Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Υδατικό σύστηµα ύδρευσης Αθήνας

Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Υδατικό σύστηµα ύδρευσης Αθήνας Η ξηρασία 1987-1994 Νίκος Μαµάσης Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Τοµέας Υδατικών Πόρων Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα 28 Σύντοµο ιστορικό Το κλίµα της Αττικής, χαρακτηρίζεται από ήπιους υγρούς χειµώνες και ξηρά καλοκαίρια. Όµως, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Αττικής σε σχέση µε τις γειτονικές περιοχές είναι το ιδιαίτερα χαµηλό ετήσιο ύψος βροχής που τον τελευταίο αιώνα είναι κατά µέσο όρο µικρότερο από 4 mm. Κατά τον 5 ο αιώνα π.χ., ο πληθυσµός ξεπερνούσε τα 2. άτοµα και η φυσική προσφορά νερού από τα ποτάµια και τις κοντινές πηγές ήταν πολύ µικρότερη από τη ζήτηση (και τότε το κλίµα περιγράφεται ως θερµό µε λίγες βροχοπτώσεις). Για την ικανοποίηση των αναγκών σε νερό είχε αναπτυχθεί ένα σύστηµα που περιλάµβανε ιδιωτικά και δηµόσια πηγάδια, κρήνες και πηγές, υδραγωγεία που µετέφεραν το νερό από τις ορεινές περιοχές γύρω από την Αθήνα και δεξαµενές για τη συλλογή βρόχινου νερού. Ακόµη, είχαν επιβληθεί κανόνες για τη χρήση του νερού (οι περισσότεροι έγιναν από το Σόλωνα το 594 π.χ.). Οι κανόνες ήταν ακριβείς και διασφάλιζαν την πρόσβαση όλων των πολιτών σε νερό, τη συντήρηση των σχετικών υποδοµών και την προστασία από τη ρύπανση των υδατικών πόρων. Εντεταλµένοι δηµόσιοι υπάλληλοι ήταν επιφορτισµένοι µε την επίβλεψη της τήρησης των κανόνων ώστε να εξασφαλίζεται η δίκαιη κατανοµή του νερού στους πολίτες. Το 2 ο αιώνα µ.χ. κατά τη διάρκεια της Ρωµαϊκής περιόδου κατασκευάστηκε το Αδριάνειο υδραγωγείο µήκους 25 km που µετέφερε νερό από την Πάρνηθα, στην πόλη των Αθηνών. Το υδραγωγείο αυτό στην πορεία των αιώνων καταστράφηκε και επισκευάστηκε στη διάρκεια του 19 ου αιώνα, ενώ ήταν σε χρήση ακόµη µέχρι το 1931, όπου ολοκληρώθηκε το φράγµα και το υδραγωγείο Μαραθώνα. 1

Σύντοµο ιστορικό Αδριάνειο Πεισιστράτειο Λ. Αθηνών Ιερά Οδός Πειραιώς Πατησίων Πανεπιστηµίου Σταδίου Αλεξάνδρας Τρικούπη Β. Κωνσταντίνου Κηφισιάς Μεσογείων Κατεχάκη Κοκκινοπούλου Περιφ. Υµηττού Λ. Συγγρού Υµηττού Έτος 1927 1931 1941 1944 1951 1958 1961 1971 1979 1981 1989 (hm 3 ) 4.8 11.5 22.8 15.7 21.8 49.2 7.9 143. 244. 282. 375.8 Σύντοµο ιστορικό Ιστορικό Ύδρευση από το Αδριάνειο υδραγωγείο και µικροπηγές, πληθυσµός Περιφερείας Πρωτευούσης 82 Πλήρης λειτουργία υδραγωγείου Μαραθώνα Πληθυσµός Περιφερείας Πρωτευούσης 1 124 Στασιµότητα κατανάλωσης κατά την περίοδο της Κατοχής και του Εµφυλίου Πληθυσµός Περιφερείας Πρωτευούσης 1 379 Συστηµατική λειτουργία του υδραγωγείου Υλίκης Πληθυσµός Περιφερείας Πρωτευούσης 1 831 Πληθυσµός Περιφερείας Πρωτευούσης 2 54 Έναρξη λειτουργίας του υδραγωγείου Μόρνου Πληθυσµός Περιφερείας Πρωτευούσης 3 27 Σηµαντική µείωση των εισροών, ενώ σηµειώνεται η µεγαλύτερη ετήσια κατανάλωση του αιώνα 2

