Το ΚΚΕ και ο ΕΛΑΣ, µετά τα εκεµβριανά και τη Βάρκιζα.

Το ΚΚΕ και ο ΕΛΑΣ, µετά τα εκεµβριανά και τη Βάρκιζα. Πέτρος Στ. Μακρής-Στάϊκος* Η συνήθης, µέχρι σήµερα, µονοµέρεια και εσωστρέφεια στην καταγραφή, ανάλυση και ερµηνεία των ιστορικών γεγονότων της περιόδου 1941-1945, έχει ως αποτέλεσµα την απουσία από την σχετική ελληνική βιβλιογραφία, ποικίλων εξωτερικών παραγόντων που προκάλεσαν τα γεγονότα αυτά ή -µε διάφορους τρόπους- επέδρασαν στην εξέλιξή τους. Στους παράγοντες αυτούς, σηµαντική θέση κατέχουν το Enigma και η επιχείρηση Ultra. Μόνον ως παράδειγµα αναφέρω, ότι χάρις στο Ultra, σήµερα γνωρίζουµε, ότι την εποχή της συγκρότησης της αποστολής Harling, για την ανατίναξη µιάς από τις τρεις γέφυρες, της Παπαδιάς, του Ασωπού ή του Γοργοπόταµου, ο λόγος του εγχειρήµατος, δηλαδή η διακοπή του εφοδιασµού του στρατάρχη Erwin Rommel και του Afrika Korps από την Ελλάδα, είχε πλέον εκλείψει. Από τα τέλη Αυγούστου του 1942, ο εφοδιασµός των Γερµανών στη Β. Αφρική γινόταν αποκλειστικά από την Ιταλία, απ ευθείας ή µέσω Κρήτης. Το γιατί, παρ όλα αυτά, η αποστολή πραγµατοποιήθηκε, αποτελεί άλλη ιστορία, την οποία, ασφαλώς, αγνοούσαν και τα ίδια τα µέλη της. 1 Επειδή το κείµενο αυτό δεν απευθύνεται µόνο σε επαΐοντες, µερικά εισαγωγικά για το Enigma: Το 1919 ιδρύεται στη Βαρσοβία το λεγόµενο Τµήµα Κωδίκων το οποίο σύντοµα µετονοµάζεται σε Γραφείο Κωδίκων. Το Γραφείο υπάγεται στο Γενικό Επιτελείο του πολωνικού Στρατού και έργο του είναι η κρυπτογραφία και η κρυπτανάλυση, ειδικώτερα δε η αποκρυπτογράφηση των σηµάτων του Κόκκινου Στρατού, κατά τον σοβιετοπωλονικό πόλεµο, το 1919. Η απόκρουση της σοβιετικής αντεπίθεσης και η λήξη του, το 1921, οφείλονται εν πολλοίς στο έργο του Γραφείο Κωδίκων. 1 Ανάπτυξη του θέµατος µε παραποµπή σε πηγές και βιβλιογραφία, περιλαµβάνεται σε υπό συγγραφήν βιβλίο µου.

