Μελέτη της οικονομίας της νήσου Μήλου

Μελέτη της οικονομίας της νήσου Μήλου για το Έτος 2013 Των μαθητών της Β' Λυκείου του Σχολ. έτους 2013-2014 στα πλαίσια του μαθήματος «Ερευνητική εργασία» 1

Αϊβαλιώτης Σπύρος - Βικελή Ειρήνη - Ζούλιας Θοδωρής Κλινάκη Μαρία - Λαθούρα Κυριακή - Λεβέντη Αρετή, Μαθιουδάκη Ευδοξία - Μαθιουδάκης Μιχάλης - Μαρκέτος Αντώνης Μωραΐτη Χρυσούλα - Τραπατσέλης Χρήστος - Τσερώνη Σταυρούλα Χαγιάτ Ειρήνη 2

Η πορεία της έρευνας: Η έρευνα ολοκληρώθηκε σε δύο τετράμηνα Α' τετράμηνο: Μελέτη της οικονομίας του νησιού για το έτος 2013. Σελ. Πρόλογος: Σταυρούλα Τσερώνη... 5 1.1 Η συμβολή του τουρισμού: Ευδοξία Μαθιουδάκη, Σταυρούλα Τσερώνη, Ειρήνη Χαγιάτ... 6 1.2 Η εξορυκτική δραστηριότητα: Αρετή Λεβέντη, Αντώνης Μαρκέτος, Χρυσούλα Μωραΐτη, Χρήστος Τραπατσέλης10 1.3 Η μελέτη των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών: Σπύρος Αϊβαλιώτης, Θοδωρής Ζούλιας, Μιχάλης Μαθιουδάκης 14 1.4 Οι δημόσιες επιχειρήσεις και ο πρωτογενής τομέας: Ειρήνη Βικελή, Μαρία Κλινάκη, Κυριακή Λαθούρα... 16 1.5 Τα τελικά συμπεράσματα: Σταυρούλα Τσερώνη... 22 Επιμέλεια κειμένων Α' τετραμήνου: Σταυρούλα Τσερώνη Β' τετράμηνο: Ιδέες και προτάσεις για την οικονομική ανάπτυξη της Μήλου 2.1 Μέθοδοι Τουριστικής ανάπτυξης: Ευδοξία Μαθιουδάκη, Μιχάλης Μαθιουδάκης, Σταυρούλα Τσερώνη, Ειρήνη Χαγιάτ... 24 2.2 Αιολική ενέργεια: Χρήστος Τραπατσέλης... 34 2.3 Ηλιακή ενέργεια: Αρετή Λεβέντη... 38 2.4 Γεωθερμική ενέργεια: Αντώνης Μαρκέτος... 41 2.5 Βιομάζα: Χρυσούλα Μωραΐτη, Χρήστος Τραπατσέλης... 47 2.6 Προτάσεις για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα: Σπύρος Αϊβαλιώτης, Ειρήνη Βικελή, Θοδωρής Ζούλιας, Μαρία Κλινάκη, Κυριακή Λαθούρα... 53 Επιβλέπων καθηγητής: Νίκος Βίτσοβιτς 3

Τότε είπε και γεννήθηκεν η θάλασσα Και είδα και θαύμασα Και στη μέση της έσπειρε κόσμους μικρούς κατ εικόνα και ομοίωσή μου: Ίπποι πέτρινοι με τη χαίτη ορθή και γαλήνιοι αμφορείς και λοξές δελφινιών ράχες η Ίος η Σίκινος η Σέριφος η Μήλος (Οδυσσέας Ελύτης, Άξιον Εστί) 4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σταυρούλα Τσερώνη Μήλος, ένα στολίδι των Κυκλάδων, περιτριγυρισμένο από το απόλυτο γαλάζιο του Αιγαίου Πελάγους. Ένα νησί με πλούσιο παρελθόν, έντονο παρόν και πολλά υποσχόμενο μέλλον. Η οργανωμένη κατοίκηση στο νησί αρχίζει από την 3 η κιόλας χιλιετία π. Χ. με τρανή απόδειξη την αρχαία πόλη της Φυλακωπής. Η ζωή στο νησί συνεχίζεται αδιάκοπα έως και σήμερα παρά τις δυσκολίες και τα εμπόδια που προέκυψαν κατά τη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων που πέρασαν, όπως την ολοκληρωτική καταστροφή της από τους Αθηναίους κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου και τη διαδοχική κατοχή της από Ενετούς και Τούρκους από το 13 ο έως και το 19 ο αι. μ. Χ. Από την απελευθέρωση μέχρι σήμερα το νησί προόδευσε σταδιακά χάρη αρχικά στη μεταλλευτική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε και, τα τελευταία χρόνια, λόγω του τουρισμού. Σήμερα, η Μήλος συνεχίζει να βαδίζει ακλόνητα, προσπαθώντας να αντισταθεί στην οικονομική κρίση που πλήττει ολόκληρη την Ελλάδα. Φέτος, στο μάθημα της ερευνητικής εργασίας, καθοδηγούμενοι από τον υπεύθυνο καθηγητή και Διευθυντή του σχολείου μας κ. Ν. Βίτσοβιτς, αποφασίσαμε να μελετήσουμε σε βάθος την οικονομία της Μήλου. Είχαμε επίγνωση ότι το εγχείρημα αυτό είναι πολύ δύσκολο, αφενός γιατί οι γνώσεις μας πάνω στην οικονομική επιστήμη είναι ελάχιστες και αφετέρου διότι η οικονομική ανάπτυξη του νησιού δεν αφορά μόνο έναν κλάδο, αλλά είναι πολύπλευρη. Ωστόσο, δεν δειλιάσαμε μπροστά στα κωλύματα που υπήρξαν και δεν φοβηθήκαμε μπροστά στο ενδεχόμενο της αποτυχίας. Έτσι, αρχίσαμε να συλλέγουμε πληροφορίες σχετικά με τα οικονομικά δεδομένα του νησιού, ενώ συγχρόνως χωριστήκαμε σε τέσσερις ομάδες ανάλογα με τους τομείς της οικονομικής ανάπτυξης. Οι τομείς με τους οποίους ασχολήθηκε κάθε ομάδα ήταν οι εξής: Εξορυκτική δραστηριότητα, Τουρισμός, Επιχειρήσεις - Ιδιωτικός τομέας και Πρωτογενής τομέας - Δημόσιες υπηρεσίες. Κατά τη διάρκεια του πρώτου τετραμήνου, κάθε ομάδα διερεύνησε τον κάθε κλάδο ξεχωριστά, άντλησε τις απαραίτητες πληροφορίες, όχι μόνο από το διαδίκτυο, αλλά ήρθε σε επαφή με τα αρμόδια άτομα, τα οποία προθυμοποιήθηκαν να μας παρέχουν όσα στοιχεία μας ήταν αναγκαία, και τέλος συνήγαγε συμπεράσματα όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του κάθε τομέα (εργατικό δυναμικό, συνολικά έσοδα κ.λπ.). Στο δεύτερο τετράμηνο, έχοντας πλήρη αντίληψη πλέον της οικονομικής κατάστασης του νησιού, επιδιώξαμε να προτείνουμε λύσεις και μεθόδους για την περαιτέρω ανάπτυξη της Μήλου. Στόχος μας ήταν να προβάλλουμε νέες ιδέες ώστε να ξεφύγουμε από την πεπατημένη οδό, να τολμήσουμε να δοκιμάσουμε νέες προτάσεις και να συμβάλλουμε στην αναζωογόνηση της οικονομίας και κατά συνέπεια στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της Μήλου. 5