Έτος 199 1991 1992 1993 1995 1999 21 28 (hm 3 ) 326.5 323.8 33.2 252.3 28.2 357. 397. 43. Σύντοµο ιστορικό Ιστορικό Η ξηρότερη χρονιά του αιώνα, σηµαντική αύξηση της τιµής του νερού και έναρξη εκστρατείας για την εξοικονόµησή του µεαποτέλεσµασηµαντική µείωση της κατανάλωσης Σχετικάυγρόέτος, πληθυσµός πρωτευούσης 3 71 Η ξηρασία συνεχίζεται, νέα αύξηση της τιµής του νερού, επίσπευση ενίσχυσης του συστήµατος (γεωτρήσεις, Εύηνος) Ενίσχυση Μόρνου από Εύηνο µέσω προσωρινής υδροληψίας Η κατανάλωση επανέρχεται στα επίπεδα του 199 Πληθυσµός Περιφερείας Πρωτευούσης 3 163 Εξέλιξη της κατανάλωσης και των έργων υδροδότησης της Αθήνας ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (hm 3 ) 8 6 4 Μέση ετήσια εισροή στους υπάρχοντες ταµιευτήρες Εισερχόµενη ποσότητα στα διυλιστήρια µε αξιοπιστία 99% Απολήψιµη ποσότητα από τους ταµιευτήρες µε αξιοπιστία 99% 2 Λειτουργία Μαραθώνα Λειτουργία Υλίκης Λειτουργία Μόρνου Λειτουργία Ευήνου 192 193 194 195 196 197 198 199 2 21 ΕΤΟΣ 3

Εξέλιξη κατανάλωσης πληθυσµού υδρευτικών έργων Ετήσια κατανάλωση νερού (hm 3 ) 5 45 4 35 3 25 2 1582 1 5 1 124 1 379 1 831 2 54 3 27 3 71 3 163 Αδριάνειο υδραγωγείο και πηγές 1927 28 1931 32 1935 36 1939 4 1943 44 1947 48 1951 52 1955 56 1959 6 1963 64 1967 68 1971 72 1975 76 1979 8 1983 84 1987 88 1991 92 1995 96 Γεωτρήσεις Μαραθώνας Υλίκη Μόρνος Εύηνος (εκτροπή) 1999 23 4 27 8 Εύηνος (φράγμα) Εύηνος Σήραγγα Ευήνου Μόρνου Υδροδοτικό σύστηµααθήνας Γεωτρήσεις Βασιλικών π. Β. Κηφισός Γεωτρήσεις Υλίκης Υδραγωγείο Υλίκης Υλίκη π. Εύηνος π. Μόρνος Μόρνος Γεωτρήσεις ΒΑ Πάρνηθας ΜΕΝ Κιούρκων 1 2 3 km Υδραγωγείο Μόρνου Ενωτικό υδραγωγείο Μαραθώνας ΜΕΝ Μάνδρας ΜΕΝ Μενιδίου ΜΕΝ Περισσού 4

