Α1. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΗΜΟΥ ΡΥΜΑΛΙΑΣ

Α1. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΗΜΟΥ ΡΥΜΑΛΙΑΣ Α1.1 Σύνοψη Κατάστασης-Προοπτικών Ευρύτερου Χωροταξικού Πλαισίου (Περιφέρειας, Νοµού) Α1.1.1 Ταυτότητα Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και Νοµού Κυκλάδων Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, στη διοικητική διαίρεση της οποίας περιλαµβάνονται τα νησιωτικά συµπλέγµατα των Νοµών Κυκλάδων και ωδεκανήσου, βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε έδρα την Ερµούπολη της νήσου Σύρου. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου εκτείνεται σε µια µεγάλη θαλάσσια έκταση (58.411 τετρ. χλµ.), από τις ακτές της Αττικής και της Εύβοιας, όπου βρίσκονται η Μακρόνησος και η Άνδρος, µέχρι και τα νότια παράλια της Τουρκίας, όπου µεταξύ Ρόδου και Κύπρου βρίσκεται το Καστελόριζο. Η µεγάλη απόσταση από τα ευρωπαϊκά κέντρα ανάπτυξης, η ανυπαρξία συνόρων µε άλλα ευρωπαϊκά κράτη και η γεωγραφική διάσπαση του χώρου, καθιστούν το Νότιο Αιγαίο µια εξαιρετικά αποµονωµένη και ιδιαίτερη Ευρωπαϊκή Περιφέρεια. Η Περιφέρεια περιλαµβάνει 79 νησιά, εκ των οποίων 48 κατοικηµένα, καθώς και πλήθος νησίδων και βραχονησίδων. Η συνολική επιφάνειά της ανέρχεται σε 5.286 τετρ. χλµ., αποτελώντας το 4% της συνολικής επιφάνειας της χώρας ενώ το 28% της έκτασής της είναι ορεινό, το 43% ηµιορεινό και το 29% πεδινό. Το µήκος των ακτών της Περιφέρειας (36 νησιών) υπολογίζεται σε 2878 χλµ. Ο πραγµατικός πληθυσµός της Περιφέρειας, σύµφωνα µε την Απογραφή της Ε.Σ.Υ.Ε. έτους 2001, ανέρχεται σε 302.686 κατοίκους αποτελώντας περίπου το 2,74% του συνολικού πληθυσµού της χώρας. Η έκταση του Νοµού Κυκλάδων ανέρχεται στα 2.572 τετρ. χλµ., αποτελώντας το 1,9% περίπου της συνολικής έκτασης της χώρας. Το 25,5% της έκτασης του Νοµού είναι ορεινό, το 50,2% ηµιορεινό και το 24,3% πεδινό. Τα ποσοστά αυτά χαρακτηρίζουν τις Κυκλάδες ως ηµιορεινές, µε λιγοστές πεδινές εκτάσεις ενώ το ανάγλυφό τους παρουσιάζεται γενικά ως έντονο. Οι ορεινές εκτάσεις του Νοµού καλύπτουν το 28,3% της συνολικής έκτασης της Περιφέρειας. Ο αριθµός των ορεινών δηµοτικών διαµερισµάτων ανέρχεται σε 49 (επί συνόλου 194) και αποτελεί το 25,2% του συνόλου των Ο.Τ.Α. της Περιφέρειας ενώ ο πληθυσµός A1-1

των ορεινών περιοχών είναι 39.107 κάτοικοι και καλύπτει το 13,1% του συνολικού πληθυσµού. Από το σύνολο του πληθυσµού των ορεινών περιοχών της Περιφέρειας, το 68,9% τοποθετείται στο Νοµό ωδεκανήσου µε αντιστοιχία 40,8% σε ορεινά δηµοτικά διαµερίσµατα. Μετά τη συνένωση ήµων και Κοινοτήτων, στα πλαίσια του Προγράµµατος Ι. Καποδίστριας, η διοικητική διαίρεση των Νοµών διαµορφώνεται ως εξής: Νοµός ωδεκανήσου: 25 ήµοι και 2 Κοινότητες Νοµός Κυκλάδων: 20 ήµοι και 11 Κοινότητες Ο Νοµός Κυκλάδων περιλαµβάνει από Βόρεια προς Νότια 26 νησιά: Άνδρος, Κέα, Τήνος, Γυάρος, Κύθνος, Σύρος, Μύκονος, ήλος, Σέριφος, Νάξος, Πάρος, Σίφνος, Αντίπαρος, ονούσα, Σχοινούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσια, Αµοργός, Κίµωλος, Μήλος, Ίος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Θήρα, Θηρασιά και Ανάφη. Ο Νοµός ωδεκανήσου περιλαµβάνει από Βόρεια προς Νότια 22 νησιά: Αγαθονήσι, Αρκοί, Πάτµος, Λειψοί, Φαρµακονήσι, Λέρος, Κίναρος, Λεβίθα, Κάλυµνος, Ψέριµος, Κως, Αστυπάλαια, Νίσυρος, Σύµη, Τήλος, Σύρνα, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Ρω, Στρογγυλή και Μεγίστη (Καστελόριζο). Σύµφωνα µε τη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης-πρόγραµµα Καλλικράτης (Ν.3852/ΦΕΚ87/Α/7-6-2010), καταργούνται οι Νοµαρχίες και τα Επαρχεία ενώ συγκροτούνται οι ακόλουθες 13 Περιφερειακές Ενότητες στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου: Κω, που περιλαµβάνει το ήµο Κω και το ήµο Νισύρου Καρπάθου, που περιλαµβάνει το ήµο Καρπάθου και το ήµο Κάσου Καλύµνου, που περιλαµβάνει το ήµο Καλυµνίων, το ήµο Αστυπάλαιας, το ήµο Λειψών, το ήµο Λέρου, το ήµο Πάτµου και το ήµο Αγαθονήσιου Ρόδου, που περιλαµβάνει το ήµο Ρόδου, το ήµο Σύµης, το ήµο Χάλκης, το ήµο Μεγίστης και το ήµο Τήλου Σύρου, που περιλαµβάνει το ήµο Σύρου Ερµούπολης Κέας Κύθνου, που περιλαµβάνει το ήµο Κέας και το ήµο Κύθνου A1-2

