ΧΑΡΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Καθηγητής Μιχαήλ Σκούλλος
Η ΑΑ σαν πυραμίδα/τετράεδρο με μία έδρα την Εκπαίδευση. Η Εκπαίδευση ως μέρος της διακυβέρνησης Περιβάλλον Οικονομία Κοινωνία Εκπαίδευση Διακυβέρνηση Το Αειφόρο Πανεπιστήμιο κινείται εντός και καλύπτει ικανοποιητικά το χώρο της πυραμίδας.
ΧΑΡΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ
σε αναλογία, το Αειφόρο Πανεπιστήμιο παρουσιάζεται σαν πυραμίδα που περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία Εσωτερική διακυβέρνηση και σχέση με την κοινωνία Περιεχόμενο και κατάλληλο πρόγραμμα, "Το μήνυμα της ΕΑΑ" Μαθησιακή κουλτούρα & πρακτική, εκπαιδευτικές μέθοδοι Εφαρμοσμένο παράδειγμα: υποδομές, κτιριακές εγκαταστάσεις (αποτελεσματική χρήση φυσικών πόρων, νερό, ενέργεια, κ.α.)
Θεωρητικό και Θεσμικό Υπόβαθρο Χάρτας Διεθνής Διάσκεψη του Ρίο ντε Τζανέιρο, Κεφάλαιο 36 της «Agenda 21» (Ημερησίας Διάταξης του 21ου αιώνα), (1992) Διεθνές Πρόγραμμα Εργασίας για την Εκπαίδευση, Ευαισθητοποίηση του Κοινού και Κατάρτιση της UNCSD (Επιτροπή Αειφόρου Ανάπτυξης του ΟΗΕ) (1996) Διακήρυξη Θεσσαλονίκης, Διεθνής Διάσκεψη της Θεσσαλονίκης «Για το Περιβάλλον και την Κοινωνία» (1997) Παγκόσμιο Συνέδριο για την Ανώτερη Εκπαίδευση (Παρίσι 1999) Παγκόσμιο Συνέδριο για την Επιστήμη (Βουδαπέστη 1999) Συνέδριο «Copernicus: Ανώτατη Εκπαίδευση και Αειφορία» (Lüneburg 2001) Παγκόσμιο Εκπαιδευτικό Forum «Εκπαίδευση για όλους» (Ντακάρ 2002) Παγκόσμια Διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ, απόφαση για «Δεκαετία του ΟΗΕ για την ΕΑΑ» 2005-2014 υπό τον καθοδηγητικό ρόλο της UNESCO, (2002) «Στρατηγικής για την ΕΑΑ της UNΕCE» (Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη), στο Vilnius της Λιθουανίας της (2005).
ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΧΑΡΤΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ Απόφαση συμβολική γιατί η ιστορική στιγμή που συντάχθηκε η Χάρτα χαρακτηρίζεται διεθνώς από σειρά κρίσεων σε οικονομικό, οικολογικό, πολιτικό, πολιτισμικό και θεσμικό επίπεδο.
