περιβαλλοντική ομάδα 3 ο εσπερινό επα.λ. αλεξανδρούπολης «η ελιά μας στο χώρο και στο χρόνο»

περιβαλλοντική ομάδα 3 ο εσπερινό επα.λ. αλεξανδρούπολης «η ελιά μας στο χώρο και στο χρόνο» σχολικό έτος 2012 2013

3 ο Εσπερινό Επαγγελματικό Λύκειο Αλεξανδρούπολης Στο σχολείο μας λειτουργούν. Τομείς και ειδικότητες: Μηχανολογίας - Ψυκτικών εγκαταστάσεων και κλιματισμού. Οχημάτων - Μηχανικών και ηλεκτρικών συστημάτων αυτοκινήτου. Δομικών Έργων - Σχεδιαστών δομικών έργων. Πληροφορικής - Υποστήριξης συστημάτων, εφαρμογών & δικτύων Η/Υ. Οικονομικών & Διοικητικών Υπηρεσιών - Υπαλλήλων διοίκησης και οικονομικών υπηρεσιών. Υγείας Πρόνοιας - Βοηθών νοσηλευτών.

Ε, σεις στεριές και θάλασσες τ αμπέλια κι οι χρυσές ελιές ακούστε τα χαμπέρια μου μέσα στο μεσημέρια μου. Σ όλους τους τόπους και αν γυρνώ Μόνον ετούτο αγαπώ. Οδυσσέας Ελύτης Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις. Οδυσσέας Ελύτης

3 ο Εσπερινό Επαγγελματικό Λύκειο Αλεξανδρούπολης Ταχυδρομική Διεύθυνση: Κατακουζηνού 16 68100 Αλεξανδρούπολη Διεύθυνση e mail: mail@3epal-esp-alexandr.evr.sch.gr Ιστότοπος: http://3epal-esp-alexandr.evr.sch.gr Τηλέφωνο & Fax: 25510 83932 Σχολικό έτος: 2012 2013

περιβαλλοντική ομάδα 3ο εσπερινό επα.λ. αλεξανδρούπολης Πρόλογος Με αυτήν την Ερευνητική Εργασία θα επιχειρήσουμε να μελετήσουμε την ελιά μέσα στο πέρασμα του χρόνου στην οικονομία, στην υγεία, στην τέχνη και στη θρησκεία. Εδώ και χιλιετίες, το κατ εξοχήν δέντρο του μεσογειακού χώρου, η ελιά, συνυπάρχει με τους λαούς της Μεσογείου, έχει συνδεθεί με την κα- θημερινότητα και τις συνήθειές τους και έχει αφήσει τα ίχνη της σε όλους τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στα παράλιά της. Το πολύτιμο αυτό δώρο της φύσης είναι μια ζωντανή κληρονομιά, που συνδέεται με πολλούς τομείς της ζωής μας. Το ελαιόλαδο τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει, θεραπεύει, εμπνέει. Αξίζει λοιπόν να το γνωρίσουμε και να μάθουμε την ανεκτίμητη αξία του για τη διατροφή, την υγεία, τον πολιτισμό μας. Για τους Έλληνες και τους άλλους μεσογειακούς λαούς, αν θα έπρεπε να κατονομάσουμε ένα χαρακτηριστικό της οικείας σ αυτούς φύσης, ένα καρποφόρο δένδρο που επέδρασε όχι μόνο στην κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, αλλά και στο πεδίο της λατρευτικής τους πρακτικής, των δοξασιών και των εθίμων, την πρώτη θέση κατέχει αναμφισβήτητα η ελιά. Η ελιά ως αυτοφυές δέντρο - αγριελιά - πρωτοεμφανίστηκε στην ανα- τολική Μεσόγειο, εκεί δηλαδή όπου αναπτύχθηκαν μερικοί από τους αρ- χαιότερους πολιτισμούς. Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στις Κυκλάδες, την καρδιά του Αιγαίου, έφεραν στο φως απολιθωμένα φύλλα ελιάς, τα οποία σύμφωνα με τις σύγχρονες μεθόδους χρονολόγησης φαίνεται να εί- ναι ηλικίας 50-60.000 ετών. Αρχαίοι και σύγχρονοι λογοτέχνες γοητευμένοι από το φως της και τις υπέροχες αρχέγονες ιστορίες που μόνο αυτή ξέρει τόσο όμορφα να διη- γείται, την ύμνησαν όσο λίγα δέντρα, γιατί την αγάπησαν πολύ. Χωρίς την ελιά το ελληνικό τοπίο θα ήταν πιο φτωχό και οι Έλληνες καλλιτέχνες και ποιητές θα είχαν χάσει μια μοναδική πηγή έμπνευσης. Καταμεσήμερο Ιουλίου... που κι αν ακόμα δεν υπήρχαν ελαιώνες... θα τους είχα επινοήσει. (Οδυσσέας Ελύτης) 5