Μήλου, που περιλαµβάνει το ήµο Μήλου, το ήµο Κιµώλου, το ήµο Σέριφου και το ήµο Σίφνου Πάρου, που περιλαµβάνει το ήµο Πάρου και το ήµο Αντιπάρου. Νάξου, που περιλαµβάνει το ήµο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων και το ήµο Αµοργού. Τήνου, που περιλαµβάνει το ήµο Τήνου. Μυκόνου, που περιλαµβάνει το ήµο Μυκόνου. Άνδρου, περιλαµβάνει το ήµο Άνδρου. Θήρας, που περιλαµβάνει το ήµο Θήρας, το ήµο Ιητών, το ήµο Σίκινου, το ήµο Φολέγανδρου και το ήµο Ανάφης. Ειδικότερα στο Νοµό Κυκλάδων συγκροτούνται οι ακόλουθοι πρωτοβάθµιοι Οργανισµοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στα πλαίσια του Προγράµµατος «Καλλικράτης»: - ήµος Σύρου Ερµούπολης µε έδρα την Ερµούπολη και ιστορική έδρα την Άνω Σύρο αποτελούµενος από τους ήµους: α. Ερµουπόλεως β. Άνω Σύρου γ. Ποσειδωνίας, οι οποίοι καταργούνται. - ήµος Άνδρου µε έδρα την Άνδρο αποτελούµενος από τους ήµους: α. Άνδρου β. Υδρούσας γ. Κορθίου, οι οποίοι καταργούνται. - ήµος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων µε έδρα τη Νάξο αποτελούµενος από τους ήµους α. Νάξου β. ρυµαλίας και τις κοινότητες α. Σχοινούσσης β. Κουφονησίων γ. Ηράκλειας δ. ονούσης, οι οποίοι καταργούνται. - ήµος Θήρας µε έδρα τη Θήρα αποτελούµενος από το ήµο Θήρας και την Κοινότητα Οίας, οι οποίοι καταργούνται. - ήµος Τήνου µε έδρα την Τήνο και ιστορική έδρα τον Πάνορµο αποτελούµενος από τους ήµους α. Τήνου β. Εξωµβούργου και την Κοινότητα Πανόρµου, οι οποίοι καταργούνται. - Οι Κοινότητες: α. Κιµώλου β. Φολεγάνδρου γ. Ανάφης δ. Σικίνου και ε. Αντιπάρου αναγνωρίζονται ως ήµοι µε όνοµα, έδρα και εδαφική περιφέρεια αυτά των αντίστοιχων τέως κοινοτήτων. - Στους ήµους α. Μυκόνου β. Κέας γ. Σερίφου δ. Κύθνου ε. Σίφνου στ. Αµοργού ζ. Ιητών η. Μήλου θ. Πάρου δεν επέρχεται καµία µεταβολή. A1-3

Η γεωγραφική κατανοµή του πληθυσµού µεταξύ των δύο Νοµών της Περιφέρειας, αναδεικνύει την πληθυσµιακή υπεροχή του Νοµού ωδεκανήσου (190.071 κάτοικοι το έτος 2001), ο οποίος καταλαµβάνει περίπου την ίδια γεωγραφική έκταση µε το Νοµό Κυκλάδων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σηµαντική συγκέντρωση του πληθυσµού στο νησιωτικό χώρο της Περιφέρειας σε περιορισµένο αριθµό νησιών. Από τα 12 πλέον πυκνοκατοικηµένα νησιά, τα 8 έχουν πληθυσµό άνω των 10.000 κατοίκων (στο Νοµό Κυκλάδων: Άνδρος, Θήρα, Νάξος και Σύρος στον Νοµό ωδεκανήσου: Κάλυµνος, Κως, Ρόδος), στα οποία συγκεντρώνεται το 78,77 % του πληθυσµού της Περιφέρειας, µε τη Ρόδο µεµονωµένα να έχει πληθυσµό που αντιστοιχεί στο 38,66% της Περιφέρειας. Η σταθερή συγκέντρωση του πληθυσµού σε περιορισµένο αριθµό νήσων του Νοτίου Αιγαίου υποδηλώνει τα στοιχεία της ταυτότητας της Περιφέρειας, τονίζοντας τις µακροχρόνιες επιπτώσεις της συγκεκριµένης ενδοπεριφερειακής ανισότητας, η οποία απεικονίζεται σε δηµογραφικό και οικονοµικό επίπεδο. Στη δεκαετία 1991-2001, ο µόνιµος πληθυσµός της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου εµφανίζει υπερδιπλάσιους ρυθµούς αύξησης (16,96%) από τους αντίστοιχους µέσους εθνικούς (6,95%). Ο πραγµατικός πληθυσµός του Ν. Κυκλάδων εµφανίζει αύξηση τη τελευταία δεκαετία κατά 19,8%. Η πληθυσµιακή αύξηση οφείλεται σε σηµαντικό βαθµό στην προσέλκυση κατοίκων από άλλες περιοχές της χώρας και στην εγκατάσταση µεγάλου αριθµού οικονοµικών µεταναστών. Σύµφωνα µε τις προβλέψεις αναπτυξιακού πλαισίου του εγκεκριµένου Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (Π.Π.Χ.Σ.Ν.Α.), το έτος 2015 υπολογίζεται ότι ο πληθυσµός της Περιφέρειας θα υπερβαίνει τους 350.000 κατοίκους, λαµβάνοντας υπόψη τις τάσεις φυσικής και µεταναστευτικής κίνησης σε περιφερειακό επίπεδο. Επιπλέον, επισηµαίνεται το φαινόµενο υπέρµετρης αύξησης του πληθυσµού στα περισσότερα νησιά κατά τους θερινούς µήνες, παράµετρος που απαιτείται να λαµβάνεται υπόψη στο χωροταξικό σχεδιασµό και τον αναπτυξιακό προγραµµατισµό. Σύµφωνα µε τα στοιχεία (για το έτος 2002) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 17,5% του πληθυσµού της Περιφέρειας αφορά σε ηλικίες κάτω των 15 ετών, το 67,5% ανήκει στην ηλικιακή οµάδα 15-64 ενώ το 15% του πληθυσµού είναι άνω των 65 ετών (αντίστοιχα πανελλαδικά µεγέθη: 15,2%, 67,5% και 17,3%). A1-4

