ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΗΑ ΣΜΖΜΑ ΗΣΟΡΗΑ-ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΑ-ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΝΘΡΧΠΟΛΟΓΗΑ Αθαδεκατθό Έηνο 2014-2015 Δαξηλό Δμάκελν Μάζεκα: Ανθρωπολογία της Τροφής (ΚΑ 1371) Πέκπηε 6-9 κκ Γηδάζθνπζα: Βαζηιηθή Γηαθνπκάθε yiakoumaki@uth.gr γξαθείν 11, ηει. 24210-74532 Tν κάζεκα επηδηώθεη λα εμνηθεηώζεη ηνπο ζπνπδαζηέο κε κηα βηβιηνγξαθία ηεο αλζξσπνινγίαο ηεο ηξνθήο (θαη ηνπ πνηνύ), πνπ αλαδεηθλύεη ηελ ηξνθή σο δηεπηζηεκνληθό αληηθείκελν. πγθεθξηκέλα, ην κάζεκα δελ απνηειεί κηα θιαζηθή ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηελ αλζξσπνινγία ηεο ηξνθήο. Απηό πνπ επηρεηξεί είλαη λα αλαδείμεη ηηο δπλαηόηεηεο ηεο κειέηεο πνιηηηζκηθώλ θαηλνκέλσλ κέζα από ηελ ηξνθή/ην θαγεηό. Δηδηθόηεξα, κειεηά ην πώο ε εζηίαζε ζηελ ηξνθή/ζην θαγεηό ζπκβάιιεη ζηελ εξκελεία θνηλσληθώλ πξαγκαηηθνηήησλ όπσο: δηαδηθαζίεο θαηαζθεπήο εζληθήο/εζλνηηθήο ηαπηόηεηαο, ε ηζηνξηθή πνξεία πξνο ην ζύγρξνλν θξάηνο θαη ην «άηνκν» ζηηο δπηηθέο θνηλσλίεο, ε αλάδπζε ηεο «πνιππνιηηηζκηθόηεηαο», ε θαηαζθεπή θαη εκπνξεπκαηνπνίεζε ηεο «παξάδνζεο», ην θνηλσληθό θύιν, θαηαλάισζε θαη θαηαλαισηηθέο πξαθηηθέο, νηθνλνκίεο ηεο «παγθνζκηνπνίεζεο», θ.ά. Σα θείκελα αθνξνύλ πνηθίια εζλνγξαθηθά (θαη αιιειν-επηθαιππηόκελα) ζπκθξαδόκελα (π.ρ. Δπξώπε, Αζία, Κ. Ακεξηθή, «κεηαζνζηαιηζηηθόο» θόζκνο).
ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ H ΚΟΤΛΣΟΤΡΑ ΣΖ ΣΡΟΦΖ ΚΑΗ ΣΟΤ ΠΟΣΟΤ ΚΑΗ Ζ ΠΟΡΔΗΑ ΠΡΟ ΣΗ ΑΣΗΚΔ ΚΟΗΝΧΝΗΔ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ (εβδνκάδεο 1-4) Elias, Norbert 1996 [1939]. Η δηαδηθαζία ηνπ πνιηηηζκνύ. Αζήλα: Αιεμάλδξεηα. ζει. 93-240 θαη επηιεθηηθά Ο λένο ηύπνο αλζξώπνπ αλαδύεηαη. Παξαδείγκαηα κεηάβαζεο από πξν-αζηηθέο ζε αζηηθέο θνηλσλίεο Spang, Rebecca L. 2006. Η εθεύξεζε ηνπ εζηηαηνξίνπ: ην Παξίζη θαη ν γαζηξνλνκηθόο πνιηηηζκόο. Αζήλα: Πνηακόο. (Δηζαγσγή, θεθ. 1 επηιεθηηθά [από ζ.40], θαη θεθ. 3). Μαηθαίος, Άννα 2004. «Οη ληειηθάηεο ηξνθέο θαη ην ιηηνδίαηην: δπν εθδνρέο ηνπ δηαθσηηζκνύ». Τα Ιζηνξηθά, 21 (40): 37-52. Fugier, Anne Martin 1998. «Σα γεύκαηα ζην θαζεκεξηλό σξάξην ησλ αζηηθώλ λνηθνθπξηώλ ζην Παξίζη ηνλ 19 ν αηώλα». ην: Άλλα Μαηζαίνπ (επηκ) 1998. Ιζηνξία ηεο Δηαηξνθήο: Πξνζεγγίζεηο ηεο Σύγρξνλεο Ιζηνξηνγξαθίαο. Αζήλα: Δ.Μ.Ν.Δ.