Η ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ

01 ΗΜΕΡΙΔΑ: Ελληνικό Δίκτυο για την Αντιμετώπιση του Διαβήτη Τι είπαν οι ομιλητές της Ημερίδας 02 ΕΡΕΥΝΑ: Αξιολόγηση Αντιμετώπισης Ασθενή με Διαβήτη Τύπου 2 A) Αποτελέσματα της Έρευνας στους Ιατρούς B) Αποτελέσματα της Έρευνας στους Ασθενείς με ΣΔτ2 03 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Dr Sehnaz Karadeniz Newsletter www.greekdiabetesforum.gr Η κυρία Μαριάννα Μπενρουμπή, πρώην Πρόεδρος Γνωμοδοτικής Επιτροπής για το Σακχαρώδη Διαβήτη, ο κύριος Άδωνις Γεωργιάδης, Υπουργός Υγείας, ο κύριος Γιάννης Κυριόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής, Τομέας Οικονομικών της Υγείας, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, η κυρία Ζέττα Μακρή, Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, η κυρία Χριστίνα Παπανικολάου, Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, και ο κύριος Χρήστος Μαντζώρος, Καθηγητής Ιατρικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Harvard. Η ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΑΒΗΤΗ Οι πολιτικές υγείας για το διαβήτη ήταν το θέμα της ημερίδας που διοργάνωσε ο Τομέας Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και η Γνωμοδοτική Επιτροπή για τον Σακχαρώδη Διαβήτη στις 11 Απριλίου 2014, στο πλαίσιο προσπάθειας δημιουργίας του «Ελληνικού Δικτύου για την αντιμετώπιση του Διαβήτη» για την προώθηση της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και της σωστής διαχείρισης από ιατρούς και ασθενείς, ώστε να μειωθούν οι επιπλοκές στους ασθενείς. Η απορρύθμιση του ασθενούς αυξάνει το κόστος περίθαλψης κατά 70% και η ολική επαναφορά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας φαίνεται να είναι μονόδρομος. Τις εργασίες της ημερίδας άνοιξε με την ομιλία του ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης, Υπουργός Υγείας, οποίος τόνισε ότι «ο σακχαρώδης διαβήτης είναι προτεραιότητα του Υπουργείου, καθώς τα στοιχεία μάς δείχνουν ότι πρόκειται για μάστιγα που διαρκώς επεκτείνεται. Είμαι σίγουρος ότι τα αποτελέσματα της ημερίδας θα αποτελέσουν σύμμαχό μας στη μάχη κατά της νόσου». Η κ. Ζέττα Μακρή, από τη θέση του Υφυπουργού Υγείας, στον χαιρετισμό της υποστήριξε ότι «η αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη είναι όντως εθνική προτεραιότητα. Εμείς στο Υπουργείο Υγείας είμαστε ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι και θεωρώ ότι πρέπει η προσπάθεια για την αντιμετώπιση της νόσου να είναι κοινή, προκειμένου να «εκπαιδευτούν» ιατροί και ασθενείς.

www.greekdiabetesforum.gr 2 Η Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, κυρία Χριστίνα Παπανικολάου, σχολίασε το πρόβλημα των χρονίων νοσημάτων ως ένα από τα κυρίαρχα ζητήματα υγείας στην Ευρώπη και πρότεινε η αντιμετώπιση των χρονίων παθήσεων να είναι ολιστική σε υγειονομικό επίπεδο. «Στην Ευρώπη, 9 στους 10 πεθαίνουν από χρόνια νοσήματα, ενώ το 70%-80% των δαπανών προορίζονται για τα χρόνια νοσήματα. Το 97% της συνολικής δαπάνης προορίζεται για τη θεραπεία και το υπόλοιπο για την πρόληψη. Η ενθάρρυνση των πολιτών να κάνουν υγιεινές επιλογές, η συμμετοχή τους στις κλινικές αποφάσεις είναι στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής στρατηγικής πρόληψης των χρονίων νοσημάτων. Ο κύριος Γιάννης Κυριόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, υποστήριξε ότι ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 εξακολουθεί να συνιστά ένα μείζον υγειονομικό πρόβλημα στη χώρα. Οι μελλοντικές προοπτικές και οι επιπτώσεις προβλέπουν αύξηση με αρνητικές επιπτώσεις