ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΛΑΚΟΥ ΑΝΘΟΥΛΑ ΤΣΙΛΙΜΙΓΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

ΚΑΒΑΛΑ 2013

ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΛΑΚΟΥ ΑΝΘΟΥΛΑ ΤΣΙΛΙΜΙΓΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

ΚΑΒΑΛΑ 2013

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ 2012 Η παρούσα Πτυχιακή Εργασία και τα συμπεράσματά της σε οποιαδήποτε μορφή αποτελούν συνιδιοκτησία του Τμήματος Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου του ΤΕΙ Καβάλας και του φοιτητή. Οι προαναφερόμενοι διατηρούν το δικαίωμα ανεξάρτητης χρήσης και αναπαραγωγής (τμηματικά ή συνολικά) για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αναφέρεται ο τίτλος, ο συγγραφέας, ο επιβλέπων και το εν λόγω τμήμα του ΤΕΙ Καβάλας. Η έγκριση της παρούσας Πτυχιακής Εργασίας από το Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος. -------------------------------------------------------------- Ο υποφαινόμενος δηλώνω υπεύθυνα ότι η παρούσα Πτυχιακή Εργασία είναι εξ ολοκλήρου δικό μου έργο και συγγράφηκε ειδικά για τις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου. Δηλώνω υπεύθυνα ότι κατά τη συγγραφή ακολούθησα την πρέπουσα ακαδημαϊκή δεοντολογία αποφυγής λογοκλοπής. Έχω επίσης αποφύγει οποιαδήποτε ενέργεια που συνιστά παράπτωμα λογοκλοπής. Γνωρίζω ότι η λογοκλοπή μπορεί να επισύρει ποινή ανάκλησης του πτυχίου μου. Υπογραφή Kαλάκου Ανθούλα Τσιλιμίγκας Νικόλαος

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της εργασίας είναι η έρευνα στον κλάδο του μετάλλου, των βλαπτικών επαγγελματικών παραγόντων και των επιπτώσεών τους στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και η εξαγωγή συμπερασμάτων και προτάσεων για τη βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος και την προαγωγή της εργασιακής υγείας. Η προστασία της υγείας και η πρόληψη των συνεπειών των βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού χώρου, αποτελούν τον τελικό στόχο των διαδικασιών εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου. Για την υλοποίηση της μελέτης διενεργήθηκε βιβλιογραφική έρευνα για τις διάφορες τεχνικές επεξεργασίας των μετάλλων, για τους βλαπτικούς επαγγελματικούς παράγοντες και για τις επιπτώσεις τους στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, καθώς και για τα εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές νόσους στον κλάδο. Η προφύλαξη του εργαζομένου από τους επαγγελματικούς κινδύνους περιλαμβάνει την αποφυγή του εργασιακού ατυχήματος, των επαγγελματικών ασθενειών και γενικότερα, της σταδιακής φθοράς του ανθρώπινου οργανισμού. Καθώς υπάρχουν πολλοί τρόποι παραγωγής, διαδικασίες και προϊόντα στην χαλυβουργία, εξετάζονται οι κίνδυνοι αυτοί σε κάθε στάδιο. Ακόμη, γίνονται αναφορές στο νομικό πλαίσιο το οποίο οι βιομηχανίες είναι υποχρεωμένες να τηρούν. Τα στοιχεία που παρατίθενται οδηγούν σε διαπιστώσεις για τους κινδύνους που διατρέχουν οι εργαζόμενοι στη βιομηχανία μετάλλου και για τις υποχρεώσεις που δημιουργούν οι κίνδυνοι αυτοί, τόσο για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, όσο και για την πολιτεία, για να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα και κυρίως, για να τηρούνται αυτά στους χώρους εργασίας. Συμπερασματικά, στις χαλυβουργίες πρέπει να χρησιμοποιούνται ατομικά μέσα προστασίας ανάλογα με τη θέση εργασίας, καθώς και τα κατάλληλα εργαλεία κατά περίπτωση. Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση μηχανημάτων ή εξοπλισμού χωρίς προηγούμενη εκπαίδευση και εξοικείωση, να τηρούνται πιστά οι οδηγίες και σημάνσεις των χώρων εργασίας και να αποφεύγονται χειρισμοί που εγκυμονούν κινδύνους. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ: Βιομηχανία Μετάλλου ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: χάλυβας, επαγγελματικές ασθένειες, υγιεινή, ασφάλεια, πρόληψη, μέτρα προστασίας

ABSTRACT The aim of this study is research in the field of metal, on harmful occupational factors and their impact on the health and safety of workers, as well as presenting the conclusions and suggestions for improving the working environment and the promotion of occupational health. The protection of health and the prevention of the effects of harmful factors in the workplace are the ultimate goal of the assessment of occupational hazards. For the implementation of the study, a bibliographic research was conducted on various processing techniques of metal for harmful occupational factors and their impact on the health and safety of workers, and on occupational accidents and diseases in the industry. Precautions from occupational hazards taken by workers include avoiding workplace accidents, occupational diseases and, generally, the gradual deterioration of the human body. As there are many modes of production, processes and products in the steel industry, risks at each stage are examined. Also, there are references to the legal framework which industries are obliged to adhere to. The data presented lead to findings about the dangers faced by workers in the metal industry and the obligations created by the risks for both the companies themselves and for the state to take appropriate measures and mainly to keep them in the workplace. In conclusion, in the steel industry personal protective equipment must be used, depending on the job, and the right tools as appropriate. Use of machinery or equipment without prior training and familiarization must be avoided, instructions and markings of workplaces must be adhered to and manipulations that pose hazards should be avoided. SUBJECT AREA: Metal Industry KEYWORDS: steel, occupational diseases, hygiene, safety, prevention, safety precaution