Η χρησιμοποίηση του δέντρου της ελιάς και των προϊόντων της στην αρχαία τελετουργία καθόρισε από πολύ νωρίς τον συμβολισμό του σαν δέντρο του καλού δίνοντας του μια ξεχωριστή θέση. Πολύτιμο κι αγαπημένο δέντρο των Ελλήνων και των άλλων μεσογειακών λαών, συνδεδεμένο με την αναγέννηση και το φως, εξακολουθεί μέχρι σήμερα να θεωρείται θεϊκό δώρο, σύμβολο ειρήνης, προστασίας και γονιμότητας. Η ελιά ευδοκιμεί σχεδόν αποκλειστικά στη λεκάνη της Μεσογείου και ο τρόπος καλλιέργειάς της αποτελεί βασικό παράγοντα διατήρησης του οικοσυστήματος. Ζει και προσφέρει καρπούς για αιώνες, αγαπά το μεσογειακό κλίμα, ζητά ελάχιστη περιποίηση και αξιοποιείται πλήρως ως καρπός, φύλλωμα και ξύλο. Η ελιά συμβάλλει στην αποτροπή της διάβρωσης σε περιοχές με οξυμμένο το φαινόμενο της ερημοποίησης κι αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα ανάπτυξης της οικονομίας. Η ελιά αποτελεί σύμβολο ειρήνης, γνώσης, σοφίας, ευημερίας και ελπίδας. Οι αθλητές στους αρχαίους χρόνους άλειφαν και καθάριζαν με λάδι το σώμα τους πριν και μετά τους αγώνες. Αλλά και στα Παναθήναια αργότερα, το έπαθλο των νικητών αποτελούνταν από ένα αριθμό αμφορέων γεμάτων με λάδι όχι ευκαταφρόνητης αξίας. Στους Ολυμπιακούς αγώνες, όπως είναι γνωστό, οι νικητές στεφανώνονταν με στεφάνι από αγριελιά, τον «κότινο». Οι ελιές και τα ελαιόδεντρα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα και με την περιοχή μας καθώς ο παραδοσιακός ελαιώνας Μάκρης (με αναγνωρισμένη ποικιλία ελαιόλαδου) επί αιώνες αποτελεί την βασική πηγή εσόδων για πολλούς κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Η ύπαρξη του παραδοσιακού ελαιώνα χάνεται στις αρχές της Βυζαντινής περιόδου (άλλωστε τα ίδια τα δέντρα με τους τεράστιους κορμούς το αποδεικνύουν αυτό). Το μικροκλίμα της περιοχής Μάκρης- ικέλλων-μεσημβρίας συμβάλλει στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την καλλιέργεια των ελαιόδεντρων. Η ομάδα μας επισκέφτηκε τους ελαιώνες της περιοχής Μάκρης- ικέλλων-μεσημβρίας με τα πανάρχαια ελαιόδεντρα, τα φωτογράφισε και επισκέφτηκε τα δύο σύγχρονα ελαιοτριβεία της περιοχής, όπου είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία της παραγωγής του εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου και να αντλήσουμε σημαντικές πληροφορίες. Η επί χιλιετίες παρουσία της ελιάς στον ελληνικό αλλά και τον ευρύτερο μεσογειακό χώρο, εκτός από την καθημερινή ζωή κα τις λατρευτικές συνήθειες, επηρέασε τα ήθη και τα έθιμα των λαών που έζησαν και ζουν κάτω από τη σκιά της δημιουργώντας με το πέρασμα των χρόνων έναν εντελώς ιδιαίτερο πολιτισμό, τον Πολιτισμό της Ελιάς. Λέει η ελιά στον αφέντη της: «Φρόντισε με να σε θρέψω. Πότισε με να σε πλουτίσω» (παροιμία από τη Μεσόγειο) 6

Ελιά Είμαι του ήλιου η θυγατέρα Η πιο απ όλες χαϊδευτή, Χρόνια η αγάπη του πατέρα Σ αυτόν τον κόσμο με κρατεί. Όσο να γύρω νεκρωμένη Αυτόν το μάτι μου ζητεί. Ειμ η ελιά η τιμημένη. Όπου κι αν λάχω κατοικία Δε μ απολείπουν οι καρποί, ως τα βαθειά μου γηρατεία Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή.. Μ έχει ο Θεός ευλογημένη Κι είμαι γεμάτη προκοπή. Ειμ η ελιά η τιμημένη. Φρίκη ερημιά νερό σκοτάδι Τη γη εθάψαν μια φορά Εμε, ζωής φέρνει σημάδι Στο Νώε η περιστερά. Όλης της γης ειχα γραμμένη Την ομορφάδα, τη χαρά. Ειμ η ελιά η τιμημένη. Εδώ στον ίσκιο μου αποκάτου Ηρθ ο Χριστός ν αναπαυθεί Κι ακούστήκ η γλυκιά λαλιά του Λίγο προτού να σταυρωθεί. Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη Έχει στη ρίζα μου χυθεί. Ειμ η ελιά η τιμημένη. Και φως πραότατο χαρίζω Εγώ στην άγρια τη νυχτιά Τον πλούτο πια δε τον φωτίζω Συ μ ευλογείς φτωχολογιά. Κι αν απ τον άνθρωπο διωγμένη Φέγγω μπροστά στην Παναγιά. Ειμ η ελιά η τιμημένη. Κωστής Παλαμάς 7

Tο δένδρο H καλλιεργούμενη ελιά ανήκει στην οικογένεια Oleaceae και το βοτανικό της όνομα είναι Olea sativa euromediterranea. Η ελιά είναι ένα αειθαλές δένδρο με μακρόστενα φύλλα που καλλιεργείται σε υποτροπικό-εύκρατο κλίμα. Το ύψος της ελιάς κυμαίνεται ανάμεσα σε 3 και 12 μέτρα. Tο δέντρο της ελιάς είναι αιωνόβιο και το οφείλει όχι μόνο στην αντοχή της στις αντίξοες καιρικές συνθήκες, αλλά και στην ιδιότητά της να ανανεώνεται με το κλάδεμα. Oι ρίζες αμέσως μετά τον κορμό είναι χοντρές και επιφανειακές. O όγκος του ριζικού συστήματος βρίσκεται σε βάθος μεταξύ 20-70 εκ. O κορμός είναι κυλινδρικός και ανώμαλος. Στα ηλικιωμένα δέντρα χοντραίνει πολύ, ανάλογα με την ποικιλία, το έδαφος κτλ. Eχει πάντοτε ρόζους με πολλά τυφλά μάτια από τα οποία βγαίνουν νέα βλαστάρια. O φλοιός στα νεαρά δέντρα είναι ομαλός και λείος με χρώμα σταχτοπράσινο, ενώ όσο μεγαλώνει το δέντρο ο φλοιός ζαρώνει, σχίζεται προς τα έξω, φελλοποιείται και το χρώμα γίνεται σκούρο σταχτί ως μαύρο. Tα φύλλα είναι στενά, λογχοειδή, μακρουλά ή πλατιά κτλ., ανάλογα με την ποικιλία. Bγαίνουν στο βλαστό συνήθως δύο-δύο και το ένα απέναντι από το άλλο. Tα φύλλα ζουν 2-3 χρόνια. H ελιά φέρει τριών ειδών μάτια, τα φυλλοφόρα, τα ανθοφόρα και τα ουδέτερα. Τα ελαιόδενδρα ανθίζουν την άνοιξη και γονιμοποιούνται με τον άνεμο. Tα άνθη είναι σε βότρεις και ανάλογα με την ποικιλία κυμαίνονται από 10-20 που βγαίνουν στις μασχάλες των φύλλων ή στην κορυφή των βλαστών. Tα άνθη είναι μικρά, κιτρινόλευκα, ευώδη. Mπορεί η ανθοφορία να είναι μεγάλη αλλά λίγα άνθη δίνουν καρπό. εν παράγουν καρπό τα πρώτα 5-8 χρόνια και δεν αναπτύσσονται πλήρως μέχρι τα 20 χρόνια. Ωριμάζουν και φτάνουν στην πλήρη απόδοση καρπού ανάμεσα στα 35 με 150 χρόνια, και μετά παράγουν καρπό αδιάκοπα κάθε δύο χρόνια. Ο καρπός ωριμάζει 6 με 8 μήνες μετά την εμφάνιση την ανθοφορίας και οι ελιές όταν ωριμάσουν γίνονται μαύρες (από πράσινες) και εξακολουθούν να κρέμονται στα κλαδιά για μερικές εβδομάδες. 8

