Fact Sheet 5 Eμβολιασμοί και αυτισμός Ποιο είναι το ζήτημα; Γενικά θεωρείται ότι ο αυτισμός είναι μια νευροαναπτυξιακή αναπηρία. Πιστεύεται ότι τα κύρια αίτια είναι γενετικά αλλά επειδή το ακριβές αίτιο δεν είναι ακόμα γνωστό, υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με το τι μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση ενδείξεων αυτισμού σε ένα παιδί. Μια θεωρία που έχει τραβήξει την προσοχή στα μέσα ενημέρωσης και στο διαδίκτυο από τη δεκαετία του 1990 είναι ότι τα εμβόλια συνδέονται κατά κάποιο τρόπο με τον αυτισμό. Οι ανησυχίες μερικών ομάδων στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επικεντρωθεί ιδιαίτερα στην ανοσοποίηση εναντίον της Ιλαράς-Παρωτίτιδας- Ερυθράς (MMR), ενώ ομάδες στις ΗΠΑ ανησυχούν γενικά για το ρόλο του υδραργύρου (θειομερσάλης) στους εμβολιασμούς 1, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ανησυχίες σχετικά με το εμβόλιο MMR απαντώνται όλο και πιο συχνά στις ΗΠΑ 2. Λόγω των διαφορών στις προτεινόμενες θεωρίες, αυτό το ενημερωτικό δελτίο θα εξετάσει το κάθε ένα από τα θέματα χωριστά. Ποιες είναι οι υποθέσεις; 1. MMR Η ανοσοποίηση κατά της Ιλαράς-Παρωτίτιδας- Ερυθράς (MMR) χορηγείται σε παιδιά στην Αυστραλία σε 2 δόσεις, στην ηλικία των 12 μηνών και επαναλαμβάνεται στην ηλικία των 4 ετών. Μια πιθανή σύνδεση μεταξύ του αυτισμού και του MMR γνώρισε ευρεία δημοσιότητα βάσει μιας μικρής μελέτης σε παιδιά με γαστρεντερικά συμπτώματα και ανωμαλίες συμπεριφοράς που έγινε από τον Andrew Wakefield 3 και κάποιους άλλους ερευνητές 4. Σε μια συνέντευξη τύπου που ακολούθησε την έκδοση του συγγράμματος, ο Δρ. Wakefield, συζήτησε περαιτέρω την προτεινόμενη σχέση μεταξύ του MMR και του αυτισμού, και εισηγήθηκε ότι υπήρχαν επιχειρήματα που συνηγορούσαν υπέρ της διαίρεσης του εμβολίου στα συστατικά του μέρη (δηλ. ξεχωριστά εμβόλια για ιλαρά, παρωτίτιδα και ερυθρά) 5. Η κύρια ιδέα που προτάθηκε ήταν ότι το MMR προκαλεί μια επίμονη λοίμωξη ιλαράς στο έντερο, η οποία οδηγεί σε σύνδρομο «διαρρέοντος εντέρου», που με τη σειρά του επιτρέπει σε ανεπαρκώς κατεργασμένα πεπτίδια γλουτένης και καζεΐνης να εισέρχονται στο κυκλοφοριακό σύστημα και τον εγκέφαλο παράγοντας ένα οπιοειδές αποτέλεσμα 6. Μια εναλλακτική προσέγγιση είναι ότι ο ίδιος ο ιός της ιλαράς εισβάλλει στον εγκέφαλο και προκαλεί μια ανοσοποιητική αντίδραση που έχει ως αποτέλεσμα φλεγμονή στον εγκέφαλο, προκαλώντας αυτισμό 7. 2. Υδράργυρος (Θειομερσάλη) Η θειομερσάλη (γνωστή επίσης ως θιμεροσάλη) προστέθηκε στα εμβόλια κατά τη δεκαετία του 1940 ως συντηρητικό και περιέχει αιθυλικό υδράργυρο. Είναι γνωστό πως ο υδράργυρος προκαλεί νευρολογική βλάβη 8, και παρόλο που ο αιθυλικός υδράργυρος θεωρείται λιγότερο επιβλαβής από τον μεθυλικό υδράργυρο, η εισήγηση είναι ότι μικρές ποσότητες στα εμβόλια, συνδυασμένες με τον αυξανόμενο αριθμό υποχρεωτικών εμβολίων από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 9, προκαλούν αυτισμό και άλλα αναπτυξιακά και νευρολογικά προβλήματα. Φαίνεται να υπάρχουν περισσότεροι του ενός αιτιώδεις μηχανισμοί που προτείνονται για τη σύνδεση της θειομερσάλης με τον αυτισμό, με μερικούς συγγραφείς να εισηγούνται ότι οι ενδείξεις του αυτισμού είναι παρόμοιες με τα συμπτώματα δηλητηρίασης από υδράργυρο 10, ενώ άλλοι έχουν εισηγηθεί ότι η θειομερσάλη εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα επιτρέποντας στο ζωντανό ιό που περιέχεται στο MMR να δρα προκαλώντας βλάβη στο έντερο και στον εγκέφαλο 11. 1 P a g e
