Εργαστήριο Θαλασσίων Μεταφορών Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Ports & Environment Ν. Π. Βεντίκος, Επ. Καθηγητής ΕΜΠ Σ. Δ. Χατζηνικολάου, Υπ. Διδ. ΕΜΠ
Περιεχόμενα Περιβαλλοντικά προβλήματα λιμένων - Ιεράρχηση Πλαίσιο κανονισμών περιβαλλοντικής διαχείρισης Ρεύματα καταλοίπων/αποβλήτων πλοίων Ευκολίες υποδοχής (Port Reception Facilities) Ενεργειακή διαχείριση (Cold Ironing) 2
Αντί εισαγωγής q q q q q Υπάρχουν περίπου 1000 λιμάνια εντός Ευρώπης μέσω των οποίων διέρχονται συνολικά 3,5 δισ. τόνοι φορτίων/έτος. Τα 700 από αυτά διακινούν λιγότερο από 1 εκ τόνους/έτος (το καθένα). Υπάρχουν 10 λιμάνια εντός Ευρώπης με διακίνηση αγαθών μεγαλύτερη από 50 εκ τόνους/έτος. 350 εκ. επιβάτες διακινούνται ετησίως μέσω των ευρωπαϊκών λιμένων (περίπου το 70% του πληθυσμού της Ευρώπης). Το λιμενικό κόστος αποτελεί το 5 10% του συνολικού κόστους των εξαγόμενων από την Ευρώπη αγαθών (door- to- door goods). 3
Κυριότεροι λιμένες EE (κίνηση φορτίων) Port, Country change 2000 2005 2006 2007 2008 '07/'08 % Rotterdam NL 302,545 345,819 353,576 374,152 384,210 2,7 Antwerpen BE 116,003 145,835 151,705 165,512 171,237 3,5 Hamburg DE 76,950 108,253 115,529 118,190 118,915 0,6 Marseille FR 91,279 93,308 96,527 92,561 92,523 0,0 Le Havre FR 63,885 70,801 69,973 73,897 75,636 2,4 Amsterdam NL 42,044 47,133 56,794 62,516 74,366 19,0 Grimsby & Immingham UK 52,501 60,686 64,033 66,279 65,267-1,5 Algeciras ES 55,184 60,023 62,128 61,869-0,4 London UK 47,892 53,843 51,911 52,739 52,965 0,4 Dunkerque FR 44,318 48,503 50,386 50,244 50,464 0,4 Valencia ES 21,958 34,990 40,742 45,935 50,182 9,2 Taranto IT 33,117 47,869 50,871 49,240 49,522 0,6 Bremerhaven DE 24,835 33,728 40,350 43,618 48,956 12,2 Genova IT 43,797 42,640 44,425 48,358 46,469-3,9 Constantza RO 44,377 42,888 44,916 45,750 1,9 Tees & Hartlepool UK 51,472 55,790 53,348 49,779 45,436-8,7 Göteborg SE 33,261 36,479 39,912 40,353 42,331 4,9 Barcelona ES 25,787 37,061 38,267 41,040 41,516 1,2 Southampton UK 34,773 39,947 40,556 43,815 40,974-6,5 Wilhelmshaven DE 43,402 45,977 43,106 42,643 40,556-4,9 Πηγή: Eurostat, τιµές σε εκ. τόνους 4
Kίνηση Ε/Γ- Ο/Γ ανά χώρα ΕΕ (επιβάτες και φορτία) Πηγή: ESPO, 2010 5
Πιέσεις n n n n Από πελάτες: να παρέχουν γρήγορες αποτελεσματικές και οικονομικές υπηρεσίες Από τοπική κοινωνία: να είναι «καλοί γείτονες» Από θεσμικό πλαίσιο: να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό προφίλ τους Από ιδιοκτήτες ή λειτουργούς: να παρέχουν επικερδείς υπηρεσίες 6
Περιβαλλοντικές προτεραιότητες λιμένων n Οι περιβαλλοντικές προτεραιότητες εξαρτώνται από: 1. το μέγεθος, 2. τη θέση και 3. τον τύπο του λιμένα q q q Η διαχείριση της ηχητικής ρύπανσης εσχάτως θεωρείται πρώτη προτεραιότητα στα ευρωπαϊκά λιμάνια ανεξάρτητα του μεγέθους τους Αέριες εκπομπές: προτεραιότητα σε μεγάλους λιμένες της ΕΕ. Τα προβλήματα διαχείρισης υγρών και στερεών καταλοίπων εξακολουθούν παρά την εφαρμογή των σχετικών κανονισμών (PRF Directive 2000/59/EC) HELMEPA TRAINING COURSE 2010 7
Περιβαλλοντικές προτεραιότητες λιμένων Σύµφωνα µε έρευνα της European Sea Ports Organization για τους Ευρωπαϊκούς λιµένες (ESPO, 2010) 8
