνχ πλεδξίνπ «Οινθιεξσκέλε Αλάπηπμε ησλ Οξεηλψλ Πεξηνρψλ. Θεσξία θαη Πξάμε», Δ.Μ.Πνιπηερλείν Γήκνο Μεηζφβνπ, 7-10 Ηνπλίνπ 2001, πλεδξηαθφ Κέληξν Μεηζφβνπ, Μέηζνβν, Δπηζηεκνληθή Δπηκέιεηα Καζ. Γ. Ρφθνο, Δλαιιαθηηθέο Δθδφζεηο, Αζήλα, άββαο. (2009). ρεδίαζε θαη ςεθηαθή ραξηνγξάθεζε κεηξνπνιηηηθνύ δηθηύνπ νπηηθώλ ηλώλ. Γηπισκαηηθή εξγαζία, Σκήκα Ζιεθηξνιφγσλ Μεραληθψλ θαη Σερλνινγίαο Τπνινγηζηψλ Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Δπηβιέπσλ Λεθη. Β. ηπιηαλάθεο, Πάηξα. ηαπιανχξα Π. (2005). Γηεξεύλεζε ησλ Γπλαηνηήησλ Αλάπηπμεο ησλ νξεηλώλ Πεξηνρώλ ηεο Υώξαο: Ζ Πεξίπησζε ηεο Πεξαηηέξσ Δλδνγελνύο Αλάπηπμεο ηεο Δπαξρίαο Μεηζόβνπ. Πηπρηαθή Μειέηε, Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην, Σκήκα Οηθηαθήο Οηθνλνκίαο θαη Οηθνινγίαο, Δπηβιέπσλ Καζ. Κ. Απνζηνιφπνπινο, Αζήλα. θνπιεθάξεο, Υ., Monget, J.M., Γθαλνχιεο, Η.. (2006). Σειεπηζθόπηζε θαη γεσγξαθηθά ζπζηήκαηα πιεξνθνξηώλ γηα ηελ πδξνινγηθή πξνζνκνίσζε ιεθάλεο απνξξνήο: H πεξίπησζε ηνπ Νέζηνπ. 10 ν Παλειιήλην πλέδξην ηεο Διιεληθήο Τδξνηερληθήο Έλσζεο (E.Y.E.), Ξάλζε, ηνπξλάξαο Γ.. Πξνζεγγίζεηο ζην νηθηζηηθό θαηλόκελν ζηε πεξηνρή Αιµπξνύ (Ν. Μαγλεζίαο) θαη ην πνιηηηζηηθό ηνπίν. Πξαθηηθά 7 νπ Παλειιήληνπ Γεσγξαθηθνχ πλεδξίνπ, Μπηηιήλε, Οθησβξίνπ Σνιίδεο Κ.. Δθηίκεζε ηεο Πξνζπκίαο Πιεξσκήο ησλ Καηνίθσλ ηνπ Μεηζόβνπ γηα ηε Γηαηήξεζε ηεο Παξαδνζηαθήο Αξρηηεθηνληθήο. Γ.Π.Μ.. Δ.Μ.Π. «Πεξηβάιινλ θαη Αλάπηπμε ησλ Οξεηλψλ Πεξηνρψλ», Μέηζνβν,

