ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ Οδηγός Σπουδών
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ 1ο ΤΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 3 Γιατί χρειαζόμαστε ένα τέτοιο Μεταπτυχιακό; 3 Τι προσφέρει το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών; 5 Σε ποιούς απευθύνεται; 6 Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα σπουδών; 8 ΜΕΡΟΣ 2ο ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ (ΘΕ) ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 13 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ 13 ΘΕ1: Εισαγωγή 13 ΘΕ2: Φυσικές Καταστροφές 13 ΘΕ 3: Βιολογικοί Κίνδυνοι 15 ΘΕ 4: Ανθρωπιστικές-Διεθνείς Κρίσεις 16 ΘΕ 5: Καταστροφές και Κρίσεις Παγκόσμιας Εμβέλειας 16 ΘΕ 4: Διαχείριση Καταστροφών και Κρίσεων 17 ΘΕ 5: Οικονομικές και Κοινωνικές Επιπτώσεις 18 ΘΕ 6: ΜΜΕ Και Social Media σε Καταστροφές και Κρίσεις 18 ΘΕ 7: Διαχείριση Κινδύνων και Κρίσεων στα Σχολικά Συγκροτήματα 19 ΘΕ 8: Διαχείρηση Καταστροφών και Κρίσεων στον Τουριστικό Τομέα 21 ΘΕ 9: Διαχείρηση Καταστροφών και Κρίσεων στις Βιομηχανίες-Επιχειρήσεις 22 ΘΕ 10: Εκπόνηση Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας 22 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 23 ΘΕ 1: Στοιχεία και Διεργασίες του Γήινου Περιβάλλοντος 23 ΘΕ 2: Οικολογία και Διεχείριση Βιοποικιλότητας 23 ΘΕ 3: Ανθρωπινη Δραστηριότητα και Επιπτώσεις 24 ΘΕ 4: Επιπτώσεις Φυσικών και Τεχνολογικών Καταστροφών στο Περιβάλλον 25 ΘΕ 5: Περιβαλλοντική Νομοθεσία 25 ΘΕ 6: Οικονομικά Περιβάλλοντος 25 ΘΕ 7: Διαχείρηση Περιβάλλοντος 26 ΘΕ 8: Στρατηγικές Διαχείρησης Περιβάλλοντος-Τεχνικές Προστασίας 26 Αποκατάστασης ΘΕ 9: Διδακτική Διαχείρισης Περιβάλλοντος 27 ΘΕ 10: Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 27 ΘΕ 11: Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία 28
ΜΕΡΟΣ 3ο ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΟΙΤΗΣΗΣ 29 Αξιολόγηση επίδοσης φοιτητών 29 Τρόπος διδασκαλίας 29 Δίδακτρα 31 Καταβολή Διδάκτρων 31 Διακοπή φοίτησης 32 Υποτροφίες 32 Έρευνα και Κοινωνικές δράσεις 32 Διδακτορική διατριβή 32 ΜΕΡΟΣ 4ο ΚΥΚΛΟΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ - ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ - ΔΡΑΣΕΙΣ 33 κύκλοι επιμόρφοσης 33 κύκλοι σεμιναρίων 33 Ειδικές δραστηριότητες 34 ΜΕΡΟΣ 5ο ΤΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ 35 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 40
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών & Κρίσεων αποτελεί μία καινοτόμα εκπαιδευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του σύγχρονου κόσμου Αγαπητοί Φίλοι Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών τροφών και Κρίσεων» είναι αποτέλεσμα προσπάθειας μιας μεγάλης ομάδας κορυφαίων επιστημόνων με μακρά εμπειρία στην Μελέτη και Διαχείριση του Περιβάλλοντος, στην Πρόληψη και Αντιμετώπιση των Φυσικών και Τεχνολογικών Καταστροφών, στη Διαχείριση Κρίσεων που προκύπτουν από αυτές αλλά και σε θέματα Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Διεθνούς Συνεργασίας. 1
Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα φιλοδοξεί να αποτελέσει όχι απλά ένα μέσο για την απόκτηση ενός έγκυρου Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών αλλά ένα εργαλείο για την απόκτηση ουσιαστικών γνώσεων για τα τοπικά, περιφερειακά και παγκόσμια προβλήματα. Σήμερα, σε ορισμένα μεγάλα, γνωστά Πανεπιστήμια της αλλοδαπής ήδη λειτουργούν Μεταπτυχιακά Προγράμματα με αντίστοιχο γνωστικό αντικείμενο. Η δημιουργία του συγκεκριμένου Μεταπτυχιακού Προγράμματος στο πρόγραμμα σπουδών της Σχολής Θετικών Επιστημών του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό τόσο σε Εθνικό όσο και σε Διεθνές επίπεδο. Η μεγάλη εμπειρία μας στη Διαχείριση των Καταστροφών και των Κρίσεων σε πάνω από 30 χώρες, η εκπόνηση Διεθνών Προγραμμάτων Πρόληψης και Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων καθώς επίσης και η εμπειρία μας στη Διαχείριση του Περιβάλλοντος και των Περιβαλλοντικών Καταστροφών και Κρίσεων μας επιτρέπει να αναλάβουμε ένα τέτοιο εγχείρημα που είναι και το πρώτο αντίστοιχο στον Ελληνικό χώρο. Τα μαθήματα του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» μπορούν επιπρόσθετα να τα παρακολουθήσουν και ακροατές, οι οποίοι