Τι λένε οι έρευνες; 1. MMR Η αρχική έρευνα του Wakefield έχει επικριθεί για έναν αριθμό λόγων. Μετά τη δημοσίευσή του, το σύγγραμμα επικρίθηκε γιατί σε μερικές εργαστηριακές δοκιμές χρησιμοποίησε κλίμακες ενηλίκων ή άλλες άτυπες κλίμακες αντί των παιδιατρικών, πράγμα που σημαίνει ότι μερικά από τα γαστρεντερικά ευρήματα δεν ήταν στην πραγματικότητα μη φυσιολογικά. 12, 13 Διαπιστώθηκε επίσης ότι υπήρχε σχέση μεταξύ του Δρ.Wakefield και μιας ομάδας γονέων μερικών παιδιών στη μελέτη, που είχαν προσφύγει νομικά εναντίον των κατασκευαστών του MMR. Tο περιοδικό The Lancet, που δημοσίευσε το άρθρο, εισηγήθηκε ότι αυτή η σχέση θα έπρεπε να είχε γίνει γνωστή για να συμβάλει στην ενημέρωση σχετικά με το κατά πόσον το άρθρο θα έπρεπε να είχε δημοσιευθεί αρχικά. 14 15 Δέκα από τους δεκατρείς αρχικούς συγγραφείς του συγγράμματος εξέδωσαν δήλωση όπου ανακαλούσαν μερικώς το 2004, εισηγούμενοι ότι δεν είχε αποδειχτεί η αιτιώδης σύνδεση μεταξύ του MMR και του αυτισμού 16. Το 2010, τ Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο Ηνωμένου Βασιλείου (The UK General Medical Council) 17 έκρινε ότι ο Wakefield είχε προβεί σοβαρή επαγγελματική παράβαση καθήκοντος σε πολυάριθμες περιπτώσεις σε σχέση με την έρευνά του. Ως αποτέλεσμα αυτών των αποκαλύψεων, ο Wakefield διαγράφηκε από το ιατρικό μητρώο και το Lancet δημοσίευσε πλήρη ανάκληση του συγγράμματος το Φεβρουάριο 2010. 18 Κάποιες μελέτες που έγιναν σε μεγάλο αριθμό πληθυσμού δεν απέφεραν αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την αιτιώδη σχέση του MMR και του αυτισμού. Μια μελέτη περισσότερων από 500.000 παιδιών από τη Δανία 19 δεν διαπίστωσε αυξημένο κίνδυνο Διαταραχών Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) για τα παιδιά που είχαν εμβολιαστεί με MMR σε σύγκριση με εκείνα που δεν είχαν εμβολιαστεί, και παρόλο που τα ποσοστά αυτισμού αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου της μελέτης, αυτή η αύξηση έλαβε χώρα πολύ αργότερα από την εισαγωγή του εμβολίου MMR. Κατά παρόμοιο τρόπο, η μελέτη του Fombonne και των συναδέλφων του (Fombonne and colleagues) 20 το 2006 σε περισσότερα από 27.000 παιδιά από τον Καναδά τόνισε ότι τα ποσοστά Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής (ΔΑΔ) αυξήθηκαν με το πέρασμα του χρόνου, ενώ οι εμβολιασμοί MMR μειώθηκαν πράγμα που απέκλεισε την οποιαδήποτε αιτιώδη σχέση μεταξύ ΔΑΦ και MMR. Μια άλλη μελέτη 21 επίσης διαπίστωσε ότι ακόμα και όταν διακόπηκε ο εμβολιασμός MMR σε μια περιοχή της Ιαπωνίας, τα ποσοστά αυτισμού εξακολούθησαν να αυξάνονται, πράγμα που εισηγείται ότι το εμβόλιο MMR ήταν απίθανο να είναι το κύριο αίτιο αυτισμού. Σε μια προσπάθεια να αναπαράγει μέρος των ευρημάτων του Wakefield, μια μελέτη του 2008 22 έκανε σύγκριση του εντερικού ιστού 25 παιδιών με αυτιστικά και γαστρεντερικά συμπτώματα, με 13 παιδιά που παρουσίαζαν μόνο γαστρεντερικά συμπτώματα. Οι ερευνητές δεν βρήκαν καμία διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων. Το 2010, περισσότερη έρευνα 23 αποκάλυψε ότι ο κίνδυνος αυτισμού ήταν στην πραγματικότητα χαμηλότερος για τα παιδιά που είχαν εμβολιαστεί με το MMR παρά σε παιδιά που δεν είχαν εμβολιαστεί. 