Πληροφορική στην Eκπαίδευση

Πληροφορική στην Eκπαίδευση

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας Πρόγραµµα Σπουδών ΠΛHPOΦOPIKH Θεµατική Ενότητα ΠΛHPOΦOPIKH KAI EKΠAI EYΣH Τόµος B' Πληροφορική στην Eκπαίδευση Bασίλειος Kόµης Λέκτορας Παιδαγωγικού Tµήµατος Nηπιαγωγών Πανεπιστηµίου Πατρών Aναστάσιος Mικρόπουλος Aναπληρωτής Kαθηγητής Παιδαγωγικού Tµήµατος ηµοτικής Eκπαίδευσης Πανεπιστηµίου Iωαννίνων ΠATPA 2001

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας Πρόγραµµα Σπουδών ΠΛHPOΦOPIKH Θεµατική Ενότητα ΠΛHPOΦOPIKH KAI EKΠAI EYΣH Τόµος B' ΠΛHPOΦOPIKH ΣTHN EKΠAI EYΣH Συγγραφή BAΣIΛEIOΣ KOMHΣ Λέκτορας Παιδαγωγικού Tµήµατος Nηπιαγωγών Πανεπιστηµίου Πατρών ANAΣTAΣIOΣ MIKPOΠOYΛOΣ Aναπληρωτής Kαθηγητής Παιδαγωγικού Tµήµατος ηµοτικής Eκπαίδευσης Πανεπιστηµίου Iωαννίνων Κριτική Ανάγνωση ΠANAΓIΩTHΣ ΠINTEΛAΣ Kαθηγητής Tµήµατος Mαθηµατικών Πανεπιστηµίου Πατρών Ακαδηµαϊκός Υπεύθυνος για την επιστηµονική επιµέλεια του τόµου ΠANAΓIΩTHΣ ΠINTEΛAΣ Kαθηγητής Tµήµατος Mαθηµατικών Πανεπιστηµίου Πατρών Επιµέλεια στη µέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση XPHΣTOΣ ΠANAΓIΩTAKOΠOYΛOΣ Γλωσσική Επιµέλεια PΩΞANH KATΣH Τεχνική Επιµέλεια EΣΠI EK OTIKH E.Π.E. Καλλιτεχνική Επιµέλεια, Σελιδοποίηση TYPORAMA Συντονισµός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιµέλεια των εκδόσεων ΟΜΑ Α ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ / 2001 ISBN: 960 538 217 2 Kωδικός Έκδοσης: ΠΛH 37/2 Copyright 2000 για την Ελλάδα και όλο τον κόσµο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Οδός Παπαφλέσσα & Υψηλάντη, 26222 Πάτρα Τηλ: (061) 314094, 314206 Φαξ: (061) 317244 Σύµφωνα µε το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασµατική αναδηµοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του µε οποιοδήποτε µέσο χωρίς την άδεια του εκδότη.

ÂÚÈ fiìâó K º π 1 EÍ ÏÈÍË, º ÛÂÈ Î È ÚÔÛÂÁÁ ÛÂÈ EÈÛ ÁˆÁ ÙË ÏËÚÔÊÔÚÈÎ ÛÙËÓ EÎapple  ÛË Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 11 1.1 Xρονολογική εξέλιξη και φάσεις της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής στην εκπαίδευση... 13 1.1.1 Στόχοι προσεγγίσεις: Oι κύριες φάσεις... 13 1.1.2 εκαετία 1970 1980: H εποχή της προαναγγελθείσας βεβαιότητας... 16 1.1.3 Tα χρόνια της «Πληροφορικής για όλους» (1980 1990): H εποχή της γενικευµένης εισαγωγής... 17 1.1.4 Tα χρόνια του '90: Aπολογισµός και προοπτικές... 21 1.2 Προσεγγίσεις εισαγωγής της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση... 26 1.2.1 Θεµελιώδη ερωτήµατα... 26 1.2.2 H διδασκαλία της πληροφορικής: Tεχνοκεντρική προσέγγιση... 27 1.2.3 Hπληροφορική και οι νέες τεχνολογίες στη διδασκαλία και τη µάθηση: Πραγµατολογική προσέγγιση... 27 1.2.4 Hπληροφορική και οι νέες τεχνολογίες σε όλο το εύρος του αναλυτικού προγράµµατος: Oλοκληρωµένη προσέγγιση... 28 1.3 Oι νέες τεχνολογίες στην ελληνική εκπαίδευση... 29 Σύνοψη... 33 Bιβλιογραφία... 34 K º π 2 ÂˆÚ Â M ıëûë Î È T ÓÔÏÔÁ  ÙË ÏËÚÔÊÔÚÈÎ Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 35

6 ƒ º ƒπ E π À 2.1 Θεωρίες µάθησης και υπολογιστικά περιβάλλοντα... 37 2.2 Συµπεριφορισµός και το µοντέλο του διδακτικού σχεδιασµού... 38 2.3 Γνωστικές θεωρίες και το µοντέλο της προσωπικής οικοδόµησης της γνώσης... 41 2.3.1 O δοµικός οικοδοµισιµός του J. Piaget... 42 2.3.2 H θεωρία της επεξεργασίας των πληροφοριών... 43 2.3.3 O διασυνδεσιασµός... 44 2.3.4 Eφαρµογή του οικοδοµισµού στο σχεδιασµό µαθησιακών περιβαλλόντων µε υπολογιστές... 45 2.4 Tο µοντέλο της κοινωνικοπολιτισµικής αλληλεπίδρασης και η θεωρία της δραστηριότητας... 46 2.4.1 H ανακαλυπτική µάθηση... 46 2.4.2 Oι κοινωνικο πολιτισµικές θεωρίες... 46 2.4.3 H θεωρία της δραστηριότητας... 48 Σύνοψη... 50 Bιβλιογραφία... 51 Oδηγός για περαιτέρω µελέτη... 51 K º π 3 OÈ N Â TÂ ÓÔÏÔÁ Â ÛÙË È ÛÎ Ï Î È ÙË M ıëûë: Aapplefi ÙÈ È ÎÙÈÎ MË Ó ÛÙ M ıëûè Î ÂÚÈ ÏÏÔÓÙ Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 53 3.1 Ένας σηµαντικός πρόγονος: H κυβερνητική και οι διδακτικές µηχανές... 55 3.2 Πρώτη περίοδος ένταξης των υπολογιστών στην εκπαίδευση: Συστήµατα διδασκαλίας και συστήµατα µάθησης µε υπολογιστή... 55 3.2.1 ιδασκαλία µε τη βοήθεια υπολογιστή... 56 3.2.2 Aυτόνοµη µάθηση: Aυθόρµητη µάθηση του προγραµµατισµού και µικρόκοσµοι... 57

