ΑΝΔΡΕΑ Υ. ΣΖΟΤΜΑΝΗ ΤΠΟΧΗΥΙΟ ΤΜΒΟΤΛΟ Δ..Α. ΠΟΙΝΙΚΑ - ΦΡΗΙΜΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΤΝΑΔΕΛΥΟ

1

ΑΝΔΡΕΑ Υ. ΣΖΟΤΜΑΝΗ ΤΠΟΧΗΥΙΟ ΤΜΒΟΤΛΟ Δ..Α. ΠΟΙΝΙΚΑ - ΦΡΗΙΜΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΤΝΑΔΕΛΥΟ 2

Πρόλογος Αγαπηηές και Αγαπηηοί ζσνάδελθοι, Μεηά ηελ ζεηηθή ζέισ λα πηζηεχσ αληαπφθξηζή ζαο ζηελ πξψηε έθδνζε ηνπ παξφληνο, ε νπνία έρεη ήδε εμαληιεζεί, είκαη ζηελ επράξηζηε ζέζε λα ζέζσ ζηελ δηάζεζή ζαο ηελ δεχηεξε έθδνζή ηνπ, απηή ηελ θνξά ζε ειεθηξνληθή κφλνλ κνξθή. Σελ πξνεγνχκελε ηξηεηία, ελ κέζσ κίαο πξσηνθαλνχο νηθνλνκηθήο ιαίιαπαο γηα ηελ Υψξα, ε νπνία έπιεμε θαίξηα φιεο ηηο παξαγσγηθέο δπλάκεηο ηεο θνηλσλίαο, νη Γηθεγφξνη θαηνξζψζακε, κεηαμχ πνιιψλ άιισλ, λα δηαζθαιίζνπκε λνκνζεηηθά ηηο ακνηβέο καο, λα κελ ηζρχζεη ε «απηνπαξαθξάηεζε» θφξνπ εηζνδήκαηνο (15%), λα επαλαθαηνρπξσζνχλ νη ειάρηζηεο ακνηβέο ησλ εκκίζζσλ ζπλαδέιθσλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη λα κελ εθρσξεζεί ε εμαγγειζείζα δηθαζηεξηαθή χιε ζηνπο ζπκβνιαηνγξάθνπο. Καη φρη κφλνλ απηφ. ηνλ Γηθεγνξηθφ χιινγν Αζελψλ έγηλαλ ζπνπδαία έξγα. Σν εθπαηδεπηηθφ θέληξν ηεο Σξάπεδαο Ννκηθψλ Πιεξνθνξηψλ «Ηζνθξάηεο», ην ΑΚΚΔΓ Πξνκεζέαο γηα ηε δηακεζνιάβεζε, ε απινχζηεπζε ηεο δηθεγνξηθήο καο θαζεκεξηλφηεηαο κέζσ ηεο έθδνζεο ςεθηαθψλ ππνγξαθψλ θαη ηεο ειεθηξνληθήο θαηάζεζεο δηθνγξάθσλ, ηεο ειεθηξνληθήο αλάξηεζεο ησλ εθζεκάησλ ησλ Γηθαζηεξίσλ ηεο Αζήλαο θαη ηνπ Πεηξαηά (αθφκε θαη ησλ πεξηθεξεηαθψλ Δηξελνδηθείσλ), ηεο ειεθηξνληθήο έθδνζεο ησλ γξακκαηίσλ, ηεο απνυινπνίεζεο ησλ ελζήκσλ θαη ηεο ελζσκάησζήο ηνπο ζηα γξακκάηηα, ηεο ελεκέξσζεο κε κελχκαηα sms γηα ηελ έθδνζε ησλ απνθάζεσλ, είλαη κφλνλ κεξηθά απφ απηά. Αγαπεηέο θαη αγαπεηνί ζπλάδειθνη, Σελ πξνεγνχκελε ηξηεηία κε ηηκήζαηε κε ηελ ςήθν ζαο θαη κε εθιέμαηε χκβνπιν ηνπ Γηθεγνξηθνχ πιιφγνπ Αζελψλ, κε ηνλ ζπλδπαζκφ «Κνηλσλία ησλ Γηθεγφξσλ» θαη Πξφεδξν ηνλ Γηάλλε Αδακφπνπιν. Δίκαη καρφκελνο Γηθεγφξνο θαη γλσξίδσ απφ «πξψην ρέξη» ηα θαζεκεξηλά πξνβιήκαηα ηεο δηθεγνξίαο. Καη ζηηο επεξρφκελεο δηθεγνξηθέο εθινγέο ζπκκεηέρσ, σο ππνςήθηνο χκβνπινο, ζηνλ ίδην ζπλδπαζκφ, δηφηη ν Γηάλλεο Αδακφπνπινο, καρφκελνο Γηθεγφξνο θαη ν ίδηνο, έρεη έκπξαθηα απνδείμεη φηη δηαζέηεη φρη κφλνλ ηελ γλψζε, αιιά θαη ηελ εκπεηξία θαη ηελ ζέιεζε λα πξνζθέξεη αθφκα πνιιά θαη ζεκαληηθά πξάγκαηα ζηνλ θιάδν καο. Με εθηίκεζε, Αλδξέαο Φση. Σδνπκάλεο Γηθεγφξνο - Τπ. χκβνπινο ΓΑ 3

ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Η ΠΡΟΣΑΙΑ ΣΨΝ ΕΝΝΟΜΨΝ ΑΓΑΘΨΝ Σα αγαζά πνπ πξνζηαηεχεη ην δίθαην νλνκάδνληαη έλλνκα αγαζά (Υσξαθάο Πνηληθφ Γίθαην ζει. Σφκ. Α, ζει. 30 θαη επ., Γ. πηλέιεο, ηνηρεία Πνηλ.Γηθ. ζει.39). Γηαθξίλνληαη ζε έλλνκα αγαζά ηνπ αηφκνπ (π.ρ. δσή, ζσκαηηθή αθεξαηφηεηα θαη πγεία, ηηκή, πεξηνπζία, ηδηνθηεζία, ειεπζεξία θιπ.) θαη έλλνκα αγαζά ηεο νιφηεηαο (π.ρ. ε νκαιή ιεηηνπξγία ηεο δηθαηνζχλεο, ην πνιίηεπκα ηεο ρψξαο, ε εδαθηθή ηεο αθεξαηφηεηα, ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ε αζθάιεηα ησλ ζπγθνηλσληψλ θιπ.) (πηλέιεο φπ. π.). Η ΑΡΦΗ ΚΑΜΙΑ ΠΟΙΝΗ, ΚΑΝΕΝΑ ΕΓΚΛΗΜΑ ΦΨΡΙ ΝΟΜΟ Από την διατυπωθείσα στο άρθρο 1 του του Ποινικού Κώδικα (εφ εξής ΠΚ), βασική αρχή του ποινικού δικαίου nullum crimen nulla poena sine lege certa (δηλ. έγκλημα δεν υπάρχει ούτε ποινή επιβάλλεται χωρίς νόμο που να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία της), η οποία επαναλαμβάνεται αυτούσια από το κείμενο της παραγράφου 1 του άρθρου 7 του ισχύοντος υντάγματος, σαφώς συνάγεται ότι τόσο το έγκλημα, όσο και η ποινή πρέπει να προβλέπονται σαφώς και εξειδικευμένα από το νόμο, έτσι ώστε να προστατεύονται πρωτίστως οι πολίτες από τυχόν αυθαιρεσίες των κρατικών οργάνων. Περαιτέρω, από τις ως άνω διατάξεις σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 75, 96 του ισχύοντος υντάγματος και 7 της Ευρωπαϊκής ύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΑ) προκύπτει ότι ως νόμος νοούνται τόσο ο ουσιαστικός κανόνας δικαίου που εκδόθηκε από τον αρμόδιο νομοθετικό όργανο (ήτοι τη Βουλή που εκφράζει τη λαϊκή κυριαρχία) σύμφωνα με τη νόμιμη διαδικασία και με τους νόμιμους τύπους, όσο και τα Προεδρικά Διατάγματα και οι διατάξεις διοικητικής αρχής (π.χ. υπουργικές αποφάσεις, αστυνομικές διατάξεις κλπ), που εκδίδονται με ρητή και ειδική νομοθετική εξουσιοδότηση για να προβλέψουν ποινικά διάφορες πράξεις και την ποινή τους (βλ. ΑΠ 577/84 Ποιν.Φρον. Λ/991, Φωραφά Ποινικό Δίκαιο σελ. Σόμ. Α σελ. 59, Ανδρουλάκη Ποινικό Δίκαιο σελ.105). Κατά τον κλασικό ορισμό του Φωραφά, ποινή θεωρείται το, κατά του δράστη ορισμένης άδικης πράξης, απειλούμενο από το νόμο και υπό του ποινικού 4