2. Υδράργυρος (Θειομερσάλη) Ο υδράργυρος, σε μορφή μεθυλικού υδραργύρου, έχει σαφώς τεκμηριωμένες συνδέσεις με νευρολογικές διαταραχές, αλλά ο αιθυλικός υδράργυρος, το είδος υδραργύρου που χρησιμοποιούταν προηγουμένως σε εμβόλια, παρουσιάζει λιγότερες πιθανότητες να προξενήσει βλάβες. 24 Μελέτες ολόκληρων πληθυσμών παρέχουν επίσης πληροφορίες για τη θεωρία θειομερσάλης-αυτισμού. Η μελέτη Fombonne et al (2006) που αναφέρθηκε προηγουμένως, εξέτασε επίσης τη σχέση μεταξύ των ποσοστών αυτισμού και τη σχέση τους με τη θειομερσάλη. Επειδή υπήρχαν διαφορετικά προγράμματα 2 P a g e
ανοσοποίησης με την πάροδο του χρόνου, τα παιδιά έλαβαν διαφορετικές ποσότητες έκθεσης στη θειομερσάλη και τα παιδιά μπορούσαν να μελετηθούν σε τρεις ομάδες παιδιά που είχαν μέτρια έκθεση, παιδιά με υψηλή έκθεση και παιδιά που τα εμβόλιά τους δεν περιείχαν καθόλου θειομερσάλη. Βρέθηκαν περισσότερες περιπτώσεις ΔΑΔ στην ομάδα που δεν είχε καμία έκθεση στη θειομερσάλη, πράγμα που οδήγησε τους ερευνητές να αποκλείσουν τη σχέση μεταξύ ΔΑΔ και θειομερσάλης. Μια άλλη μελέτη 25 επίσης εξέτασε τα ποσοστά αυτισμού πριν και μετά την αφαίρεση της θειομερσάλης από εμβόλια στην Καλιφόρνια και δεν παρατήρησε καμία μείωση στα ποσοστά διάγνωσης της νόσου και μια παρόμοια πρόσφατη μελέτη 26 επίσης εξέτασε την έκθεση στην θειομερσάλη και δεν βρήκε κανένα αποδεικτικό στοιχείο ότι η υψηλότερη έκθεση στη θειομερσάλη σχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο αυτισμού. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η θειομερσάλη έχει αφαιρεθεί από όλα τα εμβόλια παιδικής ηλικίας, με την εξαίρεση ενός εμβολίου Ηπατίτιδας Β (Αυστραλία) και ενός εμβολίου γρίπης (ΗΠΑ) το 2001. 27 Περιληπτικά Παρόλο που υπήρξαν ανησυχίες ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό, μελέτες μεγάλης κλίμακας δεν έχουν διαπιστώσει σύνδεση μεταξύ του αυτισμού και του εμβολίου MMR, ή μεταξύ του αυτισμού και της θειομερσάλης, συντηρητικού με βάση τον υδραργύρου. Πληροφορίες από την Αυστραλία σε ότι αφορά τους εμβολιασμούς και ένας οδηγός λήψης αποφάσεων για τους γονείς σχετικά με το MMR παρέχoνται από το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Επιτήρησης Ανοσοποίησης (National Centre for Immunisation Research & Surveillance (NCIRS)), στο www.ncirs.edu.au/immunisation/education/mmrdecision/index.php Αναφορές στη Βιβλιογραφία 1 Baker, J.P. (2008). Mercury, vaccines & autism: One controversy, three histories (Yδράργυρος, εμβόλια & αυτισμός: Ένα επίμαχο θέμα, τρεις ιστορίες). American Journal of Public Health, 98 (2), 244 253. 2 Centre for Disease Control. (2008). Measles, mumps and rubella (MMR) vaccine (Εμβόλιο Ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς). Retrieved April 8, 2009, from: www.cdc.gov/vaccinesafety/concerns/mmr_vaccine.ht m 3 Wakefield, A.J., Murch, S.H., Anthony, A., Linnell, J. et al. (1998). Ileal-lymphoid-nodular hyperplasia, nonspecific colitis and pervasive developmental disorder in children (Ειλεική-λεμφοειδής-οζώδης υπερπλασία, ακαθόριστη κολίτιδα και διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή σε παιδιά). The Lancet, 351 (9103), 637 641. 