ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΠΟΔΗΛΑΤΑ Γιώργος Εμμανουηλίδης Ιούλιος 2012 1
Πίνακας Περιεχομένων 1. Εισαγωγή... 3 2. Πλεονεκτήματα των ηλεκτρικών ποδηλάτων... 4 3. Τεχνικά χαρακτηριστικά, προδιαγραφές και προϋποθέσεις χρήσης των ηλεκτρικών ποδηλάτων6 3.1. Βασικά μέρη και τεχνικά χαρακτηριστικά του ηλεκτρικού ποδήλατου... 6 3.2. Προδιαγραφές... 8 3.3. Προϋποθέσεις χρήσης... 9 4. Σύστημα αυτόματης μίσθωσης ποδηλάτων... 12 5. Η Ελληνική αγορά, εταιρείες, μοντέλα & τιμές... 14 6. Περιβαλλοντική προσέγγιση... 23 7. Προτάσεις Συμπεράσματα... 23 Αναφορές Πηγές... 24 2
1. Εισαγωγή Τα χρησιμοποιούν γιάπηδες στο Σαν Φρανσίσκο, ντελιβεράδες στη Νέα Υόρκη, ταχυδρόμοι στη Γερμανία, τουρίστες και κάτοικοι στην Ολλανδία, φοιτητές και εργαζόμενοι στη Γαλλία και πολλοί, μα πολλοί άνθρωποι στην Κίνα. Εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο ανεβαίνουν συχνά πυκνά, ακόμα και καθημερινά, σε ένα ηλεκτρικό ποδήλατο για να πάνε στη δουλειά τους ή απλώς μια βόλτα, να γυμναστούν χωρίς να ιδρώσουν, να νικήσουν τις ανηφόρες και τον δυνατό άνεμο. Η βιομηχανία των e bikes, όπως ονομάζονται, αναπτύσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, έχοντας φτάσει σε τζίρο τα 11 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, και η τεχνολογία ακολουθεί. O Τζιάνγκ Ρουμίνγκ είναι υπεύθυνος πωλήσεων μιας εταιρείας στη Σαγκάη. Ο Ντέιβιντ Τσιου είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ίδιας εταιρείας στο Σαν Φρανσίσκο. Η Τζέσι Βίζενμπεεκ Βόετ είναι μία 71χρονη συνταξιούχος στην Ολλανδία. Και οι τρεις αυτοί άνθρωποι έχουν μια κοινή αγάπη, το ηλεκτρικό ποδήλατο. Ο Τζιάνγκ το χρησιμοποιεί για να κινείται πιο γρήγορα στους ακινητοποιημένους από το μποτιλιάρισμα δρόμους της Σαγκάης. Ο Τσιου για να πηγαίνει στα meetings χωρίς να λερώνει το κοστούμι του με ιδρώτα. Και η Τζέσι για να κάνει τις μεγάλες βόλτες που η ηλικία της δεν θα της επέτρεπε να κάνει με ένα απλό, συμβατικό ποδήλατο. «Είναι ένα θαύμα, αφαιρεί τις ανηφόρες από την ποδηλασία», λέει ο 78χρονος Ρότζερ Φίλιπς, ο οποίος οδηγεί σχεδόν καθημερινά το e bike του στη Νέα Υόρκη. «Τα ηλεκτρικά υποβοηθούμενα ποδήλατα θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι το ποδήλατο στις αστικές περιοχές», προβλέπει ο Ντέιβιντ Τσιου. (Πηγή: Άρθρο των New York Times μεταφρασμένο από το http://www.foreignpress gr.com). Η βενζίνη έχει αρχίσει να γίνεται απαγορευτικά ακριβή για τις καθημερινές μας μετακινήσεις και είναι λογικό να αρχίσουμε να ψάχνουμε εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης. Το ποδήλατο είναι μια καλή ιδέα, και ήδη έχει διαδοθεί εντυπωσιακά στους δρόμους της Αθήνας αλλά και άλλων πόλεων στην επαρχία, και μπορούμε να πούμε πλέον με χαρά πως έχει γίνει μόδα της εποχής. Ωστόσο, δεν είναι εφικτό να πηγαίνουμε στη δουλειά μας καταϊδρωμένοι ειδικά το καλοκαίρι, ενώ δεν βολεύουν όλες οι πόλεις ή οι γειτονιές για ποδηλασία, καθώς οι ανηφόρες είναι πάντα μια δυσκολία. Η λύση φαίνεται πως είναι τα ποδήλατα με ηλεκτρική υποβοήθηση, τα οποία μειώνουν ή εξαλείφουν την προσπάθεια που χρειάζεται να καταβάλλουμε στις ανηφόρες. Εκ πρώτης όψεως μοιάζουν ακριβά, αλλά αν αναλογιστούμε πόσα λεφτά μπορούμε να γλιτώσουμε σε βενζίνη, τότε η λύση του ηλεκτρικού ποδηλάτου αρχίζει να φαίνεται πολύ οικονομική. Περισσότερο αμφιλεγόμενα είναι τα «αυτόνομα» ηλεκτρικά ποδήλατα (αμιγώς ηλεκτροκινούμενα), τα οποία, δεν απαιτούν από τον αναβάτη να κάνει πεντάλ. Αυτά τα μεγαλύτερα μοντέλα, που είναι ουσιαστικά ποδήλατα μόνο κατ όνομα, καθώς μοιάζουν περισσότερο με μηχανάκια, γίνονται όλο και πιο δημοφιλή στην Κίνα, καθώς αναπτύσσουν μεγαλύτερη ταχύτητα έως και 48 χιλιόμετρα την ώρα, με αυτονομία 80 χιλιομέτρων. Οι υπεύθυνοι δεν μπορούν να αποφασίσουν αν πρέπει να τα αγκαλιάσουν ως μια πράσινη μορφή μετακίνησης ή να τα απαγορεύσουν ως κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια. Μερικές πόλεις επιλέγουν τη μέση οδό, απαγορεύοντάς τα στους ποδηλατοδρόμους. Στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, πάντως, η αγορά και οι πολίτες προτιμούν σαφώς τα ηλεκτρικά υποβοηθούμενα ποδήλατα. Η παρούσα έκθεση εστιάζει στα ηλεκτρικά υποβοηθούμενα ποδήλατα. 3
2. Πλεονεκτήματα των ηλεκτρικών ποδηλάτων Στο κεφάλαιο αυτό συνοψίζονται τα πλεονεκτήματα των ηλεκτρικών ποδηλάτων έναντι άλλων μέσων μετακίνησης όπως το αυτοκίνητο, η μηχανή ή το συμβατικό ποδήλατο. Πραγματικά αυτά είναι πάρα πολλά: 1. Ανεβαίνουν εύκολα τις ανηφόρες Τα ηλεκτρικά ποδήλατα ανεβαίνουν εύκολα τις ανηφόρες, σαν να ήταν ευθείες. Έτσι πλέον μπορούν να μετακινηθούν με ηλεκτρικά ποδήλατα όσοι κυκλοφορούν σε μέρη όπου υπάρχουν ανηφόρες και μέχρι σήμερα αυτός ήταν ο ανασταλτικός παράγοντας στη χρήση του συμβατικού ποδηλάτου. Υπάρχουν αρκετά τέτοια μέρη στην Αθήνα, αλλά και σε πολλές πόλεις, όπως επίσης και στα περισσότερα νησιά. 2. Ξεκούραστα όταν το ζητήσουμε Τα ηλεκτρικά ποδήλατα μετατρέπονται από ηλεκτρικά σε απλά (ποδοκίνητα), ως προς την λειτουργία τους, απλά με το πάτημα ενός κουμπιού. Έτσι λοιπόν επιλέγει ο χρήστης πότε θα κάνει πετάλιές και πότε θα προχωράει χωρίς κόπο. Αυτό είναι φοβερά χρήσιμο, καθώς δεν είναι όλες οι ώρες της ημέρας κατάλληλες για γυμναστική. Όταν πηγαίνει κανείς βόλτα στην εξοχή δεν έχει σημασία αν ιδρώσει ή όχι. Όμως για τη δουλειά του αυτό μπορεί να είναι πρόβλημα στις περισσότερες περιπτώσεις. Έτσι, ανάλογα τον καιρό κάνει πετάλι με την ανάλογη ένταση που μπορεί ώστε να μην ιδρώνει καθόλου, και λίγο πριν φτάσει στη δουλειά χαλαρώνει στη σέλα ώστε η θερμοκρασία να πέσει και να φτάσει στη δουλειά σαν να ήταν σε μηχανή. Από την άλλη, όταν έχει κρύο, πατάει τα πετάλια λίγο πιο γρήγορα για να παράγει ενέργεια και θερμότητα και οι μύες των ποδιών να υποκαταστήσουν το καλοριφέρ του αυτοκινήτου. 3. Για όλες τις ηλικιακές ομάδες Ολοι οι άνθρωποι που θα επιθυμούσαν κατά τα άλλα μια βόλτα με ποδήλατο και δεν έχουν την απαραίτητη ενέργεια, με το ηλεκτρικό ποδήλατο πλέον μπορούν να χαρούν τη βόλτα τους με μεγάλη ευκολία. 