Πολυπλοκότητα του συστήµατος Απαίτηση εξασφάλισης πολύ υψηλής αξιοπιστίας (99%, σε ετήσια βάση). ιαχείριση υπό καθεστώς αβεβαιότητας υδρολογική αβεβαιότητα (µη προβλέψιµες εισροές) αβεβαιότητα ως προς την εξέλιξη της κατανάλωσης αβεβαιότητα ως προς τη λειτουργικότητα κρίσιµων έργων. Εναλλακτικές διαχειριστικές επιλογές (= βαθµοί ελευθερίας συστήµατος) ως προς τις εκροές από τους υδατικούς πόρους (ταµιευτήρες, γεωτρήσεις) ως προς την κατανοµή των εκροών στα υδραγωγεία. Υψηλό κόστος λειτουργίας υδραγωγείου Υλίκης και γεωτρήσεων (λόγω άντλησης) έναντι µηδενικού κόστους της σήραγγας Ευήνου-Μόρνου και του υδραγωγείου Μόρνου (λειτουργία µε βαρύτητα). Σηµαντικές απώλειες από υπόγειες διαφυγές (κυρίως Υλίκη), υπερχειλίσεις (Εύηνος) και διαρροές (κυρίως σε τµήµατα υδραγωγείων υπό πίεση). Ανταγωνιστικές (ως προς την ύδρευση) χρήσεις νερού και περιορισµοί διατήρηση περιβαλλοντικής παροχής 1. m 3 /s κατάντη φράγµατος Ευήνου περιορισµός ρυθµιστικού όγκου Μαραθώνα για αποφυγή κινδύνου υπερχείλισης αρδευτικές (Κωπαΐδα) και µικρέςυδρευτικέςχρήσεις. Σύστηµα Υποστήριξης Αποφάσεων (ΣΥΑ) Συνιστώσες Περιφερειακά Σημεία Ελέγχου Δεδομένων (ΠΣΕΔ) Ευήνου Μόρνου Υλίκης Μαραθώνα Σύστημα μέτρησης υδατικών πόρων Σύστημα εκτίμησης και πρόγνωσης υδατικών πόρων Υδρολογικό μοντέλο Β. Κηφισού Υλίκης Κεντρική βάση δεδομένων Σύστημα γεωγραφικής πληροφορίας Σύστημα στοχαστικής προσομοίωσης Γέννηση συνθετικών εισροών Σύστημα υποστήριξης της διαχείρισης υδατικών πόρων Προσομοίωση και βελτιστοποίηση (ΥΔΡΟΝΟΜΕΑΣ) Αναπτύχθηκε στα πλαίσια του ερευνητικού έργου «Εκσυγχρονισμός της εποπτείας και διαχείρισης του συστήματος των υδατικών πόρων ύδρευσης της Αθήνας», το οποίο εκπονήθηκε από το ΕΜΠ την περίοδο 1999 24 (http://www.itia.ntua.gr/g/projinfo/14/). 5