4 Campion, E.W. (2002). Suspicions about the safety of vaccines (Υποψίες σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων). The New England Journal of Medicine, 347(19), 1474 1475. 5 Horton, R. (2004). A statement by the editors of The Lancet (Δήλωση από τους εκδότες του Λάνσετ). The Lancet, 363 (9411), 820 821. 6 Fitzpatrick, M. (2004). MMR: Risk, choice, chance (ΜΜR: Κίνδυνος, επιλογή, συγκυρία). British Medical Bulletin, 69, 143 153. 7 Office of Special Masters. (2009). Michelle Cedillo v. Secretary of Health and Human Services (Michelle Cedillo εναντίον του Γραμματέα Υγειονομικών και Υπηρεσιών προς τον Άνθρωπο). No. 98-916V. Retrieved April 17, 2009 from: www.ccandh.com/decisions/cedillo.pdf 8 Baker, J.P. (2008). Mercury, vaccines & autism: One controversy, three histories (Υδράργυρος, εμβόλια & αυτισμός. Ένα επίμαχο θέμα, τρεις ιστορίες). American Journal of Public Health, 98 (2), 244 253. 9 Generation Rescue (2009). Is it the mercury? (Είναι ο υδράργυρος;) Retrieved April 17, 2009, from: http://generationrescue.org/isit.html 10 Bernard, S. Enayati, A. Redwood, L. Roger, H. & Binstock, T. (2001). Autism: A novel form of mercury poisoning (Αυτισμός: Μια νέα μορφή δηλητηρίασης από τον υδραργύρου). Medical Hypotheses, 56 (4), 462 471. 11 Office of Special Masters. (2009). Michelle Cedillo v. Secretary of Health and Human Services (Michelle Cedillo εναντίον Γραμματέα Υγειονομικών Υπηρεσιών 3 P a g e
και Υπηρεσιών για τον Άνθρωπο). No. 98-916V. Retrieved April 17, 2009 from: www.ccandh.com/decisions/cedillo.pdf 12 Sinclair, L. (1998). Autism, inflammatory bowel disease & MMR vaccine (correspondence) (Αυτισμός, φλεγμονώδης εντεροπάθεια & εμβόλιο MMR (αντιστοιχία). The Lancet, 351 (1355); Richmond, P. & Goldblatt, D. (1998). Autism, inflammatory bowel disease & MMR vaccine (correspondence) (Αυτισμός, φλεγμονώδης εντεροπάθεια & εμβόλιο MMR (αντιστοιχία). The Lancet, 351(1355). 13 Richmond, P. & Goldblatt, D. (1998). Autism, inflammatory bowel disease & MMR vaccine (correspondence). The Lancet, 351(1355). 14 Horton, R. (2004). A statement by the editors of The Lancet (Δήλωση από τους εκδότες του Λάνσετ) The Lancet, 363 (9411), 820 821; Deer, B. (2009). MMR doctor Andrew Wakefield fixed data on autism (Ο ιατρός MMR Andrew Wakefield τακτοποίησε δεδομένα για τον αυτισμό). Times Online, February 8, 2009. Retrieved April 2, 2009, from: www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/health/article 5683671.ece 15 Deer, B. (2009). MMR doctor Andrew Wakefield fixed data on autism. Times Online, February 8, 2009. Retrieved April 2, 2009, from: www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/health/article 5683671.ece 16 Murch, S.H., Anthony, A., Casson, D.H., Malik, M., Berelowitz, M., Dhillon, A.P., Thomson, M.A., Valentine, A., Davies, S.E., Walker-Smith, J.A. (2004). Retraction of an interpretation (Ανάκληση μιας εκδοχής). The Lancet, 363 (9411), 750. 17 General Medical Council (2010). Andrew Wakefield: determination on serious professional misconduct and sanction (Andrew Wakefield: απόφαση περί σοβαρής επαγγελματικής ανάρμοστης συμπεριφοράς και κυρώσεις). ( 24 May 2010. Retrieved May 15, from: www.gmcuk.org/wakefield_spm_and_sanction.pdf_325952 67.pdf 18 The Lancet. (2010). Retraction Ileal-lymphoidnodular hyperplasia, non-specific colitis, and pervasive developmental disorder in children (Ανάκληση Ειλεική-λεμφοειδής-οζώδης υπερπλασία, απροσδιόριστη κολίτιδα, και διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή σε παιδιά). The Lancet, 375(9713), 445. 