Στους γονείς μας, Αργυρώ, Ηλία, Κατερίνα, Τάσο

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Για τη διεκπεραίωση της παρούσας πτυχιακής εργασίας, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τις οικογένειες μας που μας στήριξαν με κάθε δυνατό τρόπο, τους φίλους μας για τη συμπαράσταση και τον καθηγητή Κωνσταντίνο Βασιλειάδη για την άψογη συνεργασία.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...16 1. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΙΔΗΡΟΥ ΚΑΙ ΧΑΛΥΒΑ... 17 2. ΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ... 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ... 21 1.1 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΙΔΗΡΟΥ ΚΑΙ ΧΑΛΥΒΑ... 21 1.2 ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ... 23 1.2.1 ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ... 25 1.2.2 ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΜΕΤΑΛΛΩΝ... 25 1.2.3 ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ... 26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 29 2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 29 2.2 ΣΗΜΑΝΣΗ... 30 2.3 ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ... 31 2.4 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ... 32 2.5 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ... 34 2.6 ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΙΔΗΡΟΥ ΚΑΙ ΧΑΛΥΒΑ... 35 2.7 ΠΡΟΛΗΨΗ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ΕΚΡΗΞΕΩΝ... 37 2.8 ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΚΛΙΒΑΝΟΥ... 37 2.9 ΣΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΙΝΕΣ... 38 2.10 ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ ΑΠΟ ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ... 38 2.11 ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΚΡΗΞΗΣ ΑΤΜΟΥ... 39 2.12 ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΛΙΩΜΕΝΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΥ, ΑΚΑΘΑΡΤΟΥ ΑΦΡΟΥ (Ή ΕΠΙΠΛΕΟΥΣΑΣ ΣΚΩΡΙΑΣ) ΛΙΩΜΈΝΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΥ, Ή ΣΚΩΡΙΑΣ ΠΥΘΜΕΝΑ ΚΛΙΒΑΝΟΥ... 39 2.12.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ... 39 2.12.2 ΕΚΤΊΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ... 40

2.12.3 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ... 40 2.12.4 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΔΥΝΗΤΙΚΟΙ ΒΛΑΠΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΝΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 42 3.1 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΧΑΛΥΒΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΞΕΛΑΣΗΣ... 42 3.2 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΕ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΕΙΟΥ... 42 3.3 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΕ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΛΑΣΜΑΤΟΥΡΓΕΙΟΥ... 44 3.4 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΌ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ 45 3.5 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΚΡΑΠ... 45 3.6 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΧΥΤΕΥΣΗΣ... 48 3.7 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ... 52 3.8 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΟΝΙΟΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ... 53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗΣ - ΟΞΥΓΟΝΟΚΟΛΛΗΣΗΣ ΚΟΠΗΣ... 58 4.1 ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ... 58 4.1.1 ΠΗΓΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΚΑΙ ΑΣΕΤΙΛΙΝΗΣ... 58 4.1.2 ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΠΙΕΣΗΣ... 59 4.1.3 ΕΥΚΑΜΠΤΟΙ ΑΓΩΓΟΙ... 59 4.1.4 ΚΑΥΣΤΗΡΑΣ (ΕΡΓΑΛΕΙΟ Η ΣΑΛΜΟΣ)... 60 4.2 ΑΕΡΙΑ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΠΗΣ... 60 4.2.1 ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΑΝΑΘΥΜΙΑΣΕΙΣ ΑΠΌ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ... 61 4.2.2 ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΠΟΛΥΧΛΩΡΙΩΜεΝΕΣ ΔΙΒΕΝΖΟ-P-ΔΙΟΞΙΝΕΣ (PCDD) ΚΑΙ ΠΟΛΥΧΛΩΡΙΩΜΕΝΑ ΔΙΒΕΝΖΟΦΟΥΡΑΝΙΑ (PCDF), ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΟΞΙΝΕΣ ΠΟΛΥΧΛΩΡΙΩΜΕΝΑ ΔΙΦΑΙΝΥΛΙΑ (PCB) ΚΑΙ ΠΟΛΥΚΥΚΛΙΚΟΥΣ ΑΡΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ (PAH)... 63 4.3 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΙΑΛΕΣ ΑΕΡΙΩΝ... 69

4.4 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΚΟΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΕΙΑ... 76 4.5 ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ... 81 4.5.1 ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ... 81 82 4.5.2 ΚΑΡΚΙΝΟΙ ΤΗΣ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗΣ ΟΔΟΥ... 4.5.3 ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΧΟΥ... 83 ΑΝΑΦΟΡΕΣ... 91