Τα νησιά του Νοµού Κυκλάδων χαρακτηρίζονται από ανοµοιογενή πορεία οικονοµικής, γεωγραφικής και δηµογραφικής ανάπτυξης µέσα στο χρόνο. Οι εξελίξεις διαφέρουν από νησί σε νησί και για το λόγο αυτό παρατηρείται τάση ερήµωσης κάποιων νησιών και εποµένως αποδυνάµωση της οικονοµικής βάσης τους ενώ σε ορισµένα άλλα νησιά παρατηρείται αύξηση του προϊόντος, της απασχόλησης και του πληθυσµού. Τα µικρότερα νησιά διαφαίνεται να εµφανίζουν τάσεις συρρίκνωσης και ερήµωσης από δηµογραφικής άποψης, σε σύγκριση µε τα µεγαλύτερα. Η δηµογραφική αύξηση συνδέεται συχνά µε την αντικατάσταση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων από τουριστικές. Γενικότερα, ο Νοµός Κυκλάδων περιλαµβάνει νησιά τριών κατηγοριών : Νησιά που αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα ανάπτυξης, µείωσης πληθυσµού και γεωγραφικής αποµόνωσης: Κουφονήσια, Σχοινούσα, Ηρακλειά, Κέρος, Κίµωλος, Θηρασιά, Σίκινος, Φολέγανδρος, Ανάφη και ονούσα Νησιά που διαθέτουν εκµεταλλεύσιµους πόρους και αναπτύσσονται τουριστικά: Σύρος, Νάξος, Άνδρος, Τήνος, Κέα, Κύθνος, Σέριφος, Σίφνος, Μήλος, Ίος, Αµοργός Νησιά µε µεγάλη ανάπτυξη τουρισµού σε εθνικό και διεθνές επίπεδο: Μύκονος, Σαντορίνη, Πάρος Ως προς την απασχόληση και την περιφερειακή αγορά εργασίας, καταγράφεται σηµαντική αύξηση των οικονοµικά ενεργών κατοίκων κατά τις περιόδους 1981-1991 και 1991-2001, άµεσα συσχετιζόµενη µε την εγκατάσταση παραγωγικών ηλικιών στην Περιφέρεια. Σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία ανεργίας, η Περιφέρεια σταθερά εµφανίζει σηµαντικά χαµηλότερα ποσοστά ανέργων από τα αντίστοιχα σε εθνικό επίπεδο, στα οποία όµως δεν αποτυπώνονται οι συνέπειες της εποχικότητας της κύριας απασχόλησης (τουρισµός), της πολυαπασχόλησης (πρωτογενής και τριτογενής τοµέας), της υποαπασχόλησης και ετεροαπασχόλησης, της άδηλης ανεργίας και της υψηλής συµµετοχής των οικονοµικών µεταναστών και αλλοδαπών, κυρίως κατά τη θερινή περίοδο, στην περιφερειακή αγορά εργασίας. ιαφοροποιήσεις σε επίπεδο νησιών σηµειώνονται καθ' όλη τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Σηµαντικό είναι το στοιχείο ότι τα ποσοστά ανεργίας αυξάνονται σε επίπεδο Περιφέρειας και συγκεκριµένα για την περίοδο 1991-2001 διαπιστώνεται αύξηση του ποσοστού A1-5

ανεργίας κατά 9,31% ως προς τον οικονοµικώς ενεργό πληθυσµό. Επισηµαίνεται ότι για το διάστηµα της δεκαετίας 1991 2001, σε επίπεδο Περιφέρειας Νοµού καταγράφεται µεγέθυνση της µισθωτής εργασίας, µείωση του ποσοστού συµµετοχής στην κατηγορία των αυτοαπασχολουµένων και αύξηση στην κατηγορία των εργοδοτών. Όπως προκύπτει από τα συγκεντρωτικά στοιχεία της Μελέτης που πραγµατοποιήθηκε στα πλαίσια υλοποίησης του Υποέργου 5: «Τοπικό Σχέδιο ράσης για την απασχόληση του Νοµού Κυκλάδων» του Κ.Π. EQUAL, η ποσοστιαία αύξηση του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού στο Νοµό από το 1991 στο 2001 είναι της τάξεως του 32%, τριπλάσια από εκείνη της περιόδου 1981-1991, στα ίδια επίπεδα µε την αύξηση των οικονοµικά ενεργών ατόµων στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και πολύ µεγαλύτερη από την αύξηση στο σύνολο της χώρας. Η µεταβολή στον αριθµό των ανέργων στο Νοµό Κυκλάδων είναι 4,5 φορές µεγαλύτερη από την µεταβολή των απασχολούµενων, στα ίδια επίπεδα µε την αντίστοιχη µεταβολή στο σύνολο της χώρας. Η αντίστοιχη µεταβολή ήταν 22 φορές µεγαλύτερη από την µεταβολή των απασχολούµενων κατά τη δεκαετία 1981-1991, διότι κατά τη συγκεκριµένη περίοδο οι επαγγελµατικές ευκαιρίες συρρικνώθηκαν ενώ εγκαταστάθηκαν στα νησιά παραγωγικές ηλικίες. Οι άνεργες γυναίκες στο σύνολο των οικονοµικά ενεργών γυναικών αποτελούν το 15,18% ενώ οι άνδρες στο σύνολο των οικονοµικά ενεργών ανδρών αποτελούν το 7,57%. ιαφαίνεται ότι οι άνδρες κατέχουν µεγαλύτερο µερίδιο στην απασχόληση σε σχέση µε τις γυναίκες του Νοµού (92,43% και 84,81% στα αντίστοιχα σύνολα για το έτος 2001). Από γεωγραφικής άποψης, µεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στις αστικές περιοχές του Νοµού. Ως προς την τοµεακή διάρθρωση της απασχόλησης, διαχρονικά εντείνεται ο προσανατολισµός της περιφερειακής οικονοµίας προς τον τριτογενή τοµέα, του οποίου η συµµετοχή στο Ακαθάριστο Περιφερειακό Προϊόν (ΑΠΠ) αυξάνεται µε παράλληλη µείωση της συµµετοχής του πρωτογενή και δευτερογενή τοµέα. Παρόλο που η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αλιεία αποτελούν τους παραδοσιακούς κλάδους οικονοµικής δραστηριότητας στην Περιφέρεια, το 81,34% του προϊόντος της (στοιχεία έτους 2008) προέρχεται από τις υπηρεσίες, µε σηµαντική τη συµβολή του τουρισµού. Ο νησιωτικός χαρακτήρας, το ήπιο µεσογειακό κλίµα, η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των οικισµών, καθώς και η A1-6