EPEXOMENA 7 3.2.3 Tεχνητή νοηµοσύνη και έµπειρα διδακτικά συστήµατα... 58 3.3 Σύγχρονες τάσεις ένταξης των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση: Συστήµατα πλοήγησης, συστήµατα επικοινωνίας... 63 3.3.1 Πολυµέσα, υπερµέσα... 63 3.4 Tο µέλλον των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση... 68 3.4.1 Oι εικονικές πραγµατικότητες... 68 3.4.2 Eικονική πραγµατικότητα και εκπαίδευση... 72 3.4.3 Tα δίκτυα υπολογιστών και η εξ αποστάσεως εκπαίδευση... 78 Σύνοψη... 83 Bιβλιογραφία... 84 K º π 4 OÈ T ÓÔÏÔÁ  ÙË ÏËÚÔÊÔÚÈÎ ˆ ÛÙ Ì Ù Ì ÔÏÈÎ ŒÎÊÚ ÛË Î È OÈÎÔ fiìëûë Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 87 4.1 H επικοινωνία µε τον υπολογιστή... 89 4.1.1 Oι διεπιφάνειες... 89 4.1.2 Yπολογιστές και αλληλεπιδραστικότητα... 92 4.2 Tεχνολογίες πληροφορικής: Nέο εργαλείο συµβολικής έκφρασης... 96 4.2.1 H επεξεργασία κειµένου... 96 4.2.2 Tο επιτραπέζιο εκδοτικό σύστηµα... 98 4.2.3 Bάσεις δεδοµένων... 99 4.3 O υπολογιστής και η επεξεργασία εικόνας... 101 4.4 H επεξεργασία ήχου και οι αλλαγές στη µουσική πρακτική... 102 4.5 Προσοµοιώσεις και µοντελοποιήσεις... 103 4.5.1 Λογισµικό προσοµοίωσης... 103 4.5.1 Λογισµικό µοντελοποίησης... 105 4.5.2 Λογιστικό φύλλο και µοντελοποίηση... 110

8 ƒ º ƒπ E π À 4.6 H εκπαιδευτική ροµποτική... 112 4.7 O υπολογιστής ως µηχανή ψυχαγωγίας: Tα ηλεκτρονικά παιχνίδια και η εκπαίδευση... 115 4.7.1 Tαξινόµηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών... 115 4.7.2 H χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών στην εκπαίδευση... 118 Σύνοψη... 123 Bιβλιογραφία... 124 K º π 5 EÎapple È Â ÙÈÎfi ÔÁÈÛÌÈÎfi Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 127 5.1 Zητήµατα σχεδιασµού πληροφορικών περιβαλλόντων µάθησης... 129 5.2 Θέµατα ανάπτυξης πληροφορικών περιβαλλόντων µάθησης... 130 5.3 Σχεδίαση εκπαιδευτικού λογισµικού υπερµέσων... 134 5.3.1 οµή σελίδων εφαρµογής υπερµέσων... 134 5.3.2 ιδακτική σχεδίαση... 138 5.3.3 Σχεδίαση οθονών... 138 5.3.4 Aλληλεπίδραση και ανάδραση... 139 5.3.5 Πλοήγηση... 139 5.3.6 οµή εφαρµογής και έλεγχος από το χρήστη... 140 5.3.7 Tεχνικά θέµατα... 140 5.4 Eπικοινωνία και αλληλεπίδραση ανθρώπου µηχανής... 141 5.4.1 Aλληλεπίδραση χρήστη µηχανής... 142 5.4.2 Σχεδίαση διεπιφάνειας χρήσης... 143 5.4.3 Aναλογίες και δυναµική στη σχεδίαση συστηµάτων υπερµέσων... 145 5.5 Aξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισµικού... 146 5.5.1 Παράγοντες αξιολόγησης... 147

EPEXOMENA 9 5.5.2 Aξιολόγηση για χρήση στην τάξη... 147 5.5.3 Kατευθυντήριες γραµµές για την αξιολόγηση και επιλογή εκπαιδευτικού λογισµικού... 148 Σύνοψη... 151 Παράρτηµα... 152 Bιβλιογραφία... 155 K º π 6 AÓÔÈÎÙ EÎapple È Â ÙÈÎ ÂÚÈ ÏÏÔÓÙ Σκοπός, Προσδοκώµενα αποτελέσµατα, Έννοιες κλειδιά, Eισαγωγικές παρατηρήσεις... 157 6.1 Kριτική θεώρηση του εκπαιδευτικού λογισµικού... 159 6.2 Προτάσεις για εκπαιδευτικό λογισµικό: Λογισµικό µε την επικουρία υπερµέσων και πολυµέσων... 163 6.3 Tο ανοικτό περιβάλλον της Logo... 164 6.3.1 ύο παραδείγµατα... 169 Σύνοψη... 173 Bιβλιογραφία... 173 Aπαντήσεις Aσκήσεων Aυτοαξιολόγησης... 175 Eνδεικτικές Aπαντήσεις ραστηριοτήτων... 189 Γλωσσάρι... 195

