ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ : ΚΥΡΙΑΚΗ ΔΕΡΒΙΣΟΓΛΟΥ ΦΟΙΤΗΤΗΣ : ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΟΦΙΕΛΗ ΤΜΗΜΑ : ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΗΤΟΛΟΓΙΑΣ ( Α.Τ.Ε.Ι.Θ. )
2
ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ 3
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου που με στηρίξανε στην πορεία μου σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού μας συστήματος και που πάντα πιστεύουνε σε εμένα. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω βαθύτατα την εισηγήτρια του θέματος και καθηγήτριά μου Κ.α. Κυριακή Δερβίσογλου για τον χρόνο, την υπομονή και την σωστή καθοδήγηση που έδειξε κατά την διαδικασία εκπόνησης της πτυχιακής μου εργασίας. 4
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το δέρμα είναι ένα από τα πιο σύνθετα όργανα στο σώμα. Όχι μόνο είναι το μεγαλύτερο όργανο, που αντιστοιχεί περίπου στο 16% του βάρους του σώματος, αλλά είναι επίσης και η προστατευτική μας πανοπλία. Η διαδικασία της γήρανσης αρχίζει από πολύ νωρίς, ήδη από το τέλος της ανάπτυξης. Πρόκειται για μια φυσιολογική και γενετικά προγραμματισμένη λειτουργία, που επηρεάζεται αρκετά από εξωτερικούς παράγοντες, όπως ο ήλιος, ο αέρας, η ξηρασία, ενώ το DNA είναι ο βασικός ένοχος για την πρόωρη γήρανση, τα σημάδια της οποίας αρχίζουν να γίνονται ευδιάκριτα μετά τα 30 χρόνια. Με τα χρόνια, επειδή τα κύτταρα του δέρματος δεν έχουν πλέον την ικανότητα ούτε να πολλαπλασιάζονται ούτε να «θεραπεύονται», ο αριθμός των ινών του κολλαγόνου και της ελαστίνης αρχίζει να μειώνεται τόσο, που ο δερματικός ιστός αρχίζει να χαλαρώνει. Παράλληλα, μειώνονται αισθητά και τα επίπεδα του νερού, ώστε η ενυδάτωση του εξωτερικού στρώματος της επιδερμίδας να μην είναι αποτελεσματική. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας, την αλόγιστη έκθεση στον ήλιο χωρίς προστασία, το κάπνισμα, την ανεπαρκή διατροφή μας, διάφορα φάρμακα κ.ά., έχουμε τις αιτίες που οδηγούν στη γήρανση του δέρματος. Το δέρμα μας, λοιπόν, έχει ανάγκη τη συνεχή φροντίδα μας για να παραμένει υγιές, λαμπερό και δροσερό. Σύμμαχός μας σε αυτή την προσπάθεια η σύγχρονη κοσμητολογία και η αισθητική πλαστική χειρουργική, που δίνουν λύσεις για πρόληψη και αντιμετώπιση των σημαδιών γήρανσης. 5
SUMMARY The skin is one of the most complex organs in the body. Not only is the largest organ which is about 16% of the body weight, but is well and our protective armor. The process of starting from a very ageing order spare parts, from the end of growth. Is a normal and genetically programmed function affected several external factors as the sun, the air, the drought and the DNA is the base guilty of premature aging, which signs are becoming visible after 30 years. Over the years, because the skin cells no longer have the ability either to grow or heal, number of collagen fibers and the elastin shall be reduced so that the dermic web begins to relax. It reduces significantly and the levels of water to rehydrate the external layer of skin not are effective. If all of these add to the pollution of air, the reckless exposure to sun without protection, smoking, poor nutrition, various drugs, etc., we which causes leading to aging skin. So our skin needs continuous care for our remaining healthy, bright and cool. Ally in this effort is the modern cosmetology and aesthetic plastic surgery, giving solutions for prevention and treatment of scars ageing. 6
Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... 13 1.1 ΤΟ ΔΕΡΜΑ... 13 1.2 Η ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 13 1.3 Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 13 1.4 Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 14 1.4.1 Η ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ... 14 1.4.1.1 ΟΙ ΣΤΙΒΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑΣ... 15 1.4.2 ΤΟ ΧΟΡΙΟ Ή ΚΥΡΙΩΣ ΔΕΡΜΑ... 16 1.4.2.1 ΟΙ ΣΤΙΒΑΔΕΣ ΤΟΥ ΧΟΡΙΟΥ... 17 1.4.3 Η ΥΠΟΔΕΡΜΙΔΑ Ή ΥΠΟΔΕΡΜΑ... 18 1.5 ΤΑ ΑΓΓΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 18 1.6 ΤΑ ΝΕΥΡΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 18 1.7 ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 19 1.8 ΤΑ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 20 1.8.1 ΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 20 1.8.1.1 ΟΙ ΣΜΗΓΜΑΤΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 20 1.8.1.2 ΟΙ ΙΔΡΩΤΟΠΟΙΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 21 1.9 ΟΙ ΤΥΠΟΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 22 1.9.1 ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΔΕΡΜΑ ( NORMAL SKIN )... 