πολυσύνθετη πολιτιστική παράδοση συντελούν στη σταθερή πορεία ανάπτυξης του τουρισµού. Σε επίπεδο Νοµού Κυκλάδων, ο κύριος όγκος της συνολικής απασχόλησης συγκεντρώνεται στον τριτογενή τοµέα ενώ η εποχικότητα της απασχόλησης αποτελεί ένα δυσµενές, ως προς την απασχόληση, χαρακτηριστικό του Νοµού. Στο Νοµό Κυκλάδων, η απασχόληση στον πρωτογενή τοµέα συνεχώς µειώνεται, λόγω έλλειψης εργατικών χεριών, προβληµάτων στενότητας φυσικών πόρων, υψηλού κόστους παραγωγής, αυξηµένων εξόδων µεταφοράς, ανεπάρκειας νερού και απαραίτητων υποδοµών. Ο δευτερογενής τοµέας παρουσιάζει µικρή άνοδο της απασχόλησης κατά την περίοδο 1991-2001, η οποία οφείλεται στον κλάδο των κατασκευών (υλικά οικοδοµών) και του τουρισµού (αρτοποιία, ζαχαροπλαστική, είδη λαϊκής τέχνης), αντιστρέφοντας την αρνητική επίδραση από τη µείωση της απασχόλησης σε άλλους κλάδους του β γενή τοµέα, όπως των ορυχείων. Ως προς την παραγωγικότητα, η Περιφέρεια βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο από την χώρα, αλλά σε χαµηλότερο από τον µέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά τη βελτιωµένη εικόνα της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου µε κριτήριο το µέγεθος του ΑΕΠ, η γεωγραφική ασυνέχεια της Περιφέρειας δεν επιτρέπει τη διάχυση του εισοδήµατος, της τεχνογνωσίας και των δεξιοτήτων στο σύνολο του γεωγραφικού χώρου, δηµιουργώντας διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και σοβαρές ενδοπεριφερειακές ανισότητες. Η διαµόρφωση της τιµής του Ακαθαρίστου Περιφερειακού Προϊόντος, καθορίζεται κυρίως από την εξής οµάδα νησιών: Ρόδος, Κως, Σαντορίνη, Μύκονος και Σύρος. Ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία και τα συµπεράσµατα πρόσφατης µελέτης (2010) της εταιρείας «Αιγαίο Α.Ε.» σχετικά µε την πορεία του Ακαθάριστου Περιφερειακού Προϊόντος (ΑΠΠ) του Νοτίου Αιγαίου. Σκοπός της µελέτης ήταν η καταγραφή της επιλογής των νησιών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, που θα επωφεληθούν από τους πόρους του Άξονα 10: «Χωρική Συνοχή και Συνεργασία», του ΠΕΠ «Κρήτης Νήσων Αιγαίου 2007-2013». Όπως προκύπτει από τη συγκεκριµένη Μελέτη, το κατά κεφαλήν ΑΠΠ στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου ανέρχεται σε 17.527,61 ευρώ. Είκοσι δύο (22) νησιά βρίσκονται πάνω από το µέσο όρο της Περιφέρειας και 20 κάτω από αυτό. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της µελέτης, το υψηλότερο ΑΠΠ στο Νότιο Αιγαίο εµφανίζουν οι κάτοικοι της A1-7

Νισύρου και ακολουθούν η Μεγίστη, η Μύκονος, η Ιος, η Χάλκη, η Μήλος, η Θήρα, το Αγαθονήσι, η Αντίπαρος, η Σχοινούσα, η Ανάφη, η Αστυπάλαια, η Πάρος, η Τήλος και η Φολέγανδρος. Η Ρόδος βρίσκεται κάτω από το όριο του ΑΕΠ και του ΑΠΠ του Νοτίου Αιγαίου µε το κατά κεφαλήν ΑΠΠ να προσδιορίζεται σε 17.490,96 ευρώ. Σηµειώνεται ότι το συνολικό ΑΠΠ ανέρχεται, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Μελέτης, σε 2.046.564.468,51 ευρώ. Το γεγονός ότι η Νίσυρος κατατάσσεται στην κορυφή του πίνακα, οφείλεται στο παραγόµενο προϊόν των ορυχείων στη νήσο Γυαλί. Εάν το συγκεκριµένο προϊόν αφαιρεθεί από το παραγόµενο προϊόν της Νισύρου, το νησί κατατάσσεται στην 33 η θέση µε 14.092,68 ευρώ κατά κεφαλήν. Παροµοίως, η Μεγίστη βρίσκεται στη 2 η θέση, λόγω των 5.445.164,17 ευρώ ακαθάριστου παραγόµενου προϊόντος του τοµέα των υπηρεσιών, εκ των οποίων τα 2.647.696,78 ευρώ προέρχονται από την αυξηµένη παρουσία της δηµόσιας διοίκησης. Υπογραµµίζεται ότι νησιά όπως η Ρόδος, η Σύρος, η Νάξος και η Κάλυµνος βρίσκονται κάτω του µέσου όρου του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Περιφερειακού Προϊόντος, καθώς τα στοιχεία νησιών που βρίσκονται σε υψηλότερες θέσεις είναι -σε πολλές περιπτώσεις- πλασµατικά. Ως προς την ελκυστικότητα των νησιών στο Νοµό Κυκλάδων, ενδιαφέροντα είναι τα συµπεράσµατα της ερευνητικής εργασίας της Γρυλλάκη Σ. (2002), σύµφωνα µε τα οποία η ελκυστικότητα των νησιών συσχετίζεται µε παράγοντες, όπως είναι η πληθυσµιακή βάση και η έκταση των νησιών, η προσπελασιµότητα, ο επιχειρηµατικός τοµέας, η ποιότητα των υπηρεσιών και οι υποδοµές. Για παράδειγµα, ως προς την πληθυσµιακή βάση και την έκταση των νησιών, τα περισσότέρο ελκυστικά νησιά είναι αυτά που έχουν είτε ιδιαίτερα αναπτυγµένη πληθυσµιακή βάση (Σύρος, Θήρα) είτε µέτριο ή σχετικά µεγάλο µέγεθος (Πάρος, Νάξος) είτε και τα δύο (Άνδρος, Τήνος). Ως προς την προσπελασιµότητα, τα νησιά µε τους υψηλότερους δείκτες είναι η Μύκονος, η Πάρος, η Νάξος, η Θήρα και η Σύρος. Στη συγκεκριµένη έρευνα, θεωρείται ότι η πραγµατική απόσταση των νησιών από την ηπειρωτική χώρα δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα προσδιορισµού της ελκυστικότητας του νησιού (πχ. η Σαντορίνη, παρόλο που έχει µεγάλη πραγµατική απόσταση, αποτελεί το πλέον ελκυστικό νησί των Κυκλάδων). Σε αυτό το πλαίσιο, η ελκυστικότητα δεν διαµορφώνεται από την αποµάκρυνση (πραγµατική απόσταση) αλλά από την αποµόνωση (βαθµό προσπελασιµότητας) του νησιού. Η αύξηση της ελκυστικότητας ενός νησιού µπορεί να πραγµατοποιηθεί A1-8