127 Σξίηνο Μ.. Σα ζσδόκελα θηξκάληα ησλ πξνλνκίσλ ηνπ Μεηζόβνπ. Πξαθηηθά Α πλεδξίνπ Μεηζνβίηηθσλ πνπδψλ, ζει. 397, Αζήλα, Υαληψηε Μ.. Σειεπηζθόπεζε πέξα απ ηα όξηα ηεο εηθόλαο. Inforest Δξεπλεηηθή, Information Technology for Earth & Life Sciences, ΣΔΔ, Φεβξνπαξίνπ 2007, Αζήλα. Υαξηνγξαθηθή Δηαηξία «Υαξηνγξαθία» (2006). Γηαλπζκαηηθό Τπόβαζξν Οηθηζκνύ Μεηζόβνπ. Θεζζαινλίθε Υξηζηνθηινπνχινπ Α. (2002). Έξπκλνη Οηθηζκνί ζηελ Κξήηε ησλ θνηεηλώλ Αηώλσλ. Μηα Κξηηηθή Μαηηά ζηηο Πξνηάζεηο Δξκελείαο ηεο Οξγάλσζεο ηνπ Υώξνπ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Ο Αξραίνο Κφζκνο. Ηζηνξία θαη Αξραηνινγία», Καηεχζπλζε Κιαζηθήο Αξραηνινγίαο. Δπηβιέπσλ Καζ. Ν. Φαξάθιαο, Ρέζπκλν. Υξπζνπιάθεο Ν. (2010). Γνξπθνξηθή Σειεπηζθόπεζε. Δλόηεηα 1 α : Δηζαγσγή. Ίδξπκα Σερλνινγίαο θαη Έξεπλαο, Ηλζηηηνχην Τπνινγηζηηθψλ Μαζεκάησλ. Holland, Henry. Σαμίδηα ζηα Ηόληα Νεζηά, Ήπεηξν, Αιβαλία ( ). εθδ. Σνιίδε, Αζήλα, Ξέλε Βηβιηνγξαθία Anthopoulou Th., Duquenne M.N., Goussios D. (2000). Le developpement rural en Grece. In Developpement Rural en Mediterranee. Ed. ΗΑΜ/FAO. Burrough P.A. (1983). Multi-scale sources of spatial variation in soil. Journal of Soil Science, 34,

128 Hirch E. (1995): «Landscape. Between space and place.» Hirch E. - O Hanlon M., The anthropology of Landscape. Clarendon, Oxford, Hwang L. (2006). Mapping it out. geographic information systems can help administrators make enrollment and facilities decisions. American school & University, 4, Krzysztof Nowicki (2000). Defensible Sites in Crete c B. C., LM III B/III C through early Geometric. ην Υξηζηνθηινπνχινπ Α., Έξπκλνη Οηθηζκνί ζηελ Κξήηε ησλ θνηεηλώλ Αηώλσλ. Μηα Κξηηηθή Μαηηά ζηηο Πξνηάζεηο Δξκελείαο ηεο Οξγάλσζεο ηνπ Υώξνπ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Ο Αξραίνο Κφζκνο. Ηζηνξία θαη Αξραηνινγία», Καηεχζπλζε Κιαζηθήο Αξραηνινγίαο. Δπηβιέπσλ Καζ. Ν. Φαξάθιαο, Ρέζπκλν. Prather, J.E., & Carlson, C.E (1994). Geographical information systems: A tool for institutional research. Presented at the Annual AIR Forum New Orlans, LA, May Educational Resources Information Center 29 - June 1, Educational Resources Information Center (EPIC), Rees W. G. (2001). Physical Principles Of Remote Sensing. ISBN Cambridge: Cambridge University Press. Sauer C. (1963). The morphology of Landscape. J. Leighly (ed.) Land and Life: A selection of writings of Carl Sauer, University of California Press, Berkeley. Zhang S., Goddard S. (2003). OpenGIS conforming map feature server implementation specifications in component-based distributed systems. International Society for Environmental Information Sciences Environmental Informatics Archives, , pp

129 6.3 Γηθηπαθνί Σόπνη Ηζηνζειίδα ηεο Κνηλφηεηαο Διιήλσλ ρξεζηψλ GIS «Gistech» Ηζηνζειίδα ηεο Φεθηαθήο Βηβιηνζήθεο ηνπ Δ.Μ.Π. Ηζηνζειίδα UNEP: Mountains and Forests Ηζηνζειίδα Δ.Μ.Πνιπηερλείν Ηζηνζειίδα ηνπ Αεξνθσηνγξαθηθνχ Άηιαληα Διιεληθψλ Σνπίσλ «greekscapes» Ηζηνζειίδα Γήκνπ Μεηζφβνπ Ηζηνζειίδα ηνπξηζηηθνχ νδεγνχ ηνπ Μεηζφβνπ Ηζηνζειίδα παξνρήο πιεξνθνξηψλ γηα ην Μέηζνβν Ηζηνζειίδα ηεο πεξηνρήο ηνπ Μεηζφβνπ Ηζηνζειίδα ηνπ ηνπξηζηηθνχ νδεγνχ «Discover Epirus» Ηζηνζειίδα ηνπ πεξηνδηθνχ «Θέζεηο» Ηζηνζειίδα ηνπ Δξγαζηεξίνπ Σειεπηζθφπεζεο ηνπ Δ.Μ.Π., Φεθηαθή Σειεπηζθφπεζε Ηζηνζειίδα ηεο Παγθφζκηαο Μεραλήο Αλαδήηεζεο Υαξηψλ «Google Maps» 129