Τον εκέµβριο του 1932, ο λοχαγός Maksymilian Cięzki, υπαρχηγός του Γραφείο Κωδίκων και υπεύθυνος του γερµανικού του τοµέα (BS-4) στην προσπάθειά του να σπάσει τους γερµανικούς κρυπτογραφικούς κώδικες αρχίζει να εφαρµόζει µαθηµατικές θεωρίες. Το γερµανικό Ναυτικό, ήδη από το 1926 χρησιµοποιεί την κρυπτογραφική ηλεκτροµηχανική συσκευή µε την ονοµασία Enigma, ενώ ο γερµανικός Στρατός την αποκτά το 1928. Έτσι, το Γραφείο Κωδίκων παραγγέλλει στην εταιρεία κατασκευής ραδιοφώνων AVRA, την κατασκευή αντιγράφων του Enigma, προσαρµοσµένων στις απαιτήσεις του. Με τις συσκευές αυτές και µε δικές τους εφευρέσεις, οι Πολωνοί προχωρούν στην αποκρυπτογράφηση των γερµανικών σηµάτων. 2 Στις 26 Ιουλίου του 1939, πέντε εβδοµάδες πριν από το ξέσπασµα του Β Παγκοσµίου Πολέµου, στο Σαξωνικό Ανάκτορο, στην Βαρσοβία, οι υπεύθυνοι του Γραφείου Κωδίκων αποκαλύπτουν σε εκπροσώπους των γαλλικών και των βρετανικών Υπηρεσιών Πληροφοριών, τα επιτεύγµατά τους στην αποκρυπτογράφηση των σηµάτων του γερµανικού Enigma και τις προόδους τους στην τεχνολογία και το λογισµικό του. Όµως, λίγες ηµέρες µετά την γερµανική εισβολή στην πατρίδα τους, οι Πολωνοί διαφεύγουν στη Γαλλία, αρχικά στο Παρίσι και κατόπιν στη νότια, "Ελεύθερη Γαλλία", όπου θα συνεχίσουν την εργασία τους, τώρα σε συνεργασία µε τους Βρετανούς, µέχρι την οριστική διαφυγή τους από εκεί, τον Νοέµβριο του 1942. Στη Μ. Βρετανία η επιχείρηση αποκρυπτογράφησης των γερµανικών σηµάτων, µέσω του Enigma, θα πάρει τεράστιες διαστάσεις. Έδρα της επιχείρησης είναι ένα µεγάλο κτίριο στο Bletchley Park, 50 χιλιόµετρα βορειοδυτικά του Λονδίνου, όπου απασχολούνται χιλιάδες ανθρώπων, στρατιωτικοί, µαθηµατικοί, µηχανολόγοι-ηλεκτρολόγοι και εµπειρογνώµονες. Η επιχείρηση -ως πηγή των προϊόντων υποκλοπής- ονοµάζεται αρχικά Bonifache για να µετονοµαστεί αργότερα σε Ultra, από το Ultra Secret. ιοικητικά, υπάγεται στη λεγόµενη Κυβερνητική Σχολή Κωδίκων και Κρυπτογραφίας (Government Code and Cypher School, GC & CS) που τελεί υπό τον έλεγχο της γνωστής µας Intelligence Service και, κατ ακολουθίαν του Foreign Office. Είναι τέτοια η επιτυχία του Ultra, στο Μέτωπο της Βόρειας Αφρικής αλλά ιδίως στη λεγόµενη Μάχη του Ατλαντικού, ώστε το 1945 ο Winston Churchill θα δηλώσει: Κερδίσαµε τον πόλεµο χάρις στο Ultra. Εξ άλλου, 2 Για τα αµέσως παραπάνω και τα όσα ακολουθούν, βλ. http:/en.wikipidia.org./wiki/biuro Szyfrόw, Enigma machine και F.W. Winterbotham. Πρβλ. F.H. Hinsley, British Intelligence in the Second World War (Abr. Ed.) σελ. 13 επ.