19 Madsen, K.M., Hvid, A., Vestergaard, M., Schendel, D., Wohlfahrt, J., Thorsen, P., Olsen, J. & Melbye, M. (2002). A population-based study of measles, mumps and rubella vaccination and autism (Μελέτη πληθυσμού για τους εμβολιασμούς ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς και του αυτισμού ). The New England Journal of Medicine, 347(19), 1477 1482. 20 Fombonne, E., Zakarian, R., Bennett, A., Meng, L. & McLean-Heywood, D. (2006). Pervasive developmental disorders in Montreal, Quebec, Canada: Prevalence & links with immunisations (Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές στο Μοντρεάλ, Κεμπέκ, Καναδά: Εξάπλωση & σχέση με τις μεθόδους ανοσοποίησης). Pediatrics, 118(1), e139 e150. 21 Honda, H., Shimizu, Y. & Rutter, M. (2005). No effect of MMR withdrawal on the incidence of autism: a total population study (Καμία επίδραση της άρσης του MMR στη συχνότηταεμφάνισης αυτισμού: συν ολική μελέτη πληθυσμού). Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46(6), 572 579. 22 Hornig, M., Briese, T., Buie, T., Bauman, M.L., Lauwers, G. et al. (2008). Lack of association between measles virus vaccine and autism with enteropathy: A case-control study (Έλλειψη σχέσης μεταξύ του εμβολίου κατά του ιού της ιλαράς και του αυτισμού με την εντεροπάθεια: Μια μελέτη ελέγχου περίπτωσης). PLoSONE, 3(9), e3140. 23 Mrożek-Budzyn, D., Kiełtyka, A., Majewska, R. (2010). Lack of association between measles-mumpsrubella vaccination and autism in children: A casecontrol study (Έλλειψη σχέσης μεταξύ του εμβολιασμού κατά της ιλαράς-παρωτίτιδας-ερυθράς και του αυτισμού σε παιδιά: Μια μελέτη ελέγχου περίπτωσης). Pediatric Infectious Disease Journal,129(5), 397 400. 24 National Centre for Immunisation Research and Surveillance of Vaccine Preventable Diseases (NCIRS) (2005). Thiomersal fact sheet (Φύλλο πληροφοριών θειομερσάλης). Retrieved September 5, 2009, from: www.ncirs.usyd.edu.au/facts/fthiomersal.html 25 Schechter, R. & Grether, J.K. (2008). Continuing increases in autism reported to California s developmental services system: Mercury in retrograde (Αναφορά συνεχούς αύξησης του αυτισμού στο σύστημα υπηρεσιών της ανάπτυξης της Καλιφόρνιας. Υδράργυρος ανάδρομος). Archives of General Psychiatry, 65(1), 19 24. 4 P a g e
26 Price, C.S., Thompson, W.W., Goodson, B., Weintraub, E.S., Croen, L.A., Hinrichsen, V.L., Marcy, M., Robertson, A., Eriksen, E., Lewis, E., Bemel, P., Shay, D., Davis, R.L. & DeStefano, F. (2010). Prenatal and infant exposure to thimerosal from vaccines and immunoglobulins and risk of autism (Προγεννητική και νηπιακή έκθεση στη θιμεροσάλη από εμβόλια και ανοσογλοβουλίνες και κίνδυνος αυτισμού). Pediatrics, 126, 656 664. 27 National Centre for Immunisation Research and Surveillance of Vaccine Preventable Diseases (NCIRS) (2005). Thiomersal fact sheet (Φύλλο πληροφοριών θειομερσάλης) Retrieved September 5, 2009, from: www.ncirs.usyd.edu.au/facts/fthiomersal.html 5 P a g e