130 Ηζηνζειίδα ηεο Υαξηνγξαθηθήο Δηαηξίαο «Υαξηνγξαθία» Ηζηνζειίδα ηνπ επίζεκνπ θφκβνπ ηεο «Δθπαηδεπηηθήο ηήξημεο ηνπ Γηθηπσζείηε» Ηζηνζειίδα ηεο Δηαηξίαο Πιεξνθνξηθήο «Silicontech» Ηζηνζειίδα ηεο Δηαηξίαο ρεδηαζκνχ θαη Αλάπηπμεο Οινθιεξσκέλσλ πζηεκάησλ Γηαρείξηζεο Γεσγξαθηθψλ Γεδνκέλσλ «Planetek» Ηζηνζειίδα ηνπ πξνγξάκκαηνο αλαβάζκηζεο πξνπηπρηαθψλ ζπνπδψλ ηνπ ηκήκαηνο Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ ηνπ Γεκνθξηηείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θξάθεο Ηζηνζειίδα ηεο Δξεπλεηηθήο Οκάδαο «Ηηηά» Ηζηνζειίδα ηνπ ζπιιφγνπ «Γηάλλελα Πφιε ησλ Δπεξγεηψλ» Ηζηνζειίδα ηνπ Σκήκαηνο Οηθνλνκηθψλ Δπηζηεκψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Ησαλλίλσλ Ηζηνζειίδα ηεο Διιεληθήο Γηθηπαθήο Πχιεο «Hellasportal» Ηζηνζειίδα ηεο Έλσζεο Διιήλσλ Υξεζηψλ Internet Ηζηνζειίδα ηνπ ςεθηαθνχ απνζεηεξίνπ ηεο βηβιηνζήθεο θαη θέληξνπ πιεξνθφξεζεο ηνπ Υαξνθφπεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Ηζηνζειίδα ηεο Δθεκεξίδαο «Καζεκεξηλή» 130

131 Ηζηνζειίδα ηεο Δθεκεξίδαο ηεο Ξάλζεο «Xanthipress» Ηζηνζειίδα ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ (Γ.Γ.Π..) ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκηθψλ Μεηεσξνινγηθψλ Γεδνκέλσλ ηεο Πεξηθέξεηαο Ζπείξνπ Ηζηνζειίδα ηνπ Γηθηχνπ εηζκνινγηθψλ θαη Ηζηνζειίδα ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Καηαγξαθήο-Γηάζσζεο θαη Πξνβνιήο ηεο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο «Ο Γίαπινο» Ηζηνζειίδα ηνπ Οδεγνχ Πεξηθέξεηαο Ζπείξνπ Ηζηνζειίδα γηα ηελ Ήπεηξν Ηζηνζειίδα ηνπ πιιφγνπ Ζπεηξσηψλ Κνδάλεο 131

132 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Α Δηθφλα Π 1: Ο Ννκφο Ησαλλίλσλ - Σν Μέηζνβν (Πεγή: 132

133 Δηθφλα Π 2: Ζ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Μεηζφβνπ (Πεγή: index.php/ /landscapescat/55/200-metsovo.html) Δηθφλα Π 3: Σερλεηή ιίκλε πεγψλ Αψνπ (Πεγή: 133

134 Δηθφλα Π 4: Οη πέληε θπξηφηεξεο πδξνινγηθέο ιεθάλεο ηεο Διιάδαο γχξσ απφ ην Μέηζνβν 134