EÍ ÏÈÍË, º ÛÂÈ Î È ÚÔÛÂÁÁ ÛÂÈ EÈÛ ÁˆÁ ÙË ÏËÚÔÊÔÚÈ- Î ÛÙËÓ EÎapple  ÛË ÎÔapplefi Σκοπός του παρόντος κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει τις προσεγγίσεις που διαµορφώθηκαν για την εισαγωγή της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών στα εκπαιδευτικά συστήµατα των διαφόρων χωρών και στην ελληνική εκπαίδευση, καθώς και τη χρονολογική εξέλιξη της εισαγωγής µε τις συνακόλουθες αλλαγές προβληµατικής. 1 º π ÚÔÛ ÔÎÒÌÂÓ appleôùâï ÛÌ Ù Με τη µελέτη του κεφαλαίου, θα µπορείτε να: αναφέρετε τη χρονολογική εξέλιξη της εισαγωγής και της ένταξης των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, περιγράψετε τους όρους «εκπαιδευτική τεχνολογία» και «ιδασκαλία µε τη Βοήθεια Υπολογιστή», διακρίνετε τις διαφορετικές προσεγγίσεις που χαρακτηρίζουν κάθε περίοδο ένταξης, αναφέρετε τα βασικά επιχειρήµατα προώθησης των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, περιγράψετε τις διάφορες προσεγγίσεις εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, προτείνετε αιτίες για την αλλαγή προβληµατικής σε κάθε χρονολογική περίοδο, περιγράψετε την πορεία εξέλιξης της πληροφορικής στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα. ŒÓÓÔÈ ÎÏÂÈ È τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας εκπαιδευτική τεχνολογία εκπαιδευτικό λογισµικό διδασκαλία µε τη Bοήθεια Yπολογιστή ( ι.b.y.) πληροφορική µέσο πληροφορική αντικείµενο εκπαίδευσης οι τεχνολογίες ως µέσο υπολογιστές στα σχολεία πληροφορική για όλους τεχνική ή τεχνοκεντρική προσέγγιση πραγµατολογική προσέγγιση ολοκληρωµένη προσέγγιση

12 KEºA AIO 1: E π, º π π ƒ π π Eπ ø ƒ º ƒπ E π À ÈÛ ÁˆÁÈÎ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ Το παρόν κεφάλαιο χωρίζεται σε τρεις ενότητες. Η πρώτη ενότητα µελετά χρονολογικά την εξέλιξη της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής στο εκπαιδευτικό σύστηµα. Σε αυτή την εξέλιξη διακρίνονται τρεις µεγάλες χρονολογικές περίοδοι (1970 1980, 1980 1990, 1990 ως σήµερα), οι οποίες ακολουθούν µια φάση η οποία χαρακτηρίζεται από την προγραµµατισµένη διδασκαλία και τις διδακτικές µηχανές (πριν από το 1970). Στη δεύτερη ενότητα αναλύονται οι διάφορες προσεγγίσεις που διατυπώθηκαν σε όλη τη διάρκεια εισαγωγής και ένταξης των τεχνολογιών πληροφορικής στη σχολική πραγµατικότητα. Η τρίτη ενότητα µελετά την εξέλιξη και τη σηµερινή θέση της πληροφορικής στην ελληνική εκπαίδευση. Για την καλύτερη κατανόηση του κεφαλαίου, την εκπλήρωση των προσδοκώµενων αποτελεσµάτων, την υλοποίηση των δραστηριοτήτων και την επίλυση των ασκήσεων αυτοαξιολόγησης, θεωρείται καλό ο σπουδαστής να έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, ώστε να µπορεί να ανατρέξει στις προτεινόµενες ηλεκτρονικές διευθύνσεις.

1.1 Xƒ π π π º π π ø ø ø à πø 13 1.1 XÚÔÓÔÏÔÁÈÎ ÂÍ ÏÈÍË Î È Ê ÛÂÈ ÙË ÂÈÛ ÁˆÁ ÙˆÓ Ó ˆÓ Ù ÓÔ- ÏÔÁÈÒÓ Î È ÙË appleïëúôêôúèî ÛÙËÓ ÂÎapple  ÛË 1.1.1 Ùfi ÔÈ appleúôûâáá ÛÂÈ : OÈ Î ÚÈÂ Ê ÛÂÈ Oι νέες τεχνολογίες της πληροφορικής έχουν σηµαντικά εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια. H εξέλιξη αυτή σχετίζεται µε τις διεπιφάνειες ανθρώπου µηχανής (human computer interfaces), το διαδίκτυο, τα πολυµέσα και τα υπερµέσα και µε τα σύγχρονα λογισµικά, που, όλο και περισσότερο φιλικά µε το χρήστη, έχουν πλέον καταστεί κοινό σηµείο αναφοράς. Tαυτόχρονα, η εξέλιξη της εισαγωγής και της ένταξης της πληροφορικής στο εκπαιδευτικό σύστηµα υπήρξε επίσης αρκετά γρήγορη. εν έλειψαν, ωστόσο, οι διαφορετικές προσεγγίσεις και οι πολλαπλές θεωρήσεις για τη θέση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στο σχολείο. Η παρουσίαση και η ανάλυση αυτών των προσεγγίσεων και η εξέλιξή τους αποτελεί αντικείµενο του παρόντος κεφαλαίου. Oι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ICT: Information and Communication Technologies) όρος που έχει καθιερωθεί σε ευρεία κλίµακα τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζουν όλα εκείνα τα µέσα που είναι φορείς µηνυµάτων (εικόνες, ήχοι, σειρές χαρακτήρων). Oι χρήσεις τους στην εκπαιδευτική διαδικασία έχουν επιτρέψει σηµαντικές εκπαιδευτικές εφαρµογές τόσο όσον αφορά τη διδακτική και µαθησιακή διαδικασία όσο και τη διαχείριση του σχολικού περιβάλλοντος. Στη βιβλιογραφία γίνεται εκτενής αναφορά και ανάλυση των προτεινόµενων κατά καιρούς µοντέλων που αναφέρονται στην εισαγωγή της πληροφορικής και των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας γενικότερα στην εκπαίδευση [βλέπε ενδεικτικά Ράπτης & Ράπτη, 1999]. Παραθέτονται δε οι απόψεις που τεκµηριώνουν τις θετικές επιπτώσεις αυτής της εισαγωγής, ενώ µορφοποιούνται και τα πρώτα συµπεράσµατα για τις αρνητικές επιδράσεις των νέων τεχνολογιών στο χώρο της εκπαίδευσης. Oι διαφορετικές προσεγγίσεις του θέµατος της εισαγωγής της πληροφορικής ή, γενικότερα, των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση είναι κάθε φορά συνάρτηση πολλών παραµέτρων που σχετίζονται: µε το αναλυτικό πρόγραµµα, τη βαθµίδα εκπαίδευσης που αφορά η εισαγωγή, τους προς επίτευξη γνωστικούς στόχους, τις οικονοµικές, πολιτικές και κοινωνικές συγκυρίες κατά την περίοδο της εισαγωγής,

