Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 1. ίδιους τους εθνικοσοσιαλιστές για να χαρακτηρίσουν το κίνηµά τους.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 1 Πρόλογος Η Νυρεµβέργη ανήκει στη Βαυαρία, και ότι ανήκει σε αυτήν βρίσκεται µέσα στην καρδιά µου. Φέτος είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ την πόλη του Albrecht Dürer, προσκεκληµένος από φίλους που µας συνδέει φιλία δέκα ετών και να διαµείνω σε αυτήν για µεγάλο χρονικό διάστηµα. ύο πράγµατα πρέπει να έχουν οι µεγάλες πόλεις της Γερµανίας. Ποτάµι και πολλά είδη τοπικής µπύρας. Και η Νυρεµβέργη πληροί τις προϋποθέσεις! Βρίσκεται στην κοιλάδα του ποταµού Pegnitz και διαθέτει τουλάχιστον τρεις ζυθοποιείες (braweries). ιαθέτει όµως και δύο εξέχοντες Καλλιτέχνες που προσέδωσαν λάµψη στην πόλη και λάµπρυναν µε τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες στις αρχές της Αναγέννησης: τον Albrecht Dürer (1471 1528) και τον Veit Stoss (1450 1533). Στη Νυρεµβέργη υπάρχουν αρκετά παραδοσιακά κτήρια, µερικά από τα οποία θυµίζουν ναζιστική περίοδο. Όπως είναι γνωστό, η πόλη ήταν το εθνικιστικό κέντρο των Ναζί 1, οι οποίοι οργάνωναν εδώ τα ετήσια συνέδριά τους. Στη λήξη του δεύτερου παγκόσµιου Πολέµου, η πόλη βοµβαρδίστηκε σφοδρότατα από τις συµµαχικές αεροπορικές επιδροµές. Τι σύµπτωση, µέσα στο σπίτι τους, εκεί που συνεδρίαζαν, έλαβε χώρα και η «ίκη της Νυρεµβέργης», όπως αποκαλείται η ίκη των Ναζί για τα εγκλήµατα Πολέµου. Θεωρείται βιοµηχανική πόλη, που έχουν παραρτήµατα οι βιοµηχανίες Krauss-Maffei, Krupp, Henschel, εδώ κατασκευάζονται οι κινητήρες για τα τρένα υψηλών ταχυτήτων (ICE) και οι ηλεκτροκίνητες µηχανές Taurus των αυστριακών σιδηροδρόµων, ενώ ηχηρά ονόµατα όπως MAN, Adtranz και Bombardier έχουν αφήσει τα «αποτυπώµατά» τους στην πόλη. Για τους µοντελιστές, η Νυρεµβέργη είναι γνωστή από την ετήσια παγκόσµια έκθεση παιγνιδιών (κάθε Φεβρουάριο), από τα µοντέλα τρένων Fleischmann, Trix και LGB που κατασκευάζονται εδώ καθώς επίσης και από το Μουσείο των Τρένων, µέσα στο οποίο υπάρχει ένα µοντελιστικό διόραµα. Είναι προφανής η χρήση ηλεκτρικών ρελέ, για την τηλεδιοίκησή τους, και γενικότερα τεχνολογία της δεκαετίας του 70. Επίσης, έχει το πολύ γνωστό µουσείο παιγνιδιών (Spielzeugmuseum) µε εκθέµατα 160 χρόνων παλιά, τότε που η λαµαρίνα και ο τσίγκος ήσαν τα µοναδικά υλικά κατασκευής. Η Νυρεµβέργη διαθέτει και πολλά άλλα που κάνουν τον τουρίστα να την επισκεφτεί. Έχει τα ονοµαστά Nürenburger Wursten (ψητά λουκανικάκια, που για να χορτάσεις πρέπει να φας τουλάχιστον δέκα) και τη Weihnachtsmarkt, την πιο φηµισµένη χριστουγεννιάτικη αγορά της Γερµανίας. Κάθε χρόνο, στα τέλη Ιουλίου, λαµβάνει χώρα ένα µεγάλο φεστιβάλ µουσικής και τραγουδοποιών, γνωστό ως Bardentreffen, που προσελκύει πάνω από 200000 επισκέπτες, βλ. http://www.nuernberg.de/internet/portal_e/kultur/ctz_6501.html, Για τρεις ηµέρες, η συνάντηση των Βάρδων προσφέρει, σε όλη την πόλη, ένα συναρπαστικό µουσικό πρόγραµµα µε νέα ταλέντα αλλά και καταξιωµένους καλλιτέχνες. Όµως η Νυρεµβέργη δεν είναι µόνο αυτά. Έχει και το σιδηρόδροµο που είναι υπερήφανη γι αυτόν. Από εδώ ξεκίνησε το πρώτο γερµανικό τρένο επί σιδηροτροχιών (1835) και αφού διένυσε µία απόσταση 6 χιλιοµέτρων έφτασε στο Fürth. Η διαδροµή αυτή έχει διαχρονική ιστορική σηµασία για τους σιδηροδρόµους. Σήµερα η πόλη γιορτάζει τα 175 χρόνια αυτού του γεγονότος. 1 Η λέξη Nαζί προέρχεται από τη λέξη Nationalsozialist (εθνικοσοσιαλιστής). Ο όρος χρησιµοποιήθηκε από τους ίδιους τους εθνικοσοσιαλιστές για να χαρακτηρίσουν το κίνηµά τους.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 2 Ακολουθώντας την προϊστορία 1830, βρισκόµαστε στα µέσα της πρώτης βιοµηχανικής επανάστασης που σηµάδεψε ιδιαίτερα την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας καθότι µετέτρεψε την αγροτική ενασχόληση σε βιοµηχανική (µε όλα τα θετικά ή αρνητικά επακόλουθα). Η περίοδος αυτή (1750-1870) χαρακτηρίζεται ως η εποχή της ανάπτυξης του σιδηροδρόµου, του ατµόπλοιου και γενικότερα των µεταφορών. Οι καµινάδες των εργοστασίων γίνονται το έµβληµα της νέας αυτής εποχής. Οι συνέπειες της νέας οικονοµικής ανάπτυξης γίνονται αισθητές σε µεγάλο βαθµό σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες, από την αγροτική τάξη µέχρι και τους καλλιτέχνες. Οι ανάγκες της βιοµηχανίας σε εργατικό δυναµικό και η ελπίδα µιας καλύτερης ζωής, οδηγούν τους αγρότες στα µεγάλα βιοµηχανικά κέντρα γεγονός που προκαλεί εγκατάλειψη της υπαίθρου και ανάπτυξη της αστυφιλίας. Ο ρυθµός της ζωής εντείνεται, οι εκδηλώσεις παίρνουν µαζικό χαρακτήρα και η ζωή οµαδοποιείται. ηµιουργείται µια κοινωνία, όπου κυριαρχεί η βιοµηχανία ή ακόµα και το όραµα της εκβιοµηχάνισης. Από την άλλη πλευρά, η Loie Fuller ως πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα στο συνδυασµό του µοντέρνου χορού και της θεατρικής τέχνης φωτός, πρωτοεµφανίζεται στο παρισινό θέατρο Folies Bergère και συναρπάζει το κοινό µε έναν αισθησιακό χορό σε ρυθµούς φωτός και τεχνολογίας, λόγω του άκρατου ενθουσιασµού της ανερχόµενης ευηµερίας από τη βιοµηχανική επανάσταση. Τυλιγµένη σε ένα τεράστιο µεταξωτό λευκό µανδύα ανεµιζόµενο από λεπτές και ελαφριές ράβδους αλουµινίου και φωτιζόµενο από τους έντονους προβολείς της σκηνής, η Loie Fuller παρουσίαζε σκηνογραφικά συνεχώς µεταβαλλόµενους κυµατικούς και χρωµατικούς σχηµατισµούς σε ένα πανδαιµόνιο κίνησης και φωτός. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Louis Lumiere κινηµατογραφεί την Loie Fuller στον «Χορό της Φωτιάς» και ο Ισπανός συνθέτης Manuel de Falla συνθέτει το «Danza del Fuego» (Ritual Fire Dance). Ήταν συνεπώς αναπόφευκτο, ότι το νέο αυτό µέσο, που κυλιόταν πάνω σε δύο παράλληλες χαλύβδινες σιδηροτροχιές (γραµµές) είτε αυτοκινούµενο είτε ελκόµενο από κινητήρια µονάδα, θα γινόταν τόσο γρήγορα η δύναµη της οικονοµικής και κοινωνικής ζωής των εθνών. Οι πρώιµοι σιδηρόδροµοι χρησιµοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε Ευρωπαϊκά ορυχεία του 16 ου αι., π.χ. Αλσατία (1550) και Βρετανία (1604). Εξ αρχής υιοθετήθηκαν οχήµατα µε τροχούς (η χρήση του τροχού ήταν ήδη γνωστή από 4000π.Χ.) µε όνυχες, οι οποίοι κρατούσαν το φέρον σώµα επί της γραµµής και το καθιστούσαν αυτοκαθοδηγούµενο. Η έλξη γινόταν από ανθρώπους ή άλογα. Πρώιµο είδος σιδηροδρόµου. Η «Rocket» του Stephenson. Ο σιδηρόδροµος, όπως τον γνωρίζουµε σήµερα, προέκυψε µετά την εµφάνιση της ατµοκίνητης µονάδας (steam locomotive) το 1804 στην Ουαλία. Βελτιώσεις στα υλικά,

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 3 σχεδιασµός γραµµών καθώς και τεχνολογικές εµπνεύσεις µηχανικών, όπως του Stephenson κατέστησαν ταχέως το σιδηρόδροµο ως ένα πρακτικό και χρήσιµο µεταφορικό µέσο. Η πρώτη εταιρία σιδηροδρόµων λειτούργησε το 1825 µε την επωνυµία Stockton Darlington Railway και ήταν η πρώτη που µετέφερε εµπορεύµατα και επιβάτες. Ακολούθησε η Liverpool Manchester Railway (1830), η οποία, µε την εισαγωγή της ατµοµηχανής «Rocket» θεωρείται αφετηρία της εποχής των σιδηροδρόµων. Περί το 1841 στη Βρετανία υπήρχαν ήδη σε λειτουργία περισσότερα από 2000 χιλιόµετρα σιδηροδροµικής γραµµής. Η µητέρα του σιδηροδρόµου µπορεί να θεωρηθεί η Βρετανία, τα παιδιά της όµως είναι ο υπόλοιπος κόσµος. Χιλιάδες σιδηροδροµικά δίκτυα έχουν κατασκευαστεί σε όλα τα µέρη του κόσµου και συρµοί οργώνουν την ύπαιθρο και τις πόλεις, ενώ το τρένο προκαλεί ροµαντισµό, ποίηση και έργα κατασκοπείας. Για µας τους απλούς αναγνώστες της ιστορίας του ας κρατήσουµε τα λόγια του ποιητή: «µε το σιδηρόδροµο δεν µεταφέρεσαι, αλλά ταξιδεύεις». Η πρώτη διαδροµή στη Γερµανία Η Γερµανία δεν θα µπορούσε να περιµένει. Η βιοµηχανική επανάσταση την είχε αγγίζει. Άλλωστε υπήρχαν πολλοί λόγοι για την ανάπτυξη του σιδηροδρόµου: α) η περιοχή του Ruhr είναι πλούσια σε άνθρακα, ως το πρώτο µέσο για την κίνηση του ατµού, άρα και του σιδηροδρόµου, β) η βιοµηχανία άρχισε να αναπτύσσεται σε ραγδαίους ρυθµούς και οι διακινήσεις των εµπορευµάτων χρειάζονταν ένα µέσο προώθησης, γ) κατά βάθος θα µπορούσε να εξυπηρετήσει πολεµικές σκοπιµότητες όπως έγινε αργότερα κατά τη διάρκεια των παγκόσµιων πολέµων, δ) µεγαλεπήβολα σχέδια τίθενται στο τραπέζι για την υλοποίησή τους, όπως π.χ. το τούνελ του Gottardo, µε στόχο τη άµεση σύνδεση της κεντρικής Ευρώπης µε τη Μεσόγειο. Η ταχυδροµική Άµαξα των Άλπεων θα ήταν σε λίγο παρελθόν. Λόγω της θέσης της πάνω σε βασικές εµπορικές οδούς, η Νυρεµβέργη υπήρξε ανέκαθεν ένα σηµαντικό οικονοµικό και πολιτιστικό κέντρο. Από την άλλη πλευρά, διέθετε πλούσιους έµπορους και ευεργέτες, οι οποίοι ήθελαν να αναλάβουν την υπόθεση «σιδηρόδροµος» στα χέρια τους. Ήσαν οι πρώτοι που είχαν την ιδέα ανάπτυξης του νέου αυτού µέσου στην περιοχή τους 2 και ήσαν διατεθειµένοι να χρηµατοδοτήσουν το έργο. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε ο πακτωλός χρηµάτων της ΕΕ και τα κρατίδια από µόνα τους έπρεπε να λάβουν τις αποφάσεις. Ο Λουδοβίκος Ι (1786 1868, βασιλεύς της Βαυαρίας) ήταν αντίθετος (1820) µε την κατασκευή ανάλογων έργων και έτσι η επιχείρηση πέρασε στα χέρια ιδιωτών. Τα σχέδια αφορούσαν τη χάραξη και κατασκευή σιδηροδροµικής γραµµής από τη Νυρεµβέργη στο Fürth, γειτονικές πόλεις µε µεγάλη ανάπτυξη (ας πούµε Αθήνα και Περιστέρι) και το κόστος κατασκευής ανήρχετο σε 175000 Gulden (σηµερινά 5 6 εκατοµµύρια ευρώ). Αυτή η σχεδόν ευθεία, περίπου 6 χιλιοµέτρων σύνδεση της Νυρεµβέργης προς Fürth, χρησιµοποιείτο ήδη από το 1804 ως εµπορική οδική διαδροµή. To έργο άρχισε και τελείωσε, έτσι ώστε στις 9 το πρωί της 7. εκεµβρίου 1835, η είδηση της πρώτης σιδηροδροµικής κίνησης να γίνει breaking news σε όλη την Ευρώπη. Παρά την έλλειψη της κρατικής (βασιλικής) χορηγίας, ο σιδηρόδροµος αυτός ονοµάστηκε Ludwig Eisenbahn προς τιµή του βασιλιά της Βαυαρίας. 