Σχηµατοποίηση του υδροδοτικού συστήµατος της Αθήνας Ταµιευτήρας Ευήνου Π. Εύηνος Ταµιευτήρας Μόρνου Υλίκη Ούγγρα Βασιλικά - Παρόρι 1.1 Π. Μόρνος Μουρίκι ίστοµο Μουρίκι 7.5 1 2 3 km 2.3 Εύηνος < 27. Κρεµµάδα 2.7 Κλειδί Μεριστής Μεριστής Κιθαιρώνα Κιθαιρώνα 1.3 3.5 4.2 2.3 Π. Β. Κηφισός Βίλιζα 4.2 Αυλώνα.1 Κρεµµάδα Βίλιζα εξαµενή Κακοσάλεσι εξαµενή Κακοσάλεσι Μάνδρα Νο 4 Φρέαρ Α 1.3 1.3 1.3 5.2 5.2 3.2 3.8.3 Νο 4.6 Μάνδρα Μαυροσουβάλα 3.2 Φρέαρ Α 1.3 Κωπαΐδα Σφενδάλη 3.5 Σφενδάλη 8.1 Λίµνη Υλίκη Κιούρκα Π. Ασωπός 2.1 3.5 1.8 Κιούρκα Κιούρκα 1.5 Ούγγρα Υλίκη 1.1 Αυλώνα 7.5 Βασιλικά - Παρόρι Μαυροσουβάλα 1.3 1.3 3.5 2.7.1 1.3 1.3 1.3 3.2 5.2 5.2.6 3.2 3.8.3 4.2 Κλειδί 2.3 Εύηνος < 27. 3.5 Μαρα- θώνας 1.8 Κιούρκα 4.2 2.3 Μόρνος 18. 18. 2.1 Μάνδρα 3.5 1. 1.5 8.1.8 Μενίδι 2.9 Μαραθώνας 1.. Κιούρκων. Μενιδίου. Ασπροπύργου.8 Ταµιευτήρας Μαραθώνα. Περισσού Μόρνος 18. ίστοµο 18. Μεριστής Κιθαιρώνα 1.5 1.5 Μάνδρα 1.2 5.8 4. Γαλάτσι Μενίδι 2.9 Χελιδονού Χελιδονού 5.8 4. Γαλάτσι 1.2 1.2 ΑΘΗΝΑ 1.2 Σχηµατοποίηση του υδροδοτικού συστήµατος της Αθήνας Λεκάνη Ευήνου 352 km 2, 278 hm 3 Οικολογική παροχή Ταµιευτήρας Ευήνου +458.5 ως +55. m, 112 hm 3 Σήραγγα Ευήνου- Μόρνου (< 27 m 3 /s) Λεκάνη Μόρνου 588 km 2, 235 hm 3 Προς άρδευση Κωπαΐδας Λεκάνη Β. Κηφισού 242 km 2, 278 hm 3 Ταµιευτήρας Μόρνου +384. ως +435. m, 63 hm 3 Yδραγωγείο Μόρνου (18 m 3 /s) ΜΕΝ Μάνδρας Λεκάνη Υλίκης 424 km 2, 17 hm 3 Υδραγωγείο Υλίκης (7.5 m 3 /s) Λεκάνη Χάραδρου 12 km 2, 14 hm 3 ΜΕΝ Μενιδίου Προς κατανάλωση Λίµνη Υλίκη +43.5 ως +79.8 m, 585 hm 3 Υπερχείλιση / διαφυγή προς Παραλίµνη / Ευβοϊκό ΜΕΝ Κιούρκων Προς κατανάλωση Ταµιευτήρας Μαραθώνα +24.4 ως +223. m, 31 hm 3 ΜΕΝ Γαλατσίου Πηγή: Κουτσογιάννης κ.α, 23 6

Φιλοσοφία σχηµατοποίησης συστήµατος ικτυακή περιγραφή τοπολογίας υδροσυστήµατος (κόµβοι, κλάδοι). ιαµόρφωση συνιστωσών µαθηµατικού µοντέλου δικτύου µεεφαρµογή των αρχών αφαίρεσης, τυποποίησης και απλοποίησης. Απεικόνιση δικτυακού µοντέλου σε περιβάλλον Η/Υ (λογισµικό Υ ΡΟΝΟΜΕΑΣ). Ταµιευτήρες εδοµένα εισόδου µοντέλου συστήµατος Χαρακτηριστικές στάθµες Καµπύλες στάθµης-επιφάνειας και στάθµης-αποθέµατος Υδρολογικές εισροές (λόγω απορροής και βροχόπτωσης) Απώλειες λόγω εξάτµισης Σχέσεις στάθµης-διαφυγών Παράµετροι κανόνων λειτουργίας Στάθµη στηνέναρξητης προσοµοίωσης (αρχική συνθήκη) Γεωτρήσεις Μηνιαία αντλητική ικανότητα γεωτρήσεων Παράµετροι κανόνων λειτουργίας Υδραγωγεία Παροχετευτικότητα (σταθερή ή µεταβλητή) Απώλειες λόγω διαρροών Ενεργειακά δεδοµένα εδοµένα παραγωγής ενέργειας στους υδροστροβίλους εδοµένα κατανάλωσης ενέργειας στα αντλιοστάσια Στόχοι και περιορισµοί Τύπος στόχου (ύδρευση, άρδευση, παραγωγή πρωτεύουσας ενέργειας, αιχµής, ελάχιστη/µέγιστη στάθµη ταµιευτήρα, ελάχιστη/µέγιστη παροχή ποταµού ή υδραγωγείου) Μηνιαίες και ετήσιες τιµές Επίπεδο προτεραιότητας Αποδεκτή πιθανότητα αστοχίας Μέτρο επίδοσης Μεταβλητές ελέγχου Κριτήρια επίδοσης (π.χ. κόστος, ενέργεια, αξιοπιστία) Συντελεστές βάρους στοχικής (αντικειµενικής) συνάρτησης 7

