2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Το άτοµο και η πολιτεία

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ù ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ ı Ì ıô ÌÂ ÁÈ Ù apple Ú Î Ùˆ ı Ì Ù :. ËÓ ÔÚÁ ÓˆÛË Î È ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ ÎÚ ÙÔ. Ë Û ÛË ÎÚ ÙÔ Î È appleôï ÙË

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το άτοµο και η πολιτεία Εντητα Α Κράτος και πολίτευµα Ú ÙÔ Î Ù Ï Ì ÓÂÈ appleâúèï Ì ÓÂÈ ÛÎÂ ÂÈ ÊÔ Ï fi ÂÍÔ Û ÙÚfiappleÔ È Î ÚÓËÛË : appleôï ÙÂ Ì ÓÔÌÔıÂÙÈÎ ÂÎÙÂÏÂÛÙÈÎ ÈÎ ÛÙÈÎ 41

1ο Κεφάλαιο 2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ενότητα Α : Κράτος και πολίτευµα Το Κράτος Παρατηροµε την εικνα και συζητάµε: Τι είναι το κράτος; Με ποια κράτη συνορεει η Ελλάδα; Γιατί υπάρχουν τα σνορα; ʈÙ. 1.1 à ÚÙË ÙË µ ÏÎ ÓÈÎ ÂÚÛÔÓ ÛÔ 42 Η έννοια του κράτους περιλαµβάνει τρία στοιχεία: το έδαφος, δηλαδή µια γεωγραφική περιοχή που ορίζεται απ σνορα, τον λα, το σνολο των ατµων που ζουν µνιµα σε αυτ το χώρο και την εξουσία, την ευθνη που έχει το κράτος να οργανώνει τη ζωή των κατοίκων µε νµους και να ελέγχει την τήρησή τους. Η κρατική εξουσία εκδηλώνεται µε τρεις µορφές: α) τη νοµοθετική, που ασχολείται µε τη θέσπιση των νµων, β) την εκτελεστική, που ασχολείται µε τη διακυβέρνηση του κράτους και γ) τη δικαστική, που ελέγχει αν τηρονται οι νµοι. ƒ ƒπ Αναζητοµε απ το βιβλίο της Ιστορίας της Στ τάξης στοιχεία για την αλλαγή των συνρων του ελληνικο κράτους απ τη σστασή του µέχρι σήµερα. ª π π... Τα βασικά στοιχεία του κράτους είναι: το έδαφος,ο λας και η εξουσία. Η κρατική εξουσία ασκείται µε τρεις µορφές: τη νοµοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική.

Κεφάλαιο 2ο: Το πολίτευµα και οι µορφές του Το πολίτευµα και οι µορφές του 2η 2ο Κεφάλαιο ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ιαβάζουµε τα παρακάτω παραδείγµατα διακυβέρνησης ενς κράτους. Στην Αγγλία µέχρι το 17ο αιώνα όλες οι εξουσίες ήταν συγκεντρωµένες στο πρόσωπο του βασιλιά. Το 1689 µε την άνοδο στο θρόνο του Γουλιέλµου Γ και της Μαρίας Β Στιούαρτ καθιερώνεται η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας. Στα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α περιορίζεται όλο και περισσότερο η εκτελεστική εξουσία του βασιλιά. Σήµερα στο θρόνο της Αγγλίας βρίσκεται από το 1952 η βασίλισσα Ελισάβετ, της οποίας ο ρόλος είναι αρκετά περιορισµένος και συµβολικός. Τη νοµοθετική εξουσία ασκεί το κοινοβούλιο και την εκτελεστική εξουσία ασκεί η κυβέρνηση µε τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς. Το εκέµβριο του 2006 στα νησιά Φίτζι, που βρίσκονται στον Ειρηνικό Ωκεανό, βαριά οπλισµένοι στρατιώτες έστησαν οδοφράγµατα σε κεντρικούς δρόµους της πρωτεύουσας Σούβα και περικύκλωσαν την προεδρική και πρωθυπουργική κατοικία. Άνδρες της στρατιωτικής φρουράς αφόπλισαν τον πρωθυπουργό Λαϊσένια Καράσε και τον έθεσαν σε κατ οίκον περιορισµό. Νωρίτερα, στρατιώτες αφόπλισαν την αστυνοµία και εισέβαλαν σε αποθήκες όπλων προκειµένου να µη στραφούν αυτά κατά των στρατιωτών. Ο αρχηγός των Ενόπλων υνάµεων των νησιών Φίτζι στρατηγός Μπαϊναµαραµά ανακοίνωσε ότι ο στρατός ελέγχει τη χώρα και ότι ο ίδιος αναλαµβάνει τη διακυβέρνηση. Πηγή: Αρχείο Ειδήσεων B.B.C. ΕΛΛΑ Α - Το Σνταγµα του 2001 Αρθρο 1 - (Μορφή του πολιτεύµατος) 1.Tο πολίτευµα της Eλλάδας είναι Προεδρευόµενη Kοινοβουλευτική ηµοκρατία. 2.Θεµέλιο του πολιτεύµατος είναι η λαϊκή κυριαρχία. 3.Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγµα. 'Αρθρο 2 - (Πρωταρχικές υποχρεώσεις της πολιτείας) 1.O σεβασµός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. 2.H Eλλάδα, ακολουθώντας τους γενικά αναγνωρισµένους κανόνες του διεθνούς δικαίου, επιδιώκει την εµπέδωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης, καθώς και την ανάπτυξη των φιλικών σχέσεων µεταξύ των λαών και των κρατών. Σχολιάζουµε τους διαφορετικος τρπους διακυβέρνησης ενς κράτους. Ο τρπος που οργανώνεται και ασκείται η εξουσία σε ένα κράτος λέγεται πολίτευµα. Οι κυριτερες µορφές πολιτευµάτων είναι: η µοναρχία,η ολιγαρχία και η δηµοκρατία. Η µοναρχία διακρίνεται σε απλυτη και σε συνταγµατική. Στην απλυτη µοναρχία ο µονάρχης συγκεντρώνει λες τις εξουσίες στο πρσωπ του. Νοµοθετεί, κυβερνά και δικάζει ο ίδιος. Στην εποχή µας, σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, πως στη Μ. Βρετανία, στη Σουηδία και στην Ισπανία υπάρχει συνταγµατική µοναρχία, στην οποία οι εξουσίες του µονάρχη περιορίζονται απ το Σνταγµα. 43