2 Η Γερµανία µε την έννοια της συνοµοσπονδίας δεν υπήρχε τότε, αλλά αποτελείτο από πολλά ανεξάρτητα κρατίδια, τα οποία όµως συνεργάζονταν µεταξύ τους.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 4 Μέτοχος και διευθυντής της εταιρείας «Ludwigs-Eisenbahn-Gesellschaft-Nürnberg» ήταν ο Georg Zacharias Platner από κοινού µε τον τότε δήµαρχο Johannes Scharrer. Τα αναγκαία κεφάλαια για το έργο αυτό συγκεντρώθηκαν από την πώληση µετοχών. Όπως και σήµερα, έτσι και τότε τα περισσότερα χρήµατα δόθηκαν σε απαλλοτριώσεις. Το σιδηροδροµικό αυτό επίτευγµα υµνήθηκε από δραµατικούς και λυρικούς καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Friedrich Hebbel (1813-1863) και εξιστορήθηκε στα παραµύθια των αδελφών Grimm. Άνω: τοπογραφικό διάγραµµα του Ludwig Eisenbahn. Κάτω: διόραµα του πρώτου σταθµού (1835) στο Μουσείο τρένων της Νυρεµβέργης. Μετοχή για το ιστορικό επίτευγµα κατασκευής της πρώτης σιδηροδροµικής γραµµής (1835). Η θρυλική Adler και ο µηχανοδηγός της Θεωρείται η πρώτη ατµοµηχανή στη Γερµανία, η οποία µετέφερε επιβάτες και εµπορεύµατα. Μετά από πολλές παλινωδίες, η κατασκευή 3 της µηχανής έγινε στο Newcastle στο εργοστάσιο ατµοµηχανών Stephenson. Η παραγγελία έγινε στις 14. Μαΐου 1835 και κόστισε περίπου 1750 λίρες, αποτελείτο από 100 εξαρτήµατα και συναρµολογήθηκε στη Νυρεµβέργη. Η αποστολή χρησιµοποίησε µόνο υδάτινες οδούς. Τότε δεν υπήρχαν τα φορτηγά οχήµατα για µεταφορές. Αρχικά µέσω θάλασσας και µετά µέσω ποτάµιων φορτιγίδων έφτασε τελικά στον προορισµό της. Η λέξη Adler µεταφράζεται ως «Αετός» και θεωρήθηκε σύµβολο ύναµης, Θάρρους και Ταχύτητας. 3 Η πρώτη ατµοµηχανή που κατασκευάστηκε επί γερµανικού εδάφους αλλά µε βρετανικά σχέδια ήταν η «Saxonia», µε έτος κατασκευής 1838 στη ρέσδη από τον πρωτοπόρο σε βιοµηχανικές κατασκευές Johann Andreas Schubert. Η πρώτη ατµοµηχανή µε γερµανικά σχέδια κατασκευάστηκε στο Βερολίνο (1844) από τον August Borsig και έλαβε το όνοµα Beuth. Στο Μουσείο Τρένων της Νυρεµβέργης υπάρχουν αντίγραφα των Saxonia και Beuth.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 5 Στις 7 εκεµβρίου του 1835, η Adler, µαζί µε 200 επίσηµους προσκεκληµένους, διήνησε την απόσταση των 6 χιλιοµέτρων σε 9 λεπτά. Είχε ταχύτητα περίπου 30Km/h. Ήταν το παρθενικό της ταξίδι και εκείνο όλης της Γερµανίας. Τα επόµενα χρόνια εκτελούσε πολλά δροµολόγια µέχρι το 1857, όπου πουλήθηκε στο Augsburg και χάθηκαν τα ίχνη της. Ενδεχοµένως κάποτε να την δούµε σε κάποιον πλειστηριασµό του οίκου Christie s. Ένα αντίγραφο της Adler κατασκευάστηκε το 1935 αλλά καταστράφηκε ολοσχερώς (2005) από τη µεγάλη πυρκαγιά του µηχανοστασίου της Νυρεµβέργης. Το 2007 επιχειρήθηκε η ανακατασκευή του στο µηχανοστάσιο ατµοµηχανών Meiningen. Μηχανοδηγός της ήταν ο σκώτος William Wilson, που παρέµεινε στην ιστορία των γερµανικών σιδηροδρόµων. Ο William Wilson (1809 1862) ήταν Βρετανός µηχανικός και από το 1829 είχε διοριστεί στο εργοστάσιο του Stephenson. Έλαβε ειδική άδεια µερικών µηνών από την εργασία του, για την ανάληψη αυτής της σπουδαίας αποστολής (οδήγηση αλλά και εκπαίδευση του προσωπικού). Τελικά κατάφερε και έµεινε στη Νυρεµβέργη 30 περίπου χρόνια, όπου και πέθανε. Κηδεύτηκε στο Johannisfriedhof και τον τάφο του επισκέπτονται ακόµη και σήµερα πολλοί φίλοι του τρένου. Άνω: Το πρωτότυπο της Adler δεν υπάρχει. Στο Μουσείο Τρένων της Νυρεµβέργης υπάρχει αντίγραφο της. Κάτω: William Wilson. Η ταφόπλακα του William Wilson στο νεκροταφείο Johannisfriedhof της Νυρεµβέργης. Υπεραστικές σιδηροδροµικές διαδροµές Σύµφωνα µε την επιθυµία των ιδρυτών του, το έργο που ονοµάστηκε Ludwig Eisenbahn δεν έπρεπε να ήταν το µοναδικό στην περιοχή µεταξύ των ποταµών ούναβη και Main. Το δίκτυο έπρεπε να επεκταθεί ευρύτερα και να καλύψει όλη τη Βαυαρία και τα γειτονικά κρατίδια. Με το φόβο, η Βαυαρία να αποµονωθεί σιδηροδροµικά από τους γείτονές της (στην Έσση είχαν προχωρήσει τα σχέδια διαδροµών Φρανκφούρτης Βερολίνου και στη Στουτγάρδη η σύνδεσή της µε την Bodensee), o Λουδοβίκος πείστηκε να χρηµατοδοτήσει ανάλογα έργα στη

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 6 Βαυαρία. Έτσι, η Βαυαρία απέκτησε, µετά το Ανόβερο (πρωτεύουσα του οµώνυµου βασιλείου) και της Βάδης (κρατίδιο στη νότιο Γερµανία), κρατικούς σιδηρόδροµους. Γύρω στο 1845, η Βαυαρία διέθετε το ιδιωτικό δίκτυο των Ludwig Eisenbahn και τους κρατικούς σιδηρόδροµους. Οι ανταγωνισµοί και οι τρικλοποδιές µεταξύ φιλόδοξων αρχιµηχανικών ήταν και τότε σε ηµερήσια διάταξη. Έτσι από την επιτροπή µεγάλων δηµόσιων έργων, αναγκάστηκε να αποχωρήσει ο Paul Camille Denis (διάσηµος µηχανικός του κρατιδίου Pfalz) και να παραµείνει µόνο ο Friedrich August Pauli (1802 1883) που θεωρείται ο δηµιουργός των Βαυαρικών Σιδηροδρόµων και πρωτοπόρος στην κατασκευή σιδηροδροµικών γεφυρών. Όπως συµβαίνει και σήµερα, τοπικοί φορείς (δήµαρχοι και Κοινοτάρχες της Νυρεµβέργης) και