1.1 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (Ευδοξία Μαθιουδάκη, Σταυρούλα Τσερώνη, Ειρήνη Χαγιάτ) Ο τουρισμός είναι ένας από τους πόλους της οικονομικής ανάπτυξης του νησιού και διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην οικονομία του. Με σκοπό τη μελέτη του, ακολουθήσαμε μεθοδικά τη διαδικασία της δειγματοληψίας. Αναλυτικότερα, στα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ήρθαμε σε τηλεφωνική επικοινωνία με τους ιδιοκτήτες εξήντα δωματίων, οι οποίοι απάντησαν σε ορισμένες ερωτήσεις. Την ίδια διαδικασία ακολουθήσαμε και για τα ξενοδοχεία του νησιού. Σχετικά με τον τομέα της εστίασης, συνομιλήσαμε με μερικούς ιδιοκτήτες εστιατόριων, οι οποίοι με τη σειρά τους μας ενημέρωσαν. Αρχικά, συναντήσαμε τον κύριο Γεώργιο Μάλλη, πρόεδρο του συλλόγου των ιδιοκτητών των ενοικιαζομένων δωματίων του νησιού. Ο κύριος Μάλλης μας ενημέρωσε ότι ο σύλλογος αριθμεί 280 νόμιμα μέλη. Ο ακριβής αριθμός των δωματίων των νόμιμων επιχειρήσεων είναι 1.543, ενώ εκείνος των κλινών είναι 3.146. Επιπλέον, στην ερώτηση πόσες παράνομες επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων λειτουργούν κατά την προσωπική του εκτίμηση, μας αποκρίθηκε ότι αυτές που δεν έχουν πάρει άδεια ακόμα, από τον Ε.Ο.Τ. δεν είναι πάνω από 30. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, υπολογίσαμε πως σε κάθε επιχείρηση αναλογούν 5,5 δωμάτια, κατά το μέσο όρο, με 2 κρεβάτια το καθένα. 1.543 / 280 = 5,5 δωμάτια ανά επιχείρηση 3.146 / 1.543 = 2 κρεβάτια ανά δωμάτιο Αντίστοιχα, οι μη αδειοδοτημένες επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων πρέπει να διαθέτουν συνολικά 165 δωμάτια με 330 κρεβάτια. 30 X 5,5 = 165 μη αδειοδοτημένα δωμάτια 165 X 2 = 330 κρεβάτια συνολικά Έπειτα, ήρθαμε σε επαφή, με τους υπεύθυνους 60 επιχειρήσεων ενοικιαζομένων δωματίων, οι οποίοι από την πλευρά τους μας απάντησαν σε ορισμένες ερωτήσεις. Οφείλουμε, να επισημάνουμε πως, ναι μεν η επιλογή έγινε τυχαία, αλλά συγχρόνως φροντίσαμε το δείγμα να είναι αντιπροσωπευτικό διαλέγοντας τόσο μικρές όσο και μεγάλες επιχειρήσεις από όλες τις περιοχές της Μήλου. Με αυτόν τον τρόπο, λαμβάνοντας υπόψιν τον μέσο όρο, υπολογίσαμε πως σε κάθε επιχείρηση εργάζονται εποχιακώς (περίπου 6 μήνες το χρόνο) 2 άτομα, 560 στις αδειοδοτημένες και 60 στις μη αδειοδοτημένες. 2 Χ 280 = 560 εργαζόμενοι στα δωμάτια με άδεια 2 Χ 30 = 60 εργαζόμενοι στα δωμάτια χωρίς άδεια Επίσης, με την ίδια διαδικασία, συναγάγαμε ότι οι τουρίστες διέμε- 6

ναν περίπου 5,5 μέρες. Ωστόσο, απαραίτητο είναι να σημειωθεί ότι στη συγκεκριμένη ερώτηση απάντησαν μόνο 49 ιδιοκτήτες. ΜΕ ΑΔΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΔΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΩΜΑΤΙΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΛΙΝΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 280 30 310 1.543 165 1.708 3.146 330 3.476 560 60 620 Όσον αφορά τα ξενοδοχεία, συνομιλήσαμε με τον κύριο Μωραΐτη, πρόεδρο των ξενοδόχων, ο οποίος μας πληροφόρησε ότι συνολικά οι ξενοδοχειακές μονάδες είναι 30 και διαθέτουν περίπου 1.200 κρεβάτια και 600 δωμάτια. Ακόμη, μας παρέπεμψε στο διαδικτυακό ιστότοπο www. miloshotels.gr. Εκεί, κατορθώσαμε να εντοπίσουμε τα τηλέφωνα των ιδιοκτητών των ξενοδοχείων. Αντίστοιχα, μας ενημέρωσαν ότι οι εργαζόμενοι, κατά μέσο όρο, είναι τέσσερις, ενώ οι πελάτες παρέμεναν για 5,5 μέρες. Συνεπώς, αναλογούν 20 δωμάτια και 40 κλίνες ανά επιχείρηση. Ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων είναι 120. 600 / 30 = 20 δωμάτια ανά επιχείρηση 1.200 / 30 = 40 κρεβάτια ανά επιχείρηση 4 Χ 30 = 120 εργαζόμενοι συνολικά ΑΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΩΜΑΤΙΩΝ 20 600 ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΛΙΝΩΝ 40 1.200 ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 4 120 7