στους δείκτες υγείας, στην οικονομία και στην ιατρική περίθαλψη. «Αυτά τα δεδομένα στέλνουν μηνύματα ότι το σημείο κλειδί στην αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 είναι οι ασθενείς να έχουν τακτική περίθαλψη και φροντίδα, ώστε να είναι ρυθμισμένοι, γιατί σε διαφορετική περίπτωση η απορρύθμιση του ασθενούς σημαίνει, πρώτον, ότι επιβαρύνει την υγεία του (καρδιακά επεισόδια, νεφρική ανεπάρκεια, διαβητικό πόδι), με δραματικές επιπτώσεις στην ευμάρεια των νοικοκυριών, και δεύτερον, αυξάνει το κόστος περίθαλψης κατά 70%. Καταλήγοντας, ο κύριος Κυριόπουλος τόνισε ότι «η απάντηση σε αυτά τα προβλήματα, όπως η μείωση της δυνατότητας διάγνωσης, οι δυσκολίες στην πρόσβαση στη φροντίδα, η αναποτελεσματική και η ελλιπής αγωγή του κάθε ασθενούς, τα οποία οδηγούν σε σοβαρά κοινωνικά, υγειονομικά και οικονομικά προβλήματα, είναι σαφής και απλή: ολική επαναφορά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, η οποία εξασφαλίζει αποτελεσματικά τη διαχείριση της νόσου. Το ζήτημα του σακχαρώδους διαβήτη συνιστά επείγουσα εθνική προτεραιότητα και απαιτεί πολιτική παρέμβαση». Η κυρία Μαριάννα Μπενρουμπή, Πρόεδρος της Γνωμοδοτικής Επιτροπής για το Σακχαρώδη Διαβήτη, επεσήμανε πως σχεδόν 600.000 Έλληνες πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και υπολογίζεται ότι άλλοι τόσοι νοσούν χωρίς να το γνωρίζουν. Το κόστος είναι μεγάλο και το 7,7% της κρατικής δαπάνης προορίζεται για τον διαβήτη: από αυτό το ποσό, το 15-20% πηγαίνει για τα φάρμακα και το υπόλοιπο για τη νοσηλεία λόγω επιπλοκών. «Αυτό που πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση του διαβήτη είναι η ανταλλαγή απόψεων από τους εμπλεκόμενους φορείς για την προώθηση της πρόληψης, της έγκαιρης διάγνωσης και της σωστής διαχείρισης από ιατρούς και ασθενείς, ώστε να μειωθούν οι επιπλοκές στους ασθενείς, κατ επέκταση να μειωθεί η διασπορά της νόσου». Η κυρία Αθανασία Καρούνου, Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Συλλόγων, και ο κύριος Αριστείδης Ράπτης, Πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας για το Διαβήτη, τόνισαν την ανάγκη των διαβητικών ασθενών για μεγαλύτερη εκπαίδευση και υποστήριξη, κλινική και ψυχολογική, καθώς και Το 70% έως 80% του κόστους για την υγεία δαπανάται για τα χρόνια νοσήματα. Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 700 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στα επόμενα χρόνια. Χριστίνα Παπανικολάου Γενική Γραμματέας Δημόσιας Υγείας Κάθε αύξηση κατά 1% στη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) αυξάνει κατά 8-11% τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο και θάνατο από καρδιαγγειακά αίτια. Soffia Gudbjörnsdóttir MD, PhD, Associate Professor, Director of the Swedish National Diabetes Register, University of Gothenburg, Sweden Τα χρόνια νοσήματα μπορεί να ΠΡΟΛΗΦΘΟΥΝ αντιμετωπίζοντας τους Παράγοντες Κινδύνου. Σταύρος Ι. Παππάς Γ Παθολογική/Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας 50% υψηλότερο είναι το κόστος θεραπείας για τους μη ρυθμισμένους διαβητικούς ασθενείς. Για κάθε 1 ευρώ που θα επένδυε η ασφάλιση καλύπτοντας πλήρως τη θεραπεία του Διαβήτη, σε 3 έτη θα δημιουργούσε καθαρή περιστολή του κόστους κατά 1,23 (απόδοση της τάξεως του 123%). Κώστας Αθανασάκης BScHS, BScEcon, MSc, PhD, PD, Επιστημονικός Συνεργάτης, Τομέας Οικονομικών της Υγείας, ΕΣΔΥ Η ιδιαιτερότητα του διαβήτη μπορεί να προκαλέσει την ανάδυση φαινομένων σχολικού εκφοβισμού κάνοντας το παιδί στόχο ανεπιθύμητης προσοχής από τα υπόλοιπα παιδιά. Ελίνα Γκίκα PhD, Κλινική Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια/ Εκπαιδεύτρια Διαβήτη, Υπεύθυνη Τμήματος Ψυχικής Υγείας της Κλινικής «Μητέρα» 584.600 άτομα έχουν διαβήτη στην Ελλάδα σήμερα και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί σε 694.660 έως το 2035. Μαριάννα Μπενρουμπή Πρόεδρος Γνωμοδοτικής Επιτροπής Διαβήτη