η κυβέρνηση (Βασιλιάς) δεν συµφωνούσαν στη χάραξη δύο σηµαντικών έργων, ένα προς βόρεια 4 (περιοχή Erlangen και Bamberg) και το άλλο προς τα νότια (Bodensee). Οι πρώτοι ήθελαν το σταθµό µετεπιβίβασης στο St. Johannis (βλ. σχεδιάγραµµα σηµείο Α), ενώ ο Λουδοβίκος νότια της παλιάς πόλης της Νυρεµβέργης (βλ. σχεδιάγραµµα σηµείο Β). εν χρειάζεται να σας πείσω ποιανού η γνώµη πέρασε. Πλησίον του σηµείου Β βρίσκεται και ο σηµερινός σιδηροδροµικός σταθµός της Νυρεµβέργης. Μέχρι την κατασκευή του κοινού σταθµού, οι επιβάτες προς µετεπιβίβαση ταλαιπωρούνταν, διανύοντας µεγάλη απόσταση (βλ. µπλε διαδροµή από σηµείο Α προς Β στο σχεδιάγραµµα). Θέσεις που προσδιορίζουν τους σταθµούς του Ludwig Eisenbahn (σηµείο Α) και των κρατικών βαυαρικών σιδηροδρόµων (σηµείο Β). Με απόφαση του Λουδοβίκου Ι, στο σηµείο Β έγινε και ο κεντρικός σταθµός όλων των σιδηροδρόµων και διατηρείται µέχρι σήµερα. Με καφέ σχεδιάζεται η Παλιά Πόλη (Altstadt) και µε κόκκινο χρωµατισµό ο σηµερινός ΣΣ. Θα χρειάζονταν ακόµη δέκα χρόνια (συζητήσεων, ίντριγκων και κατασκευών) µέχρι να ολοκληρωθεί το έργο Βορρά Νότου και να µετονοµαστεί Ludwig Süd Nord Bahn. Η διαδροµή διερχόταν δίπλα από ποτάµια, διέσχιζε δάση, κάµπους και πόλεις και πλησίασε για πρώτη φορά, τόσο πολύ, τις Άλπεις. Είχε µήκος περίπου 600 χιλιόµετρα. Πάνω σε αυτό το σιδηροδροµικό ίχνος, σχεδιάστηκαν και επεκταθήκαν οι βαυαρικοί σιδηρόδροµοι, ακόµη µέχρι τις ηµέρες µας. Το κόστος της κατασκευής ξεπέρασε τον προϋπολογισµό του έργου, µε αποτέλεσµα να γίνει η διαδροµή µονής χάραξης, να αποµακρυνθεί το ενδεχόµενο για ηλεκτροδότηση και να αποφευχθεί η κατασκευή των τούνελ. 150 χρόνια αργότερα, το ICE δεν διατρέχει αυτή την παραδοσιακή 4 Η διαδροµή Nuernberg Bamberg Hof εγκαινιάστηκε την 1. Οκτωβρίου 1844.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 7 αυτή διαδροµή αλλά µέσα από τούνελ διανύει τη διαδροµή Νυρεµβέργης Μονάχου κατά 90 λεπτά γρηγορότερα. Όµως η παλιά χάραξη διατηρείται και χρησιµοποιείται σήµερα από βραδύτερους συρµούς, όπου οι επιβάτες µπορούν να θαυµάσουν την κοιλάδα Altmühltal. Την 1. Μαΐου 1854 όλη η διαδροµή είχε κατασκευαστεί. Φαίνεται ότι του Βασιλιά Λουδοβίκου Ι άνοιξε η όρεξη γιατί παραγγέλνει την κατασκευή του κεντρικού σταθµού της Νυρεµβέργης, στη θέση που βρίσκεται σήµερα. Οραµατίζεται ένα οικοδόµηµα υπερµεγέθες µε µεσαιωνικό στυλ. Το έργο αναλαµβάνει αρχικά ο αρχιτέκτων Eduard Rüber, αλλά κάτι πάει στραβά (1903) και το έργο διακόπτεται. Στη συνέχεια το αναλαµβάνει ο Georg Friedrich Christian Bürklein (1813 1872) και ολοκληρώνει το έργο (10 Απριλίου 1906) στη µορφή που είναι και σήµερα. Ο Bürklein ήταν διάσηµος για την εποχή του γιατί κατασκεύασε τους περισσότερους σιδηροδροµικούς σταθµούς της Βαυαρίας, όπως του Μονάχου, Augsburg, Rosenheim κ.ά. Άποψη του σηµερινού σταθµού της Νυρεµβέργης. Ιδιωτικοποιήσεις και κρατικοποιήσεις Το επίτευγµα του πρώτου γερµανικού τρένου είχε πρωτίστως τοπική σηµασία (ασφαλώς όχι εθνική, καθότι τότε δεν υπήρχε ακόµη η οµοσπονδιακή Γερµανία), όµως θα ήταν εύκολο να φανταστούµε την τεχνολογική του εξέλιξη τα επόµενα χρόνια. Ήταν ένα σηµαντικό βήµα στην εκβιοµηχάνιση της χώρας και ένα οικονοµικό κίνητρο στο κλάδο των µεταφορών, της µηχανολογίας και των βαρέων κατασκευών. Αυτό αποδείχθηκε τα επόµενα χρόνια µε την επέκταση του σιδηροδροµικού δικτύου και την εξέλιξη των ατµοµηχανών σε πραγµατικά «θηρία». 12000 χιλιόµετρα κάλυπτε το σιδηροδροµικό δίκτυο στις αρχές των επόµενων δεκαετιών σε όλα τα κρατίδια. Μόνο στη Βαυαρία υπήρχαν περίπου 1000 χιλιόµετρα, όπου οι ταξιδιώτες µπορούσαν να ταξιδεύουν από το ένα µέρος στο άλλο. Όχι όµως και στην ανατολική περιοχή της Βαυαρίας (σύνορα µε την Αυστρία και την Βοηµία), όπου η ερηµοποίηση από το σιδηρόδροµο

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 8 ήταν προφανής. Σύµφωνα µε ιστορικά στοιχεία της εποχής, η καθυστέρηση αυτή οφείλετο σε πολιτικές ολιγωρίες! Γύρω στα 1850 αλλάζει το σκηνικό µε την παραίτηση από το θρόνο του Λουδοβίκου Ι (λόγω ενός σκανδάλου µε τη χορεύτρια Lola Montez) και το θρόνο αναλαµβάνει αρχικά (1844) ο Maximilian II της Βαυαρίας (από την ίδια οικογένεια των Wittelsbach) και αµέσως µετά ο γιος του, ο θρυλικός Βασιλιάς της Βαυαρίας, ο Λουδοβίκος ΙΙ 5 του οποίου τα έργα αναµορφώνουν τη Βαυαρία και την κάνουν πασίγνωστη σε όλους τους τουρίστες ανά τον κόσµο. Εξαιρετικά του έργα είναι τρία παλάτια, στα νότια του Μονάχου, µε εξέχουσα θέση το παλάτι Neuschweinstein στο Füssen. Η προώθηση κατασκευής σιδηροδροµικών έργων οφείλεται βασικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ο ανατολικός σιδηρόδροµος (Ostbahn) έγινε πραγµατικότητα το 1858, µε τα εγκαίνια της γραµµής Μονάχου Lanshut (η πόλη του Lanshut θεωρείται διαχρονικά ένα πολιτιστικό κέντρο της Βαυαρίας. Σήµερα έχει αναπτυχθεί και σε οικονοµικό κέντρο επειδή απέχει περίπου 40 χιλιόµετρα