1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου «Γνωρίζω τη Μινωϊκή Κρήτη» Κεφάλαιο: Μινωϊκός πολιτισµός (Ιστορία Γ ηµοτικού) Ενότητες: Το ανάκτορο της Κνωσού Καθηµερινή ζωή των Μινωϊτών Η τέχνη των Μινωϊτών 2. Εµπλεκόµενες γνωστικές περιοχές Κατά την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου θα αξιοποιηθούν κατά κύριο λόγο οι γνωστικές περιοχές της Ιστορίας και της αισθητικής αγωγής. Επιπλέον θα συνδυαστούν και τα γνωστικά αντικείµενα της Γλώσσας, της Γεωγραφίας καθώς και της διδασκαλίας των Νέων Τεχνολογιών. Το θέµα που διαπραγµατεύεται το παρόν σενάριο είναι απόλυτα συµβατό µε το νέο Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών (Α.Π.Σ. και.ε.π.π.σ) για το γνωστικό αντικείµενο της Ιστορίας γενικά και του επιµέρους στόχους της ενότητας ειδικότερα. 3. Γνώσεις και πρότερες ιδέες και αντιλήψεις των µαθητών Οι µαθητές γνωρίζουν ήδη από το πρώτο µέρος του βιβλίου, τους µύθους σχετικά µε το Μινώταυρο, τον Θησέα, το αίδαλο και τον Ίκαρο, τη γεωγραφική θέση της Κρήτης. Επιπλέον έχουν µελετήσει διεξοδικά σε προηγούµενο κεφάλαιο τον Κυκλαδικό Πολιτισµό, έναν από τους µεγαλύτερους πολιτισµούς ανάµεσα στον Μινωϊκό και Μυκηναϊκό, που αναπτύχθηκαν γύρω στο 3.000 π.χ. στην Ελλάδα. Ακόµα, σε σχέση µε το γνωστικό αντικείµενο των Νέων Τεχνολογιών, οι µαθητές έχουν αναπτύξει σε προηγούµενα µαθήµατα δεξιότητες χρήσης του ηλεκτρονικού υπολογιστή και έχουν εξοικειωθεί µε τις βασικές λειτουργίες σχεδιαστικών λογισµικών όπως το Revelation Natural Art και λογισµικών γενικής χρήσης όπως ο κειµενογράφος. 1
4. Σκοπός και στόχοι του διδακτικού σεναρίου Ως προς το γνωστικό αντικείµενο Γκαραγκάνη Αγγελική, kikigarag@gmail.com Να αποκτήσουν βασικές γνώσεις για τη Μινωική Κρήτη, την κυριαρχία στη θάλασσα την εξάπλωση του πολιτισµού µέσω του εµπορίου. Να γνωρίσουν στοιχεία από την καθηµερινή ζωή των ανθρώπων της µινωικής εποχής, να κατανοήσουν ότι η ιστορική γνώση προκύπτει µέσα από τη µελέτη και την αξιολόγηση των ευρηµάτων των ανασκαφών. Να εκτιµήσουν την κοινωνική θέση της γυναίκας,στο µινωικό πολιτισµό. Να γνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της Μινωϊκής Τέχνης. Να απολαύσουν αισθητικά τη Μινωϊκή Τέχνη εντοπίζοντας στοιχεία που ακόµα και σήµερα επηρεάζουν τον πολιτισµό. Ως προς τη χρήση των Νέων Τεχνολογιών Να εξοικειωθούν µε ένα νέο περιβάλλον εργασίας, αυτό του ηλεκτρονικού υπολογιστή γενικά, και να µάθουν να οργανώνουν ηλεκτρονικές δραστηριότητες µέσα από διαδικασίες διερεύνησης και ανακάλυψης νέων πληροφοριών. Να γνωρίσουν διεξοδικά τους κανόνες λειτουργίας ενός σύγχρονου λογισµικού οπτικοποίησης και προσοµοίωσης όπως είναι το Google Earth. Ως τη µαθησιακή διαδικασία Να συνεργαστούν µεταξύ τους για την επίτευξη του κοινού στόχου, αναπτύσσοντας επικοινωνιακές δεξιότητες, προσωπική και συλλογική ευθύνη, ως µέλη µιας οµάδας. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες και αισθητικές επικοινωνίας και να «οικειοποιηθούν» το αποτέλεσµα της εργασίας τους Να χρησιµοποιήσουν τη εµπειρία τους για την αντιµετώπιση του προβλήµατος που τους δίνεται. 5 Κατηγορία λογισµικού-συνδυασµός λογισµικών Τα λογισµικά που θα χρησιµοποιηθούν κατά την υλοποίηση του σεναρίου είναι: το Google Earth το οποίο δίνει την δυνατότητα στο παιδί να επικεντρωθεί στην ερευνώµενη περιοχή, την οποία µπορεί να δει σε µεγέθυνση και να εµβαθύνει σε συγκεκριµένα 2
γεωγραφικά και µη γεωγραφικά στοιχεία και το Revelation Natural Art το οποίο αποτελεί ένα εργαλείο γραφικών γενικής χρήσης µε πολλαπλές σχεδιαστικές δυνατότητες, δυνατότητες δηµιουργικής γραφής, σύνθεσης πρωτότυπων ιστοριών και παραγωγή κινούµενων σχεδίων. Και τέλος τον επεξεργαστή κειµένου για την τελική παραγωγή ενός κειµένου µε θέµα σχετικό µε τα ανάκτορα του Μινωϊκού Πολιτισµού. Ο επεξεργαστής κειµένου αποτελεί ένα δυναµικό εργαλείο, γενικής χρήσης της Microsoft Office µε µεγάλη ποικιλία µορφολογικών δεδοµένων, εικόνων και προτύπων. 6. ιάρκεια Η απαιτούµενη διάρκεια για την υλοποίηση του παρόντος διδακτικού σεναρίου είναι 2 διδακτικές ώρες. 7. Οργάνωση τάξης και απαραίτητη υλικοτεχνική υποδοµή Οι µαθητές θα χωριστούν σε 5 οµάδες των δύο ατόµων και θα χρησιµοποιηθεί το εργαστήριο πληροφορικής. 8 Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου 1 η διδακτική ώρα Μετά από µια σύντοµη αφόρµηση η οποία µπορεί να γίνει µε την ανάγνωση της πρώτης περιόδου του εισαγωγικού κειµένου τον εντοπισµό της Κρήτης στο χάρτη της τάξης. Στη συνέχεια εργαζόµενα σε οµάδες ανοίγουν το Google earth χρησιµοποιώντας εργαλεία που διαθέτει το λογισµικό. Εντοπίζουν το παλάτι της Κνωσού µε τη σηµερινή του µορφή. Οι δραστηριότητες είναι ίδιες για όλες τις οµάδες για να δοθεί η δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να ελέγξει συνολικά τις προηγούµενες γνώσεις. Με τη δραστηριότητα αυτή οι µαθητές βελτιώνουν την αντιληπτική ικανότητα του οπτικοχωρικού προσανατολισµού. Στο τέλος του πρώτου φύλου εργασίας όλες 3
οι οµάδες απαντούν σε κάποια βασικά ερωτήµατα που αποτελούν τους βασικούς στόχους της συγκεκριµένης δραστηριότητας, και οι απαντήσεις ανακοινώνονται στην τάξη. Στο δεύτερο του ανακτόρου της Κνωσού. φύλλο εργασίας ζητάµε να περιγράψουν τα ευρήµατα των ανασκαφών Εδώ υλοποιείται η διδακτική «απαίτηση» να αξιοποιούνται οι εικόνες ως ιστορικές πηγές για την άντληση ιστορικής γνώσης και την άσκηση των παιδιών να παρατηρούν και να περιγράψουν. Τα παιδιά παρατηρούν και συγκρίνουν τις εικόνες του παρόντος που άντλησαν από την προηγούµενη δραστηριότητα µε τις εικόνες του παρελθόντος που τους δίνονται σ αυτό το φύλλο εργασίας. Η δραστηριότητα αυτή δίνει ακόµη τη δυνατότητα για συσχετισµούς µε τη σηµερινή εποχή και διατύπωση απλών γενικεύσεων. Μέσα απ' αυτή την αναπαράσταση σκηνής που παρατηρούν οι µαθητές σε αρχαιολογικό εύρηµα, στοχεύουµε στην άσκηση της παρατήρησης και Είναι ευχάριστο και δηµιουργικό και διεγείρει τη φαντασία του µαθητή. Παρελθόν Παρόν της περιγραφής. 4