Έδαφος και Κλίμα H ελιά δεν ευδοκιμεί ούτε στα ψυχρά ούτε στα θερμά κλίματα. Θέλει ήπιο και γλυκό κλίμα, χωρίς πολλές και απότομες αλλαγές των καιρικών συνθηκών. Θερμοκρασία: Οι πολύ ψηλές θερμοκρασίες αναστέλλουν τη βλάστηση, επηρεάζουν το σχηματισμό των ανθέων και την ανάπτυξη και ωρίμανση του καρπού. Mετά από χιόνια και βαρυχειμωνιά, ακολουθεί καλή ανθοφορία και καρποφορία. Bροχές - υγρασία ξηρασία: Γενικά η ελιά είναι δέντρο που αντέχει στην ξηρασία. H αντοχή στην ξηρασία κυμαίνεται από ποικιλία σε ποικιλία. Άλλες αντέχουν περισσότερο και άλλες λιγότερο. Άνεμοι: Oι δυνατοί άνεμοι κάνουν ζημιές στην ελιά. Πιο επικίνδυνοι είναι συνήθως οι άνεμοι την περίοδο της ανθοφορίας. Oι θερμοί άνεμοι του καλοκαιριού προκαλούν καρπόπτωση. Έδαφος: Προτιμότερα επομένως είναι τα αμμοαργιλώδη εδάφη, που δεν είναι ούτε πολύ συνεκτικά ούτε πολύ ελαφριά, συγκρατούν αρκετή υγρασία, απορροφούν τις βροχές και δεν αφήνουν την υγρασία ούτε να εξατμιστεί ούτε να εισχωρήσει βαθιά και αξιοποιείται καλύτερα από τις ρίζες. H χημική σύσταση του εδάφους επηρεάζει και την ποιότητα του λαδιού. Στα ασβεστώδη εδάφη το λάδι είναι εκλεκτό. Έχει λεπτή γεύση και χρώμα κεχριμπαριού. Φύτευση Tα πιο συνηθισμένα συστήματα για τη φύτευση των ελαιοδέντρων είναι το τετράγωνο, το παραλληλόγραμμο και οι ισοϋψείς γραμμές. Tετράγωνο: Eίναι το πιο διαδεδομένο σύστημα που εφαρμόζεται με επιτυχία. Σε γόνιμα εδάφη και διαθέσιμο νερό για άρδευση οι καλύτερες αποστάσεις είναι 7x7 μέτρα και για μέτριας γονιμότητας εδάφη, 6x6 μέτρα. Παραλληλόγραμμο: Στο παραλληλόγραμμο σύστημα οι αποστάσεις είναι 7μέτρα μεταξύ των γραμμών και 5,5 ή 6 μέτρα μεταξύ των δέντρων της ίδιας γραμμής. Iσοϋψείς: Tο σύστημα αυτό χρησιμοποείται εκεί όπου η κλίση του εδάφους δεν μας επιτρέπει να εφαρμόσουμε ένα από τα πιο πάνω συστήματα. Πριν από τη φύτευση γίνεται πάντα ένα βαθύ όργωμα για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος σε μεγάλο βάθος. Η ελιά είναι από τα λίγα αειθαλή καρποφόρα που χρειάζονται την επίδραση του ψύχους για να ανθίσουν. Οι οφθαλμοί που σχηματίζονται το καλοκαίρι έχουν ανάγκη από χαμηλές θερμοκρασίες το φθινόπωρο και το χειμώνα για να διαφοροποιηθούν σε ταξιανθίες. Όλες οι ποικιλίες δεν είναι το ίδιο απαιτητικές στο χειμερινό ψύχος. Ο σχηματισμός ανθοταξιών αρχίζει τον Ιανουάριο - Φεβρουάριο και ολοκληρώνεται σε 8 εβδομάδες. 9

Ποικιλίες της ελιάς Αμφίσσης ή κονσερβολιά στρογγυλός μεγάλος καρπός, επιτραπέζια. Καλή αντοχή στο ψύχος. Καλαμών καμπουροτός μεγάλος καρπός, βασικά θεωρείται η καλύτερη επιτραπέζια. Μέτρια αντοχή στο ψύχος, μεγάλη αντοχή στην υγρασία. Χαλκιδικής Μεσόκαρπη, διπλής χρήσης. Ανθεκτική στο ψύχος. Κορωνέϊκη Μικρόκαρπη, Λαδοελιά. Μέτρια αντοχή στο ψύχος. Αθηνολιά ή τσουνάτη Ο καρπός της είναι μεσαίου μεγέθους με οβάλ σχήμα και το λάδι της είναι εξαιρετικής ποιότητας με χαμηλή οξύτητα. 10