κατά τον Βρετανό ιστορικό Harry Hinsley, και αν ακόµα δεν έκρινε την τύχη του πολέµου, το Ultra επέσπευσε το τέλος του κατά δύο, τουλάχιστον, χρόνια. 2. Ελάχιστα έχει ασχοληθεί η ελληνική ιστοριογραφία µε την Κωνσταντινούπολη και τη Σµύρνη, ως κέντρα της διεθνούς κατασκοπείας, όµως και πολλών άλλων δραστηριοτήτων των βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών, σε σχέση µε την Ελλάδα στη διάρκεια του πολέµου. Και η µεν Σµύρνη δεν ενδιαφέρει εδώ, ενώ το κείµενό µου έχει να κάνει µε την Κωνσταντινούπολη. Στρατιωτικά, η Κωνσταντινούπολη υπάγεται στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής, όπως ο αδόκιµος όρος που χρησιµοποιεί από το 1939 η βρετανική στρατιωτική ηγεσία του Καΐρου, αντί του ορθού Εγγύς Ανατολή, τον οποίο χρησιµοποιούν οι Γερµανοί. Κέντρο των βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών, είναι το κτίριο της βρετανικής Πρεσβείας, στον Γαλατά. Εδώ, στη σοφίτα, στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία της SOE (Special Operations Executive). Η SOE διατηρεί, επίσης, γραφεία και στον τρίτο όροφο, όπου το Ναυτιλιακό Τµήµα της Πρεσβείας, κάλυψη για τις δραστηριότητές της. Στον τρίτο όροφο, επίσης, στα πρώην δωµάτια του υπηρετικού προσωπικού, στεγάζονται τα γραφεία της ISLD, της Intelligence Service Μ. Ανατολής. Οι ασύρµατοί της λειτουργούν στη στέγη του κτιρίου, ενώ η SOE, για τους δικούς της ασυρµάτους, έχει νοικιάσει µια βίλλα στο καλοκαιρινό θέρετρο Suadiye, στην ασιατική παραλία της θάλασσας του Μαρµαρά. 3 Το φθινόπωρο του 1942, ενώ οι ασυρµατιστές της SOE προσπαθούν να ακούσουν µυστικούς σταθµούς ασυρµάτου στην κατεχόµενη Ευρώπη, εντοπίζουν σήµατα της ρουµανικής Αστυνοµίας, στα ρουµανικά. Επειδή η Ρουµανία εµπίπτει στα άµεσα ενδιαφέροντα της SOE, η παρακολούθηση συνεχίζεται, µε δύο ασυρµατιστές αφιερωµένους αποκλειστικά στον σκοπό αυτό. Τελικά, όµως κρίνεται, ότι εφ όσον η υποκλοπή των σηµάτων ανήκει στην αρµοδιότητα του τµήµατος 8 (MI8 ή GSI8) της Intelligence Service, η SOE έρχεται σε επαφή µαζύ της, µε αποτέλεσµα να µεταφερθούν σε λίγο στην Κωνσταντινούπολη, µια συσκευή αποκρυπτογράφησης TypeX (Enigma) και το απαραίτητο, εξειδικευµένο προσωπικό. Από τότε, η Κωνσταντινούπολη γίνεται το κέντρο παρακολούθησης ασυρµάτων σε ολόκληρα τα Βαλκάνια. Τα σήµατα αποκρυπτογραφούνται επιτόπου και ύστερα 3 Sigint in Istanbul, TNA (PRO) HW 41/347.