2 η διδακτική ώρα Με το 3ο φύλλο εργασίας τα παιδιά εµπεδώνουν αποκτηθείσες γνώσεις παίζοντας και ζωγραφίζοντας. Παρατηρούν τις τοιχογραφίες και προσπαθούν να δηµιουργήσουν δική τους ζωγραφιά µε τα αντίστοιχα χρώµατα. Χρησιµοποιώντας το Revelation Natural Art αναπτύσσουν καλλιτεχνικές και κατασκευαστικές δεξιότητες και συνδέουν το µάθηµα της ιστορίας µε αυτό της αισθητικής αγωγής. Σε περιβάλλον εργασίας γραφικών καλούνται να πραγµατοποιήσουν τη δραστηριότητα σχεδιασµού του φύλλου εργασίας χρησιµοποιώντας τα εργαλεία που διαθέτει το λογισµικό. Έτσι δηµιουργείται ευχάριστη ατµόσφαιρα µέσα στην τάξη. Τα παιδιά παρατηρούν, σχεδιάζουν, συγκρίνουν, και ελέγχουν τις εκτιµήσεις τους. Επισηµοποιούν τα βασικά χαρακτηριστικά της µινωϊκής τέχνης, και ανακαλύπτουν τον τρόπο ζωής και ασχολιών των µινωιτών. 5
Με το 4ο φύλλο εργασίας δίνονται στα παιδιά εικόνες σηµαντικών ευρηµάτων του Μινωικού Πολιτισµού και τους ζητείται να γράψουν ένα κείµενο σχετικό µε το παρόν εύρηµα, αλλά και την αναπαράσταση της καθηµερινής ζωής µε την οποία αυτό συνδέεται. Μέσα απ' αυτή την αναπαράσταση της σκηνής που παρατηρούν οι µαθητές σε αρχαιολογικό εύρηµα, στοχεύουµε στην άσκηση της παρατήρησης και της περιγραφής. Είναι ευχάριστο και δηµιουργικό, διεγείρει τη φαντασία των µαθητών και ενδυναµώνει την ικανότητα της αινσηναίσθησης. 9. Φύλλα εργασίας Στις δύο διδακτικές ώρες χρησιµοποιούµε τέσσερα φύλλα εργασίας µέσα από τα οποία γίνεται η ανακάλυψη και η εµπέδωση της νέας ιστορικής γνώσης. Σας παρουσιάζουµε αναλυτικά παρακάτω τα φύλλα εργασίας που δίνονται στις οµάδες των µαθητών. 6
1o ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Γκαραγκάνη Αγγελική, kikigarag@gmail.com Μπαίνουµε στο Google earth εξιά στην στήλη τη λέξη Κρήτη και έναρξης της αναζήτησης Αυτόµατα µεταφερόµαστε στο νησί της Κρήτης. αναζήτηση γράφουµε πατάµε το κουµπί της Στη συνέχεια στη στήλη της αναζήτησης γράφουµε Κνωσός και πατάµε το κουµπί της και πηγαίνουµε στα ερείπια της Κνωσού. 7
Με το ποντίκι πλησιάζουµε µέχρι οι γαλάζιες κουκίδες να µετατραπούν σε φωτογραφικές µηχανές.κάνοντας κλικ πάνω στην κάθε φωτογραφική µηχανή εµφανίζονται εικόνες από το ανάκτορο της Κνωσού. Με τη βοήθειά µας τα παιδιά αποθηκεύουν εικόνες από το ανάκτορο της Κνωσού στον τοπικό φάκελο «οι εικόνες µου» για να τις χρησιµοποιήσουν στη συνέχεια για την υλοποίηση της δραστηριότητας που προτείνεται στο 2ο Φύλλο Εργασίας.. 2 Ο Φύλλο Εργασίας Στις παρακάτω εικόνες έχει γίνει εικονική αναπαράσταση κάποιων σηµείων του ανακτόρου της Κνωσού. Μέσα από τις φωτογραφίες που έχετε υποθηκεύσει προηγούµενα από το Google Earth επιλέξτε εκείνες που δείχνουν πώς είναι στη σηµερινή εποχή οι χώροι του ανακτόρου που σας παρουσιάζονται παρακάτω. Άποψη από την κεντρική αυλή 8