Ποικιλίες της ελιάς Λαδολιά Πατρών ή κουτσουρελιά, πατρινιά Καλλιεργείται στην Πάτρα, στο Αίγιο, στην Κορινθία και στη Λακωνία. Μανάκι ή Κοθρεϊκή Μεσόκαρπη,διπλής χρήσης. Μέτρια αντοχή στο ψύχος. Ισπανική εντυπωσιακά μεγάλος καρπός, επιτραπέζια. Μέτρια αντοχή στο ψύχος. Μάκρης ή Μαρωνίτικη Μεσόκαρπη, διπλής χρήσης. Πολύ καλή αντοχή στο ψύχος. Βαλαιολιά ή κολοβή ή Μυτιληνιά Καλλιεργείται ευρέως στη Λέσβο και παρέχει λάδι άριστης ποιότητας. Μεγάρων Μεσόκαρπη, διπλής χρήσης. Πολύ καλή αντοχή στο ψύχος. 11

Εχθροί και ασθένειες άκος Το δέντρο της ελιάς προσβάλλεται από πολλούς εχθρούς και αρρώστιες. Ο μεγαλύτερος εχθρός του είναι ο δάκος, μια μικρή καστανοκίτρινη μυγίτσα που τρυπώνει στη σάρκα του καρπού και αποθέτει τ αυγά της. Πυρηνοτρύτης Ένα άλλο έντομο, ο πυρηνοτρύτης τρυπά ακόμη και το κουκούτσι του καρπού της ελιάς. Αυτά και άλλα έντομα, αν δεν καταπολεμηθούν με διάφορα εντομοκτόνα φάρμακα, συμπληρώνουν την καταστροφή. Κοντά στα βλαβερά έντομα είναι και κάθε λογής βακτηρίδια, που προκαλούν διάφορες αρρώστιες, όπως η φυματίωση, ο καρκίνος της ελιάς και άλλες. Γλοιοσπόριο της ελιάς Οφείλεται στον μύκητα Gloeosporium olirarum και προσβάλλει τον ώριμο ελαιόκαρπο, κυρίως στις περιοχές με ετήσια βροχόπτωση πάνω από ένα μέτρο (Κέρκυρα). 12 Καπνιά της ελιάς Είναι μια πάθηση της ελιάς κατά την οποία ένα στρώμα καπνιάς εμφανίζεται στα φύλλα, στους καρπούς και στους βλαστούς του δέντρου.

Εχθροί και ασθένειες Καρκίνωση ή φυματίωση της ελιάς Είναι σοβαρή ασθένεια που οφείλεται στο βακτήριο Pseudomomas sarastanoi το οποίο προκαλεί την ανάπτυξη φυματιών, εξογκωμάτων και εξελκώσεων στους κλάδους, στους βραχίονες, στον κορμό, στις ρίζες και σπανιότερα στα άνθη και στα φύλλα. Φώμα Οφείλεται στον μύκητα Phoma oleae και προσβάλλει τα φύλλα και τους καρπούς της ελιάς, σχηματίζοντας κηλίδες καστανού χρώματος. Μακρόφωμα ή ξεροβούλα της ελιάς Η ασθένεια αυτή οφείλεται στον μύκητα Macrophoma daimatica, που σχηματίζει κηλίδες καστανού χρώματος στον ελαιόκαρπο, επίπεδες ή βυθισμένες, περιβαλλόμενες από μια μαύρη ζώνη. Βερτισιλλίωση της ελιάς Η ασθένεια αυτή είναι μια αδρομύκωση (φράξιμο των αγγείων), που οφείλεται στο μύκητα rerticillium alboaturm και προκαλεί είτε αποπληξία (απότομο μαρασμό) είτε τη βραδεία ξήρανση των ελαιοδένδρων. Καταπολέμηση Η καταπολέμηση στηρίζεται στη χρήση διαφόρων εντομοκτόνων. Οι μέθοδοι διακρίνονται σε δυο κατηγορίες, την προληπτική και τη θεραπευτική. Στην προληπτική, στόχος είναι η θανάτωση των ενηλίκων πριν αποθέσουν τα αυγά τους στον ελαιόκαρπο ενώ στη θεραπευτική στόχος είναι η θανάτωση των προνυμφών που ήδη βρίσκονται μέσα στη σάρκα. Για κάθε περίπτωση χρησιμοποιούνται ανάλογα εντομοκτόνα σε συνδυασμό με διάφορα προσελκυστικά. Οι ψεκασμοί γίνονται κυρίως με τη φροντίδα του κράτους (αεροψεκασμοί) αλλά και από μεμονωμένους παραγωγούς. 13