4. Ασφαλή σε σχέση με τα συμβατικά ποδήλατα Τα ηλεκτρικά ποδήλατα θεωρούνται πιο ασφαλή στο δρόμο από τα συμβατικά. Αυτό συμβαίνει γιατί η ταχύτητα του ποδηλάτη με ηλεκτρικό ποδήλατο, κυρίως στις ανηφόρες, είναι πιο κοντά στην ταχύτητα της ροής του δρόμου. Μάλιστα το ηλεκτρικό ποδήλατο είναι καλή λύση για όσους δεν επιθυμούν το μηχανάκι ως επιλογή λόγω της ταχύτητας και των κινδύνων εξ αυτής. 5. Προσφέρουν την χαρά της ποδηλασίας Το ποδήλατο είναι το πιο δημοφιλές όχημα από την παιδική μας ηλικία μέχρι τα γεράματα. Με το ηλεκτρικό ποδήλατο μπορεί κανείς να κάνει πιο συχνά ποδήλατο ή περισσότερο στην καθημερινότητά του, αφού αντιμετωπίζονται πλέον κάποιοι βασικοί ανασταλτικοί παράγοντες όπως η απόσταση που πρέπει να διανύσει, τα ρούχα που θέλει να φορέσει ή η φυσική κατάσταση που απαιτείται κλπ. 6. Δεν χρειάζονται διαδικασίες έκδοσης διπλώματος, ασφάλειας Το ηλεκτρικό ποδήλατο, θεωρείται από το νόμο ως κανονικό ποδήλατο. Για το λόγο αυτό και δεν χρειάζονται διπλώματα οδήγησης, άδειες κυκλοφορίας, σήματα κυκλοφορίας, ασφάλεια κλπ γραφειοκρατικές και κοστοβόρες διαδικασίες 7. Γρήγορη μετακίνηση στην πόλη, εύκολο παρκάρισμα σε σχέση με τα ΙΧ Μετακινούνται πιο γρήγορα και εξοικονομούν χρόνο, χωρίς καθυστέρηση σε μποτιλιαρίσματα. Μέσα στις πόλεις όπου η μέση ταχύτητα των αυτοκινήτων πέφτει πολύ χαμηλά, η χρήση των 4
ηλεκτρικών μας ποδηλάτων τους δίνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στη μετακίνηση. Αν και υπάρχουν αποστάσεις που ένα αυτοκίνητο πηγαίνει γρηγορότερα από ποδήλατο (ηλεκτρικό ή κανονικό), στις περισσότερες περιπτώσεις ένα ποδήλατο κινείται πολύ πιο γρήγορα. Για μικρές αποστάσεις, έως 5 χιλιόμετρα η διαφορά στο χρόνο μπορεί να είναι ακόμα και τριπλάσια (δηλαδή με το αυτοκίνητο κάνεις τριπλάσιο χρόνο απ ότι με το ποδήλατο). Για μέτριες αποστάσεις, 5 10 χιλιόμετρα η διαφορά κυμαίνεται περίπου 1,5 με δύο φορές πιο γρήγορα με το ποδήλατο (η τυπική διαδρομή είναι Μαρούσι Αθήνα σε ώρα αιχμής που με το ποδήλατο χρειάζονται 20 με 30 λεπτά με μέση ωριαία 15 20 χλμ./ώρα, ενώ με αυτοκίνητο χρειάζονται τουλάχιστον 40, και σε «κακές μέρες» μέχρι και μία ώρα). Επιπλέον παρκάρουν εύκολα σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης. 8. Οικονομικά στη χρήση σε σχέση με μηχανή ή ΙΧ Το κόστος αγοράς των ηλεκτρικών ποδηλάτων δεν είναι σημαντικά χαμηλότερο από ένα παπάκι (μερικά είναι και ακριβότερα), αλλά είναι πολύ φτηνότερο από ένα κανονικό σκουτεράκι 125 κυβικών. Ωστόσο, τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι οικονομικά στη χρήση τους σε σχέση με τα αυτοκίνητα και τα μηχανάκια. Με τις σημερινές τιμές καυσίμων (1,7 ανά λίτρο βενζίνης), το όφελος από τη χρήση του ηλεκτρικού μας ποδηλάτου σε σύγκριση με το αυτοκίνητο είναι 12 15 στα 100 χλμ. ή 600 750 στα 5.000 χλμ. Σε σύγκριση με μηχανάκι το όφελος από τη χρήση είναι 5 8 στα 100χλμ. ή 250 400 στα 5.000 χλμ. Εάν βέβαια προσθέσουμε και το κόστος των αυτοκινήτων ή των μηχανών για άδεια τέλη κυκλοφορίας, ασφάλεια, τέλη ταξινόμησης, πάρκινγκ, ΚΤΕΟ, συντήρηση επισκευές, τυχόν πρόστιμα (π.χ. παράνομο παρκάρισμα), το όφελος από τη χρήση των ηλεκτρικών ποδηλάτων πολλαπλασιάζεται. Θεωρείται ότι επιτυγχάνεται απόσβεση του ποσού αγοράς των ηλεκτρικών ποδηλάτων που υποκαθιστούν την κίνηση με ΙΧ συνήθως σε λιγότερο από 1 χρόνο. Σύγκριση κατανάλωσης καυσίμου αυτοκινήτου και ηλεκτρικού ποδηλάτου 9. Βελτίωση της φυσικής κατάστασης Πολλοί έχουν διάφορα ποδήλατα, αλλά δεν προσφέρουν τίποτα στη φυσική τους κατάσταση γιατί δεν τα χρησιμοποιούν ποτέ ή σπάνια. Ένα ηλεκτρικό ποδήλατο μπορεί κάποιος να το χρησιμοποιεί συχνά και ακόμα και να το παρατήσει για μερικές ημέρες ή εβδομάδες δεν θα τρομοκρατείται στην ιδέα ότι πρέπει να ξανακαβαλήσει. Θα ξεκινήσει πάλι με αρκετή υποβοήθηση και όταν θα είναι έτοιμος από άποψη φυσικής κατάστασης θα μπορεί να βασίζεσαι και πάλι περισσότερο στα πόδια σου. Επίσης, επειδή θα το χρησιμοποιεί καθημερινά, ή σχεδόν καθημερινά, όταν θα πάει για ποδηλασία βουνού τις λίγες φορές το μήνα που μπορεί να παει, θα έχει καλύτερη φυσική κατάσταση από το να μην είχε καθόλου ποδήλατο για την πόλη. 5
10. Φιλικά προς το περιβάλλον Το ηλεκτρικό ποδήλατο είναι η επόμενη καλύτερη περιβαλλοντικά λύση στη μετακίνηση μετά το συμβατικό ποδήλατο, καθώς η ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία των ηλεκτρικών ποδηλάτων είναι μικρότερη από οποιοδήποτε άλλο όχημα. Ενδειτικά, η ενέργεια που καταναλώνει ένα ηλεκτρικό ποδήλαταα για μία απόσταση 50 χλμ., είναι περίπου ίση με όση καταναλώνει μία συμβατική λάμπα 100Watt αναμμένη για 5 ώρες (0,5 kwh). Η ενέργεια που θα χρειαζόταν ένα αυτοκίνητο για να καλύψει την ίδια απόσταση θα ήταν 150 φορές μεγαλύτερη, δηλαδή η λάμπα των 100Watt θα έπρεπε να παραμείνει αναμμένη για 750 ώρες, δηλαδή για πάνω από 1 μήνα. 3. Τεχνικά χαρακτηριστικά, προδιαγραφές και προϋποθέσεις χρήσης των ηλεκτρικών ποδηλάτων 3.1. Βασικά μέρη και τεχνικά χαρακτηριστικά του ηλεκτρικού ποδήλατου Ηλεκτρικά ονομάζονται τα ποδήλατα με μπαταρία, η οποία τροφοδοτεί τον ηλεκτροκινητήρα που βρίσκεται συνήθως στον μπροστινό τροχό. Ο ηλεκτροκινητήρας ενεργοποιείται είτε άμεσα με το γκάζι στο χερούλι είτε κάνοντας πεντάλ, ενώ παράλληλα «ανοίγουμε» το γκάζι στο χερούλι. Στην επόμενη εικόνα φαίνονται τα βασικά μέρη από τα οποία αποτελείται ένα ηλεκτρικό ποδήλατο: 6