διαβιβάζονται στo Sarafand, µια παλαιστινιακή, µέχρι το 1948, κωµόπολη, 19 χιλιόµετρα νοτιοδυτικά της Χάιφας, όπου µεταφράζονται για να σταλούν, στη συνέχεια, στο Κάϊρο. 4 3. Στη διάρκεια του εκεµβριανού κινήµατος τα σήµατα του ΚΚΕ από την Αθήνα, υποκλέπτονται από την Κωνσταντινούπολη και, όπως αναφέρεται σε βρετανικές πηγές, την εποχή εκείνη αποτελούσαν την αποκλειστική ή σχεδόν αποκλειστική πηγή της σχετικής πληροφόρησής των Βρετανών. Τον Φεβρουάριο του 1945 υποκλέπτονται όλα τα σήµατα του ΕΛΑΣ, ενώ δύο µήνες αργότερα, αποστέλλεται στο Βρετανό Στρατιωτικό Ακόλουθο στην Άγκυρα, διάγραµµα του δικτύου ασυρµάτων του ΕΛΑΣ, όπως αυτό λειτουργούσε τον Ιανουάριο του 1945. 5 Εδώ πρέπει να σηµειωθεί, ότι στα βρετανικά αρχεία (TNA) η σειρά µε τα χιλιάδες σήµατα που έχουν υποκλαπεί µε τη βοήθεια του Enigma, φέρει το πρόθεµα HW, και χωρίζεται σε 74, συνολικά, κατηγορίες, ανάλογα µε το αντικείµενο, τον αποστολέα και τον παραλήπτη τους. Αυτές υποδηλώνονται µε αριθµούς. Ενδεικτικά, οι φάκελλοι της υποσειράς HW 12, περιέχουν σήµατα που προέρχονται από διπλωµατικές αντιπροσωπείες, εκείνοι της υποσειράς HW 17, σήµατα της Comintern, οι φάκελλοι της υποσειράς HW14, σήµατα που αφορούν θέµατα πολιτικής κ.ο.κ. Στον φάκελλο µε στοιχεία HW14/122 περιέχεται ένα τηλεγράφηµα του Άρη Βελουχιώτη, προς τους Καπετάνιους όλων των µονάδων του ΕΛΑΣ, µε χρονολογία 29 Ιανουαρίου του 1945, µεταφρασµένο στα αγγλικά. Το τηλεγράφηµα έχει σταλεί κωδικοποιηµένο, ανήκει στην κατηγορία σηµάτων Υ, δηλαδή µεσαίας διαβάθµισης ασφαλείας, έχει υποκλαπεί στην Κωνσταντινούπολη και το κείµενό του είναι το ακόλουθο: 1. Μήνυµα προς όλους τους σταθµούς, 31 Ιανουαρίου 1945. Προς τους Καπετάνιους των µονάδων. ιαταγή. Εν όψει της αναµενόµενης κατ αρχήν συµφωνίας, σχετικά µε τη δηµιουργία ενιαίου Εθνικού Στρατού, µε την διάλυση όλων των στρατιωτικών οµάδων, περιλαµβανοµένου και του Εθνικού Στρατού του ΕΛΑΣ, πρόθεση του Γενικού Στρατηγείου είναι να αποκρύψει για δική του χρήση τµήµα του οπλισµού, των πυροµαχικών και του εξοπλισµού του ΕΛΑΣ, ώστε να καταφύγει και πάλι στα όπλα, σε περίπτωση παράβασης της συµφωνίας από την ελληνική Αντίδραση η τους Άγγλους. Προκειµένου να επιτευχθεί τούτο: 4 Lt. Col. Harris Burland, Force 133 and MI8 in Istanbul, οπ. παρ. 5 DNI προς τον Βρετανό Στρατιωτικό Ακόλουθο στην Άγκυρα, 20.3.1945, DNI προς Ταξίαρχο Way, 9.2.1945, Συνταγµατάρχης Tozer προς τον Βρετανό Στρατιωτικό Ακόλουθο στην Άγκυρα, 19.4.1945, όλα οπ. παρ.