μπορούν να επιλέξουν τον κύκλο μαθημάτων που επιθυμούν λαμβάνοντας Πιστοποιητικό Παρακολούθησης. Οι σπουδές εμπλουτίζονται κάθε χρόνο με πολλές παράλληλες επιστημονικές εκδηλώσεις, διαλέξεις, κύκλους σεμιναρίων, προσομοιώσεις, συμπόσια, ημερίδες, επιστημονικές ερευνητικές αποστολές και ειδικές δραστηριότητες σε περιοχές ιδιαίτερου περιβαλλοντικού, γεωδυναμικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος και σε περιοχές που εξελίσσονται Περιβαλλοντικές, Φυσικές και Τεχνολογικές Καταστροφές καθώς επίσης και Ανθρωπιστικές Κρίσεις. Σας καλωσορίζουμε και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία Ευθύμης Λέκκας Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος - Σχολή Θετικών Επιστημών Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Διευθυντής του ΠΜΣ «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» Διευθυντής του Εργαστηρίου Μελέτης & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών 2
ΜΕΡΟΣ 1ο ΤΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Γιατί χρειαζόμαστε ένα τέτοιο Μεταπτυχιακό; Τις τελευταίες δεκαετίες με όλο και αυξανόμενη συχνότητα η παγκόσμια κοινή γνώμη απασχολείται και παράλληλα ανησυχεί για τις καταστροφές που προκαλούνται από φυσικά φαινόμενα και τεχνολογικά ατυχήματα. Οι αλλεπάλληλες πλημμύρες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, η κλιματική αλλαγή, οι εκδηλούμενοι σεισμοί, τα θαλάσσια σεισμικά κύματα, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι κατολισθήσεις και άλλα φαινόμενα σε διάφορα σημεία του πλανήτη με έντονες γεωτεκτονικές ανακατατάξεις, δίνουν την εντύπωση μιας ολοένα επιταχυνόμενης διαδικασίας αλλαγών στη γήινη επιφάνεια και στο περιβάλλον. Παράλληλα, με αλματώδη συχνότητα τα τελευταία χρόνια, λαμβάνουν χώρα τεχνολογικές καταστροφές, οι οποίες προέρχονται από τις δραστηριότητες του ανθρώπου και από την ατυχή διαχείριση ορισμένων στοιχείων της τεχνολογίας, όπως ατυχήματα, ρύπανση από απόβλητα και τοξικές ουσίες, εκρήξεις, βιολογικές μολύνσεις, αστικές - δασικές πυρκαγιές, κ.α. Δεδομένου ότι τα ανωτέρω αποτελούν το κατ εξοχήν πρόβλημα των κρατών και των κατά τόπους αρχών, μεγάλος αριθμός επιστημόνων σε παγκόσμιο επίπεδο έχει προσανατολιστεί στη συστηματική έρευνα. Ταυτόχρονα παρατηρείται συσσώρευση τεχνογνωσίας σε ερευνητικά κέντρα, η 3
οποία όμως δεν διοχετεύεται με γρήγορους ρυθμούς στους αρμόδιους φορείς αλλά και στα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, με αποτέλεσμα η απόκριση να μην είναι η ενδεικνυόμενη. Η ίδρυση και λειτουργία του συγκεκριμένου Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην προώθηση της έρευνας αλλά και στην εμβάθυνση του γνωστικού πεδίου και εξειδίκευση επιστημόνων και στελεχών του Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα. Στη χώρα μας σημειώνεται καθυστέρηση, σε σύγκριση με Ευρωπαϊκές χώρες, στον τομέα της εκπαίδευσης και της έρευνας γύρω από τα ζητήματα αυτά. Η περιοχή μας δοκιμάζεται από συχνές φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές και έχει πληγεί στο πρόσφατο παρελθόν από μεγάλες γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Η συμμετοχή της Ελλάδας στις διεθνείς πρωτοβουλίες ειρήνευσης και ανθρωπιστικής δράσης δημιουργεί την ανάγκη στελέχωσης των αποστολών αυτών με ειδικά καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό. Οι υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας της χώρας μας, οι Ένοπλες Δυνάμεις, η Πυροσβεστική, η Αστυνομία, το Λιμενικό Σώμα καθώς και οι Φορείς Πρώτων Βοηθειών και Εθελοντισμού είναι ωφέλιμο να στελεχώνονται με καταρτισμένα στελέχη με γνώσεις και εμπειρία στο αντικείμενο. Επιπρόσθετα Ιδιωτικοί Φορείς, Επιχειρήσεις κάθε είδους, Βιομηχανίες, Ξενοδοχειακά Συγκροτήματα, δείχνουν ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον σε θέματα αντιμετώπισης καταστροφών, ατυχημάτων και κρίσεων. Σκοπός του ΜΠΣ «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» είναι να παράσχει τα απαραίτητα εφόδια σε άτομα τα οποία επιθυμούν να: Αποκτήσουν τεκμηριωμένη και αξιοποιήσιμη γνώση για τα είδη, τα χαρακτηριστικά, τις επιπτώσεις και τις μεθοδολογίες αντιμετώπισης των Φυσικών και Τεχνολογικών Καταστροφών και Κρίσεων που απειλούν τις σύγχρονες κοινωνίες. Εκπαιδευτούν στην αναγνώριση χαρτογράφησης και εκτίμησης κινδύνων που απειλούν το περιβάλλον μιας περιοχής. Εκπαιδευτούν στις σύγχρονες τάσεις 4