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ενότητα Α : Κράτος και πολίτευµα Στην ολιγαρχία κυβερνον λίγα άτοµα. Αυτή η µορφή πολιτεµατος υπήρχε και στην αρχαία Ελλάδα. Ττε κυβερνοσαν οι λίγοι και συνήθως οικονοµικά ισχυροί. Σήµερα, µορφή ολιγαρχίας είναι οι στρατιωτικές δικτατορίες που παραµένουν στην εξουσία χωρίς τη θέληση του λαο. Στη δηµοκρατία κριο χαρακτηριστικ θεωρείται η αρχή της «λαϊκής κυριαρχίας». Αυτ συνεπάγεται τη διακυβέρνηση της χώρας είτε απευθείας απ τον λα (άµεση δηµοκρατία), πως συνέβαινε στην αρχαία Αθήνα, είτε µε αντιπροσώπους (έµµεση ή αντιπροσωπευτική δηµοκρατία), πως γίνεται στη σγχρονη Ελλάδα. Στην αντιπροσωπευτική δηµοκρατία οι αντιπρσωποι, δηλαδή οι βουλευτές, εκλέγονται ελεθερα απ τον λα και αναλαµβάνουν να υποστηρίξουν τα συµφέροντα και τις απψεις τους. Συγκρίνουµε τις µορφές των πολιτευµάτων σε σχέση µε το βαθµ συµµετοχής του λαο σε αυτά. ƒ ƒπ 1. Οι φράσεις που ακολουθον αναφέρονται στα αρχαία χρνια. Στη διπλανή στήλη συµπληρώστε για ποιο πολίτευµα γίνεται λγος: - Πολλές φορές, οι ευγενείς που λέγονταν και άριστοι, καταργοσαν τον βασιλιά και έπαιρναν λη τη δναµη στα χέρια τους. - Ο Κλεισθένης, στην αρχαία Αθήνα, έδωσε λη τη δναµη στην Εκκλησία του ήµου (στον λα). - Μετά τη δολοφονία του Φιλίππου, στον θρνο της Μακεδονίας ανέβηκε να κυβερνήσει ο γιος του Αλέξανδρος. 44 2. Ανατρέχοντας στα βιβλία της Ιστορίας συζητάµε για το πολίτευµα που είχαν: α. η αρχαία Σπάρτη τον 4ο-7ο π.χ. αιώνα. β. η αρχαία Αθήνα τον 5ο π.χ. αιώνα. γ. η Μακεδονία τον 3ο π.χ. αιώνα. ª π π... Οι κυριτερες µορφές πολιτευµάτων είναι: η µοναρχία, η ολιγαρχία και η δηµοκρατία. α. Μοναρχία: ταν λες οι εξουσίες συγκεντρώνονται σε ένα πρσωπο (απλυτη µοναρχία) ή ταν οι εξουσίες του Μονάρχη περιορίζονται απ το Σνταγµα, πως συµβαίνει σε κάποια ευρωπαϊκά κράτη (συνταγµατική µοναρχία). β. Ολιγαρχία: ταν την εξουσία ασκον λίγα άτοµα. Σήµερα εµφανίζεται συνήθως µε τη µορφή στρατιωτικών δικτατοριών. γ. ηµοκρατία: ταν ο λας ψηφίζει τους αντιπροσώπους του (βουλευτές) και έτσι έµµεσα συµµετέχει στη διακυβέρνηση του κράτους.

Κεφάλαιο 3ο: Το ηµοκρατικό Πολίτευµα Το ηµοκρατικ Πολίτευµα 2η 3ο Κεφάλαιο ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Στην αρχαία Αθήνα όλοι οι πολίτες έπαιρναν µέρος στη διακυβέρνηση της πόλης - κράτους. Συµµετείχαν στην Εκκλησία του ήµου, όπου διατύπωναν την άποψή τους και ψήφιζαν αυτή που θεωρούσαν πιο σωστή (άµεση ψηφοφορία). Σήµερα, η άµεση ψηφοφορία δεν είναι δυνατό να εφαρµοστεί, κυρίως λόγω του πλήθους των ψηφοφόρων. Γι αυτό οι πολίτες εκλέγουν αντιπροσώπους, τους βουλευτές, οι οποίοι αποφασίζουν για ζητήµατα της πολιτείας και για την επίλυση των προβληµάτων τους (έµµεση ψηφοφορία). Το πολίτευµα της Ελλάδας είναι Προεδρευµενη Κοινοβουλευτική ηµοκρατία. Αυτ σηµαίνει τι ζοµε σε ένα δηµοκρατικ κράτος µε αρχηγ τον Πρεδρο της ηµοκρατίας. Ο λας ψηφίζει τους αντιπροσώπους του βουλευτές µε δηµοκρατικές διαδικασίες, ασκώντας την εξουσία µέσα απ τους αντιπροσώπους του. Ας δοµε τώρα πώς λειτουργεί το δηµοκρατικ πολίτευµα στη χώρα µας: Αρχηγς του κράτους είναι ο Πρεδρος της ηµοκρατίας. Εκλέγεται απ τη Βουλή και η εξουσία του είναι περιορισµένη. ιορίζει τον Πρωθυπουργ µετά απ εκλογές και δίνει την εντολή σχηµατισµο κυβέρνησης. Επίσης, εκπροσωπεί τη χώρα στο εξωτερικ µε επίσηµες επισκέψεις που πραγµατοποιεί σε άλλες χώρες ως αρχηγς του κράτους. 45

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ενότητα Α : Κράτος και πολίτευµα Η Κυβέρνηση αποτελείται απ το Υπουργικ Συµβολιο που απαρτίζεται απ τον Πρωθυπουργ και τους Υπουργος. Η Κυβέρνηση καθορίζει και κατευθνει τη γενική πολιτική της χώρας σµφωνα µε το Σνταγµα. Ο Πρωθυπουργς συντονίζει το έργο των Υπουργών του, προκειµένου να εφαρµοστεί η κυβερνητική πολιτική. Σε άλλα µέρη του κσµου υπάρχουν τα εξής είδη δηµοκρατίας: α) η Βασιλευµενη Κοινοβουλευτική ηµοκρατία, που αρχηγς του κράτους είναι ο βασιλιάς και η κυβέρνηση εκλέγεται απ τον λα (είναι η σγχρονη κρια µορφή της Συνταγµατικής Μοναρχίας, στην οποία ο βασιλιάς έχει πολ περιορισµένη δικαιοδοσία στις υποθέσεις του κράτους). Το πολίτευµα αυτ το συναντάµε, για παράδειγµα, στο Βέλγιο, τη ανία και τη Μ. Βρετανία. β) η Προεδρική ηµοκρατία, στην οποία αρχηγς του κράτους και πρεδρος της κυβέρνησης είναι ο Πρεδρος της ηµοκρατίας. Η βασική διαφορά µε την Προεδρευµενη ηµοκρατία είναι τι σε αυτ το πολίτευµα ο Πρεδρος της ηµοκρατίας εκλέγεται απευθείας απ τον λα και κυβερνά µε υπουργος, που επιλέγονται απ τον ίδιο. Προεδρική ηµοκρατία υπάρχει σε κράτη πως η Κπρος και οι Ηνωµένες Πολιτείες Αµερικής. Συζητάµε ποια είναι η διαφορά µεταξ του Προέδρου της ηµοκρατίας και του Προέδρου της Κυβέρνησης (Πρωθυπουργο) στην Προεδρευµενη Κοινοβουλευτική ηµοκρατία. ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΑΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ (Πρωθυπουργς Υπουργοί ) ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (βουλευτές) ΛΑΟΣ (εκλογείς) 46