δικαστού καταγιγνωσκόμενο, κακό, ως εκδήλωση «ιδιαίτερης αποδοκιμασίας αυτού υπό της εννόμου τάξεως» (βλ. Φωραφά Ποινικό Δίκαιο, σελ. 88). ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΣΨΝ ΠΟΙΝΙΚΨΝ ΝΟΜΨΝ Κατά την ερμηνεία των ποινικών νόμων ακολουθείται κυρίως η τελολογική μέθοδος, ενώ απαγορεύεται τόσο η αναλογική ερμηνεία, όσο και η αναδρομική εφαρμογή ποινικών νόμων για την επαύξηση ή τη θεμελίωση του αξιοποίνου, με μόνη εξαίρεση τη διάταξη του άρθρου 2 του ΠΚ, όπου κατοχυρώνεται η αναδρομική εφαρμογή του ηπιότερου νόμου. ΣΙ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑ. ύμφωνα με το άρθρο 14 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα, έγκλημα είναι κάθε πράξη άδικη και καταλογιστή στον δράστη της, η οποία τιμωρείται από τον νόμο, ενώ κατά την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, ο όρος «πράξη» περιλαμβάνει και τις παραλείψεις. Σα στοιχεία, λοιπόν, του εγκλήματος είναι α) η πράξη, β) πράξη άδικη, γ) πράξη καταλογιστή στον πράξαντα και δ) ποινική πρόβλεψη του αδικήματος (βλ. Ολ.ΑΠ 1363/84, Ποιν.Φρον. 1985, 368). Ψς πράξη θεωρείται η εξωτερική συμπεριφορά (θετική ή αποθετική) του ανθρώπου, με την οποία επέρχεται κάποια μεταβολή στον εξωτερικό κόσμο. Ψς εκ τούτου, υποκείμενο του εγκλήματος μπορεί να είναι μόνον άνθρωπος. Οι επιζήμιες για τα έννομα αγαθά ενέργειες των ζώων και των νομικών προσώπων δεν αποτελούν πράξεις κατά την έννοια του νόμου. ε περίπτωση επιζήμιας ενέργειας ζώου, σχετική ποινική ευθύνη υπέχει ο ιδιοκτήτης ή κάτοχος αυτού (βλ. άρθρο 435 ΠΚ, άρθρο 924 ΑΚ). Βασικά στοιχεία για τη στοιχειοθέτηση εγκλημάτων δια παραλείψεως είναι τα εξής: α) η γνώση του αναγκαίου της ενέργειας του δράστη, β) ύπαρξη δυνατότητας να προβεί σε τέτοια ενέργεια, και γ) το «κoινωνικώς επιβεβλημένον» της ενέργειας, η οποία τελικά παρελήφθη. Κατά την κρατούσα στο Ποινικό Δίκαιο αρχή «societas delinquere non potest», αποκλείεται η ποινική ευθύνη των νομικών προσώπων, καθόσον οι πράξεις τους είναι πράξεις ορισμένων ανθρώπων (των νομίμων εκπροσώπων τους) και οι 5

τελευταίοι υπέχουν την σχετική ποινική ευθύνη (Φωραφάς, Ποινικόν Δίκαιον, τόμος Ι, Αθήναι 1978, σελ. 112 επ.). Ενδεικτικά, δια παραλείψεως τελούμενα εγκλήματα (άρθρο 15 ΠΚ) είναι η παράλειψη λυτρώσεως από κινδύνου ζωής (άρθρο 307 ΠΚ), η παρασιώπηση εγκλημάτων (άρθρο 232 ΠΚ), η απόκρυψη ανθρωποκτονίας (άρθρο 455 ΠΚ), η παράλειψη της αναγγελίας ξένων κλπ (άρθρο 444 ΠΚ), η παράλειψη βεβαιώσεως ταυτότητος (άρθρο 243 ΠΚ), η παράλειψη φυλάξεως φρεάτων (άρθρο 438 Π.Κ.). ΔΙΑΚΡΙΗ ΣΨΝ ΕΓΚΛΗΜΑΣΨΝ Ε ΚΑΚΟΤΡΓΗΜΑΣΑ, ΠΛΗΜΜΕΛΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΠΣΑΙΜΑΣΑ Μεταξύ των πολλών διακρίσεών τους τα εγκλήματα διακρίνονται αναλόγως με την βαρύτητά τους και το είδος την απειλούμενης από τον νόμο ποινής, σε κακουργήματα, πλημμελήματα και πταίσματα. Για τον χαρακτηρισμό της πράξεως ως κακουργήματος, λαμβάνεται υπόψη η ποινή την οποία ο νόμος απειλεί κατ αυτής και όχι η τυχόν ηπιότερη ποινή, την οποία επέβαλε ο δικαστής στην συγκεκριμένη περίπτωση λόγω αναγνωρίσεως ελαφρυντικών περιστάσεων (Φωραφάς, ό.π., σελ. 142 επ.). ύμφωνα με το άρθρο 18 του ΠΚ, κάθε πράξη που τιμωρείται με κάθειρξη (ισόβια ή πρόσκαιρη) είναι κακούργημα. Η θανατική ποινή καταργήθηκε με το άρθρο 1 & 12β ν. 2207/1994. Κάθε πράξη που τιμωρείται με φυλάκιση ή χρηματική ποινή ή με περιορισμό στο ειδικό κατάστημα κράτησης νέων είναι πλημμέλημα, ενώ κάθε πράξη που τιμωρείται με κράτηση ή πρόστιμο είναι πταίσμα. ύμφωνα με το άρθρο 26 του ΠΚ, τα κακουργήματα και τα πλημμελήματα τιμωρούνται μόνον όταν τελούνται με δόλο (με πρόθεση) του δράστη τους, κατ εξαίρεση δε, στις περιπτώσεις που ρητά ορίζει ο νόμος, τα πλημμελήματα τιμωρούνται και όταν τελούνται από αμέλεια (π.χ. σωματική βλάβη εξ αμελείας ή ανθρωποκτονία εξ αμελείας, συνηθέστερες σε περιπτώσεις τροχαίων ατυχημάτων). Σα πταίσματα τιμωρούνται πάντοτε και όταν ετελέσθησαν εξ αμελείας, εκτός των περιπτώσεων που ρητά ο νόμος απαιτεί δόλο. 6

ΕΓΚΛΗΜΑΣΑ ΑΤΣΕΠΑΓΓΕΛΣΨ ΚΑΙ ΚΑΣ ΕΓΚΛΗΗ ΔΙΨΚΟΜΕΝΑ. Ο Κψδηθαο Πνηληθήο Γηθνλνκίαο (εφ εξής ΚΠΔ) στα άρθρα 27, 36 και 43 καθιερώνει την αρχή της δημόσιας αυτεπαγγέλτου διώξεως, δηλαδή η ποινική δίωξη των εγκλημάτων χωρεί κατά κανόνα αυτεπαγγέλτως από τα αρμόδια κρατικά όργανα, τα οποία οφείλουν να ενεργούν σύμφωνα με την αρχή της νομιμότητας. υγκεκριμένα, όπως ορίζει το άρθρο 43 ΚΠΔ, ο εισαγγελέας λαμβάνοντας την μήνυση ή την αναφορά, υποχρεούται να προβεί στην ποινική δίωξη, σύμφωνα με όσα ορίζει το άρθρο αυτό. Είναι αδιάφορος, για τις ενέργειες, στις οποίες υποχρεούται κατά το άρθρο αυτό να προβεί ο εισαγγελέας, ο τρόπος της γνώσεως του τελεσθέντος αδικήματος ή το μέσο από το οποίο έλαβε γνώση αυτός (πχ. εκτός της μηνύσεως ή της αναφοράς μπορεί να είναι μία επιστολή ακόμη και ανώνυμη, δημοσίευμα του Σύπου, ραδιοφωνική ή τηλεοπτική εκπομπή κλπ), αρκεί μόνον το καταγγελόμενο έγκλημα να είναι διωκόμενο αυτεπαγγέλτως. ύμφωνα, όμως, με το άρθρο 50&1 ΚΠΔ, κατ εξαίρεση και στις περιπτώσεις που ορίζονται ρητώς στον ποινικό κώδικα ή σε άλλους νόμους, η ποινική δίωξη χωρεί μόνον κατ έγκληση του παθόντος (εγκλήματα κατ έγκληση διωκόμενα), οπότε εφόσον υποβληθεί νομότυπα έγκληση από τον παθόντα και μόνον από αυτόν, η ποινική δίωξη χωρεί όπως και επί των αυτεπαγγέλτως διωκομένων εγκλημάτων (άρθρο 50 & 2 ΚΠΔ). Κατ έγκληση διωκόμενα εγκλήματα είναι ενδεικτικά : η εξύβριση, η συκοφαντική δυσφήμηση, η φθορά ξένης ιδιοκτησίας, η απειλή, η αυτοδικία κλπ. 7

ΛΟΓΟΙ ΠΟΤ ΕΞΑΛΕΙΥΟΤΝ ΣΟ ΑΞΙΟΠΟΙΝΟ ΣΨΝ ΕΓΚΛΗΜΑΣΨΝ Α) ΠΑΡΑΓΡΑΥΗ ΣΨΝ ΕΓΚΛΗΜΑΣΨΝ Παξαγξαθή ησλ εγθιεκάησλ είλαη ε εμάιεηςε ηνπ αμηνπνίλνπ ηεο άδηθεο πξάμεσο κεηά απφ πάξνδν νξηζκέλνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο, ην νπνίν νξίδεη ν λφκνο, κεηά απφ ην νπνίν ν δξάζηεο ελφο εγθιήκαηνο δελ κπνξεί είηε λα δησρζεί, είηε, εάλ έρεη δησζεί, λα θεξπρζεί έλνρνο. Ζ παξαγξαθή ζχκθσλα κε ην άξζξν 111 && 2-4 ΠΚ είλαη: α) 20 έηε γηα ηα απεηινχκελα κε ηελ πνηλή ηεο ηζνβίνπ θαζείξμεσο θαθνπξγήκαηα, β) 15 έηε γηα ηα ινηπά θαθνπξγήκαηα, γ) 5 έηε γηα ηα πιεκκειήκαηα θαη δ) 1 έηνο γηα ηα πηαίζκαηα. Εξαιρέσεις: α) Σα δια του Σύπου διαπραττόμενα αδικήματα, ήτοι τα εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου (δηλ. εκείνα που προβλέπονται και τιμωρούνται από τον Ποινικό Κώδικα ή τους ειδικούς ποινικούς νόμους) όταν τελούνται δια καταχρήσεως του Σύπου (βλ. ΑΠ 1831/1984 ΠΦρ. ΛΕ σελ. 570, ΑΠ 1019/1086 ΠΦρ. ΛΣ, σελ. 913), παραγράφονται σε 18 μήνες, η δε προθεσμία αναστολής αυτών δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο (2) έτη (άρθρο 4 παρ. 2 του ν. 1738/1987), β) το πλημμέλημα της προσβολής του αρχηγού ξένου κράτους (άρθρο 153 ΠΚ) παραγράφεται μετά την πάροδο έξι μηνών. Έναρξη και υπολογισμός της προθεσμίας παραγραφής. ύμφωνα με το άρθρο 112 ΠΚ, η προθεσμία της παραγραφής αρχίζει από την ημέρα που ετελέσθη η αξιόποινη πράξη, αδιάφορα από πότε επήλθε το αξιόποινο αποτέλεσμα. Διαφορετικά ορίζεται, εκτός των άλλων: - την περίπτωση του εγκλήματος της παραβίασης των κανόνων της οικοδομικής (άρθρο 286 παρ.1 Π.Κ.), η παραγραφή αρχίζει από την ημέρα της επέλευσης του αποτελέσματος της παραβίασης (άρθρο 286 παρ.2 Π.Κ.). - την περίπτωση του εγκλήματος της διγαμίας (άρθρο 356 παρ.2 ΠΚ), η παραγραφή αρχίζει αφότου ο ένας από τους δύο γάμους λύθηκε ή κηρύχθηκε άκυρος. - τις περιπτώσεις των εγκλημάτων της ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης (άρθρο 6 Ν. 3500/2006), ενδοοικογενειακής παράνομης βίας και απειλής (άρθρο 7 Ν. 3500/2006) και ενδοοικογενειακής προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας (άρθρο 6 Ν. 3500/2006), όταν αυτά στρέφονται κατά ανηλίκου, η έναρξη της προθεσμίας παραγραφής αναστέλλεται μέχρι την ενηλικίωσή του ( βλ. άρθρο 16 Ν. 3500/2006). 8