14 KEºA AIO 1: E π, º π π ƒ π π Eπ ø ƒ º ƒπ E π À το επίπεδο τεχνολογικής ανάπτυξης, τις φιλοσοφικές και ιδεολογικές θεωρήσεις των πρωτεργατών. Στο παρόν κεφάλαιο, µέσα από µια χρονολογική αναφορά, προσεγγίζεται ο παιδαγωγικός, κατά κύριο λόγο, προβληµατισµός καθώς και οι παιδαγωγικοί στόχοι της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών, όπως παρουσιάζονται µέσα από τις εκθέσεις των ειδικών. Kάθε ανάλυση που αναφέρεται στην εισαγωγή της υπολογιστικής τεχνολογίας µέσα στον εκπαιδευτικό χώρο οφείλει να λάβει υπόψη της ως συµπληρωµατική παράµετρο και το χρόνο. Eίναι αδιαµφισβήτητο γεγονός ότι η τεχνολογική πραγ- µατικότητα (υλικό, κόστος, υπολογιστική δύναµη, διάδοση) της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών και των οπτικοακουστικών µέσων εξελίσσεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια και επηρεάζει αναπόφευκτα τις αντιλήψεις που σχηµατίζονται για τη θέση τους στην εκπαιδευτική πράξη. Mέσα από τη χρονολογική εξέλιξη του εγχειρήµατος της εισαγωγής των νέων εκπαιδευτικών τεχνολογιών θα διαφανούν επίσης και οι διαφορετικές θεωρήσεις, όπως παρουσιάζονται από τις αναλύσεις στη σχετική βιβλιογραφία. Ο όρος εκπαιδευτική τεχνολογία χρησιµοποιείται για να χαρακτηρίσει την ορθολογική θέσπιση και χρήση µιας ή περισσότερων τεχνολογιών µε σκοπό την απόκτηση ενός εκπαιδευτικού αποτελέσµατος. Χαρακτηρίζει επίσης το λόγο, τις αξίες και τα υποτιθέµενα ή πραγµατικά αποτελέσµατα που αντιστοιχούν σε αυτές τις πρακτικές. Kατά την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών και της πληροφορικής στην πρωτοβάθ- µια και τη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, µπορούµε να διακρίνουµε τρία σηµαντικά στάδια ή φάσεις εισαγωγής: την πληροφορική προσέγγιση (1970 1980), το µέσο αντικείµενο εκπαίδευσης (1980 1989), τις τεχνολογίες ως µέσο (µετά το 1990). Πρόδροµος όλων των παραπάνω φάσεων µπορεί να χαρακτηριστεί µια ολόκληρη περίοδος της εκπαιδευτικής τεχνολογίας που χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια εισαγωγής και ένταξης των διαφόρων µέσων (mediα) και τεχνολογιών (πριν από το 1970) στην εκπαίδευση [Baron & Bruillard, 1996]. Η περίοδος αυτή, που χαρακτηρίζεται από την προβληµατική των διδακτικών µηχανών, θα περιγραφεί αναλυτικότερα στο τρίτο κεφάλαιο. Στο κεφάλαιο αυτό θα ασχοληθούµε αποκλειστικά µε τις νέες τεχνολογίες και τους υπολογιστές και όχι µε όλο το χώρο που αφορά την εκπαιδευτική τεχνολογία. Το πρώτο στάδιο ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 70 (αν και οι εκπαιδευτικές χρήσεις του υπολογιστή σποραδικά είχαν ξεκινήσει από τη δεκαετία του 50), η προ-

1.1 Xƒ π π π º π π ø ø ø Ã πø 15 βληµατική του οποίου αποκρυσταλλώνεται στις πρώτες επίσηµες εκθέσεις [Nora & Minc, 1978] σχετικά µε την «πληροφοριοποίηση» (informatisation) της κοινωνίας και την εκπαίδευση, το δεύτερο αφορά την περίοδο της δεκαετίας του 80, κατά την οποία γίνεται η µαζική εισαγωγή του υπολογιστή στο σχολικό σύστηµα, σε όλες τις βαθµίδες εκπαίδευσης. Tο τρίτο στάδιο (αρχές δεκαετίας 90) βρίσκεται σε εξέλιξη και έχουν πλέον καταγραφεί οι προσεγγίσεις που έχουν επικρατήσει και οι προοπτικές των επερχόµενων ετών. Το πρώτο στάδιο αφορά κυρίως την «πληροφορική προσέγγιση», µε κύριο προσανατολισµό στη διδασκαλία του προγραµµατισµού και σε µικρότερο βαθµό στην προσπάθεια ανάπτυξης συστηµάτων ιδασκαλίας µε τη Bοήθεια Yπολογιστή ( ι.b.y.) Computer Assisted Instruction (CAI) ή Μάθηση µε τη Bοήθεια Yπολογιστή Computer Assisted Learning (CAL). H πλειονότητα των εκπαιδευτικών προγραµ- µάτων ι.b.y. κατά την περίοδο εκείνη δεν είναι παρά προγράµµατα εξάσκησης και πρακτικής εφαρµογής (drill and practice) και πολύ λίγα είναι αυτά που αφορούν εναλλακτικές εφαρµογές (όπως προγράµµατα προσοµοιώσεων και έµπειρα διδακτικά συστήµατα), οι οποίες και περιγράφονται στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο. Το δεύτερο στάδιο συνίσταται από τη σφαιρική προσέγγιση, η οποία προτείνει τους Υπολογιστές στα Σχολεία (Micros in Schools) στην Αγγλία, την Πληροφορική για όλους (Informatique Pour Tous IPT) στη Γαλλία, ενώ αντίστοιχα προγράµµατα εισαγωγής των υπολογιστών εξελίσσονται στις ΗΠΑ και στις άλλες ανεπτυγµένες χώρες. Πρέπει να σηµειωθεί ότι στις ΗΠΑ η εισαγωγή υπολογιστών στο σχολικό σύστηµα προωθήθηκε από ερευνητές και εκπαιδευτικούς, αλλά κυρίως από τη βιο- µηχανία και την αγορά. Η αποκεντρωτική δοµή του εκπαιδευτικού συστήµατος και ο σκληρός ανταγωνισµός προσφορών από τις εταιρείες για εξοπλισµό σε υλικό και λογισµικό οδήγησε στην ένταξη ποικιλίας υλικού και λογισµικού στα σχολεία των ΗΠΑ, αλλά παράλληλα και τη δηµιουργία σηµαντικών διαφορών ανάµεσά τους. Πρόκειται, συνεπώς, για µια περίοδο γενικευµένης εισαγωγής της πληροφορικής σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης. H περίοδος αυτή είναι συνυφασµένη µε την αλµατώδη εξέλιξη των προσωπικών υπολογιστών, την αντίστοιχη πτώση των τιµών τους και τις ελπίδες που είχαν εναποτεθεί στην πληροφορική επανάσταση, ιδιαίτερα στο χώρο των προσωπικών υπολογιστών, η οποία αναπτύχθηκε και λόγω της πτώσης του κόστους κατασκευής, που µέχρι τότε ήταν απαγορευτικό για µια µαζική εισαγωγή στην εκπαίδευση. Οι ενθουσιώδεις και αισιόδοξες προβλέψεις για την επανάσταση που θα επιφέρει ο υπολογιστής στη διδασκαλία και κυρίως στη µάθηση [Papert, 1980] που καταγράφηκαν όλα αυτά τα χρόνια δε συνάδουν µε τα αποτελέσµατα πολλών εµπειρικών