www.greekdiabetesforum.gr 3 για μείωση του κόστους της φαρμακευτικής θεραπείας και των αναγκαίων αναλώσιμων και βοηθημάτων. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης των δραστηριοτήτων του Ελληνικού Δικτύου για την αντιμετώπιση του Διαβήτη ανακοινώθηκε ότι θα διεξαχθεί έρευνα σε διαβητολόγους, ενδοκρινολόγους και γενικούς ιατρούς, καθώς και σε ασθενείς για την αξιολόγηση της τρέχουσας αντιμετώπισης του διαβήτη τύπου 2. Η έρευνα θα συνεισφέρει στην πιθανή αναδιαμόρφωση των πολιτικών αντιμετώπισης του διαβήτη με βάση τα ελληνικά δεδομένα. Μεγάλος χορηγός της ημερίδας ήταν η Novo Nordisk, ενώ την εκδήλωση υποστήριξαν και πολλοί άλλοι χορηγοί και επιστημονικές εταιρείες: η Ελληνική Διαβητολογική εταιρεία, η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία, η Ελληνική Ομοσπονδία Διαβήτη (ΕΛΟΔΙ) και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων Συλλόγων Ασθενών με Διαβήτη (ΠΟΣΣΑΣΔΙΑ). Μπορείτε να δείτε πολλές από τις παρουσιάσεις των ομιλητών στην ιστοσελίδα της εκδήλωσης: www.greekdiabetesforum.gr/presentations/ ΕΡΕΥΝΑ Αξιολόγηση Αντιμετώπισης Ασθενή με Διαβήτη Τύπου 2 Παρουσιάζουμε εδώ τα αποτελέσματα της διαδικτυακής έρευνας που πραγματοποίησε το «Ελληνικό Δίκτυο για την Αντιμετώπιση του Διαβήτη» τον περασμένο Μάιο-Ιούνιο, με σκοπό να αξιολογήσει την αντιμετώπιση του ασθενή με Διαβήτη Τύπου 2 - αφενός σε ιατρούς των σχετικών ειδικοτήτων (διαβητολόγους, γενικούς και ενδοκρινολόγους) και αφετέρου στους ίδιους τους ασθενείς, μέσω των συλλόγων τους. Α. Αποτελέσματα της Έρευνας στους Ιατρούς Το ερωτηματολόγιο εστάλη σε ιατρούς διαβητολόγους (1.460), γενικούς (600) και ενδοκρινολόγους (865). Η αποστολή του ερωτηματολογίου έγινε από τις γραμματείες των επιστημονικών φορέων κάθε ειδικότητας προς όλα τα μέλη. Στο ερωτηματολόγιο απάντησαν συνολικά 575 ιατροί κατά την περίοδο 14 Απριλίου 2014 έως 19 Μαΐου 2014. Οι συμμετέχοντες ήταν κατά 68,9% άνδρες, ηλικίας κυρίως μεταξύ 30 και 55 ετών και σε ποσοστό 47,9% με μεταπτυχιακό τίτλο. Οι κύριες ειδικότητες ήταν παθολόγοι (37,7%) και γενικοί ιατροί (32,7%) και σε μεγαλύτερο ποσοστό ιδιώτες (45,5%) συμπεράσματα Το ποσοστό διάγνωσης των διαβητικών ασθενών, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, είναι 60-70%, δηλαδή υπάρχουν περίπου 300.000 διαβητικοί ασθενείς που δεν γνωρίζουν ότι νοσούν. Από όσους έχουν όμως διαγνωσθεί μόνον το 20-40% είναι ρυθμισμένοι, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, γεγονός που υποδεικνύει ένα σημαντικό κενό στην αντιμετώπιση της νόσου [Διάγραμμα 1]. 01. Ποιο ποσοστό επί του συνόλου των ασθενών με ΣΔτ2 οι οποίοι λαμβάνουν θεραπεία στην Ελλάδα σήμερα είναι ρυθμισμένοι κατά την άποψη των ιατρών Ποσοστό Ασθενών 90% - 100% 0,6% 80% - 90% 0% 70% - 80% 1,1% 60% - 70% 8,0% 50% - 60% 13,8% 40% - 50% 20,1% 30% - 40% 22,4% 20% - 30% 26,4% 10% - 20% 6,9% 0% -10% 0,6% 0% 5% 10% 15% 20% 25%