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1. Process flow sheet διάγραμμα ροής. Σχήμα 2. Σήματα απαγόρευσης. Σχήμα 3. Σήματα προειδοποίησης. Σχήμα 4. Σήματα υποχρέωσης. Σχήμα 5. Σήματα διάσωσης. Σχήμα 6. Σχηματική αναπαράσταση της διεργασίας πυροσυσσωμάτωσης του μεταλλεύματος σιδήρου και των θέσεων δειγματοληψίας: (α) περιοχή κυλινδρικών τροφοδοτών, (β) περιοχή θερμοσυσσωμάτωσης, (γ) περιοχή ψύχρανσης πυροσυσσωμάτωσης, και (δ) διάδρομοι απόρριψης αποβλήτων σκόνης από τον ηλεκτροστατικό διαχωριστή (ESP) (Jackson et al., 2012). Σχήμα 7. Σχηματική αναπαράσταση της διεργασίας BOS και των θέσεων δειγματοληψίας: (α) μονάδα αποθείωσης, (β) περιοχή δοχείων χαλυβουργίας οξυγόνου (BOS), (γ) χώρος μονάδας συνεχούς χύτευσης, και (δ) δευτερογενής τομέας/περιοχή παραγωγής χάλυβα (Jackson et al., 2012). Σχήμα 8. Θέσεις τοποθέτησης φλογοπαγίδων.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Είναι γνωστό ότι σε όλες τις μορφές εργασίας ο κίνδυνος ατυχήματος είναι υπαρκτός. Ο τομέας της ασφάλειας και της υγιεινής κατά την εργασία, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επίκεντρα του ενδιαφέροντος της βιομηχανικής κοινωνίας. Ο ρόλος των μελετών για την ασφάλεια και υγιεινή είναι να καταγράψει τους κινδύνους και να συμβάλλει στην πρόληψη των εργασιακών ατυχημάτων. Το εργασιακό ατύχημα είναι ένα ξαφνικό γεγονός, εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εργασίας και είναι αποτέλεσμά της. Το εργασιακό ατύχημα μπορεί να γίνει ακριβώς στο σημείο πραγματοποίησης της εργασίας (π.χ. ένας συγκολλητής να καεί από τη φλόγα οξυγονοασετυλίνης), είτε και σε οποιοδήποτε άλλο χώρο, χωρίς να πραγματοποιείται κάποια εργασία (π.χ. τραυματισμός διερχόμενου από εργοτάξιο). Κάθε στιγμή, υπάρχει η ανάγκη για νέο ή βελτιωμένο σχεδιασμό για την προστασία της υγείας των εργαζομένων και την πρόληψη των κινδύνων. Η ανάγκη αυτή όμως διαπιστώνεται μόνον αφού συγκεντρωθούν αρκετές αξιόπιστες πληροφορίες για την αξιολόγηση των κινδύνων, από τους εργαζόμενους, τα στελέχη της διοίκησης και την πολιτεία. Η πρόληψη των εργασιακών ατυχημάτων συνίσταται στη λήψη μέτρων, ώστε να μειώνεται η πιθανότητα εκδήλωσης εργασιακού ατυχήματος. Το εργασιακό ατύχημα φέρει στον παθόντα πόνο, πιθανές μόνιμες σωματικές βλάβες, ψυχική φθορά, απώλεια αμοιβών κ.λπ., αν βέβαια δεν οδηγήσει σε απώλεια ζωής. Εκτός των παραπάνω, το εργασιακό ατύχημα έχει επιπτώσεις και στην επιχείρηση. Για όλους τους παραπάνω λόγους, σ' αυτή την εργασία πραγματοποιείται αυτή η συλλογή πληροφοριών, για να κατατοπιστεί σε γενικές γραμμές ο κάθε ενδιαφερόμενος, ως προς το πρόβλημα της υγιεινής και ασφάλειας κατά την εργασία σε εγκαταστάσεις χαλυβουργίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΗΣ Εισαγωγή Σχήμα 1. Process flow sheet διάγραμμα ροής. Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 17 - Έτος: 2012