Νότια Προπύλαια 3 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Παρατηρήστε τα χρώµατα των τοιχογραφιών και δηµιουργήστε τη δική σας ζωγραφιά χρησιµοποιώντας τα αντίστοιχα χρώµατα. Για να ζωγραφίσετε ανοίξτε το πρόγραµµα REVELATION NATURAL ART 9
και χρησιµοποιείστε την εργαλειοθήκη του λογισµικού που διαθέτει εργαλεία παρόµοια µε άλλα σχεδιαστικά προγράµµατα όπως παρακάτω: Μπορείτε ακόµα για να εµπλουτίσετε τις δηµιουργίες σας να πάρετε έτοιµα σχήµατα από τις βιβλιοθήκες του προγράµµατος που διαθέτουν πλούσια συλλογή στις παρακάτω κατηγορίες 10
4ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Γκαραγκάνη Αγγελική, kikigarag@gmail.com Περιγράψτε τα ευρήµατα των ανασκαφών στο ανάκτορο της Κνωσού, µιλώντας για τα βασικά χαρακτηριστικά της µινωικής τέχνης αλλά και τον τρόπο ζωής των µινωιτών.... 11
10. Επέκταση - Αξιολόγηση Το προτεινόµενο σενάριο µπορεί να επεκταθεί, ανάλογα µε τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των µαθητών, προσθέτοντας και άλλες δραστηριότητες όπως: Να κάνουµε µια περιήγηση µε τη χρήση µιας µηχανής αναζήτησης ή µιας θεµατικής εγκυκλοπαίδειας για πρόσθετες πληροφορίες που αφορούν το παλάτι της Κνωσού. Να πληροφορηθούµε για το ποιός έκανε τις ανασκαφές (Άγγλος Αρθούρος Έβανς) και έφερε στην επιφάνεια όλον αυτό τον αρχαίο πολιτισµό που γνωρίσαµε εκτελώντας τα φύλλα εργασίας. Να µάθουµε για τα υλικά που χρησιµοποιούσαν εκείνη την εποχή όπου το µέταλλο κυριάρχησε ως βασικό υλικό, τα είδη µαρµάρων που έγινε συλλογή από διάφορα µέρη της χώρας µας και για τα σηµαντικά ευρήµατα της εποχής σε όλη την έκταση της Κρήτης. Να µάθουµε ακόµη για την προσωπικότητα του βασιλιά Μίνωα και για τους Μινωίτες. Τέλος να πληροφορηθούµε για την καταστροφή του Μινωικού πολιτισµού, πιθανόν από το ηφαίστειο της Σαντορίνης και τις συνέπειες αυτού. Η επέκταση του σεναρίου και η διαφοροποίησή του επηρεάζεται από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εφαρµόζεται και προσθέτουµε ότι οι µαθητές και ο εκπαιδευτικός έχουν τον τελευταίο λόγο για τυχόν αναπροσαρµογές, βελτιώσεις, ατέλειες στις ιδιαίτερες και µοναδικές κάθε φορά ανάγκες τους. Η αξιολόγηση της εργασίας των µαθητών γίνεται λοιπόν και ενδιάµεσα αλλά και τελικά, µέσα από τα φύλλα εργασίας που δίνονται στους µαθητές σε όλα τα βασικά στάδια κατάκτησης της νέας γνώσης. Γίνεται ακόµη αξιολόγηση όχι µόνο ως προς τη επιτυχία των διδακτικών σκοπών και στόχων, αλλά και ως προς το συνεργατικό τρόπο λειτουργίας της οµάδας ή ακόµα και ως προς την έκφραση των συναισθηµάτων τους. 12