- τις περιπτώσεις των αδικημάτων του Ν. 2523/1997 (φοροδιαφυγή για την παράλειψη υποβολής ή υποβολή ανακριβούς δήλωσης στη φορολογία εισοδήματος και φοροδιαφυγή για μη απόδοση ή ανακριβή απόδοση Υ.Π.Α. και παρακρατούμενων φόρων, τελών ή εισφορών άρθρα 17 και 18 Ν. 2523/1997) η παραγραφή αρχίζει από την τελεσιδικία της απόφασης επί της προσφυγής που ασκήθηκε ή σε περίπτωση μη άσκησης προσφυγής από την οριστικοποίηση της φορολογικής εγγραφής λόγω παρόδου της προθεσμίας προς άσκησή της ( άρθρο 21 παρ.10 εδ.α Ν. 2523/1997). - τις περιπτώσεις του αδικήματος του άρθρου 19 του Ν. 2523/1997 (φοροδιαφυγή για έκδοση ή αποδοχή πλαστών, νοθευμένων ή εικονικών φορολογικών στοιχείων) η παραγραφή αρχίζει από το χρόνο διαπίστωσης του αδικήματος, ο οποίος προσδιορίζεται από την ημερομηνία θεώρησης του οικείου πορίσματος του φορολογικού ελέγχου από τον προϊστάμενο της αρχής που διενήργησε τον έλεγχο (άρθρο 21 παρ.10 εδ.β Ν. 2523/1997). Αναστολή της παραγραφής. ύμφωνα με το άρθρο 113 παρ. 1 ΠΚ, η προθεσμία της παραγραφής των εγκλημάτων αναστέλλεται για όσο χρόνο σύμφωνα με διάταξη νόμου δεν μπορεί να αρχίσει ή να ακολουθήσει η ποινική δίωξη, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η κύρια διαδικασία και έως ότου γίνει αμετάκλητη η καταδικαστική απόφαση, πάντως δεν μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από 5 χρόνια για τα κακουργήματα, 3 χρόνια για τα πλημμελήματα και 1 χρόνο για τα πταίσματα. Η κύρια διαδικασία αρχίζει με την έγκυρη επίδοση κλητηρίου θεσπίσματος ή κλήσεως προς τον κατηγορούμενο (ΟλΑΠ 2/1997, ΑΠ 1896/2004, ΝοΒ, τόμος 52, σελ. 758.) ύμφωνα, όμως, με το άρθρο 25 παρ. 7 του ν. 1882/1990, μετά την αντικατάστασή του από το άρθρο 34 παρ. 2 του ν. 3220/2004, η υποβολή αιτήσεως ποινικής διώξεως αναστέλλει την παραγραφή για τα αδικήματα αυτού του νόμου μέχρι την έκδοση τελεσιδίκου αποφάσεως (βλ. και ΑΠ 1772/2006, Αρμ. 2007, σελ. 264 επ.). Β) ΑΜΝΗΣΙΑ Ακλεζηία θαιείηαη ε απφζβεζε ηεο πνηληθήο αμίσζεο ηεο πνιηηείαο γηα νξηζκέλα εγθιήκαηα είηε κε λφκν είηε κε πξάμε ηνπ αξρεγνχ ηνπ θξάηνπο, θπξίσο γηα πνιηηηθά εγθιήκαηα, φπσο ην χληαγκα εηδηθφηεξα νξίδεη, ρνξεγείηαη δε ηφζν επί ησλ θαηαγλσζζεηζψλ πνηλψλ (άξζξν 568 ΚΠΓ) φζν θαη γηα εγθιήκαηα γηα ηα νπνία αζθήζεθε πνηληθή δίσμε, αιιά δελ έρνπλ αθφκα εθδηθαζηεί (άξζξα 310 θαη 370 ΚΠΓ). 9

Γ) ΠΑΡΑΙΣΗΗ ΑΠΟ ΣΟ ΔΙΚΑΙΨΜΑ ΣΗ ΕΓΚΛΗΗ Ζ παξαίηεζε απφ ην δηθαίσκα ηεο έγθιεζεο ζπλεπάγεηαη ηελ εμάιεηςε ηνπ αμηνπνίλνπ ηεο πξάμεσο είηε κε ηελ έθδνζε θαηά ηελ πξνδηθαζία βνπιεχκαηνο, είηε θαηά ηελ θχξηα δηαδηθαζία απνθάζεσο, πνπ παχεη νξηζηηθά ηελ πνηληθή δίσμε. Δ) ΕΜΠΡΑΚΣΗ ΜΕΣΑΝΟΙΑ Ο Πνηληθφο Κψδηθαο εθιακβάλεη θαηαξρήλ ηελ έκπξαθηε κεηάλνηα σο ιφγν πνπ εμαιείθεη ην αμηφπνηλν πξάμεσο ζε νξηζκέλα ηππηθά (πρ. εζράηε πξνδνζία, επηβνπιή ηεο αθεξαηφηεηαο ηεο ρψξαο, θηβδειεία, πιαζηνγξαθία, εκπξεζκφο απφ ακέιεηα, πιεκκχξα απφ ακέιεηα θιπ) θαη νπζηαζηηθά (πρ. θινπή, ππεμαίξεζε, θζνξά μέλεο ηδηνθηεζίαο, απάηε, απηζηία, ηνθνγιπθία θιπ) εγθιήκαηα. 10

ΕΙΑΓΨΓΗ ΣΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ Γηα λα εθαξκνζζνχλ νη πνηληθέο θπξψζεηο πξνβιέπνληαη νξηζκέλα φξγαλα θαη νξηζκέλε δηαδηθαζία κε εηδηθνχο θαλφλεο δηθαίνπ πνπ νλνκάδνληαη δηθνλνκηθνί. Οη θπξηφηεξνη απφ απηνχο ζηε ρψξα καο πεξηέρνληαη ζηνλ Κψδηθα Πνηληθήο Γηθνλνκίαο. ΣΑ ΟΡΓΑΝΑ ΑΠΟΝΟΜΗ ΣΗ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΤΝΗ Σα ποινικά δικαστήρια Σα πνηληθά δηθαζηήξηα δηαθξίλνληαη ζε θαηεγνξίεο αλάινγεο κε ηε ζπνπδαηφηεηα ησλ ππνζέζεσλ πνπ είλαη αξκφδηα λα δηθάζνπλ. Ζ βαζηθή θαηάηαμή ηνπο αθνινπζεί ηε δηάθξηζε ησλ αμηφπνηλσλ πξάμεσλ ζε θαθνπξγήκαηα, πιεκκειήκαηα θαη πηαίζκαηα, ήηνη ηα δηθαζηήξηα πνπ δηθάδνπλ: α) Σα θαθνπξγήκαηα. Απηά είλαη : 1) ην κηθηφ νξθσηφ δηθαζηήξην, ζην νπνίν ππάγνληαη φια ηα θαθνπξγήκαηα, εθηφο απφ απηά πνπ έρνπλ ππαρζεί ζην εθεηείν θαθνπξγεκάησλ (άξζξν 109 ΚΠΓ, 2) ην εθεηείν θαθνπξγεκάησλ, ζην νπνίν ππάγνληαη ηα θαθνπξγήκαηα, πνπ έρνπλ ππαρζεί ζηελ αξκνδηφηεηά ηνπ (άξζξν 111 ΚΠΓ), β) ηα πιεκκειήκαηα. Απηά είλαη: 1) Σα ηξηκειή, πνπ είλαη αξκφδηα θαηά θαλφλα γηα ηα πιεκκειήκαηα, ηα νπνία ηηκσξνχληαη θαηά ην λφκν κε πνηλή θπιάθηζεο άλσ ησλ ηξηψλ κελψλ (άξζ. 111 ΚΠΓ) θαη 2) ηα κνλνκειή πνπ είλαη αξκφδηα θαηά θαλφλα γηα ηα ειαθξφηεξα πιεκκειήκαηα, γηα ηα νπνία ν λφκνο απεηιεί πνηλή θπιάθηζεο κε ειάρηζην φξην θαηψηεξν ησλ ηξηψλ κελψλ (άξζ. 114 ΚΠΓ, γ) ηα πηαίζκαηα θαη δ) ηα εγθιήκαηα ησλ αλειίθσλ. ΑΝΑΛΤΣΙΚΨΣΕΡΑ: Η ΑΡΜΟΔΙΟΣΗΣΑ ΣΨΝ ΠΟΙΝΙΚΨΝ ΔΙΚΑΣΗΡΙΨΝ, ΔΙΚΑΣΙΚΨΝ ΤΜΒΟΤΛΙΨΝ ΚΑΙ Η ΤΓΚΡΟΣΗΗ ΣΟΤ: ΚΑΘ ΤΛΗΝ ΑΡΜΟΔΙΟΣΗΣΑ : χκθσλα κε ην άξζξν 119 ΚΠΓ, ηελ θαζ χιελ αξκνδηφηεηα πξνζδηνξίδεη ν ραξαθηεξηζκφο ηεο πξάμεσο απφ ηνλ πνηληθφ θψδηθα σο θαθνπξγήκαηνο, πιεκκειήκαηνο ή πηαίζκαηνο, πνπ βαζίδεηαη ζηα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, ηα νπνία πεξηέρνληαη ζην παξαπεκπηηθφ βνχιεπκα ή ζηελ θιήζε ηνπ εηζαγγειέα (ζηελ πεξίπησζε ηεο απ επζείαο εηζαγσγήο ηεο ππνζέζεσο). Σν δηθαζηήξην είλαη αξκφδην θαηά ηελ παξ. 2 λα δηθάζεη θαη ζε εθείλεο ηηο πεξηπηψζεηο, φηαλ πξνθχςεη απφ ηελ ζπδήηεζή ηνπο φηη ην έγθιεκα αλήθεη ζηελ αξκνδηφηεηα θαησηέξνπ δηθαζηεξίνπ. Ζ θαζ χιελ αξκνδηφηεηα εμεηάδεηαη θαη απηεπαγγέιησο ζε θάζε ζηάδην ηεο δίθεο. Σν δηθαζηήξην, φηαλ θξίλεη φηη είλαη αλαξκφδην, παξαπέκπεη κε απφθαζή ηνπ ηελ ππφζεζε ζην αξκφδην δηθαζηήξην, ελεξγψληαο φ,ηη θαη ην ζπκβνχιην ησλ πιεκκειεηνδηθψλ, φηαλ παξαπέκπεη ηελ ππφζεζε ζην αθξναηήξην. 11