1. Το Γενικό Στρατηγείο θα αποκρύψει περίπου 20.000 άνδρες από τη συνολική δύναµη του ΕΛΑΣ, και το σύνολο των όπλων και του εξοπλισµού που απαιτούνται γι αυτούς. 2. Ο ατοµικός οπλισµός των υπολοίπων 50.000 ανδρών θα αποκρυβεί, κατά το δυνατόν, και θα αντικατασταθεί µε παληά και εν µέρει φθαρµένα όπλα, µε ανεπαρκή ποσότητα πυροµαχικών. Τα όπλα που βρίσκονται σε καλή κατάσταση θα αποσυρθούν, στο µέτρο που µπορούν να αντικατασταθούν µε παληά. Β. Το ήµισυ του βαρέως οπλισµού, περιλαµβανοµένων των οπλοπολυβόλων και των ατοµικών όλµων θα αποκρυβεί, δηλαδή πολυβόλα, όλµοι, οπλοπολυβόλα, ατοµικοί όλµοι, µε τα πυροµαχικά τους. Γ. Όλα τα αυτόµατα όπλα, όλων των τύπων, θα αποκρυβούν µε τα πυροµαχικά τους και στη θέση τους θα εµφανιστούν συνηθισµένα τυφέκια.. Όλα τα ορεινά πυροβόλα, δηλαδή όσα είναι δυνατόν να αποσυναρµολογηθούν και να φορτωθούν σε µουλάρια, θα αποκρυβούν, εάν είναι δυνατόν. Οι παραπάνω διαταγές θα εκτελεστούν µε προσωπική ευθύνη των αρχηγών και γρήγορα. Επίσης, η απόκρυψη του βαρέως οπλισµού πρέπει να συγκαληφθεί. Τούτο θα γίνει µε την δήλωση εκ µέρους των τµηµάτων, µικρότερης ποσότητας από αυτή που κατέχουν. ηλαδή, αντί να δηλωθεί πως κάθε µονάδα διαθέτει ένα ή δύο πολυβόλα, θα δηλωθεί ένα, κ.οκ. Προκειµένου να καλυφθούν οι 20.000 άνδρες, θα δοθεί αναλογικά µειωµένη η δύναµη των συνταγµάτων. Ειδική προσοχή θα δοθεί, ώστε στους 50.000 άνδρες να περιλαµβάνονται εκείνες οι ηλικιακές οµάδες που προφανώς θα χρησιµοποιηθούν στο νέο Στρατό, δηλαδή οι κλάσεις 1934-1940. Η απόκρυψη πρέπει να προετοιµαστεί, ώστε να καλύψει κάθε ενδεχόµενο. Πρέπει να γίνει αµέσως µόλις ανακοινωθεί η υπογραφή της συµφωνίας, η οποία προφανώς θα γίνει. Πρέπει να αποκλείει την αποκάλυψή της. Οι κατάλληλοι τόποι της απόκρυψης πρέπει να έχουν καθοριστεί από πριν. Πρέπει να εξασφαλιστεί η λίπανση και η συντήρηση των όπλων. Παρακαλώ, αναφέρατε λήψη της παρούσας και σταδιακά τις ενέργειές σας και τα αποτελέσµατά τους. Άρης Βελουχιώτης. 2. Προς την 8 η Μεραρχία. Ρωτήστε την 6 η Μεραρχία, αν η συµφωνία ανάµεσα σ εµάς και τις Αρχές της Αλβανίας για τρόφιµα και πυροµαχικά από την Κόνιτσα προς τη Φλώρινα µέσω Αλβανίας (;) Βλαχόπουλος. Καρατζής 8 Φεβρουαρίου. 6 Όπως είναι γνωστό, το εκεµβριανό κίνηµα έληξε τυπικά στις 11 Ιανουαρίου του 1945, ηµέρα της υπογραφής του πρακτικού της ανακωχής, ανάµεσα στον στρατηγό Ronald Scobie και στο EAM-ΕΛΑΣ, µε αντιπροσώπους-υπογραφείς, τον Ανδρέα Τζήµα και τον ταγµατάρχη Γιώργο Αθηνέλη. Για το ΚΚΕ η υπογραφή της ανακωχής αποτελούσε έναν πρώτης τάξεως ελιγµό, ώστε να επανασυντάξει τις δυνάµεις του ΕΛΑΣ, εν αναµονή, µάλιστα, και των δυνάµεων του ΕΛΑΣ Ηπείρου που θα έφθαναν σύντοµα στα Τρίκαλα, έδρα, τότε, του Κοµµουνιστικού Κόµµατος και του ΕΑΜ. Σύµφωνα µε τη νέα τακτική, που είχε αποφασιστεί, ο πόλεµος θα συνεχιζόταν, όχι πιά στις πόλεις αλλά στα βουνά και, µάλιστα, σε ευρύτερη έκταση 6 Το κείµενο σχετικά µε τα εφόδια από την Αλβανία, πρέπει να αποτελεί χωριστό τηλεγράφηµα που ενώθηκε µε το προηγούµενο, ενώ Καρατζής ή Καράτζης, είναι, προφανώς, ο µεταφραστής. Το απόσπασµα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά βρίσκεται εκτός θέµατος.