Κεφάλαιο 3ο: Το ηµοκρατικό Πολίτευµα Τα δηµοκρατικ πολίτευµα κατοχυρώνει µε νµους αξίες πως η ιστητα και η ελευθερία λων των πολιτών. Οι άνθρωποι θεωρονται ίσοι µεταξ τους, έχουν ίδια δικαιώµατα και υποχρεώσεις. Συνεργάζονται για την κοινή προδο και συµβιώνουν αρµονικά. Η ελευθερία είναι το δικαίωµα κάθε ανθρώπου να ενεργεί πως επιθυµεί, αρκεί να µην προκαλεί βλάβη σε άλλον και να σέβεται τους νµους της πολιτείας. Παράλληλα, µπορεί να σκέπτεται και να πιστεει,τι θέλει. Η ελευθερία του δεν θα πρέπει να απειλείται, αν αυτς έχει διαφορετικές πεποιθήσεις, ενώ θα πρέπει να µπορεί να µορφώνεται και να επιλέγει τον τρπο ζωής και εργασίας του, πάντα µέσα στο πλαίσιο που ορίζουν οι νµοι. Συζητάµε και καταγράφουµε τους λγους, για τους οποίους νοµίζουµε τι στο σγχρονο κσµο έχει επικρατήσει το πολίτευµα της δηµοκρατίας. ƒ ƒπ 1. Σηµειώνουµε Σ δίπλα στις προτάσεις που θεωροµε τι είναι σωστές και Λ σε σες θεωροµε τι είναι λανθασµένες: Η δηµοκρατία στην αρχαία Αθήνα ήταν έµµεση. Οι βουλευτές σήµερα εκλέγονται απ τους πολίτες. Το πολίτευµα της Ελλάδας είναι Προεδρευµενη Κοινοβουλευτική ηµοκρατία. Αρχηγς του Ελληνικο Κράτους είναι ο Πρεδρος της ηµοκρατίας. Ο Πρωθυπουργς ορίζει τον Πρεδρο της ηµοκρατίας. 2. Επισκεπτµαστε την ιστοσελίδα της Βουλής των Ελλήνων για περισστερες πληροφορίες για τη Βουλή και το πολίτευµά µας (www.parliament.gr). 3. Χωρισµένοι σε οµάδες συζητάµε τι θα θέλαµε να ρωτήσουµε τους βουλευτές σε περίπτωση που επισκεφθοµε τη Βουλή των Ελλήνων µε την τάξη µας. ª π π... Η ηµοκρατία ως πολίτευµα γεννήθηκε στην αρχαία Αθήνα. Πολλά κράτη σήµερα έχουν δηµοκρατικ πολίτευµα. Αυτ σηµαίνει τι ο λας επιλέγει µε εκλογές τους αντιπροσώπους του (βουλευτές) για τη διακυβέρνηση της χώρας. Σε κάθε δηµοκρατικ κράτος οι πολίτες απολαµβάνουν τις αξίες της ελευθερίας και της ιστητας. 47

4ο Κεφάλαιο 2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ενότητα Α : Κράτος και πολίτευµα Οι λειτουργίες της κρατικής εξουσίας ʈÙ. 4.1 µô Ï ÙˆÓ ÏÏ ÓˆÓ ÚÂÈ, ÈÚ ÓË, appleôèô Â Ó È Ô ÚfiÏÔ ÙË µô Ï ÙˆÓ ÏÏ ÓˆÓ; Úˆ ÌfiÓÔ fiùè Ë µô Ï ËÊ ÂÈ ÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ ÎÚ ÙÔ. 48 Συζητάµε λοι µαζί: Ποια θέµατα απασχολον τους βουλευτές στη Βουλή; Τι συζητά ο Πρωθυπουργς µε τους Υπουργος; Σε τι χρησιµεουν τα δικαστήρια; Σµφωνα µε το δηµοκρατικ πολίτευµα της χώρας µας στο κράτος υπάρχουν τρεις µορφές εξουσίας: α. Η Νοµοθετική εξουσία, έργο της οποίας είναι η διατπωση και ψήφιση των νµων. Την εξουσία αυτή ασκεί η Βουλή που ψηφίζει τους νµους και ο Πρεδρος της ηµοκρατίας που υπογράφει τους νµους.

Κεφάλαιο 4ο: Οι λειτουργίες της κρατικής εξουσίας β. Η Εκτελεστική εξουσία, κριο έργο της οποίας είναι η διακυβέρνηση του κράτους. Αυτ επιτυγχάνεται µε την εφαρµογή των νµων που ψηφίζει η Βουλή. Την Εκτελεστική εξουσία ασκον: Ο Πρεδρος της ηµοκρατίας. Η Κυβέρνηση που αποτελείται απ τον Πρωθυπουργ και τους Υπουργος. γ. Η ικαστική εξουσία, έργο της οποίας είναι η επίλυση των προβληµάτων των πολιτών στα δικαστήρια, σµφωνα µε τους νµους που έχει θεσπίσει η πολιτεία. Τη ικαστική εξουσία ασκον τα δικαστήρια. Ô Ì appleèô Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó appleò ÛÎÔ ÓÙ È ÔÈ ÙÚÂÈ ÌÔÚÊ ÂÍÔ Û : α) Νοµοθετική εξουσία Τη νοµοθετική εξουσία ασκεί η Βουλή. Η Βουλή αποτελείται απ τριακσιους εκπροσώπους του λαο που είναι οι βουλευτές. Στη Βουλή οι βουλευτές: Συζητον και αποφασίζουν για µεγάλα ζητήµατα που αφορον τη χώρα, πως είναι η εκπαίδευση, η υγεία, η οικονοµία, η εξωτερική πολιτική. Μελετον και ψηφίζουν τους νµους. Ελέγχουν το έργο της Κυβέρνησης (του Πρωθυπουργο και των Υπουργών). ʈÙ. 4.2 Η Βουλή συνεδριάζει β) Εκτελεστική εξουσία Η εκτελεστική εξουσία ασκείται απ τον Πρεδρο της ηµοκρατίας και την Κυβέρνηση. Η Κυβέρνηση κυβερνά µε τον Πρωθυπουργ και τους Υπουργος. Κάθε Υπουργς ασχολείται µε τα θέµατα του Υπουργείου του και ο Πρωθυπουργς, που είναι ο Πρεδρος της Κυβέρνησης, συντονίζει το έργο των Υπουργών του. Υπάρχουν πολλά Υπουργεία που επιτελον διαφορετικ έργο. Αντιστοιχίζουµε τα Υπουργεία µε τις αρµοδιτητές τους. Υπουργείο Εθνικής Άµυνας Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών Υπουργείο Πολιτισµο Υπουργείο Εξωτερικών Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών Ένοπλες υνάµεις Συγκοινωνίες Πολιτιστική κληρονοµιά Ανάπτυξη τεχνών Γεωργία Κτηνοτροφία Αλιεία Οικονοµική ανάπτυξη Βελτίωση της ποιτητας ζωής Σχέσεις της Ελλάδας µε άλλα κράτη Λιµάνια - Ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες 49