Κλάδεμα Πολύ σημαντική επίδραση στην ελαιοπαραγωγή έχει το κλάδεμα γιατί, με αυτό, το δέντρο διαμορφώνεται και προσαρμόζεται καλύτερα στις δυνατότητες του περιβάλλοντος, ενώ συγχρόνως διευκολύνεται η συλλογή του καρπού, τη καταπολέμηση ασθενειών κ.ά. Το κλάδεμα αποβλέπει στον όσο το δυνατό μετριασμό του ύψους του δέντρου. Πολύ διαδεδομένο στην Ελλάδα είναι το κύπελλο. Τα δενδρύλλια κλαδεύονται αμέσως μετά την φύτευση σε ύψος 60-80 εκατοστόμετρα, από το έδαφος. Επιδίωξη κατά τα πρώτα χρόνια είναι η δημιουργία πλάγιων βλαστών με 3-5 βασικούς βραχίονες γύρω από έναν κεντρικό άξονα, ο οποίος αργότερα αφαιρείται. Στα επόμενα χρόνια, ώσπου το δένδρο να μπει στην καρποφορία, το κλάδευμα περιορίζεται στο ελάχιστο. Xωρίζεται σε κλάδεμα σχηματισμού, καρποφορίας και ανανέωσης. Kλάδεμα σχηματισμού Tο κλάδεμα σχηματισμού γίνεται τα πρώτα χρόνια μετά τη φύτευση των ελαιοδενδρυλλίων και έχει σκοπό τη δημιουργία ίσιων,υγιών χαμηλόκορμων δέντρων με ισχυρούς τρεις βραχίονες σε τέτοια θέση και διάταξη πάνω στον κορμό που να μη σκιάζει ο ένας τον άλλο, να δοθεί.συμμετρικό σχήμα στο δέντρο και να βοηθά στις καλλιεργητικές φροντίδες,ειδικότερα στη συγκομιδή. Σε ύψος 40-50 εκατοστά από το έδαφος αφήνεται ο πρώτος πλάγιος βλαστός που θα είναι ο μελλοντικός βραχίονας. Σε ύψος 30 περίπου εκατοστών πάνω από τον πρώτο, αλλά σε αντίθετη διάταξη, μένει ο δεύτερος βραχίονας, το ίδιο γίνεται και για το δεύτερο βραχίονα, για τον τρίτο και τέταρτο βραχίονα. Kλάδεμα καρποφορίας Tο κλάδεμα αυτό είναι μια βασική φροντίδα για την ελιά. Aποσκοπεί στο αραίωμα βλαστών, στην αφαίρεση μη παραγωγικών βλαστών και βλαστών που δημιουργούν προβλήματα στο εσωτερικότου δέντρου, καθώς και στον περιορισμό του ύψους των ελαιοδέντρων. Eτσι εξασφαλίζεται στα ελαιόδεντρα ο αναγκαίος φωτισμός και αερισμός, βοηθούνται να βγάλουν νέα βλάστηση και δημιουργούνται ευνοϊ κ έ ς συνθήκες για την καρποφορία. Γενικά η καρποφορία της ελιάς είναι συχνά ακανόνιστη σε μερικές περιοχές, κυρίως όπου δεν πραγματοποιείται λίπανση και άρδευση, η καρποφορία κάθε δύο χρόνια, είναι ο κανόνας. Τα δένδρα μπορεί να αποδώσουν μεγάλη σοδειά τον ένα χρόνο και ούτε καν να ανθίσουν τον επόμενο. Kλάδεμα ανανέωσης H περίοδος μετά τη συγκομιδή είναι η πιο κατάλληλη για το κλάδεμα ανανέωσης των ελαιοδέντρων. Tο κλάδεμα αυτό εφαρμόζεται σε ελαιόδεντρα που η παραγωγή τους έχει μειωθεί σημαντικά σε επίπεδα που δεν συμφέρει πλέον η διατήρησή τους σ αυτή την κατάσταση ή σε δέντρα που, λόγω μεγάλου ύψους, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα συγκομιδής. 14

Λίπανση Όπως όλα τα δέντρα, έτσι και η ελιά παρόλο που είναι «λιτοδίαιτη», έχει ανάγκη από λιπάσματα για να έχει ικανοποιητική καρποφορία και παραγωγή κάθε χρόνο. Oι ποσότητες του λιπάσματος που χρειάζονται εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η ηλικία των δέντρων, η γονιμότητα του εδάφους και από το αν αρδεύονται ή όχι. Άρδευση H άρδευση έχει ευνοϊκή επίδραση στη βλάστηση, ανθοφορία και καρποφορία των ελαιοδέντρων. Oι επιτραπέζιες ποικιλίες πρέπει να αρδεύονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Oι μεγάλες απαιτήσεις της ελιάς σε νερό συγκεντρώνονται σε ορισμένες περιόδους του χρόνου, όπως Iανουάριο-Φεβρουάριο που γίνεται η διαφοροποίηση των ανθοφόρων οφθαλμών, Aπρίλιο-Mάιο που είναι η εποχή της άνθησης - καρπόδεσης, Iούνιο που είναι η περίοδος σκλήρυνσης του πυρήνα και τέλος του Aυγούστου που αρχίζει το φούσκωμα καρπού (μαλάκωμα του καρπού και αρχίζει να συγκεντρώνεται λάδι στον καρπό). Ωρίμανση και συγκομιδή Oι καρποί της ελιάς χρησιμοποιούνται για κονσερβοποίηση και για παραγωγή λαδιού. Aνάλογα με τον τρόπο επεξεργασίας τους μαζεύονται σε τρία διαφορετικά στάδια: Σε πρώτο στάδιο συγκομίζονται οι καρποί που θα κονσερβοποιηθούν πράσινοι. H συγκομιδή τους αρχίζει μετά που θα ξεθωριάσει το βαθύ πράσινο χρώμα του καρπού και θα γίνει ωχροκίτρινο. Σε δεύτερο στάδιο συγκομίζονται οι καρποί που θα κονσερβοποιηθούν ώριμοι (μαύροι). H συγκομιδή αρχίζει μόλις η σάρκα μαυρίσει. Σε τρίτο στάδιο συγκομίζονται οι καρποί που προορίζονται για παραγωγή λαδιού. Στην περίπτωση αυτή πρέπει το μάζεμα του καρπού να γίνει την εποχή που περιέχει το περισσότερο λάδι και που είναι καλύτερης ποιότητας, δηλαδή όταν είναι πλήρως ώριμοι. Ο καρπός μαζεύεται από το Νοέμβριο έως και το Μάρτιο, δηλαδή έξι με οχτώ μήνες μετά την εμφάνιση της ανθοφορίας του δένδρου. Για την παραγωγή της καλύτερης ποιότητας λαδιού, ο καρπός πρέπει να μαζεύεται όταν αλλάζει το χρώμα του, τότε δηλαδή που υπάρχει η μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε λάδι και η καλύτερη γεύση. 15

Επεξεργασία καρπού Για να πάρουμε το λάδι, ο καρπός συνθλίβεται με μηχανικά μέσα. Oι ελιές μπαίνουν σε μηχανές με ανοξείδωτους τροχούς, αφού πρώτα πλένονται και διαχωρίζονται από τα φύλλα, και στη συνέχεια πολτοποιούνται και συμπιέζονται. Προστίθεται νερό στον πολτό και, αφού περάσει από μηχανές που φιλτράρουν τυχόν ιζήματα, το νερό και το λάδι διαχωρίζονται. Η διαδικασία είναι φυσική χωρίς να προστίθενται άλλα υλικά (πέρα από το νερό). Το ελαιόλαδο είναι στην πραγματικότητα το μόνο είδος λαδιού που μπορεί να φαγωθεί, όπως βγαίνει από τον καρπό. 16

Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα του λαδιού Kλιματολογικοί παράγοντες Tα λάδια που προέρχονται από ελαιόδεντρα των ορεινών και ημιορεινών περιοχών είναι αρωματικά και με ευχάριστη γεύση παρά των πεδινών περιοχών. Eδαφολογικές συνθήκες Aσβεστολιθικά και ξηρά εδάφη παράγουν λάδι λεπτόρευστο και αρωματικό. Φυτοπροστασία Kαρποί απαλλαγμένοι από εντομολογικές και μυκητολογικές προσβολές δίνουν καλύτερης ποιότητας λάδι και προπαντός χωρίς οξύτητα. Oι προσβεβλημένες ελιές θα δώσουν άσχημο και ταγκό λάδι. Eποχή και τρόπος συγκομιδής Άγουρος ελαιόκαρπος δίνει λάδι με πικρή γεύση, ενώ υπερώριμος καρπός δίνει λάδι με ψηλή οξύτητα χωρίς άρωμα. H μηχανική συγκομιδή λόγω των τραυμάτων του καρπού και η απευθείας συγκομιδή του καρπού από το έδαφος, επηρεάζουν την ποιότητα του λαδιού. Aποθήκευση και μεταφορά εν πρέπει ο καρπός μετά το μάζεμα να μένει πολύ καιρό αποθηκευμένος σε μεγάλους σωρούς, γιατί μουχλιάζει, σαπίζει και δίνει ταγκό λάδι. O καρπός μετά το μάζεμα πρέπει να μεταφέρεται μέσα σε πλαστικά διάτρητα κιβώτια αμέσως στο ελαιοτριβείο για έκθλιψη, για παραγωγή καλής ποιότητας λαδιού. Oι πλαστικές σακούλες δεν είναι καλό μέσο μεταφοράς. H προστασία του καρπού από το άκο και η γρήγορη μεταφορά του στο ελαιοτριβείο εξασφαλίζουν λάδι εκλεκτής ποιότητας με πολύ χαμηλή οξύτητα. Έκθλιψη ελαιoκάρπου H ποιότητα του ελαιολάδου μπορεί να αλλοιωθεί από την παρουσία οξυγόνου στις διάφορες φάσεις επεξεργασίας, από την ψηλή θερμοκρασία του νερού και από τις μεταλλικές επιφάνειες των μηχανημάτων. Tρόπος αποθήκευσης και διατήρησης του ελαιολάδου Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του λαδιού κατά την αποθήκευσή του είναι το οξυγόνο, η θερμοκρασία, το φως και τα μέταλλα. H αποθήκευση γίνεται σε καθαρά δοχεία από αδρανές υλικό, αδιαφανή, ερμητικά κλειστά, σε χώρους καθαρούς με χαμηλές θερμοκρασίες, χωρίς ρεύματα αέρα, σκοτεινούς και δροσερούς. Iδεώδης θερμοκρασία, 10-15 βαθμοί Kελσίου. 17

Ποιότητες ελαιολάδου Tα βασικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της ποιότητας του ελαιολάδου είναι η οξύτητα, η οξείδωση, δηλαδή το τάγγισμα, το χρώμα και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, οσμή και γεύση. H οξύτητα οφείλεται στην απελευθέρωση λιπαρών οξέων από τα γλυκερίδια που αποτελούν το ελαιόλαδο, γίνεται δε λόγω της δράσης διαφόρων παραγόντων κυρίως πριν την εξαγωγή του ελαιολάδου από τον ελαιόκαρπο. Mε βάση την οξύτητα, το ελαιόλαδο διακρίνεται σε διάφορες ποιοτικές κατηγορίες. Όσο πιο χαμηλής οξύτητας είναι το ελαιόλαδο τόσο πιο καλής ποιότητας είναι. Όμως η οξύτητα από μόνη της δεν μπορεί να καθορίσει την ποιοτική κατηγορία του ελαιολάδου, γιατί σ αυτή παίζουν ρόλο και τα υπόλοιπα κριτήρια. Tο παρθένο ελαιόλαδο που είναι κατάλληλο για κατανάλωση διακρίνεται σε: Παρθένο ελαιόλαδο - Eξαιρετικό ή έξτρα Eίναι παρθένο ελαιόλαδο με άμεμπτη γεύση και οσμή και με μεγίστη οξύτητα μέχρι 1 βαθμό. Παρθένο ελαιόλαδο - Eκλεκτό ή φίνο Eίναι παρθένο ελαιόλαδο με άμεμπτη γεύση και οσμή και με μέγιστη οξύτητα μέχρι 1,5 βαθμό. Παρθένο ελαιόλαδο - Kανονικό ή ημιφίνο Eίναι παρθένο ελαιόλαδο με καλή γεύση και οσμή και με οξύτητα μέχρι 3,0 βαθμών. Eλαιόλαδο με οξύτητα μεγαλύτερη των 3,3 βαθμών δεν θεωρείται κατάλληλο για κατανάλωση αν δεν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία (ραφινάρισμα). 18

Υγεία & ελιά «Η τροφή πρέπει να είναι το φάρμακό σου και αν χρειαστείς φάρμακο, πάρτο και από την τροφή» Ιπποκράτης Ο φυσικός «χυμός» του ελαιόλαδου, με την ιδανική χημική του σύσταση και χωρίς εκχυλίσματα και βελτιωτικά, χάρισε για αιώνες την υγεία και τη μακροζωία στους λαούς της Μεσογείου, οι οποίοι και τον χρησιμοποίησαν ως βασική λιπαρή ουσία στην καθημερινή τους διατροφή. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής, πίστευε στις θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιόλαδου και αναφερόταν σε αυτό σαν την «ιδανική θεραπεία». Οι αρχαίοι Έλληνες θεραπευτές όπως ο Γαληνός και ο ιοσκουρίδης χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων, ως επουλωτικό και αντισηπτικό σε τραύματα, εγκαύματα και γυναικολογικές ασθένειες. Πιθανόν χρησίμευε και ως μέσον αντισύλληψης. Επίσης το χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύσουν την αϋπνία, τη ναυτία, τη χολέρα αλλά και για προβλήματα των αφτιών. Επίσης το χρησιμοποιούσαν για να ενυδατώσουν και να μαλακώσουν το δέρμα τους ή το έβαζαν στα μαλλιά τους για να είναι υγιή και λαμπερά. Εκτός από το λάδι, για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούσαν και τα φύλλα και άνθη της ελιάς, από τα οποία παρασκεύαζαν αφέψημα που το χρησιμοποιούσαν ως κολλύριο, για την αντιμετώπιση της φλόγωσης των ούλων και του έλκους του στομάχου. 19