µέσω της µείωσης της αποµόνωσης (π.χ. αύξηση θαλάσσιων δροµολογίων, χρήση νεότερων και ταχύτερων πλοίων). Ο επιχειρηµατικός τοµέας και συγκεκριµένα η δυνατότητα εύρεσης απασχόλησης αναδεικνύεται ως ο βασικός παράγοντας που δύναται να διαδραµατίσει κυρίαρχο ρόλο στην ελκυστική εικόνα των νησιών. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί µε διεύρυνση των επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων και σε άλλους τοµείς, πλην των συσχετιζόµενων µε τον τουρισµό, καθώς και µε την πλήρη δραστηριοποίησή τους καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Η ποιότητα των υπηρεσιών διαφαίνεται ότι συνιστά τον αδύναµο κλάδο των νησιών. Τα νησιά των Κυκλάδων χαρακτηρίζονται στο σύνολο τους από ιδιαίτερα χαµηλό επίπεδο ποιότητας υγείας. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Σύρος, η οποία διαθέτει και το µοναδικό Νοσοκοµείου του Νοµού. Ως προς τις υποδοµές διαπιστώνονται σηµαντικές ελλείψεις στους τοµείς πρόνοιας, πολιτισµού και αθλητισµού. Στον τοµέα της διαχείρισης των αστικών λυµάτων και σύµφωνα µε το Παράρτηµα ΙΙΙ του κειµένου επίσηµης υποβολής (Σεπτέµβριος 2007) του Επιχειρησιακού Προγράµµατος: «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013», οι υφιστάµενες, υλοποιούµενες και απαιτούµενες Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυµάτων (ΕΕΛ) στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου έως 27-4-2007 καταγράφονται ακολούθως. Η παρουσίαση του αριθµού των εγκαταστάσεων γίνεται µε βάση την κατάταξη των οικισµών της Χώρας σε τρεις προτεραιότητες (Α, Β και Γ), σύµφωνα µε την Οδηγία 91/271 (όπως ενσωµατώθηκε στο εθνικό δίκαιο της χώρας µε την ΚΥΑ 5673/400/97). Στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου η κατάσταση των ΕΕΛ αφορούν σε οικισµούς Προτεραιότητας Β και Γ, ήτοι: - Οικισµοί Προτεραιότητας Β: περιλαµβάνονται όλοι οι οικισµοί µε ισοδύναµο πληθυσµό άνω των 15.000 κατοίκων και οι οποίοι αποχετεύουν τα λύµατά τους σε «κανονικούς» αποδέκτες, µε προθεσµία ολοκλήρωσης των έργων συλλογής και επεξεργασίας την 31/12/2000. Στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου οι υφιστάµενες, όλες εν λειτουργία, Ε.Ε.Λ. ανέρχονται σε 10 ενώ δεν υπάρχουν υλοποιούµενες ή άλλες απαιτούµενες Ε.Ε.Λ. για τους οικισµούς Προτεραιότητας Β. - Οικισµοί Προτεραιότητας Γ: περιλαµβάνονται όλοι οι οικισµοί µε ισοδύναµο πληθυσµό άνω των 2.000 κατοίκων που δεν εµπίπτουν στις κατηγορίες Α και Β, µε προθεσµία ολοκλήρωσης των έργων συλλογής και επεξεργασίας την 31/12/2005. Στην κατηγορία αυτή περιλαµβάνονται και οι οικισµοί µε ισοδύναµο πληθυσµό κάτω των 2.000 κατοίκων που διαθέτουν δίκτυο αποχέτευσης. Στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου οι υφιστάµενες Ε.Ε.Λ. ανέρχονται σε 8 εκ των οποίων 1 A1-9

αδρανεί ενώ καταγράφονται 2 υλοποιούµενες. Ο Αριθµός οικισµών Γ προτεραιότητας που αποµένει να καλυφθούν από ΕΕΛ ανέρχεται σε 13 (δεδοµένα έως 27-4-2007). Όπως διαπιστώνεται, υπάρχουν ακόµα αρκετές ελλείψεις για την κάλυψη του συνόλου των απαιτήσεων της Οδηγίας 91/271 σε ΕΕΛ, µε τις µεγαλύτερες ελλείψεις να εντοπίζονται για οικισµούς Γ προτεραιότητας. Θα πρέπει πάντως να τονισθεί η µεγάλη πρόοδος που έχει σηµειωθεί τα τελευταία χρόνια σε θέµατα κατασκευής υποδοµών διαχείρισης αστικών λυµάτων. Ένα άλλο πρόβληµα που υπάρχει στον τοµέα της διαχείρισης των αστικών λυµάτων είναι το γεγονός ότι η συντήρηση των υφιστάµενων ΕΕΛ είναι συχνά πληµµελής και παρουσιάζονται δυσλειτουργίες ενώ υπάρχουν και αδυναµίες στη διαχείριση των ιλύων που προκύπτουν από ΕΕΛ. Επίσης, διαπιστώνονται ελλείψεις σε επίπεδο αποχετευτικών δικτύων ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι υφιστάµενες ΕΕΛ ή είναι αδρανείς ή λειτουργούν µε σοβαρές ποιοτικές ανεπάρκειες, µε αποτέλεσµα να εµφανίζονται οξυµένα προβλήµατα σε τοπικό επίπεδο ιδιαίτερα σε οικισµούς µεσαίου µεγέθους ή και τουριστικές περιοχές. Ως προς τη διαχείριση στερεών αποβλήτων και σύµφωνα µε στοιχεία που προκύπτουν από το ΠΕΣ Α (Περιφερειακό Σχέδιο ιαχείρισης Αποβλήτων), ο αριθµός των υφιστάµενων, υπό υλοποίηση, καθώς και των προτεινόµενων Έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου είναι: Υφιστάµενοι και υπό υλοποίηση ΧΥΤΑ: 19 µεγάλοι και 6 µικροί Προτεινόµενοι ΧΥΤΑ: 8 µεγάλοι και 6 Μικροί Προτεινόµενοι Σταθµοί Μεταφόρτωσης Αποβλήτων (ΣΜΑ): 4 (σε ονούσα, Ηρακλειά, Κουφονήσι, Σχοινούσα) ή εναλλακτικά: 4 Μικροί ΧΥΤΑ Προτεινόµενες Μονάδες µηχανικής επεξεργασίας και λιπασµατοποίησης: 3 (στα νησιά Σύρο, Σαντορίνη και Ρόδο) Υπό υλοποίηση ΧΥΤ Αδρανών: 1 (Στο ΧΥΤΑ της Σύρου κατασκευάζεται ξεχωριστό κύτταρο για αδρανή) Προτεινόµενοι ΧΥΤ Αδρανών: 26 Υπό υλοποίηση κέντρα ανακύκλωσης υλικών: 1 (Ρόδος) Προτεινόµενα κέντρα ανακύκλωσης υλικών:10 (Κως, Κάλυµνος, Λέρος, Κάρπαθος, Νάξος, Σύρος, Μύκονος, Σαντορίνη, Άνδρος, Κέα) A1-10