Περιβαλλοντικά προβλήματα Λιμένων Αέριες εκποµπές Κατάλοιπα πλοίων, λιµένα Κατανάλωση ενέργειας Λιµένες περιβαλλοντικά προβλήµατα Θόρυβος Σκόνη Θαλάσσιο έρµα Βυθοκόρηση (Dredging) 9
Ρύπανση στην περιοχή του λιµένα Ηχορύπανση Ρύπανση Υδάτων Ρύπανση της ατµόσφαιρας - Φορτο-εκφόρτωση από/σε - Μετακίνηση µέσα στο λιµένα - Χρήση Εξοπλισµού (ανυψωτικά, γερανοί) - Κηλίδες Πετρελαίου - Υφαλοχρώµατα - Αποβολή Έρµατος - Βροχόπτωση - Απόρριψη σκουπιδιών - Βαρέα οχήµατα - Ποντοπόρα πλοία - Εξοπλισµός διαχ. φορτίου - Εργασίες του λιµένα HELMEPA TRAINING COURSE 2010 10
Περιβαλλοντική απόδοση λιμένα q q q q q Minimise impacts on water, sediments marine ecosystems Minimise noise nuisance Enhance waste management Minimise emissions to air (odour, dust, noxious fumes) Reduce resource consumption 11
Λιμένες Περιβαλλοντικές απαιτήσεις q Περιβαλλοντικές οδηγίες που αφορούν (και) τα λιμάνια 1. The Health and Safety in the Workplace Directive, 2. The Waste Reception Facilities Directive, 3. The Wild Birds Directive, 4. The Habitats Directive, 5. The Bathing Water Directive, 6. The Dangerous Substances Directive, 7. The Urban Waste Water Treatment Directive, 8. The Shellfish Directive, 9. The Water Framework Directive, 10. The Environmental Impact Assessment Directive, 11. The Strategic Environmental Assessment Directive, and 12. The Environmental Liability Directive 12
Port RecepYons Facility DirecYve (ΕC, 2000/59) Στόχος To reduce discharges of ship- generated waste and cargo residues into the sea, by improving the availability and use of port reception facilities. Κανονισμοί αφορούν: 1. Πλοία 2. Λιμενικές εγκαταστάσεις 13
Port RecepYons Facility DirecYve (ΕC, 2000/59) Υποχρέωση των πλοίων να αποδίδουν φόρους αποβλήτων (waste fees) ανεξάρτητα με το αν θα χρησιμοποιήσουν τις εγκαταστάσεις υποδοχής του λιμένα. Στην περίπτωση που το πλοίο επιθυμεί την χρήση των εγκαταστάσεων υποδοχής, έγκαιρη ειδοποίηση πριν την άφιξη (συνήθως 24 ώρες πριν). Ελεγχος του πλοίου στο επόμενο λιμάνι στην περίπτωση που του επιτραπεί ο απόπλους χωρίς παράδοση καταλοίπων. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι οι δεξαμενές κατακαθίσεων του πλοίου επαρκούν για τα παραγόμενα απόβλητα. Υποχρέωση των λιμένων να εκπονούν Σχέδια Υποδοχής Καταλοίπων Οδηγίες σε λιμένες για αποφυγή καθυστερήσεων από τη χρήση των εγκαταστάσεων υποδοχής. 14
Παράδειγμα λειτουργίας PRF Άμστερνταμ 15
Port RecepYons Facility DirecYve (ΕC, 2000/59) Μειονεκτήματα Διαφορετικά συστήματα φορολογίας μεταξύ των χωρών της ΕΕ (πχ χώρες της HELCOM) Αδυναμία κάλυψης των περιβαλλοντικά φιλικών πλοίων Απουσία ρυθμίσεων για πλοία με συχνά port calls. Γενική ανομοιομορφία των συστημάτων και των εγκαταστάσεων υποδοχής καταλοίπων από λιμένα σε λιμένα της ΕΕ. Το καθεστώς παρακολούθησης αδυνατεί να εντοπίσει τις παράνομες απορρίψεις 16
Πετρελαιοειδή απόβλητα πλοίων Sludge a) Πετρελαιοειδή κατάλοιπα (μίγματα πλούσια σε υδρογονάνθρακες) b) Πηγές: Κατάλοιπα καύσης και καθαρισμών δεξαμενών φορτίου c) crude oils: περιέχουν 1% 5 % sludge που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν καύσιμο d) Επεξεργασία στο πλοίο: Καύση σε incinerators. Αποθήκευση και παράδοση στο λιμάνι. Επεξεργασία με COW (κατάλοιπα φορτίου) Bilge a) Πετρελαιοειδή κατάλοιπα (φτωχά σε υδρογονάνθρακες ) b) Πηγές: Διαρροές από χώρους μηχανοστασίου. c) Σε ένα καθαρό πλοίο η ποσότητα τους είναι περίπου 1% του παραγόμενου sludge. d) Επεξεργασία στο πλοίο: Διαχωρισμός νερού - πετρελαίου, αποθήκευση και παράδοση στο λιμάνι. 17