Α) ΑΡΕΙΟ ΠΑΓΟ: Καηά ην άξζξν 10 ΚΠΓ, σο αθπξσηηθφ δηθαζηήξην δηθάδεη ηηο αηηήζεηο αλαηξέζεσο θαηά απνθάζεσλ θαη βνπιεπκάησλ θαη απνηειείηαη απφ επηά δηθαζηέο. ηελ πεξίπησζε ηεο αηηήζεσο αλαηξέζεσο ππέξ ηνπ λφκνπ θαη ζηελ πεξίπησζε ηνπ άξζξνπ 513 παξ. 1 ΚΠΓ, ν Άξεηνο Πάγνο δηθάδεη ελ νινκειεία. Β) ΜΕΙΚΣΟ ΟΡΚΨΣΟ ΔΙΚΑΣΗΡΙΟ: πγθξνηείηαη απφ ηνλ πξφεδξν πξσηνδηθψλ ή ηνλ αλαπιεξσηή ηνπ, δχν πξσηνδίθεο θαη ηέζζεξηο ελφξθνπο (άξζξν 8 παξ. 1 πεξ. α ΚΠΓ). Γηθάδεη θαη άξζξν 109 ΚΠΓ ζε πξψην βαζκφ : «α) ηα θαθνπξγήκαηα, εθηφο απφ εθείλα πνπ αλήθνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ κνλνκειψλ θαη ηξηκειψλ εθεηείσλ» θαη β) ηα πνιηηηθά πιεκκειήκαηα.» Ζ πεξ. α) ηίζεηαη φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ηελ παξ. 1 ηνπ άξζξνπ 29 ηνπ λ. 4055/2012 (Α 51/12.3.2012) θαη ζχκθσλα κε ην άξζξν 113 ηνπ ηδίνπ λφκνπ ηζρχεη απφ 2.4.2012. Γ) Σο ΔΙΚΑΣΗΡΙΟ ΕΥΕΣΨΝ δηαθξίλεηαη ζε Μνλνκειέο θαη Σξηκειέο θαη δηθάδεη θαη άξζξα 110 θαη 111 ηνπ ΚΠΓ : α) Σν κνλνκειέο εθεηείν δηθάδεη θαη άξζξνλ 110 ΚΠΓ ηα πην θάησ εγθιήκαηα, εθηφο αλ ζην λφκν απεηιείηαη θαηά απηψλ ε πνηλή ηεο ηζφβηαο θάζεηξμεο: 1) Σα θαθνπξγήκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ηνπ άξζξνπ 308 Α, θαζψο θαη απηά ηεο παξαγξάθνπ 1 ηνπ άξζξνπ 308 Β, εθφζνλ γηα ηα ηειεπηαία έρεη ζπληαρζεί πξαθηηθφ ζπλδηαιιαγήο. 2) Σα θαθνπξγήκαηα ησλ άξζξσλ 114 ηνπ λ. 1892/1990 (Α'101), 66 ηνπ λ. 2121/1993 (Α'25) θαη 52 ηνπ λ. 4002/2011 (Α'180). 3) Σα θαθνπξγήκαηα ησλ λφκσλ 2725/1999 (Α'121) θαη 3028/2002 (Α'153).» - Σν πκβνχιην ησλ Δθεηψλ απνθαίλεηαη θαη άξζξνλ 317 ηνπ ΚΠΓ : α) Γηα ηηο εθέζεηο πνπ αζθνχληαη θαηά ησλ βνπιεπκάησλ ηνπ ζπκβνπιίνπ ησλ πιεκκειεηνδηθψλ ζχκθσλα κε φζα νξίδνληαη ζην άξζξν 481 παξ. 2 θαη β) γηα ηηο πξνηάζεηο ηνπ εηζαγγειέα εθεηψλ λα αλαζεσξεζεί ε θαηεγνξία ζχκθσλα κε φζα νξίδνληαη ζηελ παξ. 2 ηνπ άξζξνπ απηνχ θαη ζηελ παξάγξαθν 3 ηνπ άξζξνπ 322. Δ) Σο ΣΡΙΜΕΛΕ ΠΛΗΜΜΕΛΕΙΟΔΙΚΕΙΟ δηθάδεη θαη άξζξν 112 ΚΠΓ : 1. Σα πιεκκειήκαηα, εθηφο απφ φζα αλήθνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ κηθηψλ νξθσηψλ δηθαζηεξίσλ, ηνπ δηθαζηεξίνπ ησλ εθεηψλ, ηνπ κνλνκεινχο πιεκκειεηνδηθείνπ θαη ηνπ δηθαζηεξίνπ αλειίθσλ. «2. Σα πηαίζκαηα ησλ πξνζψπσλ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 6 ηνπ άξζξνπ 111.». 3. Σηο εθέζεηο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ κνλνκεινχο πιεκκειεηνδηθείνπ. - Σν πκβνχιην ησλ Πιεκκειεηνδηθψλ ζπληίζεηαη ζχκθσλα κε φζα νξίδεη ην άξζξν 5 παξ. 1 ΚΠΓ. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο αλαθξίζεσο απνθαζίδεη ζχκθσλα κε ην άξζξν 307 ΚΠΓ, κε πξφηαζε ηνπ Δηζαγγειέα ή αίηεζε ελφο δηαδίθνπ ή ηνπ αλαθξηηή, α) φηαλ ν αλαθξηηήο λνκίδεη φηη δελ πξέπεη λα ζπκκνξθσζεί κε πξφηαζε ησλ παξαπάλσ, β) φηαλ 12

πξφθεηηαη λα θαλνληζζεί ζηελ πξνδηθαζία έλα δχζθνιν δήηεκα, φπσο ε θαηάζρεζε θιπ, γ) γηα φιεο ηηο δηαθνξέο πνπ πξνθχπηνπλ ζηελ πξνδηθαζία κεηαμχ ησλ δηαδίθσλ ή κεηαμχ απηψλ θαη ηνπ Δηζαγγειέα, δ) γηα ηελ απνπεξάησζε ή ηελ εμαθνινχζεζε ηεο αλάθξηζεο, ε) γηα ηελ πξνζθπγή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαηά ηνπ εληάικαηνο πξνζσξηλήο θξάηεζεο ή γηα ηελ πξνζθπγή ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ ή ηνπ Δηζαγγειέα θαηά ηεο δηάηαμεο ηνπ αλαθξηηή πνπ αθνξά ηελ αληηθαηάζηαζε ηεο πξνζσξηλήο θξάηεζεο κε πεξηνξηζηηθνχο φξνπο θαη ζη) γηα θάζε άιιν ζέκα πνπ πξνβιέπεηαη ζε εηδηθέο δηαηάμεηο. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ην άξζξν 309 ΚΠΓ, α) κπνξεί λα απνθαίλεηαη λα κε γίλεη θαηεγνξία θαηά θάπνηνπ θαηεγνξνπκέλνπ, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ νξίδεη ην άξζξν 310 ΚΠΓ, β) λα παχζεη νξηζηηθά ηελ πνηληθή δίσμε, γ) λα παχεη πξνζσξηλά ηελ πνηληθή δίσμε ζχκθσλα κε ην άξζξν 311 ΚΠΓ, κφλνλ, φκσο, γηα ηα θαθνπξγήκαηα ηεο αλζξσπνθηνλίαο κε πξφζεζε, ηεο ιεζηείαο, ηεο εθβίαζεο, ηεο θινπήο (δσνθινπήο) θαη ηνπ εκπξεζκνχ, δ) λα δηαηάζζεη πεξαηηέξσ αλάθξηζε θαη ε) λα παξαπέκπεη ηνλ θαηεγνξνχκελν ζην αθξναηήξην ηνπ αξκνδίνπ δηθαζηεξίνπ. Ε) ΣΟ ΔΙΚΑΣΗΡΙΟ ΑΝΗΛΙΚΨΝ δηθάδεη θαη άξζξν 113 ΚΠΓ : Σηο αμηφπνηλεο πξάμεηο πνπ ηεινχληαη απφ αλειίθνπο ειηθίαο απφ δεθαηξηψλ κέρξη θαη ζπκπιεξσκέλνπ ηνπ δεθάηνπ νγδφνπ έηνπο, θαηά ηηο παξαθάησ δηαθξίζεηο : α. Σν κνλνκειέο δηθαζηήξην αλειίθσλ δηθάδεη : α) ηηο πξάμεηο πνπ ηεινχληαη απφ αλειίθνπο, εθηφο απφ εθείλεο πνπ δηθάδνληαη απφ ην ηξηκειέο δηθαζηήξην αλειίθσλ, β) ηα πηαίζκαηα πνπ ηεινχληαη απφ αλειίθνπο ζηελ έδξα ηνπ πξσηνδηθείνπ θαη γ) ηηο εθέζεηο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ πηαηζκαηνδηθείνπ γηα αλειίθνπο. Σν κνλνκειέο δηθαζηήξην αλειίθσλ επηβάιιεη επίζεο ηα αλακνξθσηηθά ή ζεξαπεπηηθά κέηξα πνπ νξίδνληαη απφ ηνλ Πνηληθφ Κψδηθα γηα αλειίθνπο πνπ δελ έρνπλ ζπκπιεξψζεη ην δέθαην ηξίην έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο. β. Σν ηξηκειέο δηθαζηήξην αλειίθσλ δηθάδεη ηηο αμηφπνηλεο πξάμεηο πνπ ηεινχληαη απφ αλειίθνπο, γηα ηηο νπνίεο ε πνηλή πεξηνξηζκνχ ζε εηδηθφ θαηάζηεκα θξάηεζεο λέσλ πνπ πξέπεη λα επηβιεζεί ζχκθσλα κε ηνλ Πνηληθφ Κψδηθα είλαη ηνπιάρηζηνλ πέληε εηψλ. γ. Σν εθεηείν αλειίθσλ δηθάδεη ηηο εθέζεηο θαηά ησλ απνθάζεσλ ησλ κνλνκειψλ θαη ηξηκειψλ δηθαζηεξίσλ αλειίθσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηα πιεκκειεηνδηθεία. Σ) To ΜΟΝΟΜΕΛΕ ΠΛΗΜΜΕΛΕΙΟΔΙΚΕΙΟ: Γηθάδεη ζχκθσλα κε ην άξζξν 114 ΚΠΓ : 1) Σα πιεκκειήκαηα γηα ηα νπνία απεηιείηαη ζην λφκν θπιάθηζε κε ειάρηζην φξην θαηψηεξν ηνπ ελφο έηνπο ή ρξεκαηηθή πνηλή ή θαη νη δχν πνηλέο, εθηφο απφ: α) εθείλα πνπ ππάγνληαη ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ κεηθηψλ νξθσηψλ δηθαζηεξίσλ θαη ησλ εθεηείσλ, θαζψο θαη ηα ζπλαθή κε απηά (άξζξα 109, 111, 128), β) εθείλα πνπ ππάγνληαη ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ δηθαζηεξίνπ ησλ αλειίθσλ, γ) εθείλα ησλ άξζξσλ 259 θαη 302 ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα θαη ηεο ζπθνθαληηθήο δπζθήκεζεο δηα ηνπ ηχπνπ. 2) Σηο εθέζεηο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ πηαηζκαηνδηθείνπ, θαζψο θαη ησλ απνθάζεσλ πνπ εθδίδνληαη απφ ην εηξελνδηθείν ζχκθσλα κε ην άξζξν 116 παξάγξαθνο 1.». Σν παξφλ άξζξν ηίζεηαη φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ηελ παξ. 4 ηνπ άξζξνπ 10 ηνπ λ. 3904/2010 (Α 218/23.12.2010). Ζ) Σο ΠΣΑΙΜΑΣΟΔΙΚΕΙΟ δηθάδεη θαη άξζξν 115 ηνπ ΚΠΓ ηα πηαίζκαηα, εθηφο απφ εθείλα πνπ αλήθνπλ ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ πιεκκειεηνδηθείσλ θαη ηνπ δηθαζηεξίνπ αλειίθσλ. 13