ιαχείριση υδρολογικής αβεβαιότητας µέσω στοχαστικής προσοµοίωσης Ενώ για την ασφαλή διαχείριση του συστήµατος θα ήταν επιθυµητήηγνώσητων µακροχρόνιων εισροών, εξαιτίας της έντονα µη γραµµικής (χαοτικής) φύσης των υδροκλιµατικών διεργασιών, είναι ανέφικτη η πραγµατοποίηση προσδιοριστικών προγνώσεων για χρονικό ορίζοντα πέραν των λίγων ηµερών. Η ανάλυση του συστήµατος µε χρήση ιστορικών εισροών αντενδείκνυται γιατί: το µήκος τους είναι υπερβολικά µικρό για την εµπειρική εκτίµηση των ζητούµενων πιθανοτήτων αστοχίας (για α = 1% απαιτείται δείγµα εκροών 1 ως 1 ετών) η πιθανότητα επανάληψης των ίδιων χρονοσειρών στο µέλλον είναι µηδενική. Η στοχαστική προσέγγιση επιτρέπει ακριβή ποσοτικοποίηση της αβεβαιότητας του συστήµατος, µε τη χρήση σεναρίων συνθετικών εισροών που αναπαράγουν τα στατιστικά χαρακτηριστικά των ιστορικών. Ανάλογα µε το διαχειριστικό πρόβληµα, υπάρχουν δύο τύποι προσοµοίωσης: Μόνιµης κατάστασης: εκτίµηση µακροχρόνιας αξιοπιστίας συστήµατος σε συνθήκες σταθερής ζήτησης, όπου σε κάθε θέση παράγεται µία χρονοσειρά µεγάλου µήκους. Καταληκτική: παράγεται ένα ικανό πλήθος σεναρίωνπρόγνωσηςτωνεισροώνγια χρονικό ορίζοντα λίγων ετών, µεδεδοµένες αρχικές συνθήκες, ενώ επιτρέπεται µεταβολή των χαρακτηριστικών του συστήµατος προκύπτει ένα δείγµα µεταβλητών εξόδου σε κάθε χρονικό βήµα (π.χ. αποθέµατα, εκροές), βάσει του οποίου εκτιµάται η αντίστοιχη αξιοπιστία. Κανόνες λειτουργίας ταµιευτήρων Οι κανόνες λειτουργίας ορίζουν το απόθεµα-στόχο κάθε ταµιευτήρα µε βάσητοαναµενόµενο απολήψιµοαπόθεµα του συστήµατος, τη συνολική ζήτηση νερού και τους περιορισµούς στάθµης. 8