από το ιεθνές Αεροδρόµιο του Μονάχου) και το δίκτυο συνεχώς πληθαίνει. Το 1861 ενώνεται το Fürth µε τα σύνορα της Βοηµίας (σήµερα τµήµα της Τσεχίας) και οι Ostbahn συνενώνονται µε δίκτυα του εξωτερικού, ενώ άλλα µικρότερα διακλαδίζονται σε όλη τη χώρα σαν αιµοφόρα αγγεία. Η ιδιωτική πρωτοβουλία όµως δεν θα κρατούσε για πολύ. Το 1874, η βαυαρική κυβέρνηση προτείνει την εξαγορά των ανατολικών σιδηροδρόµων (1876). Η Γερµανία έπρεπε να περιµένει 130 χρόνια για να ξαναδεί ιδιωτικά τρένα 6 να τρέχουν στις ράγες της. Μερικοί από τους εκατοντάδες ιδιωτικούς σιδηροδρόµους στη σηµερινή Γερµανία είναι οι Interconnex (Leipzig Berlin Rostock Warnemünde), Harz Berlin Express (Berlin-Magdeburg), Nachtzug Berlin Malmö, Allgäu-Express (Alex) και Vogtland Express (Chemnitz Riesa Berlin). 2008, Ιδιωτικός σιδηρόδροµος Allgäu-Express (Alex) στο Marktleuthen µε έλξη βαγονιού των DB. 5 Ludwig II (1845 1886) ήταν ξάδερφος του Βασιλιά Όθωνα. Ο Λουδοβίκος ΙΙ πνίγηκε ή τον µαχαίρωσαν στη Stanbergersee, νότια του Μονάχου. Παρέµεινε στην εξουσία από το 1864 µέχρι το θάνατό του (1886). Ήταν από τους τελευταίους βασιλείς της Βαυαρίας. Το 1918 η Βασιλεία καταργήθηκε, ενώ ήδη από το 1870 είχε χάσει την πολιτική εξουσία και είχε κρατήσει µόνο τον τίτλο µε τη συνθήκη υποτέλειας στην Πρωσία. 6 Αυτό είναι εν µέρει σωστό και από την πλευρά ενός παρατηρητή στην αποβάθρα. Πλήρης ενηµέρωση επί του θέµατος αναφέρει η Wikipedia στη γερµανική ιστοσελίδα //de.wikipedia.org/wiki/nichtbundeseigene_eisenbahn.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 9 Το ίκτυο επεκτείνεται Λίγο πριν λήξει ο αιώνας της βιοµηχανοποίησης (19 ος αι.), η περιοχή της Νυρεµβέργης µε τα περίχωρα του Fürth θεωρούνται πλέον περιοχή υπόδειγµα για το σιδηρόδροµο. Πολλές επαρχιακές πόλεις όπως Schwabach, Gunzenhausen, Hersbruck, Rotterndorf, Langenzenn, Ansbach, Altdorf, Wendelstein έχουν σιδηροδροµική πρόσβαση. Άλλωστε το αυτοκίνητο ακόµη δεν είχε εφευρεθεί ή εξελιχθεί τόσο ώστε να παραγκωνίσει το τρένο, κάτι άλλωστε που έγινε εκατό χρόνια µετά. Παράλληλα µε τα σιδηροδροµικά δίκτυα, οι πόλεις αλλάζουν µορφή. Από αγροτικές εκβιοµηχανίζονται και αρχίζουν και παράγουν βιοµηχανικά προϊόντα, τα οποία µεταφέρονται, αρχικά, στην ευρύτερη περιοχή, και αργότερα σε όλη την Ευρώπη. Βιοµηχανίες στήνονται, δίπλα σε σιδηροδροµικούς σταθµούς, ενώ οι ψηλές καµινάδες των εργοστασίων προδίδουν την ύπαρξη βιοµηχανικού οργασµού (το ξέρουµε από γκραβούρες της εποχής εκείνης). Όµως το κοινωνικό κράτος βρίσκεται ακόµη σε λήθαργο. Οι εργάτες δουλεύουν 18 ώρες την ηµέρα, σε δύσκολες συνθήκες, χωρίς ασφάλιση ή αποζηµίωση, χωρίς άδεια καλοκαιριού, χωρίς καν αξιοπρέπεια. Στις αρχές του επόµενου αιώνα το δίκτυο ενώνεται µε το γειτονικό κρατίδιο της Σαξωνίας και η διακίνηση των αγαθών αυξάνεται, καθότι ανοίγουν νέοι δρόµοι σιδηροδροµικών µεταφορών. Χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι η αύξηση «εξαγωγών» µπύρας από την πόλη Kulmbach (η πόλη αυτή φηµίζεται για την περίφηµη Kulmbacherbier). Σύµφωνα µε τη Wikipedia: The success of the brewery started with the export of Kulmbach beer to Central, East and North Germany. Και αυτό έγινε χάρις στο σιδηρόδροµο. Η περιοχή αυτή (ανατολική Βαυαρία) φηµίζεται για την καλλιέργεια του λυκίσκου (στα γερµανικά Hopfenanbau), ως το πρώτο προϊόν για την παραγωγή της µπύρας. Η άνθηση του λυκίσκου στην περιοχή ήταν τόσο πολύ διαδεδοµένη, ώστε οι κάτοικοι µιλούσαν για τον «πράσινο θησαυρό». Και η φήµη της περιοχής κρατά µέχρι σήµερα. Εδώ, θεωρείται η καλλίτερη περιοχή (µαζί µε την Τσεχία) στην παραγωγή λυκίσκου. Η υστερία των Κοινοτήτων να αποκτήσουν σιδηρόδροµο, µου θυµίζει λίγο την ελληνική πραγµατικότητα, που κάθε πόλη θέλει πανεπιστήµιο, κάθε χωριό και ΤΕΙ. Το ίδιο συνέβαινε και τότε. Κάθε Κοινότητα προσπαθούσε να ενώσει το χωριό της µε τον κεντρικό σιδηροδροµικό άξονα. Αυτό δηµιούργησε ένα είδος δευτερευόντων δικτύων (στα γερµανικά Nebenbahn), τα οποία εξελίχθηκαν, πολύ αργότερα, στους προαστιακούς σιδηροδρόµους ή S Bahn όπως είναι γνωστό στα γερµανικά. Η πρώτη χάραξη (1872) έγινε στη διαδροµή Siegelsdorf Langenzenn, που θεωρείται και η αρχαιότερη στην περιοχή της Βαυαρίας. Εγκρίσεις νέων κατασκευών υπήρχαν ελάχιστες, αλλά πάντα βρισκόταν το παραθυράκι του Νόµου, ανάλογα µε τα πολιτικά συµφέροντα της εποχής. Ένα είδος εγκρίσεων υπαγορεύτηκε µε το δικαίωµα της ιδιοχρησίας 7 δηµόσιας γης (Pacht). ηλαδή η Κοινότητα νοίκιαζε από το κράτος (συνήθως για 99 χρόνια) την απαιτούµενη γη και κατασκεύαζε µε δικά της έξοδα τη σιδηροδροµική χάραξη. Το κράτος ανελάµβανε τα λειτουργικά έξοδα και τη συντήρηση της γραµµής. Κατά αυτόν τον τρόπο δηµιουργήθηκαν οι Pachtbahnen. 7 Το ίδιο καθεστώς ισχύει και στην αγορά γης για ιδιοκατοίκηση. εν φαντάζοµαι να υπάρχει Γερµανός που να αγοράζει γη εφόρου ζωής, παρά µόνο την νοικιάζει από το κράτος για 99 χρόνια!