Ιδιότητες φύλλων ελιάς και οφέλη Στα φύλλα της ελιάς περιέχονται αρκετές φαινολικές ενώσεις Οι ιδιότητες των φύλλων: Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος Αποτελεί το κυρίαρχο όφελος με την κατανάλωση χυμού ή ροφήματος φύλλων ελιάς, λόγω του ενεργού συστατικού τους, την ελαιοευρωπαΐνη. Μπορεί να ωφελήσει στην αντιμετώπιση των ιών της γρίπης, του έρπητα, μύκητες (υπερανάπτυξη ζυμομυκήτων - Yeast Syndrome), βακτήρια (11 ειδών). Αντιοξειδωτική δράση Η αναστολή της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης, που προκαλεί η ελαιοευρωπαΐνη των φύλλων ελιάς, μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Αντιυπερτασική δράση Από τη δεκαετία του 1950, υπάρχουν κλινικά δεδομένα για τη χρήση των φύλλων ελιάς στη θεραπεία της υπέρτασης, μέσω της αγγειοδιασταλτικής τους δράσης. Αναστολή συγκόλλησης των αιμοπεταλίων Αυτή η ιδιότητα μετατρέπει τα φύλλα ελιάς, σε σημαντικό όπλο για την αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών επεισοδίων και την αποφυγή επικίνδυνων θρόμβων. Αύξηση ενεργητικότητας - Αντιμετώπιση χρόνιας κόπωσης Η κατανάλωση φύλλων ελιάς έχει αναφερθεί από ασθενείς, αλλά και από υγιή άτομα, ότι προσδίδει μεγαλύτερη ενεργητικότητα. Αυτή η μεγαλύτερη ενεργητικότητα, μπορεί να αυξήσει την απόδοση στην εργασία, την επίδοση στον αθλητισμό. Τα φύλλα της ελιάς είναι πλούσια σε ιχνοστοιχεία, μέταλλα και βιταμίνες, καθιστώντας τα σε πολύτιμο διατροφικό εργαλείο του ανθρώπου. Όσον αφορά το σίδηρο, η παρουσία του είναι μεγαλύτερη από αντίστοιχη παρουσία δημητριακών πρωινού. Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στις διαιτητικές ίνες των φύλλων ελιάς που βοηθούν στην πολυπαραγοντική αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Στα φύλλα ελιάς επισημάνθηκαν αξιοσημείωτες ποσότητες και άλλων βιταμινών, όπως είναι οι «αντιοξειδωτικές βιταμίνες» C & A, βιταμίνες του συμπλέγματος B, νιασίνη. 20

Έρευνες δείχνουν - Ότι τα φύλλα της ελιάς χρησιμοποιούντο πριν τουλάχιστον 6 χιλιάδες χρόνια από τους αρχαίους λαούς της Μεσογείου... κατά των μικροβίων αλλά και για την καταπολέμηση του πυρετού. - Στην ιστορία των αρχαίων Αιγυπτίων εκχύλισμα από τα φύλλα της ελιάς χρησιμοποιείτο για την διατήρηση του σώματος των νεκρών (μούμιων), αφού παρεμπόδιζε την ανάπτυξη μικροοργανισμών που καταστρέφουν τις σάρκες. - Στους μετέπειτα αιώνες το εκχύλισμα των φύλλων ελιάς, ευρέθη ότι ήταν πιο αποτελεσματικό και από το κινίνο ακόμα, κατά της ελονοσίας. - Στο Ισραήλ, βρήκαν ότι, το εκχύλισμα φύλλων ελιάς ήταν αποτελεσματικό κατά του μικροβίου του στρεπτόκοκκου, κατά της χρόνιας κόπωσης, ότι ενισχύει το σύστημα άμυνας του οργανισμού (αυξάνει τον αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων), ενώ αναφέρεται ότι είναι και αποτελεσματικό κατά μιας σειράς σοβαρών λοιμώξεων που σχετίζονται με των AIDS. - Έρευνες του Πανεπιστημίου της Μεσσήνης της Ιταλίας δείχνουν ότι το συστατικό ολεοροπεΐνη που περιέχεται στα φύλλα της ελιάς, και που είναι η πικρή αυτή ουσία των φύλλων, αυξάνει τη ροή του αίματος προς την καρδιά με το να διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία, ενώ μειώνει την υψηλή πίεση του αίματος. - Η Μεσογειακή διατροφή, η οποία περιλαμβάνει κυρίως την κατανάλωση του ελαιόλαδου, είναι η πιο υγιεινή, υπεύθυνη για την μακροβιότητα και την πρόληψη πολλών νοσημάτων. Σήμερα Οι σύγχρονοι επιστήμονες πιστεύουν ότι βοηθά τις λειτουργίες του εγκεφάλου, των εσωτερικών μας οργάνων και ιδιαίτερα της καρδιάς, αφού προλαβαίνουν και πα ίρ νουν τη θέση από τα βλαβερά ζωικά λίπη, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη συγ κέν τρωση λίπους στην καρδιά που οδηγούν στο έμφραγμα. Για την τροφική, θρεπτική και βιολογική για τον ανθρώπινο οργανισμό αξία του, συγκαταλέγεται πρώτο στη λίστα των ωφελιμότερων ειδών διατροφής. 21