Μπαταρία (Battery) Το θέμα των μπαταριών είναι πολύ σημαντικό και πολύ ευρύ. Η ενεργειακή χωρητικότητα μιας μπαταρίας ηλεκτρικού ποδηλάτου κυμαίνεται συνήθως στα 200 560Wh. Στα ηλεκτρικά ποδήλατα χρησιμοποιούνται διάφορα είδη τεχνολογίες επαναφορτιζόμενων μπαταριών (καθώς κατεβαίνουμε στην παρακάτω λίστα το κόστος αυξάνεται και οι σημαντικοί δείκτες ενέργεια/μάζα και ενέργεια/όγκος βελτιώνονται): Νικελίου Καδμίου (NiCd 1500 φορτίσεις, βαριές, φαινόμενο μνήμης) Νικελίου Υδριδίου Μετάλλου (NiMH 500 1000 φορτίσεις, ελαφρύτερες, φαινόμενο μνήμης) Ιόντων Λιθίου (LiIon 1200 φορτίσεις, ακόμα ελαφρύτερες, χωρίς φαινόμενο μνήμης) Ιόντων Πολυμερούς Λιθίου (LiPol 500 1000 φορτίσεις, όπως LiIon αλλά ελαφρύτερες, με μεγαλύτερη ευελιξία στο σχήμα, παρουσιάζουν πρόβλημα υπερθέρμανσης) Νεότερη τεχνολογία υπό ανάπτυξη: Λιθίου Σιδήρου Φωσφορικού Άλατος (LFP 2000+ φορτίσεις, βραδύτερη απώλεια χωρητικότητας) Οι νέου τύπου, "έξυπνες μπαταρίες" διαθέτουν ένα ενσωματωμένο κύκλωμα ελέγχου της φόρτισης, το οποίο συχνά έχει και φωτεινή ένδειξη στάθμης φόρτισης. Επίσης, συχνά δίνουν ένδειξη στάθμης στον ελεγκτή του ποδηλάτου, ο οποίος την προβάλλει στην οθόνη ελέγχου. Χρησιμοποιούμε τους φορτιστές που τις συνοδεύουν κατά την αγορά του ποδηλάτου ή του κιτ μετατροπής. Αν δεν έχουμε πρίζα στο χώρο που βρίσκεται το ποδήλατο δεν υπάρχει πρόβλημα, διότι η μπαταρία είναι πάντα αποσπώμενη. Οι φορτιστές μετατρέπουν το εναλλασόμενο ρεύμα της ΔΕΗ σε συνεχές σε τάση συμβατή με τη μπαταρία και με πρόσθετα κυκλώματα παρακολουθούν την πορεία της φόρτισης και την συντηρούν στο ρυθμό που πρέπει, ενώ τη διακόπτουν όταν η μπαταρία γεμίσει, ώστε να μην προκαλείται βλάβη στα στοιχεία και να εξασφαλίζεται η μακροζωία τους. Η φόρτιση διαρκεί 3 8 ώρες, ανάλογα με την τεχνολογία της μπαταρίας και τις επιλογές του κατασκευαστή. Οι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες έχουν ευαισθησία στο ρεύμα εκφόρτισης, στη θερμοκρασία, τις κρούσεις και τα τραντάγματα, όλα των οποίων επηρεάζουν την απόδοση της φόρτισης και τη μακροβιότητά τους. Η αναφορά στην τεχνολογία της μπαταρίας, όπως εμφανίζεται παραπάνω δεν λέει τα πάντα γι' αυτήν. Παραλλαγές των υλικών που χρησιμοοιούνται για την άνοδο, την κάθοδο και τον ηλεκτρολύτη τους οδηγούν σε διαφορετικές ιδιότητες, όπως μέση τάση, χωρητικότητα/μάζα και σταδιακή μείωση χωρητικότηας σαν αποτέλεσμα του ρυθμού αύξησης της εσωτερικής αντίστασης με την πάροδο του χρόνου και τις επαναφορτίσεις. Οι διαφορές στα υλικά ενδέχεται να αλλάζουν τις ιδιότητες της μπαταρίας κατά τρόπο που να απαιτεί διαφορετική διαδικασία φόρτισης, αλλιώς χάνει σε χωρητικότητα και μακροζωία. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιείτε πάντα τον φορτιστή του κατασκευαστή. Ακόμα και με προσεκτική χρήση, οι μπαταρίες δεν παύουν να είναι αναλώσιμες. Η διάρκεια ζωής των μπαταριών που δίνουν οι κατασκευαστές είναι ~3 χρόνια, αλλά οι συνθήκες χρήσης μπορεί να την επηρεάσουν σημαντικά προς κάθε κατεύθυνση. Η εμπειρία μακρόχρονης, προσεκτικής χρήσης ποδηλάτων με μπαταρίες Μολύβδου και Λιθίου επαληθεύει αυτά τα στοιχεία. Οσον αφορά στη συντήρησή της, η μπαταρία καθώς είναι ένα αναλώσιμο εξάρτημα του ηλεκτρικού ποδηλάτου, θέλει προσοχή ώστε να φορτίζεται με τις οδηγίες του κατασκευαστή, να μην υπερφορτώνεται, να μην υπερθερμαίνεται και να μην υφίσταται μηχανικές καταπονήσεις όπως χτυπήματα και υπερβολικά τραντάγματα. Το κόστος αντικατάστασης της μπαταρίας εξαρτάται από την τεχνολογία της και τον κατασκευαστή. Για τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω, καλό είναι οι νέες μπαταρίες να παρέχονται από τον κατασκευαστή του ποδηλάτου. Σε κάθε περίπτωση, η μπαταρία πρέπει να 7
αντικαθίσταται με μία συμβατή με τις ηλεκτρικές προδιαγραφές του ποδηλάτου. Τότε, όμως, πιθανώς απαιτείται και αλλαγή του φορτιστή με έναν κατάλληλο για την καινούργια μπαταρία. Επιπλέον, είναι τεχνικά δυνατό και κάποια ποδήλατα έχουν μηχανισμούς με τους οποίους φορτίζουν τη μπαταρία κατά το φρενάρισμα και διαθέτουν πρόγραμμα φόρτισης της μπαταρίας στις κατηφόρες ή κάνοντας έντονα πετάλι. Υπάρχει έντανη συζήτηση κατά πόσον η επιπλέον πολυπλοκότητα και το κόστος σε σχέση με το πραγματικό όφελος από αυτούς τους μηχανισμούς αξίζει τον κόπο. Το αναμενόμενο κέρδος εκτιμάται στην τάξη του 10%, το οποίο από πολλούς δεν κρίνεται επαρκές. Πάντως, η επιλογή υπάρχει για όσους θέλουν να την έχουν και δέχονται να αναλάβουν το κόστος. Ηλεκτρικό μοτέρ (motor) Υπάρχουν διάφοροι τρόποι που χρησιμοποιούνται για να τοποθετηθεί το ηλεκτρικό μοτέρ στο ποδήλατο, καθένας από τους οποίους έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Ο πιο συνήθης είναι αυτός στον οποίο το μοτέρ βρίσκεται στο κέντρο του μπροστινού τροχού. Σε αυτήν την περίπτωση ο ηλεκτροκινητήρας είναι απομονωμένος από το υπόλοιπο του ποδηλάτου και επομένως είναι αρκετά απλός και εύκολος τρόπος προσαρμογής του στο ποδήλατο. Με αυτόν τον τρόπο το οπίσθιο σύστημα ταχυτήτων μένει άθικτο, που είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Τα περισσότερα κιτ μετατροπής συμβατικών ποδηλάτων σε ηλεκτρικά χρησιμοποιούν αυτό το είδος διαμόρφωσης καθώς είναι πολύ απλό και εύκολο να εγκατασταθεί αφού απαιτείται σχεδόν απλή αντικατάσταση της παλαιάς ρόδας με μια νέα ρόδα που περιλαμβάνει το ηλεκτρικό μοτέρ. Η ισχύς των μοτέρ των ηλεκτρικών ποδηλάτων κυμαίνεται έως τα 250 W, καθώς για να μην απαιτείται δίπλωμα, άδεια, και ασφάλιση θα πρέπει να έχει μοτέρ μέχρι 250 Watt, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Ο ήχος που παράγεται από τη λειτουργία του μοτέρ που φέρουν τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι πολύ χαμηλός, γι αυτό και μπορούν να χαρακτηριστούν ως αθόρυβα. Όσον αφορά στη συντήρηση, τα μοτέρ είναι συνήθως τύπου brushless (χωρίς καρβουνάκια ), οπότε δεν έχουν αναλώσιμα. Είναι, όμως, κι αυτά ευαίσθητα σε υπερφόρτωση, όπως αυτή που προκαλείται κατά τις δύσκολες εκκινήσεις και στις μεγάλες ανηφόρες με λίγο πετάλι. Ηλεκτρονικός ελεγκτής (controller) Ένας ηλεκτρονικός ελεγκτής παρακολουθεί την ταχύτητα περιστροφής των πεταλιών ή/και την δύναμη που ασκεί ο ποδηλάτης στα πετάλια, την ταχύτητα του ποδηλάτου και άλλες παραμέτρους (πχ. στατικός ή/και δυναμικός ρυθμιστής χειρός) και ενεργοποιεί το μοτέρ. Οθόνη ελέγχου (console) Η οθόνη ελέγχου δίνει χρήσιμες πληροφορίες στον αναβάτη για τη λειτουργία του ποδηλάτου, όπως ένδειξη υπολοίπου μπαταρίας, ένδειξη στιγμιαίας ισχύος λειτουργίας του κινητήρα σε Watt, ρύθμιση & ένδειξη ταχύτητας κ.α., διαθέτει συνήθως ολικό χιλιομετρητή, ημερήσιο χιλιομετρητή, επιλογέα κλίμακας υποβοήθησης και φωτισμό για το βράδυ. 3.2. Προδιαγραφές Αυτονομία Η αυτονομία των ηλεκτρικών ποδηλάτων εξαρτάται από την μπαταρία που διαθέτουν, αλλά και από πολλούς άλλους παράγοντες που σχετίζονται με τη χρήση (όπως συμβαίνει και με τα κινητά τηλέφωνα). Τέτοιοι παράγοντες είναι το βάρος του αναβάτη, πόσο αυτός κάνει πεντάλ, πόσο ανηφορική είναι διαδρομή και σε τι βαθμό, το φορτίο του ποδηλάτου, πόσο αέρα και πόσο κρύο κάνει και ποια είναι η κατάσταση του ποδηλάτου. Σε επίπεδο έδαφος ένας αναβάτης μεσαίου βάρους έχει μέγιστη αυτονομία συνήθως 40 100χλμ ανά φόρτιση με ένα ποδήλατο υποβοήθησης. 8