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 10 Ο σιδηρόδροµος διαχρονικά είναι ένα κοινωνικό αγαθό και σε ελάχιστες περιπτώσεις κερδοφόρο. Έτσι και τότε, οι Nebenbahn των Κοινοτήτων δεν ήσαν καθόλου αποδοτικοί, ακόµη και µε την αγορά νέων µηχανών ή βαγονιών. Από τη µία µεριά τα τοπικά συµφέροντα, από την άλλη οι τεχνικές ελλείψεις (κακές διακλαδώσεις, συχνές συγκρούσεις) έφεραν τις προσφερόµενες υπηρεσίες σε χαµηλό επίπεδο. Ο Α Παγκόσµιος Πόλεµος καθώς επίσης και η οικονοµική κρίση του πληθωρισµού (1 κοµµάτι ψωµί κόστιζε 100000 RM) χειροτέρεψαν την κατάσταση, µε αποτέλεσµα να διακόψει τις εργασίες της (31 Οκτωβρίου 1922) η πρώτη εταιρία σιδηροδρόµων Ludwig Eisenbahn. Το τοπίο άρχισε να βελτιώνεται στις αρχές του 30 µε την κατασκευή νέων σιδηροδροµικών δικτύων (Μονάχου Augsburg) και µε την αναβάθµιση του υπάρχοντος τροχαίου υλικού. Παράλληλα ένα νέο είδος κίνησης των συρµών ήλθε να επιβεβαιώσει την αναβάθµιση του σιδηροδρόµου. Ο Ηλεκτρισµός. Ο «φίλος» µου ο Ηλεκτρισµός ήταν το σλόγκαν που υιοθετούσαν οι πολίτες την εποχή εκείνη. Και αυτό το τεχνικό φαινόµενο δεν άργησε να χρησιµοποιηθεί και στο σιδηρόδροµο. Στις 10 Μαΐου 1935 εγκαινιάζεται η πρώτη ηλεκτροδοτούµενη διαδροµή από τη Νυρεµβέργη στο Donauwirth, ενώ λίγους µήνες µετά, η Νυρεµβέργη γιορτάζει τα 100 χρόνια από την κίνηση του πρώτου συρµού στην ιστορία της. Η άνοιξη όµως δεν θα κρατήσει για πολύ. Έρχεται η σκοτεινή περίοδος. Ήδη από το 1911 άρχισε να χρησιµοποιείται η ηλεκτροκίνηση. Στους σταθµούς Dessau (αριστερά) και Bitterfeld (δεξιά). Η σκοτεινή περίοδος Στις 30.1.1933, ο Χίτλερ αναλαµβάνει την εξουσία και στο λόγο του είναι εµφανής η διάθεσή του για το σιδηρόδροµο: «Dem Reiche wir dienen auf Strassen und Schienen». Στις 21.6.1933 εκατοντάδες υπάλληλοι σιδηροδρόµων και µέλη του NS συναθροίζονται έξω από τα κτήρια και το µουσείο τρένων της Νυρεµβέργης κραυγάζοντας «Έξω οι Εβραίοι», δείχνοντας το δρόµο για το τι θα επακολουθούσε µετά από µήνες. Η σκοτεινή περίοδος στη Γερµανία µόλις είχε αρχίσει. Κανένα άλλο µεταφορικό µέσο δεν «ταλαιπωρήθηκε» τόσο πολύ όσο ο σιδηρόδροµος, επειδή χρησιµοποιήθηκε ως µέσον προπαγάνδας (τα 100 χρόνια συνέπεσαν κατά τη ναζιστική περίοδο), ως µέσον εξορίας (χιλιάδες Εβραίοι µετακινήθηκαν σε τόπους εξόντωσης), ως πολεµική µηχανή (εκατοµµύρια στρατιώτες εστάλησαν στο µέτωπο) και ως µέσο µεταφοράς αιχµαλώτων πολέµου. Η εξιστόρηση των δραµατικών γεγονότων µεταφέρθηκαν στη µεγάλη οθόνη στο υπέροχο κινηµατογραφικό έργο The Train (1964) µε τους Burt Lancaster, Paul Scofield και Jeanne Moreau.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 11 Στη Νυρεµβέργη συναθροίζονταν όλοι για να ακούσουν τον Führer. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα τη συνεχή µετακίνηση πληθυσµού από όλα τα µέρη της Γερµανίας µε το σιδηρόδροµο (κάτι ανάλογο µε πολιτικές συγκεντρώσεις της σύγχρονης εποχής!). Ο επερχόµενος πόλεµος απαιτούσε µεταφορές και κάτω από αυτήν την ανάγκη κατασκευάστηκαν τα πρώτα βαγόνια φορτηγίδες που θα µπορούσαν να µεταφέρουν τανκς, πυροβόλα και πολεµοφόδια ακόµη και τρόφιµα. Έτσι αναπτύχθηκε ένα νέο είδος µεταφορών, που µετά από τον πόλεµο θα οδηγούσε στις µεταφορές Cargo και Logistics. Ένα επίσης σκοτεινό κεφάλαιο της περιόδου εκείνης ήταν η καταναγκαστική εργασία. «Arbeit macht frei» ήταν το ειρωνικό καλωσόρισµα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το σύνθηµα αυτό υιοθετήθηκε από τον υπουργό προπαγάνδας Joseph Goebbels, όπως διηγείται ο Rob Zweermann που µεταφέρθηκε από το Rotterdam στη Νυρεµβέργη, για να «προσφέρει» τις υπηρεσίες του στο µηχανοστάσιο! Αργότερα κυκλοφόρησαν πολλά βιβλία που αποκαλύπτουν µε ανατριχιαστικές λεπτοµέρειες τις εγκληµατικές ενέργειες των ναζί όσο αφορά το σιδηρόδροµο: Reisen zwischen Urlaubsidyll und Massenaufmarsch, Technik im Dienst der Propaganda, Sonderzüge in den Tod και Die Reichsbahn als «sozialistischer Musterbetrieb» (Ursula Bartelsheim), Dem Reiche wir dienen auf Straßen und Schienen και Herrscherkult und Herrschaftswahn (Andreas Engwert). Το πρόβληµα της προπαγάνδας και γενικότερα της ανέχειας του γερµανικού πληθυσµού στις αποτρόπαιες ενέργειες των ναζί µε είχαν απασχολήσει και παλαιότερα (1980). Το είχα θέσει ως ερώτηµα σε γηραιότερους Γερµανούς που έζησαν τα γεγονότα από πρώτο χέρι. Σχεδόν όλοι απαντούσαν ότι η µοναδική πληροφόρηση ήταν το τοπικό ραδιόφωνο, ο τύπος καθώς και το υπουργείο προπαγάνδας που είχε κάνει τότε πολύ καλή δουλειά στην ενηµέρωση!!! Τουλάχιστον αυτό ισχυρίζονται. Και ίσως να µην είχαν άδικο. Όπως µε είχαν διαβεβαιώσει οι ίδιοι, ακόµη και όταν ο πόλεµος έγερνε προς το µέρος των συµµάχων και οι Αµερικανοί ήσαν ένα βήµα πριν από την πόλη τους, τόσο το ταχυδροµείο λειτουργούσε όσο και ο εναποµείναν σιδηρόδροµος εκτελούσε τα δροµολόγιά του κανονικά! Ότι έχει εναποµείνει από τους βοµβαρδισµούς των συµµάχων κατά τη λήξη του Β Παγκόσµιου Πολέµου. Το τέλος πλησιάζει και µεταξύ 1942 1944 οι σύµµαχοι βοµβαρδίζουν τη Νυρεµβέργη 44 φορές, σχεδόν την ισοπεδώνουν. Στα αποµνηµονεύµατά του ο Zweermann διηγείται ως εξής τα γεγονότα: «εκτός της καταναγκαστικής εργασίας, είµαστε υποχρεωµένοι να καθαρίζουµε και τις σιδηροτροχιές από τις πέτρες και τα άλλα αντικείµενα που έφραζαν τις γραµµές εκατοντάδες ήσαν οι φυλακισµένοι στην επιφόρτιση αυτού του καθαρισµού που πολλές φορές η κούραση ξεπερνούσε τα όρια της αντοχής».