ΧΑΡΤΑ(1): Εκπαίδευση και Έρευνα Ώστε μέσα από αυτές να απηχούνται και προωθούνται οι αρχές και απαραίτητες γνώσεις και πρακτικές της Αειφόρου Ανάπτυξης. Έμφαση στα ακόλουθα: διεπιστημονικότητα συνεργασίες Πανεπιστημίων, Ερευνητικών Ιδρυμάτων και Κοινωνικών Εταίρων, καινοτομία «καθαρότερες» τεχνολογίες, προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον και την κοινωνία μεθόδων και μορφών παραγωγής και κατανάλωσης
ΧΑΡΤΑ(1): Εκπαίδευση και Έρευνα Συνεργασία Πανεπιστημίων Ελληνικών και ξένων με έμφαση στην ενίσχυση των διεπιστημονικών προπτυχιακών προγραμμάτων και δικτύων αριστείας μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών. της έρευνας στο Περιβάλλον, την Ενέργεια, την Ποιότητα Ζωής και την Αειφόρο Ανάπτυξη της κατάλληλης εκπαίδευσης, συμφώνα με τις αρχές της ΕΑΑ, των νέων εκπαιδευτικών που προορίζονται για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης
ΧΑΡΤΑ(2): Εφαρμογή κατάλληλων Αρχών/Μεθόδων/Πρακτικών που προωθούν την Αειφορία στα Πανεπιστήμια Με προώθηση: κατασκευής βιοκλιματικών κτιριακών εγκαταστάσεων μέσων οικολογικής μετακίνησης εντός των Παν/πόλεων. διαχείρισης υλικών και υπηρεσιών για την εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, Ανακύκλωσης σωστής διαχείρισης τοξικών, επικινδύνων η μολυσματικών ουσιών και απόβλητων
ΧΑΡΤΑ(3): Διακυβέρνηση των ΑΕΙ Με προσήλωση στις αρχές του δημοκρατικού, εποικοδομητικού διαλόγου και της συναίνεσης, της διαφάνειας, του αμοιβαίου σεβασμού και υπευθυνότητας όλων των παραγόντων της Πανεπιστημιακής Κοινότητας καθώς και των αρχών της αξιοκρατίας, της δικαιοσύνης και της αυτοδιοίκησης Με εφαρμογή Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης περιλαμβανομένων των διαδικασιών δημοπρατήσεων, διαγωνισμών, προμηθειών κ.τ.λ.
ΧΑΡΤΑ(4): Σχέσεις των ΑΕΙ με την Κοινωνία σε Τοπικό και Διεθνές Επίπεδο Υποβοήθηση της συνειδητοποίησης και ευαισθητοποίησης του κοινού μέσω διάδοσης έγκυρων θέσεων σε κρίσιμα θέματα της εποχής μας Διευκόλυνση των τοπικών κοινωνιών στην λήψη σημαντικών συλλογικών αποφάσεων για την αειφόρο ανάπτυξη. Συμβολή στον αειφορικό προσανατολισμό και προγραμματισμό της Χώρας Ενίσχυση των πρωτοβουλιών των φορέων εθελοντισμού των Παν/μίων και ιδιαίτερα των φοιτητών στην κατεύθυνση οικολογικών δράσεων
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
The UNESCO Chair and Network on Management and Education for Sustainable Development in the Mediterranean Greek National Commission of MAB/UNESCO Chair and Head team Green University network Greece University of Athens (NKUA) Laboratory of Environmental Chemistry Management of toxic substances and wastes UoA Committee on Environmental & ESD MIO-ECSDE GWP-Med MedUnNET Mediterranean Universities Network on SD with an emphasis on ESD H2020 Capacities Building Component MEdIES e-network of 3,500 educators Federation of Mediterranean NGOs Network of 72 members of IGOs, NGOs,
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ Κατάρτηση πλήρους Χωροταξικής Μελέτης της Πανεπιστημιόπολης Ζωγράφου με ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης εναλλακτικές προτάσεις κλπ Απόφαση για εντοπισμό και χωροθέτηση στο σχέδιο όλων των σημαντικών ή ευαίσθητων/απειλούμενων ειδών και των ενδιαιτημάτων τους στον χώρο της Πανεπιστημιόπολης Απόφαση για ενίσχυση φυτοκάλυψης και παρεμβάσεων για διευκόλυνση κατείσδυσης νερού και προστασίας του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής της Παν/πολης