Μη πετρελαιοειδή απόβλητα πλοίων Black water a) Υγρά απόβλητα αποχωρητήριων και ιατρικών εγκαταστάσεων πλοίου b) Απαγορεύεται οποιαδήποτε απόρριψη τους χωρίς επεξεργασία c) Επεξεργασμένα μπορούν να απορριφθούν στη θάλασσα (ship beyond 12 nm from shore, speed of more than 4knots). d) cruise ships: 19 lt 38 lt/pass/day e) vacuum toilet systems: 12 lt/pass/day Grey water a) Υγρά κατάλοιπα από χώρους ενδιαίτησης (κουζίνες μπάνια, κλπ) b) Ουσιαστικά δεν ελέγχεται από τη MARPOL 73/78 c) Σε απόσταση μεγαλύτερη τα ων 3 νμ μπορούν να απορριφθούν στη θάλασσα χωρίς επεξεργασία. d) Τα σύγχρονα πλοία έχουν την ικανότητα ταυτόχρονης επεξεργασίας black και gray water (μονάδες βιολογικού καθαρισμού). 18
Ρεύματα αποβλήτων πλοίων κρουαζιερόπλοια Κρουαζιερόπλοιο με 2.000-3.000 επιβάτες παράγει περίπου 1.000 tons αποβλήτων ανά ημέρα: 550.000-800.000 lt greywater 100.000-115.000 lt blackwater 13.500-26.000 lt oily bilge water 7.000-10.500 kg garbage 60-130 kg toxic wastes 19
Ρεύματα αποβλήτων πλοίων ΕΓ/ΟΓ Ε/Γ- Ο/Γ της Ελληνικής ακτοπλοϊας. Γραμμή Πειραιάς Δωδ/σα. Καταγραφή εβδομαδιαίας παραγωγής υγρών αποβλήτων. Πηγή: Εργαστήριο Θαλάσσιων Μεταφορών ΕΜΠ, 2007 20
Dredging Oslo Fjord Clean Up Project 1. Για επιχειρησιακούς λόγους 2. Για περιβαλλοντικούς λόγους 21
Ηχητική Ρύπανση Environmental Noise Directive 2002/49/EC NoMEPorts project Επίπεδα θορύβου στη λιµενική ζώνη του Άµστερνταµ, Τυπικά επίπεδα θορύβου (τιµές σε db) συσχετιζόµενα µε συνήθεις δραστηριότητες 22
Κατανάλωση ενέργειας Shore- side electricity (Cold ironing) Ενέργεια από στεριά για AEs κατά την παραμονή του πλοίου στο λιμάνι. (Εφαρμογές: Gothenburg, Seattle, LA, and Long Beach ) 2 με 4 ακριβότερη σε σχέση με την ενέργεια που παράγεται στο πλοίο (υπολογίζοντας το direct cost) Οικονομική επιλογή (συνεκτιμώντας τα external costs ) (πηγή: Finnish Environment Institute, 2006) Οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Πολιτικής για τις θαλάσσιες µεταφορές δεν κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση!!! Shore- side Electricity Connection (πηγή: ENTEC, 2005) 23
Πλαίσιο για αέριες εκπομπές Legislative overview and timeline IMO and European Union 24
Αέριες εκπομπές λιμένων Οι κυρίαρχοι αέριοι ρύποι που σχετίζονται με τις δραστηριότητες εντός λιμένων είναι: 1. Particulate matter (PM), 2. Volatile organic compounds (VOCs), 3. Nitrogen oxides (NOx), 4. Ozone, and 5. Sulphur oxides (SOx). Δεν προέρχονται μόνο από τα πλοία!!! 25
Αέριες εκπομπές λιμένων Total Port-Related Greenhouse Gas Emissions by category, port of San Diego Case study: San Diego port Η συμβολή των διερχομένων πλοίων στο συνολικό όγκο εκπομπών αερίων θερμοκηπίου του Λιμένα δεν ξεπερνά το 50% 26
Water Ballast Σε ισχύ η Συνθήκη του ΙΜΟ για την διαχείριση του θαλάσσιου έρματος Το μικρόβιο της χολέρας έχει αποδειχθεί ότι επιβιώνει στις δεξαμενές έρματος των πλοίων 27
28