Τα µικρόβια της τρέλας

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τα µικρόβια της τρέλας"

Πήγασος Κοσμόπουλος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Τα µικρόβια της τρέλας Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι παθογόνοι µικροοργανισµοί εµπλέκονται σε µια σειρά από σοβαρές νευροψυχολογικές ασθένειες Γράφει ο ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ Η εκδήλωση ορισµένων χρόνιων νοητικών ασθενειών ενδέχεται να είναι το αποτέλεσµα µόλυνσης από παθογόνους µικροοργανισµούς. Πολλές πρόσφατες έρευνες φαίνεται να συσχετίζουν την εµφάνιση σοβαρών ψυχικών διαταραχών είτε µε τη µόλυνση κατά την πρώιµη ηλικία από ιούς και βακτήρια είτε, εναλλακτικά, µε τις ανοσοποιητικές αντιδράσεις του ίδιου του οργανισµού αµέσως µετά την εισβολή τέτοιων µολυσµατικών παραγόντων. Εδώ και πολλά χρόνια ήταν γνωστό στους γιατρούς ότι κάποια µικρόβια, όπως αυτό της σύφιλης, και βακτήρια, όπως ο στρεπτόκοκκος, µπορούν να προκαλέσουν σοβαρά ψυχιατρικά προβλήµατα στους ασθενείς που δεν υποβάλλονταν σε µια έγκαιρη και σωστή θεραπευτική αγωγή. Πιο πρόσφατα αυξήθηκε σηµαντικά ο αριθµός των ειδικών που υποστηρίζουν µε τις έρευνές τους ότι διάφοροι µικροοργανισµοί εµπλέκονται άµεσα και ενδεχοµένως ευθύνονται για την εκδήλωση κάποιων σοβαρών ψυχικών διαταραχών. Μάλιστα, ορισµένοι από αυτούς υποστηρίζουν ότι τέτοιες µικροβιακές µολύνσεις αποτελούν το πρωταρχικό -αν και όχι το αποκλειστικό- αίτιο αρκετών νευροψυχολογικών παθήσεων. Οι µέχρι σήµερα σαφέστερες ενδείξεις αφορούν ασθένειες όπως η

2 σχιζοφρένεια, ο αυτισµός, οι διπολικές διαταραχές, δηλαδή τα µανιοκαταθλιπτικά σύνδροµα, κ.ά. Ψυχιατρικές παθήσεις που, όπως διαπίστωσαν, προκύπτουν συχνά ύστερα από µολύνσεις από βακτήρια, ιούς ή παράσιτα που εισβάλλουν στον οργανισµό κατά την κύηση, την παιδική ηλικία ή και µετέπειτα (κατά την ωριµότητα). Ορισµένοι από αυτούς τους µολυσµατικούς µικροοργανισµούς πλήττουν άµεσα τον εγκέφαλο, ενώ άλλοι ασκούν εµµέσως την καταστροφική δράση τους: µε την είσοδό τους στον οργανισµό πυροδοτούν ανοσοποιητικές αντιδράσεις οι οποίες, µε τη σειρά τους, ενδέχεται να επηρεάσουν τη φυσιολογική ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου, και ενίοτε καταστρέφουν (άθελά τους) πολλά εγκεφαλικά κύτταρα. Ενα πείραµα Ωστόσο, η υποψία ότι κάποιοι µικροοργανισµοί ίσως είναι οι βασικοί υπαίτιοι για ορισµένες παρανοϊκές συµπεριφορές δεν είναι καθόλου καινούργια. Ηδη το 1896 στο γνωστό επιστηµονικό περιοδικό «Scientific American» βρίσκουµε ένα άρθρο µε τίτλο «Η τρέλα οφείλεται σε κάποιο µικρόβιο;». Σε αυτό δύο γιατροί περιέγραφαν ένα ενδιαφέρον αν και υπερβολικά πρόωρο και πρωτοποριακό πείραµα: µε ένεση είχαν αφαιρέσει εγκεφαλονωτιαίο υγρό από ασθενείς που έπασχαν από κάποια σοβαρή ψυχιατρική πάθηση και κατόπιν είχαν εµβολιάσει µε αυτό µια οµάδα κουνελιών, τα οποία πολύ σύντοµα εκδήλωσαν µια µη φυσιολογική συµπεριφορά. Γεγονός που οδήγησε τους δύο γιατρούς στο εύλογο συµπέρασµα ότι «ορισµένες µορφές τρέλας µπορεί να προκληθούν από µολυσµατικούς παράγοντες παρόµοιους µε εκείνους που προκαλούν τον τύφο ή τη διφθερίτιδα». Αυτές οι πρώτες ενδείξεις σύντοµα λησµονήθηκαν ή παραγνωρίστηκαν και δεν οδήγησαν τις επόµενες δεκαετίες σε µια βαθύτερη επιστηµονική διερεύνηση της αρχικής υποψίας για τον ρόλο των µικροβίων στις ψυχικές ασθένειες. Τα αίτια αυτής της παραγνώρισης ήταν και παραµένουν τόσο ιδεολογικά όσο και αµιγώς επιστηµονικά: πώς ήταν δυνατόν ένας ασήµαντος µικροοργανισµός να µπορεί να επιδρά, και µάλιστα καταστροφικά, στην άυλη ανθρώπινη ψυχή; Από την άλλη, η άνοδος της φροϊδικής ψυχανάλυσης και η σηµαντική επιρροή που άσκησε στην ψυχιατρική σκέψη και πρακτική κατά το