www.greekdiabetesforum.gr 4 Οι περισσότεροι ιατροί δηλώνουν ότι το ποσοστό εμφάνισης επιπλοκών είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο (50-80%) ακόμη και στους ρυθμισμένους ασθενείς, δεδομένου ότι ο ΣΔτ2 είναι μια εξελικτική νόσος. Περισσότεροι από τους μισούς από τους συμμετέχοντες δηλώνουν ότι ποσοστό περίπου 70% των ασθενών με διαβήτη τύπου 2 λαμβάνουν αγωγή μόνο με δισκία, ενώ το ποσοστό όσων λαμβάνουν μόνον ινσουλίνη ή ινσουλίνη και δισκία δεν ξεπερνά το 10%. Οι ασθενείς, το τελευταίο διάστημα, κυρίως διακόπτουν τη θεραπεία τους λόγω της αύξησης της συμμετοχής τους στο κόστος των φαρμάκων και επιπλέον λόγω περιορισμένης δυνατότητας πρόσβασης στους ιατρούς [Διάγραμμα 2]. 02. Ποσοστό επί του συνόλου των ασθενών με ΣΔτ2 που οι ιατροί θεωρούν ότι αναγκάστηκε να διακόψει Ή να τροποποιήσει τη θεραπεία του εξαιτίας οικονομικών λόγων το τελευταίο έτος 90% - 100% 0% 80% - 90% 0% Ποσοστό Ασθενών 70% - 80% 60% - 70% 0% 0% 50% - 60% 2,9% 40% - 50% 5,3% 30% - 40% 10,0% 20% - 30% 15,9% 10% - 20% 41,2% 0% -10% 24,7% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Σε μεγάλο ποσοστό (41,2%) οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι από 10% έως 20% των ασθενών αναγκάστηκαν να διακόψουν ή να τροποποιήσουν τη θεραπεία τους εξαιτίας οικονομικών λόγων. Επίσης, λόγω οικονομικών αιτίων δεν τηρούν τη σωστή διατροφή για τον έλεγχο του διαβήτη, με αποτέλεσμα να απορρυθμίζονται τα επίπεδα του σακχάρου είτε λαμβάνουν αντιδιαβητική αγωγή είτε όχι. Περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες δεν γνωρίζουν ότι υπάρχει εθνικό σχέδιο για τον διαβήτη αλλά γνωρίζουν τις κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2 και δηλώνουν ότι εάν υπάρξει σχέδιο, είναι πολύ σημαντικό να περιλαμβάνει κατά σειρά προτεραιότητας τα ακόλουθα: 1. Στρατηγική αντιμετώπισης του ΣΔτ2 σε εθνικό επίπεδο. 2. Παροχή εξειδικευμένης αντιμετώπισης και αναβάθμιση των παρεχομένων υπηρεσιών. 3. Εκπαίδευση των νοσηλευτών, ώστε να αντιμετωπίζουν τις επιπλοκές του διαβήτη πληρέστερα. Για τις ενώσεις ασθενών οι ερωτηθέντες ιατροί πιστεύουν ότι κυρίως πρέπει να ασχολούνται με την εκπαίδευση των ασθενών και των οικογενειών τους, καθώς και με την ενημέρωση του κοινού. Όσον αφορά την άποψη των ιατρών για τις δράσεις των φαρμακευτικών εταιρειών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2, οι ιατροί φαίνεται ότι είναι αρκετά ευχαριστημένοι. Η εκπαίδευση είναι ένα σημαντικό θέμα που απασχολεί τους συμμετέχοντες ιατρούς, διότι θεωρούν ότι οι ιατροί της ΠΦΥ δεν έχουν λάβει αρκετή εκπαίδευση για τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2, σε αντίθεση με τους ασθενείς που είναι αρκετά εκπαιδευμένοι σύμφωνα με τους ιατρούς [Διάγραμμα 3].

www.greekdiabetesforum.gr 5 03. Η άποψη των ιατρών ως προς την επάρκεια της εκπαίδευσης των ιατρών πρωτοβάθμιας φροντίδας για τη διάγνωση & τη διαχείριση των ασθενών με ΣΔτ2 12,5% ΝΑΙ ΟΧΙ 87,5% Στο ερώτημα «Τι πρέπει να γίνει, κατά προτεραιότητα, για να βελτιωθεί η διαχείριση των ασθενών με ΣΔτ2;» [Διάγραμμα 4] οι ιατροί απήντησαν κατά προτεραιότητα τα ακόλουθα: 1. Οργανωμένα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον ΣΔτ2. 2. Προγράμματα ευαισθητοποίησης κοινού για την έγκαιρη διάγνωση του ΣΔτ2. 3. Εκπαιδευτικά προγράμματα για τους ιατρούς 4. Εκπαιδευτικά προγράμματα για τους νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση του ΣΔτ2. 5. Εκπαιδευτικά προγράμματα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Από τις ανωτέρω απαντήσεις, είναι εμφανές ότι οι ιατροί δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στην πρόληψη εμφάνισης του ΣΔτ2 και στην εκπαίδευση, τόσο των ασθενών και των οικείων τους, όσο και όλων των εμπλεκομένων στη θεραπεία των ασθενών. Ο ΣΔτ2 είναι ένα εκθετικά αυξανόμενο σε επιπολασμό νόσημα, που πλήττει κυρίως τους πληθυσμούς των κοινωνιών δυτικού τύπου. Στην Ελλάδα υπάρχει ακόμη μεγάλη ανάγκη συνεχούς εκπαίδευσης των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας, αλλά και προγράμματα που θα συνεισφέρουν στην πρόληψη εμφάνισης ΣΔτ2. 04. Τι πρέπει να γίνει, κατά προτεραιότητα για να βελτιωθεί η διαχείριση των ασθενών με ΣΔτ2 Υιοθέτηση κατευθυντήριων οδηγιών για τη διαχείριση του ΣΔτ2 3,0% ΠρογρΑΜΜΑΤΑ ευαισθητοποίησης κοινού για την έγκαιρη διάγνωση του ΣΔτ2 19,5% Οργανωμένα προγραμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον ΣΔτ2 39,0% Εκπαιδευτικά προγραμματα λοιπούς ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ υγείας που εμπλέκονται στη διαχείριση των 0,0% Εκπαιδευτικά προγραμματα για τους ιατρούς 9,1% Εκπαιδευτικά προγραμματα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους Διευκόλυνση της πρόσβασης των ασθενών σε όλα τα φάρμακα 3,7% 4,9% Διαχείριση ασθενών από ειδικά διαβητολογικά κέντρα 11,6% Δημιουργία εθνικού μητρώου ασθενών με ΣΔτ2 Απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στην πρωτοβάθμια περίθαλψη 4,9% 4,3% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

www.greekdiabetesforum.gr 6 B. Αποτελέσματα της έρευνας στους ασθενείς με ΣΔτ2 Το ερωτηματολόγιο εστάλη στους συλλόγους των διαβητικών ασθενών Π.Ο.Σ.Σ.Α.Σ.ΔΙΑ. και ΕΛΟΔΙ για να αναρτηθούν στις ιστοσελίδες των συλλόγων και να αποσταλούν σε όσους από τα μέλη είχαν ενεργούς λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Επιπλέον ένας αριθμός ερωτηματολογίων διανεμήθηκε στα εξωτερικά διαβητολογικά ιατρεία των νοσοκομείων ΓΚΝΠ «Άγιος Παντελεήμων», «Πολυκλινική», και ΓΝΠ «Τζάνειο» για να συμπληρωθεί από τους τακτικούς ασθενείς με ΣΔτ2 και επίσης σημαντικά συνεισέφερε στην έρευνα ο «Σύλλογος Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη Πειραιά και Νήσων» που ανέλαβαν τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων από έναν ικανό αριθμό των μελών τους. μορφωτικό επίπεδο (λύκειο, εξατάξιο γυμνάσιο). Το μεγαλύτερο ποσοστό (37,9%) έχουν ΣΔτ2 από 10 έως 20 έτη και όσοι ήταν ασφαλισμένοι είχαν κατά κύριο λόγο δημόσια ασφάλιση. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι ασθενείς που απήντησαν (62,3%) υπέφεραν κι από άλλα συνοδά νοσήματα εκτός του ΣΔτ2. Συμπεράσματα Οι ασθενείς θεωρούν σε μεγάλο ποσοστό ότι οι κύριοι παράγοντες εμφάνισης του ΣΔτ2 είναι το αυξημένο σωματικό βάρος (76,3%), το οικογενειακό ιστορικό (73,7%) και στο άγχος (53,9%). Όσον αφορά στη διάγνωσή τους με ΣΔτ2, στους περισσότερους (46,7%) αυτή έγινε τυχαία στον πρώτο αιματολογικό έλεγχο που έκαναν, αλλά ένα σημαντικό ποσοστό (33,3%) παρακινήθηκε να ελεγχθεί από συμπτώματα που τους ανησύχησαν [Διάγραμμα 1]. Στο ερωτηματολόγιο απάντησαν συνολικά 100 ασθενείς με ΣΔτ2 κατά την περίοδο 14 Απριλίου 2014 έως 16 Ιουνίου 2014. Οι συμμετέχοντες ήταν κατά 63,8% γυναίκες, ηλικίας κυρίως μεταξύ 50 και 75 ετών (68,3%) και κατά 50% συνταξιούχοι με μέσο 01. Πιθανοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του ΣΔτ2 σύμφωνα με την εμπειρία των ασθενών 80% 70% 76,3% 73,7% 60% 50% 53,9% 40% 30% 38,2% 32,9% 20% 18,4% 18,4% 18,4% 10% 7,9% 0% Άγχος Αυξημένο σωματικό βάρος Αυξημένη περίμετρος μέσης Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Δυσλιπιδαιμία Ιστορικό διαβήτη κύησης Λήψη φαρμάκων που προδιαθέτουν σε αύξηση του σακχάρου (π.χ. κορτικοστεροειδή) Οικογενειακό ιστορικό ΣΔτ2 Υπέρταση ή καρδιαγγειακή νόσος

www.greekdiabetesforum.gr 7 Τα κυριότερα συμπτώματα τα οποία εμφανίζουν οι ασθενείς που ερωτήθηκαν είναι πολυδιψία, πολυουρία και κόπωση. Επίσης οι ασθενείς σε μεγάλο ποσοστό (>50%) γνωρίζουν καλά όλες τις επιπλοκές του ΣΔτ2 και τη σοβαρότητά τους [Διάγραμμα 2]. 02. Ποια από τα παρακάτω θα μπορούσαν να είναι επιπλοκές του ΣΔτ2 με βάση την εμπειρία και την ενημέρωση των ασθενών Άλλο 0,0% Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο 52,6% Διαβητικό πόδι 69,7% Καρδιαγγειακή νόσος 59,2% Νευροπάθεια Νεφροπάθεια 48,7% 48,7% Περιφερική αγγειοπάθεια 40,8% Στεφανιαία νόσος 51,3% Πρόβλημα όρασης (αμφιβληστροειδοπάθεια) 67,1% 0% 15% 30% 45% 60% 75% Οι πιο συχνές επιπλοκές του ΣΔτ2 σύμφωνα με την εμπειρία και την ενημέρωση των ασθενών είναι το «Διαβητικό πόδι», το «Πρόβλημα όρασης (Αμφιβληστροειδοπάθεια)» και η «Καρδιαγγειακή Νόσος». Περισσότεροι από το 90% παρακολουθούνται σταθερά από έναν ιατρό στην πορεία της νόσου τους, κυρίως διαβητολόγο, ο οποίος είναι συνήθως σε διαβητολογικό κέντρο νοσοκομείου ή ιδιωτικό ιατρείο. Οι ασθενείς που απάντησαν, δηλώνουν ότι κάνουν τις εξετάσεις τους σύμφωνα και με τις αντίστοιχες οδηγίες, δηλαδή γλυκόζη νηστείας κάθε 3-6 μήνες, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη κάθε 3 μήνες και καμπύλη σακχάρου μια φορά το χρόνο. Όλοι οι ασθενείς χρησιμοποιούν μετρητές σακχάρου και κάνουν μετρήσεις μέχρι και 10 φορές την εβδομάδα. Άλλες ειδικότητες που επισκέπτονται για τον ολοκληρωμένο έλεγχο του ΣΔτ2 είναι ο οφθαλμίατρος και ο καρδιολόγος, με συχνότητα μία φορά τον χρόνο. Η φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνουν οι ασθενείς είναι σχεδόν ισομερώς μοιρασμένη σε: Δισκία μόνον Δισκία και ινσουλίνη και Ινσουλίνη μόνο σε λίγο μικρότερο ποσοστό από τα προηγούμενα Ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των συμμετεχόντων ασθενών είναι πολύ ευχαριστημένοι από τις υπηρεσίες που λαμβάνουν για να αντιμετωπίσουν τον ΣΔτ2 και δηλώνουν ότι πιστεύουν ότι έχουν ρυθμισμένο ΣΔτ2 σε ποσοστό >50% [Διάγραμμα 3]. 03. Η άποψη των ασθενών για το εάν είναι ρυθμισμένος ο ΣΔτ2 τους τον τελευταίο χρόνο 6,0% 40,3% ΝΑΙ ΟΧΙ δεν ξερω 53,7% Αν και η πλειοψηφία (53,7%) δήλωσε «Ναι», αξίζει να τονιστεί ότι μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων (40,3%) δήλωσε «Όχι».

www.greekdiabetesforum.gr 8 Οι υπόλοιποι όμως ασθενείς δηλώνουν ότι δεν γνωρίζουν ή δεν έχουν ρυθμισμένο ΣΔτ2, γεγονός που τεκμηριώνει επιπλέον, το ότι η ρύθμιση είναι ακόμη σε μη ικανοποιητικά επίπεδα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών προσδοκά την αποφυγή υπεργλυκαιμικών επεισοδίων και την ομαλή ρύθμιση του σακχάρου, από τη θεραπεία που λαμβάνει [Διάγραμμα 4]. Είναι αξιοσημείωτο, όμως, ότι μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των ασθενών δήλωσε ότι προσδοκά την καθυστέρηση εμφάνισης επιπλοκών από τη θεραπεία. Όσον αφορά στην εκπαίδευση που έχουν λάβει για την αυτοδιαχείριση της νόσου (δηλαδή, αντιμετώπιση υπογλυκαιμιών, σωστή διατροφή, άσκηση, ρύθμιση βάρους, κ.ά.) όλοι σχεδόν (>80%) δηλώνουν ενημερωμένοι και κατά κύριο λόγο από τον ιατρό τους ή τον σύλλογο των ασθενών με ΣΔτ2 στον οποίο ανήκουν. Ο ιατρός που τους παρακολουθεί, θεωρείται από όλους η καταλληλότερη πηγή πληροφόρησης για το νόσημά τους. Οι περισσότεροι ασθενείς δαπανούν μέχρι 50 κάθε μήνα για τα φάρμακά τους, ποσό που το θεωρούν αρκετά υψηλό. Η οικονομική κρίση οδήγησε έναν μεγάλο αριθμό ασθενών (>60%) να αλλάξει τις διατροφικές του συνήθειες και επίσης περισσότεροι από 40% τροποποίησαν τα ακόλουθα λόγω οικονομικών αιτίων: 1. Μείωση επισκέψεων στον ιατρό 2. Μείωση συχνότητας αυτομετρήσεων 3. Αλλαγή φαρμακευτικής αγωγής Σε γενικές γραμμές οι ασθενείς είναι ευχαριστημένοι από τη δράση των συλλόγων ασθενών κυρίως για τις διεκδικήσεις από τους αρμόδιους φορείς υπέρ των ασθενών με ΣΔτ2. Στο ερώτημα «Τι πρέπει να γίνει, κατά προτεραιότητα για να βελτιωθεί η διαχείριση των ασθενών με ΣΔτ2;», οι ασθενείς απήντησαν κατά προτεραιότητα τα ακόλουθα: 1. Οργανωμένα προγράμματα Προσυμπτωματικού ελέγχου για τον ΣΔτ2. 2. Εκπαιδευτικά προγράμματα για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. 3. Διαχείριση ασθενών από ειδικά διαβητολογικά κέντρα. 4. Διευκόλυνση της πρόσβασης των ασθενών σε όλα τα φάρμακα. 5. Δημιουργία εθνικού μητρώου ασθενών με ΣΔτ2. Οι δύο πρώτες επιλογές συμπίπτουν απόλυτα με τις δύο πρώτες επιλογές των ιατρών στο ίδιο ερώτημα. Συμπερασματικά, τόσο για τους ιατρούς, όσο και για τους ασθενείς, βασικές προτεραιότητες αποτελούν η εκπαίδευση και η πρόληψη. 04. 0ι Προσδοκίες των ασθενών από την αγωγή που λαμβάνουν για τον ΣΔτ2 Καθυστέρηση εμφάνισης επιπλοκών 15,9% Θεραπεία από τον ΣΔτ2 1,4% Διατήρηση σακχάρου σε φυσιολογικά επίπεδα 29% Διατήρηση γλυκοζυλιωμένης ΑΙΜΟΣΦΑΙρίνης σε φυσιολογικά επίπεδα 8,7% Αποφυγή εμφάνισης ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΩΝ επεισοδίων Αποφυγή εμφάνισης υπεργλυκαιμικών επεισοδίων 39,1% 5,8% Άλλο 0,0% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Το 39,1% προσδοκά την «Αποφυγή εμφάνισης υπεργλυκαιμικών επεισοδίων», ενώ το 29% να «Διατηρήσει το σάκχαρο σε φυσιολογικά επίπεδα»

www.greekdiabetesforum.gr 9 Συνέντευξη Dr Sehnaz Karadeniz Στο πλαίσιο της Ημερίδας «Ελληνικό Δίκτυο για την Αντιμετώπιση του Διαβήτη», στις 11 Απριλίου 2014 στην Αθήνα, η Dr Sehnaz Karadeniz, Καθηγήτρια και Εκλεγείσα Πρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη παραχώρησε συνέντευξη για τα κρίσιμα στοιχεία για τον διαβήτη στην Ευρώπη, αλλά και για τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Δ.Ο.Δ. ειδικά στην πρόληψη. Ο επιπολασμός του διαβήτη στην Ευρώπη είναι υψηλός και έχει αυξηθεί με ταχείς ρυθμούς την τελευταία δεκαετία, σε ποσοστό άνω του 50% σε πολλές χώρες. Το γεγονός αυτό μεταφράζεται ως αποτυχία των εθνικών συστημάτων υγείας ως προς την πρόληψή του; Επί του παρόντος, περισσότεροι από 56 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από διαβήτη στην Ευρώπη το 8,5% του ενήλικου πληθυσμού. Αν δεν λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα, ο αριθμός αυτός εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 69 εκατομμύρια έως το 2035, δηλαδή ένας στους δέκα ανθρώπους θα πάσχει από διαβήτη. Η μάχη κατά του διαβήτη είναι συνεχής. Η πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 προϋποθέτει αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αυτό σημαίνει ότι οι μεμονωμένες προσπάθειες δεν επαρκούν. Χρειάζεται πολιτική δέσμευση και καλά δομημένα Εθνικά Σχέδια. Απαιτείται κοινωνική προσέγγιση συνολικά. Σίγουρα, εμείς στην Ευρώπη, θα μπορούσαμε να τα είχαμε καταφέρει καλύτερα. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης δεν διαθέτουμε καλά δομημένα Εθνικά Σχέδια. Στις χώρες όπου έχουν καταρτισθεί Εθνικά Σχέδια για τον Διαβήτη, υπάρχουν διαφορές ως προς το περιεχόμενο και το εύρος τους. Ορισμένα εστιάζουν στην πρόληψη του διαβήτη, ενώ άλλα στοχεύουν περισσότερο στην αντιμετώπιση των επιπλοκών στα άτομα με διαβήτη. Επί του παρόντος, εργαζόμαστε στην επόμενη έκδοση της Πολιτικής για τον Διαβήτη, την οποία θα εκδώσουμε προς το τέλος του τρέχοντος έτους, με την ελπίδα ότι θα μας δοθεί η ευκαιρία να αξιολογήσουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην Ευρώπη από το 2011 - που είχαμε συντάξει την τρίτη έκδοση.

www.greekdiabetesforum.gr 10 Τι λάθη έχουν γίνει; Τι προτείνει η Δ.Ο.Δ.; Οι κυβερνήσεις πρέπει να εστιάσουν περισσότερο στην πρόληψη. Το έχουμε πει ήδη πολλές φορές: στην Ευρώπη, μόνο το 3% των προϋπολογισμών για την υγεία δαπανάται στην πρόληψη. Αυτό είναι απαράδεκτο όταν γνωρίζουμε ότι ο διαβήτης τύπου 2 που αφορά την πλειοψηφία των περιστατικών διαβήτη στην Ευρώπη και παγκοσμίως μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο ποσοστό. Χρειαζόμαστε ολοκληρωμένες στρατηγικές πρόληψης, οι οποίες θα άπτονται όλων των κοινωνικών παραμέτρων, από την υγεία και την παιδεία έως τον πολεοδομικό προγραμματισμό. Αν επιθυμούμε να πετύχουμε αλλαγές στον τρόπο ζωής των ανθρώπων και να τους οδηγήσουμε στην υιοθέτηση υγιέστερου τρόπου ζωής, θα πρέπει να διευκολύνουμε την πρόσβασή τους σε υγιείς επιλογές μέσα στο κατάλληλο περιβάλλον. Η Πολιτική για τον Διαβήτη εκδόθηκε το 2011 στην Ευρώπη. Μόνο 25 από τις 47 χώρες στην Ευρώπη διέθεταν Εθνικό Σχέδιο για τον Διαβήτη το 2011. Τα σχέδια ωστόσο, διέφεραν ως προς το περιεχόμενο και το εύρος τους. Ορισμένα εστιάζουν στην πρόληψη του διαβήτη (πρωτογενής πρόληψη), ενώ άλλα στοχεύουν περισσότερο στην αντιμετώπιση των επιπλοκών στα άτομα με διαβήτη (δευτερογενής πρόληψη). Η βασικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι το γεγονός ότι η εφαρμογή τους χρειάζεται χρόνο και η υλοποίηση και παρακολούθησή της καθυστερεί λόγω έλλειψης πολιτικής δέσμευσης. Σε τι διαφέρει η στρατηγική στην Ευρώπη από αντίστοιχες σε άλλες περιοχές; Υπάρχουν συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες στην περιοχή της Ευρώπης; Οι προκλήσεις που σχετίζονται με τον διαβήτη διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Στην Ασία, για παράδειγμα, η δραματική αύξηση των ατόμων με διαβήτη σχετίζεται με τον αυξανόμενο εκσυγχρονισμό και αστικοποίηση, καθώς επίσης και με τον μεταβαλλόμενο τρόπο ζωής. Η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με δύο διαφορετικά ζητήματα, σε ό,τι αφορά τον διαβήτη. Από τη μία, η γήρανση του πληθυσμού συμβάλλει στην επιβάρυνση που επιφέρει ο διαβήτης. Στην Ευρώπη, το 37% του πληθυσμού είναι ηλικίας άνω των 50 ετών, ποσοστό το οποίο αναμένεται να αυξηθεί και να ξεπεράσει το 44% έως το 2035. Σε μεγάλο βαθμό, η υψηλός επιπολασμός του διαβήτη τύπου 2 και της μειωμένης ανοχής στη γλυκόζη (προάγγελος του διαβήτη) αποτελούν συνέπεια της γήρανσης του πληθυσμού. Από την άλλη, η Ευρώπη έχει τον μεγαλύτερο αριθμό παιδιών με διαβήτη τύπου 1 παγκοσμίως. Επιπρόσθετα, η Ευρώπη έχει τα υψηλότερα ποσοστά επίπτωσης παιδιών με διαβήτη τύπου 1, με 20.000 νέα περιστατικά κάθε χρόνο. Συνεπώς, τα συστήματα υγείας πρέπει να διασφαλίσουν τη συνεχιζόμενη πρόσβαση σε ποιοτική φροντίδα για τον διαβήτη και ταυτόχρονα να εστιάσουν στην πρόληψη, τον υγιεινό τρόπο ζωής και την υγιή γήρανση. Σήμερα, εργαζόμαστε στην επόμενη έκδοση της Πολιτικής για τον Διαβήτη και ελπίζουμε ότι θα προβούμε σε ανασκόπηση της προόδου της στην Ευρώπη. Από την άλλη, το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών προϋπολογισμών για τον διαβήτη δαπανάται για την αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών για τον διαβήτη αφορά στις νοσηλείες για την αντιμετώπιση των επιπλοκών του. Οι περισσότερες εξ αυτών μπορούν να προληφθούν, με τη σωστή θεραπεία και τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρειάζεται να προβούν σε εξυπνότερες επενδύσεις, με σκοπό τη διασφάλιση της πρόσβασης στη θεραπεία του διαβήτη. Στην τελευταία μας μελέτη, σχετικά με την πρόσβαση στη θεραπεία του διαβήτη, υπογραμμίζεται ότι ολοένα και περισσότερα άτομα με διαβήτη δεν έχουν πρόσβαση στα φάρμακα και τις συσκευές που έχουν ανάγκη. Οι αλόγιστες περικοπές των δαπανών στην υγεία αποδεικνύονται λανθασμένες. Η επένδυση στην ολοκληρωμένη και ποιοτική φροντίδα του διαβήτη σώζει ζωές και προλαμβάνει περιττό πόνο. Με την κατάλληλη θεραπεία, άτομα με διαβήτη μπορούν να διαχειριστούν τη νόσο τους και να ζήσουν μια υγιή και παραγωγική ζωή.

www.greekdiabetesforum.gr 11 Στιγμιότυπα από την Ημερίδα στις 11 Απριλίου

www.greekdiabetesforum.gr 12 Hosted by: Under the auspices of: Premier Sponsor: Endorsers: Sponsors Official Air Carrier Communication Sponsors