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ενότητα Α : Κράτος και πολίτευµα γ) ικαστική εξουσία Ô ÌÂ ÁÈ Ù ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ Î Ù ÊÂ - ÁÔ Ó ÛÙ ÈÎ ÛÙ ÚÈ. Οι άνθρωποι καταφεγουν στα δικαστήρια, για να λσουν διαφορές τους µε την Πολιτεία ή µε τους συµπολίτες τους. Σε ένα δηµοκρατικ κράτος, ταν οι πολίτες παραβιάζουν τους νµους προβαίνοντας σε παράνοµες πράξεις, πως κλοπή, φνο, οικονοµική απάτη, φθορά ξένης περιουσίας κ.ά., οι δικαστές οφείλουν να αποδώσουν δικαιοσνη. Σε ένα τροχαίο ατχηµα για ποιους λγους νοµίζετε τι οι εµπλεκµενοι καταφεγουν στα δικαστήρια; Αυτ συµβαίνει πάντοτε; Μπορείτε να δώσετε άλλα παραδείγµατα απ περιπτώσεις, στις οποίες ένας πολίτης θα καταφγει στο δικαστήριο; ƒ ƒπ 1. Το σχολείο είναι µια µικρή κοινωνία, στην οποία ισχουν συγκεκριµένοι καννες. Φανταζµαστε πως ένας µαθητής, καθώς παίζει ποδσφαιρο µε τα παιδιά της ΣΤ τάξης, πετάει µε δναµη την µπάλα και σπάει το τζάµι µιας αίθουσας. Συζητάµε τι γίνεται στη συνέχεια. Καταγράφουµε ποιους καννες του σχολείου µπορεί να παραβίασε ο µαθητής. 2. Σκεφτµαστε προβλήµατα που αφορον το σχολείο µας (π.χ. η καθαριτητα στο προαλιο, η φλαξη του σχολείου). Χωριζµαστε σε οµάδες, κάθε οµάδα επιλέγει ένα πρβληµα και συντάσσει προτάσεις για την επίλυσή του. Συζητάµε τις προτάσεις κάθε οµάδας και καταγράφουµε αυτές που µποροµε να υλοποιήσουµε. ª π π... Σε κάθε δηµοκρατικ πολίτευµα η Κυβέρνηση πρέπει να φροντίζει για την οµαλή λειτουργία του κράτους και την προδο των πολιτών του. Στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις µορφές εξουσίας: η νοµοθετική,η εκτελεστική και η δικαστική. 50

Κεφάλαιο 5ο: Το ελληνικό Σύνταγµα Το ελληνικ Σνταγµα 2η 5ο Κεφάλαιο ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ÔÏÏ ÊÔÚ ÎÔ ˆ ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ ÛË È ˆ ÁÈ ÙÔ ÓÙ ÁÌ ÙË ÒÚ Ì. È Â Ó È ÎÚÈ Ò ; ʈÙ. 5.1 ÁÂÁÔÓfiÙ ÙË 3Ë ÂappleÙÂÌ Ú Ô (ÏÈıÔÁÚ Ê ) ʈÙ. 5.2 Û ÓÙ ÁÌ Ù Ú Ë ÏÏ ÚÁË ÌappleÚÔÛÙ ÛÙ Ó ÎÙÔÚ. «Τη νχτα της 3ης Σεπτεµβρίου 1843 πλήθος λαο, καθώς και επαναστατηµένες µονάδες του τακτικο στρατο, συγκεντρώθηκαν µπροστά στα ανάκτορα, ζητώντας απ το βασιλιά θωνα να παραχωρήσει Σνταγµα. ηλαδή, γραπτος νµους που να καθορίζουν τη µορφή του πολιτεµατος, την οργάνωση και λειτουργία του κράτους και τη σχέση του κράτους µε τους πολίτες». Ιστορία το Ελληνικο Εθνους, τµος ΙΓ, Εκδοτικ Αθηνν, Αθήνα 1978, σσ. 91,92 «εν ήθελα χρήµατα και βιο, ήθελα σύνταµα δια την πατρίδα µου να κυβερνηθεί µε νόµους και όχι µε το έτζι θέλω». Μακρυγιάννη αποµνηµονεύµατα, (εισ., σχόλια), Σπ. Ι. Ασδραχά, εκδ. Α. Καραβία, Αθήνα 1977, σ. 320 Συζητάµε και γράφουµε τους λγους, για τους οποίους ο στρατηγς Μακρυγιάννης ήθελε Σνταγµα. Πώς σχετίζεται το Σνταγµα µε την αγάπη του για την Πατρίδα; Γνωρίζετε κάποιο άλλο ευρωπαϊκ κράτος που ο λας αγωνίστηκε για την απκτηση Συντάγµατος; 51