3 πρώτο µισό του εικοστού αιώνα λειτούργησαν ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη πιο «σκληρών» νευροβιολογικών εξηγήσεων. Επιπρόσθετα, η ανακάλυψη της δοµής και της λειτουργίας του DNA στα τέλη της δεκαετίας του '50 οδήγησε αρκετούς ερευνητές στην αναζήτηση των «γονιδίων της τρέλας» που, όπως υπέθεταν τότε, καθορίζουν µονοµερώς τη γένεση των περισσότερων ψυχιατρικών παθήσεων. Επρόκειτο για ένα νέο και εξαιρετικά γόνιµο πεδίο έρευνας των κληρονοµικών παραγόντων οι οποίοι, υπό ορισµένες συνθήκες, δηλαδή σε στενή αλληλεπίδραση µε το περιβάλλον, καθορίζουν την εκδήλωση ορισµένων ψυχασθενειών. Σύντοµα όµως έγινε σαφές ότι τα γονίδια από µόνα τους δεν επαρκούν για να εξηγήσουν το σύνολο της ψυχοπαθολογικής συµπεριφοράς: ο µονοωογενής δίδυµος αδελφός ενός σχιζοφρενούς έχει, όπως διαπίστωσαν, µόνο 50% πιθανότητα να εκδηλώσει αυτή την ασθένεια! Η προέλευση της τρέλας Επί δεκαετίες, η δυνατότητα να ευθύνονται ορισµένες µικροβιακές µολύνσεις για την εκδήλωση κάποιων ψυχικών διαταραχών και νευρολογικών παθήσεων αγνοήθηκε και υποτιµήθηκε συστηµατικά από τη διεθνή επιστηµονική κοινότητα. Τα πράγµατα άρχισαν κάπως να αλλάζουν όταν το 2004 ο Alan S. Brown, ερευνητής ψυχίατρος που εργαζόταν στο Πανεπιστήµιο Columbia των ΗΠΑ, ανέλυσε συστηµατικά δείγµατα αίµατος που είχαν συλλεγεί από το 1959 µέχρι το Τα δείγµατα αίµατος προέρχονταν από 189 έγκυες γυναίκες, οι 64 από τις οποίες είχαν αποκτήσει ένα παιδί το οποίο κατόπιν αποδείχτηκε ότι ήταν σχιζοφρενικό. Από τις γυναίκες αυτές είχαν πάρει δείγµατα αίµατος κατ' επανάληψη σε όλη τη διάρκεια της κύησης, γεγονός που επέτρεψε στον Brown να ελέγξει αν και σε ποια φάση της κύησης είχαν µολυνθεί από τον ιό της γρίπης. Ιδού πώς περιγράφει ο ίδιος τα αποτελέσµατα αυτής της έρευνας: «Αποδείξαµε ότι αν η µόλυνση από τον ιό της γρίπης επερχόταν κάπου στα µέσα της κύησης, τότε ο κίνδυνος να εκδηλωθεί κατόπιν σχιζοφρένεια στο παιδί ήταν τρεις φορές µεγαλύτερος. Αντίθετα, αν η µόλυνση συνέβαινε κατά το πρώτο τρίµηνο της κύησης, τότε ο κίνδυνος αυξανόταν κατά επτά φορές».