Στη συνέχεια, απευθυνθήκαμε στο λιμεναρχείο, ώστε να μας πληροφορήσει σχετικά με τις αφίξεις των τουριστών. Σύμφωνα με τα αρχεία του 2013, το Μάιο αφίχθησαν 4.727 επισκέπτες, τον Ιούνιο 11.165, τον Ιούλιο 25.563, τον Αύγουστο 30.644 και το Σεπτέμβρη 9.936. Συνολικά, ο αριθμός των επισκεπτών κατά τη διάρκεια των πέντε αυτών μηνών ήταν 82.035. Επιδιώκοντας να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν ακριβέστερα τον αριθμό των τουριστών που επισκέφθηκαν το νησί μας, υποθέσαμε ότι το 10% των επιβατών το αποτελούν μόνιμοι κάτοικοι του νησιού. Επομένως, οι τουρίστες που κατέφθασαν στο νησί με πλοίο ήταν 73.831. ΜΗΝΑΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓ/ΤΟΣ ΣΕΠ/ΡΙΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΑΦΙΞΕΙΣ ΕΠΙΒΑ- ΤΩΝ ΜΕ ΠΛΟΙΑ ΑΦΙΞΕΙΣ ΤΟΥΡIΣΤΩΝ ΜΕ ΠΛΟΙΑ 4.727 11.165 25.563 30.644 9.936 82.035 4.254 10.049 23.006 27.580 8.942 73.831 Όσον αφορά τις αεροπορικές μετακινήσεις, μη έχοντας κάποια έγκυρη πηγή ώστε να μας παρέχει σαφή δεδομένα, υποχρεωθήκαμε να οδηγηθούμε σε μια - ενδεχομένως - αυθαίρετη υπόθεση. Εικάζοντας ότι οι μέρες της τουριστικής περιόδου είναι 150, καθώς επίσης και ότι καθημερινά εκτελούνται 2 πτήσεις με 35 άτομα η κάθε μια, συμπεράναμε ότι οι επισκέπτες ήταν κοντά στους 10.500. Παρά ταύτα, για να διαχωρίσουμε τους τουρίστες από τους ντόπιους, αφαιρέσαμε το 10% αυτών. Συνεπώς, ο αριθμός των τουριστών που μετακινήθηκαν με αεροπλάνο πλησιάζει το 9.450. Αθροίζοντας τον αριθμό των τουριστών τόσο από το πλοίο όσο και από το αεροπλάνο, καταλήξαμε πως ισούται με 83.281. 8

Με στόχο την εκτίμηση του χρηματικού ποσού, που οι τουρίστες διαθέτουν για τη διαμονή τους στα τουριστικά καταλύματα, θεωρούμε πως προσήλθαν στη Μήλο σε ζευγάρια και συγκεκριμένα, πως κατέφθασαν 41.640 ζευγάρια. Ακολούθως, το πολλαπλασιάσαμε με το μέσο όρο των διανυκτερεύσεων, δηλαδή με το 5,5, και ύστερα με τη μέση τιμή των ενοικιαζόμενων δωματίων και των ξενοδοχείων, δηλαδή περίπου 50 ευρώ (αναλυτικά: Μάιος 30 ευρώ, Ιούνιος 40 ευρώ, Ιούλιος 50 ευρώ, Αύγουστος 60 ευρώ, Σεπτέμβριος 30 ευρώ) ανά ημέρα. Το ποσό που δαπάνησαν αγγίζει τα 11.451.138 ευρώ. (83.281 / 2) Χ 5,5 Χ 50 = 11.451.137,5 ευρώ Στον τομέα της εστίασης, χρησιμοποιήσαμε ξανά τη μέθοδο της δειγματοληψίας ώστε να διαπιστώσουμε πόσα χρήματα ξοδεύουν οι τουρίστες, κατά προσέγγιση, για την καθημερινή διατροφή τους. Έτσι, αποδείχθηκε ότι κατά το μέσο όρο οι τουρίστες ξόδευαν στις τοπικές επιχειρήσεις εστίασης 12 ευρώ το άτομο. Επιπλέον, συνυπολογίζοντας ότι τα χρήματα που ξοδεύουν - κατά μέγιστη τιμή - είναι 40 ευρώ ανά άτομο (φαγητό 12 ευρώ, μπαρ 7 ευρώ, παγωτό 2 ευρώ, τοπικά προϊόντα 3 ευρώ, σουβενίρ 2 ευρώ, παραλία 8 ευρώ, μετακίνηση 4 ευρώ, μουσεία 2 ευρώ) φθάσαμε στο ποσό των 3.331.240 ευρώ συνολικά. Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, το πολλαπλασιάσαμε με το 5,5, που είναι οι διανυκτερεύσεις, και καταλήξαμε στο πόσο των 18.321.820 ευρώ. 83.281 Χ 40 Χ 5,5 = 18.321.820 ευρώ Εν κατακλείδι, από αυτούς τους κλάδους, της διανυκτέρευσης, της εστίασης και των λοιπών εξόδων, η Μήλος έχει οικονομικά έσοδα της τάξης των 29.772.958 ευρώ. Η οικονομική ισχύς αυτών λοιπόν, κάθε άλλο παρά αμελητέα μπορεί να θεωρηθεί. 9