Με ένα πλήρες ηλεκτροκίνητο μοντέλο, ο ίδιος αναβάτης μπορεί να κάνει 25 30 χλμ., κάνοντας καθόλου ή ελάχιστα πεντάλ. Στην πράξη και κάτω από πραγματικές συνθήκες, η αυτονομία των περισσότερων ηλεκτρικών ποδηλάτων με μπαταρίες τελευταίας γενιάς φτάνει εύκολα τα 40 χλμ, αλλά μπορεί και να τα ξεπεράσει. Επιπλέον, είναι γεγονός ότι κάτω από τους 5ºC η απόδοση της μπαταρίας μειώνεται. Αυτό δεν δημιουργεί προβλήματα ή κάποια βλάβη στη μπαταρία, απλά δεν αφήνει τη μπαταρία να αποφορτιστεί εντελώς, μειώνοντας έτσι την αυτονομία του ποδηλάτου. Για τους παραπάνω λόγους, η αναφερόμενη από τον κατασκευαστή αυτονομία είναι μόνο ενδεικτική και, δυστυχώς, όχι ευθέως συγκρίσιμη μεταξύ διαφορετικών κατασκευαστών. Ωστόσο, αν κάποιος χρειάζεται μεγαλύτερη αυτονομία ή δεν μπορεί να φορτίσει τη μπαταρία μεταξύ δύο διαδρομών, προτείνεται η αγορά μιας δεύτερης μπαταρίας. Τα στοιχεία των κατασκευαστών είναι συνήθως αξιόπιστα. Καθένας τους, όμως, κάνει τις δικές του μετρήσεις και τα αποτελέσματα, αν και ακριβή, είναι άγνωστο πώς σχετίζονται με τη χρήση σε πραγματικές συνθήκες και με τη μεθοδολογία των άλλων κατασκευαστών. Ταχύτητα Τα ηλεκτρικά ποδήλατα δεν έχουν ανώτατο όριο ταχύτητας, αλλά σε μια ταχύτητα πάνω από 25 χλμ/ώρα, η υποβοήθηση πρακτικά απενεργοποιείται. Αυτός ο περιορισμός είναι νομική απαίτηση για τα ποδήλατα με λειτουργία ηλεκτρικής υποβοήθησης. Ανηφόρες Τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι πολύ ικανά στην ανάβαση λόφων και στην ουσία εκμηδενίζουν όλες τις κλίσεις εκτός από τις τελείως απόκρημνες. Η ανησυχία του ποδηλάτη να κατεβεί από το ποδήλατο για να σπρώξει δεν υφίσταται πλέον. Η υποβοήθηση που σας προσφέρει ο ηλεκτροκινητήρας, κάνει την ανάβαση πολύ πιο εύκολη από ένα συμβατικό ποδήλατο με 21 ταχύτητες. Κάνοντας ταυτόχρονα πεντάλ, αντιμετωπίζονται συνήθως με άνεση κλίσεις της τάξεως του 10 15%, πετυχαίνοντας μια καλή (για τα δεδομένα ενός ποδηλάτου) ταχύτητα και φυσικά τον στόχο: την ανάβαση της ανηφόρας χωρίς κόπο. Στις ανηφόρες μάλιστα, ο ηλεκτροκινητήρας δέχεται τη μεγαλύτερη πίεση και εκεί ακριβώς φαίνεται στην πράξη η ποιότητα, η αξιοπιστία και οι επιδόσεις ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου. Φόρτιση Η φόρτιση της μπαταρίας ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου γίνεται εύκολα συνδέοντας την μέσω του φορτιστή της στην πρίζα του σπιτιού ή οπουδήποτε. Οι φορτιστές μετατρέπουν το εναλλασόμενο ρεύμα της ΔΕΗ σε συνεχές σε τάση συμβατή με τη μπαταρία και με πρόσθετα κυκλώματα παρακολουθούν την πορεία της φόρτισης και την συντηρούν στο ρυθμό που πρέπει, ενώ τη διακόπτουν όταν η μπαταρία γεμίσει, ώστε να μην προκαλείται βλάβη στα στοιχεία και να εξασφαλίζεται η μακροζωία τους.η φόρτιση διαρκεί 3 8 ώρες, ανάλογα με την τεχνολογία της μπαταρίας και τις επιλογές του κατασκευαστή, ενώ ένα πλήρες γέμισμα δεν κοστίζει περισσότερο από 0.5. Πρέπει να χρησιμοποιούμε τους φορτιστές που συνοδεύουν τις μπαταρίες κατά την αγορά του ποδηλάτου ή του κιτ μετατροπής. Αν δεν υπάρχει πρίζα στο χώρο που βρίσκεται το ποδήλατο δεν υπάρχει πρόβλημα, διότι η μπαταρία είναι πάντα αποσπώμενη, οπότε μπορεί κανείς να την πάρει μαζί του σε χώρο όπου υπάρχει ρεύμα και πρίζα διαθέσιμη (π.χ. σπίτι, γραφείο). 3.3. Προϋποθέσεις χρήσης Για την χρήση των ηλεκτρικών ποδηλάτων, και ιδιαίτερα μάλιστα σε περίπτωση που διερευνάται η εισαγωγή δημοτικών ηλεκτρικών ποδηλάτων ως μέσο μετακίνησης πολιτών π.χ. σε μια πόλη ή σε μια νησιωτική περιοχή, πρέπει να τηρούνται ορισμένες προϋποθέσεις: 9
Φόρτιση θέσεις φόρτισης Παραπάνω εξηγήσαμε πως γίνεται η φόρτιση της μπαταρίας των ηλεκτρικών ποδηλάτων και πόσο απλή είναι, αφού το μόνο που χρειάζεται είναι πρόσβαση σε πρίζα, στην οποία μπορούμε να συνδέσουμε τον φορτιστή με την αποσπώμενη μπαταρία. Ωστόσο, η φόρτιση των ποδηλάτων γίνεται πιο πολύπλοκη σε περίπτωση που θα είχαμε ενοικιαζόμενα ποδήλατα, ενδεχομένως δημοτικά. Η ιδέα αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει μια πολύ έξυπνη δράση βελτίωσης της αστικής κινητικότητας, σε επίπεδο Δήμου. Όμως για να γίνει αυτό εφικτό πρέπει να λυθεί το πρόβλημα της φόρτισης των ποδηλάτων με τρόπο γρήγορο, αποδοτικό και φιλικό προς τον χρήστη. Σε μια τέτοια περίπτωση λοιπόν, και ανάλογα με το μέγεθος της δράσης (αριθμός ποδηλάτων, έκταση περιοχής στην οποία θεωρούμε ότι θα κινούνται τα ποδήλατα) είναι απαραίτητη η δημιουργία κατάλληλων υποδομών, όπως θέσεις φόρτισης και παρκαρίσματος. Τέτοιες θέσεις θα πρέπει να υπάρχουν σε διάφορα κεντρικά σημεία της πόλης (ή του Δήμου), στα οποία θα μπορούν οι χρήστες να παρκάρουν το ποδήλατό τους, αλλά και να το «αλλάζουν» με κάποιο πλήρως φορτισμένο. Ένα τέτοιο σύστημα προτείνεται να λειτουργεί με ηλεκτρονικές κάρτες, προσωπικές για κάθε χρήστη. Το σύστημα θα πρέπει να βασίζεται σε βάση δεδομένων που θα υποστηρίζεται από πληροφοριακό σύστημα που θα παρακολουθεί την λειτουργία του όλου συστήματος («Σύστημα αυτόματης μίσθωσης ποδηλάτων», βλέπε κεφάλαιο 5). Ποδηλατόδρομοι Η ύπαρξη ποδηλατοδρόμων είναι μεγάλης σημασίας για την ασφαλή κίνηση των ποδηλατών, και ως εκ τούτου για την περαιτέρω διείσδυση του ποδηλάτου ως μέσο μετακίνησης. Θεωρείται λοιπόν απαραίτητη προϋπόθεση η δημιουργία δικτύου ποδηλατοδρόμων που να καλύπτει όλη την έκταση της περιοχής στην οποία προωθείται η χρήση ποδηλάτων ως μέσο μετακίνησης. Ως ποδηλατόδρομος ορίζεται η οδός ή τμήμα οδού αποκλειστικής κυκλοφορίας ποδηλάτων. Οι ποδηλατόδρομοι διακρίνονται σε τρεις βασικούς τύπους: τους αυτόνομους τους παράλληλους προς το δρόμο τις λωρίδες ποδηλάτων, ενώ υπάρχουν επσης οι πεζοποδηλατόδρομοι και οι ιδιαίτερες λειτουργίες των περιοχών πειθαρχημένης κυκλοφορίας. Τύπος Α: Αυτόνομος ποδηλατόδρομος Χαράσσεται ανεξάρτητα απ τις λλες κυκλοφοριακς ρυθμσεις και εναι συνθως διπλς κατεθυνσης σε συνολικό προτεινόμενο πλάτος 3,00 μ. Αν υπάρχει και κίνηση πεζών πρέπει να είναι σαφώς διαχωρισμένη και συνολικό πλάτος τουλάχιστον 4,00 μ. Τπος Β: Παράλληλος προς τον δρόμο ποδηλατόδρομος Ο ποδηλατόδρομος ακολουθεί την χάραξη του δρόμου αλλά διαχωρίζεται απ το οδόστρωμα. Είτε βρίσκεται στο επίπεδο του πεζοδρομίου είτε σε ενδιάμεσο μεταξύ του πεζοδρομίου και του οδοστρώματος, με διαχωριστική λωρίδα μεταξύ ποδηλατοδρόμου και δρόμου. Σε αυτό τον τύπο των ποδηλατοδρόμων υπάρχει σχετικός κίνδυνος για τους ποδηλάτες, κύρια στις διασταυρώσεις, αφού ο οδηγός των μηχανοκίνητων μέσων δεν αντιλαμβάνεται εύκολα την ύπαρξη του ποδηλάτη. Επίσης δημιουργούνται προβλήματα σε σημεία όπου υπάρχουν είσοδοι έξοδοι οχημάτων από τις ιδιοκτησίες. Τπος Γ: Λωρίδες ποδηλάτου Οι λωρίδες ποδηλάτου βρίσκονται στο κατάστρωμα του δρόμου, χωρίζονται από τα ρεύματα κυκλοφορίας των αυτοκινήτων με οριζόντια και κάθετη σήμανση και απαιτούν πλάτος 1,60 μ. Στις λωρίδες ποδηλάτων η κατεύθυνση της κίνησης είναι η δια με αυτή των οχημάτων. Τύπος Δ: Πεζοποδηλατόδρομος 10
Πρόκειται για πεζόδρομους όπου επιτρέπεται και η κυκλοφορία του ποδηλάτου με ή χωρίς ιδιαίτερη λωρίδα, εφόσον υπάρχει απόλυτη συμβατότητα των δύο. Τύπος Ε: Περιοχές πειθαρχημένης κυκλοφορίας Πρόκειται για περιοχές πλήρους συνύπαρξης, στον ίδιο κυκλοφοριακό χώρο, αυτοκινήτων, ποδηλάτων και πεζών, που επιτυγχάνεται με κατάλληλες ρυθμίσεις στο οδικό δίκτυο και ειδικές τεχνικές επεμβάσεις. Παρκάρισμα Το εύκολο παρκάρισμα θεωρείται ένα από τα πλεονεκτήματα του ποδηλάτου, ωστόσο πολύ συχνά τα παρκαρισμένα ποδήλατα γίνονται εύκολος στόχος επιτήδειων, γεγονός που προκαλεί ανασφάλεια στους ποδηλάτες, πόσο μάλλον δε όταν πρόκειται για ποδήλατα αξίας, όπως είναι τα ηλεκτρικά ποδήλατα. Την αναβάθμιση των κατασκευών για το παρκάρισμα ποδηλάτων στους σταθμούς του Μετρό. Καινούργιοι ποδηλάτες αποθαρρύνονται από τη χρήση ποδηλάτου όταν χάνουν το πρώτο τους ποδήλατό τους λόγω κλοπής. Έμπειροι ποδηλάτες διστάζουν να χρησιμοποιήσουν τη συνδυασμένη μετακίνηση γιατί γνωρίζουν τον κίνδυνο κλοπής. Γι' αυτό είναι σημαντικό να αυξηθεί η ασφάλεια στο παρκάρισμα ποδηλάτων με ειδικές δέστρες και μπάρες που επιτρέπουν το καλύτερο κλείδωμα και σε κεντρικά, καλά φωτισμένα, σημεία που κάνουν τις κλοπές πιο δύσκολες. Ασφάλεια Είναι γεγονός ότι μέχρι σήμερα το μεγαλύτερο μειονέκτημα για την ευρεία χρήση του ποδηλάτου είναι η ελάχιστη ασφάλεια που παρέχεται στον ποδηλάτη κατά την κίνησή του. Η ικανότητα αποφυγής επικίνδυνων καταστάσεων εξαρτάται από το στυλ οδήγησης και από τις ικανότητες του εκάστοτε οδηγού, ωστόσο, είναι γεγονός ότι τα περισσότερα ατυχήματα προκαλούνται από τη μη τήρηση των βασικών κανόνων ασφαλείας, που μάλιστα αποτελούν διατάξεις του ΚΟΚ. Οι ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας ορίζουν ότι ένα ποδήλατο πρέπει να είναι εξοπλισμένο με συσκευές που εγγυώνται την ασφάλεια του οδηγού και των πέριξ χρηστών του δρόμου. Ένα ποδήλατο πρέπει, συνεπώς, να είναι εξοπλισμένο με δύο φρένα που να λειτουργούν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, ένα ηχηρό κουδούνι, πρόσθιο φανό, οπίσθιο φανό, πετάλια με ανακλαστήρες, πλευρικούς ανακλαστήρες για τις ρόδες τόσο εμπρός όσο και πίσω, πρόσθιο ανακλαστήρα (λευκού χρώματος) και οπίσθιο κόκκινου χρώματος. Η έλλειψη των παραπάνω μπορεί να αποτελέσει σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια του οδηγού και τρίτων. Επιπλέον, το κράνος πρέπει να θεωρείται αυτονόητο για τον ποδηλάτη, ακριβώς όπως και για έναν μοτοσυκλετιστή, αφού και οι δύο είναι εκτεθειμμένοι σε πτώσεις. Συντήρηση Κανένα από τα ηλεκτρικά αξεσουάρ του συστήματος υποβοήθησης των ηλεκτρικών ποδηλάτων δεν απαιτεί περιοδική συντήρηση σύμφωνα με τους κατασκευαστές. Τα υπόλοιπα αξεσουάρ απαιτούν ένα service παρόμοιο με αυτό που χρειάζονται τα αξεσουάρ ενός κλασσικού ποδηλάτου, πάντα σε συνάρτηση με το πόσο συχνά χρησιμοποιείται και πόσο προσεκτικός είναι κανείς με τη χρήση του. Ωστόσο ορισμένα, κυρίως πιο φθηνά μοντέλα ηλεκτρικών ποδηλάτων γενικά δεν θεωρούνται αξιόπιστα χωρίς συντήρηση. Για την συστήρηση των ηλεκτρικών ποδηλάτων (κυρίως για τον ηλεκτρικό τους εξοπλισμό) απαιτείται εκπαιδευμένος τεχνικός. Ωστόσο θεωρείται ότι με την είσοδο των ηλεκτρικών ποδηλάτων στην ελληνική αγορά οι τεχνικοί ποδηλάτων θα εξοικειωθούν με τα ηλεκτρικά ποδήλατα και τις ιδιαιτερότητές τους. 11