4 Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο Brown, σε προγενέστερη έρευνα που είχε πραγµατοποιήσει το 2001, είχε ανακαλύψει ότι όλα τα παιδιά που είχαν γεννηθεί από µητέρες που είχαν προσβληθεί από τον ιό της ιλαράς, κατά τη µεγάλη επιδηµία ιλαράς του 1946 στις ΗΠΑ, είχαν δέκα φορές µεγαλύτερη πιθανότητα από τα άλλα παιδιά να εκδηλώσουν κάποια µορφή σχιζοφρένειας! Στις µέρες µας ευτυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι εµβολιάζονται εγκαίρως κατά της ιλαράς, συνεπώς οι κίνδυνοι που εγκυµονεί η µόλυνση από αυτόν τον ιό είναι πλέον ελάχιστοι. Ο συσχετισµός Μολονότι οι πιο πειστικές µέχρι στιγµής αιτιακές συσχετίσεις µεταξύ µόλυνσης από ιούς ή παράσιτα (π.χ. Toxoplasma gondii, χλαµύδια της πνευµονίας, κ.ά) και εκδήλωσης κάποιας ψυχικής νόσου αφορούν κυρίως τη σχιζοφρένεια, διάφορες άλλες έρευνες δείχνουν µια ανάλογη σχέση των παθογόνων µικροοργανισµών µε διάφορες ψυχιατρικές ή νευρολογικές ασθένειες (αυτισµός, µανιοκατάθλιψη, ακόµη και νόσος του Αλτσχάιµερ). Βέβαια, όλοι οι µέχρι σήµερα γνωστοί συσχετισµοί των µολύνσεων από µικροοργανισµούς ή ιούς µε κάποιες ψυχικές διαταραχές δεν µας επιτρέπουν ακόµη να αποφασίσουµε µε οριστικό τρόπο αν και σε ποιες περιπτώσεις οι πρώτες οδηγούν υποχρεωτικά και γραµµικά στις δεύτερες. Γι' αυτή την προσωρινή αβεβαιότητα ευθύνεται όχι µόνο η ελλιπέστατη µελέτη αυτών των φαινοµένων αλλά και η συνειδητοποίηση του αποφασιστικού ρόλου του ανοσοποιητικού µας συστήµατος σε αυτά τα φαινόµενα. Οπως προκύπτει από διάφορες έρευνες, η δηµιουργία ορισµένων νευροψυχολογικών διαταραχών πιθανά να µην οφείλεται τόσο στην εισβολή παθογόνων µικροοργανισµών όσο στην ανεπαρκή και ενίοτε ανακριβή απάντηση του ανοσοποιητικού µας συστήµατος σε αυτή την εισβολή! Αν, όπως δείχνουν οι µέχρι σήµερα έρευνες, αποδειχτεί πράγµατι ότι άµεσα υπεύθυνοι για τις βλάβες του εγκεφαλικού ιστού των εµβρύων δεν είναι τόσο οι παθογόνοι µικροοργανισµοί όσο οι εγγενείς και ανακριβείς απαντήσεις του ανοσοποιητικού συστήµατος κατά την κύηση του εµβρύου, τότε η προτροπή των αµερικανικών Κέντρων Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (Centers for Disease Control and Prevention) σε όλες τις εγκυµονούσες γυναίκες να εµβολιάζονται κατά του ιού της γρίπης ίσως αποδειχτεί

5 καταστροφική. Αλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα του πόσο επικίνδυνη µπορεί να αποδειχτεί για την υγεία του πληθυσµού η ανεπαρκής γνώση αυτών των φαινοµένων αλλά και η ελλιπής χρηµατοδότηση των σχετικών ερευνών.

Σχετικά έγγραφα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΜΥΝΑ 1. Σε ένα πειραματόζωο τη χρονική στιγμή t1 γίνεται ένεση με το αντιγόνο Α και τη χρονική στιγμή t2 γίνεται ένεση με τα αντιγόνα Α και Β