και µε µεγαλύτερη ένταση από τον προηγούµενο. 7 Όµως, στις 15 Ιανουαρίου φθάνει -καθυστερηµένα- το γνωστό τηλεγράφηµα του Georgi Dimitroff από τη Σόφια: Βοήθεια στο ΚΚΕ, από τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία αποκλείεται. Ο ΕΛΑΣ δεν πρέπει να τραβήξει το σχοινί και οι κοµµουνιστές πρέπει να περιµένουν ευνοϊκότερη στιγµή για να εφαρµόσουν το δηµοκρατικό τους πρόγραµµα. 8 Ο Σιάντος απαντά την εποµένη, δηλώνοντας στον Dimitroff πως ο "παλλαϊκός" αγώνας θα συνεχιστεί. Παρόλα αυτά, οι απόψεις αλλάζουν και οι λεγόµενοι "συνθηκολόγοι" επικρατούν. Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1945, σε σύσκεψη του ΚΚΕ στα Τρίκαλα, αποφασίζεται τόσο η συµµετοχή του ΕΑΜ στις διαπραγµατεύσεις για την υπογραφή συµφωνίας, όσο και η σύνθεση της αντιπροσωπείας του. 9 Η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αναχωρεί για την Αθήνα την 1 η Φεβρουαρίου, και την εποµένη αρχίζουν οι διαπραγµατεύσεις που θα καταλήξουν στην υπογραφή της Συµφωνίας της Βάρκιζας, στις 12 Φεβρουαρίου. Τέλος, στις 15 Φεβρουαρίου εκδίδεται η 2697 διαταγή του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ για την παράδοση του οπλισµού του. 10 Στο µεταξύ όµως, η ηγεσία του ΚΚΕ έχει αποφασίσει την απόκρυψη σηµαντικού τµήµατος του οπλισµού αυτού, τον οποίο ο Γιάννης Ιωαννίδης υπολογίζει σε 70.000 όπλα. Από αυτά θα παραδοθούν 46.000 τεµάχια, όσα, δηλαδή, παραπλανητικά παρέστησε ως οπλισµό του ΕΛΑΣ στους Βρετανούς, ο Στέφανος Σαράφης. Πρέπει να σηµειωθεί, ότι οι Βρετανοί ζητούσαν 40.000 τεµάχια αλλά και ότι, από τις 46.000 που παραδόθηκαν, 20 µε 25.000 ήταν άχρηστα όπλα. 11 Την απόκρυψη ανέλαβε προσωπικά ο Ιωαννίδης. Ο ίδιος αφηγείται: Λέω στο Γενικό Στρατηγείο που βρισκόταν στα Τρίκαλα, να στείλει εµπιστευτική διαταγή στα έξω τµήµατα να κρύψουν οπλισµό, πώς να το κάνουν, ποιος να είναι υπεύθυνος και όλα τα σχετικά. Όπως αποδεινύεται από το παραπάνω τηλεγράφηµα, που για πρώτη φορά δηµοσιεύεται, τα λεγόµενα του Ιωαννίδη είναι απόλυτα ακριβή, αποκρύπτονται δε από την Αριστερά, εδώ και 62 χρόνια. Με λύπη µου είµαι αναγκασµένος να 7 Θανάση Χατζή, Η Νικηφόρα Επανάσταση που χάθηκε, τόµος, σσ. 356 επ. Η διεξαγωγή του πολέµου, εύλογα θα γινόταν σε ευρύτερη κλίµακα, εφ όσον είχε εκλείψει πλέον η ανάγκη εξοικονόµησης στρατού και οπλισµού για την κατάληψη της εξουσίας µετά την απελευθέρωση, όπως είχε συµβεί στα χρόνια 1943-1944. 8 Χατζής, οπ. παρ., σελ. 371. 9 Βασίλη Μπαρτζώτα, Εθνική Αντίσταση και εκέµβρης 1944, σελ. 426. 10 Βλ. Το κείµενο (µε περικοπές) στο Γρηγόρη Φαράκου, Αρης Βελουχιώτης, Το χαµένο Αρχείο- Άγνωστα Κείµενα, σσ. 328 επ. 11 Γιάννης Ιωαννίδης, Αναµνήσεις, Προβλήµατα της πολιτικής του ΚΚΕ στην Εθνική Αντίσταση 1940-1945, Το πρακτικό µιάς συζήτησης, σσ. 371-372.