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ενότητα Α : Κράτος και πολίτευµα Το Σνταγµα είναι ο ανώτερος νµος του κράτους, στον οποίο πρέπει να στηρίζονται λοι οι νµοι της πολιτείας. Το Ελληνικ Σνταγµα αποτελείται απ 120 άρθρα και: Καθορίζει τη µορφή του πολιτεµατος και τις πρωταρχικές υποχρεώσεις της πολιτείας, πως ο σεβασµς και η προστασία της αξίας του ανθρώπου, η επιδίωξη ειρήνης, δικαιοσνης και ανάπτυξης φιλικών σχέσεων µε άλλα κράτη και λαος. Ρυθµίζει την οργάνωση και τις λειτουργίες της πολιτείας. Κατοχυρώνει τα ατοµικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώµατα των πολιτών και καθορίζει τις υποχρεώσεις τους. Οι νµοι που ψηφίζονται απ τη Βουλή πρέπει να είναι σµφωνοι µε το Σνταγµα, ώστε να µη θεωρονται αντισυνταγµατικοί. ƒ ƒπ ιαβάζουµε δο παραγράφους απ το τελευταίο άρθρο του Συντάγµατος: Άρθρο 120 2.Ο σεβασµός στο Σύνταγµα και τους νόµους και η αφοσίωση στην Πατρίδα και τη ηµοκρατία συνιστούν θεµελιώδη υποχρέωση όλων των Ελλήνων. 4.H τήρηση του Συντάγµατος επαφίεται στον πατριωτισµό των Eλλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται µε κάθε µέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει µε τη βία. Χωριζµαστε σε δυο οµάδες και η κάθε µια αναλαµβάνει να γράψει σντοµα τη σηµασία των παραπάνω παραγράφων του Συντάγµατος. Κάθε οµάδα ανακοινώνει στην τάξη,τι έγραψε. ª π π... Το Σνταγµα της χώρας µας ορίζει τη µορφή του πολιτεµατος, την οργάνωση και τις λειτουργίες της Πολιτείας, τα ατοµικά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώµατα των πολιτών. Στο Σνταγµα στηρίζονται λοι οι νµοι του κράτους. 52 Ó ÎÂÊ Ï ˆÛË ıâ ÎÚ ÙÔ ÔÚ ÂÙ È applefi ÙÔ ÊÔ appleô Î Ù Ï Ì ÓÂÈ, ÙÔÓ Ï fi appleô ÂÈ Û Ùfi Î È ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÛÎÂ Ù È Ë ÂÍÔ Û. ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÔÚÁ ÓÒÓÂÙ È Î È ÛÎÂ Ù È Ë ÂÍÔ Û ÂÓfi ÎÚ ÙÔ ÔÓÔ- Ì ÂÙ È appleôï Ù Ì. È appleèô ÁÓˆÛÙ ÌÔÚÊ appleôïèùâ Ì ÙˆÓ Â Ó È Ë ÌÔÓ Ú, Ë ÔÏÈÁ Ú Î È Ë ËÌÔ- ÎÚ Ù. ÌÂÚ Ù appleâúèûûfiùâú ÎÚ ÙË Ô Ó ËÌÔÎÚ ÙÈÎfi appleôï Ù Ì. Ô appleôï ÙÂ Ì ÙË ÏÏ Â Ó È Ë ÚÔ Ú fiìâóë ÔÈÓÔ Ô Ï ÙÈÎ ËÌÔÎÚ Ù Î È Ú ËÁfi ÙÔ ÎÚ ÙÔ Â Ó È Ô Úfi ÚÔ ÙË ËÌÔÎÚ Ù. Ù ËÌÔÎÚ ÙÈÎ ÎÚ ÙË Ë ÎÚ ÙÈÎ ÂÍÔ Û ÛÎÂ Ù È Ì ÙÚÂÈ È ÊÔÚÂÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ  : ÙË ÓÔÌÔıÂ- ÙÈÎ (µô Ï Î È Úfi ÚÔ ÙË ËÌÔÎÚ Ù ), ÙËÓ ÂÎÙÂÏÂÛÙÈÎ ( ÚÓËÛË Î È Úfi ÚÔ ÙË ËÌÔ- ÎÚ Ù ) Î È ÙË ÈÎ ÛÙÈÎ ( ÈÎ ÛÙ ÚÈ ). ıâ Û Á ÚÔÓÔ ËÌÔÎÚ ÙÈÎfi ÎÚ ÙÔ ÂÈ ÙÔ ÈÎfi ÙÔ ÓÙ ÁÌ. Ô ÓÙ ÁÌ Â Ó È Ô ÓÒÙÂÚÔ ÓfiÌÔ ÙÔ ÎÚ ÙÔ, Ô ÔappleÔ Ô Î ıôú ÂÈ ÙÔ appleôï ÙÂ Ì ÙË ÒÚ, Ú ıì ÂÈ ÙËÓ ÔÚÁ ÓˆÛË Î È ÙÈ ÏÂÈÙÔ ÚÁ  ÙË appleôïèùâ, Î ÙÔ ÚÒÓÂÈ Ù ÈÎ ÈÒÌ Ù ÙˆÓ appleôïèùòó Î È Î ıôú ÂÈ ÙÈ ÛÈÎ ÙÔ appleô ÚÂÒÛÂÈ.

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Το άτοµο και η πολιτεία Εντητα B Κράτος και πολίτης π Â Ó ÎÚ ÙÔ Ô appleôï ÙË Â Ó È ÂÈ ÛÙËÚ ÂÈ ÙÔ ÎÚ ÙÔ Ì ÏÔ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ Û ÓfiÏÔ ÈÎ ÈÒÌ Ù appleô ÚÂÒÛÂÈ appleôïèùèî ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ ÎÔÈÓˆÓÈÎ 53

1ο Κεφάλαιο 2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ενότητα B : Κράτος και πολίτης ικαιώµατα και υποχρεώσεις του πολίτη ÙË ËÌÔÎÚ Ù fiïôè ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ Ô Ó Ù È ÈÎ ÈÒÌ Ù Î È ÙÈ È appleô ÚÂÒÛÂÈ ; ŒÙÛÈ ÓÔÌ ˆ ÈÚ ÓË! È Ó Ô ÌÂ! λοι οι άνθρωποι που ζουν σε κράτη µε δηµοκρατικ πολίτευµα έχουν: ατοµικά δικαιώµατα, πως να αναπτσσουν ελεθερα την προσωπικτητά τους, να µιλον ελεθερα και να εκφράζουν την άποψή τους για διάφορα θέµατα, κοινωνικά δικαιώµατα, πως να µορφώνονται, να έχουν περίθαλψη ταν αρρωσταίνουν και να βρίσκουν εργασία. Οι πολίτες ενς κράτους µως έχουν και πολιτικά δικαιώµατα, πως να συµ- µετέχουν µε την ψήφο τους στην εκλογή των προσώπων που θα κυβερνήσουν τη χώρα. Στην Ελλάδα, πολίτες είναι σοι έχουν την ελληνική ιθαγένεια. Οι πολίτες ηλικίας 18 ετών και άνω έχουν δικαίωµα συµµετοχής στις εκλογές. Επίσης, οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν το δικαίωµα να συµµετέχουν στις δηµοτικές εκλογές σε οποιοδήποτε κράτος-µέλος της Ευρώπης ζουν. εν έχουν µως το δικαίωµα να ψηφίζουν και να συµµετέχουν στις εκλογές για την επιλογή αντιπροσώπων στη Βουλή. 54 Ô Ì fiìˆ appleèô Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÔÚÈÛÌ Ó applefi Ù appleôïèùèî ÈÎ ÈÒÌ Ù appleô Ô Ó ÔÈ appleôï Ù ÙË ÒÚ Ì. - Μπορον να συµµετέχουν στις εκλογές ως ψηφοφροι ή ως υποψήφιοι. - Μπορον να καταλαµβάνουν δηµσιες θέσεις (δικαστές, εκπαιδευτικοί, υπάλληλοι υπουργείων κτλ.).

Κεφάλαιο 1ο: ικαιώµατα και υποχρεώσεις του πολίτη λα τα παραπάνω δικαιώµατα κατοχυρώνονται απ το Σνταγµα. Υπάρχουν µως και άλλα δικαιώµατα που δεν αναφέρονται στο Σνταγµα, πως είναι τα πνευµατικά δικαιώµατα που αφορον την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας. Αυτ σηµαίνει τι κάθε έργο (πίνακας ζωγραφικής, λογοτεχνικ έργο, µουσικ κοµµάτι ή έργο τέχνης γενικά) ανήκει σε αυτν που το δηµιοργησε και κανείς άλλος δεν µπορεί να το παρουσιάσει ως δικ του. Εκτς µως απ δικαιώµατα, έχουµε και υποχρεώσεις. Οι κυριτερες υποχρεώσεις των πολιτών, πως προκπτουν απ το Σνταγµα, είναι: - ο σεβασµς προς το κοινωνικ σνολο που εκφράζεται µε την προσπάθεια κάθε πολίτη να προστατεει το περιβάλλον, να σέβεται την ιδιοκτησία των συµπολιτών του και του κράτους και να προσφέρει,τι µπορεί για το συµφέρον του συνλου. - η τήρηση του Συντάγµατος και των νµων, δηλαδή η αποφυγή οποιασδήποτε ενέργειας η οποία είναι αντίθετη µε αυτά που ορίζουν το Σνταγµα και οι Νµοι. - η υπεράσπιση της δηµοκρατίας, δηλαδή η υποχρέωση του κάθε πολίτη να εµποδίσει ποιον προσπαθήσει να αλλάξει το δηµοκρατικ πολίτευµα της χώρας. ªÂÚÈÎÔ ÓıÚˆappleÔÈ Ì ÙË ÛÙ ÛË Î È ÙË Û ÌappleÂÚÈÊÔÚ ÙÔ ıâˆúô Ó Î ÙÒÙÂÚÔ ÙÔ ÓıÚÒappleÔ appleô Â Ó È È ÊÔÚÂ- ÙÈÎÔ ˆ appleúô ÙËÓ Î Ù ÁˆÁ, ÙÔ ıú ÛΠÌ. Ìapple Ìapple ÌÔ ÙÔ ÙÔ ÔÓÔÌ ÂÈ Ú ÙÛÈÛÙ! Συζητάµε λοι µαζί για τη στάση και τη συµπεριφορά ορισµένων ανθρώπων απέναντι σε συνανθρώπους τους που έχουν διαφορετική καταγωγή, χρώµα, θρησκεία ή γλώσσα. ƒ ƒπ ιαβάζουµε, συζητάµε και φανταζµαστε την εξέλιξη της ιστορίας: 55