Κατά προτεραιότητα, από το Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. θα καλυφθούν περιφερειακά έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων που αποτελούν γέφυρες µεταξύ της Γ και της Προγραµµατικής Περιόδου, καθώς και το σύνολο των αναγκών σε νέα έργα των εγκεκριµένων ΠΕΣ Α και έργα αποκατάστασης ΧΑ Α. Τα νέα έργα θα αποβλέπουν στην εκπλήρωση στόχων διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, όπως αυτή καθορίζεται από τις κοινοτικές οδηγίες και πολιτικές και ιδιαίτερα από την Οδηγία 99/31/ΕΟΚ για την υγειονοµική ταφή στερεών αποβλήτων. Σύµφωνα µε το Εθνικό Πρόγραµµα ιαχείρισης και Προστασίας των Υδατικών Πόρων (ΕΜΠ, 2007) και λαµβάνοντας υπόψη την ενδεικτική σύγκριση της προσφοράς και της ζήτησης Ιουλίου (σε hm 3 ), στο υδατικό διαµέρισµα νήσων Αιγαίου αναδεικνύεται ελλειµµατικό το ισοζύγιο νερού σύµφωνα µε τις σηµερινές συνθήκες (προσφορά: 7hm 3, ζήτηση: 25hm 3 ). Σήµερα, η ζήτηση καλύπτεται πληµµελώς, κυρίως από πηγές και γεωτρήσεις. Το ισοζύγιο νερού αναδεικνύεται ελλειµµατικό και στα πλαίσια εξέτασης µακροπρόθεσµου σεναρίου για το υδατικό διαµέρισµα νήσων Αιγαίου. Με βάση τα ίδια µεγέθη που παρατίθενται για το µακροπρόθεσµο σενάριο, η προσφορά υδάτων υπολογίζεται σε 21hm 3 για την κάλυψη ζήτησης 25hm 3. Στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου καταγράφονται 52 περιοχές ικτύου Natura 2000, συνολικής έκτασης 231.332 ha (ποσοστό έκτασης Natura: 7%) 1. Η έκταση περιοχών χαρακτηρισµένων µε το Ν.1650/86 ανέρχεται σε 7.685 ha, η έκταση Natura εντός χαρακτηρισµένων περιοχών σε 5.531 ha ενώ η συνολική έκταση Natura 2000 χωρίς χαρακτηρισµό υπολογίζεται σε 25.801 ha. Το ποσοστό έκτασης περιοχών Natura 2000 που έχει χαρακτηριστεί µέχρι σήµερα στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου ανέρχεται σε 2%. Στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου έχει συσταθεί 1 Φορέας ιαχείρισης, ο οποίος καλύπτει σε έκταση περίπου 8.774 ha. Εξ αυτών, περίπου 8.357 ha είναι περιοχές του ικτύου Natura 2000 ενώ οι υπόλοιπες εκτάσεις είναι εκτός του ικτύου Natura 2000. Επιπλέον, καταγράφονται τα ακόλουθα ως προς την κατανοµή των εκτάσεων Natura 2000 εντός των προβλεπόµενων κηρύξεων µέχρι το 2013, για την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου: 1 Κείµενο επίσηµης υποβολής Επιχειρησιακού Προγράµµατος: «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013» (Σεπτέµβριος 2007) A1-11

- Έκταση προβλεπόµενων περιοχών Natura 2000 που θα χαρακτηριστούν έως το 2013 (ha): 17.736 - Συνολική έκταση χαρακτηρισµένων περιοχών Natura 2000 έως το 2013 (ha): 23.267 - Έκταση προβλεπόµενων περιοχών Natura 2000 χωρίς χαρακτηρισµό έως το 2013 (ha): 208.065 - Ποσοστό περιοχών Natura 2000 που θα έχει χαρακτηριστεί έως το 2013 (%): 10 Α1.1.2 ιεθνής και Εθνικός Ρόλος Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου Ο ρόλος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στο διεθνή και τον εθνικό χώρο αποτυπώνεται στο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Απόφαση υπ αρ. 25290/ΦΕΚ1487/Β/10-10-2003), σύµφωνα µε το οποίο επισηµαίνονται: Η πολυδιάσπαση του χώρου (πολυνησία) προσδίδει στην Περιφέρεια Ν. Αιγαίου µια µοναδικότητα ως προς τις Περιφέρειες της χώρας και της ΕΕ ενώ ταυτόχρονα δηµιουργεί αυξηµένες ανάγκες για ενδο- και διασυνδέσεις σε διάφορα επίπεδα Ο διττός ρόλος της Περιφέρειας ως εξωτερικό σύνορο της χώρας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η µεθοριακή και αποµονωµένη θέση της Περιφέρειας συνεπάγεται σειρά µειονεκτηµάτων, όπως αυξηµένο κόστος ανάπτυξης (λόγω αδυναµίας επίτευξης οικονοµιών κλίµακας), αυξηµένο κόστος για θωράκιση, δυσχέρεια ανάπτυξης οικονοµικών ή άλλων συνεργασιών µε τις περιβάλλουσες χώρες, χαµηλό βαθµό αξιοποίησης των δυνατοτήτων που παρέχει ο χώρος για έρευνα και τεχνολογία σε εξειδικευµένα πεδία (ενέργεια, ωκεανογραφία, σπάνια οικοσυστήµατα κ.α.) Η µεγάλη απόσταση από ευρωπαϊκά κέντρα ανάπτυξης, η ανυπαρξία κοινών συνόρων µε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη-µέλη και ο νησιωτικός χαρακτήρας καθιστούν το Ν. Αιγαίο µια εξαιρετικά αποµονωµένη ευρωπαϊκή περιφέρεια, η οποία ελάχιστα µπορεί να επωφεληθεί από την εξέλιξη των ευρωπαϊκών δικτύων (οδικών και σιδηροδροµικών). Ιδιαίτερη βαρύτητα και προοπτικές προσδίδει η κοµβική θέση της Περιφέρειας στους βασικούς άξονες των θαλάσσιων µεταφορών προς τη A1-12

Μαύρη θάλασσα, τον Ινδικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό και των αεροµεταφορών, καθώς και η δυνατότητα ενίσχυσης του ρόλου της στο «Μεσογειακό Τόξο» και στον άξονα ανάπτυξης Κύπρος-νησιά Ανατολικού Αιγαίο-Θράκη που προβλέπεται από τον εθνικό χωροταξικό σχεδιασµό Η εξέλιξη των σχέσεων της Ελλάδας µε τις όµορες χώρες, κυρίως µε την Τουρκία και µάλιστα στην περίπτωση ένταξής της στην Ε.Ε., αναµένεται να αναβαθµίσει περαιτέρω τη θέση και το ρόλο της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου και να επηρεάσει τις τρέχουσες προτεραιότητες προς την κατεύθυνση του σχεδιασµού κοινών δράσεων και υποδοµών σε τοµείς όπως ο τουρισµός, το εµπόριο, το περιβάλλον και η ενέργεια. Η σχετικά µεγάλη απόσταση της περιφέρειας από τα βόρεια σύνορα της χώρας συνεπάγεται µάλλον έµµεσες επιδράσεις από τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Οι οικονοµίες κλίµακας είναι δύσκολο να επιτευχθούν σε νησιωτικές περιφέρειες. Γενικότερο αποτέλεσµα αυτών των συνθηκών είναι η µειωµένη ανταγωνιστικότητα του ιδιωτικού τοµέα, λόγω υψηλού µεταφορικού κόστους και η δυσκολία στη στελέχωση του δηµόσιου τοµέα, όπου η γεωγραφική διασπορά επιτείνει τη χαµηλή αποδοτικότητά του. Η συνεχώς αυξανόµενη σηµασία των τουριστικών δραστηριοτήτων στην Περιφέρεια έχει συµβάλει στην οικονοµική ανάπτυξη της περιοχής. Η επιρροή αυτής της δραστηριότητας είχε δραµατικά αποτελέσµατα στην καταπόνηση των φυσικών συστηµάτων και την αλλοίωσή τους, κυρίως λόγω της έλλειψης τεχνικών υποδοµών και της υπερσυγκέντρωσης επισκεπτών στο χώρο και το χρόνο. Η εξωτερικοποίηση του κόστους στον προγραµµατισµό θα συνέβαλε στην αποφυγή τέτοιων φαινοµένων. Η αργόρυθµη κοινωνικο-οικονοµική ανάπτυξη σε ορισµένα νησιά της περιοχής, λόγω της σχετικής αποµόνωσής της από τον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο, θα µπορούσε να µεταβληθεί τάχιστα από την εφαρµογή σύγχρονων µεθόδων τηλεµατικής, τόσο στις οικονοµικές δραστηριότητες, όσο και στους τοµείς της παιδείας και υγείας-πρόνοιας. Η µοναδικότητα και σπουδαιότητα της φυσικής και πολιτισµικής κληρονοµιάς παρέχει τις προϋποθέσεις για την προσέλκυση διεθνούς επιστηµονικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος στο πεδίο της υποδειγµατικής αειφορικής διαχείρισης και την ισχυροποίηση της ακτινοβολίας του χώρου του Ν. Αιγαίου ως «κοιτίδας πολιτισµού». A1-13

Α1.1.3 Προοπτικές Χωροταξικού Πλαισίου Ι. Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Οι βασικές προτεραιότητες και στρατηγικές κατευθύνσεις για την ολοκληρωµένη χωρική ανάπτυξη και την αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου παρουσιάζονται στο 3 ο Κεφάλαιο του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης - Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α. (υπ αρ. 6876/4871/ΦΕΚ128/Α/3-7-2008). Σύµφωνα µε το άρθρο 5: «Χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης, καθώς και των διεθνών και διαπεριφερειακών εισόδων πυλών και συνδέσεων της χώρας», για το πολυπολικό αναπτυξιακό σύµπλεγµα νήσων Βορείου και Νοτίου Αιγαίου τίθενται οι ακολούθως αναφερόµενες βασικές επιδιώξεις. Στους ακόλουθους δύο Χάρτες παρουσιάζονται αντιστοίχως οι Πύλες Πόλοι και Άξονες Ανάπτυξης και οι Μεταφορικές Υποδοµές, σύµφωνα µε το Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α. Το ενιαίο σύµπλεγµα συγκροτείται από επί µέρους υποενότητες (Β. Αιγαίου, Κυκλάδων, ωδεκανήσων), οι οποίες ως προς την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αρθρώνονται γύρω από τις κύριες αναπτυξιακές ενότητες: (α) Σάµου Ικαρίας, (β) Σύρου Πάρου Νάξου, η οποία περιλαµβάνει το δευτερεύοντα εθνικό πόλο της Ερµούπολης και (γ) Ρόδου Κω Καλύµνου, η οποία περιλαµβάνει το δευτερεύοντα εθνικό πόλο της Ρόδου. Το ενιαίο σύµπλεγµα οργανώνεται ως αυτόνοµη χωρική αναπτυξιακή ενότητα, στην οποία επιδιώκεται η ανάπτυξη δράσεων διεθνούς και εθνικής εµβέλειας µε προώθηση συνεργασίας των αστικών κέντρων των νησιών και δηµιουργία ενός πλέγµατος οικονοµικής και πολιτιστικής δραστηριότητας µεταξύ τους, µε κύριο προσανατολισµό τον τουρισµό, τον πολιτισµό και το περιβάλλον, αξιοποιώντας παράλληλα και άλλες δραστηριότητες στις οποίες τα κατ ιδίαν νησιά διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτηµα. Ιδιαίτερη µέριµνα λαµβάνεται για την άρση της αποµόνωσης των νησιών Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, µε την ανάπτυξη των συνδέσεων των κύριων αναπτυξιακών ενοτήτων τους (στις οποίες συναρθρώνονται λειτουργικά τα µικρότερα νησιά) τόσο µεταξύ τους, όσο και µε τους κύριους πόλους του ηπειρωτικού χώρου και της Κρήτης. Για την ανάπτυξη των συνδέσεων αυτών, που λειτουργούν ως νοητή προέκταση των υποδοµών που υποστηρίζουν τους χερσαίους άξονες ανάπτυξης A1-14

και ενισχύουν τη συνοχή και την ανταγωνιστικότητα της ενότητας στο σύνολό της, προωθούνται τα αναγκαία έργα υποδοµής και οι κατάλληλες δράσεις. Εικόνα Α1: Πύλες Πόλοι και Άξονες Ανάπτυξης Ελλάδας (πηγή: Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α.) A1-15