Διαχείρισης του Περιβάλλοντος. Αποκτήσουν ένα σημαντικό εφόδιο σε ένα τομέα της αγοράς εργασίας, που αναπτύσσεται γρήγορα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παρέχουν εξειδικευμένες γνώσεις σε υψηλό επίπεδο για ένα γνωστικό αντικείμενο το οποίο έχει εξαιρετική σπουδαιότητα για τους θεσμούς και τις δομές ενός κράτους. Στελεχώσουν Επιχειρήσεις, Τουριστικές Υποδομές, Βιομηχανίες, κ.α. με στελεχιακό δυναμικό με επιχειρησιακές ικανότητες στην αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και καταστροφικών φαινομένων και των κρίσεων. Ενταχθούν σε Εθελοντικούς Οργανισμούς που προσφέρουν έργο σε περιπτώσεις εκδήλωσης καταστροφών και κρίσεων. Ο εκπαιδευόμενος μετά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου προγράμματος, θα έχει αποκτήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη μεθοδολογία της Διαχείρισης του Περιβάλλοντος, των Καταστροφών και των Κρίσεων. Τι προσφέρει το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών; Αντικείμενο του ΠΜΣ είναι η παραγωγή και μετάδοση γνώσεων, η ανάπτυξη τεχνογνωσίας, μεθοδολογιών και εν γένει ερευνητικών αποτελεσμάτων στο γνωστικό - επιστημονικό πεδίο των Στρατηγικών Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων. Η αναγκαιότητα ίδρυσης του συγκεκριμένου ΠΜΣ προκύπτει επιτακτικά από την πολυπλοκότητα της σύγχρονης εποχής στην οποία συμπλέκονται οι φυσικές διεργασίες, οι ανθρώπινες δραστηριότητες, η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη, η περιβαλλοντική υποβάθμιση, οι φυσικές καταστροφές και οι ανθρωπιστικές πολιτικές κρίσεις. Ο συνδυασμός των ανωτέρω παραγόντων οδηγεί σε τοπικές, περιφερειακές και διεθνείς κρίσεις οι οποίες καθιστούν επιβεβλημένες νέες διεπιστημονικές προσεγγίσεις και συνεργασίες εξειδικευμένου επιστημονικού δυναμικού που θα ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις των σύγχρονων προβλημάτων 5
σε κάθε επίπεδο διοίκησης και τομέα δραστηριότητας. Στο πλαίσιο αυτό, το ΠΜΣ αποσκοπεί αφενός μεν στην προαγωγή της έρευνας, αφετέρου δε στη εμβάθυνση και στην εξειδίκευση των φοιτητών σε μεταπτυχιακό επίπεδο (M.Sc) και σε επίπεδο εκπόνησης Διδακτορικής Διατριβής (PhD), παρέχοντας σε αυτούς τα αναγκαία εφόδια για την περαιτέρω επιστημονική και επαγγελματική σταδιοδρομία τους, αλλά και για την ενεργό συμμετοχή τους στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας μέσα στο σύγχρονο διεθνές τοπίο. Σε ποιούς απευθύνεται; Στο ΠΜΣ γίνονται δεκτοί, εφόσον πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις κάτοχοι τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της ημεδαπής, τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χωρών της Ε.Ε. και κάτοχοι αναγνωρισμένων τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τρίτων χωρών, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Επίσης, γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι ΑΕΙ και ΤΕΙ, Στρατιωτικών Σχολών, Αστυνομικών Σχολών, Πυροσβεστικής Ακαδημίας, Λιμενικού Σώματος, Σχολών Δημόσιας Διοίκησης κ.ά. με ποικίλο γνωστικό αντικείμενο οι οποίοι έχουν ειδικό ενδιαφέρον ή προϋπηρεσία ή εμπειρία σε τομείς σχετικούς με το γνωστικό αντικείμενο του ΠΜΣ. 6
Υποψήφιοι μπορεί να είναι και τελειόφοιτοι τμημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίοι θα έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις σπουδές τους κατά την έναρξη των μαθημάτων του Α Εξαμήνου. Επιπλέον απευθύνεται σε στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, με έμφαση στα Υπουργεία Άμυνας, Δικαιοσύνης, Εξωτερικών, Εσωτερικών, Πολιτισμού, Παιδείας (κεντρικές υπηρεσίες, Εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας), Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, Δημοσίας Τάξεως και Προστασίας του Πολίτη, τις Ένοπλες Δυνάμεις, τα Σώματα Προστασίας του πολίτη, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε Ευρωπαϊκούς και Διεθνείς Οργανισμούς, σε μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), σε Υπηρεσίες Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας, καθώς επίσης και σε Οργανισμούς παροχής βοήθειας σε θύματα καταστροφών. Τέλος, ιδιαίτερα απευθύνεται σε στελέχη Διοίκησης