ΚΑΣΑ ΣΟΠΟΝ ΑΡΜΟΔΙΟΣΗΣΑ: θαζνξίδεηαη ζηα άξζξα 122, 123, 124 θαη 125 ΚΠΓ. Η ΕΙΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΦΗ Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο Δηζαγγειηθήο Αξρήο είλαη ηα εμήο: Ο εηζαγγειέαο φρη κφλν «θηλεί» ηελ πνηληθή δίσμε γηα λα αξρίζεη ε πνηληθή δίθε, αιιά γεληθφηεξα ηελ «αζθεί» θαηά ηε δηάξθεηά ηεο, εθπξνζσπψληαο ηελ θαηεγνξία ζε φια ηα ζηάδηα ηεο δίθεο, αθνχ, πξηλ απφ ηελ έθδνζε νπνηαζδήπνηε απφθαζεο (αθφκα θαη παξεκπίπηνπζαο) δηθαζηεξίνπ πξέπεη πξψηα λα αθνχγεηαη ν εηζαγγειέαο, ν νπνίνο βεβαίσο νθείιεη λα ππνβάιεη αηηηνινγεκέλεο πξνηάζεηο (άξζξα 32 2β, 138 4 ΚΠΓ) θαη κεηά απνθαζίδεη ην δηθαζηήξην, αιιηψο ε απφθαζε είλαη αλαηξεηέα. Ζ εηζαγγειηθή αξρή εθπξνζσπείηαη ζε θάζε ελέξγεηα απφ έλα κφλν κέινο ηεο, αιιά ιεηηνπξγεί εληαία θαη αδηαίξεηα (αξρή ηνπ αδηαηξέηνπ). Ζ αξρή ηνπ αδηαηξέηνπ ζηνηρείηαη κε ηελ αξρή ηεο ηεξαξρηθήο εμέηαζεο (άξζξν 24 Ν.1756/ 1988 (ΚΟΓΚΓΛ). Ζ αξρή ηεξαξρηθήο εμέηαζεο θάκπηεηαη ζε δπν ζεκεία, ήηνη απφ ηελ αξρή ηεο λνκηκφηεηαο (ν ηεξαξρηθά πθηζηάκελνο δελ δεζκεχεηαη απφ εληνιή ηνπ πξντζηακέλνπ ηνπ πρ. λα αζθήζεη πνηληθή δίσμε) θαη σο πξνο ηελ έθθξαζε ηεο γλψκεο ηνπ (ν ηεξαξρηθά πθηζηάκελνο νθείιεη λα ελεξγεί ζχκθσλα κε ηελ παξαγγειία ηνπ αλσηέξνπ, αιιά θαηά ηε δηαηχπσζε ηεο πξφηαζεο ηνπ πξνο ην δηθαζηήξην είλαη ειεχζεξνο λα ππνζηεξίμεη ηε γλψκε ηνπ (άξζξν 24 4 Ν.1756/88). ΟΙ ΔΙΚΑΣΙΚΟΙ ΛΕΙΣΟΤΡΓΟΙ Χο Γηθαζηηθνί Λεηηνπξγνί ζεσξνχληαη νη ηαθηηθνί δηθαζηέο θαη Δηζαγγειείο. Οη Γηθαζηηθνί Λεηηνπξγνί πεξηβάιινληαη κε νξηζκέλεο εγγπήζεηο, πνπ απνζθνπνχλ λα ηνπο εμαζθαιίζνπλ είηε ηελ πξνζσπηθή ηνπο αλεμαξηεζία (π.ρ. ηζνβηφηεηα, νη πξναγσγέο, κεηαζέζεηο, απνζπάζεηο θξίλνληαη θαηά θαλφλα απφ ην αλψηαην δηθαζηηθφ ζπκβνχιην, ρσξίο λα παξεκβαίλεη ε δηνίθεζε, αιιά ζπιινγηθά φξγαλα πνπ απαξηίδνληαη απφ δηθαζηέο θαη απφ θαζεγεηέο παλεπηζηεκίνπ), είηε ηε ιεηηνπξγηθή ηνπο αλεμαξηεζία (π.ρ. θαηά ηελ άζθεζε ησλ δηθαηνδνηηθψλ ηνπο θαζεθφλησλ δελ έρνπλ ππνρξέσζε λα αθνινπζνχλ εληνιέο ή νδεγίεο νπνηνπδήπνηε άιινπ θξαηηθνχ νξγάλνπ, αιιά ππφθεηληαη κφλν ζην ζχληαγκα θαη ηνπο λφκνπο (άξζξν 87 2 πληάγκαηνο). ΟΙ ΛΑΙΚΟΙ ΔΙΚΑΣΕ (ΕΝΟΡΚΟΙ) Ο ζεζκφο ησλ ελφξθσλ ζηε ρψξα καο θαζηεξψζεθε ζηελ πνηληθή δηθνλνκία ηνπ 1834. Έθηνηε αλαδηνξγαλψζεθ κε ηνν Ν.969/79, ηα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δηαηάμεσλ ηνπ νπνίνπ είλαη: α) νη έλνξθνη πξνέξρνληαη απφ φινπο ηνπο Έιιελεο πνιίηεο άλδξεο θαη γπλαίθεο θαη επηιέγνληαη κε κηα αξθεηά πνιχπινθε δηαδηθαζία, β) ην ΜΟΓ ζπγθξνηείηαη απφ επηά κέιε (ηξεηο ηαθηηθνί δηθαζηέο θαη ηέζζεξηο έλνξθνη, νη νπνίνη απνθαζίδνπλ απφ θνηλνχ γηα φια θαηά θαλφλα ηα δεηήκαηα (ελνρή ή απαιιαγή, πνηλή, ειαθξπληηθέο πεξηζηάζεηο θιπ), γ) ε θαζ χιε αξκνδηφηεηά ηνπο είλαη απνθιεηζηηθή θαη θαζνξίδεηαη απφ ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 109 ΚΠΓ θαη δ) ζε δεχηεξν βαζκφ θαηφπηλ άζθεζεο έθεζεο θαηά ησλ απνθάζεσλ ηνπ ΜΟΓ δηθάδεη ην ΜΟΔ κε ηελ ίδηα ζπγθξφηεζε (ηξεηο ηαθηηθνί δηθαζηέο θαη ηέζζεξηο έλνξθνη). 14

ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΟΙ Δθηφο απφ ηνπο δηθαζηέο θαη ηνλ εηζαγγειέα ζηελ πνηληθή δίθε κεηέρνπλ θαη ν θαηεγνξνχκελνο, ν πνιηηηθφο ελάγσλ θαη ν αζηηθψο ππεχζπλνο. Σα πξφζσπα απηά απνθαινχληαη ζηνλ ΚΠΓ «δηάδηθνη». Α. Ο ΚΑΣΗΓΟΡΟΤΜΕΝΟ Ο θαηεγνξνχκελνο έρεη κηα ζεηξά απφ δηθαηψκαηα, θπξηφηεξα ησλ νπνίσλ είλαη ην εμήο: α) ην δηθαίσκα αθξφαζεο (άξζξν 20 πληάγκαηνο), β) ην δηθαίσκα λα παξίζηαηαη κε ζπλήγνξν θαη λα επηθνηλσλεί κε απηφλ, ηφζν θαηά ηελ απνινγία ηνπ, θαζψο θαη ζε θάζε εμέηαζε ηνπ θαηά ηελ αλάθξηζε (άξζ.100 ΚΠΓ) φζν θαη ζην αθξναηήξην (άξζ.340 ΚΠΓ), γ) θαηά ηελ απνινγία ηνπ ζηελ αλάθξηζε πξέπεη λα ηνπ αλαθνηλψλεηαη ε πξάμε γηα ηελ νπνία θαηεγνξείηαη θαη λα ηνπ εμεγνχληαη ηα δηθαηψκαηα ηνπ, θαζψο θαη λα ιακβάλεη γλψζε ησλ εγγξάθσλ ηεο αλάθξηζεο θαη λα ιακβάλεη αληίγξαθά ηνπο (άξζξα 101, 273 2 ΚΠΓ), δ) λα ιακβάλεη πξνζεζκία γηα ηελ απνινγία ηνπ, ε) δηθαηνχηαη λα αξλεζεί λα απαληήζεη ηφζν θαηά ηελ αλάθξηζε, φζν θαη θαηά ηελ αθξνακαηηθή δηαδηθαζία (άξζ.273 2β, 366 2β ΚΠΓ) θ.α.ν. Β. Ο ΠΟΛΙΣΙΚΨ ΕΝΑΓΨΝ Ο πνιηηηθψο ελάγσλ είλαη απηφο πνπ θπξίσο «αδηθήζεθε» απφ ην έγθιεκα, ν ακέζσο «παζψλ», δειαδή ν θνξέαο ηνπ έλλνκνπ αγαζνχ πνπ πξνζέβαιε ν δξάζηεο κε ηελ πξάμε ηνπ. Σα πξφζσπα πνπ κπνξνχλ λα αζθήζνπλ πνιηηηθή αγσγή ελψπηνλ πνηληθνχ δηθαζηεξίνπ δηθαηνχληαη λα δεηήζνπλ είηε απνδεκίσζε θαη απνθαηάζηαζε ηεο πεξηνπζηαθήο δεκίαο πνπ ππέζηεζαλ, είηε ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε γηα εζηθή βιάβε ή ςπρηθή νδχλε. Γ. Ο ΑΣΙΚΨ ΤΠΕΤΘΤΝΟ Χο αζηηθψο ππεχζπλνο κπνξεί λα κεηάζρεη ζηελ πνηληθή δίθε πξφζσπν, ην νπνίν ρσξίο λα έρεη θαη πνηληθή επζχλε ππνρξενχηαη, ζχκθσλα κε ην λφκν, λα θαηαβάιεη είηε ηελ απνδεκίσζε θαη ηε ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε είηε ηε ρξεκαηηθή πνηλή θαη ηα έμνδα. Η ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΙΑ Ζ πνηληθή δηαδηθαζία αξρίδεη ηππηθά κε ηελ έγεξζε ηεο πνηληθήο αγσγήο θαη ηειεηψλεη πάληα κε δηθαζηηθή ε απφθαζε ή βνχιεπκα, ηα νπνία πξέπεη λα θαηαζηνχλ ακεηάθιεηα. Ζ πνηληθή δηαδηθαζία δηαθξίλεηαη ζε δχν ζηάδηα, ήηνη ζηελ πξνδηθαζία (αλάθξηζε, δηαδηθαζία ελψπηνλ δηθαζηηθψλ ζπκβνπιίσλ) θαη ηελ θχξηα δηαδηθαζία (δηαδηθαζία ζην αθξναηήξην). 15

ΜΗΝΤΗ ΕΓΚΛΗΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΑΓΨΓΗ ΑΝΣΙΚΛΗΣΟ. ΜΗΝΤΗ - ΕΓΚΛΗΗ Χο κήλπζε ζεσξείηαη ε θαηά επίζεκν ηξφπν θαηαγγειία ζηελ Αξρή αμηφπνηλεο πξάμεσο, κε ζθνπφ λα ηηκσξεζεί ν δξάζηεο ηεο. Δηδηθφηεξα, σο έγθιεζε ραξαθηεξίδεηαη ε θαηαγγειία απηή, φηαλ γίλεηαη απφ ηνλ παζφληα θαη, σο κήλπζε, φηαλ γίλεηαη ζε πεξίπησζε αμηφπνηλσλ πξάμεσλ, νη νπνίεο δηψθνληαη απηεπαγγέιησο, απφ νπνηνλδήπνηε άιινλ (εθηφο απφ απηφλ πνπ αδηθήζεθε) (άξζξν 42 παξ. 1 ΚΠΓ). χκθσλα κε ην άξζξν 118 ΠΚ. δηθαίσκα ππνβνιήο εγθιήζεσο, (δει. ζηα θαη έγθιεζε δησθφκελα αδηθήκαηα) έρεη ν άκεζα παζψλ απφ ηελ αμηφπνηλε πξάμε, εθηφο θαη εάλ ν λφκνο νξίδεη δηαθνξεηηθά κε εηδηθή δηάηαμε. ΑΝΗΛΙΚΟ ΠΑΘΨΝ χκθσλα κε ην άξζξν 118 παξ. 2 ΠΚ, εάλ ν αλήιηθνο δελ έρεη ζπκπιεξψζεη ην 12 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ ή ηειεί ππφ δηθαζηηθή απαγφξεπζε, ην δηθαίσκα εγθιήζεσο έρεη ν λφκηκνο αληηπξφζσπφο ηνπ. Πξνθεηκέλνπ γηα αμηφπνηλε πξάμε ζε βάξνο αλειίθνπ θάησ ησλ 12 εηψλ, ηελ έγθιεζε, σο απνηεινχζα πξάμε ηεο επηκέιεηαο ηνπ πξνζψπνπ ηνπ, κπνξεί λα ππνβάιεη έγθπξα θαη ν έλαο κφλν γνλέαο. Σν απηφ ηζρχεη θαη φηαλ δξάζηεο θαη έγθιεζε δησθφκελνπ εγθιήκαηνο ζε βάξνο αλειίθνπ είλαη ν έλαο γνλέαο ηνπ αλειίθνπ. Γειαδή θαη ζηελ πεξίπησζε απηή, έγθπξα ππνβάιιεηαη ε έγθιεζε απφ ηνλ άιιν ακέηνρν γνλέα θαη δελ έρεη εθαξκνγή ην άξζξν 1517 Α.Κ., πνπ νξίδεη φηη, αλ ηα ζπκθέξνληα ηνπ ηέθλνπ ζπγθξνχνληαη κε ηα ζπκθέξνληα ηνπ παηέξα ηνπ ή ηεο κεηέξαο ηνπ πνπ αζθνχλ ηε γνληθή κέξηκλα, δηνξίδεηαη εηδηθφο επίηξνπνο (Α.Π. 1535/2007 ΠνηλΓηθ 2007 ζει.1274). Δάλ ν παζψλ έρεη ζπκπιεξψζεη ην 12 ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπ, ην δηθαίσκα έρνπλ ν παζψλ θαη ν λφκηκνο αληηπξφζσπφο ηνπ θαη κεηά ηελ ζπκπιήξσζε ηνπ 17 νπ έηνπο, ην δηθαίσκα έρεη κφλνλ ν παζψλ. χκθσλα κε ην άξζξν 118 παξ. 3 ΠΚ, εάλ δχν ή πεξηζζφηεξνη έρνπλ δηθαίσκα εγθιήζεσο, ην δηθαίσκα απηφ είλαη απηνηειέο γηα ηνλ θαζέλα. χκθσλα κε ην άξζξν 119 ΠΚ, ε πνηληθή δίσμε αζθείηαη ελαληίνλ φισλ ησλ ζπκκεηφρσλ ηνπ εγθιήκαηνο αθφκε θαη εάλ ε ππνβιεζείζα έγθιεζε ζηξέθεηαη ελαληίνλ ελφο απφ απηνχο, ε δε παξάιεηςε ηνπ Δηζαγγειέσο λα επεθηείλεη ηελ πνηληθή δίσμε θαη ελαληίνλ ηνπο δελ δεκηνπξγεί αθπξφηεηα θαη άξζξν 171 παξ. 1 ΚΠΓ (αξρή ηνπ αδηαηξέηνπ ηεο εγθιήζεσο, βι. θαη ΟιΑΠ 2/2007, ΝνΒ 2007, ζει. 943). ΠΟΤ ΚΑΣΑΣΙΘΕΣΑΙ Η ΜΗΝΤΗ - ΕΓΚΛΗΗ χκθσλα κε ην άξζξν 42 παξ. 2 ΚΠΓ, ε κήλπζε γίλεηαη απεπζείαο είηε ζηνλ Δηζαγγειέα πιεκκειεηνδηθψλ είηε ζηνπο άιινπο αλαθξηηηθνχο ππαιιήινπο (π.ρ. αζηπλνκηθνχο πνπ ππεξεηνχλ ζε αζηπλνκηθή αξρή) απφ ηνλ ίδην ηνλ κελπηή είηε απφ πιεξεμνχζην Γηθεγφξν. To έγγξαθν ηεο πιεξεμνπζηφηεηαο κπνξεί λα δνζεί θαη κε απιή έγγξαθε δήισζε, αξθεί ε γλεζηφηεηα ηεο ππνγξαθήο ηνπ εληνιέα λα βεβαησζεί απφ νπνηαδήπνηε δεκφζηα, δεκνηηθή ή θνηλνηηθή αξρή ή δηθεγφξν. χκθσλα, κε ην άξζξ. 42 παξ. 3 ΚΠΓ, κπνξεί ε κήλπζε λα ππνβιεζεί θαη ζε αλαξκφδην θαηά ηφπν Δηζαγγειέα ή αλαθξηηηθφ ππάιιειν (πρ. κήλπζε πνπ απεπζχλεηαη ζηνλ Δηζαγγειέα Πξσηνδηθψλ Υαιθίδνο κπνξεί λα θαηαηεζεί ζηνλ Δηζαγγειέα Πξσηνδηθψλ Αζελψλ ή ζε αζηπλνκηθφ Σκήκα ησλ Αζελψλ), ν νπνίνο ππνρξενχηαη ρσξίο ρξνλνηξηβή λα ηελ δηαβηβάζεη ζηνλ αξκφδην. Έηζη, ν ρξφλνο ππνβνιήο ζε αλαξκφδην αλαθξηηηθφ ππάιιειν δηαθφπηεη ηελ ηξίκελε πξνζεζκία ηεο εγθιήζεσο, φηαλ πξφθεηηαη γηα θαη έγθιεζε δησθφκελν αδίθεκα. ηα θαη έγθιεζε δησθφκελα εγθιήκαηα, ην αμηφπνηλν εμαιείθεηαη αλ ν δηθαηνχρνο δελ ππνβάιιεη έγθιεζε εληφο ηξηψλ κελψλ απφ ηελ εκέξα πνπ έιαβε γλψζε 16