Πρακτικά ερωτήµατα σχετικά µε το υδροδοτικό σύστηµα τηςαθήνας Ποια είναι η µέγιστη ετήσια δυνατότητα απόληψης από τους ταµιευτήρες και τις γεωτρήσεις, για δεδοµένο υδρολογικό καθεστώς και δεδοµένη αξιοπιστία; Με ποια πολιτική και ποιο κόστος εξασφαλίζεται η παραπάνω απόληψη; Ποια είναι η βέλτιστη πολιτική διαχείρισης για την κάλυψη της υδρευτικής ζήτησης µε υψηλό επίπεδο αξιοπιστίας (π.χ. 99%), για µακροχρόνιο χρονικό ορίζοντα; Ποιο είναι το ελαχιστοποιηµένο κόστος της πολιτικής αυτής; Πώς θα εξελιχθεί η διαθεσιµότητα υδατικών πόρων τους επόµενους µήνες, για εναλλακτικά σενάρια εισροών; Ποια είναι η επίπτωση στο µέλλον (π.χ. σε ορίζοντα 1 ετών) ενός συγκεκριµένου διαχειριστικού µέτρου; Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός υπό µελέτη έργου (π.χ. νέου αγωγού, ενίσχυση υδραγωγείου, αντλιοστασίου, κτλ.) καθώς και ο χρόνος ένταξής του σύστηµα; Πόσο εφικτή, από την άποψη ποσοτικής επάρκειας σε νερό, είναι η επέκταση των δραστηριοτήτων της ΕΥ ΑΠ (π.χ. υδροδότηση άλλων περιοχών); Ποιες είναι οι επιπτώσεις ενός αρνητικού κλιµατικού σεναρίου (έµµονη ξηρασία, κλιµατική αλλαγή) και πώς αυτό πρέπει να αντιµετωπιστεί; Πόσοεπαρκείςείναιοιυφιστάµενες πηγές και τα αντίστοιχα έργα για την κάλυψη ειδικών συνθηκών ή έκτακτων περιστατικών (π.χ. µακροχρόνια βλάβη τµηµάτων υδραγωγείων); Πρόβληµα 1: Μεγιστοποίηση απολήψιµου υδατικού δυναµικού Ζητείται η µεγιστοποιηµένη απόληψη από τους υφιστάµενους υδατικούς πόρους, επιφανειακούς και υπόγειους (γεωτρήσεις), για επίπεδο αξιοπιστίας 99%. Θεωρείται απεριόριστη παροχετευτικότητα υδραγωγείων και 1% απώλειες λόγω διαρροών. Εξετάζονται διάφορες πολιτικές χρήσης των γεωτρήσεων, µεβάσητα κατώφλια ενεργοποίησής τους. Μόρνος Υλίκη Εύηνος Χρήση γεωτρήσεων Υψηλή Μέση Χαµηλή Μηδενική Ολική απόληψη για ύδρευση (hm 3 /έτος) 57 55 51 44 Μέση απόληψη από ταµιευτήρες (hm 3 /έτος) 518 528 54 4 Μέση απόληψη από γεωτρήσεις (hm 3 /έτος) 52 22 6 Μέση εκροή από τα διυλιστήρια (hm 3 /έτος) 513 5 459 396 9

Πρόβληµα 2: Ελαχιστοποίηση αντλήσεων σε συνθήκες µόνιµης κατάστασης Ζητείται η ελαχιστοποιηµένη κατανάλωση ενέργειας, για ετήσια ζήτηση 4 hm3, µε 99% αξιοπιστία. Εισάγονται οι πραγµατικοί περιορισµοί του δικτύου. Υλίκη Θεωρείται συντηρητική (µέση) χρήση των γεωτρήσεων (ενεργοποίηση για ποσοστό πλήρωσης των ταµιευτήρων µικρότερο από 4%). Μόρνος Εύηνος Εξετάζονται διάφορες διατάξεις του δικτύου (σηµερινή, µελλοντική, χωρίς ενωτικό υδραγωγείο Μόρνου-Υλίκης). ιάταξη υδραγωγείων Σηµερινή Μελλοντική Χωρίς ενωτικό Πιθανότητα αστοχίας ύδρευσης.1.9.9 Μέση κατανάλωση ενέργειας (GWh/έτος) 59.6 24.9 132.9 Μέση απόληψη από γεωτρήσεις (hm 3 /έτος) 18.1 1.7 13. Σύνοψη µεθοδολογίας Συνιστώσες και τοπολογία υδροσύστηματος Σενάρια πρόγνωσης υδρολογικών εισροών (συνθετικές χρονοσειρές) Στόχοι και περιορισμοί (σε σειρά προτεραιότητας) Παραμετρικοί κανόνες λειτουργίας ταμιευτήρων και γεωτρήσεων Προσομοίωση υδροσυστήματος (βήμα προς βήμα γραμμική βελτιστοποίηση) Πιθανότητες αστοχίας στόχων Υδατικά ισοζύγια ταμιευτήρων, κόμβων και αγωγών Ενεργειακά ισοζύγια (αντλιοστάσια, γεωτρήσεις) Πρόγνωση αποθεμάτων και παροχών Πρόγνωση υδατικών ελλειμμάτων Καθολικό κριτήριο επίδοσης συστήματος (αστοχία, ενέργεια) Εντοπισμός βέλτιστης διαχειριστικής πολιτικής (μη γραμμική βελτιστοποίηση) Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µετουδατικόσύστηµατηςαθήνας: http://www.itia.ntua.gr/el/docinfo/885, Προσοµοίωση και βελτιστοποίηση διαχείρισης υδροδοτικού συστήµατος Αθήνας, Ανδρέας Ευστρατιάδης 1

Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Ανάλυση της εξέλιξης της ζήτησης Μεταβολή του πληθυσµού µόνιµοι κάτοικοι επισκέπτες µετανάστες Εξέλιξη βιοτικού επιπέδου Τιµολογιακή πολιτική Εξέλιξη άλλων χρήσεων βιοµηχανική δηµόσια δηµοτική Απώλειες Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Χρονική εξέλιξη απωλειών 11

Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Επίδραση της τιµής του νερού στην κατανάλωση της Αθήνας 2 1/7/1992 ΑΥΞΗΣΗ 1% 16 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (hm 3 ) 12 8 1/7/1975 ΑΥΞΗΣΗ 15% 1/7/1982 ΑΥΞΗΣΗ 18% 1/5/199 ΑΥΞΗΣΗ 18% 4 1973 1978 1983 1988 1993 1998 ΕΤΟΣ Πηγή: Κουτσογιάννης κ.α, 23 Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Εξέλιξη κατά κεφαλήν κατανάλωσης 12

Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Χρονική εξέλιξη αποθεµάτων ταµιευτήρων και κατανάλωσης Αθήνας 16 4 ΑΠΟΘΕΜΑ ΜΟΡΝΟΥ-ΥΛΙΚΗΣ (hm3) 12 8 4 3 2 1 ΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (hm3) ΑΠΟΘΕΜΑ ΜΟΡΝΟΥ-ΥΛΙΚΗΣ (hm3) ΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ (hm3) ΚΙΝΟΥΜΕΝΟΣ ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ 12 ΜΗΝΩΝ Ιαν-81 Ιαν-83 Ιαν-85 Ιαν-87 Ιαν-89 Ιαν-91 Ιαν-93 Ιαν-95 Ιαν-97 Ιαν-99 Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Χρονική εξέλιξη ανηγµένου αποθέµατος (αριθµός µηνών που µπορεί να καλύψει την κατανάλωση) 72 ΑΠΟΘΕΜΑ ΠΡΟΣ ΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ 6 48 36 24 12 Ιαν-81 Ιαν-83 Ιαν-85 Ιαν-87 Ιαν-89 Ιαν-91 Ιαν-93 Ιαν-95 Ιαν-97 Ιαν-99 13

Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Χρονική εξέλιξη ετησίων βροχοπτώσεων και απορροών (κατά την επταετία 1987-88 έως 1993-94) 12 Αλίαρτος 12 Λιδορίκι 1 1 ΒΡΟΧΗ (mm) 8 6 4 2 ΒΡΟΧΗ (mm) 8 6 4 2 1987-88 1988-89 1989-9 199-91 1991-92 1992-93 1993-94 1987-88 1988-89 1989-9 199-91 1991-92 1992-93 1993-94 5 Β. Κηφισός Μόρνος 5 4 4 ΠΑΡΟΧΗ (hm3) 3 2 ΠΑΡΟΧΗ (hm3) 3 2 1 1 1987-88 1988-89 1989-9 199-91 1991-92 1992-93 1993-94 1987-88 1988-89 1989-9 199-91 1991-92 1992-93 1993-94 Με τις συνεχείς γραµµές οι µέσες ετήσιες τιµές Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Ποσοστά βροχόπτωσης και απορροής ως προς τις µέσες ετήσιες τιµές 1987-88 1988-89 1989-9 199-91 1991-92 1992-93 1993-94 Μέση τιµή Λεκάνη Βοιωτικού Κηφισού Βροχή (Αλίαρτος) Απορροή 79 58 86 5 63 17 138 7 89 36 61 21 129 51 92 43 Λεκάνη Μόρνου Βροχή (Λιδορίκι) Απορροή 86 77 87 8 67 32 117 111 6 34 72 43 94 71 83 64 14

Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Σύγκριση µηναίων βροχοπτώσεων 1987-94 µε τις ιστορικές µέσες τιµές ΒΡΟΧΗ (mm) 4 3 2 (α) 1988-89 1989-9 199-91 1991-92 1992-93 1993-94 1987-88 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ 1965-1999 Αλίαρτος 1 ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟ ΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΒΡΟΧΗ (mm) 4 3 2 (β) 1988-89 1989-9 199-91 1991-92 1992-93 1993-94 1987-88 ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ 1958-2 Λιδορίκι 1 Ο ΚΤ ΝΟ Ε ΕΚ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟ ΥΝ ΙΟ ΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ Η ξηρασία της περιόδου 1987-1994 Συµπεράσµατα Αισθητά διαφοροποιηµένη χρονική κατανοµή της βροχόπτωσης µέσα στη διάρκεια του υδρολογικού έτους, κατά τη συγκεκριµένη επταετία σε σχέση µε το µέσο καθεστώς της. Συγκεκριµένα: 1. Το µήνα Ιανουάριο έχουµεσχεδόνµηδενικές βροχοπτώσεις κατά τα έτη 1988-89 και 1989-9 και στις δύο λεκάνες, ενώ και κατά τα υπόλοιπα έτη η βροχόπτωση το µήνα αυτό παρουσιάζεται ιδιαίτερα µειωµένη 2. Το µήνα Φεβρουάριο οι βροχοπτώσεις και στις δύο λεκάνες είναι αρκετά µικρότερες από τις αναµενόµενες και για τα επτά υδρολογικά έτη (µε εξαίρεσητο1994 για την Αλίαρτο και το 1988 για το Λιδορίκι) 3. Τους µήνες Οκτώβριο, εκέµβριο και Μάρτιο στα περισσότερα υδρολογικά έτη και στις δύο λεκάνες, οι βροχοπτώσεις είναι µικρότερες από τις αναµενόµενες. 4. Τους µήνες Μάιο, Ιούλιο και Αύγουστο οι βροχοπτώσεις είναι κατά πολύ µεγαλύτερες από τις αναµενόµενες στα περισσότερα υδρολογικά έτη και στις δύο λεκάνες. 5. Το ξηρότερο από πλευράς απορροής υδρολογικό έτος 1989-9 χαρακτηρίζεται από ελάχιστη βροχόπτωση τους µήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο και ισχυρότατες βροχοπτώσεις τον Αύγουστο και στις δύο λεκάνες. Τα ίδια περίπου χαρακτηριστικά έχει και το έτος 1991-92 µε τη διαφορά ότι οι ισχυρές βροχοπτώσεις πραγµατοποιούνται το Μάιο. Η συγκεκριµένη χρονική κατανοµή της βροχής στο έτος (όπου διακόπτεται η οµαλή εξέλιξη των χειµερινών βροχοπτώσεων) έχει συνέπεια τη σηµαντική µείωση της απορροής όχι µόνο τον Ιανουάριο και Φεβρουάριο, αλλά και τους επόµενους µήνες. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στους ιδιαίτερα πολύπλοκους και ευαίσθητους ως προς την κατανοµή της βροχής µηχανισµούς µετατροπής της βροχόπτωσης σε επιφανειακή απορροή. 15