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ 1. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΣΙΔΗΡΟΥ ΚΑΙ ΧΑΛΥΒΑ Για την παραγωγή σιδήρου, τα βασικά χαρακτηριστικά είναι η οπτανθρακοποίηση και η υψικάμινος, όπου παράγεται κωκ από τον άνθρακα και λιώνει το σιδηρομετάλλευμα (με αναγωγή) για την παραγωγή χυτοσιδήρου, αντίστοιχα. Η υψικάμινος τροφοδοτείται από την κορυφή με σιδηρομετάλλευμα, οπτάνθρακα και ασβεστόλιθο. Θερμός αέρας, ο οποίος συχνά εμπλουτίζεται με οξυγόνο, εμφυσάται στο εσωτερικό από τον πυθμένα. Ο άνθρακας που παράγεται από το κωκ μετατρέπει το μετάλλευμα σιδήρου σε χυτοσίδηρο που περιέχει άνθρακα, με παραγωγή μονοξειδίου και διοξειδίου του άνθρακα. Ο ασβεστόλιθος ενεργεί ως ρευστοποιητής. Σε μια θερμοκρασία 1600 C, ο χυτοσίδηρος τήκεται και συλλέγεται στον πυθμένα της υψικαμίνου. Ο χυτοσίδηρος αφαιρείται από την υψικάμινο περιοδικά με τη δημιουργία μιας ροής, και ο χυτοσίδηρος χυτεύεται σε ακατέργαστο (αργό) χυτοσίδηρο για μεταγενέστερη χρήση (π.χ. σε χυτήρια), ή χύνεται σε κάδους (κουτάλες), με τις οποίες μεταφέρεται, ακόμη λιωμένος, στο εργοστάσιο παραγωγής χάλυβα, δηλ. σε χαλυβουργία. Το απορριπτόμενο αέριο από την υψικάμινο, το οποίο είναι πλούσιο σε μονοξείδιο του άνθρακα, καίγεται σε προθερμαντές υψικαμίνου, για τη θέρμανση του αέρα που εμφυσάται προς το εσωτερικό της υψικαμίνου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο, ή και αλλού, στο εργοστάσιο χάλυβα (ILO 2005). Κάποια ποσότητα χυτοσιδήρου παράγεται επίσης σε θολωτό κλίβανο χυτηρίου. Υπάρχουν διάφορες κατεργασίες ή είναι υπό ανάπτυξη για την παραγωγή σιδήρου μέσω της άμεσης μείωσης του σιδηρομεταλλεύματος, με τη χρήση αναγωγικών αερίων. Τέτοιες διαδικασίες μπορεί να αποκτήσουν μεγαλύτερη σημασία στο μέλλον. Ο σκοπός των επιχειρήσεων παραγωγής χάλυβα είναι η βελτίωση (εξευγενισμός) του χυτοσιδήρου που περιέχει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και άλλες προσμίξεις. Η περιεκτικότητα σε άνθρακα πρέπει να μειωθεί, οι ακαθαρσίες να οξειδωθούν και να απομακρυνθούν και ο σίδηρος να μετατραπεί σε εξαιρετικά ελαστικό μέταλλο που να μπορεί να σφυρηλατηθεί και να υποστεί κατεργασία. Σ' αυτό το στάδιο μπορούν να προστεθούν παράγοντες που δημιουργούν κράματα. Διάφοροι τύποι καμίνου τήξης χρησιμοποιούνται σε αυτή τη διαδικασία. Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 18 - Έτος: 2012

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΗΣ Ορισμένοι χάλυβες παράγονται απευθείας από θραύσματα ή άλλα υλικά που περιέχουν σίδηρο, κυρίως σε καμίνους ηλεκτρικού τόξου, χωρίς την ανάγκη για σιδηρομετάλλευμα ή κωκ. Ο χάλυβας χυτεύεται σε πλάκες, χελώνες (ή πρίσματα), ράβδους, πλινθία και άλλα σχήματα. Τα επόμενα βήματα μπορεί να περιλαμβάνουν επιστρώσεις, διεργασίες καθαρισμού, ανόπτηση, θερμή και ψυχρή έλαση, διέλαση, γαλβανισμό, επίστρωση της επιφάνειας, κοπή και σχίσιμο, και άλλες λειτουργίες που έχουν σχεδιαστεί για να παράγουν μια ποικιλία προϊόντων χάλυβα (ΔΟΕ 2005). Επαγγελματικοί κίνδυνοι Οι εργασίες στη βιομηχανία σιδήρου και χάλυβα ενδέχεται να εκθέτουν τους εργαζόμενους σε ένα ευρύ φάσμα κινδύνων στο χώρο εργασίας ή δραστηριότητες ή καταστάσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ατυχήματα, τραυματισμό, θάνατο, κακουχία ή ασθένειες. Αυτά αναλύονται στα επόμενα κεφάλαια (ΔΟΕ 2005). 2. ΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Οποιαδήποτε παραγωγική διαδικασία περικλείει κινδύνους είτε για τη σωματική ακεραιότητα, είτε για την υγεία του εργαζόμενου που συμμετέχει σε αυτή. Οι κίνδυνοι αυτοί άλλοτε είναι άγνωστοι και άλλοτε γνωστοί από προηγούμενα συμβάντα (Τέρπος 1999). Στη διάρκεια τη ιστορίας του ανθρώπου, η γνώση των κινδύνων αποκτήθηκε αρχικά μέσα από την παρατήρηση και την πρακτική εμπειρία και στη συνέχεια μέσα από τη συστηματική μελέτη των συμβάντων και των αιτίων που τα προκάλεσαν. Η συσσωρευμένη αυτή γνώση αποτελεί το εργαλείο για τη λήψη προληπτικών μέτρων και την αποφυγή παρόμοιων συμβάντων στο μέλλον (Τέρπος 1999). Η πρώτη συστηματική μελέτη για τις επιπτώσεις των επαγγελμάτων στην υγεία (De Morbis Artificium), έγινε γύρω στο 1700 από τον Bernaclo Ramazzini (1633-1714) που θεωρείται ο πατέρας της ιατρικής της εργασίας. Από τότε μέχρι σήμερα, η συστηματική αναζήτηση έφερε στο φως χιλιάδες βλαπτικούς παράγοντες οι οποίοι απειλούν την υγεία των εργαζομένων (Τέρπος 1999). Οι επαγγελματικοί κίνδυνοι διακρίνονται σε: Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 19 - Έτος: 2012