22 1.9.2 ΞΗΡΟ ΔΕΡΜΑ ( DRY SKIN )... 22 1.9.3 ΛΙΠΑΡΟ ΔΕΡΜΑ ( OILY SKIN )... 23 1.9.4 ΕΥΑΙΣΘΗΤΟ ΔΕΡΜΑ ( SENSITIVE SKIN )... 23 1.9.5 ΜΙΚΤΟ ΔΕΡΜΑ... 24 1.9.6. ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΤΥΠΟΙ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 24 1.9.6.1 ΤΟ ΑΤΟΠΙΚΟ ΔΕΡΜΑ... 24 1.9.6.2 ΤΟ ΑΚΝΕΙΑΚΟ ΔΕΡΜΑ... 25 1.9.6.3 ΤΟ ΑΦΥΔΑΤΩΜΕΝΟ ΔΕΡΜΑ... 25 1.9.6.4 ΤΟ ΩΡΙΜΟ ΔΕΡΜΑ... 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2... 28 2.1 Η ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 28 2.2 Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 30 2.3 ΟΙ ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ... 31 7
2.3.1 ΤΟ ΦΥΛΟ... 31 2.3.2 ΗΛΙΚΙΑ... 31 2.3.3 ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ... 31 2.3.4 ΤΟ ΣΤΡΕΣ... 32 2.3.5 Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ... 32 2.3.6 ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 32 2.3.7 ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ... 33 2.4 ΟΙ ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ... 33 2.4.1 Η ΧΡΗΣΗ ΣΑΠΟΥΝΙΩΝ... 33 2.4.2 ΧΡΗΣΗ ΜΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ... 34 2.4.3 Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ... 34 2.4.4 ΟΙ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ... 34 2.5 ΟΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ... 34 2.6 ΟΙ ΜΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗΣ... 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3... 36 3.1 Η ΓΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 36 3.2 ΟΙ ΡΥΤΙΔΕΣ... 36 3.3 ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 37 3.3.1 Η ΕΝΔΟΓΕΝΗΣ (ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ) ΓΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 37 3.3.2 ΟΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ/ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ... 38 3.3.3 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΠΟΥ ΕΞΑΣΘΕΝΟΥΝ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟΓΗΡΑΣΜΕΝΟ ΔΕΡΜΑ... 39 3.4 ΕΞΩΓΕΝΗΣ (ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ) ΓΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 40 3.5 Η ΦΩΤΟΓΗΡΑΝΣΗ... 40 3.6 ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΣ ΡΙΖΕΣ ΣΤΗ ΓΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4... 42 4.1 ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 42 4.2 ΟΙ ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 42 4.2.1 ΤΟ ΦΥΛΟ... 42 4.2.2 Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ... 42 4.2.3 Η ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ... 43 4.2.4 Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ... 43 4.2.5 ΤΟ ΣΤΡΕΣ... 43 8
4.2.6 ΟΙ ΣΥΧΝΕΣ ΑΥΞΟΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΑΡΟΣ... 43 4.3 ΟΙ ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 44 4.3.1 Η ΚΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ... 44 4.3.2 ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ... 44 4.3.3 Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ... 44 4.3.4 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ... 45 4.3.5 ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ... 46 4.3.6 ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ... 46 4.3.7 ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ... 47 4.3.8 ΤΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ... 47 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5... 47 5.1 ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΗΡΑΝΣΗΣ... 48 5.2 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ... 48 5.3 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ... 48 5.3.1 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ ΤΡΟΦΕΣ... 49 5.4 ΝΕΡΟ... 51 5.5 ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ... 52 5.6 ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ... 55 5.7 ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ... 56 5.8 ΦΛΑΒΟΝΟΕΙΔΗ... 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6... 57 6.1 Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΟΣ... 57 6.2 ΤΑ ΕΝΕΡΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ... 58 6.2.1 ΤΑ ΛΙΠΟΣΩΜΑΤΑ... 58 6.2.2 ΤΟ ΥΑΛΟΥΡΟΝΙΚΟ ΟΞΥ... 58 6.2.3 ΤΟ N.M.F.... 59 6.2.4 ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΑ... 59 6.2.5 ΤΟ DNA... 60 6.2.6 ΤΑ ΟΞΕΑ ΦΡΟΥΤΩΝ... 60 6.2.7 ΟΙ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ... 61 6.2.8 ΤΟ ΚΟΛΛΑΓΟΝΟ... 61 6.2.9 Η ΕΛΑΣΤΙΝΗ... 62 9