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 12 Στις 20 Απριλίου 1945, οι Αµερικανοί εισήλθαν στην πόλη. Ο πόλεµος είχε τελειώσει. Στρατιώτες επέστρεφαν σπίτια τους µετά από χρόνια και είδαν το χάος µπροστά τους. Όλα ήταν κατεστραµµένα. Οι περισσότεροι δρόµοι ήσαν αδιάβατοι. Μπάζα και συντρίµµια συσσωρεύονταν µέχρι τον πρώτο όροφο των σπιτιών, ενώ από ορισµένους δρόµους η ατµόσφαιρα κάπνιζε ακόµη. Πολλοί είχαν την αίσθηση ότι δεν θα ανταµώσουν τα αγαπηµένα τους πρόσωπα. Η θλίψη ήταν ζωγραφισµένη στα πρόσωπά τους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες κλήθηκε ο µετέπειτα καγκελάριος της Γερµανίας Konrad Adenauer και ο υπουργός οικονοµικών να επιτελέσουν το θαύµα της αναστύλωσης που έµεινε στην ιστορία ως Das Deutsche Wunder. Μοντέρνες εποχές Η ζωή µας έχει µεγάλο βαθµό αδράνειας. Αργεί να πάρει µπροστά, αλλά αν ξεκινήσει δύσκολα σταµατά. Αυτό ισχύει και για το καλό όσο και για το κακό. Μετά τον πόλεµο, τα πρώτα βήµατα που έγιναν ήταν πολύ δειλά και άκρως συντηρητικά. Η πολιτική του Ψυχρού Πολέµου ενίσχυσε αυτή την αδράνεια που κράτησε δέσµια την Ευρώπη για 35 τουλάχιστον χρόνια, µέχρι τότε που ο Michael Gorbatsov µε την Glaznost έφερε τα πάνω κάτω στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Η Νυρεµβέργη ήταν αµερικανοκρατούµενη και επειδή γειτνίαζε µε κουµµουνιστικές χώρες είχε αυστηρή επιτήρηση συνόρων. Οι σιδηροδροµικοί δίαυλοι προς την Ανατολική Γερµανία είχαν περιοριστεί κατά πολύ και µόνο µια πύλη εξόδου υπήρχε, στην πόλη Hof, όπου εκεί είχαν γυριστεί και έργα κατασκοπίας µε αποδράσεις ανατολικογερµανών. Στην δεκαετία του 50 άρχισαν να κατασκευάζονται έργα, το σπουδαιότερο των οποίων ήταν η ηλεκτροδότηση της διαδροµής Νυρεµβέργης Regensburg (15.5.1950) και η τηλεδιοίκηση της ευρύτερης περιοχής (1.10.1952) µε προδιαγραφές ασφάλειας ώστε να χρησιµοποιείται µέχρι και σήµερα. Η δεκαετία του 60 χαρακτηρίζεται ως η πλέον παραγωγική σε όλη την Ευρώπη 8. Στη Γαλλία άρχισαν να επενδύουν στις υπερταχείες του σιδηροδρόµου, ενώ στη Γερµανία ανακατασκευάζεται ο σταθµός του Μονάχου, συστηµατοποιούνται τα δροµολόγια τρένων και οµαδοποιούνται οι µεταφορές αγαθών. Η µηχανή άρχισε να παίρνει µπροστά. Ανθίζει η κατασκευή και το εµπόριο, το οποίο θέλει σιδηροτροχιές για να πουλήσει τα προϊόντα του και να ανταγωνιστεί άλλες χώρες στις εξαγωγές. Ο κόσµος άρχισε να ταξιδεύει και χρησιµοποιεί το σιδηρόδροµο, που του προσφέρει άνεση και ταχύτητα. Χρειάζεται όµως γρήγορα τρένα. Έτσι, στις 26.9.1971 η Γερµανία εγκαινιάζει τα Intercity σε ρυθµό «κάθε µία ώρα» µε βαγόνια πρώτης και δεύτερης θέσης. Η Νυρεµβέργη βρίσκεται στον σιδηροδροµικό άξονα Nr.4 Μονάχου Νυρεµβέργης Würzburg Hannover Bremen µε ενδιάµεσες ανταποκρίσεις για Φρανκφούρτη, Κολωνία και Dortmund. Τα έργα συνεχίζονται και οι Γερµανοί επενδύουν σε έργα του Μετρό. Στη Νυρεµβέργη επεκτείνεται η γραµµή U1 Μετρό (1978), ενώ η αυτοµατοποίηση των συρµών (U2, U3) χωρίς οδηγό είναι ένα πιλοτικό πρόγραµµα που θα υλοποιηθεί κάποια χρόνια αργότερα. Τα χρόνια περνούν, τα τρένα επίσης και η νοσταλγία από το «άρωµα» του κάρβουνου είναι ακόµη νωπή στα ρουθούνια των σιδηροδροµόφιλων. Έχουµε φθάσει στη δεκαετία του 80 µε επεκτάσεις του προαστιακού σιδηροδρόµου, όπως το φαντάζονταν οι Κοινότητες του προηγούµενου αιώνα. Η χάραξη νέων σιδηροδροµικών γραµµών ωθεί τους πολίτες να διαµένουν 8 Στην Ελλάδα γίνονται ανάλογα µεγάλα έργα, όπως του εξηλεκτρισµού και της κατασκευής εθνικών οδών.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 13 πλέον εκτός µεγάλων πόλεων αυξάνοντας το κόστος γης στα ύψη. Οι ολυµπιακοί αγώνες (1972), και το σύγχρονο αεροδρόµιο του Μονάχου (1992), το Παγκόσµιο Κύπελλο της Γερµανίας (2006) και η υποψηφιότητα της Βαυαρίας για τους χειµερινούς ολυµπιακούς αγώνες του 2018 είναι γεγονότα που επηρεάζουν θετικά την ανάπτυξη του τρένου. Βρισκόµαστε ήδη µια αναπνοή από τη σηµερινή εποχή. Το τείχος πέφτει και οι Γερµανοί πανηγυρίζουν την Wiedervereinigung (1989). Μπορούν επιτέλους να ταξιδεύουν σε όλη τη γερµανική επικράτεια χωρίς περιορισµούς. Πολλές νέες σιδηροδροµικές αρτηρίες ανοίγουν και το ταξίδι από Μόναχο για Βερολίνο µέσω Νυρεµβέργης γίνεται πλέον µια ρουτίνα. Στις 31.5.1992, το πρώτο ICE διέρχεται από το σταθµό της Νυρεµβέργης προς το Αµβούργο. Είναι πλέον η εποχή των µεγάλων ταχυτήτων, των αναπαυτικών συρµών και των άσπρων τρένων µε την κόκκινη λουρίδα στη µέση. Χαρακτηριστικό της τελευταίας δεκαετίας ήταν η κατασκευή του νέου σιδηροδροµικού άξονα (Βορρά Νότου) ώστε τα γερµανικά τρένα να µπορούν να