1.2 Η ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Αρετή Λεβέντη, Αντώνης Μαρκέτος, Χρυσούλα Μωραΐτη, Χρήστος Τραπατσέλης) Εξαιτίας της ηφαιστειογενούς φύσης της Μήλου, τα πετρώματα που εξορύσσονται είναι μοναδικά τόσο στην ομορφιά όσο και στην αξία. Ο τομέας της εξόρυξης είναι πολύ σημαντικός για το νησί, γιατί εκεί βασίζεται πλήθος εργαζομένων και περιφερειακών συνεργατών. Έχοντας αναλάβει να προσδιορίσουμε το επίπεδο της οικονομίας του νησιού, επικεντρωθήκαμε στον τομέα της εξόρυξης και κυρίως στις οικονομικές απολαβές που προσδίδει στους εργαζόμενους των αντίστοιχων εξορυκτικών εταιρειών και επιχειρήσεων. Αφού κάναμε τις σχετικές έρευνες μάθαμε ότι στο νησί υπάρχουν 5 εξορυκτικές εταιρίες από τις οποίες, κατορθώσαμε να επικοινωνήσουμε με τέσσερεις και να αντλήσουμε πληροφορίες για την έρευνά μας. Οι εταιρίες είναι η S&B, ΛΑΒΑ, ΙΝΤΕRΒΕΤΟΝ, ΜΗΛΟΠΑΝ και ΕΡΓΟΝΙΑ. Δυστυχώς, με την ΜΗΛΟΠΑΝ δεν κατορθώσαμε να επικοινωνήσουμε και να συλλέξουμε τις πληροφορίες που θέλαμε. Ωστόσο, επικοινωνήσαμε με τους αρμόδιους των υπολοίπων εταιριών και ολοκληρώσαμε το πλαίσιο της έρευνας. Οι ερωτήσεις που κάναμε στην καθεμία από τις παραπάνω εταιρίες ήταν συγκεκριμένες και τέτοιες ώστε να καταφέρουμε να σχηματίσουμε το οικονομικό της προφίλ σε σχέση με την Μήλο και έτσι να μπορέσουμε να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας σχετικά με την συμβολή της εξόρυξης στην οικονομία του νησιού. Οι ερωτήσεις που κάναμε σε κάθε εταιρεία αφορούσαν τον αριθμό των εργαζομένων και περιφερειακών της συνεργατών καθώς και το ποσό της ετήσιας μισθοδοσίας της. Ακόμη ρωτήσαμε σχετικά με το ποσό των χρημάτων που δίνουν οι εταιρείες αυτές στους εργολάβους ή τους χειριστές φορτηγών, τα χρήματα που ξοδεύουν για το κοινωνικό καλό της Μήλου και την φιλοξενία πελατών. Οι παραπάνω ερωτήσεις απαντήθηκαν ανάλογα με την δυνατότητα κάθε εταιρείας να δώσει αυτά τα στοιχεία. 10

Αρχικά, όσον αφορά την μεταλλευτική εταιρία S&B: Αφού επισκεφτήκαμε τις εγκαταστάσεις και ενημερωθήκαμε σχετικά με τους τομείς δράσεις της εταιρίας, ο Διευθυντής Λειτουργιών Μήλου κ. Τζίτζος και ο προϊστάμενος διοικητικής υποστήριξης κ. Καντσός απάντησαν σε ερωτήσεις και μας έδωσαν τις εξής πληροφορίες: Η εταιρία έχει συνολικά 225 εργαζόμενους από τους οποίους οι 205 είναι κάτοικοι της Μήλου. Η ετήσια μισθοδοσία των εργαζομένων είναι 4.191.700 ευρώ. Ακόμα 4.420.000 ευρώ δίνονται για τον κύκλο εργασιών φορτηγών Δ.Χ.. Χρήματα που δίνονται ως συνεισφορά στην τοπική κοινωνία είναι 220.000 ευρώ (τα οποία προωθούνται σε χορηγίες, επιδοτήσεις κ.λπ.). Ξοδεύονται 966.000 ευρώ για άλλες δαπάνες. Επιπλέον έξοδα για λοιπές εργολαβίες, αγορά προϊόντων και υπηρεσίες στην τοπική αγορά φτάνουν το ποσό των 2.120.000 ευρώ. Τέλος η εταιρία S&B μας πληροφόρησε ότι η συνεισφορά της στο Δήμο με το 2% είναι 205.000 ευρώ καθώς και τα έξοδα της για μισθώματα υπολογίζονται στα 366.000 ευρώ. Σύνολο 12.488.700 ευρώ. Παράλληλα, ήλθαμε σε επαφή με τον κ. Τσίπρα (γενικό διευθυντή της εξορυκτικής εταιρείας ΛΑΒΑ στην Μήλο) και μας έδωσε τις παρακάτω πληροφορίες: Η εταιρία απασχολεί 8 εργαζόμενους των οποίων η μισθοδοσία προσεγγίζει το ποσό των 167.000 ευρώ καθώς και 7 περιφερειακούς συνεργάτες που η ετήσια μισθοδοσία τους είναι αντίστοιχα 150.000 ευρώ. Τέλος, μας έχει δοθεί ένα ποσό μεγέθους 700.000 ευρώ μέσα στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα χρήματα που ξοδεύονται σε μισθώματα, χορηγίες και πληρωμές εργολάβων ή χειριστών φορτηγών. (Οι χειριστές φορτηγών δεν ανήκουν στην κατηγορία των εργολάβων αλλά σε αυτή των προμηθευτών της εταιρίας). Σύνολο 1.017.000 ευρώ. 11

Στη συνέχεια, επικοινωνήσαμε με τον κ. Κελαδινό που μας ενημέρωσε για την θυγατρική του TITANA, την ΙΝΤΕRBΕΤΟΝ. Οι πληροφορίες που μας δόθηκαν είναι οι εξής: Oι άμεσοι εργαζόμενοι της εταιρίας είναι 6 με ετήσια μισθοδοσία 125.250 ευρώ και οι έμμεσοι 2 με μισθοδοσία που αντιστοιχεί στο ποσό των 50.000 ευρώ. Ακόμη, η ΙΝΤΕRBΕΤΟΝ ξοδεύει στα μισθώματα 280.000 ευρώ ενώ τα λοιπά της έξοδα φτάνουν το ποσό των 26.000 ευρώ. Σύνολο 481.250 ευρώ. Ακολούθως, για την ΕΡΓΟΝΙΑ επικοινωνήσαμε με τον κ. Μαρκέτο και μας έδωσε τις αντίστοιχες πληροφορίες. Οι εργαζόμενοι είναι 62. Περαιτέρω, μας πληροφόρησαν πως η ετήσια μισθοδοσία των εργαζομένων φτάνει στα 2.338.000 ευρώ. Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες, συμπεραίνουμε ότι τα χρήματα που προσφέρονται στην Μήλο από τις παραπάνω εξορυκτικές εταιρίες είναι: από την S&B 12.488.700 ευρώ, από την ΕΡΓΟΝΙΑ 2.338.000 ευρώ, από τη ΛΑΒΑ 1.017.000 ευρώ και τέλος από την INTERBETON 481.250 ευρώ. Εν κατακλείδι, οι εργαζόμενοι των αναφερόμενων εταιριών είναι μαζί με τους περιφερειακούς συνεργάτες 390 καθώς και το συνολικό χρηματικό ποσό που προφέρεται στο νησί μας αγγίζει τα 16.324.950 ευρώ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη μισθοδοσία των εταιρειών δεν λάβαμε υπόψιν το ποσό που δίνεται στους εργαζόμενους και το δίνουν στο ΙΚΑ, όπως δεν μπορούμε να υπολογίσουμε και ποιων εργολαβιών και επενδύσεων τα χρήματα μένουν στη Μήλο και ποια καταλήγουν στην Αθήνα ή αλλού. Ανακεφαλαιώνοντας, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η εξόρυξη είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομίας του νησιού και συμβάλλει κατά μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξή του. 12

Οικονομικά στοιχεία εταιρειών εξόρυξης της Μήλου Λοιπά Λοιπές εργολαβίες & αγορές Έξοδα προς Δήμο 2% Μισθώματα Συνεισφορά στην τοπική κοινωνία Φορτηγά Δημόσιας Χρήσης Ετήσια Μισθοδοσία Περιφ/κοί Συνεργάτες Αριθμός Εργαζομένων Εταιρεία S&B 205* 100 4.191.700 4.420.ΟΟΟ 220.000 366.000 205.000 2.120.000 966.000 LAVA 8 7 167.000 150.000 700.000 INTERBETON 6 2 125.250 50.000 _ 280.000 _ 26.000 _ ΕΡΓΟΝΙΑ 62 _ 2.338.000 ΣΥΝΟΛΟ 281 109 6.821.950 4.620.000 220.000 646.000 205.000 2.146.000 1.666.000 ΣΥΝΟΛΑ Εργαζόμενοι: 390 Εισερχόμενα, από την εξόρυξη στη Μήλο, κεφάλαια: 16.324.950 ευρώ Υπόμνημα *Οι 205 εργαζόμενοι ζουν στη Μήλο. Υπάρχουν άλλοι 20 που ζουν στην Κίμωλο. 13

1.3 Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (Σπύρος Αϊβαλιώτης, Θοδωρής Ζούλιας, Μιχάλης Μαθιουδάκης) Αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομίας του νησιού αποτελούν οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών που λειτουργούν στο νησί. Βασική επιδίωξη μας, λοιπόν, ήταν η μελέτη των επιχειρήσεων αυτών, ο διαχωρισμός τους σε κατηγορίες και ο υπολογισμός των ατόμων που εργάζονται σε αυτές. Αρχικά, απευθυνθήκαμε στο επιμελητήριο Κυκλάδων με έδρα την Μήλο. Ρωτήσαμε για τον αριθμό των επιχειρήσεων της Μήλου και πληροφορηθήκαμε ότι όλες οι επιχειρήσεις υπάρχουν στην ιστοσελίδα www.ecyclades.gr. Έτσι, μπήκαμε στην παραπάνω ιστοσελίδα και χωρίσαμε τις επιχειρήσεις σε κατηγορίες. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα βρήκαμε ότι υπάρχουν 198 επιχειρήσεις οι οποίες έχουν κατανεμηθεί σε κατηγορίες και εμφανίζονται στον πίνακα της επόμενης σελίδας. Έπειτα, κάναμε μια έρευνα και, γνωρίζοντας τους εργαζόμενους σχεδόν όλων των επιχειρήσεων, βρήκαμε ότι υπάρχουν σε κάθε επιχείρηση κατά μέσο όρο 5 εργαζόμενοι. Πολλαπλασιάζοντας, λοιπόν, τον αριθμό των επιχειρήσεων με αυτόν των εργαζομένων βρήκαμε ότι υπάρχουν περίπου 990 εργαζόμενοι σε όλες τις επιχειρήσεις του νησιού. 14

Είδος επιχείρησης Αριθμός επιχειρήσεων Σνακ - μπαρ 5 Ντισκοτέκ - μπαρ 2 Εστιατόρια - ψησταριές - κέντρα διασκέδασης ταβέρνες οβελιστήρια 30 Πιτσαρίες 2 Καφενεία - καφέ μπαρ καφετέριες 18 Επιχειρήσεις μεταφοράς 22 Επιχειρήσεις για τρόφιμα - ποτά 7 Επιχειρήσεις ειδών οικιακής χρήσης γενικό εμπόριο 14 Έμποροι οικοδομικών υλικών 4 Έμποροι εξοπλισμών γραφείων - εμπορικοί αντιπρόσωποι 7 Έμποροι αυτοκινήτων - μοτοποδηλάτων μηχανημάτων και ανταλλακτικών 6 Έμποροι τροφίμων - ποτών 6 Έμποροι ειδών αμφίεσης και στολισμού 32 Βιοτεχνίες - μεταποίηση τροφίμων και ποτών 7 Βιοτεχνίες - μεταποίηση εκτυπωτικών τεχνών ξυλείας - χαρτί 5 Βιοτεχνίες μεταλλουργίας, 1 Βιοτεχνίες ειδών αμφίεσης και στολισμού - ύφασμα - δέρμα 6 Βιοτεχνίες μηχανημάτων/εργαλείων - πλαστικών ειδών ηλεκτρικών/υδραυλικών εφαρμογών 9 Βιοτεχνίες προϊόντων υαλουργίας και κεραμικής 2 Λοιπές δραστηριότητες (βιοτεχνίες) 2 Γραφεία τουρισμού. 7 Ναυτικά πρακτορεία 4 15

1.4 ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ (Ειρήνη Βικελή, Μαρία Κλινάκη, Κυριακή Λαθούρα) Οι κάτοικοι της Μήλου παράλληλα με την αλιεία, τον τουρισμό και την εξορυκτική δραστηριότητα, απασχολούνται και με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι περισσότεροι είναι μέλη του Αγροτικού και Κτηνοτροφικού Συνεταιρισμού και ασχολούνται με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες είτε επαγγελματικά, είτε ερασιτεχνικά. Πολλοί μάλιστα εμπορεύονται τα προϊόντα τους, ενώ άλλοι τα καταναλώνουν οι ίδιοι. Στα πλαίσια της εργασίας μας τηλεφωνήσαμε, ρωτήσαμε, ψάξαμε και κυρίως μάθαμε. Αρχικά, τηλεφωνώντας στον πρόεδρο του συνεταιρισμού, κ. Μάλλη, αντλήσαμε κάποιες σημαντικές πληροφορίες, τις οποίες διασταυρώσαμε με εκείνες που πήραμε από το αρχείο του συνεταιρισμού, την στατιστική υπηρεσία και το κτηματολόγιο. Η σημαντικότερη των πληροφοριών που μας έδωσε ο πρόεδρος είναι ότι πάνω στο νησί καλλιεργούνται τα εξής είδη: Κηπευτικά (λαχανικά), κτηνοτροφικά (για τις τροφικές ανάγκες των ζώων), οπωροφόρα δέντρα (πορτοκαλιές, λεμονιές, κ.λπ.), αμπέλια και ελιές. Δεδομένων αυτών των πληροφοριών, πήγαμε στο κτηματολόγιο προκειμένου εν τέλει να μάθουμε ότι η συνολική έκταση του νησιού είναι 151.000 στρέμματα. Έπειτα, επικοινωνήσαμε με την στατιστική υπηρεσία, μέσω της οποίας βρήκαμε ότι πάνω στο νησί μας καλλιεργούνται 34.592 στρέμματα (έγινε πρόσθεση των συνολικών εκτάσεων που καταλαμβάνει το κάθε είδος του κάθε δημοτικού διαμερίσματος του νησιού*), με βάση τα δεδομένα του 2008. Συνοψίζοντας, αν από την συνολική έκταση αφαιρέσουμε την καλλιεργημένη, μας μένουν 115.408 στρέμματα ακαλλιέργητης γης, από τα οποία δεν είναι όλοι ορεινοί όγκοι ή ορυχεία. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι υπάρχει ακόμη, η προοπτική ανάπτυξης των καλλιεργειών στο νησί. *Εδώ βέβαια δεν μπορούμε να υπολογίσουμε αν υπάρχουν διπλοκαλλιέργειες, δηλαδή το ενδεχόμενο να καλλιεργείται το ίδιο χωράφι χειμώνα - καλοκαίρι. Στον πίνακα της επόμενης σελίδας παρουσιάζονται συνοπτικά τα βασικότερα των στοιχείων που στάλθηκαν από την Στατιστική Υπηρεσία: 16

ΕΚΤΑΣΗ ΑΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ Τ. Δ. Μήλου Γενικό Σύνολο των εκτάσεων* 5.980 Σύνολο κηπευτικών εκτάσεων 53 Γενικό Σύνολο οπωροφόρων δέντρων και ελαιόδεντρων 888 Τ. Δ. Αδάμαντος Γενικό Σύνολο των εκτάσεων* 1.620 Σύνολο κηπευτικών εκτάσεων 95 Γενικό Σύνολο οπωροφόρων δέντρων και ελαιόδεντρων 63 Τ. Δ. Πέραν Τριοβασάλου Γενικό Σύνολο των εκτάσεων* 6.375 Σύνολο κηπευτικών εκτάσεων 48 Γενικό Σύνολο οπωροφόρων δέντρων και ελαιόδεντρων 427 Τ. Δ. Τριοβασάλου Γενικό Σύνολο των εκτάσεων* 4.930 Σύνολο κηπευτικών εκτάσεων 266 Γενικό Σύνολο οπωροφόρων δέντρων και ελαιόδεντρων 568 Τ. Δ. Τρυπητής Γενικό Σύνολο των εκτάσεων* 12.425 Σύνολο κηπευτικών εκτάσεων 170 Γενικό Σύνολο οπωροφόρων δέντρων και ελαιόδεντρων 684 Γενικό σύνολο όλων των καλλιεργημένων εκτάσεων του νησιού 34.592 17

Εν συνεχεία, εξετάσαμε τον αριθμό των επαγγελματιών γεωργών και κτηνοτρόφων του νησιού. Ο αριθμός των αγροτών-μελών του Αγροτικού Συνεταιρισμού φτάνει τους 27. Από τον αγροτικό τομέα, μάθαμε ότι από αυτούς, οι 5 εξάγουν προϊόντα, κυρίως σε γειτονικά νησιά, όπως η Κίμωλος, ή Σίφνος, κ.α., καθώς και στον Πειραιά, με έσοδα περίπου 100.000 ευρώ. Όσον αφορά την κτηνοτροφική δραστηριότητα στο νησί, λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο συνολικός αριθμός των αιγοπροβάτων υπολογίζεται στα 10.212 κεφάλια, από την τελευταία απογραφή 78 κτηνοτρόφων το 2012, οι 5 από αυτούς κατέχουν και εκτρέφουν πάνω από 300 κεφάλια, οι 17, από 100-300, ενώ οι υπόλοιποι 56 κτηνοτρόφοι, έχουν μέχρι 100 κεφάλια. Ο αριθμός, επομένως, των επαγγελματιών κτηνοτρόφων του νησιού είναι 22. Επιπλέον, στο νησί πραγματοποιείται και παραγωγή μελιού, στην οποία εμφανίζονται 22 δραστηριοποιημένοι μελισσοκόμοι, με συνολικό αριθμό κυψέλων 1.324. Οι δημόσιες υπηρεσίες αποτελούν παράγοντα που συντελεί στην οικονομία ενός τόπου, αφού από αυτές ζει ένας μεγάλος αριθμός πολιτών, είτε επειδή εργάζονται εκεί, είτε βέβαια, επειδή από αυτές εξυπηρετούνται. Τόσο λοιπόν στην Μήλο όσο και σε άλλες περιοχές, ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων εργάζονται ως υπάλληλοι σε δημοτικές και δημόσιες υπηρεσίες. Εμείς, επικοινωνώντας με αυτές, βρήκαμε πόσοι είναι εκείνοι που εργάζονται εκεί, είτε μόνιμα, είτε ως αναπληρωτές ή με απόσπαση, κ.ο.κ. 18

Στον χώρο της εκπαίδευσης, ο συνολικός αριθμός δασκάλων, καθηγητών και νηπιαγωγών είναι 88. Συγκεκριμένα: για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση (Δημοτικό Μήλου, Αδάμαντα, Πολλωνίων) εργάζονται συνολικά 22 μόνιμοι δάσκαλοι και 6 αναπληρωτές. Για την δευτεροβάθμια (Γυμνάσιο, ΓΕ.Λ., ΕΠΑ.Λ.) εργάζονται συνολικά 46 μόνιμοι καθηγητές. Στα νηπιαγωγεία του νησιού (Τριοβασάλου, Αδάμαντα, Πλάκας, Τρυπητής, Πολλωνίων), 9 μόνιμοι νηπιαγωγοί. Τέλος, στον παιδικό σταθμό του νησιού, εργάζονται 5 άτομα. ΠΡΩΤ/ΜΙΑ ΔΕΥΤ/ΜΙΑ Π. ΣΤΘΜΟΙ ΝΗΠΙΑΓΩΓΙΑ ΜΟΝΙΜΟΙ 22 46 5 9 ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΕΣ 6 0 0 0 Στο χώρο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και των Μουσείων εργάζονται συνολικά 10 άτομα. Πιο ειδικά: στα τρία Μουσεία του νησιού μας (Αρχαιολογικό, Μεταλλευτικό, Λαογραφικό) υπάρχουν 8 εργαζόμενοι. Στους ιστορικούς χώρους των Κατακομβών και της Φυλακωπής, 2 εργαζόμενοι αντίστοιχα. ΜΟΥΣΕΙΑ ΚΑΤΑΚΟΜΒΕΣ ΦΥΛΑΚΩΠΗ ΜΟΝΙΜΟΙ 8 1 1 19

Οι ακόλουθες υπηρεσίες σχετίζονται με την καθημερινή εξυπηρέτηση των πολιτών της Μήλου, στις οποίες εργάζονται και οι περισσότεροι υπάλληλοι του δημοσίου. Οι πιο σημαντικές από αυτές είναι: Το Κέντρο Υγείας Μήλου, με 30 υπαλλήλους και γιατρούς, και το Λιμεναρχείο με 20 υπαλλήλους. Από εκεί και έπειτα, είναι η Περιφερειακή ενότητα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου με 13 υπαλλήλους, η αστυνομία με 8 υπαλλήλους, τα ΕΛ.ΤΑ. με 5 υπαλλήλους, το τελωνείο και το Ι.Κ.Α. με 4, η πολεοδομία και το δασονομείο με 3 υπαλλήλους, το ειρηνοδικείο και η Αεροπορία από 1, ο Ο.Τ.Ε. με 3 και η Δ.Ε.Η. με περίπου 40 υπαλλήλους. Τέλος, οι τράπεζες με συνολικό αριθμό υπαλλήλων 25. Αρ. Υπαλλήλων Αεροπορία 1 Ειρηνοδικείο 1 Ο.Τ.Ε. 3 Δασονομείο 3 Πολεοδομία 3 Τελωνείο 4 Ι.Κ.Α. 4 ΕΛ.ΤΑ. 5 Καθαρίστριες 6 Αστυνομία 8 Περιφ. Ενότητα 13 Λιμεναρχείο 20 Κ.Υ.Μ. 30 Δ.Ε.Η. 40 Τράπεζες 25 Σύνολο 166 20

Αθροίζοντας του δημόσιους υπαλλήλους, βλέπουμε ότι ο αριθμός τους ανέρχεται στους 264, εκ των οποίων, τα 3/4 περίπου είναι μόνιμοι. Για να βρούμε το σύνολο των ετησίων απολαβών τους, πολλαπλασιάσαμε το πλήθος τους, με τον μέσο όρο του μηνιαίου μισθού τους ως εργαζόμενοι του δημοσίου (1.000 ευρώ περίπου) επί τους 12 μήνες του χρόνου: (264x1.000x12) = 3.168.000 ευρώ. Επιπλέον, επισκεφτήκαμε το δήμο και ζητήσαμε τη λίστα με τα έξοδα του 2013. Βρήκαμε ότι τα έξοδα του δήμου ήταν 7.500.000 ευρώ περίπου από τα οποία τα 5.000.000 έμειναν στη Μήλο για προμήθεια υλικού και μισθοδοσία υπαλλήλων. Επίσης, πληροφορηθήκαμε ότι στον δήμο εργάζονται 56 υπάλληλοι. Τελειώνοντας, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε, τον αριθμό των πολιτών που συνταξιοδοτούνται από τις τράπεζες. Η Εθνική χρηματοδοτεί περίπου 400 άτομα, τα ΕΛ.ΤΑ. 52 άτομα, η Πειραιώς περίπου 200 άτομα και η ALPHA περίπου 500 άτομα (για την Παγκρήτια δεν γνωρίζουμε). Στο σύνολο, οι συνταξιούχοι ανέρχονται γύρω στους 1.200. Πολλαπλασιάζοντας τους με τον μέσο όρο της μηνιαίας σύνταξής τους (500 Ευρώ) επί τους 12 μήνες του έτους (1.200 x 500 x12), προκύπτει το ποσό των 7.200.000 ευρώ. Αριθμός υπαλλήλων Ετήσιες χρ. εισροές Δημόσιοι Υπάλληλοι 264 3.168.000 Συνταξιούχοι 1.200 7.200.000 Δήμος 56 5.000.000 Πρωτογενής τομέας 49 100.000 Σύνολο 1.569 15.468.000 Εν κατακλείδι, μελετώντας κανείς όλα τα παραπάνω, μπορεί να συμπεράνει και να συνειδητοποιήσει την τεράστια συμβολή, τόσο των δημοσίων υπηρεσιών όσο και της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, στην οικονομία της μικρής, αλλά εύφορης από πολλές πλευρές, Μήλου. 21