6.2.10 ΟΙ ΟΡΜΟΝΕΣ... 63 6.2.11 ΤΑ ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ... 63 6.2.12 ΟΙ ΛΕΥΚΑΝΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ... 66 6.2.13 ΤΑ ΘΑΛΑΣΣΟΣΦΑΙΡΙΔΙΑ... 66 6.2.14 ΤΑ ΦΥΚΙΑ... 66 6.2.15 ΤΟ ΣΥΝΕΝΖΥΜΟ Q10... 67 6.2.16 ΤΑ ΒΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ... 67 6.2.17 ΤΑ ΑΜΙΝΟΞΕΑ... 68 6.2.18 ΤΑ ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ... 69 6.2.19 ΟΙ ΚΡΕΜΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ... 70 6.2.20 ΟΙ ΜΑΣΚΕΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ... 71 6.3 Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΗΛΕΚΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ... 72 6.3.1 Η ΙΟΝΤΟΦΟΡΗΣΗ... 72 6.3.2 Η ΚΑΘΙΟΔΕΡΜΙΑ... 73 6.3.3 Η ΟΛΙΓΟΔΕΡΜΙΑ... 73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7... 74 7.1 Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ... 74 7.2 Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ... 75 7.3 Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ... 93 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8... 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9... 104 10
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας «Τρίτη ηλικία και αισθητική αντιμετώπιση», αναπτύχθηκαν θέματα σχετικά με τα αίτια της γήρανσης, τους τρόπους πρόληψής της, καθώς επίσης αναλύθηκαν μέθοδοι αντιμετώπισής της από επαγγελματίες αισθητικούς και πλαστικούς χειρούργους. Το κίνητρο της ενασχόλησής μου με το θέμα της «γήρανσης αντιγήρανσης» μου δόθηκε λόγω της ανάγκης των ανθρώπων για βελτίωση της εξωτερικής τους εμφάνισης καθώς πέρα από τους γρήγορους ρυθμούς της πόλης έχουν να αντιμετωπίσουν και τους γρήγορους ρυθμούς του χρόνου. Η ανάγκη τους αυτή έχει προκαλέσει εδώ και χρόνια την εντατική έρευνα των ειδικών επιστημών της αισθητικής - κοσμητολογίας, οι οποίοι με μελέτες προσπαθούν να δώσουν λύσεις για την αντιμετώπιση της γήρανσης της επιδερμίδας, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στους τρόπους πρόληψής της. 11
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η λέξη «Γήρανση» σχετίζεται ετυμολογικά με τη λέξη «γήρας». Σύμφωνα με την κυρίαρχη ιατρική άποψη, γήρανση θεωρείται η συσσώρευση βλαβών στα δομικά στοιχεία της ζωής, και ειδικότερα στο DNA. Είναι μια διαδικασία που σταδιακά υπερνικά τις ικανότητες αυτοΐασης του οργανισμού. Το δέρμα, αν και εφοδιασμένο με ισχυρούς αμυντικούς μηχανισμούς, είναι διαρκώς εκτεθειμένο και καθετί που συμβαίνει στο περιβάλλον το επηρεάζει. Η λάμψη του, η απαλή υφή, η ομοιομορφία του χρώματός του, η καθαρότητα και η ελαστικότητά του οφείλονται στο κολλαγόνο, τον συνδετικό ιστό του δέρματος, και διατηρούνται χάρη στην ικανότητα αναπαραγωγής των ινοβλαστών, των κυττάρων του συνδετικού ιστού. Όσο μεγαλώνουμε, όμως, τα κύτταρα αυτά μειώνονται και έτσι το δέρμα μας γερνάει. Υπάρχουν εξωγενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες που είναι νοσηροί για το DNA, όπως για παράδειγμα η ηλιακή υπεριώδης ακτινοβολία και το κάπνισμα. Υπάρχουν επίσης και ενδογενείς παράγοντες, που δημιουργούνται καθημερινά από το μεταβολισμό του οργανισμού οι οποίοι αθόρυβα, συνεχώς και σταθερά, προκαλούν αλλοιώσεις στο DNA. Οι παράγοντες αυτοί ονομάζονται ελεύθερες ρίζες και προκαλούν αλλοιώσεις που οδηγούν στη γήρανση αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αιτία καρκίνου. Είναι για την καταπολέμηση των ενδογενών αυτών παραγόντων που προκαλούν βλάβη στο DNA που βοηθούν οι αντιοξειδωτικές ουσίες όπως οι βιταμίνες C, Ε, οι πολυφαινόλες και φυτοχημικές ουσίες των φρούτων και λαχανικών. Για την αντιμετώπιση και την διαδικασία επιβράδυνσης της γήρανσης, υπάρχει μια πολύ μεγάλη ποικιλία προϊόντων και σκευασμάτων, που περιέχουν μια σειρά ενεργών συστατικών (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, βιολογικά εκχυλίσματα κ.ά.), προσδοκώντας βελτίωση της όψης της επιδερμίδας. Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της γήρανσης, κατέχει και η αισθητική χειρουργική. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί αρκετές τεχνικές, ικανές να μειώσουν ή ακόμη και να εξαλείψουν τα σημάδια γήρανσης, αλλά και να βελτιώσουν το σχήμα του προσώπου. 12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1.1 ΤΟ ΔΕΡΜΑ Το δέρμα είναι ένα λειτουργικό όργανο του ανθρώπινου σώματος που επιτελεί πολλαπλές φυσιολογικές λειτουργίες. Περιβάλλει ολόκληρη την επιφάνεια του σώματος, με την μορφή προσκολλημένης μεμβράνης. Στα φυσικά στόμια όπως είναι η μύτη, το στόμα, τα μάτια, τα γεννητικά όργανα και ο πρωκτός, μετατρέπεται στους βλεννογόνους των αντίστοιχων κοιλοτήτων. Είναι το μεγαλύτερο σε όγκο και σε βάρος όργανο του σώματος, με επιφάνεια που φθάνει τα 1.7 τετραγωνικά μέτρα περίπου και βάρος που αποτελεί το 15% περίπου, του συνολικού σωματικού βάρους. Η υφή και η σύσταση του δέρματος παρουσιάζει πολλές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Τη στιγμή που γεννιέται το παιδί, εγκαταλείπει το ζεστό και υγρό περιβάλλον που έζησε επί εννέα μήνες, έρχεται με πολλή πίεση και βίαιους χειρισμούς στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον και αναγκάζεται ναι μεταβάλει την υφή του δέρματος από υγρή σε ξερή και λεπιδώδη. Μια άλλη μεγάλη αλλαγή συμβαίνει στην εφηβεία όταν οι σμηγματογόνοι αδένες με την επίδραση των σεξουαλικών ορμονών, μεγαλώνουν δημιουργώντας το κατάλληλο έδαφος για την για την εμφάνιση της ακμής. Μεγάλες αλλαγές συμβαίνουν επίσης στη γυναίκα με την έμμηνο ρύση, την εγκυμοσύνη και τη λήψη αντισυλληπτικών. Τα τελευταία χρόνια της ζωής μας παρουσιάζονται τα σημεία γηράνσεως του δέρματος, από το οποία μερικά είναι αναπόφευκτα ενώ άλλα μπορεί να ελεγχθούν. 1.2 Η ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Η επιδερμίδα και τα εξαρτήματα του δέρματος (σμηγματογόνοι και ιδρωτοποιοί αδένες, τρίχες και νύχια) προέρχονται από το έξω βλαστικό δέρμα. Η διάπλαση τους αρχίζει τον 2ο εμβρυικό μήνα και τελειώνει τον 7ο οπότε παίρνουν την μορφή του ενήλικος. Το χόριο και το υπόδερμα προέρχονται από το μέσο βλαστικό δέρμα και η διάπλαση τους αρχίζει τον 3ο εμβρυικό μήνα. Το υποδόριο λίπος αρχίζει σταδιακά ν αναπτύσσεται από τον 4ο εμβρυικό μήνα. 1.3 Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Η επιφάνεια του είναι μεγαλύτερη από την επιφάνεια του σώματος, αφού σε μερικές περιοχές αναδιπλώνεται και παρουσιάζεται ανώμαλη καθώς παρατηρούνται σε αυτή: Οι τρίχες. Το χνούδι. 13
Οι πόροι. Οι δερματικές θηλές. Οι πτυχές, οι οποίες δίνουν το χαρακτηριστικό διατετραγωνισμό στο δέρμα. Οι δερματικές ακρολοφίες, οι οποίες σχηματίζονται από τη συνένωση των δερματικών θηλών σε στοίχους στις παλάμες και τα πλέγματα και οι οποίες είναι ξεχωριστές και ιδιαίτερες για το κάθε άτομο τις παλάμες και ιδίως στις άκρες των δακτύλων σχηματίζουν τα γνωστά δακτυλικά αποτυπώματα. Οι γραμμές του Langer, οι οποίες οφείλονται στη φορά της τάσης του δέρματος που προέρχεται από την ελαστικότητα των ινών. Αυτή είναι διαφορετική σε κάθε μοίρα της επιφάνειας του. Οι γραμμές του Langer έχουν μεγάλη σημασία διότι κατά μήκος αυτών θα πρέπει να γίνει η τομή του δέρματος, αν παραστεί ανάγκη ώστε να ακολουθήσει μια αισθητικά καλή ουλή. 1.4 Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Το δέρμα αποτελείται από τρεις κύριες στιβάδες: Την επιδερμίδα. Το χόριο ή κυρίως δέρμα. Την υποδερμίδα ή υπόδερμα. 1.4.1 Η ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ Η επιδερμίδα είναι ένα πολύπλοκο όργανο που καλύπτεται εξωτερικά από την κερατίνη στιβάδα,η οποία υφίσταται διαρκή φθορά λόγω απολέπισης. Η έξω επιφάνεια της επιδερμίδας διελαύνεται από τις δερματικές ακρολοφίες και αύλακες. Η επιφάνειά της προς το χόριο,είναι ανώμαλη και κυματοειδής και παρουσιάζει κοιλώματα,τα θηλαία εντώματα, μέσα στα οποία εισέρχονται οι δερματικές θηλές του χορίου. Η επιδερμίδα αποτελείται από πέντε στιβάδες οι οποίες από το βάθος προς την επιφάνεια είναι: Η βασική ή βλαστική ή μητρική στιβάδα. 14
Η βλεννώδης ή ακανθωτή στιβάδα. Η κοκκώδης στιβάδα. Η διαυγής στιβάδα. Η κερατίνη στιβάδα. 1.4.1.1 ΟΙ ΣΤΙΒΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑΣ Η ΒΑΣΙΚΗ Ή ΒΛΑΣΤΙΚΗ Ή ΜΗΤΡΙΚΗ ΣΤΙΒΑΔΑ Η βασική στιβάδα είναι η βαθύτερη στιβάδα της επιδερμίδας και μαζί με την ακανθωτή,αποτελούν τη μαλπιγιανή στιβάδα. Ρόλος των κυττάρων της βασικής στιβάδας είναι η συνεχής κυτταρική αναγέννηση προκειμένου να αντικατασταθούν τα γηρασμένα κύτταρα,που απομακρύνονται με την απολέπιση. Η ΒΛΕΝΝΩΔΗΣ Ή ΑΚΑΝΘΩΤΗ ΣΤΙΒΑΔΑ Στα κύτταρα αυτής της στιβάδας περιέχονται κοκκία μελανίνης στα οποία οφείλεται το χρώμα του δέρματος. Επίσης, τα κύτταρα της ακανθώδους στιβάδας βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της κερατινοποίησης. Η ΚΟΚΚΩΔΗΣ ΣΤΙΒΑΔΑ Τα κύτταρα αυτά περιέχουν κοκκία κερατοϋαλίνης, μιας πρωτεΐνης που είναι ο πρόδρομος της κερατίνης και βρίσκονται στο δεύτερο στάδιο της κερατινοποίησης. Επίσης, η κοκκώδης στιβάδα απουσιάζει από τους βλεννογόνους. Η ΔΙΑΥΓΗΣ ΣΤΙΒΑΔΑ Η διαυγής στιβάδα υπάρχει μόνο στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα. Οι πυρήνες των κυττάρων της ακολουθούν τη διαδικασία εκφύλισης ενώ στο κυτταρόπλασμα τους περιέχεται μια ουσία γνωστή σαν ελαιοειδίνη,που θεωρείται πρόδρομος της κερατίνης. Η ΚΕΡΑΤΙΝΗ ΣΤΙΒΑΔΑ Η κεράτινη στιβάδα βρίσκεται ψηλότερα από τις άλλες στιβάδες, είναι η ανώτερη ( εξωτερική ) στιβάδα της επιδερμίδας. 15
Αποτελείται από απύρηνα αποπλατυσμένα κερατινοποιημένα κύτταρα. Σε φυσιολογικές συνθήκες, δεν απαντάται στους βλεννογόνους. Είναι φτωχή σε νερό, εμποτισμένη όμως με λιπίδια, τα οποία της προσφέρουν ευλυγισία και μειώνουν την εξάτμιση της εσωτερικής υγρασίας. Ακόμη τα λιπίδια αυτά, την καθιστούν επιλεκτικά διαπερατή στις διάφορες ουσίες. Σκοπός της άλλωστε είναι να λειτουργεί σαν προστατευτικό φράγμα. Η επιδερμίδα διελαύνεται από τα εξαρτήματα του δέρματος που είναι οι τρίχες και οι εκφορητικοί πόροι των ιδρωτοποιών αδένων και στερείται αγγείων. Μεταξύ της επιδερμίδας και του χορίου σχηματίζεται ένας σύνδεσμος ο οποίος καλείται δερματοεπιδερμικός σύνδεσμος και έχει σαν σκοπό: Τη στερεή σύνδεση μεταξύ επιδερμίδας και δέρματος. Τη θρέψη της επιδερμίδας που επιτυγχάνεται μέσω αυτού. Τη διέλευση ουσιών από την επιδερμίδα προς το χόριο και αντιστρόφως. 1.4.2 ΤΟ ΧΟΡΙΟ Ή ΚΥΡΙΩΣ ΔΕΡΜΑ Το χόριο βρίσκεται ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα και είναι η μεγαλύτερη στιβάδα του δέρματος. Το πάχος του κυμαίνεται μεταξύ 0,5 και 4,0mm. Ειδικότερα, το χόριο περιέχει: 1. Δίκτυο ελαστικών ινών, υπεύθυνο για την ελαστικότητα του δέρματος. 2. Δίκτυο αιμοφόρων αγγείων, τα οποία παρέχουν τα απαραίτητα συστατικά και οξυγόνο στο δέρμα. 3. Δίκτυο λεμφικών αγγείων. 4. Αισθητήρια όργανα και δίκτυο ελευθέρων νευρικών απολήξεων του δέρματος. 5. Νευρικές ίνες, οι οποίες μεταβιβάζουν τις πληροφορίες που λαμβάνουν τα αισθητήρια όργανα. 6. Τα εξαρτήματα του δέρματος ( ιδρωτοποιούς και σμηγματογόνους αδένες ). 16
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε επίσης ότι το χορίο παρουσιάζει δύο διακριτές στιβάδες: 1 ) Την θηλώδη στιβάδα. 2 ) Την δικτυωτή στιβάδα. 1.4.2.1 ΟΙ ΣΤΙΒΑΔΕΣ ΤΟΥ ΧΟΡΙΟΥ Η ΔΙΚΤΥΩΤΗ ΣΤΙΒΑΔΑ Η δικτυωτή στιβάδα είναι παχύτερη από την θηλώδη, και περιέχει μεγαλύτερο αριθμό ινών αλλά, μικρότερο αριθμό κυττάρων από αυτήν. Η δικτυωτή στιβάδα περιέχει τα μεγαλύτερα αγγειακά στελέχη του χορίου, συχνά περιέχει τριχικούς θύλακες, σμηγματογόνους και ιδρωτοποιούς αδένες, καθώς και γραμμωτές και λείες μυικές ίνες. Οι κολλαγόνες και ελαστικές ίνες που περιέχονται στην δικτυωτή στιβάδα, της προσδίδουν ανθεκτικότητα και ελαστικότητα. Η ΘΗΛΩΔΗΣ ΣΤΙΒΑΔΑ Η θηλώδης στιβάδα αποτελείται από χαλαρό συνδετικό ιστό, κύτταρα του συνδετικού ιστού και του ανοσοποιητικού συστήματος. Από τη θηλώδη στιβάδα ειδικά κολλαγόνο ινίδια διεισδύουν στο βασικό υμένα και εκτείνονται μέσα στο χόριο. Συνδέουν την επιδερμίδα με το χόριο και αποκαλούνται ινίδια πρόσδεσης. 17
1.4.3 Η ΥΠΟΔΕΡΜΙΔΑ Ή ΥΠΟΔΕΡΜΑ Το υπόδερμα αποτελείται από δίκτυο συνδετικού ιστού μέσα στο οποίο περιέχονται λιπώδη κύτταρα. Τα λιπώδη αυτά κύτταρα γεμίζουν με λίπος, το υποδόριο λίπος και ανάλογα με την διατροφική κατάσταση, έχουν μέση διάμετρο 50-100 μικρά. Το ποσό του υποδόριου λίπους ποικίλει από άτομο σε άτομο και πάνω στο ίδιο άτομο ανάλογα με την περιοχή. Είναι άφθονο στο δέρμα των μαστών, της κοιλιάς των γλουτών κ.τ.λ. και ελάχιστο ή και καθόλου στα βλέφαρα, τα χείλη, τη μύτη και τα αυτιά. Ο λιπώδης αυτός ιστός διαμορφώνει τη σιλουέτα και εξαρτάται από την ηλικία και το φύλο. Μπορεί να ποικίλει μεταξύ ισχνών και παχύσαρκων ατόμων από 2-30mm. Μέσα στο υπόδερμα βρίσκονται αγγεία, νεύρα, νευρικές απολήξεις, ιδρωτοποιοί αδένες και μερικοί τριχοσμηγματικοί θύλακες ενώ μέσω αυτού, συνδέεται το δέρμα με τα υποκείμενα όργανα. Το υπόδερμα αποτελεί απόθεμα ενέργειας και θρεπτικών ουσιών. Επίσης,εξασφαλίζει μηχανική προστασία. 1.5 ΤΑ ΑΓΓΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Το δέρμα διαθέτει πλούσια αιμάτωση και αγγεία, τα οποία βρίσκονται στην υποδερμίδα και στο χόριο, ενώ η επιδερμίδα στερείται αγγείων και τρέφεται από τον ορό και την λέμφο. Τα αγγεία του δέρματος είναι: 1 ) Οι αρτηρίες. 2 ) Οι φλέβες. 3 ) Τα λεμφαγγεία. 1.6 ΤΑ ΝΕΥΡΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Στο δέρμα υπάρχει ένα πλούσιο δίκτυο αισθητικών και αυτόνομων νεύρων που επιτελούν διαφορετικές λειτουργίες. Τα αισθητικά νεύρα είναι υπεύθυνα για την αισθητικότητα του δέρματος δηλαδή την αίσθηση της αφής, του θερμού, του ψυχρού, της πίεσης και της εν τω βάθει αισθητικότητας. Τα αυτόνομα νεύρα είναι 18
υπεύθυνα για τoν έλεγχο των αγγείων, των εξαρτημάτων και των μυών του δέρματος. 1.7 ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Το δέρμα του ανθρώπου επιτελεί πλήθος λειτουργιών τις οποίες εξετάζουμε παρακάτω. 1.ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ. Το δέρμα είναι μια μεμβράνη που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο σώμα και το φυσικό περιβάλλον και του παρέχει ικανοποιητική προστασία έναντι των διαφόρων βλαβερών καταστάσεων χάρη στις μοναδικές φυσικοχημικές του ιδιότητες. Η προστασία του σώματος πραγματοποιείται με διάφορους τρόπους: Η μελανίνη, προστατεύει το δέρμα από την μεγάλη βλάβη που προκαλεί η επίδραση των υπεριωδών ακτινών. Η έκκριση σμήγματος και ιδρώτα, δημιουργεί ένα λεπτό αδιάβροχο στρώμα στην επιφάνεια του δέρματος. Η κεράτινη στιβάδα και τα κεράτινα κύτταρα, παρεμποδίζουν το νερό να εξατμιστεί από τους ιστούς του δέρματος και προστατεύουν το σώμα από την είσοδο βλαβερών χημικών ουσιών. Το δέρμα, προστατεύει τα όργανα απορροφώντας μεγάλο μέρος της πίεσης που ασκείται πάνω του, εξαιτίας εξωτερικών κτυπημάτων. 2. ΘΕΡΜΟΡΥΘΜΙΣΗ. Το δέρμα παίζει ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας σε ένα περιβάλλον με μεγάλες και συνεχείς διακυμάνσεις. Η θερμορύθμιση επιτυγχάνεται: Σε περίπτωση που η θερμοκρασία του σώματος είναι πολύ υψηλή, τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται απελευθερώνοντας θερμότητα. Η αποβολή θερμότητας επιτυγχάνεται με την εξάτμιση του ιδρώτα στην επιφάνεια του δέρματος και συνεπώς πτώση της θερμοκρασίας του σώματος. 19
Σε περίπτωση που η θερμοκρασία του σώματος είναι πολύ χαμηλή, τα αιμοφόρα αγγεία συστέλλονται, εμποδίζοντας την αποβολή θερμότητας προς το περιβάλλον. 3. ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Στο δέρμα καταλήγουν ειδικές νευρικές απολήξεις που είναι υπεύθυνες για την αίσθηση της αφής, της πίεσης, του πόνου, του θερμού και του ψυχρού. Οι πιο ειδικές για το δέρμα αισθήσεις είναι αυτές της αφής και της πίεσης, με τις οποίες αντιλαμβανόμεθα αμέσως τη μορφή, τη σύσταση, την επιφάνεια των αντικείμενων, το βάρος και την κίνηση τους καθώς επίσης τη θέση των μελών του σώματος μας. 4. Απορροφητική και απεκκριτική λειτουργία. Οι διάφοροι παράγοντες του περιβάλλοντος μπορεί να βλάψουν το δέρμα με την απλή επαφή, αλλά και τον υπόλοιπο οργανισμό όταν απορροφηθούν. Αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε γιατί το δέρμα είναι φραγμός που εμποδίζει όχι μόνο την είσοδο αλλά και την έξοδο διαφόρων ουσιών. Η με οποιοδήποτε τρόπο διέλευση των ουσιών δια του δέρματος γίνετε κάτω από ειδικές συνθήκες. Έτσι π.χ. το νερό αποβάλλεται εύκολα από το δέρμα, αλλά δύσκολα απορροφάται. Το αντίθετο συμβαίνει με τις λιπαρές και λιποδιαλυτές ουσίες που απορροφώνται ευκολότερα απ ότι το νερό. 5. Ανοσοποιητική λειτουργία. Το δέρμα συμμετέχει στις ανοσοποιητικές λειτουργίες του οργανισμού με πολλούς τρόπους. Αποτελεί τον τόπο συνάντησης των αντιγόνων (εμβόλια, αλλεργιογόνα) με τα υπεύθυνα κύτταρα του οργανισμού. Τα πλασματοκύτταρα παράγουν τα αντισώματα. 1.8 ΤΑ ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Στα εξαρτήματα του δέρματος περιλαμβάνονται οι αδένες, σι τρίχες τα νύχια και τα νεύρα. Οι αδένες του δέρματος είναι οι σμηγματογόνοι και οι ιδρωτοποιοί. Εμβρυολογικά, τα εξαρτήματα του δέρματος προέρχονται από την επιδερμίδα, βρίσκονται, όμως, κυρίως μέσα στο χόριο ή και στο υπόδερμα. 1.8.1 ΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ 1.8.1.1 ΟΙ ΣΜΗΓΜΑΤΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Οι σμηγματογόνοι αδένες παράγουν το σμήγμα, τη φυσική ουσία ενυδάτωσης του δέρματος και των τριχών. Οι σμηγματογόνοι αδένες βρίσκονται σε όλη την έκταση του δέρματος, εκτός από τις παλάμες και τα πέλματα. Ο εκφορητικός τους πόρος εκβάλλει στον θύλακο των 20
τριχών ή, πολύ σπάνια, απευθείας στην επιφάνεια του δέρματος. Οι σμηγματογόνοι αδένες αποτελούνται από το αδενικό σώμα και τον εκφορητικό πόρο. Το αδενικό σώμα εμφανίζει δύο σειρές κυττάρων, μία εξωτερική και μία εσωτερική. Η εσωτερική στιβάδα αποτελείται από κύτταρα που περιέχουν σταγονίδια λίπους. Όταν τα κύτταρα αυτά γεμίσουν από λίπος υφίστανται ρήξη και ολόκληρο το κύτταρο μεταβάλλεται σε έκκριμα, δηλαδή το σμήγμα. Το σμήγμα κατανέμεται στην επιφάνεια του δέρματος. Η παραγωγή σμήγματος είναι σχετικά υψηλή κατά τη γέννηση αλλά σύντομα μειώνεται και παραμένει χαμηλή μέχρι την εφηβεία, οπότε αυξάνεται ξανά. Ο κυριότερος παράγοντας που ρυθμίζει την ανάπτυξη των σμηγματογόνων αδένων και την παραγωγή του σμήγματος είναι τα ανδρογόνα. 1.8.1.2 ΟΙ ΙΔΡΩΤΟΠΟΙΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Οι ιδρωτοποιοί αδένες με την έκκριση του ιδρώτα ρυθμίζουν τη θερμοκρασία του σώματος. Στο δέρμα υπάρχουν δύο είδη ιδρωτοποιών αδένων: οι εκκρινείς και οι αποκρινείς. Οι εκκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες: Βρίσκονται διεσπαρμένοι σε όλο το σώμα και είναι πολυπληθέστεροι στις παλάμες, τα πέλματα και το μέτωπο. Ο ολικός αριθμός τους υπολογίζεται σε 2-3 εκατομμύρια. Αποτελούνται από το σπείραμα, το oποίο βρίσκεται στα βαθύτερα στρώματα του χορίου ή στο υπόδερμα και από τον εκφορητικό πόρο, ο οποίος φέρεται ελικοειδώς διά μέσου του χορίου και της επιδερμίδας και εκβάλλει στις ακρολοφίες του δέρματος. Το σπείραμα αποτελείται από μία εσωτερική στιβάδα εκκριτικών κυττάρων και μία εξωτερική στιβάδα λείων μυϊκών κυττάρων, τα οποία συσπώμενα εκθλίβουν το περιεχόμενο των εκκριτικών κυττάρων. Ο ιδρώτας είναι ένα διαυγές διάλυμα πλούσιο σε νάτριο, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο και ιόντα χλωρίου. Η έκκρισή του συμβάλλει στη θερμορύθμιση. Σε συνθήκες μέγιστης διέγερσης, ένας ενήλικας μπορεί να αποβάλλει μέχρι 3 λίτρα ιδρώτα την ημέρα. Η λειτουργία των εκκρινών ιδρωτοποιών αδένων βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο χολινεργικών μεταγαγγλιακών συμπαθητικών ινών. Οι αποκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες: Βρίσκονται κυρίως στις μασχάλες, στις θηλές των μαστών και στην πρωκτογεννητική χώρα. Το μέγεθός τους είναι μικρό στην παιδική ηλικία, αλλά μεγαλώνουν και δραστηριοποιούνται στην εφηβεία. Αποτελούνται από ένα εκκριτικό τμήμα, που βρίσκεται στο κατώτερο μέρος του χορίου ή στο υπόδερμα, και από τον εκφορητικό πόρο, που εκβάλλει στο θύλακο της τρίχας, ακριβώς πάνω από τον εκφορητικό πόρο του σμηγματογόνου αδένα, και μέσω αυτού στην επιφάνεια του δέρματος. Το έκκριμα των αποκρινών αδένων είναι γαλακτώδους απόχρωσης και, μέσα στον αδένα, είναι στείρο και άοσμο. Η οσμή που αποκτά στην επιφάνεια του δέρματος και στην οποία οφείλεται η οσμή του σώματος 21
οφείλεται σε προϊόντα διάσπασης των συστατικών του από τη μικροβιακή χλωρίδα του δέρματος. Ο ρόλος των αποκρινών αδένων στον άνθρωπο δεν είναι αποσαφηνισμένος. Στα ζώα οι αποκρινείς αδένες αποτελούν πηγή των φερομονών, ουσιών των οποίων η οσμή επιδρά στη σεξουαλική συμπεριφορά. 1.9 ΟΙ ΤΥΠΟΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ 1.9.1 ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΔΕΡΜΑ ( NORMAL SKIN ) Με τον όρο φυσιολογικό ή κανονικό δέρμα εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο έχει ικανοποιητική περιεκτικότητα σε νερό. 2.Το δέρμα, το οποίο έχει φυσιολογική έκκριση σμήγματος. 3.Το δέρμα, το οποίο έχει κανονικό πάχος επιδερμίδας. 4.Το δέρμα, το οποίο έχει κανονικό μέγεθος πόρων. 5.Το δέρμα, το οποίο έχει καλή ελαστικότητα. 6.Το δέρμα, το οποίο έχει ph 5,0 5,5. 1.9.2 ΞΗΡΟ ΔΕΡΜΑ ( DRY SKIN ) Με τον όρο ξηρό δέρμα εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο έχει ελάχιστη περιεκτικότητα σε νερό. 2.Το δέρμα, το οποίο έχει ελάχιστη έκκριση σμήγματος. 3.Το δέρμα, το οποίο έχει μικρό πάχος επιδερμίδας. 4.Το δέρμα, το οποίο έχει ανύπαρκτους πόρους. 5.Το δέρμα, το οποίο έχει μικρή ελαστικότητα. 6.Το δέρμα, το οποίο έχει ph 22
1.9.3 ΛΙΠΑΡΟ ΔΕΡΜΑ ( OILY SKIN ) Με τον όρο λιπαρό δέρμα εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο έχει κανονική περιεκτικότητα σε νερό. 2.Το δέρμα, το οποίο έχει αυξημένη έκκριση σμήγματος. 3.Το δέρμα, το οποίο έχει μεγάλο πάχος επιδερμίδας. 4.Το δέρμα, το οποίο έχει διεσταλμένους πόρους. 5.Το δέρμα, το οποίο έχει πολύ καλή ελαστικότητα. 6.Το δέρμα, το οποίο έχει ph 4,3 4,9. 1.9.4 ΕΥΑΙΣΘΗΤΟ ΔΕΡΜΑ ( SENSITIVE SKIN ) Με τον όρο ευαίσθητο δέρμα εννοούμε, οποιονδήποτε τύπο δέρματος όπου εάν ο οργανισμός επηρεαστεί από κάποια δυσάρεστη κατάσταση θα παρουσιάσει μικρή ή μεγάλη μορφή ευαισθησίας. Το ευαίσθητο δέρμα μπορεί να εμφανίσει: 1.Κνησμό. 2.Ξηρότητα. 3.Κοκκινίλλα. 4.Φλόγωση. 23
1.9.5 ΜΙΚΤΟ ΔΕΡΜΑ Με τον όρο μικτό δέρμα εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο έχει τάση λιπαρότητας. Το μέτωπο, η μύτη και το πηγούνι ( μεσαία ζώνη ) έχουν λιπαρότητα ενώ οι άλλες ζώνες είναι κανονικές. 2.Το δέρμα, το οποίο έχει τάση ξηρότητας. Η μεσαία ζώνη είναι κανονική και οι άλλες ζώνες ξηρές. 1.9.6. ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΤΥΠΟΙ ΔΕΡΜΑΤΟΣ 1.9.6.1 ΤΟ ΑΤΟΠΙΚΟ ΔΕΡΜΑ Με τον όρο ατοπικό δέρμα εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο εμφανίζει ερυθρότητα γύρω από τα ζυγωματικά. 2.Το δέρμα, το οποίο εμφανίζει ερυθρότητα στο μέτωπο. 3.Το δέρμα, το οποίο δεν έχει λεία επιφάνεια. 4.Το δέρμα, το οποίο κάποιες φορές παρουσιάζει κνησμό. 5.Το δέρμα, το οποίο κάποιες φορές παρουσιάζει απολέπιση. 6.Το δέρμα, το οποίο συχνά παρουσιάζει διαταραχή της κερατινοποίησης της επιδερμίδας. 7.Το δέρμα, το οποίο συχνά παρουσιάζει αλλοίωση της υδρολιπιδικής μεμβράνης. 24
1.9.6.2 ΤΟ ΑΚΝΕΙΑΚΟ ΔΕΡΜΑ Με τον όρο ακνειακό δέρμα, εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο παρουσιάζει ακμή. 2.Το δέρμα, το οποίο λόγω της υπερλειτουργίας των σμηγματογόνων αδένων έχει ως αποτέλεσμα την έκκριση σμήγματος. 3.Το δέρμα, το οποίο παρουσιάζει στην επιφάνειά του πολυάριθμους φαγέσωρες. 4.Το δέρμα, το οποίο παρουσιάζει βλατίδες ή φλύκταινες ή κύστεις, ως εξέλιξη των φαγεσώρων λόγω των μικροβίων που αναπτύσσονται. 5.Το δέρμα, το οποίο προσβάλλεται συχνότερα στο πρόσωπο ( ζυγωματικά, μέτωπο και πηγούνι ). 6.Το δέρμα, το οποίο προσβάλλεται λιγότερο στην πλάτη ή το στέρνο. 7.Το δέρμα, το οποίο έχει μεγάλο πάχος επιδερμίδας. 8..Το δέρμα, το οποίο έχει διεσταλμένους πόρους. 1.9.6.3 ΤΟ ΑΦΥΔΑΤΩΜΕΝΟ ΔΕΡΜΑ Με τον όρο αφυδατωμένο δέρμα εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από έλλειψη νερού. 2.Το δέρμα, το οποίο έχει ελάχιστη περιεκτικότητα σε νερό. 3.Το δέρμα, το οποίο έχει ελάχιστη έκκριση σμήγματος. 4.Το δέρμα, το οποίο έχει μικρή ελαστικότητα. 5.Το δέρμα το οποίο έχει μικρούς πόρους. 1.9.6.4 ΤΟ ΩΡΙΜΟ ΔΕΡΜΑ Με τον όρο ώριμο δέρμα, εννοούμε: 1.Το δέρμα, το οποίο παρουσιάζει επιφανειακές ρυτίδες που με την πάροδο του χρόνου γίνονται βαθύτερες. 2.Το δέρμα, το οποίο παρουσιάζει χαλάρωση. 25
3.Το δέρμα, το οποίο παρουσιάζει δυσχρωμίες. 1.10 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΝΔΡΙΚΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΟΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΑΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΔΕΡΜΑ ΑΝΤΡΙΚΟ ΔΕΡΜΑ Παχύ δέρμα Έχει παχύτερη κεράτινη στιβάδα Φαίνεται τραχύ Μεγαλύτερη πυκνότητα ινών κολλαγόνου Στην μεγαλύτερη επιφάνειά του καλύπτεται με σκουρόχρωμες τρίχες Οι σμηγματογόνοι αδένες είναι περισσότεροι, μεγαλύτεροι και έχουν έντονη λειτουργία μέχρι να γεράσουν Οι ιδρωτοποιοί αδένες εκκρίνουν πιο όξινο ιδρώτα με Ph 4,5 5,0 και ο ρυθμός έκκρισής τους είναι διπλάσιος από αυτών των γυναικών. ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΔΕΡΜΑ Λεπτό δέρμα Έχει λεπτότερη κεράτινη στιβάδα Φαίνεται λείο Μικρότερη πυκνότητα ινών κολλαγόνου Στην μεγαλύτερή του επιφάνειά του καλύπτεται με ανοιχτόχρωμες συνήθως τρίχες και χνούδι Οι σμηγματογόνοι αδένες είναι λιγότεροι, μικρότεροι και δεν έχουν έντονη λειτουργία μέχρι να γεράσουν Οι ιδρωτοποιοί αδένες δεν εκκρίνουν όξινο ιδρώτα με Ph 4,5 5,00 και ο ρυθμός έκκρισής τους είναι μικρότερος από αυτών των ανδρών. Ειδικότερα: Η έντονη τριχοφυΐα που υπάρχει στο ανδρικό πρόσωπο αποτελεί ασπίδα προστασίας στις εξωτερικές συνθήκες. Τα γένια εμποδίζουν την απορρόφηση της υπεριώδους ακτινοβολίας και άρα την καταστροφή των του κολλαγόνου που θα είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία ρυτίδων. Επίσης, τα αξύριστα γένια καλύπτουν τυχόν ατέλειες που μπορεί να υπάρχουν όπως ουλές και δυσχρωμίες. Συνεπώς, η διαδικασία της γήρανσης είναι διαφορετική στα δύο φύλα. Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με τις διαφορές του δέρματος των δύο φύλων έχουν δείξει ότι το ανδρικό δέρμα είναι παχύτερο κατά 24% από το γυναικείο. Το ανδρικό δέρμα με την αρρενωπή, τραχιά υφή του γίνεται αρεστό στις γυναίκες χωρίς κάποια ιδιαίτερη φροντίδα. Ενώ οι γυναίκες βλέπουν νωρίτερα τα σημάδια του χρόνου στο πρόσωπό τους και γι αυτό αισθάνονται την ανάγκη να το φροντίσουν από νωρίς. Η καθημερινή φροντίδα του αντρικού δέρματος στο πρόσωπο περιλαμβάνει το πλύσιμο με σαπούνι και το ξύρισμα. Το σαπούνι αυτό καλύπτει τις ανάγκες 26