ανταγωνίζονται, σε ταχύτητα, τα γαλλικά TGV. Το έργο αυτό ήταν µεγαλεπήβολο και είχε πολλές τεχνικές δυσκολίες. ιάνοιξη νέων τούνελ, καταστροφή υπαίθρου, κατασκευή νέων υπερσυρµών, εκµετάλλευση της ψηφιακής τεχνολογίας για τον έλεγχο των υπερταχέων κινούµενων τρένων. Τα αποτελέσµατα ανάµικτα. Το σιδηροδροµικό ατύχηµα στο Eschede (1998) µε 100 περίπου νεκρούς έρχεται να επιβεβαιώσει το µακρύ δρόµο που πρέπει να διανύσουµε για την πλήρη ασφάλεια ενάντια στο ανθρώπινο λάθος ή τη γήρανση του υλικού. Στις 28.5.2006 ένα έργο αιώνων γίνεται πραγµατικότητα. Εγκαινιάζεται η σιδηροδροµική γραµµή Νυρεµβέργης Ingolstadt και το όνειρο του κάθε µηχανοδηγού γίνεται πραγµατικότητα: συντοµότερα, ταχύτερα, αναπαυτικότερα. Οι γερµανικοί σιδηρόδροµοι κατηγοριοποιούνται σε εποχές, µε αποτέλεσµα να διαφέρουν σε µορφή, σε χρώµατα αλλά και σε νοοτροπία. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα http://de.wikipedia.org/wiki/epoche_%28modelleisenbahn%29. Εποχή Ι 1835 1925 Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται µάλλον για το καθαρό τοπικό ενδιαφέρον και έχει σηµαδευτεί από τη µεγάλη ποικιλία σε τύπους, χρώµατα και επιγραφές. Υπήρχε πληθώρα ιδιωτικών σιδηροδρόµων, αλλά ξεχώριζαν οι κρατικοί πρωσικοί σιδηρόδροµοι, οι βαυαρικοί, της Βάδης και άλλων πολλών. Παρέµεινε γνωστή µε την ίδρυση του «Mitropa» και της δυνατότητας ανταλλαγής βαγονιών. Η περίοδος αυτή λήγει τότε που εφευρέθηκαν τα φρένα µε πεπιεσµένο αέρα. Εποχή ΙΙ 1925 1945 Εποχή ΙΙΙ 1945 1970 Στην Ευρώπη επικρατεί το πνεύµα του κριτικισµού και οι σιδηρόδροµοι σχεδόν κρατικοποιούνται. Στη Γερµανία δηµιουργείται η Deutsche Reichbahn- Gesellschaft (DRG). Καταργείται η τέταρτη θέση. Το τροχαίο υλικό κατηγοριοποιείται και κωδικοποιείται. Τα επιβατικά βαγόνια βάφονται πράσινα. Λόγω των συνθηκών (παγκόσµιος πόλεµος) δηµιουργούνται ειδικές κατηγορίες βαγονιών και µηχανών (πολεµικές µηχανές, βοηθητικά βαγόνια, επιβατικά, µεταφοράς πολεµικού υλικού και νοσοκοµειακά). Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται ως περίοδος ανασυγκρότησης και οικονοµικής άνθησης. Στη υτική Γερµανία ιδρύονται οι «Deutschen Bundesbahn» [DB] και στην Ανατολική Γερµανία οι «Reichsbahn» [DR]. ροµολογείται το D-Zug (µε τα µπλε χρώµατα) και οι ηλεκτροµηχανές φέρουν τρία φώτα, το ένα στο «µέτωπο». Καταργείται η τρίτη θέση µε παράλληλη αναβάθµιση της δεύτερης. Οι ατµοµηχανές βαίνουν προς το τέλος της ζωής τους. Τα φωτοσινιάλα αλλάζουν µορφή και προσδιορίζονται βάση νέων οδηγιών. Κυκλοφορεί το πρώτο ΤΕΕ. Στην Ανατολική Γερµανία αντιγράφουν απλά τα εν ύση τεκταινόµενα.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 14 Εποχή ΙV 1970 1990 Εποχή V 1990 + Η εποχή χαρακτηρίζεται για τις διευρωπαϊκές συνδέσεις µεταξύ των µεγάλων πόλεων. Με το moratorium UIC κατηγοριοποιείται το τροχαίο υλικό. Π.χ. από το E03 γίνεται η σειρά 103, η ντηζελοµηχανή V60 γίνεται 260. Γίνεται σταδιακή αντικατάσταση ντηζελοµηχανών µε ηλεκτροκίνητες. Στη Γερµανία επεκτείνονται οι προαστιακοί σιδηρόδροµοι σε όλη την ευρύτερη περιοχή και δηµιουργούνται τα ωριαία δροµολόγια, κυκλοφορούν τα πρώτα InterCity σε ρυθµό «κάθε µια ώρα». Υιοθετείται νέο χρώµα για τους γερµανικούς σιδηροδρόµους. Κόκκινο/πορτοκαλί/κίτρινο. Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται µε την ιδιωτικοποίηση του DB, αφού πρώτα έγινε ανώνυµη εταιρεία DB-AG. Κυκλοφορεί το ICE σε νέα σιδηροδροµική χάραξη και υιοθετείται η νέα τεχνολογία των υπολογιστών και των οπτικών ινών (π.χ. ο µηχανοδηγός γνωρίζει την κατάσταση της γραµµής στα επόµενα δέκα χιλιόµετρα). Τα ICE φέρουν λευκό χρώµα µε µια κόκκινη «κορδέλα» στη µέση και αναπτύσσουν ταχύτητες περίπου 300Km/h. Άλµπουµ φωτογραφιών Φωτογραφίες από το Μουσείο παιγνιδιών της Νυρεµβέργης.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 15 Η γενιά ICE3 συρµών στη νέα διαδροµή µεγάλων ταχυτήτων από Μόναχο προς Ingolstadt. Ιστορία του σιδηροδρόµου. Τότε και σήµερα. Άνω: Μουσείο των τρένων στη Νυρεµβέργη. Κάτω: το Μέτρο χωρίς µηχανοδηγό. Στιγµιότυπα από το σταθµό Ludwig.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 16 Οι Ναζί επί το έργον. Βοµβαρδισµός της Νυρεµβέργης. Αίθουσα του κεντρικού σταθµού γύρω στα 1910. ιαφηµιστική αφίσα για τον τελικό του πρωταθλήµατος, 1948. ιαφηµιστικό υλικό για σιδηροδροµικά ταξίδια.

Οι σιδηρόδροµοι στη Νυρεµβέργη, Ζευγώλης 2010 17 Γύρω στα 1975 µε νόµισµα το DM. Ταξίδια στη Γερµανία. Ταξίδι στη Γερµανία µε 1.90DM. Πηγή: http://www.planet-eisenbahn.de (η ιστοσελίδα περιέχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό).