ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Μελέτη του ΔΝΤ για 17 χώρες του ΟΑΣΑ επισημαίνει ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και η απασχόληση κατά 3. ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ: -ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ -ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (λόγω μείωσης συντάξεων και μισθών του δημόσιου τομέα, της αύξησης της φορολογίας, της μείωσης του αριθμού των απασχολούμενων στο Δημόσιο, της υποχώρησης των αμοιβών του ιδιωτικού τομέα, και του περιορισμού του εισοδήματος από άλλες πηγές) Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Β) ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ Η ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ: -Κερδοφορίας -Παραγωγής -Προώθησης -κοστολόγησης και τιμολόγησης προιόντων -αποδοτικότητας -μόχλευσης 1
ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 2015 (Συν) Μείωση τιμών πετρελαίου, ενισχύει το διαθέσιμο εισόδημα Διευκολυντικήνομισματική που θα βελτιώσει τις συνθήκες χρηματοδότησης. Πρόοδος δημοσιονομικής προσαρμογής, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (αγορά εργασίας, φορολογικό σύστημα, δημόσια διοίκηση). Υποτίμηση ευρώ Μείωση τιμών προιόντων ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 2015 (Συν) Συνολικές επενδύσεις χαμηλές (λόγω κόστους δανεισμού και περιορισμού τραπεζικής χρηματοδότησης) Σημάδια ανάκαμψης στις επενδύσεις σε μεταφορικό και μηχανολογικό εξοπλισμό (έχουν αυξηθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ), γ τρίμηνο του 2014 (πρώτη φορά μετά το 2008), σηματοδοτεί ανάκαμψη επενδύσεων που ενδέχεται να συνεχιστεί. Πληθωρισμός (αρνητικός το 2014) ως συνέπεια της πτώσης του εργατικού κόστους ανά μονάδα προιόντος, χαμηλή συνολική ζήτηση, αρνητική επίδραση έμμεσων φόρων στις τιμές, πτώσης της τιμής πετρελαίου. Ο αποπληθωρισμός επιδεινώνει τον λόγο του δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ. Αντικίνητρο για αύξηση παραγωγής λόγω χαμηλών τιμών. Οφέλη: αύξηση του πραγματικού εισοδήματος των καταναλωτών που ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, υπό την προυπόθεσηότι οι τιμές των εξαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών μειώνονται ταχύτερα, από εκείνες των βασικών ανταγωνιστών της οικονομίας 2
ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ (Συν) Αποπληθωρισμός: ευρωπαικόφαινόμενο. Η πρόσφατη ανακοίνωση της ΕΚΤ, σχετικά με την αλλαγή κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής σε εξαιρετικά διευκολυντική, στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, στοχεύει στην αντιμετώπιση του αποπληθωρισμού, μέσω της τόνωσης της ρευστότητας και της ενίσχυσης της ανάπτυξης. Το 2015 αναμένονται χαμηλότερες τιμές ενεργειακών αγαθών και κατ επέκταση στον γενικό πληθωρισμό. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Οι επιχειρήσεις προκειμένου να αναπτύσσονται θα πρέπει: 1) Να επεκτείνουν τον γεωγραφικό χώρο στον οποίο απευθύνονται τα προιόντά τους. 2) Αναπτύσσουν νέα προιόντα(επενδύσεις) 3) Δραστηριοποιούνται σε άλλα αντικείμενα (επενδύσεις) 4) Απορροφούν/συγχωνεύουν άλλες (επενδύσεις) 5) Να εκσυγχρονίζονται τεχνολογικά ώστε να μειώνουν το κόστος (επενδύσεις) 3
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ολεςοι παραπάνω ενέργειες προυποθέτουνικανοποιητικές εκτιμήσεις για τις συνέπειες ανάληψής τους, προγραμματισμό, δράση, διαρθρωτικές ενέργειες. Η ομάδα κινδύνων που πηγάζουν από το εξωτερικό περιβάλλον αναφέρεται ως «συστημικός» ή «συστηματικός» κίνδυνος. Αυτό σημαίνει ότι όσο αποτελεσματικά και εάν λειτουργούν οι επιχειρήσεις θα υποστούν τις συνέπειες μιας ύφεσης ή μιας πολιτικής κρίσης. Γιατί οι μακροοικονομικές τάσεις έχουν επιπτώσεις στις επιχειρήσεις? Γιατί επηρεάζουν: -Τον κλάδο που δραστηριοποιείται η επιχείρηση -Το κόστος των νέων επενδύσεων (η εκτίμηση αυτή προϋποθέτει την κατάρτιση αντίστοιχου επενδυτικού προγράμματος). - Τον όγκο και η αξία των προϊόντων που θα πωληθούν (το μεριδίου αγοράς της επιχείρησης, τις τιμές που θα επικρατήσουν κλπ). - Τους αναγκαίους πόρους για την πραγματοποίηση της παραγωγής των προϊόντων της επιχείρησης (πρώτες ύλες, αναλώσιμα υλικά, ημικατεργασμένα προϊόντα, ενέργεια, κόστος εργασίας κλπ). 4
Γιατί οι μακροοικονομικές τάσεις έχουν επιπτώσεις στις επιχειρήσεις? Γιατί επηρεάζουν: -Τα αναγκαία κεφάλαια για την χρηματοδότηση των αποθεμάτων και των πιστώσεων προς τους πελάτες (ύψος, διάρθρωση, κόστος και ταχύτητα κυκλοφορίας αποθεμάτων, όροι πώλησης προϊόντων, διάρκεια απαιτήσεων από πελάτες κλπ). -Τις πηγές χρηματοδότησης των επενδύσεων, της παραγωγής, των αποθεμάτων και των πιστώσεων προς τους πελάτες (ίδια κεφάλαια, πιστώσεις, προμηθευτών, βραχυπρόθεσμα δάνεια κ.α.). Τα αναγκαία διαθέσιμα για την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης(μετρητά-καταθέσεις). Γιατί οι μακροοικονομικές τάσεις έχουν επιπτώσεις στις επιχειρήσεις? Γιατί επηρεάζουν: -Την δυνατότητα άντλησης κεφαλαίων με έκδοση νέων μετοχών (συγκυρία της χρηματιστηριακής αγοράς, δυνατότητα διατήρησης του έλεγχου της επιχείρησης, ισορροπίες μεταξύ των μετόχων, νομικοί περιορισμοί κλπ). -Την μερισματική πολιτική, η οποία προσδιορίζει εμμέσως το ύψος των παρακρατούμενων κερδών και επομένως την αυτοχρηματοδότηση της επιχείρησης από τα κέρδη της κάθε χρήσης. -Την πολιτική αμοιβών του προσωπικού, προμηθειών των πωλητών κλπ. - Τα έξοδα διοικητικής λειτουργίας, προβολής διαφήμισης, δημιουργίας συντήρησης δικτύου. 5
-το ΑΕΠ της χώρας στην οποία δραστηριοποιείται η επιχείρηση -τα επιτόκια δανεισμού (είναι υψηλά ή χαμηλά σε σχέση με άλλες χώρες). Υψηλά επιτόκια λειτουργούν ανασταλτικά στην τρέχουσα κατανάλωση και την επενδυτική δραστηριότητα και οδηγούν σε μείωση της συνολικής ζήτησης. -η προσφορά χρήματος -οι πληθωριστικές τάσεις (μελετάται το παρελθόν αναγνωρίζονται παρόμοιες οικονομικές συγκυρίες, εξετάζεται το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον για την χώρα (π.χ. Ευρώπη, Παγκόσμιο Περιβάλλον και επιχειρούνται προβλέψεις). Με βάση ορισμένες θεωρίες (Philips) η μείωση του πληθωρισμού σε μια οικονομία συνδέεται με αύξηση της ανεργίας και συνεπώς με μείωση του ΑΕΠ, η οποία οδηγεί σε μείωση των επενδύσεων. Κατά άλλους (Wong) η αύξηση του πληθωρισμού συνδέεται με αυξημένα κόστη παραγωγής και αποθαρρύβει τις επενδύσεις. Ο χαμηλός όμως πληθωρισμός οδηγεί σε αύξηση των επενδύσεων λόγω σταθεροποίησης που φέρνει στο μακροοικονομικό περιβάλλον. Οι μελλοντικές χρηματοροές που λαμβάνονται υπόψιν κατά την λήψη επενδυτικών αποφάσεων θεωρούνται λιγότερο αβέβαιες. 6
-το επίπεδο ανεργίας. Η ανεργία θα πρέπει να μελετάται και ως κοινωνικό φαινόμενο. Διαχρονική εξέλιξη ανεργίας και μελλοντικές τάσεις που θα επικρατήσουν. Κατά την ανάλυση θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το ευρύτερο (ίσως και γειτονικών χωρών) κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, για την εξέταση μεταναστευτικών ρευμάτων κ.λ.π. Το επίπεδο ανεργίας υποδηλώνει ένα δυνητικό και ενδεχομένως, φθηνό εργατικό δυναμικό και σχετίζεται θετικά με τις επενδύσεις. Από την άλλη όμως, η υψηλή ανεργία συνδέεται συνήθως με εσωτερική οικονομική αστάθεια. -οι μισθοί και οι τιμές καθώς και οι προβλέψεις των τάσεων που θα επικρατήσουν στο άμεσο μέλλον. Εάν οι τιμές είναι υψηλές οι καταναλωτές θα αγοράζουν λιγότερες ποσότητες (χαμηλή ζήτηση) από αυτές που θέλουν να πωλούν οι παραγωγοί. Ως εκ τούτου κάποιοι παραγωγοί θα μειώσουν τις τιμές γεγονός που θα προκαλέσει αύξηση της συνολικής ζήτησης. Παράλληλα οι μειωμένες τιμές θα αυξήσουν τους πραγματικούς μισθούς (καθώς οι ονομαστικοί θα παραμείνουν αμετάβλητοι βραχυπρόθεσμα) και δεδομένου ότι οι μισθοί αποτελούν παράγοντα κόστους για τις επιχειρήσεις θα μειώσουν την παραγωγή και θα τείνουν να μειώσουν την συνολική προσφορά. 7
-Για ένα δεδομένο επίπεδο τιμών, όταν αυξάνονται οι μισθοί ή το κόστος των πρώτων υλών, όπως το πετρέλαιο οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να μειώσουν τον αριθμό των εργαζομένων τους και την παραγωγή. -η υποτίμηση ή ανατίμηση του νομίσματος, η οικονομική και νομισματική σταθερότητα -η διαθεσιμότητα και το κόστος ενέργειας 8
Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΑΚΡΟ-ΜΕΓΕΘΗ /ΤΑΣΕΙΣ που επηρεάζουν τις επενδύσεις: Το 2015 αναμένεται: -θετικός ρυθμός ανάπτυξης, ο οποίος θα βασιστεί στην αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και των εξαγωγών, λόγω βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας (χρήση δεικτών που δείχνουν την τάση). -θετικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας που ακολουθούν την εξέλιξη της οικονομικής δραστηριότητας (δείκτες) -αβεβαιότητες που συνδέονται με τις πολιτικές εξελίξεις και με γεωπολιτικούς διεθνείς κινδύνους 9