4. Σύστημα αυτόματης μίσθωσης ποδηλάτων Τι είναι το «σύστημα αυτόματης μίσθωσης ποδηλάτων δημόσιας χρήσης» Σύστημα αυτόματης μίσθωσης ποδηλάτων δημόσιας χρήσης είναι ένα πρόγραμμα ενοικίασης ποδηλάτων το οποίο τυγχάνει μεγάλης αποδοχής από πολίτες πόλεων της Ευρώπης αλλά και της Βορείου Αμερικής. Είναι ιδιαίτερα εύχρηστο και βολικό λόγω του ότι το ποδήλατο δεν αντιμετωπίζει προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης, απαιτεί μηδαμινό χώρο στάθμευσης, έχει τη δυνατότητα να μετακινείται και εκτός οδικού δικτύου ενώ παράλληλα δε μολύνει το περιβάλλον με κανένα τρόπο (καυσαέρια, ηχορύπανση). Τέτοια συστήματα μπορεί να διαχειρίζονται από δημόσιους οργανισμούς (π.χ. ΟΤΑ), εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ή από συνεργασίες δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Τρόπος λειτουργίας του συστήματος Το σύστημα επιτρέπει την πρόσβαση σε ποδήλατα με αυτοματοποιημένο τρόπο και τη χρήση τους για εκτεταμένο χρονικό διάστημα. Ένα ποδήλατο μπορεί να ενοικιαστεί από ένα συγκεκριμένο χώρο ενοικίασης και στην συνέχεια να σταθμευθεί σε ένα διαφορετικό σημείο του συστήματος. Καθώς όλα τα σημεία είναι δικτυωμένα μεταξύ τους, το σύστημα αυτόματα ενημερώνεται και παύει να ισχύει η χρέωση. Η τοποθέτηση αυτών των σημείων στην πόλη γίνεται έτσι ώστε να συμμετέχει στο ευρύτερο σύστημα δημόσιων μεταφορών. Το σύστημα μπορεί να εξυπηρετήσει μόνιμους χρήστες οι οποίοι διαθέτουν ειδική ηλεκτρονική κάρτα για να παραλαμβάνουν ποδήλατα αλλά και περιστασιακούς χρήστες όπου με την χρήση κινητού τηλεφώνου αλλά και πιστωτικής κάρτας μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση σε ποδήλατα. Υπάρχουν επίσης και συστήματα όπου η χρήση της υπηρεσίας γίνεται, αν και σπάνιο, χωρίς χρέωση. Σύστημα μίσθωσης ποδηλάτων στο Μιλάνο, Ιταλία Σταθμός του συστήματος Villo, Bρυξέλλες 12
Η εμπειρία στην Ελλάδα και την Κύπρο Το πρώτο και μοναδικό σύστημα αυτόματης ενοικίασης ποδηλάτων δημόσιας χρήσης που έχει εφαρμοστεί σε πόλη της Ελλάδας ως σήμερα είναι της Κέρκυρας. Εγκαταστάθηκε και ξεκίνησε την πιλοτική του λειτουργία στα μέσα του μήνα Νοεμβρίου 2010, και λειτουργεί υπό την αιγίδα του Δήμου Κερκυραίων. Το πρόγραμμα αυτό αποκαλείται EasyBike, είναι πλήρως αυτοματοποιημένο, ενώ περιλαμβάνει εκατό ποδήλατα που είναι κατανεμημένα σε οκτώ σταθμούς μίσθωσης στην πόλη. Ο τρόπος λειτουργίας του είναι πανομοιότυπος με άλλα τέτοια συστήματα της Ευρώπης. Οι μόνιμοι κάτοικοι μπορούν να αποκτήσουν από τον Δήμο μια ειδική ηλεκτρονική κάρτα συνδρομητή, η οποία τους εξασφαλίζει πρόσβαση στα ποδήλατα ενώ οι περιστασιακοί χρήστες και οι επισκέπτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν την πιστωτική τους κάρτα στους σταθμούς μίσθωσης ώστε να παραλάβουν ένα ποδήλατο. Στην Ελλάδα λειτουργούν, επίσης, παρόμοια προγράμματα ενοικίασης ποδηλάτων, τα οποία όμως δεν είναι αυτοματοποιημένα. Το πρώτο, που λειτουργεί από τις αρχές του 2010 είναι του δήμου της Νέας Ερυθραίας, στην Αττική, ενώ το δεύτερο είναι αυτό του δήμου Ναυπάκτου, το οποίο λειτουργεί από τα μέσα Ιουνίου 2010. Σε αυτά τα προγράμματα οι δημότες ενοικιάζουν το ποδήλατο άμεσα από τον δήμο. Ειδικότερα, στο πρόγραμμα που εφαρμόζεται στη Νέα Ερυθραία, τα ποδήλατα ενοικιάζονται για μία εβδομάδα έως έξι μήνες, με μοναδική προϋπόθεση την κατάθεση στον δήμο ενός ποσού των 75 ευρώ, ως εγγύηση. Στη Ναύπακτο ενοικιάζονται για έως και δύο μήνες, δωρεάν. Το 2011 ο δήμος Ηρακλείου Κρήτης προχώρησε στην αγορά 100 ποδηλάτων EasyBike, ενώ η δωρεάν διάθεση ποδηλάτων από το δήμο είχε ξεκινήσει ήδη από τον Απρίλιο του 2010. Ο Δήμος Αθηναίων, που έχει εδώ και καιρό στα σκαριά το σχέδιο για λειτουργία τέτοιου συστήματος, απηύθυνε πρόσφατα πρόσκληση ενδιαφέροντος για την εγκατάσταση και λειτουργία των κοινόχρηστων ποδηλάτων στα πρότυπα ευρωπαϊκών πόλεων, με στόχο τη σταδιακή μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων. Τα ποδήλατα θα βρίσκονται σε όλο το εμπορικό και ιστορικό κέντρο, σε τουλάχιστον 70 σταθμούς. Εξετάζονται το κόστος ενοικίασής τους καθώς και οι τρόποι καταβολής του αντιτίμου για τη χρήση τους. Το πρώτο μη αυτοματοποιημένο σύστημα που εγκαταστάθηκε και λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη είναι του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου (το πρώτο από εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Ελλάδα). Αποτελείται από 60 ποδήλατα Cyclopolis και φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο όλων των δράσεων Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης του ΑΠΘ: "Οικο ΑΠΘ". Το σύστημα δε διαθέτει ηλεκτρονικούς σταθμούς και τα ποδήλατα διατίθενται από 10 φοιτητές που εργάζονται στο πρόγραμμα σε θέσεις μερικής απασχόλησης. Στην Κύπρο υπάρχει το σύστημα ενοικίασης ποδηλάτων "Ποδήλατο εν Δράσει" της Λευκωσίας. Στις 26 Οκτωβρίου 2011 εγκαινιάστηκε στη Λευκωσία το σύστημα ενοικίασης ποδηλάτων "Ποδήλατο εν Δράσει". Το σύστημα που χρησιμοποιήθηκε στην εγκατάσταση είναι αυτό που χρησιμοποιήθηκε στην Κέρκυρα, το EasyBike. Περιλαμβάνει περισσότερα από 320 ποδήλατα κατανεμημένα σε 27 σταθμούς που καλύπτουν την Μείζονα Λευκωσία. Μάλιστα, συστάθηκε η Διαδημοτική Εταιρεία Ποδηλάτων Λευκωσίας (ΔΕΠΛ) από τους δήμους της Ευρύτερης Λευκωσίας (Αγλαντζιά, Στρόβολος, Λευκωσία, Δάλι, Άγιος Δομέτιος, Έγκωμη και Λατσιά) η οποία θα έχει υπό την ευθύνη της την λειτουργία του συστήματος και την βιωσιμότητα του. Το σύνολο των σταθμών θα είναι μόνιμα συνδεδεμένα με κατάλληλο τραπεζικό οργανισμό, ώστε να αποδέχονται εγγραφή και χρέωση των χρηστών σε πραγματικό χρόνο με χρήση πιστωτικής κάρτας. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο κοινόχρηστων ποδηλάτων που έχει γίνει στην νοτιοανατολική Ευρώπη. 13
Σταθμός του συστήματος Vélib, Παρίσι. Αυτό, όπως και άλλα σύγχρονα συστήματα μίσθωσης ποδηλάτων δημόσιας χρήσης, χρησιμοποιεί προχωρημένο πληροφοριακό σύστημα για κρατήσεις ποδηλάτων, σημεία αναχώρησης και άφιξης των ποδηλάτων, διαδρομές κλπ Η εμπειρία στην Ευρώπη Στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι ένας ευρέως διαδεδομένος και δημοφιλής τρόπος μετακίνησης μέσα στις πόλεις. Η Γαλλία είναι η χώρα με τις περισσότερες πόλεις που διαθέτουν τέτοιο σύστημα στην Ευρώπη αλλά και στον κόσμο. Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο σύστημα στον κόσμο είναι αυτό του Παρισιού, το γνωστό ως Vélib. Το Vélib άρχισε τη λειτουργία του στις 15 Ιουλίου 2007, με 10.000 ποδήλατα και 650 αυτόματους σταθμούς ενοικίασης. Σήμερα, διαθέτει συνολικά 1.800 χώρους ενοικίασης και 20.000 ποδήλατα. 