1.5 ΤΑ ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ (Σταυρούλα Τσερώνη) Ανακεφαλαιωτικά, κατά προσέγγιση, οι νόμιμοι εργαζόμενοι στο νησί είναι 2.489 (οι συνταξιούχοι δεν περιλαμβάνονται) και τα έσοδα που εισρέουν στο νησί είναι 61.565.908 (συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων). Μιλώντας με ποσοστά, ο τομέας της εξόρυξης απασχολεί το 15,7% του εργατικού δυναμικού και εισφέρει το 26,5% των εσόδων, ενώ αντίστοιχα ο τουρισμός το 29,7%* και με μια οικονομική συνεισφορά της τάξεως του 48,3%. Οι επιχειρήσεις συγκεντρώνουν το 39,8%* των εργαζομένων. Ο υπολογισμός των κερδών τους δεν είναι δυνατός, αφού σε αυτές καταλήγουν τα έσοδα από τις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες. Όσον αφορά τις δημόσιες υπηρεσίες του νησιού, σε αυτές δουλεύει το 10,6% των εργαζομένων με 5,1% προσφορά στην οικονομία της Μήλου. Παράλληλα, στο Δήμο εργάζεται το 2,2% των εργαζομένων και η οικονομική συνεισφορά του είναι 8,1%. Στον πρωτογενή τομέα απασχολείται μόνο το 2,0% του εργατικού δυναμικού και σε αυτόν οφείλεται το 0,2% των εσόδων του νησιού. Τέλος, οι συντάξεις συνεισφέρουν το 11,7% των εσόδων. Εργαζόμενοι Έσοδα Εξόρυξη 390 15,7% 16.324.950 26,5% Τουρισμός 740 29,7%+* 29.772.958 48,3% Επιχειρήσεις 990 39,8%-* - Δημόσιοι Υπάλληλοι 264 10,6% 3.168.000 5,1% Συνταξιούχοι 1.200 7.200.000 11,7% Δήμος 56 2,2% 5.000.000 8,1% Πρωτογενής Τομέας 49 2,0% 100.000 0,2% ΣΥΝΟΛΟ 3.689 61.565.908 *Οι εργαζόμενοι στον τουρισμό (εργαζόμενοι καταλυμάτων) είναι πολύ περισσότεροι από το 29,7% αφού αντλούν σημαντικό ποσοστό από 22

το 39,8% των εργαζομένων στις επιχειρήσεις μια και πολλές από αυτές είναι αμιγώς τουριστικές. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός της Μήλου είναι 5.129 άτομα και ετησίως οι κάτοικοι κερδίζουν 61.565.908, τότε εύκολα μπορούμε να βρούμε το κατά κεφαλήν εισόδημα του νησιού. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα euretirio.com, κατά κεφαλήν εισόδημα είναι το εισόδημα που αναλογεί σε κάθε κάτοικο μιας περιοχής ανεξάρτητα από τη συμμετοχή του στην παραγωγική διαδικασία και υπολογίζεται διαιρώντας το ακαθάριστο εγχώριο εισόδημα με τον πληθυσμό της περιοχής. Έτσι, το κατά κεφαλήν εισόδημα της Μήλου είναι περίπου 12.000 ευρώ/άτομο. 23

ΙΔΕΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ 2.1. ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Ευδοξία Μαθιουδάκη, Μιχάλης Μαθιουδάκης, Σταυρούλα Τσερώνη, Ειρήνη Χαγιάτ) Ο τουρισμός διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην οικονομία της Μήλου και συνιστά έναν από τους κύριους πυλώνες της οικονομικής ανάπτυξής της. Ωστόσο, για να είναι ο τουριστικός τομέας προσοδοφόρος για τους κατοίκους, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να δομηθεί σε στέρεες βάσεις. Επιβάλλεται, δηλαδή, να υπάρξει κατάλληλος σχεδιασμός, μεθοδικός προγραμματισμός και ορθή εκμετάλλευση των πόρων του τόπου. Επίσης, αναγκαίο κρίνεται να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα - μειονεκτήματα που μαστίζουν τον συγκεκριμένο τομέα. Βάσει της έρευνας του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (Ι.Ο.Β.Ε.), τo 2010, o τουρισμός συνεισέφερε το 15,1% (ή 34,4 δισεκ. ευρώ) του συνολικού ακαθάριστου προϊόντος της χώρας, ενώ παράλληλα η άμεση επίδρασή του στο ΑΕΠ εκτιμάται σε 15,2 δισεκ. ευρώ. Ακόμα, η έμμεση συνεισφορά του τουρισμού στην οικονομία υπολογίζεται σε 5,2 δισεκ. ευρώ. Επίσης, στην έρευνα αυτή αναφέρεται ότι, στην αγορά εργασίας, η άμεση και έμμεση τουριστική απασχόληση εκτιμάται σε 446 χιλ. θέσεις απασχόλησης και πως η απασχόληση που επηρεάζεται από την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα είναι περίπου 741 χιλ. ή 16% της συνολικής απασχόλησης στη χώρας. Ο τουρισμός συμβάλλει και στα κρατικά έσοδα, καθώς το 5% των συνολικών εσόδων της κυβέρνησης από την έμμεση φορολογία προέρχονται από τον κλάδο αυτό. Τέλος, στην έρευνα αυτή τονίζεται ότι ο τουρισμός δεν αποτυπώνεται σε ένα μεμονωμένο κλάδο, καθώς συνδέεται με ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, δηλαδή βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με άλλους τομείς που σχετίζονται με την οικονομία της χώρας και πως θα πρέπει να δοθεί έμφαση σε ανεκμετάλλευτους μέχρι σήμερα πόρους-δραστηριότητες που θα ενισχύσουν τις αφίξεις και τα έσοδα από τον αλλοδαπό τουρισμό. Εστιάζοντας στη Μήλο, τα έσοδα που προέρχονται από τον τουρισμό υπολογίζονται για το 2013 στα 30.000.000 ευρώ. Για να επέλθει πρόοδος στον τουριστικό κλάδο, πρέπει να γίνουν ριζικές αλλαγές με στόχο τον μετριασμό των μειζόνων προβλημάτων που λειτουργούν ως τροχοπέδη. Αρχικά, η εποχικότητα, δηλαδή η σύντομης διάρκειας τουριστική περίοδος, επηρεάζει αρνητικά τα συνολικά κέρδη από τον τουρισμό. Η Ελλάδα δεν αποτελεί ενδιαφέροντα προορισμό μόνο τους θερινούς μήνες, αλλά, διαθέτει και αξιόλογα χειμερινά θέρετρα, τα οποία προσφέρουν αρκετές δυνατότητες στον τουρίστα που θα προτιμήσει να περάσει εκεί τις διακοπές του. Ακόμα, στη χώρα μας και πολύ περισσότερο στη Μήλο, υπάρχει προφανής έλλειψη των κατάλληλων υποδομών. Πολλές από τις εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν τουριστικά συμφέροντα είναι απαρχαιωμένες ή δεν υπάρχουν ακόμα (π. χ. υδατοδρόμιο). Λόγου 24