Εικόνα Α2: Μεταφορικές Υποδοµές Ελλάδας (πηγή: Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α.) A1-16

Για το συγκεκριµένο νησιωτικό σύµπλεγµα, επιδιώκονται επιπλέον τα εξής: Η ανάπτυξη δοµών και σχέσεων διασυνοριακής συνεργασίας Η ενίσχυση της συνεργασίας και της διασύνδεσης του νησιωτικού συµπλέγµατος µε την Αθήνα, την Κρήτη και τη Θεσσαλονίκη και, κατά περίπτωση, µε άλλα αστικά κέντρα της ηπειρωτικής χώρας Η ανάπτυξη συνεργασιών στους τοµείς του τουρισµού, της αγροτικής παραγωγής, της µεταποίησης και της διακίνησης προϊόντων, της εκπαίδευσης, της έρευνας και τεχνολογίας, µε έµφαση σε αντικείµενα αιχµής για το νησιωτικό χώρο, καθώς και της προστασίας της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς Η ανάπτυξη του αθλητισµού και της υγείας Η ανάπτυξη δράσεων για την αντιµετώπιση των ιδιαίτερων προβληµάτων του νησιωτικού χώρου και ιδίως της διοικητικής, συγκοινωνιακής και ενεργειακής εξυπηρέτησης, της διαχείρισης των υδατικών πόρων και των απορριµµάτων - αποβλήτων, του ελέγχου της δόµησης κ.α. Στο άρθρο 6 του Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α. παρουσιάζονται οι βασικές και ειδικότερες κατευθύνσεις για τη Χωρική διάρθρωση των στρατηγικής σηµασίας δικτύων υποδοµών & υπηρεσιών µεταφορών, ενέργειας και επικοινωνιών ενώ στο άρθρο 7 καταγράφονται οι βασικοί στόχοι-επιδιώξεις και οι κατευθύνσεις για την ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη των κύριων παραγωγικών τοµέων της οικονοµίας, καθώς και για τη χωρική διάρθρωση, την εξειδίκευση και την εξασφάλιση της µεταξύ τους συµπληρωµατικότητας. Ιδιαίτερη σηµασία αποδίδεται στη διευθέτηση συγκρούσεων χρήσεων γης και τη διασφάλιση προϋποθέσεων συνύπαρξης δραστηριοτήτων, λαµβάνοντας υπόψη τη µοναδικότητα και διαθεσιµότητα των πόρων για την ανάπτυξη κάθε παραγωγικής δραστηριότητας και τη στάθµιση κόστους-ωφέλειας σε κοινωνικοοικονοµικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Ειδικότερα ως προς τον Τουρισµό, βασικοί στόχοι επιδιώξεις είναι: Ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη του τοµέα, στο πλαίσιο της αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της χώρας (γεωγραφική θέση, κλίµα, πολυνησιακός χαρακτήρας, µήκος και ποιότητα ακτών, ποικιλία και έντονη εναλλαγή µορφής και είδους των πόρων, πυκνότητα και ποικιλία περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και πλούσιο πολιτιστικό κεφάλαιο). A1-17

Βελτίωση απόδοσης και ανταγωνιστικότητας του τοµέα µε την προσαρµογή και τον εµπλουτισµό του τουριστικού προϊόντος και του σχεδιασµού στα νέα δεδοµένα και τις τάσεις της τουριστικής αγοράς. Προώθηση νέων µορφών τουρισµού που αναµένεται να συµβάλουν και στην επιµήκυνση της τουριστικής περιόδου. ιάχυση τουριστικής δραστηριότητας και των αποτελεσµάτων της σε νέες περιοχές και προώθηση ισόρροπης και αειφόρου ανάπτυξης σύµφωνα µε τις φυσικές, πολιτιστικές, οικονοµικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Περιβαλλοντική αναβάθµιση των περιοχών τουριστικού ενδιαφέροντος. Εξασφάλιση προστασίας και βιωσιµότητας των πόρων. Στα πλαίσια εξυπηρέτησης του Στόχου της Πολυκεντρικής και ισόρροπης χωρικής ανάπτυξης στον Ελλαδικό χώρο, όπως καταγράφεται στον ακόλουθο Χάρτη, επιδιώκεται η δηµιουργία ενός ιεραρχηµένου αστικού πλέγµατος και ως προς την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου συγκροτείται πολυπολικό νησιωτικό σύµπλεγµα (Βόρειο Αιγαίο, Κυκλάδες, ωδεκάνησα), µε στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της συνοχής της ευρύτερης νησιωτικής ενότητας και των επί µέρους συνιστωσών της. Ιδιαίτερα ενισχύονται οι συνεργασίες τόσο µεταξύ των νησιών που ανήκουν σε διαφορετικά συµπλέγµατα όσο και αυτές που αναπτύσσονται σε µικρές ενότητες γειτονικών νησιών ενώ παράλληλα αναδεικνύεται ο ρόλος των νησιωτικών οικιστικών κέντρων «τοπικής» εµβέλειας. A1-18

Εικόνα Α3: Πολυκεντρική και ισόρροπη χωρική ανάπτυξη (πηγή: Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α.) A1-19

Αντίστοιχα, για την εξυπηρέτηση του Στόχου της Εταιρικής σχέσης πόλης υπαίθρου και όπως παρουσιάζεται στον ακόλουθο Χάρτη, στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου λειτουργούν δύο χωρικές ενότητες, (Νοµού Κυκλάδων και Νοµού ωδεκανήσου), βασισµένες στη συνεργασία αστικών κέντρων, ηµιαστικών κέντρων και λοιπών οικισµών. Σύµφωνα µε το Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α., η αξιοποίηση της δυναµικής των αστικών κέντρων και η διάχυσή της από τα µεγάλα αστικά κέντρα (πόλοι ανάπτυξης) στα µικρότερα και την ύπαιθρο προϋποθέτει ευρύ φάσµα παρεµβάσεων για την ενίσχυση της συνεργασίας και την εγκαθίδρυση εταιρικής σχέσης µεταξύ αστικών κέντρων και υπαίθρου. Στόχος είναι η βελτίωση της ελκυστικότητας και η αποκατάσταση της δηµογραφικής ευρωστίας της υπαίθρου, µε τη δηµιουργία ευκαιριών απασχόλησης στους κατοίκους της, όπως και η εξασφάλιση ισότιµης πρόσβασης στις υπηρεσίες, τις υποδοµές και τη γνώση. A1-20