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ α) κινδύνους για την ασφάλεια ή κινδύνους εργατικού ατυχήματος πού οφείλονται σε κτιριακές δομές, μηχανές, ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, επικίνδυνες ουσίες, πυρκαγιές και εκρήξεις. Η φύση της επικίνδυνης κατάστασης καθορίζει την αιτία και το είδος του τραυματισμού ή της βλάβης, η οποία μπορεί να είναι μηχανική, ηλεκτρική, θερμική, χημική κ.λπ. β) κινδύνους για την υγεία ή κινδύνους υγιεινο-περιβαλλοντικούς που οφείλονται σε χημικούς. βιολογικούς και φυσικούς παράγοντες. Η έκθεση στους παράγοντες αυτούς προκαλεί αλλοίωση της βιολογικής ισορροπίας με αποτέλεσμα την εκδήλωση ασθένειας. γ) εγκάρσιους ή οργανωτικούς κινδύνους κατά τους οποίους υφίσταται αλληλοεπίδραση εργαζόμενου και οργάνωσης της εργασίας. Οι αιτίες των κινδύνων αυτών εντοπίζονται στη ίδια τη δομή της παραγωγικής διαδικασίας, που οδηγεί στην αναγκαστική προσαρμογή του ανθρώπου στις απαιτήσεις της εργασίας (Τέρπος 1999). Αναπόφευκτα, αρκετοί από τους εργαζόμενους πού εκτίθενται στους κινδύνους του επαγγελματικού περιβάλλοντος υφίστανται τις συνέπειες από την έλλειψη μέτρων προστασίας, την απροσεξία ή ακόμη και την άγνοια τους. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο ένας τραυματισμός ή η εκδήλωση μιας σωματικής ή ψυχικής ασθένειας (ή και ο θάνατος) του εργαζόμενου, αλλά και μια σειρά από επιπτώσεις, τόσο στον ίδιο όσο και στο περιβάλλον του, οι οποίες εξαρτώνται από το βαθμό της βλάβης ή της αναπηρίας, που προέκυψε και από τη δυνατότητα πλήρους αποκατάστασης της υγείας και της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Το κόστος (προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό, οικονομικό) των επιπτώσεων αυτών είναι τεράστιο και για το λόγο αυτό η λήψη μέτρων προστασίας στους επαγγελματικούς χώρους έχει επιβληθεί διεθνώς [3]. Με τη συστηματική αναζήτηση των επαγγελματικών κινδύνων και την προστασία της υγείας των εργαζομένων ασχολείται ο τομέας της Υγείας και Ασφάλειας κατά την Εργασία (ή τομέας Επαγγελματικής Υγείας και Ασφάλειας) (Τέρπος 1999).. Η προστασία της επαγγελματικής υγείας και ο ρόλος της επιδημιολογίας Η προστασία της επαγγελματικής υγείας αποτελεί ανεξάρτητο πεδίο δράσης από πολλές απόψεις (θεσμική, διοικητική, ερευνητική κ.λπ.). Όμως, από εννοιολογική άποψη δεν παύει να αποτελεί μέρος του ευρύτερου πεδίου δράσης για την προστασία της δημόσιας υγείας. Κάτω από αυτό το πρίσμα, όλη η φιλοσοφία και σι γενικές αρχές που Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 20 - Έτος: 2012

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΗΣ εφαρμόζονται για την προστασία της δημόσιας υγείας ισχύουν και στην περίπτωση της προστασίας της επαγγελματικής υγείας. Κεντρικό ρόλο στην προστασία της δημόσιας υγείας κατέχει η επιδημιολογία, η οποία με βασικό εργαλείο τη στατιστική α) περιγράφει τα προβλήματα. β) αναλύει και διερευνά τους κινδύνους και τις αιτίες τους. γ) προτείνει τις κατάλληλες λύσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και δ) αξιολογεί τα αποτελέσματα. Αναμφισβήτητη δε. είναι η μεγάλη συμβολή της επιδημιολογίας στην προαγωγή της επιστημονικής γνώσης (Τέρπος 1999). Ευθέως ανάλογοι με τους σκοπούς και τις χρήσεις της επιδημιολογίας στον τομέα της δημόσιας υγείας είναι και οι σκοποί και οι χρήσεις της επαγγελματικής επιδημιολογίας στον τομέα τη υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Πιο αναλυτικά, ο ρόλος της επιδημιολογίας στην προστασία της επαγγελματικής υγείας αφορά: α) η μέτρηση και περιγραφή της νοσηρότητας και θνησιμότητας από διάφορα νοσήματα σε διάφορες κατηγορίες επαγγελμάτων, καθώς και παρακολούθηση των διαχρονικών εξελίξεων. Οι μετρήσεις αυτές περιγράφουν το «επίπεδο υγείας» και εκφράζονται με τον υπολογισμό ειδικών δεικτών. Όσον αφορά τα νοσήματα, σε αυτά περιλαμβάνονται τόσο οι αναγνωρισμένες επαγγελματικές ασθένειες, όσο και υπόλοιπες ασθένειες, τα εργατικά ατυχήματα και όλες γενικώς οι επικίνδυνες καταστάσεις για την υγεία των εργαζομένων. β) τη διερεύνηση των αιτίων και των συνθηκών που προκάλεσαν την έκρηξη μιας συγκεκριμένης επιδημίας (π.χ. βιομηχανική δηλητηρίαση). γ) τη συμβολή στην ανακάλυψη των αιτιολογικών παραγόντων και στη διευκρίνιση των αιτιολογικών μηχανισμών (ιδίως σε νοσήματα άγνωστης αιτιολογίας). δ) τη συμβολή στην κατανόηση της φυσικής ιστορίας διαφόρων (κυρίως χρόνιων) νοσημάτων. ε) τη συμβολή στην οργάνωση, τον προγραμματισμό και την αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας (πρόληψη, ιατρική περίθαλψη κ.λπ.). Από τους σκοπούς και τις χρήσεις της επιδημιολογίας που περιγράφονται ανωτέρω, ιδιαίτερη σημασία για τα συστήματα πληροφοριών έχουν αφενός η μέτρηση και περιγραφή του επιπέδου υγείας των εργαζομένων και αφ ετέρου η οργάνωση, ο προγραμματισμός και η αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας (πρόληψη, ιατρική περίθαλψη κ.λπ.) (Τέρπος 1999). Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 21 - Έτος: 2012