παραθέσω εδώ ένα απόσπασµα από σχετικά πρόσφατο (1997) βιβλίο του αείµνηστου Γρηγόρη Φαράκου, που τόσα εισέφερε στην ανατροπή της αριστερής µυθολογίας: 12 Παρ όλη τη στεγνή γλώσσα της στρατιωτικής διαταγής και την εξωτερική κουραστική περιγραφή ειδών και τύπων οπλισµού, τοποθεσιών κ.λπ., είµαι βέβαιος ότι η δηµοσίευσή της, ολόκληρης, θα προκαλούσε στους επιζώντες αγωνιστές του ΕΛΑΣ ρίγη συγκίνησης. Θα τους θύµιζε ακριβώς εκείνες τις λεπτοµέρειες των όπλων, που κράτησαν στα χέρια τους και µε τα οποία τέσσερα, περίπου, χρόνια πολέµησαν, των τοποθεσιών που έζησαν ή περπάτησαν, των καταστάσεων που αντιµετώπισαν στην περίοδο της αντίστασης Αναγκαστικά, τίθεται το ερώτηµα σχετικά µε τον λόγο της απόκρυψης. Την απάντηση δίνει ο ίδιος ο Ιωαννίδης: Να τον κρύψουµε (τον οπλισµό) έξω από τις πόλεις και κοντά, όσο µπορούµε πιο κοντά, για να µπορέσουµε αυτό τον οπλισµό να τον µπάσουµε στις πόλεις, και να τον χρησιµοποιήσουµε σε ώρα ανάγκης που µπορούσε να παρουσιαστεί. Όσο για τους φυσικούς αυτουργούς της απόκρυψης, µόλις τέλειωσαν το έργο τους, στάλθηκαν αµέσως στο στρατόπεδο του Μπούλκες, στη Γιουγκοσλαβία, µην τυχόν συλληφθούν και οµολογήσουν την απόκρυψη και τις τοποθεσίες της. Μέχρι αυτό το σηµείο πήραµε µέτρα, κοµπάζει ο Ιωαννίδης. Υπάρχουν όµως και ζητήµατα που παραλείπει να εξηγήσει ο Ιωαννίδης, όπως η παράλληλη απόκρυψη 20.000 ανδρών από τη συνολική δύναµη του ΕΛΑΣ, η απόκρυψη ορεινού και αντιαεροπορικού πυροβολικού αλλά και η παρασιώπηση του γεγονότος επί τόσα χρόνια από την αριστερή βιβλιογραφία. Όλα αυτά, σε συνδυασµό µε τα παραπάνω, οδηγούν εύλογα στο συµπέρασµα, ότι η απόκρυψη των ανδρών και των όπλων συνιστά την πρώτη πράξη ενός δυνάµει εµφυλίου πολέµου. 4. Στο διαβιβαστικό του τηλεγραφήµατος αναφέρεται πως αυτό προφανώς αποτελεί ιδιαίτερα πολύτιµο πολιτικό όπλο στα χέρια των Βρετανών και, εποµένως, λόγω της σοβαρότητας του ζητήµατος, θα πρέπει να ζητηθεί η γνώµη του Συµβουλίου των πληροφοριών µέσω του Ultra (Sigint Committee) στο Λονδίνο. Έτσι, το τηλεγράφηµα αποστέλλεται, αρχικά, στη ιεύθυνση Στρατιωτικών Πληροφοριών (DMI, 13 "Troopers") του War Office. Παράλληλα, στις 15 Φεβρουαρίου του 1945, αντίγραφό του διαβιβάζεται από τον Αρχιστράτηγο (C. in C.) Sir John Slessor, Ανώτατο ιοικητή της RAF Μεσογείου και Μ. Ανατολής, στον Sir Duglas Evill, 12 Φαράκος, οπ. παρ., σσ. 331-332. 13 Directorate of Military Intelligence.