16 KEºA AIO 1: E π, º π π ƒ π π Eπ ø ƒ º ƒπ E π À ερευνών. Πολλά ερωτήµατα δεν απαντήθηκαν επαρκώς και είναι ανοικτά, ενώ από τη δηµιουργική χρήση του υπολογιστή στη σχολική πραγµατικότητα παρέµειναν ζητήµατα εφικτού µέσα στις δυνατότητες [Μακράκης & Κοντογιαννοπούλου Πολυδωρίδη, 1995]. H περίοδος που βρίσκεται σε εξέλιξη δεν µπορεί παρά να αναλογίζεται τις προηγούµενες δεκαετίες και τις εφαρµογές τους µε τον ανάλογο σκεπτικισµό και να ατενίζει το εκπαιδευτικό µέλλον της πληροφορικής από τη σκοπιά των πολυµέσων (multimedia), των δικτύων υπολογιστών και των εικονικών πραγµατικοτήτων (virtual realities). 1.1.2 ÂÎ ÂÙ 1970 1980: H ÂappleÔ ÙË appleúô Ó ÁÁÂÏıÂ Û Â ÈfiÙËÙ Αν οι δεκαετίες του 80 και 90 χαρακτηρίζονται από τη µαζική εισαγωγή της πληροφορικής στην εκπαίδευση και σε κάθε πτυχή της ζωής µας γενικότερα, οι προβληµατισµοί και οι πρώτες προσπάθειες εισαγωγής ανέρχονται σε µια δεκαετία τουλάχιστον προγενέστερα. Το 1970 υπήρξε µια σηµαντική χρονιά για την εισαγωγή της πληροφορικής στην εκπαίδευση: µια πρώτη παγκόσµια συνάντηση οργανώνεται στο Amsterdam από την IFIP (International Federation of Information Processing) µε θέµα τους υπολογιστές στην εκπαίδευση και τον επόµενο χρόνο οργανώνεται το πρώτο παγκόσµιο σεµινάριο (υπό την αιγίδα του ΟΟΣΑ) µε θέµα την εισαγωγή της πληροφορικής στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (υποδεικνύοντας την εισαγωγή της πληροφορικής σε όλα τα µαθήµατα της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης), στο Παρίσι. Παρ ότι οι θέσεις που εκφράστηκαν στις συναντήσεις αυτές υιοθετούσαν την άποψη της εισαγωγής σε όλο το φάσµα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το πρακτικό αποτέλεσµα όλης της περιόδου αυτής χαρακτηρίζεται κυρίως από τη µάθηση για τους υπολογιστές παρά τη µάθηση µε τους υπολογιστές. Οι πιλοτικές εφαρµογές (κυρίως σε επίπεδο λυκείων) που είδαν το φως της ηµέρας σε όλη τη δεκαετία του 70 (αναφερόµαστε σε πιλοτικές εφαρµογές, γιατί σε καµία χώρα δεν είχαµε εισαγωγή υπολογιστών, παρά σε πολύ µικρό αριθµό σχολείων) έδιναν έµφαση σε µαθήµατα αλφαβητισµού στους υπολογιστές και κυρίως στον προγραµµατισµό τους. Η στήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας µε υπολογιστές δε γνώρισε µεγάλη έκταση και αυτό οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην ανυπαρξία κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισµικού. Και αυτή την περίοδο υπήρξαν, ωστόσο, προσπάθειες ένταξης του υπολογιστή στη διδακτική πράξη σε σχετικά µεγάλη κλίµακα, κυρίως στις ΗΠΑ (όπως το σύστηµα PLATO: Programmed Logic for Automatic Teaching Operation από τον R. Davis) [Davis, 1977]. Λίγα λογισµικά (κυρίως λογισµικό προσοµοίωσης) ήταν άξια λόγου ώστε να χρησιµοποιηθούν αποτελεσµατικά µέσα στην τάξη, ενώ η πλειονότητα του λογισµικού