γηα ηελ πξάμε πνπ ηειέζηεθε θαη γηα ην πξφζσπν πνπ ηελ ηέιεζε ή γηα έλαλ απφ ηνπο ζπκκέηνρνπο, θαζφζνλ ζεσξείηαη φηη ε πάξνδνο άπξαθηεο -απφ ην δηθαηνχρν-ηεο ηξίκελεο πξνζεζκίαο ππνβνιήο ηεο εγθιήζεσο απνηειεί ζησπεξή παξαίηεζε απφ ην δηθαίσκα θαη επηθέξεη εμάιεηςε ηνπ αμηνπνίλνπ θαη άξζξν 117 παξ.1 Π.Κ. (βι. ΑΠ 1998/2004 ΠνηλΥξ ΝΔ ζει. 73, ΑΠ 279/1985 ΠνηλΥξ ΛΔ ζει. 707). ΠΡΟΘΕΜΙΑ ΤΠΟΒΟΛΗ ΜΗΝΤΕΨ - ΕΓΚΛΗΕΨ Δάλ κελ πξφθεηηαη πεξί εγθιήκαηνο θαη' έγθιεζε δησθνκέλνπ, ε πξνζεζκία γηα ηελ ππνβνιή ηεο εγθιήζεσο είλαη 3 κήλεο απφ ηελ εκέξα πνπ o παζψλ έιαβε γλψζε γηα ηελ ηέιεζε εηο βάξνο ηνπ ηεο πξάμεσο θαη ηνπ πξνζψπνπ πνπ ηελ ηέιεζε (άξζξν 117 παξ. 1 Π.Κ.), ελψ εάλ πξφθεηηαη πεξί απηεπαγγέιησο δησθνκέλνπ εγθιήκαηνο ηηκσξνπκέλνπ ζε βαζκφ πιεκκειήκαηνο, ε πξάμε παξαγξάθεηαη εληφο 5 εηψλ απφ ηεο ηειέζεψο ηεο, νπφηε ζα πξέπεη λα επηδνζεί θιεηήξην ζέζπηζκα ην αξγφηεξν εληφο ηεο πξνζεζκίαο ησλ 5 εηψλ απφ ηεο ηειέζεσο ηεο πξάμεσο. ΚΑΣΑΘΕΗ ΜΗΝΤΕΨ ΕΓΚΛΗΕΨ ΑΠΟ ΥΤΙΚΟ ΠΡΟΨΠΟ Η ΠΛΗΡΕΞΟΤΙΟ ΔΙΚΗΓΟΡΟ ΣΟΤ. Όηαλ εγθαιεί ή κελχεη θπζηθφ πξφζσπν, απαηηείηαη απηνπξφζσπε εκθάληζε ηνπ ηδίνπ κε ηελ ηαπηφηεηά ηνπ θαη ζπκπιεξψλεηαη έλνξθε εμέηαζε ηνπ κελπηνχ γηα ην αιεζέο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο κελχζεψο ηνπ. Όηαλ ε κήλπζε έγθιεζε θαηαηίζεηαη απφ πιεξεμνχζην Γηθεγφξν, απαηηείηαη είηε ζπκβνιαηνγξαθηθφ πιεξεμνχζην, ην νπνίν πξέπεη λα πεξηέρεη εηδηθή εληνιή ή εμνπζηνδφηεζε κε ζεσξεκέλν ην γλήζην ηεο ππνγξαθήο, θαηά ηνλ ΚΠΓ (ήηνη απφ δεκφζηα, δεκνηηθή, θνηλνηηθή αξρή ή δηθεγφξν), γηα ηελ ππνβνιή ηεο κήλπζεο ή έγθιεζεο γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ή ηηο ζπγθεθξηκέλεο άδηθεο πξάμεηο. Γελ αξθεί γηα ηε λνκφηππε ππνβνιή ηεο, γεληθή πιεξεμνπζηφηεηα. Απαηηείηαη ην πιεξεμνχζην ή ε εμνπζηνδφηεζε λα παξέρεη εηδηθή εληνιή ζηνλ εληνινδφρν γηα θαηάζεζε έγθιεζεο θαηά ζπγθεθξηκέλνπ πξνζψπνπ θαη λα γίλεηαη κλεία ησλ πεξηζηαηηθψλ πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ άδηθε πξάμε, θαζψο θαη ηνπ ηφπνπ θαη ρξφλνπ ηέιεζήο ηεο. Ζ εμνπζηνδφηεζε γηα ηελ ππνβνιή εγθιήζεσο πξέπεη λα είλαη εηδηθή, δειαδή λα πεξηγξάθνληαη κε αθξίβεηα νη θαηαγγειιφκελεο σο αμηφπνηλεο πξάμεηο θαη ην έγγξαθν ηεο εμνπζηνδνηήζεσο πξνζαξηάηαη ζηελ έθζεζε γηα ηελ θαηάζεζε ηεο κελχζεσο (άξζξν 42 παξ. 2 εδ γ ΚΠΓ). Γηα ηελ κεγίζηε δπλαηή αθξίβεηα ηεο εμνπζηνδνηήζεσο, θαιφ είλαη λα ελζσκαηψλεηαη ζε απηήλ, ην πιήξεο θείκελν ηεο θαηαηηζέκελεο εγθιήζεσο. Αθφκε, ζην πιεξεμνχζην ή ζηελ εμνπζηνδφηεζε, πξέπεη λα παξέρεηαη ε εληνιή ζην εληνινδφρν λα δειψζεη γηα ινγαξηαζκφ ηνπ εληνιέα παξάζηαζε πνιηηηθήο αγσγήο γηα ζπγθεθξηκέλν πνζφ, πάληνηε κε επηθχιαμε, γηα ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε ιφγσ ηεο εζηθήο βιάβεο πνπ πξνθιήζεθε ζηνλ εγθαινχληα απφ ηηο θαηαγγειφκελεο άδηθεο πξάμεηο. Όηαλ ππάξρνπλ πνιινί εγθαινχληεο, πξέπεη ε πιεξεμνπζηφηεηα γηα παξάζηαζε πνιηηηθήο αγσγήο λ' αθνξά θαζέλα απφ απηνχο. Όηαλ ππάξρνπλ πνιινί κελπφκελνη, πξέπεη ε πιεξεμνπζηφηεηα γηα παξάζηαζε πνιηηηθήο αγσγήο λ' αθνξά θαζέλα απφ απηνχο. ΟΣΑΝ ΕΓΚΑΛΕΙ Η ΜΗΝΤΕΙ ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΨΠΟ Η ΠΛΗΡΕΞΟΤΙΟ ΣΟΤ. 1. Όηαλ κελχεη ή εγθαιεί ΑΝΧΝΤΜΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ, απαηηείηαη ε έγθιεζε ή ε κήλπζε λα ζπλνδεχεηαη απφ: α. Καηαζηαηηθφ ηεο εηαηξείαο ή ην Φ.Δ.Κ δεκνζηεχζεσο ηεο πεξίιεςεο ηνπ θαηαζηαηηθνχ. 17

β. Κεθπξσκέλν αληίγξαθν πξαθηηθνχ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηεο εηαηξείαο, κε ην νπνίν λα ρνξεγείηαη ε εηδηθή εληνιή θαη πιεξεμνπζηφηεηα ζην ζπγθεθξηκέλν πξφζσπν γηα ηελ θαηάζεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο κήλπζεο ή έγθιεζεο. - Όηαλ ζην θαηαζηαηηθφ νξίδνληαη κέιε ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ή άιια πξφζσπα δηθαηνχκελα λα εθπξνζσπνχλ ηελ αλψλπκε εηαηξεία επί Γηθαζηεξίνπ (νξγαληθή - θαηαζηαηηθή εθπξνζψπεζε Α.Δ), ηφηε ηα πξφζσπα απηά ζπλλφκσο εγθαινχλ θαη δελ απαηηείηαη πξαθηηθφ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ. - Όταν στο καταστατικό ορίζεται ότι με απόφαση του Διοικητικού υμβουλίου μπορεί να ανατεθεί η εκπροσώπηση της Α.Ε σε τρίτα πρόσωπα, τότε, εκτός από το καταστατικό, απαιτείται και η απόφαση του Διοικητικού υμβουλίου που να ορίζει τα πρόσωπα αυτά. την περίπτωση αυτή απαιτείται βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής από αρμόδια προς τούτο υπηρεσία (δημόσια, δημοτική, κοινοτική αρχή) ή και από Δικηγόρο, όλων των μελών του Διοικητικού υμβουλίου και δεν αρκεί η βεβαίωση ως επικυρωμένου αντιγράφου του πρακτικού από τον Πρόεδρο του Διοικητικού υμβουλίου της εταιρείας. Για την υποβολή έγκλησης από Α.Ε. βλ. 6/2006 ΟλΑ.Π., σύμφωνα με τις οποίες : τις υπ αριθμ. 4/2006, 5/2006 και «Με το άρθρο 18 παρ. 1 του Ν. 2190/1920 «Περί ανωνύμων εταιριών», όπως αυτός κωδικοποιήθηκε με το Β.Δ. 174/1963, ορίζεται ότι «η ανώνυμη εταιρία εκπροσωπείται επί δικαστηρίω και εξωδίκως υπό του διοικητικού αυτής συμβουλίου, ενεργούντος συλλογικώς», κατά δε την παρ. 2 του ίδιου άρθρου «το καταστατικόν δύναται να ορίσει, ότι εν ή πλείονα μέλη του υμβουλίου ή άλλα πρόσωπα δικαιούνται να εκπροσωπούν την εταιρίαν, εν γένει ή εις ορισμένου μόνον είδους πράξεις». Σο άρθρο 22 του ίδιου Νόμου ορίζει στην παρ. 1 ότι «Σο Διοικητικόν υμβούλιον είναι αρμόδιον ν` αποφασίζη πάσαν πράξιν αφορώσαν εις την διοίκησιν της εταιρείας, εις την διαχείρισιν της περιουσίας αυτής και εις την εν γένει επιδίωξιν του σκοπού της εταιρείας», στη δε παρ. 3, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 10 παρ. 4 του ν. 2339/95, «το καταστατικό μπορεί να ορίζει θέματα, για τα οποία η εξουσία του διοικητικού συμβουλίου μπορεί να ασκείται ολικά ή μερικά από ένα ή περισσότερα μέλη του, διευθυντές της εταιρείας ή τρίτους». Οι διατάξεις αυτές του ν. 2190, αντίστοιχες με εκείνες των άρθρων 65, 67 και 68 του ΑΚ, ρυθμίζουν την οργανική εκπροσώπηση του νομικού προσώπου της ανώνυμης εταιρίας, δηλαδή, καθορίζουν το όργανο που εκφράζει τη βούληση του νομικού αυτού προσώπου στις έννομες σχέσεις με άλλα πρόσωπα, το εκπροσωπεί στα 18