- Μλήκσλ, ζει. 103-110 Μαηθαίος, Άννα 1994. «Γηαηηεηηθέο απαγνξεύζεηο ζηελ Σνπξθνθξαηία». Τα Ιζηνξηθά, 11 (21): 259-288. ΔΘΝΗΚΖ ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΓΗΑΣΡΟΦΗΚΖ ΚΟΤΛΣΟΤΡΑ (εβδνκάδεο 5-6) Σξνθή θαη θεηκελνπνίεζε - Mαγεηξηθά βηβιία Ζ θαηαζθεπή ηεο εζληθήο ηαπηόηεηαο - εζληθήο θνπδίλαο Δζληθή θνπδίλα ζε ζύγρξνλα πιαίζηα: Ζ αλάδπζε ηεο ηνπηθόηεηαο θαη ηεο πνιππνιηηηζκηθόηεηαο Μαηθαίος, Άννα 1998. «Ο Βξηιηά αβαξίλ θαη ην ςάξη ηνπ αξρηλαύαξρνπ Καλάξε: ηα ειιεληθά βηβιία καγεηξηθήο ηνπ 19 νπ αηώλα». Τα Ιζηνξηθά 28, 29, Ηνύληνο-Γεθέκβξηνο, ζει. 109-122. Appadurai, Arjun 1998. «Πώο θηηάρλεηαη κηα εζληθή θνπδίλα: ηα βηβιία καγεηξηθήο ζηε ζύγρξνλε Ηλδία». ην: Μαηζαίνπ, Άλλα (επηκ.), ζει. 157-195. Γιακοςμάκη, Βαζιλική 2006. Πεξί (δηα)ηξνθήο θαη εζληθήο ηαπηόηεηαο: Οη δηαζηάζεηο κηαο λέαο πνιηηηζκηθήο πνηθηιόηεηαο ζηε ζεκεξηλή Διιάδα. ην: Δπζύκηνο Παπαηαμηάξρεο (επηκ.), Πεξηπέηεηεο ηεο εηεξόηεηαο: Η παξαγσγή ηεο πνιηηηζκηθήο δηαθνξάο ζηε ζεκεξηλή Ειιάδα. Αζήλα: Αιεμάλδξεηα. ζει. 105-138. Επίκοςπορ 2012. «Ζ ειιεληθόηεηα ηεο ειιεληθήο θνπδίλαο». ην: Δπίθνπξνο, Η Νέα Ειιεληθή Κνπδίλα, Αζήλα: Ίθαξνο, ζει. 109-153 2
Ζ δηαηξνθηθή παξάδνζε σο εζληθό δηαθύβεπκα Wilk, Richard R. 1999. Real Belizean Food : Building Local Identity in the Transnational Caribbean. American Anthropologist 101 (2): 244-255. Πεηπίδος, Έλια 2006. Σπξί θαη έζλνο: Δζληθέο δηεθδηθήζεηο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ην: Δπζύκηνο Παπαηαμηάξρεο (επηκ.) (Βι. παξαπάλσ), ζει. 139-158. Μαηθαίος, Άννα 2012. «Από ηηο θνηλόηεηεο ηεο νκνηόηεηαο ζηα θαγεηά ηεο ζησπήο. Τα Ιζηνξηθά, 29 (56), Ηνύληνο, ζει. 81-100. Ζ ΣΡΟΦΖ ΒΓΑΗΝΔΗ ΑΠΟ ΣΑ ΤΝΟΡΑ ΣΖ: ΠΑΓΚΟΜΗΟΠΟΗΖΜΔΝΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΚΑΣΑΝΑΛΧΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΔ ΔΜΠΟΡΔΤΜΑΣΟΠΟΗΖΖ ΚΑΗ ΓΗΔΘΝΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΓΗΑΣΡΟΦΗΚΖ ΚΟΤΛΣΟΤΡΑ (εβδνκάδεο 7-8) Μπακαλάκη, Αλεξάνδπα 2000. «Γεπζηηθά Σαμίδηα: πλαληήζεηο θαη Γηαθξίζεηο». ην: Ρ. Καπηαληδόγινπ θαη Μ. Πεηξνλώηε (επηκ.), Όξηα θαη Πεξηζώξηα: Εληάμεηο θαη Απνθιεηζκνί. Αζήλα: ΔΚΚΔ, ζει: 67-90 Ohnuki-Tierney, Emiko 1997. McDonald s in Japan: Changing Manners and Etiquette. ην: Watson, James L. (ed), Golden Arches East. McDonald s in East Asia. Stanford: Stanford University Press, ζει. 161-182. Watson, James L. 2005. China s Big Mac Attack. ην: Watson, J. L. & Caldwell, Melissa (eds), The Cultural Politics of Food and Eating: A Reader. Oxford: Blackwell, ζει. 70-79. Watson, James L. 1997. McDonald s in Hong Kong: Consumerism, Dietary Change, and the Rise of a Children s Culture. ην: Watson, James L. (ed), (βι. παξαπάλσ), ζει. 77-109. Caldwell, Melissa L. 2004. Domesticating the French Fry: McDonald s and Consumerism in Moscow. Journal of Consumer Culture 4 (1): 5-26. ΣΡΟΦΖ, ΚΑΣΑΝΑΛΧΖ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΣΑΞΖ - ΠΡΟΔΓΓΗΔΗ ΣΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ (εβδνκάδα 9) Bourdieu, Pierre 2002. Η δηάθξηζε: Κνηλσληθή θξηηηθή ηεο θαιαηζζεηηθήο θξίζεο. Αζήλα: Παηάθεο (επηιεθηηθή αλάγλσζε) Allison, Anne 1991. Japanese Mothers and Obentōs: The Lunch-Box as Ideological State Apparatus. Anthropological Quarterly 64 (4): 195-208. Roseberry, William 1996. The Rise of Yuppie Coffees and the Reimagination of Class in the United States. American Anthropologist, 98 (4): 762-775. 3
ΣΡΟΦΖ ΚΑΗ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΦΤΛΟ - ΣΡΟΦΖ ΚΑΗ ΠΡΟΛΖΦΔΗ ΣΟΤ ΧΜΑΣΟ (εβδνκάδα 10) Cowan, Jane K. 1998. Ζ θαζεκεξηλή θνηλσληθόηεηα σο έκθπιε πξαθηηθή. ην: Jane K. Cowan, Η πνιηηηθή ηνπ ζώκαηνο: ρνξόο θαη θνηλσληθόηεηα ζηε βόξεηα Ειιάδα. Αζήλα: Αιεμάλδξεηα. ζει. 73-98. Παπαηαξιάπσηρ, Εςθύμιορ 1992. Ο θόζκνο ηνπ θαθελείνπ: ηαπηόηεηα θαη αληαιιαγή ζηνλ αλδξηθό ζπκπνζηαζκό. ην: Δ.Παπαηαμηάξρεο- Θ. Παξαδέιιεο (επηκ.) Ταπηόηεηεο θαη Φύιν ζηε Σύγρξνλε Ειιάδα. Αλζξσπνινγηθέο Πξνζεγγίζεηο. Αζήλα: Καζηαληώηεο/Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ, ζει. 209-250. Brumberg, Joan 1997. The Appetite as Voice. ην: Carole Counihan, Penny Van Esterik (eds), Food and Culture: A Reader. London: Routledge, ζει. 159-179. Bordo, Susan 1997. Anorexia Nervosa: Psychopathology as the Crystallization of Culture. ην: Carole Counihan, Penny Van Esterik (eds) (βι. παξαπάλσ), ζει. 226-250. Bynum, Caroline 1997. Fast, Feast, and Flesh: The Religious Significance of Food to Medieval Women. ην: Carole Counihan, Penny Van Esterik (eds) (βι. παξαπάλσ), ζει.138-158. ύλζεηε ζεκαηηθή: ΣΡΟΦΖ ΚΑΗ ΜΝΖΜΖ - ΣΡΟΦΖ ΚΑΗ ΑΗΘΖΔΗ (εβδνκάδα 11) Sutton, David 2012. «Σξνθή θαη Αηζζήζεηο». ην: Δ. Γηαινύξε (επηκ.), Υιηθόο Πνιηηηζκόο: Η Αλζξσπνινγία ζηε Φώξα ησλ Πξαγκάησλ. Αζήλα: Αιεμάλδξεηα, ζει. 391-426 Σεπεμεηάκη, Κ. Νάνηια 1996. «Ζ Μλήκε ησλ Αηζζήζεσλ, Μέξνο Η: εκάδηα ηνπ Δθήκεξνπ». ην: εξεκεηάθε Κ. Νάληηα, Παιηλλόζηεζε Αηζζήζεσλ: Αληίιεςε θαη Μλήκε σο Υιηθή Κνπιηνύξα ζηε Σύγρξνλε Επνρή. Αζήλα: Νέα ύλνξα-α.α. Ληβάλε, ζει. 29-63. Sutton, David 2001. Whole Foods: Revitalization through Everyday Synesthetic Experience. Anthropology and Humanism, 25 (2): 120-130 Moine, Raphaëlle 1998. «Σν Δείπλν ηεο Babette (Gabriel Axel, Γαλία, 1986), ή πώο νη παξαβνιέο μαλαβξίζθνπλ ηε ζεκαζία ηνπο». ην: Μαηζαίνπ, Άλλα (επηκ.), ζει. 85-102. ΤΕΖΣΖΖ-ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ (εβδνκάδα 12) 4
ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ: Όινη/εο νη θνηηεηέο/ηξηεο ζα βαζκνινγεζνύλ ζην ηέινο ηνπ εμακήλνπ κε εμεηάζεηο, ε ύιε ησλ νπνίσλ ζα βαζίδεηαη ζηα παξαπάλσ αλαγλώζκαηα ΚΑΗ ζηηο δηαιέμεηο ησλ καζεκάησλ. 5