1.1 Xƒ π π π º π π ø ø ø à πø 17 ήταν τύπου ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής (multiple choice) και συστήµατα πρακτικής άσκησης και εφαρµογής (drill and practice). Η προσέγγιση αυτή βασίστηκε κυρίως στις απόψεις της θεωρίας της συµπεριφοράς (βλέπε δεύτερο κεφάλαιο) και ως κύρια εφαρµογή των υπολογιστών στη µαθησιακή διαδικασία είχε τα αλληλεπιδραστικά ηλεκτρονικά βιβλία (interactive textbooks) [Suppes, 1980]. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι, παράλληλα µε τις παραπάνω προσπάθειες, αλλά µε έναν εντελώς διαφορετικό παιδαγωγικό και µαθησιακό προσανατολισµό, εφαρµόστηκε σε πολλά σχολεία εκείνη την περίοδο η γλώσσα προγραµµατισµού Logo. Η παιδαγωγική προβληµατική που αναπτύχθηκε γύρω από το σύστηµα της Logo [Papert, 1980] θα συζητηθεί λεπτοµερώς στο έκτο κεφάλαιο. Η ανάλυση των αποτελεσµάτων της πειραµατικής φάσης εισαγωγής που χαρακτηρίζει αυτή την περίοδο παρέχει τα στοιχεία πάνω στα οποία θα στηριχτεί η εφαρµογή και γενίκευση της εισαγωγής της επόµενης δεκαετίας. 1.1.3 T ÚfiÓÈ ÙË «ÏËÚÔÊÔÚÈÎ ÁÈ fiïô» (1980 1990): H ÂappleÔ ÙË ÁÂÓÈÎÂ Ì ÓË ÂÈÛ ÁˆÁ Η δεκαετία του 80 υπήρξε αναµφισβήτητα η περίοδος κατά την οποία γενικεύτηκαν οι προσπάθειες της εισαγωγής και της ένταξης της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών στα διάφορα εκπαιδευτικά συστήµατα. Ωστόσο, µόλις στα µέσα της δεκαετίας υιοθετήθηκε η καθολική εισαγωγή της πληροφορικής στα εκπαιδευτικά συστήµατα των ανεπτυγµένων χωρών. Πριν από τη γενικευµένη εισαγωγή προϋπήρξε µια περίοδος προβληµατισµών και γενικότερων αναζητήσεων για το πώς και από πού πρέπει να αρχίσει η εισαγωγή των υπολογιστών στο σχολείο. Η εισαγωγή των υπολογιστών γίνεται κατά κανόνα µέσα από ολοκληρωµένα προγράµµατα σε επίπεδο επικράτειας και µε συνεργασία διαφόρων φορέων και (συνήθως) µε τον έλεγχο του κάθε Υπουργείου Παιδείας. Παρακάτω παρουσιάζονται τα βασικά πορίσµατα που αναπτύχθηκαν στα πλαίσια δύο εκθέσεων (αρχές της δεκαετίας του 80), όπου και συνοψίζονται οι προβληµατικές της εποχής και το θεωρητικό πλαίσιο που χαρακτήρισε την είσοδο του υπολογιστή στο σχολικό σύστηµα κυρίως στον ευρωπαϊκό χώρο. H À J. C. SIMON (1980) H έκθεση αυτή (µε παραγγελία της γαλλικής κυβέρνησης) προτείνει την κατάρτιση για όλους στην πληροφορική, συνιστώντας τη συνέχιση των προηγούµενων εµπειριών, προπαντός στο επίπεδο του γυµνασίου και του λυκείου [Simon, 1980]. Σχετικά µε την πρωτοβάθµια εκπαίδευση, στην έκθεση αναπτύσσεται µια προβλη-

18 KEºA AIO 1: E π, º π π ƒ π π Eπ ø ƒ º ƒπ E π À µατική η οποία θέτει µια σειρά από ενδιαφέροντα και επίκαιρα, ακόµα και σήµερα, ερωτήµατα. O εν λόγω προβληµατισµός συνοψίζεται στο γιατί πρέπει να εισαχθεί η πληροφορική, από την πρώτη κιόλας βαθµίδα, στην εκπαίδευση. ύο είναι οι βασικοί λόγοι που υποστηρίζουν, µέσα από την έκθεση, µια τέτοια εισαγωγή. Aφενός, για µια παιδαγωγική που εντάσσει τη χρήση των πληροφορικών µηχανών ως µέσου και, αφετέρου, η πληροφορική ως παιδαγωγικός στόχος. Aλλά δε διαφαινόταν επίκαιρη την εποχή αυτή η θεώρηση µιας γενικευµένης εισαγωγής των πληροφορικών µέσων στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Oι επικαλούµενοι λόγοι τοποθετούνται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο αναφέρονται αιτίες οικονοµικής και τεχνικής φύσης, καθώς και προβλήµατα υλικοτεχνικής υποδοµής. Στο δεύτερο επίπεδο προβάλλονται ενδοιασµοί παιδαγωγικής υφής. Tα πληροφορικά µέσα για εκπαιδευτική χρήση πρέπει να αποτελέσουν αντικείµενο διεπιστηµονικών ερευνών και προσαρµογών. Ως συµπέρασµα στο σχετικό ζήτηµα, η έκθεση θεωρεί ότι, µε τη µέχρι τότε κατάσταση των ερευνών, τα πληροφορικά εργαλεία δεν µπορούν να θεωρηθούν ως καθολικό παιδαγωγικό µέσο, εντούτοις παρουσιάζουν εξαιρετικό παιδαγωγικό ενδιαφέρον σε ποικίλες και ιδιαίτερες περιπτώσεις. Kάτω από το πρίσµα αυτό, προτείνονται δύο δρόµοι ερευνών: η ιδασκαλία µε τη Bοήθεια Yπολογιστή ( ι.b.y.) και η γλώσσα LOGO. H À B. SCHWARTZ (1981) Mια άλλη έκθεση το 1981, στα πλαίσια της Kοινής Aγοράς αυτή τη φορά, προσδιορίζει τους στόχους της πληροφορικής στη γενική εκπαίδευση [Schwartz, 1981]. Oι στόχοι αυτοί προσανατολίζονται προς δύο κύριες κατευθύνσεις: ο υπολογιστής ως εργαλείο µάθησης και ως στοιχείο της γενικής κουλτούρας. O υπολογιστής ως εργαλείο µάθησης συνιστά την πρώτη κατεύθυνση, στα πλαίσια της οποίας µπορούµε να διακρίνουµε τα παρακάτω ρεύµατα: O ρόλος της ιδασκαλίας µε τη Bοήθεια Yπολογιστή ( ι.b.y.). Μέσο για την καλυτέρευση των επιδόσεων στα µαθηµατικά και στη γλώσσα. Το παιδαγωγικό σύστηµα της LOGO. O υπολογιστής και η πληροφορική ως στοιχείο γενικής κουλτούρας συγκροτούν τη δεύτερη κατεύθυνση, της οποίας κύριοι άξονες είναι οι εξής: Eυαισθητοποίηση στην επεξεργασία της πληροφορίας, στην τεχνική και πληροφορική διάσταση του περιβάλλοντος. Εισαγωγή στην αλγοριθµική και κατανόηση από τους µαθητές τού τι είναι ο προ-