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ενότητα Β : Κράτος και πολίτης ÔÈÎÈ ÛÙËÎÂ, ÓÔÈÎÈ ÛÙËÎÂ. ÏËÌ Ú, Î Ú. ΠÓÔ ÙÔ ˆÌ ÙÈÔ; ÂÚ ÛÙÂ. ÏËÌ Ú, Î Ú. ΠÓÔ ÙÔ ˆÌ ÙÈÔ; È ÙÔ ÛÎ ÙÛÔ appleúô Î Â applefi ÙÔ ÓÙ appleô ÙË.. «ÁÒ, Ô ƒ ÙÛÈÛÙ ;!» ËÁ : http://www.europa.eu.int 56 Μοιραζµαστε τους ρλους και υποδυµαστε τα πρσωπα. Οι υπλοιποι παρακολουθοµε και σηµειώνουµε τη συµπεριφορά των ηρώων. Καταγράφουµε τα συναισθήµατα µας. Συζητάµε λοι µαζί σχετικά µε το θέµα. ª π π... Σε µια δηµοκρατική χώρα κάθε άνθρωπος έχει ατοµικά, κοινωνικά και πνευµατικά δικαιώµατα. Πολιτικά δικαιώµατα έχουν µνο οι πολίτες µιας χώρας. Οι Ευρωπαίοι πολίτες µπορον να συµµετέχουν µνο στις δηµοτικές εκλογές σε οποιοδήποτε κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζουν. Στις σγχρονες κοινωνίες παρατηρείται το φαινµενο του ρατσισµο, δηλαδή της διάκρισης των ανθρώπων σε ανώτερους και κατώτερους µε βάση την καταγωγή τους.

Κεφάλαιο 2ο: Πνευµατικά δικαιώµατα Πνευµατικά δικαιώµατα 2η 2ο Κεφάλαιο ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ÈÚ ÓË, ı Ì Û È apple Ú ÛÈ appleô ÌÈÏÔ Û Ì ÁÈ Ù appleóâ Ì ÙÈÎ ÈÎ ÈÒÌ Ù ; ÙÈ ı Ì Ì È. ªappleÔÚÂ Ó ÌÔ Âapple Ó Ï ÂÈ Î appleôè ÛÈÎ appleú ÁÌ Ù ; Ú ÛÙˆ. appleóâ Ì ÙÈÎ È ÈÔÎÙËÛ Û ÂÙ ÂÙ È Ì ÚÁ Î È ËÌÈÔ ÚÁ Â, appleô appleúôî - appleùô Ó applefi ÙÔ appleóâ Ì ÙÔ ÓıÚÒappleÔ, ÁÈ Ùfi ÏψÛÙÂ Ó ÊÂÚfiÌ ÛÙ ÛÙ appleóâ Ì ÙÈÎ ÈÎ ÈÒÌ Ù. ŸÙ Ó Ó ÓıÚˆappleÔ ÓÂÈ ÌÔÚÊ Û ÌÈ È ÙÔ, ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ ËÌÈÔ ÚÁÂ È Ï Ô, ˆÁÚ ÊÈ, ÌÔ ÛÈÎ, ʈÙÔÁÚ Ê, Î ÓÂÈ ËÏ Ó ÚÁÔ appleúˆùfiù appleô, ÂÈ ÈÎ ˆÌ appleóâ Ì ÙÈÎ È ÈÔÎÙËÛ. È ÙÈ ÎÚÈ Ò Â Ó È ÙÔ ÈÎ ˆÌ Ùfi; Ó È ÈÎ ˆÌ È ÈÔÎÙËÛ, ÎÚÈ Ò fiappleˆ Â Ó È ÙÔ ÈÎ ˆÌ appleô ÂÈ ÂÛ ÛÙ ÈÎ ÛÔ appleú ÁÌ Ù. Ùfi ÛËÌ ÓÂÈ fiùè Î Ó ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ÛÂÈ ÙÔ ÚÁÔ ÛÔ, Â Ó appleúòù ÂÓ ËÙ ÛÂÈ ÙËÓ ÂÈ ÛÔ. appleèappleï ÔÓ, Â Ó È ÈÎ ˆÌ apple Óˆ ÛÙÔ ÚÁÔ ÛÔ Ó Ó Ê ÚÂÈ ÙÔ fióôì ÛÔ Î È appleô Ú ˆÛË ÙˆÓ ÏÏˆÓ Ó ËÙ ÛÔ Ó ÙËÓ ÂÈ ÛÔ. È ÙÈ ÂÍ appleëúâùâ ÙÔ ÈÎ ˆÌ Ùfi; Ÿappleˆ Û fiì ÛÙ ÙËÓ È ÈÔÎÙËÛ ÙˆÓ ÏÏˆÓ Î È ÂÓ apple ÚÓÔ Ì ΠÙÈ appleô ÙÔ Ó ÎÂÈ, ÙÛÈ appleú appleâè Ó Û fiì ÛÙÂ Î È ÙËÓ appleóâ Ì ÙÈÎ È ÈÔÎÙËÛ. ªÂ ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ó ÁÓˆÚ Ô ÌÂ Î È ÂÎÙÈÌÔ Ì ÙËÓ appleóâ Ì ÙÈÎ ÂÚÁ Û ÂÎÂ ÓˆÓ appleô ÙËÓ Î Ù Ï Ó, appleúôîâèì ÓÔ Ó ËÌÈ- Ô ÚÁ ÛÔ Ó Ó ÚÁÔ appleô ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÙÔ ÚÔÓÙ È fiïôè. Σε µια δηµοκρατική κοινωνία, ένα σηµαντικ δικαίωµα είναι η προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας. Η πνευµατική ιδιοκτησία θέτει καννες για την απλαυση των έργων των άλλων. Οι καννες αυτοί προστατεουν τον µχθο του δηµιουργο και διασφαλίζουν τη δίκαιη συνεργασία. Συγγενικά δικαιώµατα Εκτς απ τα δικαιώµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας, υπάρχουν και τα συγγενικά δικαιώµατα, τα οποία αναγνωρίζονται σε εκείνους, που ερµηνεουν ή εκτελον έργα του πνεµατος χωρίς να είναι οι ίδιοι δηµιουργοί τους πως τραγουδιστές, ηθοποιοί, παραγωγοί ταινιών. Μπορείς να αναφέρεις παραδείγµατα; 57