Αναλυτικότερα, έχει αποδειχτεί ότι η κατανάλωση του ελαιόλαδου: - Ελαττώνει τη βλαβερή χοληστερόλη (LDL) και ενισχύει την καλή χοληστερόλη (HDL) στο αίμα, με αποτέλεσμα τη μείωση των καρδιακών παθήσεων. Το ελαιόλαδο, το οποίο ουσιαστικά είναι ένα από τα σημαντικότερα μονοακόρεστα λίπη, «κτίζει» ένα πολύ ισορροπημένο λιπιδικό σύστημα στο αίμα. Έτσι δρα απαγορευτικά στο σχηματισμό «πλακιδίων» λίπους στα αρτηριακά τοιχώματα, τα οποία εξελίσσονται τελικώς σε θρόμβους και επιφέρουν τα εμφράγματα της στεφανιαίας ή του μυοκαρδίου. - Μειώνει την αρτηριακή πίεση και βοηθά στην αντιμετώπιση της υπέρτασης γιατί είναι πλούσιο σε πολυφενόλες και αντιοξειδωτικά στοιχεία που βοηθούν τις αρτηρίες να διαστέλλονται, με αποτέλεσμα να μειώνουν την πίεση. - Συντελεί στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς και στην καλή υγεία των οστών, ειδικότερα στα μικρά παιδιά, αφού βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου. - Βοηθά στη ομαλή διαδικασία της γήρανσης και είναι απαραίτητο για τους ηλικιωμένους ενώ προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό από την ηλιακή ακτινοβολία εξαιτίας της περιεκτικότητας του σε βιταμίνη Ε. - Ενισχύει το πεπτικό σύστημα και μειώνει τον κίνδυνο για τη δημιουργία στομαχικού έλκους και γαστρίτιδας. Ακόμη, διαθέτει υπακτικές (καθαρτικές) ιδιότητες και βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του εντέρου. Παρουσιάζει τον καλύτερο δείκτη πεπτικότητας και απορροφητικότητας από τα εντερικά τοιχώματα. Καθώς μειώνει τα γαστρικά υγρά, εξομαλύνοντας το αίσθημα της δυσπεψίας. Επιπλέον δημιουργεί το αίσθημα του κορεσμού και ευνοεί την πέψη των θρεπτικών συστατικών της τροφής. - Αποτελεί πολύτιμο και απαραίτητο συμπλήρωμα για το μητρικό γάλα, καθώς εξαιτίας των οξέων που περιέχει, βοηθά στη σωστή ανάπτυξη του εγκεφάλου και του σκελετού των νεογνών. - Συντελεί στην πρόληψη κατά του καρκίνου του δέρματος, γιατί περιέχει θρεπτικά συστατικά (όπως σκουαλένιο), τα οποία μεταφέρονται και απορροφώνται από το δέρμα.προστατεύει το ανθρώπινο δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία και τα εγκαύματα που αυτή μπορεί να του προκαλέσει. - Συντηρεί τον σακχαρώδη διαβήτη σε χαμηλά επίπεδα, ιδιαίτερα σε μη ινσουλινο-εξαρτώμενο τύπο. - Βελτιώνει την αθλητική δραστηριότητα: Τα λιπίδια και οι υδατάνθρακες είναι δύο από τις σημαντικότερες θρεπτικές ουσίες, οι οποίες, παρέχουν την κύρια χημική ενέργεια που είναι απαραίτητη για κάθε σωματική δραστηριότητα. - Βοηθά στην πρόληψη του καρκίνου του εντέρου του μαστού, του προστάτη και γενικότερα, προστατεύει τα κύτταρα και το DNA από τυχόν αλλοιώσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο, εξαιτίας του ολεϊκού οξέος του. - Τέλος, βοηθά στην καλή λειτουργία του μεταβολισμού (1 κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο περιέχει κάτι παραπάνω από 100 θερμίδες ενώ παρέχει περίπου το 50% της ελάχιστης συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας λιπαρών οξέων του οργανισμού). 22

Χρήσεις του ελαιόδεντρoυ Ξύλο Το δέντρο της ελιάς έχει πάρα πολύ σκληρό ξύλο, δύσκολο να δουλευτεί αλλά εύκολο να λειανθεί και όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται για την κατασκευή χρηστικών αντικειμένων. Φως Από την 4η χιλιετία π.χ. μέχρι και πριν από λίγα χρόνια συστηματικά, αλλά μέχρι και τις μέρες μας σποραδικά χρησιμοποιείται σαν φωτιστική ύλη. Ένα λίτρο ελαιολάδου διαρκεί για καύση μιας λάμπας για τουλάχιστον 200 ώρες. Φάρμακο Στη σύγχρονη φαρμακολογία το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται κυρίως ως διαλυτικό για ιατρικές ουσίες και βέβαια είναι ευρέως διαδεδομένο στη λαϊκή ιατρική. Καλλυντικό Σήμερα, η χρήση των καλλυντικών λαδιών έχει εξαπλωθεί και χρησιμοποιούνται ακόμη και τα κουκούτσια στην κοσμητική. Λιπαντικό Σε όλη τη διάρκεια του τελευταίου αιώνα ήταν απαραίτητο λιπαντικό για την ομαλή λειτουργία των πλοίων και των εργοστασιακών μηχανών Ελαιοπυρήνας Ο ελαιοπυρήνας είναι το υπόλειμμα της ελιάς από την διεργασία παραγωγής λαδιού, είναι δηλαδή το κουκούτσι και μέρος από την φλούδα μιας ελιάς. Ο ελαιοπυρήνας έχει θερμογόνο δύναμη, που πλησιάζει αυτό του κάρβουνου. Καίγοντας για παράδειγμα 1 kg ελαιοπυρήνα με απευθείας καύση, μπορεί κανείς να λάβει περίπου την ίδια ενέργεια που θα λάμβανε με την καύση 1 kg κάρβουνου. Ήδη στην αγορά κυκλοφορούν εδώ και πολλά χρόνια ειδικοί λέβητες για οικιακή χρήση, οι οποίοι ως καύσιμο αξιοποιούν τον ελαιοπυρήνα. Η καύσιμη ύλη, ο ελαιοπυρήνας δηλαδή, είναι κατά πολύ φθηνότερος από συμβατικά καύσιμα όπως το πετρέλαιο θέρμανσης και το φυσικό αέριο. Στην Ελλάδα ο ελαιοπυρήνας χρησιμοποιείται για ηλεκτροπαραγωγή στους σταθμούς της ΕΗ στην Μεγαλόπολη, ως εναλλακτικό ή και πρόσθετο 23