Αναπληρωτή Αρχηγό της Ανώτατης ιοίκησης της RAF (ACAS) για να το θέσει υπ όψιν του Αρχηγού της (CAS) 14 του Sir Charles Portal που βρίσκεται στη ιάσκεψη της Γιάλτας, συνοδεύοντας τον Churchill και τον Anthony Eden. Ο Portal ζητάει πλήρη αναφορά µέχρι τις 10:30 το πρωί της 19 Φεβρουαρίου και επειδή το ζήτηµα θεωρείται ιδιαίτερα σηµαντικό, την διευθέτησή του αναλαµβάνουν ο πτέραρχος Frederick Winterbotham, επικεφαλής του τµήµατος IV της Intelligence Service και υπεύθυνος για τη διανοµή του Ultra, και ο πλωτάρχης Edward Travis, αναπληρωτής ιευθυντής του Bletchley Park. Σε χειρόγραφο µνηµόνιο, προφανώς του Foreign Office, εκφράζονται επιφυλάξεις για την δηµοσιοποίηση του κειµένου, για διάφορους λόγους, ο σηµαντικώτερος από τους οποίους αφορά τη δυσχέρεια στην απόδειξη της αυθεντικότητάς του. Κατόπιν τούτου οι αρµόδιοι απευθύνονται στον Sir Stewart Menzies, τον Αρχηγό (C ή CSS) της Intelligence Service και εκείνος τους συµβουλεύει να αναµείνουν την επιστροφή του Eden από τη Γιάλτα. 15 H τελική απόφαση για την τύχη του τηλεγραφήµατος συνάγεται από το σκοτάδι που το περιέβαλε επί τόσες δεκαετίες. Παρ όλα αυτά, νύξη γι αυτό και το περιεχόµενό του πρέπει να έγινε στην ελληνική κυβέρνηση, διότι στους επόµενους µήνες ο Στρατός αρχίζει την έρευνα για την ανεύρεση του κρυµµένου οπλισµού. Αµέσως παρακάτω παρατίθεται πίνακες του συνολικού αριθµού των όπλων που παραδόθηκαν µετά τη Βάρκιζα και του συνολικού αριθµού τους που είχε βρεθεί, σε όλη την Ελλάδα, µέχρι τις 31 Αυγούστου του 1945: 14 CAS=Commander of the Air Staff, ACAS=Assistant Commander of the Air Staff 15 TNA PRO) HW 14/122.

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι 16 ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ 17 Αυτή υπήρξε η ιστορία των κρυµµένων όπλων του ΕΛΑΣ, πριν και µετά τη Βάρκιζα. εν είναι γνωστό, αν βρέθηκαν άλλα όπλα και πόσα. 16 Γενικό Επιτελειο Στρατού- ιεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Αρχεία Εθνικής Αντίστασης, τόµος 4 ος, σελ. 364. 17 Οπ. παρ., σελ. 363.

*Ο Πέτρος Στ. Μακρής-Στάϊκος είναι δικηγόρος και το κείµενό του αποτελεί την ανακοίνωσή του στο Συνέδριο του ικτύου για την Μελέτη των Εµφυλίων Πολέµων, που έγινε τον Ιούνιο του 2007, στην Αίγινα.