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σύμφωνα με την απόφαση που έλαβε το Διοικητικό Συμβούλιο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΓΕ) (International Labour Organization, ILO) κατά την 288η σύνοδό του το Νοέμβριο του 2003, μια συνάντηση των εμπειρογνωμόνων για την Ασφάλεια και την Υγεία στην βιομηχανία σιδήρου και χάλυβα συγκλήθηκε στη Γενεύη στο διάστημα 1-9 Φεβρουαρίου 2005, για να καταρτίσει και να υιοθετήσει έναν αναθεωρημένο κώδικα ορθής πρακτικής για την ασφάλεια και την υγεία στη βιομηχανία σιδήρου και χάλυβα. Η Συνέλευση απαρτίζεται από επτά εμπειρογνώμονες που διορίζονται μετά από διαβουλεύσεις με τις κυβερνήσεις, οκτώ εμπειρογνώμονες που διορίζονται μετά από διαβουλεύσεις με τους εργοδότες και οκτώ εμπειρογνώμονες που ορίζονται κατόπιν διαβουλεύσεων με την ομάδα των εργαζομένων του διοικητικού συμβουλίου (ILO 2005). Ο αρχικός κώδικας πρακτικής για την ασφάλεια και την υγεία στη βιομηχανία σιδήρου και χάλυβα εγκρίθηκε κατά τη συνεδρίαση εμπειρογνωμόνων το 1981. Ο νέος αυτός κώδικας, ο οποίος αντικατοπτρίζει τις πολλές αλλαγές στη βιομηχανία, το εργατικό δυναμικό της, τους ρόλους των αρμοδίων αρχών, των εργοδοτών, των εργαζομένων και των οργανώσεών τους, καθώς και για την ανάπτυξη των νέων μέσων/εργαλείων της ΔΓΕ σχετικά με την επαγγελματική ασφάλεια και υγεία, επικεντρώνεται στην παραγωγή του σιδήρου και χάλυβα και των βασικών προϊόντων σιδήρου και χάλυβα, όπως χάλυβα έλασης και χάλυβα με μεταλλική επικάλυψη, και χάλυβα από ανακυκλωμένο υλικό. Δεν Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 22 - Έτος: 2012

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΗΣ ασχολείται με την εξόρυξη των πρώτων υλών για την παραγωγή σιδήρου και χάλυβα, η οποία καλύπτεται από την σύμβαση για την ασφάλεια και την υγεία στα ορυχεία, του 1995 (αρ. 176), καθώς και από τους κώδικες πρακτικής για την ασφάλεια και την υγιεινή στα ανθρακωρυχεία (1986) και την ασφάλεια και την υγεία στα ορυχεία επιφανειακής (υπαίθριας) εξόρυξης (1991), ούτε ασχολείται με την κατασκευή των εμπορικών προϊόντων σιδήρου και χάλυβα (ILO 2005). 1.1 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΙΔΗΡΟΥ ΚΑΙ ΧΑΛΥΒΑ Για την περισσότερη από την παρασκευή σιδήρου, τα βασικά χαρακτηριστικά είναι οι κλίβανοι οπτανθρακοποίησης και η υψικάμινος, όπου παράγεται οπτάνθρακας (κωκ) από τον άνθρακα και λιώνει το σιδηρομετάλλευμα (ανάγεται) για την παραγωγή χυτοσιδήρου, αντίστοιχα. Ο κλίβανος φορτίζεται από την κορυφή με σιδηρομετάλλευμα, οπτάνθρακα και ασβεστόλιθο. Θερμός αέρας, συχνά εμπλουτιζόμενος με οξυγόνο, εμφυσείται από τον πυθμένα. Και ο άνθρακας που παράγεται από το κοκ μετατρέπει το σιδηρομετάλλευμα σε χυτοσίδηρο που περιέχει άνθρακα, με την παραγωγή μονοξειδίου του άνθρακα και διοξειδίου του άνθρακα. Ο ασβεστόλιθος ενεργεί ως ρευστοποιητής (ή ευτηκτικό, ή συλλίπασμα). Σε θερμοκρασία 1600 C, ο χυτοσίδηρος τήκεται και συλλέγεται στον πυθμένα του κλιβάνου. Από τον φούρνο γίνεται άντληση (δηλαδή ο χυτοσίδηρος αφαιρείται) περιοδικά, και ο χυτοσίδηρος χύνεται σε χελώνες (pigs) για μελλοντική χρήση (π.χ. στα χυτήρια), ή χύνεται σε κάδους (κουτάλες), όπου μεταφέρεται, ενώ είναι ακόμη λιωμένο, στη χαλυβουργία. Το απορριπτόμενο αέριο από την υψικάμινο, το οποίο είναι πλούσιο σε μονοξείδιο του άνθρακα, καίγεται σε λέβητες προθέρμανσης υψικαμίνου για να θερμάνει τον αέρα εμφυσείται εντός του κλιβάνου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο αλλού στη χαλυβουργία. Κάποια ποσότητα χυτοσιδήρου παράγεται επίσης σε φρεατοκάμινους χυτηρίου. Διάφορες μέθοδοι υπάρχουν ή είναι υπό ανάπτυξη για την παραγωγή σιδήρου μέσω της άμεσης (απευθείας) αναγωγής του σιδηρομεταλλεύματος, με τη χρήση αναγωγικών αερίων. Τέτοιες διαδικασίες μπορεί να γίνουν πιο σημαντικές στο μέλλον. Ο σκοπός των επιχειρήσεων χαλυβουργίας είναι να βελτιώσουν τον χυτοσίδηρο που περιέχει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και άλλες ακαθαρσίες. Η περιεκτικότητα σε άνθρακα πρέπει να αναχθεί, οι ακαθαρσίες να οξειδωθούν και να Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 23 - Έτος: 2012