5. Η Ελληνική αγορά, εταιρείες, μοντέλα & τιμές Η παγκόσμια βιομηχανία των e bikes αναπτύσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, έχοντας φτάσει σε τζίρο τα 11 δισ. δολάρια παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, τα ηλεκτρικά ποδήλατα γρήγορα έγιναν δημοφιλή και σε χώρες όπως η Δανία, η Ολλανδία, το Παρίσι τα συναντάς πλέον πολύ συχνά στους δρόμους. Συγκεκριμένα, στην Ολλανδία, το ένα τρίτο των χρημάτων που δαπανήθηκαν πέρυσι για την αγορά ποδηλάτων ήταν για ηλεκτρικά υποβοηθούμενα ποδήλατα. Ανάλογη αύξηση της ζήτησης όμως περιμένουν οι ειδικοί της βιομηχανίας και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, ιδιαίτερα στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, καθώς το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ποδηλασία, την άσκηση και έναν πιο πράσινο τρόπο μετακίνησης συναντά την αυξανόμενη μέση ηλικία του πληθυσμού. Στις ΗΠΑ, η αγορά παραμένει σχετικά μικρή περίπου 200.000 ηλεκτρικά ποδήλατα πωλήθηκαν πέρυσι αλλά το ενδιαφέρον αυξάνεται. Όσο για την Κίνα, εκεί κυκλοφορούν ήδη 120 εκατομμύρια ηλεκτρικά ποδήλατα. Στην Ελλάδα, στις πόλεις αλλά και στην επαρχία, τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια εμφανής στροφή προς το συμβατικό ποδήλατο ως μέσο μετακίνησης, κυρίως από τους νέους. Σιγά σιγά αναπτύσσεται και η αγορά των ηλεκτρικών ποδηλάτων, τα οποία δεν γνωρίζει ακόμα ο περισσότερος κόσμος, ούτε και οι περισσότεροι ποδηλάτες συμβατικών ποδηλάτων. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές δεκάδες εταιρείες που προμηθεύουν ηλεκτρικά ποδήλατα στην ελληνική αγορά και πληθώρα μοντέλων, σε διάφορες τιμές και προδιαγραφές. Οι τιμές των ηλεκτρικών ποδηλάτων κυμαίνονται αυτή τη στιγμή κυρίως μεταξύ 600 και 2000 ευρώ, ωστόσο μπορει να 14
βρει κανείς και περιπτώσεις λίγο φθηνότερων μοντέλων και, φυσικά, ακριβότερων. Ο κύριος λόγος για τον οποίο υπάρχουν τόσο μεγάλες διαφορές στις τιμές είναι η τεχνολογία μπαταριών που χρησιμοποιούν. Τα νεότερα μοντέλα των ηλεκτρικών ποδηλάτων που πωλούνται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη χρησιμοποιούν μπαταρία τεχνολογίας ιόντων λιθίου. Οι μπαταρίες ιόντων λιθίου είναι ελαφριές (περίπου 4,5 κιλά), διαρκούν περισσότερο και, το σημαντικότερο, έχουν γρήγορη επαναφόρτιση, μερικές φορές ως και 30 λεπτά. Αυτού του τύπου τις μπαταρίες δεν θα τις βρει κανείς στα φτηνά ηλεκτρικά ποδήλατα, τα οποία χρησιμοποιούν τεχνολογία μπαταριών μολύβδου οξέος, που είναι κοινές στα εκατομμύρια των φτηνών ηλεκτρικά ποδήλατα που πωλούνται στην Κίνα. Το πρόβλημα με τις μπαταρίες μολύβδου οξέος είναι ότι, ενώ είναι φθηνές, είναι πολύ βαριές (συνήθως 13 κιλά) και χρειάζονται 6 8 ώρες για μια πλήρη επαναφόρτιση. Αν θέλει κανείς να μετακινείται περισσότερο από 20 χιλιόμετρα τη μέρα, θα πρέπει περιμένει τους μεγάλους χρόνους επαναφόρτισης της μπαταρίας, ενώ σημαντικό μειονέκτημα είναι και η δύσκολη ποδηλασία πάνω ένα βαρύ ποδήλατο αν αδειάσει η μπαταρία. Λίστα εταιρειών Παρακάτω παρατίθεται μια λίστα εταιρειών που εμπορεύονται στην ελληνική αγορά ηλεκτρικά ποδήλατα (e bikes): Εταιρεία Διεύθυνση τηλ Web site Athletic Store Κουντουριώτη 21, Λαγονήσι, 19010, 2108623143 www.athleticstore.gr Νομός Αττικής AVECO OETE K. Κώττα 27, Ν.Ψυχικό, 11525, Νομός 2106300907, www.e bikes.gr Αττικής 2106300900 Bike Εxpert Αγ. Ιωάννου Θεολόγου 31, Γέρακας, 2106613120 www.bikeexpert.gr 15344, Νομός Αττικής Biobike Φιλιάτη, Κορωπί, 19400, Νομός Αττικής 2103456027 www.biobike.gr buy easy Μεταμορφώσεως 132, Μοσχάτο, 18345, 2109480230 www.buyeasy.gr Νομός Αττικής Dahon Σίγμα Έμπορικό Κέντρο Αίθριο, Αγ. 2106109759 www.dahon.gr, Εισαγωγές Κωνσταντίνου 40, Μαρουσι, 15124, www.electricbikes.gr Ποδηλάτων Νομός Αττικής Easy Ride Ζωοδόχου Πηγής 8, Χαλάνδρι, Νομός 2103220571 www.easyride.gr Αττικής ECOVEHICLES Αγίας Σοφίας 160, Κολωνός, 10444, 2105138520, www.ecovehicles.biz Νομός Αττικής 2105138501 ecycle Οδυσσέα Ανδρούτσου 37, Αθήνα, 11741, 2130303013 ecycle.gr Ηλεκτρικά Ποδήλατα & Νομός Αττικής Αξεσουάρ ezee Kinetic Ιερά Οδός 64, Αθήνα, 10447, Νομός 2103416880 www.ezeebike.gr Technology Αττικής Gatsoulis Bikes Βυτίνης 26, Ν. Φιλαδέλφεια, Νομός 2102512779 www.gatsoulis.gr Accessories Αττικής Green Motors Καλλιρόης 74, Κουκάκι,11741, Νομός 2110153095 www.green motors.gr ΜΕΠΕ Αττικής KETTLER Κολοκοτρώνη 7, Κρυονέρι, 14568, Νομός 2109536512 www.kettler.gr Αττικής LGE PV Ltd. Χρ. Σμύρνης 8, Αγ. Στέφανος, 14565, 2108145078, www.luminasystem.com Νομός Αττικής 2130408452 Magic House M. Χαρ. Τρικούπη 17, Γλυφάδα, 16675, 2109636158 www.motivas.gr 15
ΕΠΕ Νομός Αττικής TROPICAL Κροκεών 17, Αθήνα, 10442, Νομός 2105785455, www.tropical.gr A.E.B.E. Αττικής 2105785456 ΤΙΜΟΣ ΕΠΕ Χίου 89, Άνω Γλυφάδα, Νομός Αττικής 6974385390 www.e timos.gr ΤΣΙΡΙΚΟΣ Περικλέους 2 & Λεωφ. Κηφισίας 212, Νέο 2106715814 www.tsirikosbikes.gr Ποδήλατα Ψυχικό, 15451, Νομός Αττικής Bike And Run Κλαδά 18, Καλαμάτα, 24100, Νομός 2721090966 www.brx.gr Expert Μεσσηνίας COYOTE S.A. Ναυπλίου 141, Τρίπολη, 22100, Νομός 2710235608 www.iasos.eu Αρκαδίας ELECTRIC POWER Παζινός Ακρωτηρίου, Χανιά, 73100, 2821066300, www.epb.gr BIKES Νομός Χανίων 2821066301 Electro Bike Τ.Θ. 102, Μάρπισσα, Πάρος, 84400, 2102845995, www.electrobike.gr Hellas LTD Νομός Κυκλάδων 6972004721 (υποκατάστημα Πάρου) ICS ΑΦΟΙ Α ΒΙΠΕ Βόλου, Βόλος, 38500, Νομός 2421078140, ebikes ics.gr Δ.ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ ΟΕ Μαγνησίας 2421078141 Specialbikes Αρχαίου Θεάτρου 72, Ερέτρια, 34008, Νομός Εύβοιας 2229063022, 2229061337 www.specialbikes.gr Techplanet Διαδικτυακό πολυκατάστημα VOLOSBIKE Bικιώτης Δάμτσας ΜΠΑΤΑΡΙΕΣ ΚΙΛΛΗΣ ΜΠΑΤΑΡΙΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ Πεταλίδι Μεσσηνιας, 12243, Νομός Μεσσηνίας Δημητριάδος 38 Βόλος Προέκταση Μαιάνδρου, Εύοσμος, Θεσσαλονίκη, Νομός Θεσσαλονίκης Ποδηλατόραμα Αγίου Νέστορος 40, Θεσσαλονίκη, 54632, Νομός Θεσσαλονίκης 2722300476 www.techplanet.gr 2421025231 www.volosbike.com 2310772088 www.killis.gr 2310642830 www.podilatorama.gr Μερικές γνωστές μάρκες ποδηλάτων έχουν αρχίσει να κατασκευάζουν ηλεκτρικά ποδήλατα, όπως η Giant, Schwinn και η Trek με το Ride + στη γκάμα της. Τα ηλεκτρικά ποδήλατά τους ανήκουν στην κατηγορία mid range στην τιμή που αρχίζει από περίπου 1200 ευρώ, διότι χρησιμοποιούν μπαταρία τεχνολογίας ιόντων λιθίου. Οι περισσότερες άλλες εταιρείες ηλεκτρικών ποδηλάτων είναι εξειδικευμένες συχνά με πείρα περισσότερο στους ηλεκτρικούς κινητήρες. Μπορεί κανείς να ερευνήσει τιμές και μοντέλα στο Internet όπως για τα γερμανικά Hausmann και Kalkhoff, τα οποία χρησιμοποιούν μπαταρίες ιόντων λιθίου, ή να αναζητήσει φθηνότερες επιλογές με παλαιότερη τεχνολογία μπαταρίας. Για ηλεκτρικά ποδήλατα τεχνολογίας ιόντων λιθίου για τιμές κάτω των 1000 ευρώ υπάρχει η εταιρεία Prodeco Technolgies, μια εταιρεία που προσφέρει μια ποιοτική σειρά σπαστών ηλεκτρικών ποδηλάτων. Οι τιμές για τα ηλεκτρικά ποδήλατα με βαρύτερες μπαταρίες μολύβδου οξέος ξεκινούν από περίπου 600 από εταιρείες όπως η Powacycle. Αν συγκρίνουμε μάλιστα ηλεκτρικά ποδήλατα στην ιστοσελίδα της Powacycle θα παρατηρήσουμε ότι όσο φτηνότερο το ποδήλατο, τόσο και πιο βαρύ. Ο άλλος παράγοντας που πρέπει να εξετάσει κανείς εάν αγοράσει ένα φθηνό ηλεκτρικό ποδήλατο είναι πόσο ακριβό ή εύκολο είναι να βρει ανταλλακτικά για τον κινητήρα του 16
ποδηλάτου. Οι ποιοτικότερες μάρκες πάντα προσφέρουν service στα μοντέλα τους κάτι το οποίο δεν ισχύει με τα φθηνότερα ηλεκτρικά ποδήλατα. Ενδεικτικά ηλεκτρικά ποδήλατα που μπορεί να βρει κανείς στην ελληνική αγορά A. Ηλεκτρικό ποδήλατο πόλης STYLE Προμηθευτής: Electric Power Bikes, www.epb.gr To ηλεκτρικό ποδήλατο πόλης STYLE Τιμή: 650,00 (συμπ. ΦΠΑ) Μέγιστη ταχύτητα: 25 χλμ/ώρα. Αυτονομία: Έως 55 χιλιόμετρα με κάθε φόρτιση. Κατανάλωση ρεύματος: 0,08 ευρώ (1 Κιλοβατώρα 1KWh ) στα 100 χιλιόμετρα Μπαταρία μολύβδου τζελ κλειστού τύπου, 36V/12Ah, με διάρκεια ζωής 2 χρόνια και άνω. Η μπαταρία βγαίνει εύκολα και φορτίζεται στο σπίτι, στο γραφείο, κ.τ.λ. ή και ενώ είναι επάνω στο ποδήλατο. Διαθέτει όλες τις ποιοτικές προδιαγραφές και το πιστοποιητικό ΕΝ 15194, βάσει της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας. Τρόποι λειτουργίας: 1. Καθώς κάνετε πετάλι έχετε υποβοήθηση από τον ηλεκτροκινητήρα (την οποία εσείς επιλέγετε πότε θα την ενεργοποιήσετε ή την έχετε συνεχώς ενεργοποιημένη). 2. Χωρίς να κάνετε πετάλι. Χρησιμοποιείται μόνο το «χειρόγκαζο» για να κινηθεί το ποδήλατο. 3. Και με τους δύο παραπάνω τρόπους. 4. Ως κανονικό ποδήλατο. Διαθετει 6 ταχύτητες Shimano και επιπλέον έχει διάφορα χρήσιμα αξεσουάρ και λειτουργίες όπως: - Μπαγκαζιέρα με κλειδί - Καλάθι για ψώνια - Πλήρη προφυλακτήρας αλυσίδας - Φτερά αλουμινίου στον εμπρόσθιο και πίσω τροχό - Κλειδαριά εκκίνησης με κλειδί - Ηλεκτρικό φωτισμό μπροστά και πίσω - Φως στοπ - Φωτισμό φλάς πίσω με διακόπτη - Ηλεκτρική κόρνα με μπουτόν - Μπουτόν για άμεση ενεργοποίηση απενεργοποίηση κινητήρα - Σταντ ποδηλάτου με ασφάλεια, για την αποφυγή ακούσιας αναδίπλωσης του σταντ και την πρόληψη πτώσης του ποδηλάτου 17
- Ανάρτηση μπρος πίσω (στο σωλήνα στήριξης σέλας) για μεγαλύτερη άνεση κατά την οδήγηση - Ένδειξη για το πόσο ρεύμα έχει απομείνει στην μπαταρία - Δώρο κλειδαριά ασφαλείας U lock ενσωματωμένη στο ποδήλατο για γρήγορο και εύκολο κλείδωμα Τεχνικά χαρακτηριστικά: - Ηλεκτροκινητήρας: Brushless, στον πίσω τροχό - Ισχύς ηλεκτροκινητήρα: 250 Watt (με ηλεκτρική υποβοήθηση ή με τη χρήση χειρόγκαζου) - Μέγιστη ταχύτητα: 25 χλμ./ώρα - Αριθμός ταχυτήτων: 6 Shimano RD TY18, με μεγάλο πίσω γρανάζι 1ης ταχύτητας για ακόμη μεγαλύτερη ευκολία κατά τις απότομες αναβάσεις - Μπαταρία: Μολύβδου τζελ, κλειστού τύπου, 36V/12Ah (ασφαλίζει με κλειδαριά, στην οποία χρησιμοποιείται το ίδιο κλειδί εκκίνησης) - Διάρκεια ζωής μπαταρίας: 500 φορές για πλήρη επαναφόρτιση, σε περίπτωση μερικής επαναφόρτισης ο αριθμός αυτός αυξάνει ακόμη περισσότερο - Διάρκεια πλήρης φόρτισης: 6 8 ώρες, μερική φόρτιση 2 3 ώρες - Αυτονομία με κάθε φόρτιση: έως 55 χλμ., εξαρτώμενη από το βαθμό της ηλεκτρικής υποβοήθησης - Φορτιστής μπαταρίας: 220 Volt, 50 60 Hz 36V/1,8A - Φρένα: Μπροστά V Brake, Πίσω V Brake. Η χρήση των φρένων διακόπτει αυτόματα την υποβοήθηση του ηλεκτροκινητήρα - Σκελετός πλαίσιο: Ατσάλι SPHC / πλαστικό - Μέρη από αλουμίνιο: Τιμόνι, λαιμός τιμονιού, βραχίονες πεταλιών, σχάρα, φτερά μπρος πίσω, μανέτες φρένων, σωλήνας σέλας και κλιπ, περίβλημα ηλεκτροκινητήρα, ζάντες - Εμπρόσθια ανάρτηση: Υδραυλική ανάρτηση - Πίσω ανάρτηση: Αμορτισέρ στο σωλήνα στήριξης της σέλας - Σέλα: Με τζελ και ελατήρια για υψηλό επίπεδο άνεσης - Ρυθμιζόμενος λαιμός τιμονιού: Για καλύτερη ρύθμιση της απόστασης του τιμονιού από τον αναβάτη - Μέγεθος τροχών: 26 ιντσών - Συνιστώμενο ανώτατο φορτίο: 120 κιλά - Βάρος μπαταρίας: 14 κιλά - Συνολικό βάρος ποδηλάτου: 35 κιλά - Διαστάσεις συσκευασίας: 165cm Χ 25cm Χ 75 cm 18
B. Ηλεκτροκίνητο ποδήλατο Futura ROMA Προμηθευτής: Futura Hellas, www.futura hellas.gr To ηλεκτρικό ποδήλατο πόλης Futura ROMA Τιμή: 1.260,00 (συμπ. ΦΠΑ) Μοτέρ 36V, 250 W Μπαταρία λιθίου 36V, 10Ah Αυτονομία 50 60 χιλιομέτρων Tελική ταχύτητα (ηλεκτροκίνησης): 25 χιλιόμετρα Σκελετός από αλουμίνιο, εμπρός δισκόφρενο, ορθοστάτης, μπροστινή ανάρτηση, σχάρα, φτερά, φώτα, ανάρτηση σέλλας, ανάρτηση στον άξονα της σέλλας. Η νέα βελτιωμένη έκδοση περιλαμβάνει: - Πολυ όργανο ενδείξεων - Ένδειξη στάθμης μπαταριάς - Τρεις βαθμίδες ροπής (Low Medium Hi) - Διακόπτης ενεργοποίησης της υποβοήθησης - Διακόπτης φώτων - Φανάρι πίσω LED - Φορτιστή μικρότερων διαστάσεων 19
Τεχνικά χαρακτηριστικά: Γ. Ηλεκτροκίνητο ποδήλατο Kettler Traveller E Light Προμηθευτής: Kettler, www.kettler.gr To ηλεκτρικό ποδήλατο Traveller E Light της Kettler, ένα σπορ και ελαφρύ ηλεκτρικό ποδήλατο δρόμου Τιμή: 2.899,00 (συμπ. ΦΠΑ) Περιλαμβάνει στον εξοπλισμό του, την υψηλότερη ποιότητα περιφερειακών εξαρτημάτων της σειράς XT Shimano. Τεχνικά χαρακτηριστικά: - Men / Ανδρικό: 51/55 cm - Trapezium / Γυναικείο: 47/53 cm 20