1.1 Xƒ π π π º π π ø ø ø Ã πø 19 γραµµατισµός, δείχνοντάς τους το ενδιαφέρον που παρουσιάζει, καθώς επίσης και τα όριά του. Πρόκειται, συνεπώς, για την εξοικείωση του παιδιού, από την πιο µικρή ηλικία, µε τα πληροφορικά αντικείµενα, κατά τρόπο ώστε να γίνει ικανό να ενεργεί στα πλαίσιά τους και να τα χρησιµοποιεί µε κάποια σχετική άνεση. H παραπάνω θεώρηση εµπεριέχει δύο συµπληρωµατικές πτυχές: τη διανοητική πτυχή, στα πλαίσια της οποίας το παιδί οφείλει να κατανοήσει αυτό το οποίο κάνει όταν χρησιµοποιεί πληροφορικά αντικείµενα. την ηθική και πολιτική πτυχή, στα πλαίσια της οποίας είναι απαραίτητο το παιδί να κατανοήσει τα πληροφορικά εργαλεία µέσα από την προοπτική της κατάρτισης του µελλοντικού πολίτη, συνειδητού και αυτόνοµου όντος σε ένα σύγχρονο κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον. Για την εφαρµογή των στόχων αυτών, η έκθεση κάνει τις ακόλουθες προτάσεις: 1. H πληροφορική ως παιδαγωγικό µέσο συνεπάγεται την κατάρτιση µε τη βοήθεια της πληροφορικής (το παιδαγωγικό έρεισµα οδηγεί επιπλέον στην ανάπτυξη της πολιτισµικής διάστασης των πληροφορικών µέσων). 2. H πληροφορική ως παιδαγωγικός στόχος συνεπάγεται µια κατάρτιση στην πληροφορική. Eίναι εµφανές λοιπόν ότι, ήδη από τις απαρχές της εισαγωγής της πληροφορικής στην εκπαίδευση, γίνεται σαφής διάκριση ανάµεσα στην πληροφορική ως αντικεί- µενο µάθησης και την πληροφορική ως παιδαγωγικό και διδακτικό µέσο. Πρέπει, εντούτοις, να τονιστεί ότι οι πολλαπλοί τρόποι θεώρησης της εφαρµογής της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών, γενικότερα, στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση έγιναν αντικείµενο έντονων συζητήσεων και προβληµατισµών από πολύ νωρίς στο χώρο των παιδαγωγών. Μπορούµε να συνοψίσουµε σε επτά τα προτεινόµενα επιχειρήµατα όλων αυτών που προωθούν την εισαγωγή της πληροφορικής στο σχολείο. Oρισµένοι από τους επικαλούµενους λόγους αναφέρονται στις σχέσεις του σχολείου µε το περιβάλλον του, ενώ άλλοι σχετίζονται άµεσα µε τον παιδαγωγικό προβληµατισµό. Tο πρώτο επιχείρηµα αναφέρεται στον ανταγωνισµό του ιδιωτικού τοµέα και τις ανάγκες αγοράς εργασίας, στις απαιτήσεις της προσαρµογής του σχολείου στα νέα δεδοµένα της τεχνολογικής εξέλιξης. H πληροφοριοποίηση της κοινωνίας επιβάλλει νέες οικονοµικές επιταγές, τις οποίες το σχολείο πρέπει απαραιτήτως να λάβει υπόψη του. Oρισµένοι προωθούν το επιχείρηµα ότι η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση θα επιτρέψει την ισότητα ευκαιριών και τον εκδηµοκρατισµό των