Ιδιωτικών Φορέων και Επιχειρήσεων, Βιομηχανιών, Ξενοδοχείων, Τουρισμού και Εθελοντικών Οργανώσεων. Επιλογή Υποψηφίων Οι υποψήφιοι καλούνται να συμπληρώσουν και να υποβάλλουν ηλεκτρονικά στην Γραμματεία του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» την αίτηση για τη συμμετοχή τους (www.edcm.edu.gr). Ειδική αίτηση υποβάλλουν ηλεκτρονικά και όσοι πρόκειται να παρακολουθήσουν τους Κύκλους Επιμόρφωσης. Επιπρόσθετα, έντυπο αίτησης συμπληρώνουν και υποβάλλουν και όσοι επιθυμούν να παρακολουθήσουν τους Κύκλους Σεμιναρίων και των Ειδικών Δραστηριοτήτων όταν ανακοινώνονται. Η επιλογή των υποψηφίων γίνεται από την Επιστημονική Συντονιστική Επιτροπή (ΕΣΕ) και επικυρώνεται από τη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης (ΓΣΕΣ). Για την επιλογή των υποψηφίων του ΠΜΣ η Επιτροπή λαμβάνει υπ όψιν τα κριτήρια του ακόλουθου πίνακα. Η συνέντευξη πραγματοποιείται σε χώρο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και σε ημέρες και ώρες που ανακοινώνονται έγκαιρα στο χώρο ανακοινώσεων της ιστοσελίδας του ΠΜΣ, Κριτήριο Συντελεστής Άριστα Γενικό βαθμό Πτυχίου. 10Χ 100 Κατοχή Μεταπτυχιακού Διπλώματος 5Χ 50 Κατοχή Διδακτορικού Διπλώματος 10Χ 100 Προηγούμενες σπουδές ή διπλώματα δεξιοτήτων σχετικά με το 5Χ 50 αντικείμενο του ΠΜΣ. [Βαθμολογία 1-10 για κάθε ένα] Ερευνητική δραστηριότητα σε θέματα σχετικά με το αντικείμενο του 10Χ 100 ΠΜΣ. [Βαθμολογία 1-10] Προηγούμενη πρακτική εμπειρία ή προηγούμενη υπηρεσιακή εθελοντική δράση σε υπηρεσίες η οργανισμούς σχετικούς με το αντικείμενο του ΠΜΣ. [Βαθμολογία 1-10] 5Χ 50 Συνέντευξη από την Επιστημονική Συντονιστική Επιτροπή που θα εκτιμήσει μεταξύ άλλων το ενδιαφέρον του υποψήφιου για αντικείμενα σχετικά με το ΠΜΣ. [Βαθμολογία 1-10] 10Χ 100 Επάρκεια γνώση Αγγλικής γλώσσας [Βαθμολογία 1-10] 10Χ 100 Επάρκεια γνώσης χρήσης Ηλεκτρονικού Υπολογιστή. [Βαθμολογία 10Χ 100 1-10] ΣΥΝΟΛΟ 750 7
καθώς επίσης και με τηλεφωνική επικοινωνία με τους υποψηφίους. Η συνέντευξη θα πραγματοποιείται σε μία εργάσιμη και μία μη εργάσιμη ημέρα προκειμένου να διευκολυνθούν οι υποψήφιοι. Την ημέρα της συνέντευξης οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν την Αστυνομική Ταυτότητα ή το Διαβατήριο τους (πρωτότυπο και φωτοτυπία) καθώς και αντίγραφα τίτλων σπουδών ή άλλα αποδεικτικά τα οποία θεωρούν ότι θα ενισχύσουν την υποψηφιότητά τους. Με βάση τα ανωτέρω κριτήρια, η ΕΣΕ του ΠΜΣ διαμορφώνει μία συνολική βαθμολογία ανά υποψήφιο. Μετά την κατάταξη των υποψηφίων σύμφωνα με την βαθμολογία, προτείνει συγκεκριμένο αριθμό υποψηφίων για εισαγωγή στο ΠΜΣ και αντίστοιχο αριθμό επιλαχόντων. Ο πίνακας των επιλεγέντων επικυρώνεται από την ΓΣΕΣ. Σε περίπτωση μη εγγραφής ενός επιλεγέντος φοιτητή η Επιστημονική Συντονιστική Επιτροπή καλεί τον αμέσως πρώτο επιλαχόντα να καταλάβει την θέση του και ούτω καθ εξής. Ενστάσεις επί της διαδικασίας επιλογής υποψηφίων μεταπτυχιακών φοιτητών είναι δυνατόν να κατατεθούν σε προθεσμία επτά (7) εργάσιμων ημερών από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων επιλογής. Οι ενστάσεις εξετάζονται από την ΕΣΕ. Η ΕΣΕ οφείλει να πληροφορήσει τον ενιστάμενο για το αποτέλεσμα της ένστασής του σε προθεσμία 10 ημερών. Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα σπουδών; Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ένα σύνολο μαθημάτων το οποίο μπορούν να παρακολουθήσουν όσοι πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις σύμφωνα με τον Κανονισμό Λειτουργίας του ΠΜΣ. Για τη βέλτιστη απόδοση στην εκπαιδευτική διαδικασία διακρίνονται δύο (2) κατευθύνσεις σπουδών με τις ακόλουθες ειδικότητες: ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1: Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στη Διοίκηση Στρατηγικές Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων στη Διοίκηση των Σχολικών Συγκροτημάτων Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στον Τουριστικό Τομέα Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στις Βιομηχανίες - Επιχειρήσεις ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 2: Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος Τεχνικές Διαχείρισης, Προστασίας και Αποκατάστασης Περιβάλλοντος Διδακτική Διαχείρισης Περιβάλλοντος Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων 8
Οι Μεταπτυχιακοί Φοιτητές μπορούν να επιλέξουν όποια κατεύθυνση και ειδίκευση επιθυμούν ανάλογα με το προσωπικό τους ενδιαφέρον. Ανά κατεύθυνση το πρόγραμμα μαθημάτων διαμορφώνεται ως εξής: Θεματικές ενότητες Μαθήματα ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ECTS Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στη Διοίκηση Στρατηγικές Διοίκησης στη Διαχείριση Κινδύνων και Κρίσεων στα Σχολικά Συγκροτήματα Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στον Τουριστικό Τομέα Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στις Βιομηχανίες - Επιχειρήσεις Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΑ01 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ Χ Χ Χ Χ 6 ΚΑ02 ΚΑ03 ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΓΕΩΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΥΔΡΟ- ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ Χ Χ Χ Χ 6 Χ Χ Χ Χ 6 ΚΑ04 ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Χ Χ Χ Χ 6 ΚΑ05 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ NaTech ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ NaTech ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ Χ Χ Χ Χ 6 ΚΒ01 ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ - ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ Β ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ - ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ Χ Χ 6 ΚΒ02 ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ 6 ΚΒ03 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ ΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Χ Χ 6 ΚΒ04 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ - ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ Χ 6 ΚΒ05 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 6 Χ: υποχρεωτικό μάθημα : μάθημα επιλογής 9
Θεματικές ενότητες Μαθήματα ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 1 ECTS Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στη Διοίκηση Στρατηγικές Διοίκησης στη Διαχείριση Κινδύνων και Κρίσεων στα Σχολικά Συγκροτήματα Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στον Τουριστικό Τομέα Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων στις Βιομηχανίες - Επιχειρήσεις ΚΒ06 ΚΒ07 ΚΒ08 ΚΒ09 ΚΒ10 ΚΒ11 ΜΜΕ ΚΑΙ SOCIAL MEDIA ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΜΜΕ ΚΑΙ SOCIAL MEDIA ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΕ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΕ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Β ΕΞΑΜΗΝΟ (συνέχεια) 6 Χ 6 Χ 6 Χ 6 Χ 6 Χ 6 ΚΒ12 ΚΒ13 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Χ 6 Χ 6 ΚΓΔ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Χ Χ Χ Χ 30 Χ: υποχρεωτικό μάθημα : μάθημα επιλογής 10
Θεματικές ενότητες Μαθήματα ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2 ECTS Θεματικές Eνότητες Μαθήματα Τεχνικές Διαχείρισης, Προστασίας και Αποκατάστασης Περιβάλλοντος Α ΕΞΑΜΗΝΟ Διδακτική Διαχείρισης Περιβάλλοντος Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΠΑ01 ΠΑ02 ΠΑ03 ΠA04 ΠA05 ΠΒ01 ΠB02 ΠΒ03 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΓΗΙΝΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ Χ Χ Χ 6 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΓΗΙΝΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΝΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ - ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Β ΕΞΑΜΗΝΟ Χ Χ Χ 6 Χ Χ Χ 6 Χ Χ Χ 6 Χ Χ Χ 6 Χ Χ Χ 6 Χ Χ 6 Χ Χ Χ 6 ΠΒ04 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Χ Χ Χ 6 ΠΒ05 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Χ 6 ΠΒ06 ΠΒ07 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Χ 6 Χ 6 ΠΒ08 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Χ 6 ΠΓΔ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Χ Χ Χ 30 Χ: υποχρεωτικό μάθημα 11
Η διάρκεια σπουδών ορίζεται σε 18 μήνες. Στα Α και Β εξάμηνα σπουδών διδάσκονται τα μαθήματα και στο Γ εξάμηνο εκπονείται η Διπλωματική Εργασία. Κάθε εξάμηνο διαρκεί 18 εβδομάδες. Κάθε μάθημα διδάσκεται αυτοτελώς καθόλη τη χρονική διάρκεια που αντιστοιχεί σε αυτό (2 έως 4 εβδομάδες). Στη διάρκεια των δύο πρώτων εξαμήνων διδάσκονται 10 μαθήματα για κάθε ειδικότητα (5 σε κάθε εξάμηνο) και στο τρίτο εξάμηνο πραγματοποιείται η εκπόνηση της Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας. Το σύνολο των πιστωτικών μονάδων (ECTS) για όλο τον κύκλο του ΠΜΣ ανέρχεται σε 90, συμπεριλαμβανομένης και της Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας. Για την Κατεύθυνση 1 «Στρατηγικές Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων» ο Μεταπτυχιακός Φοιτητής παρακολουθεί υποχρεωτικά τα μαθήματα του Α εξαμήνου και στο Β εξάμηνο παρακολουθεί τρία υποχρεωτικά μαθήματα και δύο (από τα τρία) κατ επιλογήν μαθήματα της εξειδίκευσής του. Για την Κατεύθυνση 2 «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος» ο Μεταπτυχιακός Φοιτητής παρακολουθεί υποχρεωτικά τα μαθήματα του Α εξαμήνου και στο Β εξάμηνο παρακολουθεί υποχρεωτικά τα μαθήματα της ειδίκευσης που έχει επιλέξει. Σε όλους τους φοιτητές δίνεται στην αρχή του 3ου εξαμήνου ένα θέμα Διπλωματικής Εργασίας. Η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία αντιπροσωπεύει 30 ECTS. Ο φοιτητής μπορεί με την σύμφωνη γνώμη της ΕΣΕ να επιλέξει ο ίδιος ένα θέμα για Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Είναι δυνατόν επίσης η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία να έχει και άλλη ισοδύναμη μορφή εκτός από γραπτή πραγματεία (π.χ. ταινία, εικαστική έκθεση, δημιουργία ιστοσελίδας, κλπ). Ένα μέλος ΔΕΠ ορίζεται ως επιβλέπων, αλλά για τη διευκόλυνση των ΜΦ, συνεργάτες του ΠΜΣ αναλαμβάνουν ρόλο συμβούλου (tutoring), ώστε να υπάρχει διαρκής υποστήριξη. Η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία οφείλει να ακολουθεί το πρότυπο επιστημονικής δημοσίευσης. Δεν μπορεί να έχει λιγότερες από δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) λέξεις και κατατίθεται σε ψηφιακή μορφή και σε τρία (3) αντίτυπα στην EΣΕ. Με απόφαση της ΕΣΕ ορίζονται τρεις (3) εξεταστικές περίοδοι ανά έτος για την υποστήριξη της Διπλωματικής Εργασίας και συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο, Ιούνιο και Σεπτέμβριο. Η Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία παρουσιάζεται από τον υποψήφιο σε ειδική εξεταστική συνεδρίαση του Μεταπτυχιακού και βαθμολογείται από την εξεταστική επιτροπή που έχει ορίσει η ΕΣΕ. Με απόφαση της ΕΣΕ είναι δυνατόν να χορηγούνται έπαινοι και βραβεία σε διακεκριμένες Διπλωματικές Εργασίες Μεταπτυχιακών Φοιτητών. Οι προδιαγραφές συγγραφής της Διπλωματικής Εργασίας παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα www.edcm.edu.gr. Κάθε χρόνο εκτελούνται μία ή περισσότερες προαιρετικές ασκήσεις σε περιοχές του Ελληνικού χώρου με ιδιαίτερα περιβαλλοντικά, γεωδυναμικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Τέλος οι ΜΦ μπορούν να λάβουν μέρος εθελοντικά σε ερευνητικές επιστημονικές αποστολές σε περιοχές εξέλιξης μεγάλων περιβαλλοντικών καταστροφών, φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών και κρίσεων. 12
ΜΕΡΟΣ 2ο ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 1: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑ01 Εισαγωγή στη θεωρία της διαχείρισης καταστροφών και κρίσεων Κάθε φυσικό φαινόμενο και κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα ενέχει κινδύνους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Υπό συνθήκες, αυτοί οι κίνδυνοι μπορούν να εκδηλωθούν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό και να προκαλέσουν κρίσεις. Η διαχείριση της διακινδύνευσης που έχει αναπτυχθεί σε κάθε περίπτωση και η αποτροπή της εξέλιξης της κρίσης σε καταστροφή, αποτελεί το αντικείμενο της διαχείρισης κρίσεων και καταστροφών. Εξετάζονται οι κατηγορίες των γενεσιουργών αιτίων και των φαινομένων που προκαλούν καταστροφές. Παρουσιάζεται το ευρύτερο πλαίσιο και οι διεργασίες που οδηγούν στην εκδήλωση των διαφόρων τύπων καταστροφών, έτσι ώστε να γίνει κατανοητή η συστηματικότητα της εκδήλωσης κάθε καταστροφής Παρουσιάζονται και αναλύονται οι έννοιες του κινδύνου, της επικινδυνότητας και της τρωτότητας ως συνιστώσες της διακινδύνευσης, η οποία συνδυάζει την πιθανότητα εκδήλωσης με τις πιθανές διαστάσεις μιας καταστροφής. Στη συνέχεια, μέσα από το σχήμα του κύκλου της διαχείρισης καταστροφών περιγράφεται τη φιλοσοφία του συνόλου των δράσεων που απαιτούνται για την αποτροπή ή το μετριασμό των καταστροφικών επιπτώσεων και στη συνέχεια των δράσεων απόκρισης, άμεσης βοήθειας και ανάκαμψης. Αναλύονται οι δράσεις για όλες τις φάσεις και τα στάδια με επίκεντρο το χρονικό σημείο της καταστροφής. Περιγράφεται η περίοδος των προληπτικών δράσεων στον ανύποπτο προκαταστροφικό χρόνο, όπου γίνεται ο μετριασμός των επιπτώσεων και η προετοιμασία. Ακολουθεί η μετάβαση στην ετοιμότητα για τυχόν επικείμενη καταστροφή, στην άμεση απόκριση και αρωγή στο συγκαταστροφικό και βραχυχρόνιο μετακαταστροφικό χρόνο. Ο κύκλος κλείνει με την ανάκαμψη και την αποκατάσταση, όπου επιχειρείται η πλήρης επάνοδος της κοινωνίας στην κανονικότητα της ζωής και τα επίπεδα δραστηριότητας πριν από το γεγονός. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑ02. Γεωδυναμικές καταστροφές Ο συνδυασμός των δυνάμεων που δημιουργούν και καταστρέφουν το ανάγλυφο της γης αποτελεί το γενεσιουργό αίτιο των γεωδυναμικών φυσικών καταστροφών. Περιγράφεται αρχικά το φυσικό φαινόμενο των κατολισθήσεων και πώς αυτό μπορεί να αποτελέσει μια σοβαρή απειλή για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Μέσα από τη περιγραφή των χαρακτηριστικών και της ταξινόμησης των κατολισθήσεων, διερευνώνται τα γενεσιουργά αίτια των φαινομένων και οι σύγχρονες μέθοδοι αντιμετώπισης του. Στη συνέχεια αναλύεται το φαινόμενο του σεισμού, τα είδη των σεισμών, οι έννοιες του μεγέθους και της έντασης, 13
οι αντίστοιχες κλίμακες και οι σύγχρονες μέθοδοι καταγραφής τους. Αναλύεται η φύση των σεισμών και τα κύρια αίτια πρόκλησης τους, τα όργανα καταγραφής, οι μορφές πληροφορίας από τις καταγραφές και η σημασία τους. Παρουσιάζονται οι βασικές αρχές και τα στάδια της πρόγνωσης των σεισμών και η σημασία του εντοπισμού των ενεργών σεισμικών ρηγμάτων και των πρόδρομων φαινομένων. Περιγράφονται οι επιδράσεις της σεισμικής δραστηριότητας πάνω στις κατασκευές και η φιλοσοφία του αντισεισμικού σχεδιασμού ως ουσιαστικό και απαραίτητο μέτρο πρόληψης. Στη συνέχεια αναλύονται τα δευτερογενή φαινόμενα που προκαλούνται από κυρίως μεγάλους σεισμούς: κατολισθήσεις, εδαφικές διαρρήξεις, ρευστοποιήσεις, μετατοπίσεις ακτών, σεισμικές πυρκαγιές και τσουνάμι. Μέσα από την ανάλυση περιπτώσεων τοπικής ή παγκόσμιας εμβέλειας, αναδεικνύονται οι επιπτώσεις αυτών των φαινομένων, που είναι συχνά πιο καταστροφικά από την ίδια τη δόνηση. Τέλος, περιγράφεται η φύση και η καταστροφική δράση των ηφαιστείων, καθώς και τα μέτρα που μπορεί να λάβει μια κοινωνία για να ελαχιστοποιήσει τις επιπτώσεις της ηφαιστειακής δραστηριότητας. Αναλύεται ο ηφαιστειακός κίνδυνος στην Ελλάδα και τα μέτρα για τη μείωση της ηφαιστειακής διακινδύνευσης. ΚΑ03. Υδρομετεωρολογικές καταστροφές Αναπτύσσονται τα καταστροφικά φαινόμενα που σχετίζονται κυρίως με τους κύκλους της ατμόσφαιρας, της υδρόσφαιρας και της βιόσφαιρας, τις λεπτές μεταξύ τους ισορροπίες και τα φαινόμενα που πυροδοτούνται από τις διαταραχές τους. Έτσι, περιγράφονται οι κλιματικές μεταβολές και το φαινόμενο του θερμοκηπίου καταρχήν ως φυσικά φαινόμενα και στη συνέχεια υπό το πρίσμα της ανθρώπινης επίδρασης σε αυτά. Στη συνέχεια αναπτύσσονται τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι συνεπακόλουθες πλημμύρες και ξηρασίες, που φαίνεται ότι εκδηλώνονται συχνότερα και πιο έντονα ενδεχομένως και λόγω των κλιματικών μεταβολών. Γίνεται επισκόπηση των αιτίων, των τύπων και των επιπτώσεων των φαινομένων, καθώς και των σχετικών μέτρων πρόληψης, μετριασμού των επιπτώσεων και Οι πυρκαγιές, που 14
η έννοια και η στρατηγική της βιοασφάλειας που περιλαμβάνει εν γένει τη διαδικασία και τον αντικειμενικό στόχο της διαχείρισης βιολογικών κινδύνων που σχετίζονται με τα τρόφιμα, τα φυτά και τα ζώα. επίσης σχετίζονται με φυσικές διεργασίες αλλά και με διαταραχές του υδρολογικού κύκλου και του κλίματος αποτελούν την επόμενη ενότητα. Τέλος, περιγράφεται το φαινόμενο της ερημοποίησης, που συνδέεται με την απώλεια των εδαφών και κυρίως της παραγωγικής τους ικανότητας. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑ04. Βιολογικοί κίνδυνοι Περιγράφονται και αναλύονται οι βιολογικοί κίνδυνοι που μπορεί να απειλήσουν μια κοινωνία από ατύχημα, φυσικά αίτια και από εσκεμμένη ενέργεια. Εξετάζονται οι επιδημίες ως πρωτογενείς ή δευτερογενείς καταστροφές, καθώς και τα. αίτια εκδήλωσης και οι μηχανισμοί εξάπλωσής τους. Είτε ως πρωτογενή φυσικά ή εκούσια φαινόμενα, είτε ως δευτερογενείς συνέπειες, οι βιολογικές απειλές παρουσιάζουν μια πολυσύνθετη και ευρεία ποικιλία πιθανών τύπων και καταστροφών. Η ολοκληρωμένη διαχείριση τόσο των πληροφοριών, όσο και των πόρων με κατά το δυνατόν συντονισμένο τρόπο σε παγκόσμιο επίπεδο είναι σήμερα κεντρική επιδίωξη της ανθρωπότητας, καθώς οι βιολογικές απειλές αποτελούν τις μεγαλύτερες καταστροφές που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα. Παρουσιάζεται επιπρόσθετα ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝAΤECH ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑ05. Τεχνολογικές και ΝaΤech καταστροφές Παρουσιάζεται το εύρος, η ποικιλία και η καταστροφική δύναμη των βιομηχανικών ατυχημάτων. Με δεδομένα κάποια αδρά κοινά χαρακτηριστικά των βιομηχανικών ατυχημάτων όσον αφορά τους κανόνες ασφαλείας, την προετοιμασία της ίδιας της μονάδας και της κοινωνίας, και τους κανόνες αντιμετώπισης της κρίσης, περιγράφονται οι γενικές κατηγορίες και συγκεκριμένες περιπτώσεις (Bhopal, Chernobyl, Sevezo κ.λπ.). Σημαντική είναι η κατανόηση των παραγόντων που οδηγούν σε ένα μεγάλο βιομηχανικό ατύχημα, και του γεγονότος ότι στη πλειοψηφία τους οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα. Το αντικείμενο των Τεχνολογικών Καταστροφών ολοκληρώνεται με την ανάλυση κινδύνων 15
που ενέχουν οι αστοχίες μεγάλων κατασκευών (φράγματα, γέφυρες κ.λπ.), και ο τομέας των μεταφορών, κυρίως μέσα από μελέτες περίπτωσης. Ειδική κατηγορία καταστροφών αποτελούν οι Φυσικο- Τεχνολογικές (NaTech) καταστροφές, που εκδηλώνονται όταν η τεχνολογική αστοχία έχει ως έναυσμα μια φυσική καταστροφή. Σε αυτή την περίπτωση, η τοπική κοινωνία έχει ήδη πληγεί από τη φυσική καταστροφή, και η τεχνολογική έρχεται σε μια φάση που οι δυνάμεις απόκρισης φέρουν ήδη το φόρτο της αντιμετώπισης της φυσικής καταστροφής, οπότε οι πόροι είναι ήδη σε διασπορά και η αντιμετώπιση είναι ακόμα δυσκολότερη. Πιο πρόσφατο παράδειγμα, το πυρηνικό ατύχημα που προκλήθηκε το Μάρτιο του 2011 στη Fukushima από το σεισμό του Tohoku της Ιαπωνίας. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΚΒ01. Ανθρωπιστικές Διεθνείς Κρίσεις Οι ανθρωπιστικές κρίσεις είναι γεγονότα ή ακολουθίες γεγονότων που απειλούν άμεσα την υγεία, την ασφάλεια και την ευημερία μεγάλων ομάδων ανθρώπων κοινωνιών. Αναλύονται οι κατηγορίες των ανθρωπιστικών κρίσεων, οι οποίες αν και συνήθως σχετίζονται με εξωτερικές ή εσωτερικές συγκρούσεις, περιλαμβάνουν επιπρόσθετα συμβάντα όπως μεγάλες φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές. Περιγράφονται τα κύρια χαρακτηριστικά τους και ειδικότερα τα κοινωνικοοικονομικά, τα περιβαλλοντικά και τα οικολογικά και οι δυσκολίες στην αντιμετώπιση ανάλογα με την κατηγορία και την ειδική περίπτωση. Σημαντικό ρόλο παίζει ο διεθνής παράγοντας με τη μορφή της αρωγής μέσω διεθνών οργανισμών και φορέων των οποίων ο ρόλος περιγράφεται. Τέλος, αναφέρονται προβλήματα εξωτερικής πολιτικής και διπλωματίας που περιπλέκουν την κατάσταση και προκαλούν ανάσχεση της αρωγής με αποτέλεσμα τη συνέχιση ή επιδείνωση της κρίσης. Αναλύονται σημαντικά παραδείγματα όπως ο σεισμός και το τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού το 2004, ο σεισμός του Kashmir το 2005, ο τυφώνας Katrina το 2005, η γενοκτονία στη Ρουάντα, η Ισραηλο-Παλαιστινιακή σύγκρουση, ο εμφύλιος στο Νταρφούρ, ο σεισμός του Σετσουάν, ο σεισμός της Αϊτής το2010, οι πλημμύρες στο Πακιστάν το 2010 και το 2011, η ξηρασία της Ανατολικής Αφρικής το 2011 και του Sahel το 2012, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, κλπ. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ ΚΒ02. Καταστροφές και Κρίσεις παγκόσμιας εμβέλειας Ορισμένες περιπτώσεις φυσικών, τεχνολογικών καταστροφών και κρίσεων ξεπερνούν κατά πολύ τα εθνικά όρια ενός κράτους, είτε ως εμβέλεια των ίδιων των φαινομένων, είτε ως άμεσες ή μακροχρόνιες επιπτώσεις. Συχνά οι επιπτώσεις ξεπερνούν ακόμα και τα όρια των ηπείρων, ενώ ο αντίκτυπος έχει τέτοιο κοινωνικοοικονομικό μέγεθος που επηρεάζει την παγκόσμια πολιτική και οικονομία. Σε τέτοια ιστορικά συμβάντα μπορούν να διακριθούν κοινά αλλά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Αναλύονται τα αίτια, οι μηχανισμοί και οι επιπτώσεις σε 16