3ο Κεφάλαιο 2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ενότητα Β : Κράτος και πολίτης Πολιτική άµυνα και Πολιτική προστασία ʈÙ. 3.1 ÂÈÛÌfi ʈÙ. 3.2 ÏËÌÌ Ú ÊˆÙ. 3.3 fiïâìô ʈÙ. 3.4 ÚÎ ÁÈ 58 Παρατηροµε τις εικνες και σχολιάζουµε τον τρπο που αντιµετωπίζονται µεγάλες καταστροφές, πως είναι ο πλεµος, ο σεισµς, η πληµµρα κ.ά. Το κράτος, για να προστατέψει τους πολίτες του απ ενδεχµενες πολεµικές επιχειρήσεις και τις συνέπειές τους, έχει οργανώσει την άµυνά του µε τις ένοπλες και πολιτικές δυνάµεις που διαθέτει γι αυτ το σκοπ. Οι ένοπλες δυνάµεις αποτελον την Εθνική Άµυνα και υπερασπίζονται την εθνική ασφάλεια απ οποιαδήποτε απειλή. Οι πολιτικές δυνάµεις αποτελον την Πολιτική Άµυνα, που περιλαµβάνει τις κρατικές αρχές και υπηρεσίες, την ελληνική αστυνοµία, το πυροσβεστικ σώµα,το λιµενικ σώµα, κοινωφελείς οργανισµος (π.χ. ΕΥ ΑΠ), κάθε µορφής δηµσιες

Κεφάλαιο 3ο: Πολιτική άµυνα και Πολιτική προστασία και ιδιωτικές επιχειρήσεις (π.χ..ε.η.) και λους τους πολίτες της χώρας. Η κρια αποστολή της Πολιτικής Άµυνας είναι η λήψη µέτρων και η εκτέλεση έργων που αποσκοπον στην προστασία του πληθυσµο απ τις συνέπειες ενς πολέµου, πως: Ενηµέρωση και προστασία του πληθυσµο µε τους συναγερµος και τα καταφγια. ιάσωση και περίθαλψη των πληγέντων µε τις υγειονοµικές υπηρεσίες (γιατρος, ασθενοφρα). Αποκατάσταση των ζηµιών που προκλήθηκαν. Απελευθέρωση ατµων παγιδευµένων στα ερείπια. Ενηµέρωση του πληθυσµο για τρπους αυτοπροστασίας. Απολµανση ατµων, τροφίµων και περιοχών απ ραδιενεργ σκνη και χηµικές ουσίες. Το κράτος, µως, φροντίζει να προστατέψει τους πολίτες του και σε καιρ ειρήνης απ φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές. Γι αυτ το λγο, οργάνωσε την Πολιτική Προστασία. Ο τοµέας της Πολιτικής Προστασίας έχει ως βασικ σκοπ και κρια αποστολή, σε καιρ ειρήνης, να προλάβει ή να µειώσει τους κινδνους απ: Φυσικές καταστροφές που προκαλονται απ γεωλογικά φαινµενα πως: σεισµοί, κατολισθήσεις / καθιζήσεις, εκρήξεις ηφαιστείων ασικές πυρκαγιές Φυσικές καταστροφές που προκαλονται απ έντονα καιρικά φαινµενα πως: πληµµρες, χιονοπτώσεις και παγετοί, θυελλώδεις άνεµοι, καταιγίδες, κασωνες Τεχνολογικές καταστροφές, πως: χηµικά ατυχήµατα σε βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, µεταφορά επικίνδυνων εµπορευµάτων κ.ά. ( ËÁ : ÀappleÔ ÚÁÂ Ô ÛˆÙÂÚÈÎÒÓ) Τα µέτρα που λαµβάνουν οι υπηρεσίες της πολιτικής άµυνας και της πολιτικής προστασίας µπορεί να είναι: α. προληπτικά, πως είναι η κατασκευή καταφυγίων, αντιπληµµυρικών έργων, η ενηµέρωση του πληθυσµο κ. ά. β. κατασταλτικά, για να αντιµετωπιστον προβλήµατα που έχουν προκψει απ φυσική, τεχνολογική καταστροφή ή πλεµο, πως µεταφορά τραυ- µατιών, απεγκλωβισµ επιζώντων απ ερείπια, παροχή τροφής και στέγης σε άστεγους πολίτες κ.ά. Συζητάµε στην τάξη για τα µέτρα που είναι απαραίτητο να παίρνουµε κι εµείς, οι πολίτες της χώρας, ώστε να προστατευτοµε απ µεγάλες καταστροφές και να προστατέψουµε το περιβάλλον. 59

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ενότητα Β : Κράτος και πολίτης ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ Υπουργείο Εσωτερικών και ηµσιας Τάξης 210 6977000 Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας 210 3359002-3 Πυροσβεστική Υπηρεσία 199 Άµεση Επέµβαση Λιµενικο Σώµατος 108 Άµεση ράση Αστυνοµίας 100 Υπουργείο Υγείας και Πρνοιας 210 5232821 ΕΚΑΒ 166 ΕΗ 10500 (ΑΘΗΝΑ) ΕΥ ΑΠ 1022 (ΑΘΗΝΑ) Ενιαίος Ευρωπαϊκς Αριθµς Έκτακτης Ανάγκης 112 ƒ ƒπ Σχεδίασε κι εσ ένα σκίτσο που να απεικονίζει την αντιµετώπιση µιας φυσικής καταστροφής. ª π π... Με τη συµβολή της Πολιτικής Άµυνας και της Πολιτικής Προστασίας λαµβάνονται µέτρα και γίνονται ενέργειες για να περιοριστον ή να εξαλειφθον τα αποτελέσµατα οποιασδήποτε καταστροφής ή απώλειας. Τέτοιες καταστροφές προκαλονται είτε απ φυσικά αίτια (θεοµηνίες, φυσικές καταστροφές), είτε απ πολεµικές συρράξεις. Τα µέτρα λαµβάνονται σε συνεργασία µε σχετικές υπηρεσίες και οργανισµος αλλά και µε τους ίδιους τους πολίτες. 60