20 KEºA AIO 1: E π, º π π ƒ π π Eπ ø ƒ º ƒπ E π À σπουδών. O υπολογιστής επιτρέπει µια καλύτερη κατάρτιση του πνεύµατος και, λόγω της ορθολογικής του πτυχής, µια πειθαρχία σκέψης. Tα νέα διδακτικά µέσα έχουν σηµαντικά διδακτικά πλεονεκτήµατα, που ξεπερνούν κατά πολύ τα χρησι- µοποιούµενα µέχρι τώρα σχολικά εποπτικά µέσα. Tα επιχειρήµατα που επικεντρώνονται γύρω από µια παιδαγωγική της µάθησης έχουν συµβάλει κατά πολύ στο να προχωρήσει η παιδαγωγική έρευνα, ενώ εξαιτίας της καινοτοµικής και «επαναστατικής» τους πτυχής έχουν νοµιµοποιήσει την εισαγωγή των τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Tο τελευταίο επιχείρηµα, αν και δε χρησιµοποιείται πολύ συχνά, υπονοείται µέσα στον προβαλλόµενο προβληµατισµό, κυρίως όταν πρόκειται για την πρωτοβάθµια εκπαίδευση, και στηρίζεται στην πτυχή παιχνίδι, στον ελκυστικό δηλαδή τρόπο προσέγγισης, των νέων τεχνολογικών εργαλείων, η οποία παίζει εξέχοντα ρόλο θετικού κίνητρου (motivation) για τους µαθητές. Συµπερασµατικά, όλες οι προτεινόµενες θεωρίες των τελευταίων χρόνων που σχετίζονται µε τις νέες µεθόδους µάθησης καθώς και όλες τις προτάσεις που έχουν γίνει για την εισαγωγή των νέων εκπαιδευτικών τεχνολογιών επικαλούνται µέρος ή και το σύνολο της προηγούµενης επιχειρηµατολογίας, επεκτείνοντάς την προφανώς αρκετά συχνά και δίνοντας σε ορισµένες περιπτώσεις σηµαντικά πειραµατικά αποτελέσµατα. ƒ π ª π ª πƒπ Στην παρούσα ενότητα θα αναλύσουµε τον τρόπο εισαγωγής της πληροφορικής στο γαλλικό εκπαιδευτικό σύστηµα. Τηρουµένων των αναλογιών, τα πορίσµατα αυτής της ανάλυσης έχουν ισχύ και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Θεωρώντας ότι το σχολείο πρέπει να προσφέρει σε όλους τη γνώση της νέας τεχνολογίας της πληροφορικής, η γαλλική κυβέρνηση (1985) θέτει σε λειτουργία το πρόγραµµα «Πληροφορική για όλους» (Informatique Pour Tous IPT). Tα δηµοτικά, τα γυµνάσια και τα λύκεια εξοπλίζονται µε 120.000 υπολογιστές και 110.000 εκπαιδευτικοί επιµορφώνονται µέσα σε ένα χρόνο. Συνολικό κόστος της επένδυσης 1,8 δισεκατοµµύρια γαλλικά φράγκα, όλα από το κράτος. ε θα σχολιάσουµε ούτε την επιλογή του υλικού ούτε την επιλογή του λογισµικού που το συνόδευε. Πολλές µελέτες έχουν γίνει γύρω από αυτό το θέµα, αποδεικνύοντας τα όριά του [Linard, 1990]. Θα σηµειώσουµε µόνο ότι, µέχρι να συµπληρωθεί ο εξοπλισµός (τέλη 1987) των σχολείων, ήδη η εν λόγω υλικοτεχνική υποδοµή και το λογισµικό µέρος αποδείχθηκαν ανεπαρκή και ξεπεράστηκαν από την εξέλιξη της τεχνολογίας. Aντίστοιχες µελέτες έγιναν επίσης σχετικά µε την επιµόρφωση των εκπαιδευτικών και την ανάλυση των προς επίτευξη παιδαγωγικών στόχων. O υλικοτεχνικός εξοπλισµός των σχολείων τερµατίστηκε, όπως αναφέραµε, το 1987, ενώ µια πολιτική αλλαγή που επήλθε στο µεσοδιάστηµα

1.1 Xƒ π π π º π π ø ø ø Ã πø 21 επιβράδυνε το πλάνο του εξοπλισµού προς όφελος της παραγωγής εκπαιδευτικού λογισµικού καλής παιδαγωγικής ποιότητας. Kατ αυτό τον τρόπο, από το 1985 η πληροφορική, εκτός από ιδιαίτερο µάθηµα στο γαλλικό λύκειο, αποτελεί και επίση- µα µέρος των εκπαιδευτικών µέσων που προσφέρονται στους εκπαιδευτικούς όλων των βαθµίδων της γαλλικής εκπαίδευσης. Tο θεσµικό πλαίσιο που υιοθετήθηκε, µε επιλογή του νοµοθέτη, στοχεύει κατά κύριο λόγο στον υπολογιστή εκπαιδευτικό µέσο, βοηθητικό εργαλείο για τον εκπαιδευτικό. Η εισαγωγή και η ένταξη επικεντρώθηκαν πάνω σε τρία κατά κανόνα συµπληρω- µατικά ρεύµατα. Το πρώτο είχε ως στόχο τις αλγοριθµικές µεθόδους και τη διδασκαλία του προγραµµατισµού στα λύκεια (για το σκοπό αυτό µάλιστα δηµιουργούνται και ειδικές γλώσσες προγραµµατισµού, όπως από την ερευνητική οµάδα του J. Hebenstreit η LSE Langage Symbolique d Enseignement, Συµβολική Γλώσσα ιδασκαλίας), το δεύτερο στηρίχτηκε στη µάθηση των µαθητών γύρω από τη γλώσσα προγραµµατισµού LOGO µέσα από την οικοδοµηστική (constructivist) προοπτική, µε αφετηρία τις εργασίες του J. Piaget και του S. Papert, στην πρωτοβάθµια κυρίως εκπαίδευση, ενώ το τρίτο έχει ως στόχο την ανάπτυξη της τεχνικής και πληροφορικής κουλτούρας, κατά κύριο λόγο στο γυµνάσιο. Η όλη, συνεπώς, προβληµατική προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήµατα: Μπορεί η πληροφορική να αποτελέσει αντικείµενο µάθησης, να γίνει αντικείµενο ενδιαφέροντος για τους µαθητές όσον αφορά τους τρόπους λειτουργίας και τις δυνατότητες των µηχανών; Μπορεί να γίνει εργαλείο ώστε να µπουν σε εφαρ- µογή λειτουργίες µάθησης; Ο υπολογιστής µπορεί να ανανεώσει την αίσθηση της εµπειρίας µέσα στους επιστηµονικούς χώρους, δίνοντας ένα νέο νόηµα στις έννοιες της µεταβλητής, της τύχης, του επιστηµονικού συµβάντος; 1.1.4 T ÚfiÓÈ ÙÔ 90: AappleÔÏÔÁÈÛÌfi Î È appleúôôappleùèî H ραγδαία εξέλιξη του υλικού και του λογισµικού τα τελευταία χρόνια συνιστά ένα νέο δεδοµένο που ανατρέπει πολλούς από τους καθιερωµένους προσανατολισµούς και θέτει εκ νέου το ζήτηµα µιας συνολικής θεώρησης του προβλήµατος της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Tο γεγονός αυτό έχει επιτρέψει µια σηµαντική πτώση του κόστους, η οποία οδήγησε µε τη σειρά της σε βαθιές αλλαγές των κοινωνικών αναπαραστάσεων στις αλληλεπιδράσεις µε τον υπολογιστή. Aν πριν από είκοσι χρόνια ο υπολογιστής συνιστούσε µια σπάνια και πολύπλοκη µηχανή, επαγγελµατικό µηχάνηµα χωρίς πρόσβαση από τον κοινό των θνητών, η έκρηξη της µικροπληροφορικής κατά τη δεκαετία του 80 τον µετέτρεψε προοδευτικά σε ένα µοντέρνο µέσο «υψηλής τεχνολογίας». Στη σηµερινή εποχή, γενικεύεται η διάδοσή