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ/ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Κατασκευή κέντρου/μονάδας συγκέντρωσης και προεπεξεργασίας/διαχείρισης τοξικών αποβλήτων: έχει εγκριθεί η σχετική μελέτη και αναμένεται από το Υπουργείο Παιδείας να παρασχεθεί η σχετική πίστωση ώστε να προχωρήσει η κατασκευή στην Παν/πολη Ζωγράφου, υπό την επίβλεψη του Εργαστηρίου Χημείας Περιβάλλοντος. Έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για τη συλλογή, διαλογή, αποθήκευση και διαχείριση των απορριμμάτων της Πανεπιστημιόπολης.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΞΙΚΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Οι κύριες δράσεις του προγράμματος περιλαμβάνουν: Καταγραφή των εργαστηρίων που παράγουν απόβλητα Ορισμό υπευθύνων ανά Σχολή / Τμήμα για το συντονισμό των δράσεων που απαιτούνται και τη διαχείριση των εργαστηριακών αποβλήτων Εκτίμηση της ποιότητας και της ποσότητας των αποβλήτων που παράγονται ανά εργαστήριο Κατηγοριοποίηση των αποβλήτων σύμφωνα με τη χημικη συμβατότητα: - Αλογονωμένοι διαλύτες - Μη-αλογονωμένοι διαλύτες - Υδατικά οξέα - Υδατικές βάσεις - Επικίνδυνες ουσίες που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή/χειρισμό - Στερεά απόβλητα Εγκατάσταση στα εργαστήρια κατάλληλα επισημασμένων δοχείων για την προσωρινή αποθήκευση των παραγόμενων αποβλήτων
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΞΙΚΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Διαχείριση στο εργαστήριο -Σήμανση -Διαχωρισμός -Αποθήκευση Απομάκρυνση από εξειδικευμένη εξωτερική εταιρεία -Σήμανση -Συσκευασία σε εμπορευματοκιβώτια για μεταφορά -Μεταφορά με φορτηγά ADR σύμφωνα με τους κανόνες ασφαλείας Τελική διάθεση -Τελική διάθεση σε πλήρως εξουσιοδοτημένες εγκαταστάσεις στην EU -Έκδοση πιστοποιητικού τελικής διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Λειτουργούν από καιρό δύο μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση φυσικού αερίου συνολικής ισχύος 2 MW στην Παν/πολη Ζωγράφου με σύνδεση στο δίκτυο της ΔΕΗ. Έχει υποβληθεί αίτηση στη ΡΑΕ για την αδειοδότηση κατασκευής Φωτοβολταϊκού Πάρκου συνολικής ισχύος 8 MW. Έχει ολοκληρωθεί η μελέτη και υπάρχει η πρόθεση να προχωρήσει το ΕΚΠΑ στη μόνωση ενός κτιρίου στα πλαίσια της Ενεργειακής Ταυτότητας Κτιρίων. Έχει εγκριθεί από το Πρυτανικό Συμβούλιο μελέτη για δράση «ταυτοχρονισμού» και διασύνδεση των πινάκων με σκοπό τον εξορθολογισμό της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ Στο χώρο της Πανεπιστημιόπολης χρησιμοποιούνται για αρδευτικούς σκοπούς τρείς γεωτρήσεις. Το πόσιμο νερό που διοχετεύεται μέσω αντλιοστασίου στην Πανεπιστημιόπολη προέρχεται από την ΕΥΔΑΠ. Η ποιότητα του νερού αυτού παρακολουθείται τακτικά από ειδικό εξωτερικό συνεργείο και περιστασιακά όλο το δίκτυο παρακολουθείται από το Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΚΠΑ Ολοκληρώθηκε η καταγραφή των Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών του ΕΚΠΑ που έχουν συνάφεια με το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη. Πάνω από Δεκατρία (13) Μεταπτυχιακά προγράμματα και περίπου Πενήντα (50) προπτυχιακά μαθήματα είναι απόλυτα ή σχετικά προσανατολισμένα σε θέματα περιβάλλοντος και αειφόρου ανάπτυξης, ενώ υπάρχουν και μεταπτυχιακές σπουδές για την εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη. Το ΕΚΠΑ συντονίζει το αντίστοιχο Δίκτυο Μεσογειακών Πανεπιστημίων.