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ απομακρυνθούν και ο σίδηρος να μετατραπεί σε ένα εξαιρετικά ελαστικό μέταλλο που μπορεί να σφυρηλατηθεί και να πάρει μορφή. Παράγοντες κράματος μπορεί να προστεθούν σ αυτό το στάδιο. Διαφορετικοί τύποι κλιβάνου τήξης χρησιμοποιούνται σ αυτή τη διαδικασία. Κάποια ποσότητα χάλυβα παράγεται απευθείας από ρινίσματα/θραύσματα που είναι υπολείμματα παραγωγής (θραύσματα, απομέταλλα) ή άλλα υλικά που περιέχουν σίδηρο, περισσότερο συχνά σε καμίνους ηλεκτρικού τόξου, χωρίς την ανάγκη για σιδηρομετάλλευμα ή κωκ. Ο χάλυβας χυτεύεται σε πλάκες, χελώνες, ράβδους, πλινθώματα και άλλα σχήματα. Μεταγενέστερα στάδια μπορούν να περιλαμβάνουν αφαίρεση υλικού με φλόγα, αποσκωρίωση, ανόπτηση, θερμή και ψυχρή έλαση, εξέλαση, γαλβανισμό, επίστρωση της επιφάνειας, κοπή και αποκοπή με λείανση, και άλλες λειτουργίες που έχουν σχεδιαστεί για να παράγουν μια ποικιλία προϊόντων χάλυβα (ILO 2005). 1.2 ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ & ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η Ασφάλεια Εργασίας περιλαμβάνει όλες εκείνες τις δραστηριότητες που αντιδρούν στη δημιουργία επικίνδυνων καταστάσεων για τη σωματική ακεραιότητα και υγεία κάθε εργαζομένου. Η ασφάλεια εργασίας πρέπει να έχει πρωταρχικό ρόλο σε κάθε δραστηριότητα που αναπτύσσει ο άνθρωπος, είτε ως επαγγελματίας είτε ως ερασιτέχνης. Πριν από το δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, η ασφάλεια για την εργασία περιοριζόταν στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προφύλαξη του εξοπλισμού και όχι τόσο του ίδιου του ανθρώπου. Μετά το 1960 άρχισαν να ενεργοποιούνται διαδικασίες που περιελάμβαναν την υγιεινή και ασφάλεια του εργαζομένου. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι και έχουν ορισθεί διαδικασίες για την ασφάλεια, κάτω από νομοθετικά πλαίσια, τα οποία οι επιχειρήσεις που απασχολούν εργαζομένους, αλλά και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, πρέπει να τηρούν ευλαβικά (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Η προφύλαξη του εργαζομένου από τους επαγγελματικούς κινδύνους περιλαμβάνει την αποφυγή: του εργασιακού ατυχήματος, της εμφάνισης επαγγελματικών ασθενειών και της πρόωρης φθοράς του ανθρώπινου οργανισμού (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 24 - Έτος: 2012

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΡΓΑΝΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΤΗΣ Η σημασία της αποφυγής των επαγγελματικών κινδύνων φαίνεται από στατιστικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα μας αλλά και διεθνώς. Μετρήσεις του 1993 δείχνουν πως, περίπου 40.000 εργασιακά ατυχήματα, γίνονται στη χώρα μας ετησίως από τα οποία περίπου 120 είναι θανατηφόρα. Οι αριθμοί αυτοί διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τον πληθυσμό αλλά και το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την ασφάλεια της εργασίας. Οι αντίστοιχοι αριθμοί για τις Η.Π.Α. ήταν για το 1993 2,200,000 εργασιακά ατυχήματα, εκ των οποίων τα 14,000 θανατηφόρα. Από τις παραπάνω στατιστικές μελέτες φαίνεται για άλλη μία φορά η σπουδαιότητα θέσπισης και τήρησης κανόνων για την ασφάλεια και την προστασία των εργαζομένων (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Είναι γνωστό ότι σε όλες τις μορφές δραστηριοποίησης του ανθρώπου ο κίνδυνος ατυχήματος είναι υπαρκτός. Ιδιαίτερα η εργασία συνυπάρχει με τον επαγγελματικό κίνδυνο. Ο ρόλος της ασφάλειας σε αυτή την περίπτωση είναι να καταγράψει τους κινδύνους και να εξασφαλίσει την πρόληψη των εργασιακών ατυχημάτων. Το εργασιακό ατύχημα είναι ένα ξαφνικό γεγονός, εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εργασίας και είναι αποτέλεσμά της. Το εργασιακό ατύχημα μπορεί να γίνει είτε εντός των στενών ορίων πραγματοποίησης της εργασίας (π.χ. ένας συγκολλητής να καεί από τη φλόγα οξυγονοασετυλίνης) είτε και εκτός των στενών ορίων πραγματοποίησης της εργασίας (π.χ. τραυματισμός διερχόμενου από εργοτάξιο) (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Η πρόληψη των εργασιακών ατυχημάτων συνίσταται δηλαδή στη λήψη μέτρων, ώστε να μειώνεται η πιθανότητα εκδήλωσης εργασιακού ατυχήματος. Το εργασιακό ατύχημα φέρει στον παθόντα πόνο, πιθανές μόνιμες σωματικές βλάβες, ψυχική φθορά, απώλεια αμοιβών κ.λπ., αν βέβαια δεν οδηγήσει σε απώλεια ζωής (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Εκτός των παραπάνω, το εργασιακό ατύχημα έχει επιπτώσεις και στην επιχείρηση. Τέτοιες επιπτώσεις μπορούν να είναι: το οικονομικό κόστος λόγω αποζημιώσεων, η απώλεια εμπιστοσύνης από τους εργαζομένους, η καταστροφή του εξοπλισμού, διοικητικές κυρώσεις κ.λπ.. Το εργασιακό ατύχημα, όπως ήδη φάνηκε, έχει ποικίλες επιπτώσεις, τόσο στο κοινωνικό σύνολο, όσο και στην Εθνική Οικονομία (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Οι συνήθεις αιτίες για τις οποίες συμβαίνουν τα εργασιακά ατυχήματα σχετίζονται, τόσο με τον ανθρώπινο παράγοντα, όσο και με τις συνθήκες του εργασιακού περιβάλλοντος. Στατιστικές μελέτες, όμως, έδειξαν πως το 85% περίπου των εργασιακών ατυχημάτων οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό ήδη σημαίνει ότι τα περισσότερα Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 25 - Έτος: 2012

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ή όλα από αυτά τα ατυχήματα θα μπορούσαν να μην είχαν γίνει ποτέ (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Οι πράξεις των εργαζομένων που συνήθως γίνονται αιτίες για ένα εργασιακό ατύχημα οφείλονται κυρίως στους παρακάτω λόγους: απειρία, βιασύνη, αφηρημάδα, αμέλεια, κακή υγεία, άγνοια του κινδύνου, υπερβολική αυτοπεποίθηση. Οι εργασιακές συνθήκες αντίστοιχα που μπορούν να οδηγήσουν σε εργασιακό ατύχημα μπορούν να είναι : κ.λπ.), ανθυγιεινός χώρος ( κακός φωτισμός, κακός αερισμός, έλλειψη θέρμανσης ελαττωματικές εγκαταστάσεις, ελαττωματικά ή φθαρμένα εργαλεία, έλλειψη τάξης (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Τέλος, μία κατηγορία εργασιακών ατυχημάτων μπορεί να οφείλεται σε απρόβλεπτα αίτια που προέρχονται κυρίως από φυσικές καταστροφές (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). 1.2.1 ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η πρόληψη των εργασιακών ατυχημάτων απαιτεί την πειθαρχία των εργαζομένων σε ειδικούς κανόνες, που σχετίζονται με το συγκεκριμένο χώρο της εργασίας τους, αλλά και με την ίδια την εργασία που πραγματοποιούν (Πολυτεχνείο Κρήτης 2010). Έτσι, οι συνθήκες ασφαλείας διαφοροποιούνται, για παράδειγμα, ανάμεσα σε ένα χυτήριο ή ένα μηχανουργείο, αλλά υπάρχουν και γενικοί κανόνες που ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις. Τέτοιοι γενικοί κανόνες συνοψίζονται παρακάτω: Πρέπει να υπάρχει καθαριότητα και τάξη στην εργασία. Πρέπει να χρησιμοποιούνται τα ατομικά μέσα προστασίας ανά περίπτωση. Πρέπει να χρησιμοποιούνται τα κατάλληλα εργαλεία κατά περίπτωση εργασίας. Ονοματεπώνυμο Φοιτητή - 26 - Έτος: 2012