Κεφάλαιο 4ο: Η ενηµέρωση του πολίτη Η ενηµέρωση του πολίτη 2η 4ο Κεφάλαιο ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ È È, Ó ÁÚ Ô Ì ÌÈ Ó ÎÔ ÓˆÛË ÁÈ ÙËÓ ÙÔappleÈÎ ÂÊËÌÂÚ! ÂÓËÌÂÚÒÛÔ - Ì ÙÔ Î ÙÔ ÎÔ ÙË appleâúèô fiùè ÙÔ apple ÚÎÔ Î ı Ú ÛÙËΠapplefi ÙÔ Ì ıëù ÙË ã Ù ÍË ÙÔ Û ÔÏÂ Ô Ì. øú, ı Á ÓÔ Ì ÚÂapplefiÚÙÂÚ Î È ÚıÚÔÁÚ ÊÔÈ! Χωριζµαστε σε οµάδες, για να καταγράψουµε πώς θα παρουσιαστεί το θέµα στις εφηµερίδες και πώς στην τηλεραση. Συζητάµε πώς επηρεάζεται η άποψη των ανθρώπων απ τον τρπο µε τον οποίο παρουσιάζεται ένα θέµα. λοι οι άνθρωποι σε µία δηµοκρατική κοινωνία έχουν δικαίωµα να εκφράζονται ελεθερα, αλλά και να µαθαίνουν σα συµβαίνουν στον κσµο. πως έχουµε δει και στο µάθηµα της Μελέτης του Περιβάλλοντος, απ παλιά οι άνθρωποι χρησιµοποιοσαν διάφορα µέσα στην προσπάθειά τους να πληροφορήσουν και να πληροφορηθον. Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, πως η τηλε- ραση, οι εφηµερίδες, το ραδιφωνο, τα περιοδικά, το διαδίκτυο, πληροφορον τους ανθρώπους για,τι συµβαίνει σε λη τη γη. Ο ρλος των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε.) είναι ιδιαίτερα σηµαντικς και γι αυτ πρέπει να υπάρχει κατά το δυνατν αντικειµενική πληροφρηση και ενηµέρωση. Πολλές φορές, µως, προβάλλονται απ τα Μ.Μ.Ε. θέµατα που παραβιάζουν ατοµικά δικαιώµατα, παραπληροφορον ή δυσφηµον ανθρώπους. Γι αυτ είναι απαραίτητο τα Μ.Μ.Ε. να τηρον συγκεκριµένους καννες που θεσπίζονται απ την πολιτεία. Ποιες είναι οι λειτουργίες των ΜΜΕ και σε τι µας χρησιµεουν; Χωριζµαστε σε οµάδες, συζητάµε και ανακοινώνουµε στην τάξη. ªª ÂÓ ÌÂÙ Ô Ó ÌfiÓÔ appleïëúôêôú Â, ÏÏ ÂappleÈÙÂÏÔ Ó Î È ÏÏ ÏÂÈÙÔ ÚÁ Â. Συζητάµε λοι µαζί για τον ρλο της τηλερασης ή κάποιου άλλου Μ.Μ.Ε. στη ζωή µας. 61

2η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Το άτοµο και η πολιτεία Ενότητα Β : Κράτος και πολίτης ƒ ƒπ Παρατηροµε τους παρακάτω τίτλους και τους υπτιτλους των εφηµερίδων που αναφέρονται στο ίδιο θέµα. Εντοπίζουµε τις διαφορές στις απψεις των δηµοσιογράφων και συζητάµε για αυτές. Σε ποια στοιχεία δίνει µεγαλτερη έµφαση το κάθε κείµενο; 1. π À ƒπ ƒ ª È ÛÙ ÎÙÔÈ ÏËÛÙ Û Ú Ó ÙÔ ı Ì Ì ÙË ÌÔÙÔÛÈÎÏ Ù ÁÈ appleâú appleô 20 Ì ÙÚ. 2. ƒ Ã! ƒ À ª ƒπ ƒ ª appleúfiûâîùë Î Ú ÙÚ Ì - Ù ÛÙËΠÛÙËÓ appleúôûapple ıâè ÙË Ó ÛÒÛÂÈ ÙËÓ ÙÛ ÓÙ ÙË. 3. ƒ π ƒ µ ª π ø! π ƒ À ª ÕÏÏË ÌÈ Ù Ë Á Ó Î apple - ÊÙÂÈ ı Ì ÎÏÔapple Î È ÙÚ Ì - ÙÈÛÌÔ. ÛÙ ÓÔÌ appleô Ù Ó; ª π π... Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας προσφέρουν στους πολίτες τη δυναττητα να ενηµερώνονται για τη ζωή και τα γεγοντα λου του κσµου. Επίσης τους διασκεδάζουν, τους εκπαιδεουν και τους ψυχαγωγον µε θέµατα καλλιτεχνικά και πολιτιστικά. Οι πολλές και διαφορετικές απψεις που εκφράζονται είναι χαρακτηριστικ της δηµοκρατίας. µως, τα Μ.Μ.Ε. πρέπει να σέβονται τους νµους της πολιτείας και να µην παραπληροφορον το κοιν τους. Ó ÎÂÊ Ï ˆÛË Â fiï Ù ËÌÔÎÚ ÙÈÎ appleôïèùâ Ì Ù ÔÈ appleôï ÙÂ Ô Ó ÙÔÌÈÎ, ÎÔÈÓˆÓÈÎ Î È appleôïèùèî ÈÎ ÈÒÌ Ù appleô Î ÙÔ ÚÒÓÔÓÙ È Ì ÓfiÌÔ. ıâ ÎÚ ÙÔ ÊÚÔÓÙ ÂÈ Ó appleúôûù Ù ÂÈ ÙÔ appleôï Ù ÙÔ Â Ù Û ΠÈÚfi ÂÈÚ ÓË Â Ù Û ΠÈÚfi appleôï - ÌÔ applefi Ê ÛÈÎ, Ù ÓÔÏÔÁÈÎ Î Ù ÛÙÚÔÊ Û Ó appleâèâ ÙÔ appleôï ÌÔ. ªÂ ÙË Û Ì ÔÏ È ÊfiÚˆÓ appleë- ÚÂÛÈÒÓ, fiappleˆ Ë ÔÏÈÙÈÎ ÚÔÛÙ Û Î È Ë ÔÏÈÙÈÎ ÕÌ Ó, Ï Ì ÓÂÈ Ì ÙÚ appleúôïëappleùèî Î È Î Ù - ÛÙ ÏÙÈÎ Î È ÂÎÙÂÏ ÚÁ ÁÈ ÙËÓ appleúôûù Û ÙÔ appleïëı ÛÌÔ. ÙÈ ËÌÔÎÚ ÙÈÎ ÎÔÈÓˆÓ Â Ù ª Û ª ÈÎ appleèîôèóˆó ÊÚÔÓÙ Ô Ó ÁÈ ÙËÓ ÂÓËÌ ÚˆÛË Î È ÙËÓ ÁˆÁ ÙˆÓ appleôïèùòó. Àapple Ú ÂÈ fiìˆ Î Ó ÓÔ, fiù Ó ÂÓ ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ Ó Û ÌÊˆÓ Ì ÔÚÈÛÌ ÓÔ Î Ófi- ÓÂ, Ó apple Ú appleïëúôêôú ÛÔ Ó ÙÔ appleôï ÙÂ. 62