δικαστήρια, και αποφασίζει για τη διοίκηση της εταιρίας και τη διαχείριση της περιουσίας της για την πραγμάτωση του εταιρικού σκοπού. Ψς τέτοιο όργανο ορίζεται [18 παρ. 1] το διοικητικό συμβούλιο της εταιρίας, το οποίο [22 παρ. 1] είναι αρμόδιο να αποφασίζει για κάθε υπόθεση που αφορά στη διοίκηση της εταιρίας ή στη διαχείριση της περιουσίας της. Οι προαναφερόμενες διατάξεις των άρθρων 18 παρ. 2 και 22 παρ. 3 του άνω ν. 2190, που αλληλοσυμπληρώνονται, ρυθμίζουν το ζήτημα της υποκατάστασης του διοικητικού συμβουλίου της ΑΕ, κατά τρόπο ώστε αυτή να είναι νόμιμη, μόνο εφόσον διενεργείται με βάση μία από αυτές τις διατάξεις. Σο άρθρο 18 παρ. 2 αναφέρεται αποκλειστικά στην εξουσία εκπροσώπησης της Α.Ε. Επιτρέπει στο καταστατικό της εταιρείας να ορίσει ότι ένα ή περισσότερα μέλη του ή άλλα πρόσωπα, που κατονομάζονται, δικαιούνται να εκπροσωπούν [δικαστικώς ή εξωδίκως] την εταιρεία γενικά ή σε ορισμένες μόνο πράξεις. Η διάταξη του άρθρου 22 παρ. 3 περιλαμβάνει στο πεδίο εφαρμογής της τόσο τις πράξεις διαχείρισης όσο και την εκπροσώπηση της εταιρείας. Αντίθετα όμως προς το άρθρο 18 παρ. 2 το οποίο συνιστά ειδική πρόβλεψη με την οποία το καταστατικό προβαίνει σε συγκεκριμένο καθορισμό προσώπων που κατονομάζονται, στην περίπτωση του άρθρου 22 παρ. 3 το καταστατικό προβλέπει ορισμένα θέματα για τα οποία είναι δυνατό να αποφασιστεί από το Δ.. μεταβίβαση της εξουσίας του. Η μεταβίβαση αυτή κατά το άνω άρθρο 22 παρ. 3, μπορεί να διενεργηθεί προς οποιοδήποτε πρόσωπο, και όχι μόνο προς μέλη του Δ.. ή διευθυντές της εταιρείας, Προϋποθέτει όμως σχετική πρόβλεψη στο καταστατικό της εταιρείας [ΟλΑΠ 1096/76]. Τποκατάσταση του διοικητικού συμβουλίου με εξωεταιρική συμφωνία δεν είναι νόμιμη. Επομένως, όταν δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 18 παρ. 2 ή 22 παρ. 3, το τρίτο πρόσωπο προς το οποίο το όργανο της εταιρείας, δηλαδή το Διοικητικό υμβούλιο, ανέθεσε εκπροσωπευτική δραστηριότητα, δεν είναι υποκατάστατος του διοικητικού συμβουλίου αλλά ενεργεί στα πλαίσια της από τα άρθρα 211 και 713 του ΑΚ προβλεπόμενης αντίστοιχα πληρεξουσιότητας ή εντολής. Ο υποκατάστατος του διοικητικού συμβουλίου, επειδή ενεργεί ως όργανο της εταιρείας δεν έχει ανάγκη ειδικής πληρεξουσιότητας ή εξουσιοδότησης και βεβαίωσης του γνήσιου της υπογραφής των μελών του Δ.., όταν το απαιτεί νομοθετική διάταξη, όπως όταν πρόκειται για την υποβολή έγκλησης ή για τη δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής. την περίπτωση όμως που το διοικητικό συμβούλιο Ανώνυμης Εταιρείας, για την υλοποίηση σχετικής 19

απόφασής του, αναθέσει σε τρίτο, ως προς τον οποίο δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άνω άρθρων 18 παρ. 2 ή 22 παρ. 3 του ν. 2190/20, να υποβάλει μήνυση ή έγκληση κατά του δράστη αξιόποινης πράξης που τελέστηκε σε βάρος της εταιρείας, απαιτείται, ενόψει του ότι ο ανωτέρω τρίτος είναι απλός πληρεξούσιος - εντολοδόχος της τελευταίας, το πρακτικό του διοικητικού συμβουλίου, που περιέχει τη σχετική απόφασή του και το οποίο προσαρτάται στην εγχειριζόμενη έγκληση, να φέρει και βεβαίωση της γνησιότητας της υπογραφής του «εντολέα» και παρέχοντος την πληρεξουσιότητα, δηλαδή των μελών του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις πιο πάνω διατάξεις των άρθρων 46 και 42 παρ. 1 εδ. γ ΚΠΔ». 2. Όηαλ κελχνπλ ή εγθαινχλ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΠΔΡΗΟΡΗΜΔΝΖ ΔΤΘΤΝΖ (Δ.Π.Δ), ΟΜΟΡΡΤΘΜΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ (Ο.Δ) 'Ζ ΔΣΔΡΟΡΡΤΘΜΟ ΔΣΑΗΡΔΗΑ (Δ.Δ), ε κήλπζε - έγθιεζε απαηηείηαη λα ζπλνδεχεηαη απφ: α. Καηαζηαηηθφ ηεο εηαηξείαο απφ ην νπνίν λα πξνθχπηνπλ ηα ζηνηρεία ηνπ δηαρεηξηζηή ηεο εηαηξείαο, φηαλ απηφο ππνβάιεη ηελ έγθιεζε γηα ινγαξηαζκφ ηεο εηαηξείαο. β. Όηαλ ε έγθιεζε ή ε κήλπζε θαηαηίζεηαη απφ άιιν πξφζσπν, απαηηείηαη εθηφο ηνπ αλσηέξσ, πιεξεμνχζην ή εμνπζηνδφηεζε, θαηά η' αλσηέξσ, ηνπ δηαρεηξηζηή ηεο εηαηξείαο. ΓΕΝΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΤΠΟΒΟΛΗ ΚΑΘΕ ΜΗΝΤΕΨ ΕΓΚΛΗΕΨ. ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΜΑΡΣΤΡΕ. ηελ θαηαηηζέκελε κήλπζε κπνξνχκε λα πξνηείλνπκε θαη ηνπο κάξηπξεο (αλαγξάθνληαο ηα ζηνηρεία ηνπο, ήηνη νλνκαηεπψλπκν, παηξψλπκν, δηεχζπλζε θαηνηθίαο), ηνπο νπνίνπο επηζπκνχκε λα εμεηάζνπκε. Δπί πιένλ, είλαη δπλαηή θαη ε πξνζθφκηζε κε ηελ κήλπζε θαη ελφξθσλ βεβαηψζεσλ καξηχξσλ, ελψπηνλ πκβνιαηνγξάθνπ ή Δηξελνδίθνπ, ρσξίο θιήζε ηνπ κελπνκέλνπ, αιιά κφλνλ γηα ηα θαη έγθιεζε δησθφκελα αδηθήκαηα, φπσο νξίδεη ην άξζξν 46 παξ. 4 ηνπ Κψδηθνο Πνηληθήο Γηθνλνκίαο, ην νπνίν αληηθαηεζηάζε κε ηελ δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 28 ηνπ Ν.4055/2012 (ΦΔΚ 51/12-3-12 η.α ). Ο πνιηηηθψο ελάγσλ κπνξεί λα εμεηάζεη θαη άιινπο κάξηπξεο θαηά ηελ εθδίθαζε ηεο ππνζέζεσο, αξθεί, επί πνηλή απαξαδέθηνπ, λα ηνπο γλσζηνπνηήζεη ζηνλ θαηεγνξνχκελν, εγγξάθσο (κε εμψδηθε δήισζε ηνπ, ε νπνία πξέπεη λα επηδνζεί κε δηθαζηηθφ επηκειεηή ζηνλ θαηεγνξνχκελν θαη λα πξνζθνκηζζεί ε ζρεηηθή έθζεζε επηδφζεσο ζην αθξναηήξην, θαηά ηελ εθδίθαζε ηεο ππνζέζεσο), πξηλ απφ 5 ηνπιάρηζηνλ εκέξεο απφ ηελ δηθάζηκν, εάλ ε ππφζεζε εθδηθάδεηαη ελψπηνλ ηνπ Σξηκεινχο Πιεκκειεηνδηθείνπ (άξζξν 326 παξ. 2 ΚΠΓ), ελψ εάλ ε ππφζεζε εθδηθάδεηαη ελψπηνλ ηνπ Μνλνκεινχο Πιεκκειεηνδηθείνπ ή ηνπ Πηαηζκαηνδηθείνπ, κπνξεί λα ηνπο πξνηείλεη θαηά ηελ εθδίθαζε ηεο ππνζέζεσο (άξζξν 326 παξ. 1 ΚΠΓ), φπσο θαη ν θαηεγνξνχκελνο, δει. ρσξίο ηελ ηήξεζε ηεο άλσ δηαηππψζεσο, ε νπνία απαηηείηαη γηα ην Σξηκειέο Πιεκκειεηνδηθείν. 20